Αληηθεηκεληθνί ζθνπνί ΟΞΤΓΟΝΟΘΔΡΑΠΔΙΑ Ομάδα Επγαζηηπίυν Γ εξάμηνο 2011-12 Νοζηλεςηική Β ΣΕΥΠ ΤΕΙ Αθήναρ Να αλαθέξεηε ηηο ελδείμεηο ηεο νμπγνλνζεξαπείαο Να κπνξείηε λα πεξηγξάςεηε / ζπδεηήζεηε ηε δηαδηθαζία ηεο νμπγνλνζεξαπείαο Να αλαθέξεηε ηηο πξνθπιάμεηο θαη επηπινθέο ηηο νμπγνλνζεξαπείαο Να δηαθξίλεηε ηα δηάθνξα είδε ζπζηεκάησλ παξνρήο Ο 2 Έλαξμε νμπγνλνζεξαπείαο ζηελ ζσζηή ξνή θαη ζπγθέληξσζε Ο 2 Να κπνξείηε λα ππνινγίζεηε ην θιάζκα ηνπ εηζπλεόκελνπ Ο 2 Δθηέιεζε δηαδηθαζίαο κε αζθάιεηα 2 Απαξαίηεηε γλώζε Αλαηνκία αλαπλεπζηηθνύ ζπζηήκαηνο Φπζηνινγία ηεο αλαπλνήο (αληαιιαγή αεξίσλ) Ομενβαζηθή ηζνξξνπία Αλαηνκία & θπζηνινγία 3 Πεξηγξάςηε ηελ αλαηνκία ηνπ αλαπλεπζηηθνύ ζπζηήκαηνο Καηώηεξν αλαπλεπζηηθό ζύζηεκα 5 6 1
Σα ηειηθά βξνγρηόιηα 1 Σα ηειηθά βξνγρηόιηα 2 7 8 Καηαζθεπή ηεο θπςειίδαο 3D Animation Πεξηγξάςηε ηε θπζηνινγία ηεο αλαπλνήο Πνύ είλαη ην αλαπλεπζηηθό θέληξν; Πνην είλαη ην εξέζηζκα ηεο αλαπλνήο; CO 2 80% ph 10% Τπνμία 10% Οξηζκόο ππνμαηκίαο θαη ππνμίαο 9 10 Ο ξόινο ηνπ νμπγόλνπ ζην θύηηαξν Σν Ο 2 είλαη απαξαίηεην γηα ηελ ιεηηνπξγία ησλ θπηηάξσλ Αεξόβηνο θαη Αλαεξόβηνο κεηαβνιηζκόο αλαθέξεηε ηηο δηαθνξέο! πκκεηέρεη θαηά θύξην ιόγν ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο Σξηθσζθνξηθή Αδελνζίλε ATP Καηαξξάθηεο Ο 2 Τπνινγίζακε όηη ζηνλ μεξό αηκνζθαηξηθό αέξα ε κεξηθή πίεζε ηνπ Ομπγόλνπ είλαη 159mmHg Η PO 2 ζηα κηηνρόλδξηα είλαη κεηαμύ 2.5-3.8 mmhg αλαιόγσο ηνπ είδνπο ηνπ θπηηάξνπ Η πξννδεπηηθή πηώζε ηεο ηηκήο ηεο PaO 2 απνηειεί ηνλ θαηαξξάθηε ηνπ O 2. 11 12 2
Καηαξξάθηεο Ο 2 Φπζηνινγηθέο ηηκέο Μεπική πίεζη αεπίος ζηο απηηπιακό αίμα (Pa) PaO 2 : 80-100 mmhg SaO 2 : 93% - 99% ph: 7.35-7.45 PaCO 2 : 35 45 mmhg HCO 3 : 22 26 meq/l Αρ πάποςμε ηα ππάγμαηα από ηην απσή! 13 14 Βαξνκεηξηθή πίεζε Ο λόκνο ηνπ Dalton 760 mmhg ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο Η ζύζηαζε ηνπ αηκνζθαηξηθνύ αέξα Άδσην = 79% Ομπγόλν = 21% CO 2 = 0.04% 760 mmhg Η ολική πίεζη ενόρ αεπίος μίγμαηορ αποηελείηε από ηο άθποιζμα ηων μεπικών πιέζεων ηων επί μέποςρ αεπίων ηος μίγμαηορ 15 16 Βαξνκεηξηθή πίεζε Εάν βαπομεηπική πίεζη = 760 mmhg Pa Αδώηνπ mmhg = 760 mmhg 100 x 79 = 600.4 mmhg PaO 2 mmhg = 760 mmhg 100 x 21 = 159.6 mmhg PaCO 2 mmhg = 760 mmhg 100 x.04 = 0.304 mmhg Πσο επεξεάδεη ε βαξνκεηξηθή πίεζε ηελ κεξηθή πίεζε Ο 2 ; ε ςτόμεηπο 18,000 πόδια Βαξνκεηξηθή πίεζε 380 mmhg Οι Μεπικέρ πιέζειρ Ο 2 και CO 2 ζηον αημοζθαιπικό αέπα Pa Αδώηνπ mmhg = 380 mmhg 100 x 79 = 300.2 mmhg PaO 2 mmhg = 380 mmhg 100x 21 = 79.8 mmhg PaCO 2 mmhg = 380 mmhg 100 x.04 = 0.152 mmhg 17 18 3
