Επιστημονική Ημερίδα Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης & Εκπαίδευσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη

Επιστημονική Ημερίδα Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης & Εκπαίδευσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη

Χρόνιο Νόσημα (12% γενικού πληθυσμού) Διαταραχή μεταβολισμού υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών Έλλειψη ινσουλίνης Αύξηση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα

Τύπου 1: Απαραίτητη Ινσουλίνη Τύπου 2: 85 % των διαβητικών (παχύσαρκοι αντίσταση ινσουλίνης) ΣΔ κύησης Ειδικοί τύποι ΣΔ

Επιπλοκή Σακχαρώδη Διαβήτη 20 40 % των ασθενών με ΣΔ Χρόνια Νεφρική Νόσος(ΧΝΝ) Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (ΧΝΑ): Σταδιακή και μη αναστρέψιμη απώλεια της λειτουργίας των νεφρών

Αφαιρούν τις τοξίνες από το αίμα μέσω της παραγωγής ούρων Ρυθμίζουν τα επίπεδα υγρών και ηλεκτρολυτών Ενδοκρινική λειτουργία

1 ο : GFR > 90* (μειωμένο) 2 ο : GFR : 60-89 (μικρή μείωση) 3 ο : GFR : 30-59 (μέτρια μείωση) 4 ο : GFR : 15-29 (σημαντική μείωση) 5 ο : GFR < 15 (νεφρική ανεπάρκεια) *GFR (ml/min/1,73 m 2 ): Ρυθμός Σπειραματικής Διήθησης Μέθοδοι υποκατάστασης: Αιμοκάθαρση (ΑΚ) Περιτοναϊκή Κάθαρση (ΠΚ) Μεταμόσχευση

ΕΝΕΡΓΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΥΕΛΙΚΤΗ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΥΓΡΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΑΚ ΜΕ ΣΔ ΑΚ ΧΩΡΙΣ ΣΔ : Βελτίωση θεραπευτικής φροντίδας και ποιότητας ζωής

ΔΕΙΓΜΑ: 70 αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς Κριτήρια επιλογής: Ενήλικες ΧΝΑ Τελικού Σταδίου ΑΚ >6 μήνες Έγγραφη συγκατάθεση ΜΕΘΟΔΟΣ: Ερωτηματολόγια Renal Adherence Behaviour (RABQ) (5βαθμη κλίμακα) Dialysis Diet & Fluid non-adherence (DDFQ) (5βαθμη κλίμακα) Beliefs about medicines (BMQ) (5βαθμη κλίμακα)

n/n % Φύλο Άνδρας 33/70 47,1 Γυναίκα 37/70 52,9 Οικογενειακή κατάσταση Έγγαμος -η 46/70 65,7 Άγαμος η 7/70 10,0 Διαζευγμένος -η 7/70 10,0 Συγκατοίκηση 2/70 2,9 Χήρος -α 8/70 11,4

n/n % Εκπαίδευση Δημοτικό 16/70 22,9 Γυμνάσιο 12/70 17,1 Λύκειο 22/70 31,4 Πανεπιστήμιο 15/70 21,4 Μεταπτυχιακό 3/70 4,3 Διδακτορικό 2/70 2,9

n/n % Επαγγελματική κατάσταση Δημόσιος υπάλληλος 7/70 10,0 Ιδιωτικός υπάλληλος 6/70 8,6 Ελεύθερος επαγγελματίας 3/70 4,3 Συνταξιούχος λόγω γήρατος 25/70 35,7 Συνταξιούχος λόγω ασθένειας 18/70 25,7 Άνεργος 11/70 15,7 Διάμεσος Εύρος Ηλικία 60,50 29-90

n/n % Αιτίες ΧΝΝ τελικού σταδίου / Πρωτοπαθής Νόσος Σακχαρώδης Διαβήτης 35/70 50,0 Αρτηριακή πίεση 13/70 18,6 Σπειραματονεφρίτιδα 16/70 22,9 Διάμεσος Εύρος Ηλικία 1 ης διάγνωσης ΣΔ 43 11-76 Ηλικία 1 ης διάγνωσης νεφρικής νόσου 51 12-80 Έτη αιμοκάθαρσης 4 1-15

Μέση τιμή ΤΑ p Η οικογένειά μου με βοηθά να ακολουθήσω το διαιτολόγιό μου Ναι ΣΔ 1,8000 ±0,83314 95%ΔΕ:1,65917-1,94083 Όχι ΣΔ 2,3143 ±1,02244 95%ΔΕ:2,14148-2,48712 Παίρνω τα φάρμακά μου κανονικά, όπως μου λέει ο γιατρός Ναι ΣΔ 1,5429 ±0,78000 95%ΔΕ:1,41106-1,67474 Όχι ΣΔ 1,9714 ±1,07062 95%ΔΕ:1,79043-2,15237 Χρησιμοποιώ αλάτι στο φαγητό μου Ναι ΣΔ 3,4857 ±1,19734 95%ΔΕ:3,28331-3,68809 Όχι ΣΔ 2,9714 ±1,20014 95%ΔΕ:2,76854-3,17426 0,024 0,025 0,042 Οι ασθενείς με ΣΔ δέχονται πιο σημαντική βοήθεια από την οικογένεια στην προσπάθεια τήρησης του διαιτολoγίου Οι ασθενείς με ΣΔ τηρούν πιστά τη φαρμακευτική αγωγή Δεν χρησιμοποιούν αλάτι στο φαγητό

Μέση τιμή ΤΑ p Οι γιατροί χρησιμοποιούν πολλά φάρμακα Ναι ΣΔ 1,9429 ±0,83817 95%ΔΕ:1,80122-2,08458 Όχι ΣΔ 2,6571 ±0,93755 95%ΔΕ:2,49863-2,81557 0,001 Οι γιατροί εμπιστεύονται πάρα πολύ τα φάρμακα Ναι ΣΔ 2,2286 ±0,84316 95%ΔΕ:2,08608-2,37112 Όχι ΣΔ 1,8571 ±0,69209 95%ΔΕ:1,73742-1,97678 0,048 Οι ασθενείς με ΣΔ θεωρούν ότι χρησιμοποιούν πολλά φάρμακα Ενώ οι μη διαβητικοί θεωρούν ότι οι γιατροί εμπιστεύονται πολύ τα φάρμακα

Μέση τιμή ΤΑ p Δυσκολεύομαι να περιορίσω την πρόσληψη μπύρας/κρασιού Άνδρας 2,6364 ±1,51695 95%ΔΕ: 2,37233-2,90047 Γυναίκα 3,6216 ±1,06331 95%ΔΕ:3,44679-3,79641 0,002 Σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορώ να αντισταθώ σε «απαγορευμένα» τρόφιμα Άνδρας 2,2727 ±1,12563 95%ΔΕ:2,07675-2,46865 Γυναίκα 3,0000 ±1,10554 95%ΔΕ:2,81825-3,18175 0,008 Κάνω παζάρια για το φαγητό Άνδρας 2,6970 ±1,38033 95%ΔΕ:2,45672-2,93728 Γυναίκα 3,4324 ±1,14359 95%ΔΕ:3,24439-3,62041 0,017 Οι άνδρες φαίνεται ότι δυσκολεύονται περισσότερο στην πρόσληψη αλκοόλ έχουν την τάση να καταναλώνουν «απαγορευμένα» τρόφιμα Και πιο συχνά κάνουν «παζάρια» για το φαγητό τους

Μέση τιμή ΤΑ p Η μη τήρηση του διαιτολογίου μου δεν επηρεάζει την υγεία μου Άνδρας 3,2727 ±1,23168 95%ΔΕ:3,05829-3,48711 0,014 Γυναίκα 3,9189 ±0,89376 95%ΔΕ:3,77197-4,06583 Όταν νιώθω στεναχωρημένος δεν με ενδιαφέρει τι θα φάω Άνδρας 2,3939 ±1,24848 95%ΔΕ:2,17657-2,61123 0,020 Γυναίκα 3,1081 ±1,26455 95%ΔΕ:2,90021-3,31599 Καταναλώνω περισσότερα υγρά από αυτά που πρέπει Άνδρας 2,7879 ±1,13901 95%ΔΕ:2,58962-2,98618 0,024 Γυναίκα 3,4324 ±1,19118 95%ΔΕ:3,23657-3,62823 Δυσκολεύομαι να περιορίσω την πρόσληψη υγρών στη διάρκεια του καλοκαιριού Άνδρας 2,1212 ±1,08697 95%ΔΕ:1,94305-2,29935 0,036 Γυναίκα 2,7027 ±1,22168 95%ΔΕ:2,50186-2,90354 Οι άνδρες πιστεύουν ότι όλα είναι καλά με τη διατροφή τους, αλλά παράλληλα καταναλώνουν περισσότερα υγρά από τα επιτρεπτά & διψάνε περισσότερο το καλοκαίρι

Μέση τιμή ΤΑ p Η υγεία μου σήμερα εξαρτάται από τα φάρμακά μου Άνδρας 2,1212 ± 95%ΔΕ: 1,94845-2,29395 Γυναίκα 1,6216 ± 95%ΔΕ:1,50962-1,73358 0,016 Όλα τα φάρμακα είναι δηλητήρια Άνδρας 2,5758 ± 95%ΔΕ:2,39621-2,75539 Γυναίκα 3,4865 ± 95%ΔΕ:3,32852-3,64448 0,000 Οι γυναίκες αποδέχονται ότι η υγεία τους εξαρτάται από την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής Ενώ οι άνδρες δείχνουν μια καχυποψία για τα φάρμακα

