Δμρχμάςχρη ςχμ μειξμξςήςχμ ρςα εθμικά ρυξλεία: η εσοχπαψκή ιδέα Κσοιακή Αλεναμδοή, Ιχάμμηπ-Παμαγιώςηπ Δημόπξσλξπ, Δήμηςοα Καπίδξσ, Δλέμη Καοάςαγλη, Δέρπξιμα Καςριώκαλη, Φοήρςξπ Κξλώμιαπ, Βέοα Κξσρίδξσ, Λάζαοξπ Λιόλιξπ, Βαριλεία Μηςακίδξσ, Νικόλαξπ Παςράλαπ, Κχμρςαμςίμξπ εοεμέςαπ, Δέρπξιμα ιδηοξπξύλξσ, Αμαρςαρία Σρακαλίδξσ, Μαςίμα Υαςερίδξσ, Διοήμη Υοαγκίδξσ Αοράκειξ Γσμμάριξ Θερραλξμίκηπ, Σάνη Α Υπεύθσμξι Καθηγηςέπ: Δσάγγελξπ Δήμξπ, Χοιρςίμα Φόορςεο, Όλγα Γιώςη
Διραγχγή Έμα από ςα πιξ τλέγξμςα ζηςήμαςα ςχμ ςελεσςαίχμ δεκαεςιώμ ςόρξ ρε εσοχπαψκό όρξ και ρε παγκόρμιξ επίπεδξ, είμαι η ξικξμξμική, κξιμχμική και πξλιςική μεςαμάρςεσρη αμθοώπχμ πξσ αμαγκάζξμςαι μα εγκαςαλείφξσμ ςιπ παςοίδεπ ςξσπ ποξπ μια πξιξςικόςεοη διαβίχρη για εκείμξσπ και ςα παιδιά ςξσπ. Σα ςελεσςαία βιώμξσμ ρίγξσοα κάςι ποχςόγμχοξ, δίυχπ μα αμςιλαμβάμξμςαι ςιπ ακοιβείπ αιςίεπ και ρσμέπειεπ ασςώμ ςχμ κιμήρεχμ, και καλξύμςαι μα ποξραομξρςξύμ ρε έμα εναιοεςικά διατξοεςικό και καιμξύογιξ πεοιβάλλξμ, όπχπ εκςόπ ςχμ άλλχμ και ςξ ρυξλείξ. Η ρσγκεκοιμέμη εογαρία έυει ρκξπό μα πληοξτξοήρει, μα ποξβλημαςίρει και μα ποξςείμει λύρειπ ρυεςικά με ςημ σπξδξυή πξσ λαμβάμξσμ ξι μαθηςέπ διατξοεςικώμ γλχρρικώμ κξιμξςήςχμ ρςημ Γεομαμία, Γαλλία και Ιολαμδία. Πιξ ρσγκεκοιμέμα, επικεμςοώμεςαι ρςξ εκπαιδεσςικό ρύρςημα ςηπ υώοαπ σπξδξυήπ (Γεομαμία), ςιπ εκπαιδεσςικέπ μεςαοοσθμίρειπ πξσ ποξκαλξύμ ζηςήμαςα ρςημ έμςανη (Γαλλία) και ςέλξπ ςημ κξιμχμική διάρςαρη ςηπ ξμαλήπ εμρχμάςχρηπ ςχμ μειξμξςήςχμ (Ιολαμδία). Ανίζει μα ρημειχθεί, πχπ ατεμόπ η κάθε υώοα και κάθε πξλιςιρμόπ διαθέςει δικά ςξσ ποξγοάμμαςα ρπξσδώμ και εκπαιδεσςικά ρσρςήμαςα και τσρικά έυει ςξ δικαίχμα ςηπ ασςξκσοιαουίαπ ςξσ, ατεςέοξσ είμαι σπξυοεχμέμη μα ςηοεί και μα ρσμβαδίζει με ςιπ διεθμείπ Διακηούνειπ Δικαιχμάςχμ, ξι ξπξίεπ ποξτσλάρρξσμ ςημ αμθοώπιμη ανιξποέπεια και ελεσθεοία ρςημ εκπαίδεσρη. Θα ακξλξσθήρει η αμάλσρη ςξσ ζηςήμαςξπ ρςιπ ςοειπ ποξαματεοθείρεπ υώοεπ καςά ρειοά. 1.1 Τξ γεομαμικό εκπαιδεσςικό ρύρςημα Ποιμ νεκιμήρει η αμάλσρη ςξσ γεομαμικξύ εκπαιδεσςικξύ ρσρςήμαςξπ αματξοικά με ςξ πώπ ασςό λειςξσογεί απέμαμςι ρςημ απξδξυή και απξοοότηρη ςχμ γλχρρικώμ μειξμξςήςχμ, θα ήςαμ εύλξγξ μα επιρημαμθεί η γεμικόςεοη δξμή πξσ διέπει ςξ κοάςξπ ςηπ Γεομαμίαπ ρςξ ρσγκεκοιμέμξ ςξμέα. «Σξ εκπαιδεσςικό ρύρςημα ςηπ Ομξρπξμδιακήπ Δημξκοαςίαπ ςηπ Γεομαμίαπ (O.E.C.D., 1995 ρ.115-116) δεμ είμαι εμιαίξ, αλλά διατξοεςικό ρε κάθε ξμόρπξμδξ κοαςίδιξ, δηλαδή σπάουξσμ 16, ρσμξλικά, κοαςίδια (Bundesländer), άοα ιράοιθμα εκπαιδεσςικά ρσρςήμαςα. Κάθε κοαςίδιξ έυει ςημ δική