Κπςειηδηθόο αέξαο Σν κίγκα αεξίσλ δηαθέξεη από απηό ηνπ αηκνζθαηξηθνύ αέξα Ομπγόλν 14% Άδσην 80% CO2 6% Οη πδξαηκνί αζθνύλ πίεζε (47 mmhg), επνκέλσο, 760 mmhg 47 mmhg 100 x % αεξίνπ =?mmhg Pa νμπγόλνπ 760mmHg - 47mmHg = 713mmHg 713mmHg 100 = 7.13mmHg 7.13mmHg x 14 = 99.82 mmhg Pa Γηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα 760mmHg - 47mmHg = 713mmHg 713mmHg 100 = 7.13mmHg 7.13mmHg x 6 = 42.78 mmhg Μεξηθή πίεζε αεξίσλ (Pa) Ο2 14% = 100 mmhg CO2 6% = 43 mmhg Άδσην 80% = 570 mmhg Τδξαηκνί = 47 mmhg ύλνιν = 760 mmhg 4. Εζυηεπική αναπνοή 3. O 2 μεηαθοπά Αναπνεςζηικό ζύζηημα 1. αεπιζμόρ 2. Εξυηεπική αναπνοή 19 20 1. Αεπιζμόρ Μεηαθνξά αέξα πξνο θαη από ηνπο πλεύκνλεο Η πίεζε ηνπ αεξίνπ είλαη αληηζηξόθσο αλάινγε πξνο ηνλ όγθν πνπ θαηαιακβάλεη Απμεκέλνο όγθνο = κεησκέλε πίεζε Δηζπλνή Σν δηάθξαγκα ζπζπάηαη αύμεζε ελδνζσξαθηθνύ όγθνπ Μεηαθίλεζε αέξα από πεξηνρή πςειήο πίεζεο (έμσ από ηνπο πλεύκνλεο) πξνο πεξηνρή κε ρακειή πίεζε (ζηνπο πλεύκνλεο) εθπλνή Σν δηάθξαγκα επηζηξέςεη ζε θαηάζηαζε εξεκίαο θαη ν αέξαο απνβάιιεηαη παζεηηθά Ειζπνοή και εκπνοή 21 22 Μεηαβολέρ ενδοθωπακικήρ πίεζηρ 2. Εξωηεπική αναπνοή εθπλνή Φάζε εξεκίαο εηζπλνή 23 Γηάρπζε αεξίσλ ζηηο θπςειίδεο/πλεπκνληθή θπθινθνξία O 2 από ηηο θπςειίδεο ζην αίκα CO 2 από ην αίκα ζηηο θπςειίδεο Η δηάρπζε επεξεάδεηαη από: Σελ επηθάλεηα αληαιιαγήο θαη ην πάρνο ηεο κεκβξάλεο (π.ρ. ζε αηειεθηαζία, εκθύζεκα, ινίκσμε θαη εθθξίζεηο ζηηο θπςειίδεο) Σε δηαθνξά πίεζεο ησλ αεξίσλ θαη ην ζπληειεζηή δηάρπζεο (ην CO2 έρεη κεγαιύηεξν ζπληειεζηή) Σνλ επαξθή αεξηζκό θαη αηκάησζε (V/Q) 24 4
Ανηαλλαγή αεπίων ζηη κςψελίδα Φλεβικό αίμα Κςτελίδα O 2 100 mmhg CO2 43 mmhg O 2 100 mmhg CO2 43 mmhg 3. Μεηαθοπά οξςγόνος Η κεηαθνξά ηνπ Ο 2 από ηνλ αέξα ζηα κηηνρόλδξηα απαηηεί ηε ζπλεξγαζία ηνπ αλαπλεπζηηθνύ, ηνπ θαξδηαγγεηαθνύ θαη ηνπ αηκνπνηεηηθνύ ζπζηήκαηνο 3% δηαιύεηαη ζην πιάζκα (απηό κεηξάκε κε ηα αέξηα αξηεξηαθνύ αίκαηνο) 97% ζπλδέεηαη κε ηελ αηκνζθαηξίλε - νμπαηκνζθαηξίλε O 2 40 mmhg CO2 46 mmhg Οξςγονυμένο 25 αίμα 26 οξςγόνο ζηο πλάζμα Ο