Θεωρία Σηματοδότησης

Θεωρία Σηματοδότησης

Θεωρία ανθρώπινου κεφαλαίου: η εκπαίδευση αυξάνει το επίπεδο της ατομικής παραγωγικότητας και άρα το επίπεδο των ατομικών αμοιβών. Θεωρία σηματοδότησης: τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης σχετίζονται με υψηλότερες αποδοχές, όχι επειδή αυξάνουν την παραγωγικότητα, αλλά επειδή μέσω της εκπαίδευσης ο εργαζόμενος μπορεί να προσφέρει την πληροφορία στον εργοδότη αναφορικά το επίπεδο παραγωγικότητας που κατέχει. Ειδικότερα, υπό την υπόθεση της διαλογής (sorting) η εκπαίδευση αποτελεί ένα σήμα (signal) ή μια οθόνη (screen) του εγγενούς επιπέδου παραγωγικότητας. Βέβαια, παρότι η εκπαίδευση και η παραγωγικότητα συσχετίζονται (correlation) δεν μπορούν να χαρακτηριστούν άμεσα από σχέση αιτιότητας (causality).

Πώς σκέφτονται οι εργαζόμενοι; οι εργαζόμενοι όταν λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την εκπαίδευση έχουν στο μυαλό τους τον τρόπο που οι επιχειρήσεις προσλαμβάνουν εργαζομένους με αποτέλεσμα να ζητούν επιπλέον εκπαίδευση ώστε να καταστεί πιο ισχυρό το σήμα τους προς τους δυνητικούς εργοδότες. Πώς σκέφτονται οι επιχειρήσεις; οι επιχειρήσεις αναζητούν συγκεκριμένα εκπαιδευτικά επιτεύγματα με σκοπό να αποκαλυφθούν οι επιθυμητοί εργαζόμενοι. Με βάση την έννοια του σήματος και της οθόνης η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει διαδικασία διαλογής των εργαζομένων με βάση τα μη-παρατηρούμενα ατομικά χαρακτηριστικά τους.

Η ανάγκη της διαλογής εμφανίζεται όταν η πληροφόρηση είναι ασύμμετρη. Εργαζόμενοι: γνωρίζουν το προσωπικό τους επίπεδο ικανοτήτων. Εργοδότες: δεν μπορούν να παρατηρήσουν το επίπεδο της εγγενούς παραγωγικότητας των υποψήφιων εργαζομένων τους και ταυτόχρονα δεν μπορούν να βασιστούν στη διαβεβαίωση των εργαζομένων για τα χαρακτηριστικά τους αφού όλοι θα υποστηρίζουν ότι έχουν τις ικανότητες που θέλουν οι εργοδότες. Το πρόβλημα αυτό αφορά οποιονδήποτε αγοραστή-πωλητή όταν τα προϊόντα διαφοροποιούνται με βάση την ποιότητα χωρίς όμως να υπάρχει μηχανισμός «διαλογής» τους.

Market for lemons: αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων (Akerlof, 1970). Ο κάτοχος μεταχειρισμένου αυτοκινήτου γνωρίζει καλύτερα την ποιότητα του αυτοκινήτου του σε σχέση με τους δυνητικούς αγοραστές. Δύσκολα ο αγοραστής μπορει να διακρινει τα αυτοκίνητα χαμηλής (lemon) ή υψηλής (peach) ποιότητας. Ως εκ τούτου, η τιμή του αυτοκινήτου είναι μια μέση τιμή που αντανακλά τη μέση ποιότητα των αυτοκινήτων στην αγορά.

Market for lemons: αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων (Akerlof, 1970). Όσο περισσότερα αυτοκίνητα χαμηλής ποιότητας υπάρχουν τόσο χαμηλότερη είναι η τιμή για το σύνολο των αυτοκινήτων ( υψηλής και χαμηλής ποιότητας). Οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων υψηλής ποιότητας δεν επιθυμούν να πωλούν τα αυτοκίνητα τους στην χαμηλή τιμή της αγοράς με αποτέλεσμα να εξέλθουν του κλάδου. Η αγορά οδηγείται σε ισορροπία όπου ανταλλάσονται αυτοκίνητα με την όσο το δυνατό χαμηλότερη ποιότητα.