ςξσ «πξλιςιρμική κσοιαουία», πξσ ρημαίμει πχπ ςξ εκπαιδεσςικό ςξσ ρύρςημα έυει ασςόμξμη δξμή και ξογάμχρη, σπεύθσμξι δε για ςημ ξογάμχρη ςηπ εκπαίδεσρηπ ρε κάθε κοαςίδιξ υχοιρςά είμαι ξ Τπξσογόπ Παιδείαπ με ςημ ςξπική βξσλή. Πξικίλα ρσμςαγμαςικά ρώμαςα όπχπ η σμδιάρκεφη ςχμ Τπξσογώμ Παιδείαπ και η Δπιςοξπή ςχμ Ομόρπξμδχμ Κοαςώμ είμαι σπεύθσμα, για παοάδειγμα, για ςημ ιρόςιμη αμαγμώοιρη ςχμ πςσυίχμ ςχμ κοαςιδίχμ-παοά ςξσπ διατξοεςικξύπ ςύπξσπ εκπαιδεσςικώμ ρσρςημάςχμ- όπχπ και για ςημ εγγύηρη αμαγμώοιρηπ όλχμ ςχμ ειδώμ ςχμ πςσυίχμ ρε ξλόκληοξ ςξ Ομξρπξμδιακό Κοάςξπ. Η βαρική δξμή εκπαίδεσρηπ (παίομξσμε χπ μξμςέλξ ςξ εκπαιδεσςικό ρύρςημα ςηπ Βόοειαπ Ρημαμίαπ-Βερςταλίαπ, γιαςί είμαι ςξ πλέξμ δημξτιλέπ κοαςίδιξ ρςη Γεομαμία) είμαι η ακόλξσθη: η ρςξιυειώδηπ εκπαίδεσρη (Grundschule) αουίζει ρςημ ηλικία ςχμ 6 και διαοκεί 4 υοόμια. Μεςά ςη βαρική εκπαίδεσρη η επιλξγή είμαι μεςανύ ςερράοχμ ςύπχμ ςηπ βαθμίδαπ I και II ςηπ δεσςεοξβάθμιαπ εκπαίδεσρηπ: ςξ Γεμικό υξλείξ (Hauptschule), ςξ Μέρξ υξλείξ (Realschule), ςξ Γσμμάριξ (Gymnasium), ςξ Δμιαίξ Λύκειξ (Gesamtschule) (Μιλέρη& Παρυαλιώοη,2003). Δπξμέμχπ, με βάρη ςημ δεδξμέμη εσούςεοη διάςανη ςξσ ρσμξλικξύ εκπαιδεσςικξύ ρσρςήμαςξπ ρςη Γεομαμία, είμαι πλέξμ θεμιςό μα αμαλσθεί η πξλιςική πξσ ασςό διαςηοεί για ςξσπ ειρεουόμεμξσπ μαθηςέπ και μαθήςοιεπ. 1.2 Τοόπξι και μέρα εμρχμάςχρηπ μειξμξςήςχμ ρςξ γεομαμικό ρυξλείξ Ποξυχοώμςαπ επαγχγικά, θα γίμει αματξοά ρςιπ μεθόδξσπ πξσ διαθέςει ςξ γεομαμικό ρύρςημα για μαθηςέπ πξσ έουξμςαι ρςημ υώοα και τξιςξύμ ρςα ρυξλεία ςηπ, υχοίπ όμχπ μα γμχοίζξσμ ςημ γλώρρα αλλά και ςιπ επικοαςξύρεπ ρσμθήκεπ ώρςε μα ξμξγεμξπξιηθξύμ και κξιμχμικά ρε ασςήμ. Πιξ ρσγκεκοιμέμα, η Γεομαμία χπ ποξπ ςα παιδιά ασςά ακξλξσθεί ςημ μέθξδξ ςηπ εμρωμάςωρηπ, καθώπ θεχοείςαι πχπ η ςακςική ασςή ρσμδσάζξμςαπ ςημ με αλληλεπίδοαρη, έμμξια ενίρξσ ρημαμςική, επίτεοε πιξ απξςελερμαςικέπ λύρειπ ειδικόςεοα μεςά ςημ δεκαεςία ςξσ 1980 (Νικξλάξσ,2000 α). Δύξ από ςα μέρα πξσ ακξλξσθξύμςαι είμαι ςα ενήπ: α) Ποξπαοαρκεσαρςικέπ ςάνειπ για παιδιά πξσ δεμ γμχοίζξσμ ςημ γλώρρα και ρκξπεύξσμ ρςημ
ποξεςξιμαρία ςξσπ ώρςε μα εμςαυθξύμ ρε γεομαμική ςάνη, β) διγλωρρικέπ ςάνειπ όπξσ ςξ ποόγοαμμα ςξσπ είμαι εμιαίξ με ςξ γεομαμικό ςμήμα αλλά διδάρκεςαι ρςημ μηςοική γλώρρα ςχμ μεςαμαρςώμ ρςιπ μικοόςεοεπ ςάνειπ (2/3), εμώ ξι αμώςεοεπ ςάνειπ (1/3) διδάρκξμςαι ρςημ γεομαμική. Δπίρηπ ποαγμαςξπξιείςαι και έμα ςοίςξ εκπαιδεσςικό μέςοξ έμςανηπ, καςά ςξ ξπξίξ λειςξσογξύμ Τμήμαςα Μηςοικήπ Γλώρραπ, ςόρξ ποχιμέπ όρξ και απξγεσμαςιμέπ ώοεπ, αλλά ασςά δεμ ρσμπίπςξσμ πάμςα αμά πεοιξυή και επίρηπ διαθέςξσμ διατξοεςικξύπ διδακςικξύπ υοόμξσπ. Από ςα ςμήμαςα ςξ έμα ςοίςξ έυει Μάθημα Μηςοικήπ Γλώρραπ (ΜΜΓ) 2-4 ώοεπ ςημ εβδξμάδα, εμώ ςα σπόλξιπα από 5 έχπ και 8 ώοεπ (Μιλέρη& Παρυαλιώοη,2003). Ανίζει μα αματεοθεί πχπ ςξ μάθημα ασςό επξπςεύεςαι από ςιπ διπλχμαςικέπ αμςιποξρχπείεπ ςχμ υχοώμ ποξέλεσρηπ και όυι από ςξ γεομαμικό κοάςξπ. σμπεοαρμαςικά, ςα μέςοα ασςά εταομόζξμςαι ρςη Γεομαμία με ρκξπό μα εμρχμαςώρξσμ ςξ μεγάλξ αοιθμό μεςαμαρςώμ πξσ σπξδέυξμςαι, δίμξμςαπ ιδιαίςεοη ρημαρία ρςα παιδιά πξσ μακοξποόθερμα θα απξςελέρξσμ και εογαςικό δσμαμικό. 1.3 Δμρχμάςχρη ςχμ μειξμξςήςχμ ρςημ ποάνη: Ποξβλήμαςα και αμςιμεςώπιρη Η ςοίςη σπξεμόςηςα πξσ ατξοά ςη γεομαμική εκπαίδεσρη δεμ θα μπξοξύρε μα παοαλείπει ςημ ενέςαρη και ςημ ξσριαρςική μεςατξοά ςχμ μξμξθεςημάςχμ ρςημ καθημεοιμόςηςα ςχμ παιδιώμ ρςξ ρυξλείξ και ςημ αλληλεπίδοαρη ςξσπ με ςξσπ γεομαμξύπ μαθηςέπ, ρσμσπξλξγίζξμςαπ ςα οαςριρςικά ταιμόμεμα. Δίυχπ αμτιβξλία, ςξ ζήςημα είμαι ιδιαιςέοχπ πεοίπλξκξ αμ αμαλξγιρςεί καμείπ ςη υοξμική πεοίξδξ, ςιπ ξικξμξμικέπ ρσμθήκεπ, ξμξιόςηςεπ και διατξοέπ ςχμ υχοώμ σπξδξυήπ με ςη Γεομαμία και ρίγξσοα ςημ ποξρχπικόςηςα ςξσ εκάρςξςε μαθηςή. Δίμαι απαοαίςηςξ μα γίμει καςαμξηςό από όλξσπ, ρσμπεοιλαμβαμξμέμχμ και ςχμ παιδαγχγώμ, πχπ κάθε πξλσπξλιςιρμική καςάρςαρη ρημαίμει αλληλεπίδοαρη και πχπ είμαι επικίμδσμξ μα αγμξξύμςαι κάπξια πξλύ ρσγκεκοιμέμα δεδξμέμα, όςαμ ρκξπεύξσμε μα αρυξληθξύμε με ςημ εκπαιδεσςική διαδικαρία. «Σημ δεκαεςία ςξσ 80 άουιρε μα καλλιεογείςαι μια διαπξλιςιρμική ρυξλική θεχοία. Ο Manfred Hohmann μελέςηρε ςιπ βαρικέπ ρυέρειπ αμάμερα ρςη διαπξλιςιρμική και ςη γεμική εκπαίδεσρη ( Allgemeinbildung ). Ο Fthenakis (et al), διαποαγμαςεύθηκαμ ςα πλεξμεκςήμαςα και ςιπ δσρκξλίεπ (καθώπ και ςημ δσμαςόςηςα εταομξγήπ) ςχμ διαπξλιςιρμικώμ και πξλσπξλιςιρμικώμ μξμςέλχμ» (Δοάκξπ, 1998). σμεπώπ, έυει γίμει καςαμξηςό πχπ η εκπαιδεσςική διαδικαρία ςόρξ όςαμ ατξοά μια εθμικά και γλχρρικά ξμξιξγεμή ςάνη, όρξ και όςαμ η ςάνη ασςή απαοςίζεςαι από διατξοεςικέπ κξσλςξύοεπ με ό,ςι ασςό ρσμεπάγεςαι, απαιςεί ιδιαίςεοη ποξρξυή και επίκληρη ςχμ καςαλληλόςεοχμ μεθόδχμ με ρκξπό ςημ ξμαλή εμρχμάςχρη ρςξ ρυξλείξ και ρςημ κξιμχμία γεμικόςεοα. 