νόμορ ηος Henry Όηαλ έλα πγξό είλαη εθηεζεηκέλν ζε έλα αέξην, ην αέξην εηζέξρεηαη ζην πγξό κέρξηο όηνπ κηα ιζοπποπία πιέζευν επιηεςσθεί Η θαηεύζπλζε θίλεζεο ηνπ αεξίνπ δηακέζνπ ηεο επηθάλεηαο πγξνύ / αεξίνπ πξνζδηνξίδεηαη από ηελ διαθοπά πίεζηρ ηυν αεπίυν Νόκνο ηνπ Henry ε πνζόηεηα ηνπ αεξίνπ πνπ ζα ππεηζέιζεη ζε απιό δηάιπκα ζε πεξηβάιινλ ζηαζεξήο ζεξκνθξαζίαο είλαη αλάινγε πξνο ηελ πίεζη ηος αεπίος θαη ηνλ ζςνηελεζηή διαλςηόηηηαρ 27 28 οξςγόνο ζηην αιμοζθαιπίνη Κάζε κόξην αηκνζθαηξίλεο κπνξεί λα κεηαθέξεη 4 κόξηα νμπγόλνπ Όηαλ κεηαθέξνληαη 4 κόξηα, ηόηε ην κόξην ηεο αηκνζθαηξίλεο ζεσξείηαη θνξεζκέλν Δάλ κόλν 3 κόξηα κεηαθέξνληαη, ηόηε ζεσξείηαη 75% θνξεζκέλν Καμπύλη διάζηαζηρ οξςαιμοζθαιπίνηρ 1 Όζν πςειόηεξε είλαη ε PaO2, ηόζν πςειόηεξνο ν θνξεζκόο ηεο αηκνζθαηξίλεο Κνξεζκόο ηνπ θιεβηθνύ αίκαηνο = 75% Κνξεζκόο ηνπ αξηεξηαθνύ αίκαηνο = 97% ηελ ίδηα PaO2 θνξεζκνύ αηκνζθαηξίλεο 29 30 5
Καμπύλη διάζηαζηρ οξςαιμοζθαιπίνηρ 2 Μεηαθίλεζε θακπύιεο ζηα αξηζηεξά Left = alkalosis and cold Μεηαθίλεζε θακπύιεο ζηα δεμηά Η μεηακίνηζη ππορ ηα right (δεξιά) is right (ζυζηή) γηα ηνλ αζζελή Ο θνξεζκόο αηκνζθαηξίλεο ζε νμπγόλν είλαη ρακειόηεξνο, κα ην νμπγόλν απνδεζκεύεηαη επθνιόηεξα από ηελ αηκνζθαηξίλε γηα ρξήζε ηνπ από ηνπο ηζηνύο Επίπεδα αιμοζθαιπίνηρ ηελ αλαηκία, κεηώλεηαη ε πνζόηεηα ηνπ νμπγόλνπ πνπ κπνξεί λα κεηαθεξζεί. Φπζηνινγηθέο ηηκέο αηκνζθαηξίλεο = ;;; θάζε γξακκάξην αηκνζθαηξίλεο κπνξεί λα κεηαθέξεη 1,34ml Ο2 Αλ ε Hb είλαη κεησκέλε, θαηά ζπλέπεηα ε κεηαθνξά ηνπ νμπγόλνπ ζα κεησζεί Η κεηάγγηζε ελδείθλπηαη εάλ αηκνζθαηξίλεο πέζεη θάησ από 8 g / dl 31 32 Παλμική οξςμεηπία (SpO2) Αλαγλσξίδεη ηνλ θνξεζκό ηεο αηκνζθαηξίλεο Φ.Σ: 95=98% Υξεζηκνπνηεί δέζκε ππέξπζξεο αθηηλνβνιίαο θαη έλαλ αηζζεηήξα πνπ ηνπνζεηείηαη ζην δάθηπιν ηνπ ρεξηνύ ή ηνπ πνδηνύ, ζηε κύηε, ζην ινβίν ηνπ σηόο 4. Εζωηεπική αναπνοή Γηάρπζε αεξίσλ ζηνπο ηζηνύο ηξηρνεηδή αγγεία O 2 από αξηεξίδηα πξνο ηνπο ηζηνύο CO 2 από ηνπο ηζηνύο πξνο ηα θιεβίδηα ηξηρνεηδή 33 34 Σςνοπηικά ικανόηηηα μεηαθοπάρ Ο2 DO 2 ml/min = καρδιακή παροχή (CO) x Hb (g/dl) x κοπεζμόρ αιμοζθαιπίνηρ (%) x 1.34 Απαηηεί θπζηνινγηθή / ό: Καξδηαθή παξνρή ( = HR X Όγθν Παικνύ) Δπίπεδν Hb (98.5% ηνπ O 2 δεζκεύεηαη από ηελ αηκνζθαηξίλε) Κακπύιε απνδέζκεπζεο ηεο νμπαηκνζθαηξίλεο, πνπ επεξεάδεηαη από: Θεξκνθξαζία, ph, PαCO 2, and 2,3-DPG νμπγνλνζεξαπεία 35 6