Ο ρόλος της σηματοδότησης στην αποκάλυψη των ατομικών χαρακτηριστικών ενός εργαζομένου (Spence, 1973) Έστω ότι στην αγορά εργασιας υπάρχει μεγάλος αριθμός δυνητικών εργαζόμενων. Ο εργοδότης δεν γνωρίζει τις παραγωγικές ικανότητες του υποψήφιου εργαζόμενου τη στιγμή της πρόσληψης (μορφή επένδυσης υπό το καθεστώς της αβεβαιότητας). Ο εργοδότης μπορεί να παρατηρήσει πληθώρα άλλων εμφανών ατομικών δεδομένων και χαρακτηριστικών (εκτος της ατομικής παραγωγικότητας). Αυτά ονομαζονται σήματα και ένας τύπος σήματος είναι και η εκπαίδευση.

Η σηματοδότηση στην εκπαιδευση: αναλυτικά Έστω ότι στην αγορά εργασιας υπάρχουν 2 ομαδες εργαζομένων (Α και Β). Έστω οριακό προϊόν, Α=1 και Β=2. Άρα η Β είναι πιο παραγωγική από την Α (2>1). Έστω q το ποσοστό του πληθυσμού που ανήκει στην Α, τότε (1 q) ειναι το ποσοστο που αφορά τη Β και q + (1 q) το συνολο του πληθυσμού. Επίσης, υποθέτουμε ότι η Β μπορεί να αποκτήσει μεγαλύτερες ποσότητες εκπαιδευσης y με μικρότερο κόστος, συγκριτικά με την Α. Δηλαδη, το κόστος για τη Β είναι y 2 ενω για την Α είναι y. Τέλος, υποθέτουμε ότι οι επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε μια ανταγωνιστική αγορά προϊόντος και πληρώνουν τους εργαζόμενους με μισθό που ισοδυναμεί με το οριακό προϊόν της εργασίας τους.

Η σηματοδότηση στην εκπαιδευση: αναλυτικά Προσδοκίες εργοδότη αναφορικά με το αποτέλεσμα της επιλογής ενός συγκεκριμένου εργαζόμενου: Εάν y < y τότε MP L = 1 με πιθανότητα 100% Εάν y y τότε MP L = 2 με πιθανότητα 100% (8) Σχήμα 7:

Η σηματοδότηση στην εκπαιδευση: αναλυτικά Οι προσδοκίες των εργοδοτών αντιπροσωπεύονται από την κατανομή των μισθών w (y) Σχήμα 8:

Η σηματοδότηση στην εκπαιδευση: αναλυτικά Με δεδομένους τους προσφερόμενους μισθούς τα μέλη κάθε ομάδας θα επιλέξουν το βέλτιστο επίπεδο εκπαίδευσης. Σχήμα 9:

Η σηματοδότηση στην εκπαιδευση: κριτική Το υπόδειγμα του ανθρώπινου κεφαλαίου διαφοροποιείται σημαντικά από το υπόδειγμα της σηματοδότησης το οποίο δεν παρέχει σημαντικές ενδειξεις για τη μελέτη της διακύμανσης των μελλοντικών εισοδημάτων και των επιπτώσεων που έχει σε ατομικό όσο και κοινωνικό επίπεδο. Η θεωρία σηματοδότησης προβλέπει ότι οι εργαζόμενοι με χαμηλό επίπεδο παραγωγικότητας παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα ανεξάρτητα από την επένδυση σε εκπαίδευση.

Η σηματοδότηση στην εκπαιδευση: κριτική Βέβαια, σύμφωνα με τον Weiss (1995), οι δυο αυτές θεωρητικές προσεγγίσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με συμπληρωματικό τρόπο και όχι αναγκαστικά ανταγωνιστικό αφού η εκπαίδευση μπορεί να είναι ωφέλιμη για τα άτομα μέσω και των δυο καναλιών: οφέλη από τη συσσώρευση ανθρώπινου κεφαλαίου και οφέλη από την διαλογή. Άλλωστε κοινωνικά οφέλη από την εκπαίδευση δεν προέρχονται μόνο μέσα από τη θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου αλλά και από τη θεωρία σηματοδότησης μέσω της αποτελεσματικής αντιστοίχισης προσόντων και δεξιοτήτων στο σύνολο της κοινωνίας.