2.1 Η καςάρςαρη ρςη Γαλλία: η πξλιςιρμική διάρςαρη ςξσ θέμαςξπ Η Γαλλία, για ςημ ξπξία θα μιλήρξσμε ρςη ρσμέυεια, είμαι έμα κοάςξπ πξσ ρςα εδάτη ςηπ καςξικξύμ άμθοχπξι με διατξοεςικό υοώμα, διατξοεςική θοηρκεία, διατξοεςική γλώρρα και διατξοεςική κξσλςξύοα εμ γέμει, εδώ και πξλλά υοόμια και τέοει ςξ μεγαλύςεοξ αοιθμό Μξσρξσλμάμχμ ρε όλη ςημ Δσοώπη. Πξλλέπ ποξρπάθειεπ γίμξμςαι χρςόρξ για ςημ αομξμική ρσμύπαονη ςηπ μξσρξσλμαμικήπ μειξμόςηςαπ με ςξσπ γηγεμείπ Γάλλξσπ ρε όλα ςα κξιμχμικά μέςχπα, αμάμερα ρςα ξπξία βεβαίχπ, και ρε ασςό ςηπ εκπαίδεσρηπ. Έμα απξ ςα πεοίπλξκα ζηςήμαςα πξσ έυξσμ ποξκύφει, είμαι ασςό ςηπ απαγόοεσρηπ ςηπ μαμςίλαπ (voile) ρςξ ρυξλείξ, πίρχ απξ ςξ ξπξίξ κούβξμςαι «δσρκξλίεπ» ςιπ ξπξίεπ ζξσμ ρε ξοιρμέμεπ πεοιπςώρειπ ςα παιδιά. Αμ και η γλώρρα δεμ παύει μα είμαι ποόβλημα ρςημ έμςανη ςχμ μειξμξςήςχμ, χρςόρξ ξι πξλιςιρμικέπ διατξοέπ απξςελξύμ ξοιρμέμεπ τξοέπ εμπόδιξ ρε μια σγιή εμρχμάςχρη. «ςα δημόρια ρυξλεία, γσμμάρια και λύκεια, απαγξοεύξμςαι ςα επιδεικςικά θοηρκεσςικά ρύμβξλα και ξπξιαδήπξςε εμδσμαρία (αμτίερη) μέρχ ςχμ ξπξίχμ ξι μαθηςέπ εκδηλώμξσμ ςημ θοηρκεσςική ςξσπ πεπξίθηρη. Ο ερχςεοικόπ καμξμιρμόπ (règlement intérieur) ςξσ ρυξλείξσ αματέοει πχπ η πειθαουικη διαδικαρία έπεςαι ύρςεοα από ρσζήςηρη με ςξμ μαθηςή.» (Βικιπαίδεια, 2015). Ποόκειςαι για ςξμ μόμξ πεοί απαγόοεσρηπ ςηπ γσμαικείαπ μαμςίλαπ πξσ ποξςάθηκε και φητίρςηκε ρςη Γαλλία από ςξμ ποόεδοξ Νικξλά αοκξζί ςξ 2004 ( loi Sarkozy, 2004) ποξκαλώμςαπ πξικίλεπ ρσζηςήρειπ και αμςιθέρειπ μιαπ και ποόκειςαι για μια υχοά με επίρημξ έμβλημα ςξ: «Ιρόςηςα-Αδελτόςηςα- Δλεσθεοία» (égalité - fraternité-liberté).
2.2 Η τχμή ςηπ μξσρξσλμαμικήπ μειξμόςηςαπ Aπό ςημ πλεσοά ςηπ η μξσρξσλμαμική κξιμόςηςα ςηπ Γαλλίαπ ρςηοιζόμεμη ρςξ άοθοξ 9 ςηπ Δσοχπαψκήπ ύμβαρηπ ςχμ Δικαιχμάςχμ ςξσ Αμθοώπξσ όπξσ καςξυσοώμεςαι η Αμενιθοηρκεία, όπχπ ήςαμ αμαμεμόμεμξ, αμςέδοαρε έμςξμα ρςξ ρσγκεκοιμέμξ μέςοξ. Η παοαβίαρη εμόπ θεμελιώδξσπ δικαιώμαςξπ και μάλιρςα ρε έμαμ λαό πξσ η μαμςίλα απξςελεί μέοξπ ςηπ κξσλςξύοαπ ςξσ, πέοα απξ ςιπ θοηρκεσςικέπ εομημείεπ ςξσ Κξοαμίξσ, θεχοείςαι ζήςημα εναιοεςικά ρξβαοό. Η έλλειφη ρεβαρμξύ και η διάκοιρη ρε μια ρσγκεκοιμέμη θοηρκεία καςαληγξσμ αμαπότεσκςα ρε μη εμρχμάςχρη ςξσπ ρςξ κοάςξπ και ρε κξιμχμική αμιρόςηςα. ξβαοό αμςίκςσπξ έυει ςξ μέςοξ και ρςημ ποξρπάθεια ατξμξίχρηπ ςχμ μαθηςώμ μέρα ρςξ γαλλικό εκπαιδεσςικό ρύρςημα. Δίςε εναιςίαπ ςηπ θοηρκεσςικόςηςάπ ςξσπ, είςε εναιςίαπ ςηπ αμαςοξτήπ πξσ ςξσπ έυει δξθεί απ ςημ ξικξγέμειά ςξσπ, ξι μαθηςέπ ρε πξλλέπ πεοιπςώρειπ αιρθάμξμςαι πεοιθχοιξπξιημέμξι και καςαπιερμέμξι λόγχ ςηπ απαγόοεσρηπ, ποάγμα πξσ καθιρςά δύρκξλη ςημ αλληλεπίδοαρή ςξσπ εμςόπ ςξσ ρυξλικξύ πεοιβάλλξμςξπ. Φαοακςηοιρςικέπ είμαι ξι μαοςσοίεπ ςηπ 16υοξμηπ Αρμαά η ξπξία αιρθάμεςαι μςοξπή, εμξυή και αδικία και αματέοει πχπ ςξ ρυξλείξ γι ασςήμ έυει μεςαςοαπεί ρε μαοςύοιξ (Oumma, 2007). Σξ ίδιξ πεοίπξσ ιρυύει και για ςημ Μξσλάι και ςημ Σζαΐζ, μαθήςοιεπ γσμμαρίξσ, ξι ξπξίεπ αομήθηκαμ μα παοαβοεθξύμ ρςξ ρυξλικό υξοό επειδή ήςαμ αμαγκαρμέμεπ μα αταιοέρξσμ ςιπ μαμςίλεπ ςξσπ εκτοάζξμςαπ ςη δσραοέρκεια και ςξμ τόβξ ςξσπ για ςημ επίςεσνη ρημαμςικόςεοχμ ρςόυχμ ρςξ μέλλξμ (Ettachfini, 2017). Μαοςσοίεπ μαθηςώμ πξσ βιώμξσμ ςξμ οαςριρμό και ςημ διάκοιρη ρ έμα υώοξ πξσ ςέςξια ταιμόμεμα δεμ έυξσμ θερη. Τπξλξγίζεςαι όςι από ςημ αουή επιβξλήπ ςξσ μόμξσ, πεοίπξσ 100 κξοίςρια έυξσμ διχυθεί από ςξ ρυξλείξ ςξσπ επειδή ενεδήλχραμ ςημ αμςίθερή ςξσπ ρςημ απαγόοεσρη. 2.3 Η τχμή ςηπ πλειξφητίαπ Από ςημ άλλη πλεσοά η τχμή ςχμ σπξρςηοικςώμ είμαι ενίρξσ ηυηοή και θεμελιχμέμη ρςημ αουή ςηπ κξιμχμικήπ ρσμύπαονηπ (vivre ensemble). Σξ ρυξλείξ καλείςαι μα εκπαιδεύρει ςξσπ μελλξμςικξύπ πξλίςεπ για μια κξιμχμία πξσ θα ρςηοίζεςαι ρςημ ιρόςηςα και ρςξμ ρεβαρμό. Γι ασςό ςξ λόγξ ξι σπξρςηοικςέπ ςξσ μόμξσ αοκξζί διαςείμξμςαι σπέο ςηπ αουήπ ςηπ λαψκόςηςαπ (laicité) θεχοώμςαπ ςη μαμςψλα ραμ ρύμβξλξ καςαπίερηπ και σπξςαγήπ ςχμ γσμαικώμ κι έμα μέρξ πξσ ταμεοώμει ςημ αμιρόςηςα ςχμ δύξ τύλχμ. Η ιδέα είμαι πχπ ςξ ρυξλείξ είμαι εμαπ ξσδέςεοξπ υώοξπ, κξιμόπ για όλεπ ςιπ θοηρκεσςικέπ και πξλιςικέπ πεπξιθήρειπ ξι ξπξίεπ ρσμσπάουξσμ αομξμικά υχοίπ καμμία μα σπεοιρυύει ςηπ άλληπ. Η θοηρκεία ενάλλξσ ειμαι ποξρχπική σπόθερη πξσ δεμ έυει θέρη ρςξ ρυξλείξ. Η επιβξλή ςξσ μέςοξσ δεμ νευχοίζει ασςξύπ πξσ τξοξσμ μαμςίλα από ασςξσπ πξσ δεμ τξοξύμ, αμςίθεςα ρςξυεύει ρςημ ιρόςηςα μέρα ρςξ ρυξλικό πεοιβάλλξμ. Ποακςικξί επίρηπ λόγξι καςά ςη διάοκεια ςηπ ρυξλικήπ θηςείαπ ρσμηγξοξύμ σπέο ςξσ μόμξσ αοκξζί, όπχπ είμαι η ρσμμεςξυή ρςα μαθήμαςα γσμμαρςικήπ, υημείαπ, τσρικήπ κ.α. Παοαδείγμαςξπ υάοη, ξι μεαοέπ μξσρξσλμάμεπ αομξύμςαι μα πάοξσμ μέοξπ ρςξ μάθημα κξλύμβηρηπ επειδή παοαδίδξμςαι από άμδοα καθηγηςή ή επειδή δεμ αομόζει μα εμταμιρςξύμ με μαγιό μποξρςά ρςξσπ ρσμμαθηςέπ ςξσπ (mixité). ε άλλεπ πεοιπςώρειπ, για λόγξσπ αρταλείαπ ρςα εογαρςήοια ςξσ ρυξλείξσ όπξσ ποαγμαςξπξιξύμςαι πειοάμαςα υημείαπ και τσρικήπ, απαγξοεύεςαι ξπξιξδήπξςε κάλσμμα κεταλήπ. Η μη διάκοιρη ςξσπ με βάρη ςη ρυξλική πεοιβξλή έυει ραμ απξςέλερμα ςημ ξμαλή κξιμχμικξπξίηρή ςξσπ και ςημ αομξμική ρσμύπαονη με ςξσπ ρσμμαθηςέπ ςξσπ γι ασςό και έμα μέοξπ, έρςχ μικοό, ςηπ μξσρξσλμαμικήπ μειξμόςηςαπ έυει απξδευθεί ςξ μέςοξ, αμαγμχοίζξμςαπ ςα ξτέλη ςξσ για ςημ ίδια. 2.4 Τξ όοαμα έμξπ πξλσπξλιςιρμικξύ ρυξλείξσ Η κξιμχμικξπξλιςιρμική διατξοεςικόςηςα απξςελεί μια ποαγμαςικόςηςα πξσ καμείπ δεμ μπξοεί μα ςημ αομηθεί ρςη Γαλλία. Δίμαι ρημαμςικό, λξιπόμ, κάθε μαθηςήπ μα αιρθάμεςαι πχπ έυει μια θέρη ρςξ ρυξλείξ. Ο οόλξπ ςξσ ςελεσςαίξσ ρε επίπεδξ κξιμχμικήπ ρσμξυήπ είμαι θεμελιώδηπ: είμαι ςξ μέοξπ και ξ υώοξπ ςηπ εκμάθηρηπ, ςηπ παιδείαπ και ςηπ πμεσμαςικήπ καλλιέογειαπ. Δίμαι επξμέμχπ υοέξπ ςξσ μα μεςαδώρει ρςξσπ μαθηςέπ ςιπ ανίεπ εμόπ πξλιςιρμέμξσ όμςξπ όπχπ είμαι ξ ρεβαρμόπ (le respect), η ιρόςηςα (l égalité) αλλά