Ομπγνλνζεξαπεία Η ρνξήγεζε ζπκπιεξσκαηηθνύ νμπγόλνπ (Ο 2 ) κε ζηόρν ηε δηόξζσζε ππνμαηκίαο θαη ηε δηαηήξεζε ηεο κεξηθήο πίεζεο ηνπ νμπγόλνπ ζην αξηεξηαθό αίκα (PaΟ 2 ) ζε επίπεδα αζθαιή γηα επαξθή νμπγόλσζε ησλ θπηηάξσλ θαη πξόιεςε ηεο ππνμίαο 37 Δλδείμεηο νμπγνλνζεξαπείαο 1 ε αλεπαξθή πξόζιεςε νμπγόλνπ εμαηηίαο απόθξαμεο ή πεξηνξηζκνύ ξνήο ηνπ αέξα από ηνπο αεξαγσγνύο ε θπθινθνξηθή αλεπάξθεηα ε αλεπάξθεηα αηκνζθαηξίλεο Όηαλ ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα ή άιια αέξηα αληηθαζηζηνύλ ην νμπγόλν ζην αίκα PaO 2 < 60mmHg, ή SaO 2 < 90% 38 Παξαδείγκαηα ε αλαπλεπζηηθή αλεπάξθεηα ηύπνπ Ι θαη ΙΙ ε αύμεζε ηνπ αλαπλεπζηηθνύ ξπζκνύ ε ππνςία ή επηβεβαησκέλε ππνμαηκία Καξδηαθή & αλαπλεπζηηθή αλαθνπή Τπόηαζε (ζπζηνιηθή ΑΠ < 100 mmhg) Μεηαβνιηθή νμέσζε θαη ρακειή θαξδηαθή παξνρή (CO) Σξαύκα Ομεία επηδείλσζε θαηάζηαζεο ηνπ αζζελή Γειεηεξίαζε κε κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα νβαξή αλαηκία Πεξηεγρεηξεηηθή πεξίνδν Να ζπκάζηε. Αλαπλεπζηηθή αλεπάξθεηα - Δίλαη ε αδπλακία δηαηήξεζεο επαξθνύο αληαιιαγήο αεξίσλ θαη ραξαθηεξίδεηαη από δηαηαξαρέο ζηηο ζπγθεληξώζεηο νμπγόλνπ (ηύπνπ Ι) θαη, ζε νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο, δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) (Σύπνπ ΙΙ) ζην αξηεξηαθό αίκα (British Thoracic Society [BTS] 2002) Η αύμεζε ηνπ αλαπλεπζηηθνύ ξπζκνύ > 24/1. Η αθξηβήο παξαθνινύζεζε θαη θαηαγξαθή ηνπ αλαπλεπζηηθνύ ξπζκνύ ζε αζζελείο κε νμεία λόζν απνηειεί βαζηθό δείθηε / εξγαιείν γηα ηελ θξνληίδα αζζελή κε νμεία επηδείλσζε (NICE) 2007) ζε ππνςία ή επηβεβαησκέλε ππνμαηκία - κεησκέλε πνζόηεηα ηνπ νμπγόλνπ ζην αξηεξηαθό αίκα. Η Τπνμαηκία ραξαθηεξίδεηαη είηε από επίπεδα νμπγόλνπ θάησ από 8kPa ζην αξηεξηαθό αίκα (BTS 2002, πκβνύιην Αλαδσνγόλεζεο (UK) 2005), είηε από θνξεζκό νμπγόλνπ < 90% 39 40 θνπόο ηεο νμπγνλνζεξαπείαο Η ρξήζε ηνπ κηθξόηεξνπ θιάζκαηνο εηζπλεόκελνπ νμπγόλνπ (fraction of inspired O 2 FiO 2 ), ώζηε λα επηηεπρζεί έλα απνδεθηό επίπεδν νμπγόλνπ ζην αίκα ρσξίο επηβιαβείο παξελέξγεηεο Σνμηθόηεηα Ο 2 (ARDS acute respiratory distress syndrome) Απνκάθξπλζε αδώηνπ απν ηηο θπςειίδεο ζύκπησζε ησλ ηνηρσκάησλ ηεο θπςειίδαο αηειεθηαζία Ξήξαλζε βιελλνγόλσλ Λνίκσμε ν εμνπιηζκόο απνηειεί πεγή βαθηεξίσλ (ζεξκαηλόκελνο - εθπγξαληήξαο) πζηήκαηα παξνρήο νμπγόλνπ Υακειήο ξνήο Ρηληθή θάλνπια Απιή κάζθα πξνζώπνπ Μάζθα κεξηθήο επαλεηζπλνήο Μάζθα ρσξίο απαλεηζπλνή Τςειήο ξνήο Μάζθα VENTOURI High Flow CPAP (High Flow κε PEEP) κε επεκβαηηθόο αεξηζκόο κε ζπλερή ζεηηθή πίεζε αεξαγσγώλ 41 42 7
