Επιμέλεια: Ιωάννα Βεριβάκη 5077 Ελένη Παπαδοκωνσταντάκη4909 Εξάμηνο φοίτησης: Ζ Ακαδημαϊκό έτος: 2010 2011 Υπεύθυνος Καθηγητής: Κ.Χρήστου Υπεύθυνη Δασκάλα: Μ.Στριλιγκά
Το ακόλουθο σχέδιο διδασκαλίας προτείνεται για τη διδασκαλία του κύκλου του νερού της Δ τάξης δημοτικού. Θα επιτευχθεί μέσω ενός project,το οποίο θα προβληθεί από τα παιδιά σε όλο το σχολείο στα πλαίσια της σχολικής εκδήλωσης που θα γίνει την παγκόσμια μέρα του νερού,22 Μαρτίου. Στη διάρκεια 2 εβδομάδων τα παιδιά μέσα από ενδεικτικές δραστηριότητες, όπως ομαδικές εργασίες, κολάζ, βίντεο, δραματοποίηση, παιχνίδια ρόλων και προσομοίωσης, πειράματα και μια εκδρομή θα ευαισθητοποιηθούν για το νερό.
ΣΤΟΧΟΙ ΓΝΩΣΙΑΚΟΙ Να κατανοήσουν τη σημασία του νερού για τη διατήρηση της ζωής. Να περιγράψουν τον κύκλο και τις μορφές του νερού στη φύση (νερό, υδρατμοί, σύννεφα, βροχή, χιόνι, πάγος) και να τα συνδέσουν με τις μεταβολές της φυσικής κατάστασής του. Να κατανοήσουν τους όρους διαπνοή, εξάτμιση, συμπύκνωση μέσα από πειράματα. Να γνωρίσουν τη σημαντικότητα του νερού σε οργανισμούς, φυτά, άνθρωπο και στο περιβάλλον.
Να μάθουν τον τρόπο με το οποίο το νερό καταλήγει στο σπίτι μας καθώς και τη διεργασία στην οποία υποβάλλεται. Να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν συνάμα για τη μόλυνση και την έλλειψη του νερού και να προτείνουν λύσεις. Να αναπτυχθεί ο γραπτός προφορικός λόγος και γενικότερα η διαθεματική διεπιστημονική προσέγγιση του θέματος. Να μάθουν να παρατηρούν, να ερευνούν, να συζητούν, να μελετούν βιβλία και λεξικά, ώστε να παίρνουν τις πληροφορίες που χρειάζονται.
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ Να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, ομαδική συνείδηση και πνεύμα συνεργασίας μέσα από την εργασία σε ομάδες προσφέροντας ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητες και ιδιαίτερες ικανότητές του ώστε να καταξιώνεται απέναντι στον εαυτό του, στην ομάδα και στη τάξη. Να υλοποιήσουν ένα πρόγραμμα project, θέτοντας οι ίδιοι οι μαθητές τους στόχους, προγραμματίζοντας και εφαρμόζοντας δραστηριότητες, αξιολογώντας την εργασία τους, αναπροσαρμόζοντας την αλλά και παρουσιάζοντάς την στο κοινό.
ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΙ Να εξοικειωθούν με τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας όπως το διαδίκτυο. Να χειρίζονται τη φωτογραφική μηχανή και άλλα εποπτικά μέσα που θα χρειαστούν για τη καταγραφή, επεξεργασία και παρουσίαση των δραστηριοτήτων. Να εκφραστούν με παιχνίδια καλλιτεχνικές δημιουργίες και δρώμενα να περάσουν το μήνυμα στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Προτεινόμενο σχέδιο διδασκαλίας 1 ης ώρας Εφ όσον αναφερόμαστε σε μαθητές Δ τάξης τα παιδιά έχουν διδαχτεί τον κύκλο του νερού όποτε τους ανακοινώνουμε ότι θα αφιερώσουμε 2 εβδομάδες σε αυτό το θέμα και στο τέλος θα παρουσιάσουν τις εργασίες τους στο σχολείο, για να ευαισθητοποιήσουν και τα υπόλοιπα παιδιά. Αφόρμηση: Επιδιώκουμε να αναφερθούμε στο νερό μια βροχερή μέρα ή παίζοντας ένα παιχνίδι με ήχους του νερού όπου τα παιδιά θα προσπαθούν να αναγνωρίζουν τι ακούνε. Στη συνέχεια θα ρωτήσουμε τα παιδιά τί είναι βροχή, από πού προέρχεται και πού καταλήγει. Έτσι, εισάγουμε τα παιδιά στον κύκλο του νερού.(10 )
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Προβάλλουμε σαν ιστοριούλα τον κύκλο του νερού μέσω διαφανειών και το σχολιάζουμε(έννοιες :εξάτμιση, διαπνοή,συμπύκνωση τρείς καταστάσεις του νερού στη φύση).(10 ) Μετά φτιάχνουμε ένα ενδεικτικό κολάζ με εικόνες για τον κύκλο του νερού και το κολλάμε στην τάξη.(5 )
Στο τέλος για την αποσαφήνιση και εμπέδωση των εννοιών κάνουμε τα παρακάτω πειράματα.(15 ) 1.Βάλε την πλαστική σακούλα πάνω από ένα γερό κλαδί του φυτού και στερέωσέ το καλά με ένα λαστιχάκι. Την επόμενη μέρα έλεγξε τη σακούλα. Τι βλέπεις; Από πού ήρθε το νερό; (διαπνοή) 2.Βάλε το νερό στο μπολ και σημάδεψε πάνω στο μπολ το σημείο όπου βρίσκεται η επιφάνεια του νερού.(εξάτμιση) Μπολ, νερό, μαρκαδό ρο
3.Στάσου κοντά σ ένα παράθυρο και φύσηξε πάνω του. Τι βλέπεις στο τζάμι; Βάλε νερό καυτό στο μπολ. Τι συμβαίνει από πάνω του; Βάλε κρύο νερό στο ποτήρι και ρίξε μέσα παγάκια. Βάλε το ποτήρι σε ζεστό μέρος. Τι βλέπεις στο εξωτερικό του ποτηριού;(συμπύκνωση) Παράθυρο, ποτήρι, παγάκια,κ ρύο νερό, καυτό νερό, μπολ
Τέλος, τραγουδάµε µε τα παιδιά (5 )
Προτεινόμενο σχέδιο διδασκαλίας 2 ης ώρας Παρατηρούμε τα πειράματα που είχαμε κάνει και τα συζητάμε.(5 ) Στη συνέχεια θα εκφράσουμε μια απορία για το πώς γίνεται το νερό εκτός από το φυσικό περιβάλλον να υπάρχει και στο σπίτι μας. Μέσα από αυτήν την αφόρμηση θα περιγράψουμε στα παιδιά μέσω σλάιτς και εικόνες τη διαδρομή αυτή. (15 )
Μετά θα παίξουμε με τους μαθητές ένα φιδάκι το οποίο θα απεικονίζει τη διαδρομή του νερού. Κάθε ομάδα θα περιγράφει κάθε εικόνα στην οποία θα σταματά.(10 ) Ύστερα μοιράζουμε ανά ομάδες των 2 ατόμων φύλλα εργασίες με ασκήσεις για το πού χρησιμοποιούμε το νερό στο σπίτι και συζητάμε. (5 ) Τέλος οδηγούμε τα παιδιά σε γνωσιακό αδιέξοδο κάνοντας την ερώτηση: «Αφού πριν είδαμε ότι το νερό που βρίσκεται στο σπίτι μας το παίρνουμε από τις λίμνες και τα ποτάμια, άρα όταν βρεθούμε σε μία λίμνη/ποτάμι μπορούμε να πιούμε νερό από εκεί!»έτσι, περιγράφουμε στα παιδιά για τη διαδικασία καθαρισμού του νερού.(15 )
θάλασσ α νερο χύτη ς Εργοσ τάσιο καθαρι σμού βρώμι κου νερού Μπράβο!!! και φτου κι απ την αρχή υπό νομ ος σωλ ήνες βρύσ η σωλ ήνες υδρα γωγεί ο πηγή λίμνη
Εργασία για το σπίτι: 1. Φανταζόμαστε το ταξίδι του νερού ξεκινώντας από τη λέξη βρύση. Δίνουμε στους μαθητές τις παρακάτω λέξεις και ζητούμε να τις βάλουν σε μία σειρά: υδραγωγείο, βρύση, σωλήνες, λίμνη, πηγή.(ύδρευση) 2. Με την ίδια διαδικασία δίνουμε τις λέξεις: νεροχύτης, θάλασσα, σωλήνες, υπόνομο, εργοστάσιο καθαρισμού βρώμικου νερού. (Αποχέτευση) 3. Ψάξτε εικόνες ποταμών και (τεχνητών) λιμνών της Ελλάδας.(διαθεματικότητα)
Προτεινόμενο σχέδιο διδασκαλίας 3 4 ης ώρας Βλέπουμε τις εικόνες των παιδιών και συζητάμε βλέποντας στο χάρτη τις περιοχές με γλυκό και αλμυρό νερό.(10 ) Διοργανώνουμε μία εκδρομή σε μια κοντινή λίμνη ή ποταμό. Προτρέπουμε τα παιδιά να παρατηρήσουν φωτογραφίζοντας το νερό και το περιβάλλοντα χώρο, πανίδα, χλωρίδα και τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στη γύρω περιοχή. Συζητάμε για το χρώμα του νερού, τη γεύση του, τη κίνησή του συνπτικά μιας και αναφερόμαστε σε μαθητές δημοτικού, τη πορεία του, τη προέλευσή του και τα προβλήματά του. (κίνδυνοι, μόλυνση) (υπόλοιπη ώρα) Τέλος, ζητάμε από τα παιδιά να φέρουν φωτογραφίες ζώων, φυτών που πιστεύουν ότι χρειάζονται το νερό.
