257 ΥΔΔΙ ΜΗΚΟΤ-ΒΑΡΟΤ, ΥΔΔΙ ΜΗΚΩΝ ΚΑΙ ΓΔΙΚΣΗ ΔΤΡΩΣΙΑ (Κ) ΣΟΤ ΔΙΓΟΤ Alburnoides bipunctatus (BLOCH, 1784) ΣΟΝ ΠΟΣΑΜΟ ΒΔΝΔΣΙΚΟ (ΤΣΗΜΑ Π. ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ) Κοκκινάκηρ Α.Κ.*, Αλεξίος E.X., Ππασσάρ Γ.Δ. Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, ρνιή Γαζνινγίαο & Φπζηθνύ Πεξηβάιινληνο, Δξγαζηήξην Άγξηαο Παλίδαο & Ηρζπνπνλίαο Γιπθέσλ Τδάησλ, Θεζ/λίθε, 54124 Πεξίιεςε ηελ εξγαζία απηή, πξνζδηνξίζηεθαλ νη ζρέζεηο κήθνπο-βάξνπο, ν δείθηεο επξσζηίαο (K) θαη νη ζρέζεηο κεθώλ ηνπ ςαξηνύ, Alburnoides bipunctatus (Bloch, 1784) θαηά ηα έηε 2003-2004. Σα δείγκαηα ζπιιέρζεθαλ από ηνλ πνηακό Βελέηηθν, ηνπ πνηάκηνπ ζπζηήκαηνο Αιηάθκνλα, ζηε βόξεηα Διιάδα. Από ηε ζύγθξηζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε γηα ηηο κέζεο ηηκέο ηνπ δείθηε επξσζηίαο μερσξηζηά γηα θάζε ειηθία κεηαμύ ησλ αξζεληθώλ θαη ζειπθώλ αηόκσλ, κε ηε βνήζεηα ηεο ANOVA θαη ηνλ έιεγρν ηνπ F θξηηεξίνπ, πξνέθπςε όηη ε δηαθνξά κεηαμύ ησλ θύισλ πνπ ππάξρεη δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. Οη ζρέζεηο κήθνπο-βάξνπο ππνινγίζηεθαλ ρξεζηκνπνηώληαο ηελ εμίζσζε, W=aTL b. Ζ κέζε ηηκή ηνπ δείθηε επξσζηίαο (Κ) ππνινγίζηεθε 0, 45. Σέινο, επηιέρζεθε ε απιή γξακκηθή εμίζσζε γηα ηνλ ππνινγηζκό ηεο ζρέζεο κεζνπξαίνπ (FL)-νιηθνύ (TL) κήθνπο ζώκαηνο, FL= 0.4794+0.9017TL. Λέμεηο θιεηδηά: Alburnoides bipunctatus, πνηακόο Βελέηηθνο, παξάκεηξνη αλάπηπμεο *πγγξαθέαο επηθνηλσλίαο: Κνθθηλάθεο Αληώλεο K. (akokkin@for.auth) LENGTH-WEIGHT, LENGHT-LENGHT RELATIONSHIPS AND CONDITION FACTOR (K) OF THE CYPRINID FISH Alburnoides bipunctatus (BLOCH, 1784) IN VENETIKOS RIVER (ALIAKMON R.) Kokkinakis A.K.*, Alexiou E.Ch., Prassas G.D. Abstract In the following study, length-weight relationships, condition factor (K) and length-length relationships of the cyprinid fish, Alburnoides bipunctatus (Bloch, 1784), were determined over the years 2003-2004. Samples were collected from the Venetikos River, system of Aliakmon River in northern Greece. The comparison for the mean lengths separately for each age between males and females, using the ANOVA and F test criterion showed that the difference between the sexes is not statistically significant. The length-weight relationships were detected using the equation W=aTL b. The mean of value of condition (K) were determined 0,45. Finally the simple linear equation was used to calculate the fork (FL)-total (TL) body length relationship, FL= 0.4794+0.9017TL. Keywords: Alburnoides bipunctatus, Venetikos River, growth parameters *Corresponding author: Kokkinakis Antonis K. (akokkin@for.auth) 1. Δηζαγσγή Ζ ηρζπνπαλίδα ηνπ πνηακνύ Βελέηηθνπ απνηειείηαη από 12 είδε ςαξηώλ, εθ ησλ νπνίσλ ηα 3 πξνέξρνληαη από εκπινπηηζκνύο πνπ έρνπλ δηελεξγεζεί θαηά θαηξνύο ζην ζύζηεκα (Κνθθηλάθεο θαη ζπλ. 2004, 2005, 2007). Σν είδνο Alburnoides bipunctatus (Bloch 1784) είλαη έλα ηππηθά ξεόθηιν είδνο πνπ δεη ζπλήζσο ζε ηξερνύκελα, θξύα, θαζαξά θαη θαιά νμπγνλσκέλα λεξά, κε πεηξώδεο θπξίσο ππόζηξσκα. πρλά βξίζθεηαη θαη ζε ιίκλεο (Miller and Loates 1997), θαζώο κπνξεί λα δηαβηεί θαη ζε ζρεηηθά βαζύηεξα θαη πην ήξεκα λεξά (Wheeler 1969). ηελ εξγαζία απηή, πξνζδηνξίζηεθαλ νη ζρέζεηο κήθνπο - βάξνπο, νη ζρέζεηο κεθώλ θαη ν δείθηεο επξσζηίαο (K) ηνπ A. bipunctatus θαηά ηα έηε 2003-2004 ζηνλ πνηακό Βελέηηθν, ζηε βόξεηα Διιάδα.