Μέση τιμή ΤΑ p Εάν οι γιατροί είχαν τη δυνατότητα να βλέπουν τους ασθενείς για περισσότερο χρόνο, θα συνταγογραφούσαν λιγότερα φάρμακα Άνδρας 2,2727 ± 95%ΔΕ:2,12024-2,42516 Γυναίκα 2,8649 ± 95%ΔΕ:2,69528-3,03452 0,012 Οι άνθρωποι που ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να σταματούν την αγωγή τους για λίγο χρόνο σε κάποιες περιπτώσεις Άνδρας 2,7273 ± 95%ΔΕ:2,54127-2,91333 Γυναίκα 3,2162 ± 95%ΔΕ:3,06545-3,36695 0,043 Οι άνδρες νιώθουν την ανάγκη για περισσότερη προσοχή από τους γιατρούς

Από τα αποτελέσματα βρέθηκε ότι: η βοήθεια της οικογένειας στην τήρηση του διαιτολογίου & γλυκαιμική ρύθμιση είναι πολύ σημαντική (Evert et al. 2013, Gomes et al. 2017) Η χρήση του αλατιού είναι περιορισμένη στους ασθενείς με ΣΔ (Katz 2014) Ο αριθμός των φαρμάκων είναι πολύ μεγαλύτερος στους ασθενείς με ΣΔ (Rodbard et al. 2010)

Το ανδρικό φύλο ως παράγοντας συμμόρφωσης στις θεραπευτικές οδηγίες επηρεάζει την: Πρόσληψη αλκοολούχων ποτών «Απαγορευμένα» τρόφιμα Πρόσληψη υγρών τους θερινούς μήνες Οι γυναίκες παρά το ότι εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης, ακολουθούν με μεγαλύτερη προσήλωση τις οδηγίες (Wong et al. 2005, Adam & Folds, 2014)

Το φύλο δεν σχετίζεται με τη συμμόρφωση στις φαρμακευτικές οδηγίες (Delamater 2006, Adolfsson et al. 2007), ενώ σε άλλες πιο πρόσφατες έρευνες υπάρχει έντονη συσχέτιση (Putignano et al. 2017). Η αντίληψη για το χρόνο που δαπανούν οι γιατροί είναι πραγματική. Οι νοσηλευτές νεφρολογίας βρίσκονται δίπλα στον ασθενή κατά τη σύνδεση & αποσύνδεση από το μηχάνημα, αλλά και στη διάρκεια της συνεδρίας όπου, παρακολουθούν συνεχώς την πορεία τους.

Μικρός αριθμός δείγματος 2 κέντρα αιμοκάθαρσης Αμιγώς αστική περιοχή

Ο ΣΔ αποτελεί προγνωστικό παράγοντα στην εμφάνιση επιπλοκών στην υγεία των ασθενών Επιβάρυνση στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης

ΣΔ αυτοδιαχειριζόμενη νόσος Κατάλληλη εκπαίδευση ικανοποίηση αναγκών Αποσαφήνιση αιτιών μη συμμόρφωσης Σχεδιασμός πολιτικών υγείας με στόχο την αύξηση της συμμόρφωσης σε χρόνιες νόσους

H ύπαρξη ΣΔ δεν επηρεάζει σημαντικά τη συμμόρφωση των ΑΚ ασθενών Χρόνια νόσος Κουλτούρα συμμόρφωσης Φύλο (γυναίκες) μεγαλύτερα επίπεδα συμμόρφωσης Ορθολογική αντιμετώπιση

American Diabetes Association - ADA. (2016). Prevention or delay of type 2 Diabetes. Diabetes Care, 38(Suppl. 1): S36-S38. Athanasakis K, Skroumpelos AG, Tsiantou V, Milona K, Kyriopoulos J. (2011). Abolishing coinsurance for oral antihyperglycemic agents: effects on social insurance budgets. Am J Manag Care, 17: 130-5. International Diabetes Federation (IDF) (2015). IDF Diabetes Atlas 7th edition. idf.org. Available at: http://www.diabetesatlas.org/. Peyrot M, Rubin RR, Kruger DF, Travis LB. (2010). Correlates of insulin injection omission. Diabetes Care, 33: 240-5. Αποστολίδου Ε, Χατζόγλου Χ. (2011). Επιπλοκές χρόνιας περιτοναϊκής κάθαρσηςο ρόλος της λεπτίνης, Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής,,28(4)466-474. Λιόρδα Ε., Ηλιάδης Φ., Διδάγγελος Τ., Χατζητόλιος Α. (2014). Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και άσκηση. Ελληνικά Διαβητολογικά Χρονικά 27, 4: 210-220. Μαυροματίδης Κ. (2008). Η δίαιτα ασθενών με Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια. Ελληνική Νεφρολογία, 20 (2):113-120. Υπηρεσία Συντονισμού και Ελέγχου Προγράμματος Τελικού Σταδίου Χρόνιας Νεφρικής Ανεπάρκειας (ΥΣΕ),2016.