Προτεινόμενο σχέδιο διδασκαλίας 5 ης ώρας Με αφορμή την εκδρομή που έγινε την προηγούμενη μέρα και τις εικόνες των παιδιών συζητάμε για τη σπουδαιότητα του νερού για τους οργανισμούς. Με τις εικόνες των παιδιών κάνουμε ένα κατάλογο από ζώα και φυτά που ζουν μέσα και έξω από το νερό τα κατατάσσουμε σε είδη που έχουν σχέση με τη θάλασσα τα ποτάμια και τις λίμνες, συζητάμε της σημασία του νερού για τη ζωή τους, τους όρους υδρόβιος, υδρόφιλος, υδροβιότοπος.( ενημερώνουμε ότι το νερό οι αρχαίοι το έλεγαν ύδωρ)(διαθεματικό) Σκεφτόμαστε τι θα γινόταν αν το νερό ήταν μολυσμένο.(15 )
Στη συνέχεια δείχνουμε στα παιδιά τα ποσοστά του νερού στον οργανισμό των ζώων, των φυτών και του ανθρώπου. Αυτό θα αποδειχτεί με το εξής πείραμα: Αφήνουμε μερικά μαρούλια/λουλούδια έξω από το νερό. Τι παρατηρείς;(10 ) Με εικόνες που μοιράζουμε στη τάξη συζητάμε για τη χρήση του νερού σε διάφορους τομείς όπως: γεωργία, κτηνοτροφία, εμπόριο, οικιακή χρήση και την εκμετάλλευση του νερού από τους ανθρώπους(τεχνητές λίμνες)(10 )
Τέλος κάνουμε ένα σκετς με διαλόγους που θα δημιουργήσουν τα ίδια τα παιδιά δίνοντάς τους μόνο κάποιες λέξεις κλειδιά. Τα παιδιά χωρίζονται σε 2 ομάδεςχώρες τη τριτοκοσμική και την αναπτυγμένη. (10 ) Δραστηριότητα για το σπίτι: Προσπάθησε να υπολογίσεις πόσο νερό καταναλώνετε οικογενειακώς σε μια μέρα.
Προτεινόμενο σχέδιο διδασκαλίας 6 ης ώρας Παρατηρώντας την εργασία των παιδιών και το σκετς συμπεραίνουμε,ότι υπάρχει σπατάλη του νερού από ορισμένες χώρες και έλλειψη πόσιμο νερού σε άλλες.(5 ) Βλέπουμε φωτογραφίες παιδιών από τριτοκοσμικές χώρες και εξηγούμε συζητάμε με τα παιδιά ότι εκτός από την έλλειψη υπάρχει και μόλυνση του πόσιμου νερού και συνεχίζουμε με φωτογραφίες που δείχνουν εργοστάσια να μολύνουν το νερό.(10 )
Δραστηριότητα: καταγραφή σε ένα κολάζ των ρύπων και αποτελέσματά τους. ( σπατάλη, εργοστάσια, αυτοκίνητα, σκουπίδια όξινη βροχή, δηλητηρίαση, αρρώστιες) (15 ) Δημιουργία αφίσας: γιατί το νερό είναι σημαντικό γιατί και πώς πρέπει να το καταναλώνουμε με σωστό τρόπο. (15 )
ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Παρουσιάζουμε ό,τι κάναμε αυτό το διάστημα. Συγκεκριμένα : παρουσιάζουμε αφίσες, κολάζ, ζωγραφιές. Παίζουμε σκετς Παρουσιάζουμε ένα βίντεο για το πώς θα είναι η ζωή μας στο μέλλον χωρίς νερό. Τραγουδάμε τραγούδια για το νερό.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ερωτηματολόγιο προς τους μαθητές Παρατήρηση της συμπεριφοράς των μαθητών της τάξης αλλά και του υπόλοιπου σχολείου Συζήτηση Παρατήρηση και καταγραφή από το δάσκαλο Παιχνίδι ρόλων
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://12dim volou.mag.sch.gr/o%20kyklos%20tou%20nerou.ppt http://www.srcosmos.gr/srcosmos/showpub.aspx?aa=8641 Baxter,N.:Πειράματα φυσικής για το δημοτικό και το Γυμνάσιο, μτφρ. Μαμουράς Κ,εκδ. Σαββάλας,2006. Η μουσική του νερού, εκδ. Καλειδοσκόπιο. Morris,N.:Μικροί οικολόγοι αποφεύγω να σπαταλώ νερό, εκδ. Σαββάλας,2009. Morris,N.:Μικροί οικολόγοι προστατεύω το περιβάλλον, εκδ. Σαββάλας,2009. Οδηγός ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, εκδ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,Αθήνα,2009. Cardibet, V.: Η πράσινη εγκυκλοπαίδεια η γη φυσικοί πόροι ανθρώπινη δραστηριότητα, μτφρ. Λεπίδα, Σ.,εκδ.Παπαδόπουλος,2008. Περιβαλλοντική Αγωγή για μικρά παιδιά,εκδ.καλειδοσκόπιο,2001. Η 2 Ο ένας κόσμος γεμάτος νερό, εκδ.καλειδοσκόπιο