Η ηαηξηθή νδεγία Πξέπεη λα θαζνξίδεη: Σε Ρνή Σν Σξόπν ρνξήγεζεο Σε Γηάξθεηα Σα Δηδηθά κέηξα παξαθνινύζεζεο (παικηθή νμπκεηξία, αέξηα αίκαηνο) Παξάγνληεο Η ζπγθέληξσζε ηνπ νμπγόλνπ πνπ νη αζζελείο ιακβάλνπλ εμαξηάηαη από ηελ... Η ηαρύηεηα ξνήο ηνπ O2 Σνλ αλαπλεπζηηθό όγθν ζην ιεπηό (TV x αλαπλνέο αλά ιεπηό) Όζν κεγαιύηεξνο, ν αεξηζκόο, ηόζν ρακειόηεξν ην θιάζκα εηζπλεόκελνπ Ο2. Οθείιεηαη ζηελ αξαίσζε ηεο ζπγθέληξσζεο νμπγόλνπ, ιόγσ ηνπ όγθνπ ηνπ αηκνζθαηξηθνύ αέξα πνπ εηζέξρεηαη ζηε κάζθα 43 44 Ρηληθή θάλνπια Απιή κάζθα πξνζώπνπ ε αζζελείο πνπ δελ αλέρνληαη θαιά ηελ κάζθα πξνζώπνπ Αδύλαηνο ν αθξηβήο ππνινγηζκόο ηεο ζπγθέληξσζεο εηζπλεόκελνπ νμπγόλνπ δελ ελδείθλπηαη ε ρνξήγεζε >4 L/1 1L = 24% O 2 2L = 28% O 2 3L = 32% O 2 4L = 36% O 2 5L = 40% O 2 6L = 44% O 2 Παξνρή πςειήο ζπγθέληξσζεο νμπγόλνπ ζε κέηξηα ξνή 6-12 min εκαληηθή επαλεηζπλνή CO 2 ζε ξνή < 5 l/ιεπηό) επεηδή ν εθπλεόκελνο αέξαο δελ απνβάιιεηαη επαξθώο από ηα πιάγηα αλνίγκαηα ηεο κάζθαο Γύζθνιε ε επίηεπμε ρακεινύ θιάζκαηνο εηζπλεόκελνπ Ο 2 ρσξίο ηελ θαηαθξάηεζε CO 2 Βξαρεία κεηεγρεηξεηηθή ρξήζε Όρη θαηάιιειε γηα αζζελείο κε ΥΑΠ (COPD) 5 L/min 35% 6 L/min 40% 8 L/min 50% (Intersurgical Euro Mask) 45 46 Ρνή θαη ζπγθέληξσζε νμπγόλνπ Αναπνεςζηική δςζθοπία - ηασύπνοια Φςζιολογικό αναπνεςζηικό πςθμό Μάζθα Ventouri Παξέρεη αθξηβή ζπγθέληξσζε O2 θαη ζε ρακειή ζπγθέληξσζε! Αναπνεόμενορ αέπαρ ζηο λεπηό (MV) (RR x TV) (30 αναπνοέρ / 1 x 250 ml) 7.5 L / λεπηό (10 αναπνοέρ / 1 x 500 ml) 5 L / λεπηό Ρπζκηζηέο δηαθνξεηηθνύ κεγέζνπο Ρπζκηζηέο επηηξέπνπλ ηελ αλάκεημε αέξα από ην δσκάηην κε ην νμπγόλν O 2 flow rate Σςγκένηπυζη οξςγόνος 2 l / λεπηό 2 l/min of 100% οξςγόνο + 5.5 L/1 αέπαρ δυμαηίος (21%) = 7.5 L / MV FiO 2 = (1.0x2) + (0.21x5.5) / 7.5 = 0.42 (42%) 2 l /λεπηό 2 l/min of 100% οξςγόνο + 3 l/min αέπαρ δυμαηίος (21%) = 5 l / MV FiO 2 = (1.0x2) + (0.21x3) / 5 = 0.53 (53%) 47 Η πςειή ξνή Ο2 απνκαθξύλεη ην εθπλεόκελν CO2 Μεηώλεη ην θίλδπλν θαηαθξάηεζεο CO2 θαη δηνξζώλεη ηελ ππνμαηκία Γπλαηόηεηα αύμεζεο ξνήο ρσξίο επαθόινπζε αύμεζε ζπγθέληξσζεο Καηάιιειε γηα αζζελείο κε ΥΑΠ Παξνδνρή Bernoulli 48 8
30 l/min Παπαδοσή Bernoulli 2 l/min πεγή νμπγόλνπ 14 l/min αέξαο δσκαηίνπ 14 l/min αέξαο δσκαηίνπ 2 l/min πεγή νμπγόλνπ 49 50 Μάζθα κεξηθήο επαλεηζπλνήο Παξέρεη ζπγθεληξώζεηο Ο 2 60-75% (40-60%) κε ξπζκνύο ξνήο 6-11 L/ιεπηό Μάζθα κε αζθό (ρσξίο θαιύπηξεο) πνπ εγθισβίδεη κέξνο ηνπ εθπλεόκελνπ αέξα Ο αζζελήο επαλεηζπλέεη κε θάζε αλαπλνή ην 1/3 ηνπ εθπλεόκελνπ όγθνπ αέξα - πινύζηνο ζε νμπγόλν θαη παξέρεη πςειό FiO 2 Ο αζθόο πξέπεη λα είλαη ειαθξώο θνπζθσκέλνο ζην ηέινο ηεο εηζπλνήο Μάζθα κε επαλεηζπλνήο Παξέρεη ην κεγαιύηεξν επίπεδν νμπγόλνπ 80-95% Γπλαηή ε ρνξήγεζε FiO 2 > 90% Έρεη βαιβίδα κίαο θαηεύζπλζεο κεηαμύ ηεο κάζθαο θαη ηεο δεμακελήο θαη δύν θαιύπηξεο πάλσ από ηα αλνίγκαηα εθπλνήο Η ξνή πξέπεη λα ηεζεί ζηα 15l / ιεπηό Πιήξσζε 2/3 ηεο δεμακελήο πξηλ ηελ εθαξκνγή ηεο ζηνλ αζζελή ε αζζελείο κε αζηαζή αλαπλεπζηηθή θαηάζηαζε Ίζσο ρξεηαζηνύλ δηαζσιήλσζε Γελ ελδείθλπηαη ε ρξήζε ηεο γηα >24hrs θαιύπηξεο 51 52 Δθύγξαλζε ηνπ νμπγόλνπ ύζηεκα Aquapak - πξνηείλεηαη όηαλ ε ξνή είλαη > 4L/1. Δίλαη εθηθηή θαη ε ζέξκαλζε ηνπ νμπγόλνπ. Υξεζηκνπνηείηαη εηδηθόο ζσιήλαο κεγάινπ εύξνπο (elephant tube) κε παγίδα λεξνύ (water trap) 53 54 9
Έλαξμε νμπγνλνζεξαπείαο Η δηαδηθαζία 55 57 58 Ννζειεπηηθή θξνληίδα Δθηίκεζε αζζελή Πξνθπιαθηηθά κέηξα Παξαθνινύζεζε Αμηνιόγεζε ζεξαπείαο 59 10
Τιηθό Δθηίκεζε αζζελή 1 Ιαηξηθή νδεγία Παξνρή νμπγόλνπ (νβίδα) Ρνόκεηξν γηα ξύζκηζε ηεο ξνήο Ο 2 Τγξαληήξαο κε WFI γηα εθύγξαλζε ηνπ Ο2 Παικηθό νμύκεηξν Δμνπιηζκό αλάινγα κε ηελ ηαηξηθή νδεγία Ρηληθή θάλνπια απιή κάζθα πξνζώπνπ κάζθα ventouri κάζθα κεξηθήο ή κε επαλεηζπλνήο Δηδηθή κάζθα ρνξήγεζεο λεθεινπνηεηή Βξνγρνδηαζηαιηηθό ή ακπνύια θπζηνινγηθνύ νξνύ 10ml, ζύξηγγα 10 ml Πξνζεθηηθή παξαηήξεζε ηεο κεηαθίλεζεο ηνπ ζώξαθα ίζε θαη ζπκκεηξηθή. Καη νη δύν πιεπξέο ηνπ ζώξαθα πξέπεη λα θηλνύληαη. Σν βάζνο θαη ν ξπζκόο ηεο αλαπλνήο πξέπεη λα θαηαγξάθνληαη. Ο αλαπλεπζηηθόο ξπζκόο απνηειεί βαζηθή παξάκεηξν, ε νπνία ζα πξέπεη λα θαηαγξάθεηαη θαη λα παξαθνινπζείηαη κε αθξίβεηα θαη ηαθηηθά (NICE 2007). Η ηαρύπλνηα απνηειεί κηα πξόσξε έλδεημε αλαπλεπζηηθήο δπζρέξεηαο (Jevon θαη Ewens 2001) 61 62 Δθηίκεζε αζζελή 2 Δθηίκεζε γηα ρξήζε ησλ επηθνπξηθώλ κπώλ, θπάλσζε, αγσλία θαη άγρνο ή κε