και ςιπ απαοαίςηςεπ ικαμόςηςεπ ώρςε μα αμςαπενέλθξσμ ρ έμαμ κόρμξ πξσ αλλάζει. Για μα επιςεσυθεί ασςό, δεμ θα ποέπει η πεοιοοέξσρα ιρλαμξτξβία ρςξ κοάςξπ μα απξςελέρει εμπόδιξ αμάμερα ρςξσπ μαθηςέπ διατξοεςικώμ θοηρκειώμ και γλώρραπ. Η δημόρια εκπαίδεσρη ξτείλει μα παοαμείμει έμαπ θερμόπ πξσ ποξχθεί ςημ ασςξμξμία και ςημ υειοατέςηρη ςξσ καθεμόπ και επ ξσδεμί ςξμ οαςριρμό, ςη διάκοιρη και ςημ πεοιθχοιξπξίηρη. Σξ κοάςξπ θα ποέπει μα ποξρπαθήρει μα εμρχμαςώρει όρξ ςξ δσμαςόμ πιξ αμώδσμα και εύκξλα ςξμ ξπξιξμδήπξςε πξλίςη ςξσ από όπξσ και αμ είμαι η καςαγχγή ςξσ. 3.1 Η καςάρςαρη ρςημ Ιολαμδία: η κξιμχμική διάρςαρη ςξσ θέμαςξπ Δνεςάζξμςαπ με επιμξμή ςξ θέμα ςηπ εμρχμάςχρηπ ςχμ μειξμξςήςχμ και ρςημ ςοίςη εσοχπαψκή υώοα, ςημ Ιολαμδία, παοαςηοξύμςαι εμδιατέοξσρεπ κξιμχμικέπ πςσυέπ πξσ διαπλέκξμςαι ρςξ ζήςημα ασςό. Σα ςελεσςαία υοόμια η έμςανη μαθηςώμ ρςημ Ιολαμδία ατξοά καςά κύοιξ λόγξ ξμάδεπ αςόμχμ αιςξύμςχμ άρσλξ ρςη υώοα. Όπχπ ρςιπ πεοιρρόςεοεπ εσοχπαψκεπ υώοεπ, έςρι κι εδώ, ποόρτσγεπ από πεοιξυέπ έμςξμηπ διαμάυηπ καςατθάμξσμ για μα διαρταλίρξσμ αρταλείπ ρσμθήκεπ διαβίχρηπ για ςξσπ ίδιξσπ και ςιπ ξικξγέμειέπ ςξσπ. Αμ και ςα πξρξρςά μεςαμαρςώμ ποώςηπ και δεύςεοηπ γεμιάπ ρςη υώοα είμαι ήδη αοκεςά σφηλά (Central Statistics Office, 2014), επειδή χρςόρξ έυξσμ καςά κύοιξ λόγξ εμρχμαςχθεί (Barrett et al, 2016) ςξ παοόμ εγυείοημα θα επικεμςοχθεί ρςιπ ξμάδεπ ποξρτύγχμ. 3.2 Η αμαμςικαςάρςαςη ανία ςηπ γλώρραπ ρςημ έμςανη Όπχπ ποξαματέοθηκε για ςιπ υώοεπ ςηπ Γεομαμίαπ και Γαλλίαπ, πξλλά από ςα ποξβλήμαςα για ςημ έμςανη ςχμ μειξμξςήςχμ απξοοεόσμ από ςημ ίδια ςη ρυξλική ποαγμαςικόςηςα πξσ βιώμξσμ ξι μαθηςέπ. Ωπ εκ ςξύςξσ, ςα ποξβλήμαςα ασςά γίμεςαι ποξρπάθεια μα επιλσθξύμ εκ ςχμ έρχ, δηλαδή μέρχ μεςαοοσθμίρεχμ ρςημ εκπαιδεσςική πξλιςική ςξσ κοάςξσπ και ςα εκπαιδεσςικά μξμςέλα πξσ εταομόζξμςαι ρςα ρυξλεία. Για ασςό ςξ λόγξ δξκιμάζξμςαι διατξοεςικά μξμςέλα εμρχμάςχρηπ πξσ αομόζξσμ καλύςεοα ρςιπ εκάρςξςε ρσμθήκεπ μιαπ υώοαπ. σμήθχπ, ρε ασςά ςα μξμςέλα δίμεςαι έμταρη ρςη γλχρρική καςάοςιρη ςχμ μαθηςώμ. Ατεμόπ, είμαι ρημαμςικό ςξ παιδί ςηπ μειξμόςηςαπ μα διαςηοήρει ςη μηςοική ςξσ γλώρρα και πξλιςιρμό, καθώπ είμαι ςξ ποώςξ μέρξμ βάρει ςξσ ξπξίξσ βιώμει ςημ ποαγμαςικόςηςα γύοχ ςξσ, μα ατεςέοξσ, για μα καςαρςεί δσμαςή η εμρχμάςχρή ςξσ ρε έμα καιμξύογιξ γλχρρικό πεοιβάλλξμ, υοειάζεςαι μα γμχοίρει ςη γλώρρα και ςημ κξσλςξύοα ςηπ κξιμχμίαπ πξσ ςξ σπξδέυεςαι (Cummins, 2013). Δίμαι ταμεοό λξιπόμ πχπ η γλώρρα είμαι ςξ μσρςικό για μα επιςεσυθεί μια σγιήπ έμςανη, όπχπ κι ξ καθηγηςήπ γλχρρικήπ πξλιςικήπ Σζόζετ Λξ Μπιάμκξ έυει επιρημάμει «Η γλώρρα δεμ μξιάζει με καμέμα άλλξ αμθοώπιμξ κξιμχμικό καςαρκεύαρμα. Οι γλώρρεπ είμαι ςασςόυοξμα εογαλεία και ρύμβξλα ξι γλώρρεπ είμαι μερξλαβηςέπ ρε σλικξύπ και ρσμβξλικξύπ κόρμξσπ κι ασςό πξσ εμμξώ με ασςό είμαι όςι ξι γλώρρεπ είμαι ςασςόυοξμα πξλύ ποακςικέπ, βξηθώμςαπ ή εμπξδίζξμςαπ ςημ ποόρβαρη ρε δξσλειέπ και κξιμχμικέπ εσκαιοίεπ, αλλά ρσμάμα και δείκςεπ ςασςόςηςαπ και εμρχμάςχρηπ» (Lo Bianco, 2013). 3.3 Η αμαμςικαςάρςαςη ανία ςηπ σγιξύπ διαβίχρηπ ρςημ έμςανη Πέοαμ ςηπ γλώρραπ, η οίζα ςξσ ποξβλήμαςξπ ςηπ έμςανηπ βοίρκεςαι και ένχ από ςξ ρυξλείξ. Απξμακούμξμςαπ ςξ τακό ερςίαρηπ από ςη ρυξλική ςάνη και ρςοέτξμςάπ ςξμ ρςξμ ξικξγεμειακό κόρμξ ςχμ μειξμξςήςχμ αμςιλαμβαμόμαρςε πχπ για μα είμαι ρε θέρη ξι μαθηςέπ μα ποξραομξρςξύμ ρςξ μέξ πεοιβάλλξμ εκπαίδεσρηπ απαιςείςαι η εναρτάλιρη μιαπ καλήπ ξικξγεμειακήπ διαβίχρηπ. Ατξομώμεμξι από έμα βίμςεξ πξσ παοακξλξσθήραμε για ςιπ ρσμθήκεπ διαβίχρηπ ςχμ ποξρτύγχμ ρςημ Ιολαμδία, ρσμπεοάμαμε πχπ για μα είμαι ρε θέρη έμα παιδί μα αρκήρει ςξ δικαίχμα ςξσ για σγιέπ εκπαιδεσςικό πεοιβάλλξμ ποέπει ποχςίρςχπ μα έυει εναρταλίρει ςξ βαρικόςεοξ δικαίχμά ςξσ για έμα ζερςό και σγιέπ ρπιςικό. ςξ εμ λόγχ βίμςεξ ξι γξμείπ εκτοάζξσμ ςα παοάπξμα πξσ έυξσμ ςα παιδιά ςξσπ ςα ξπξία δεμ είμαι ρε θέρη μα ρσγκεμςοχθξύμ ρςξ μάθημα εναιςίαπ ςχμ αμςίνξχμ ρσμθηκώμ διαβίχρηπ ρςξσπ καςασλιρμξύπ. Παοόλξ πξσ ξι εκπαιδεσςικξί διαςίθεμςαι μα βξηθήρξσμ ςα παιδιά ασςά μα εμςαυθξύμ όρξ ςξ δσμαςόμ πιξ ξμαλά, διδάρκξμςάπ ςα ςη γλώρρα ςηπ Ιολαμδίαπ (Αγγλικά), εκείμα απ ςημ πλεσοά ςξσπ ςηοξύμ μια αομηςική ρςάρη ποξπ όλξ ςξ
ρυξλικό πεοιβάλλξμ, εναιςίαπ ςηπ αδσμαμίαπ ςξσπ μα έυξσμ μια τσριξλξγική ξικξγεμειακή διαβίχρη, ατξύ ρςξσπ καςασλιρμξύπ όπξσ τιλξνεμξύμςαι, μπξοεί μα μξιοάζξμςαι έμαμ πξλύ μικοό υώοξ με μεγάλξ αοιθμό αςόμχμ νέμχμ με ςημ ξικξγέμειά ςξσπ. Δμ καςακλείδι, η πεοίπςχρη ςηπ Ιολαμδίαπ, ρςξυεύει μα τχςίρει μια ρκξςειμή πςσυή ρςξ ζήςημα ςηπ έμςανηπ ςχμ (ποξρτσγικώμ εμ ποξκειμέμχ) μειξμξςήςχμ ρςη ρυξλική ςάνη η ξπξία δείυμει πχπ ςξ δικαίχμα ρςημ εκπαίδεσρη βαρίζεςαι ρςξ δικαίχμα μιαπ σγιξύπ διαβίχρηπ. 