258 Ο πνηακόο Βελέηηθνο, πνπ είλαη ν κεγαιύηεξνο παξαπόηακνο ηνπ Αιηάθκνλα, ν νπνίνο πεξηιακβάλεη κηα ιεθάλε απνξξνήο πνπ βξίζθεηαη εμ νινθιήξνπ ζηo Ν. Γξεβελώλ. Ο πνηακόο αθνύ δηαζρίζεη ην ζύλνιν ηνπ νξεηλνύ αλάγιπθνύ ησλ Γξεβελώλ, πεγάδνληαο από ηελ πεξηνρή ηνπ Μηθξνιίβαδνπ ζηε Β. Πίλδν, εθβάιιεη ηειηθά ζηνλ πνηακό Αιηάθκνλα (Εαιίδεο θαη Μαληδαβέιαο 1994, Οηθνλνκίδεο θαη ζπλ. 2001). 2. Τιηθά θαη κέζνδνη Γηα ηε ζπιινγή ησλ δεηγκάησλ ηνπ A. bipunctatus ζηνλ πνηακό Βελέηηθν, πξαγκαηνπνηήζεθαλ δεηγκαηνιεςίεο θαηά ηελ πεξίνδν Ηνύιηνο 2003 - Οθηώβξηνο 2004, από έλα δίθηπν ελλέα αληηπξνζσπεπηηθώλ ηαζκώλ δεηγκαηνιεςίαο ζε όιν ζρεδόλ ην κήθνο ηνπ πνηακνύ, ζε πεξηνρέο όπνπ κπνξεί λα εθαξκνζζεί ε κέζνδνο ηεο ειεθηξαιηείαο πνπ επηιέρζεθε λα ρξεζηκνπνηεζεί (Dunham et al. 2002). Ζ κέζνδνο ζπιινγήο δεηγκάησλ κε ειεθηξαιηεία, είλαη από ηηο πιένλ δηαδεδνκέλεο, απνηειεζκαηηθέο θαη νηθνλνκηθέο κεζόδνπο ζπιινγήο ςαξηώλ ζε πνηακνύο κέζνπ θαη κηθξνύ κεγέζνπο (Reynolds 1983). ηελ εξγαζία απηή ε ζπιινγή ησλ ςαξηώλ έγηλε κε θνξεηή ζπζθεπή ειεθηξαιηείαο ηύπνπ «Safari Research 550D». ε θάζε ηαζκό δεηγκαηνιεςίαο, εθαξκόζζεθε ειεθηξαιηεία δηάξθεηαο 20-30 min, ζε κήθνο θνίηεο πνηακνύ 80 100 m. Ζ απόζηαζε απηή ζεσξείηαη αξθεηά ηθαλνπνηεηηθή γηα ηε ζπιινγή αληηπξνζσπεπηηθνύ δείγκαηνο ςαξηώλ ζε ζπζηήκαηα παξόκνηα κε ην ζύζηεκα ηνπ πνηακνύ Βελέηηθνπ θαη σο κέζνδνο έρεη ρξεζηκνπνηεζεί από δηάθνξεο εξεπλεηηθέο νκάδεο ζε αληίζηνηρεο έξεπλεο (Godinho et al. 2000). ηνπο ηαζκνύο δεηγκαηνιεςηώλ πνπ ν πνηακόο είρε κηθξόηεξν πιάηνο θαη πεξηειάκβαλαλ δηαθνξεηηθά είδε ελδηαηηεκάησλ κέζα ζε κηθξή απόζηαζε, όπσο ζεκεία πςειήο θαη ρακειήο ηαρύηεηαο ξνήο, κηθξό θαη κεγάιν βάζνο ή αθόκε βξάρνπο θαη έληνλε παξόρζηα βιάζηεζε, ην ζπλνιηθό κήθνο ηεο αιηεπηηθήο πξνζπάζεηαο ήηαλ ην κέγηζην, δειαδή γύξσ ζηα 100 m. Μεηά ην ηέινο θάζε δεηγκαηνιεςίαο ην ζύλνιν ησλ δεηγκάησλ ηνπνζεηνύληαλ ζε θνξεηό ςπγείν θαη κεηαθέξνληαλ ζε ζεξκνθξαζία ςύμεο (5-6 o C) ζην εξγαζηήξην Άγξηαο Παλίδαο θαη Ηρζπνπνλίαο Γιπθέσλ Τδάησλ ηνπ Α.Π.