θπζηνινγηθνύο αλαπλεπζηηθνύο ήρνπο (εθπλεπζηηθνί ζπξίηηνληεο ήρνη, stridor (εηζπλεπζηηθόο ζπξηγκνο) ή νξζόπλνηα (Jevon θαη Ewens 2001) αλάιπζε αεξίσλ αξηεξηαθνύ αίκαηνο θαη ε θαηαγξαθή ηεο παικηθήο νμπκεηξίαο (Woodrow 2004) ΠΡΟΟΥΗ ζε αζζελείο κε ΥΑΠ!!! Φπζηνινγηθά ηα πςειά επίπεδα δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζην αίκα δηεγείξνπλ ηελ αλαπλνή. Ωζηόζν νη ρεκεηνππνδνρείο ζε αζζελείο κε ρξόληα πλεπκνλνπάζεηα ράλνπλ ηελ επαηζζεζία ηνπο ζην CO2 θαη αληηδξνύλ κε ππνμία ώζηε λα κπνξέζεη λα ππάξμεη δηέγεξζε ηεο αλαπλεπζηηθήο ιεηηνπξγίαο. Δάλ ρνξεγεζεί πςειή ζπγθέληξσζε νμπγόλνπ θαηαξγείηαη ε ππνμία θαη ν αζζελήο κπνξεί λα ζηακαηήζεη λα αλαπλέεη. ηηο ηειεπηαίεο νδεγίεο ηνπ National Institute of Clinical Excellence, αλαθέξεηαη όηη νη αζζελείο κε θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν από ην θίλδπλν ηεο ππνμαηκίαο, εηδηθά ζε πεξίνδν νμείαο ινίκσμεο / επηβάξπλζεο ηεο θαηάζηαζεο ηνπο. Πξνηείλεηαη ν πεξηνδηθόο έιεγρνο ησλ αεξίσλ αίκαηνο, θαη δελ είλαη απαξαίηεηε ε δηόξζσζε ηεο ππεξθαπλίαο πνπ εθδειώλνπλ, παξά κόλν ηελ επηζηξνθή ησλ επηπέδσλ ηνπ CO2 ζηα θπζηνινγηθά γηα απηνύο ηνπο αζζελείο επίπεδα. Δθηίκεζε αζζελή 3 Αιιαγή δηαλνεηηθήο θαηάζηαζεο Αλεζπρία, απνπξνζαλαηνιηζκόο, ζύγρπζε, ιήζαξγνο θαη θώκα ΚΛΙΜΑΚΑ ΓΛΑΚΩΒΗ Αιιαγή θαξδηαθνύ ξπζκνύ θαη ππέξηαζε Κπάλσζε Πεξηθεξηθή θαη θεληξηθή Παγσκέλα άθξα, θξύνο ηδξώηαο 63 64 Ιδηαίηεξα πξνθπιαθηηθά κέηξα Έιεγρνο ηαηξηθήο νδεγίαο σζηή εθαξκνγή κάζθαο Απαγόξεπζε θαπλίζκαηνο Πεξηνδηθόο έιεγρνο ζπζηήκαηνο γηα δηαξξνέο Έιεγρνο θηάιεο Ο2 γηα απόζεκα ζε Ο2 Πεξηνδηθόο έιεγρνο ξνήο νμπγόλνπ Έιεγρνο εθπγξαληήξα γηα επαξθή πνζόηεηα WFI Φξνληίδα αζζελή Γηαηήξεζε βαηόηεηαο αεξαγσγνύ Αιιαγή ζέζεο αζζελή, αλαξξόθεζε αλ ρξεηαζηεί ελζάξξπλζε βήρα θαη βαζηέο αλαπλνέο πρλή αιιαγή αληηθεηκέλσλ γηα πξόιεςε ινηκώμεσλ Φξνληίδα ζηόκαηνο θαη κύηεο Παξαθνινύζεζε θζνξάο δέξκαηνο από ηε ηξηβή ηεο ζπζθεπήο Ο2 (πίζσ από ηα απηηά) Παξαηήξεζε γηα ζεκεία ππναεξηζκνύ ιόγσ απμεκέλεο παξνρήο Ο2 Δθύγξαλζε ηνπ νμπγόλνπ Πξνιακβάλεη ηε μήξαλζε ησλ βιελλνγόλσλ Βνεζά ζηε απόρξεκςε βξνγρηθώλ εθθξίζεσλ ε ξνή Ο2 > 4L/min Καζάξηζκα κάζθαο Καηαγξαθή απόθξηζεο ηνπ αζζελή (ΓΗΛΑΓΗ;) 65 66 11