4. Δπίλξγξπ σμξφίζξμςαπ, από ςη μελέςη ςχμ ςοιώμ ασςώμ εσοχπαψκώμ υχοώμ έυει γίμει ταμεοό πχπ για ςη ρχρςή έμςανη ξπξιαρδήπξςε μειξμόςηςαπ μέρχ ςξσ ρυξλείξσ υοειάζεςαι μα λητθξύμ σπόφη ςοειπ βαρικξί άνξμεπ: η γλώρρα, ξ πξλιςιρμόπ και η σγιήπ διαβίχρη. Δημιξσογώμςαπ μια ιεοαουία ρ ασςξύπ ςξσπ άνξμεπ, πιρςεύξσμε πχπ για μα επιςεσυθεί η εμρχμάςχρη ρςα ρυξλεία ποέπει ποώςα μα διαρταλιρςεί ςξ αμθοώπιμξ δικαίχμα για καλέπ ρσμθήκεπ διαβίχρηπ έπειςα ξ ρεβαρμόπ ρςημ πξλιςιρμική διατξοεςικόςηςα ςχμ μειξμξςήςχμ και ςέλξπ η ειραγχγή εκπαιδεσςικώμ μεςαοοσθμίρεχμ πξσ αμαδεικμύξσμ ςη ρημαρία ςηπ γλώρραπ χπ εογαλείξ και ρσμάμα ρύμβξλξ ατξμξίχρηπ. «Σξ μα αομείραι ρςξσπ άλλξσπ ςα αμθοώπιμα δικαιώμαςά ςξσπ είμαι ραμ μα αμτιρβηςείπ όςι είμαι άμθοχπξι» (Νέλρξμ Μαμςέλα). Βιβλιξγοατία Βικιπαίδεια. https://fr.wikipedia.org/wiki/loi_sur_les_signes_religieux_dans_les_%c3%a9coles_publiques_fran%c 3%A7aises /: [Ποξρπελάρςηκε: 16-2-2018]. Δοάκξπ, Γ. (1998) Παιδαγωγική διαγμωρςική ανιξλόγηρη. http://www.pee.gr/wpcontent/uploads/praktika_synedrion_files/new_soft/nees_eisigiseis/meros_d/drakos.htm: [Ποξρπελάρςηκε: 11-2-2018] Μιλέρη, Φ. & Παρυαλιώοη, Β. (2003) Η εκπαιδεσςική πξλιςική ςηπ Γεομαμίαπ, Αγγλίαπ και Δλλάδαπ ρςη Διαπξλιςιρμική Δκπαίδεσρη. http://www.pischools.gr/download/publications/epitheorisi /teyxos8/7.pdf: [Ποξρπελάρςηκε: 10-2-2018] Νικξλάξσ, Γ. (2000). Έμςανη και εκπαίδεσρη ςωμ αλλξδαπώμ µαθηςώμ ρςξ ηµξςικό Σχξλείξ Από ςημ «ξµξιξγέμεια» ρςημ πξλσπξλιςιρµικόςηςα. Αθήμα: Δλλημικά Γοάµµαςα. Τπ.Δ.Π.Θ., (2000). Ποόγοαμμα παοαγωγήπ διδακςικξύ σλικξύ για ςημ ελλημόγλωρρη διδαρκαλία ςωμ ελλημξπαίδωμ ςηπ Ο.Δ. Γεομαμίαπ ρςα ςμήμαςα μηςοικήπ γλώρραπ. Αθήμα: Ο.Δ.Δ.Β. Barrett et al. (2016) Monitoring report on integration 2016. https://www.esri.ie/publications/moni toring-report-on-integration-2016/: [Ποξρπελάρςηκε: 20-2-2018]. Central Statistics Office. http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp7md/p7md/p7ani i/: [Ποξρπελάρςηκε: 20-2-2018]. Cummins, J. (2013) Multilingual education for social justice. https://www.youtube.com/watch?v=- P2cJa92vg8: [Ποξρπελάρςηκε: 20-2-2018]. Ettachfinni, L. (2017) https://www.vice.com/gr/article/a3dvyz/dyo-koritsia-me-xitzamp-miloyn-gia-thnanataraxh-poy-exei-ferei-sth-zwh-toys-h-apagoreysh-thsmantilas/: [Ποξρπελάρςηκε: 18-1-2018]. Lo Bianco, J. (2013) An Interview with Joseph Lo Bianco. https://channelviewpublications.wordpres s.com/tag/language-planners/: [Ποξρπελάρςηκε: 20-2-2018]. Oumma. https://oumma.com/le-temoignage-dune-eleve-qui-a-retire-son-voile-2/: [Ποξρπελάρςηκε: 18-1-2018].