Αμηνιόγεζε ηεο νμπγνλνζεξαπείαο Η πην αμηόπηζηε κέζνδνο ηεο παξαθνινύζεζεο νμπγνλνζεξαπεία είλαη ε ιήςε αξηεξηαθνύ αίκαηνο γηα αέξηα αίκαηνο (ABGs) Η παικηθή νμπκεηξία SpO2 - ζα πξέπεη λα κεηξάηαη εληόο δύν σξώλ από ηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο νμπγόλνπ, θαη ε FiO2 λα πξνζαξκόδεηαη αλάινγα Σν Ο2 δηαθόπηεηαη όηαλ ν αζζελήο ζε αέξα δσκαηίνπ δηαηεξεί PaO2> 80mmHg (αλάινγα κε ηηο παξακέηξνπο πνπ έρνπλ ηεζεί σο ζεξαπεπηηθνί ζηόρνη), θαη Κνξεζκό αηκνζθαηξίλεο ζε Ο2 - SaO2> 90%) θαη ρσξίο ππεξθαπλία Μάζθα κεξηθήο επαλεηζπλνήο Παξέρεη ζπγθεληξώζεηο Ο 2 60-75% (40-60%) κε ξπζκνύο ξνήο 6-11 L/ιεπηό Μάζθα κε αζθό (ρσξίο θαιύπηξεο) πνπ εγθισβίδεη κέξνο ηνπ εθπλεόκελνπ αέξα Ο αζζελήο επαλεηζπλέεη κε θάζε αλαπλνή ην 1/3 ηνπ εθπλεόκελνπ όγθνπ αέξα - πινύζηνο ζε νμπγόλν θαη παξέρεη πςειό FiO 2 Ο αζθόο πξέπεη λα είλαη ειαθξώο θνπζθσκέλνο ζην ηέινο ηεο εηζπλνήο 67 68 Μάζθα κε επαλεηζπλνήο Παξέρεη ην κεγαιύηεξν επίπεδν νμπγόλνπ 80-95% Γπλαηή ε ρνξήγεζε FiO 2 > 90% Έρεη βαιβίδα κίαο θαηεύζπλζεο κεηαμύ ηεο κάζθαο θαη ηεο δεμακελήο θαη δύν θαιύπηξεο πάλσ από ηα αλνίγκαηα εθπλνήο Η ξνή πξέπεη λα ηεζεί ζηα 15l / ιεπηό Πιήξσζε 2/3 ηεο δεμακελήο πξηλ ηελ εθαξκνγή ηεο ζηνλ αζζελή ε αζζελείο κε αζηαζή αλαπλεπζηηθή θαηάζηαζε Ίζσο ρξεηαζηνύλ δηαζσιήλσζε Γελ ελδείθλπηαη ε ρξήζε ηεο γηα >24hrs θαιύπηξεο 69 Θεξαπεία κε λεθεινπνηεηή θαξκάθσλ πλίζηαηαη ζηε ρνξήγεζε ελ δηαιύζεη θαξκάθσλ κε ηε βνήζεηα πξνσζεηηθνύ αεξίνπ Δλδείμεηο: Ομύο βξνγρόζπαζκνο ππεξβνιηθή παξαγσγή βιέλλεο Λαξπγγίηηδα Δπηγισηηίηηδα Δμνπιηζκόο: εηδηθή κάζθα λεθεινπνίεζεο / ςεθαζηήξα 70 επίινγνο Σν νμπγόλν είλαη αλαγθαίν γηα ηνλ θπηηαξηθό κεηαβνιηζκό Οη αλάγθεο ζε Ο2 είλαη πςειόηεξεο ζε βαξέσο πάζρνληεο αζζελεί Να γλσξίδεηε ηα δηάθνξα ζπζηήκαηα παξνρήο Ο2 Αλαινγηζηείηε ηελ αλάγθε εθύγξαλζεο ηνπ Ο2 Μέηξα αζθαιείαο 71 72 12
βηβιηνγξαθία Ignatavicious, Workman (2008) Παζνινγηθή Υεηξνπξγηθή Ννζειεπηηθή. Κξηηηθή ζθέςε γηα ζπλεξγαηηθή θξνληίδα (Δπ. Δι. Έθδνζεο Βαζηιεηάδνπ Α), Δθδόζεηο ΒΗΣΑ, Αζήλα, Σόκνο ΙΙΙ, ζει 1202-1224 McGloin S (2008) Administration of oxygen therapy. Nursing Standard. 22, 21, 46-48. Bennett C (2003). Nursing the breathless patient. Nursing Standard, 17(17), 45 51 [PubMed: 12593094]. Jevon P and Ewens B (2001). Assessment of a breathless patient. Nursing Standard, 15(16), 48 53 [PubMed: 12211835]. Booker R (2008) Pulse oximetry. Nursing Standard. 22, 30, 39-41 73 13