Θ.. Σα δείγκαηα εδώ, αθνύ μεπιέλνληαλ κε άθζνλν λεξό, ηνπνζεηνύληαλ θαη απνζεθεύνληαλ ζε δηάιπκα θνξκόιεο 8%. ην εξγαζηήξην έγηλε θαηαγξαθή ηνπ νιηθνύ κήθνπο (TL) θαη ηνπ κεζνπξαίνπ κήθνπο (FL) ζώκαηνο κε αθξίβεηα 0,1 cm θαη ηνπ νιηθνύ βάξνπο (W) κε αθξίβεηα 0,01 g. Οη ζρέζεηο κεηαμύ ησλ κεθώλ εθθξάζηεθαλ κε γξακκηθή εμίζσζε ηεο κνξθήο Y= a+ bx, αθνύ παξνπζίαζαλ θαιή πξνζαξκνγή (r²>0,95) ελώ νη ζρέζεηο κήθνπο-βάξνπο κε ηελ εθζεηηθή εμίζσζε W= atl b. Τπνινγίζηεθε ν δείθηεο επξσζηίαο θαηά Clark ζύκθσλα κε ηνλ ηύπν Κ=W/L 3 x 100. 3. Απνηειέζκαηα ρέζε κεθώλ. πλνιηθά αιηεύζεθαλ 568 άηνκα ηνπ είδνπο A. bipunctatus ζηνλ πνηακό Βελέηηθν. Σν νιηθό κήθνο ησλ ςαξηώλ αλεμαξηήησο θύινπ θπκάλζεθε από 35,0 κέρξη 113,0 mm, κε κέζν κήθνο 63,9 mm. Σν κεζνπξαίν κήθνο, γηα όια ηα άηνκα θπκάλζεθε από 32,0 κέρξη 102,0 mm κε κέζν κήθνο 58,1 mm. ύκθσλα κε ηελ θαηά κήθνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο (ρ. 1), ε θπξίαξρε θιάζε ήηαλ ε 61,0 70,0 mm (31,0%). Σν νιηθό κήθνο από 229 αξζεληθά άηνκα θπκάλζεθε από 35,0-100,0 mm, κε κέζν κήθνο 63,8 mm, ελώ από 339 ζειπθά άηνκα ην νιηθό κήθνο θπκάλζεθε από 37,0-113,0 mm κε κέζν κήθνο 63,9 mm.
31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-110 111-120 Frequency (Ν%) 259 Total length (TL)-frequency distributions of A.bipunctatus 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Males Females Females+Males Total length groups (mm) ρήκα 1. Καηά κήθνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο A. bipunctatus θαηά ηελ πεξίνδν Ηνύιηνο 2003-Οθηώβξηνο 2004, ζηνλ π. Βελέηηθν. Οη ζρέζεηο πνπ ζπλδένπλ ην κεζνπξαίν κε ην νιηθό κήθνο ηνπ είδνπο A. bipunctatus ζηνλ πνηακό Βελέηηθν απεηθνλίδνληαη ζηνλ παξαθάησ Πίλαθα 1, όπνπ FL είλαη ην κεζνπξαίν θαη ΣL ην νιηθό κήθνο ησλ ςαξηώλ, r 2 είλαη ν ζπληειεζηήο πξνζδηνξηζκνύ, N ην πιήζνο ησλ αηόκσλ πνπ εμεηάζηεθαλ θαη ηα a θαη b ζηαζεξέο. Με ηε βνήζεηα απηώλ ησλ ζρέζεσλ είλαη δπλαηόο ν ππνινγηζκόο ηνπ κεζνπξαίνπ κήθνπο, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ απηήο ηεο εξγαζίαο, όηαλ είλαη γλσζηό ην νιηθό κήθνο, αιιά θαη ην αληίζηξνθν. Πίλαθαο 1. ρέζεηο νιηθνύ κήθνπο (TL) κε ην κεζνπξαίν κήθνο (FL) ηνπ είδνπο A. bipunctatus ηελ πεξίνδν Ηνύιηνο 2003 - Οθηώβξηνο 2004, ζηνλ π. Βελέηηθν. Δίδνο Φύιν Ν Τ= a+bυ SE(b) r² P (Species) (Sex) 229 FL= 0,1336+0,9045TL 0,35076 0,9921 P<0,05 Alburnoides 339 FL= 0,7265+0,8997TL 0,35851 0,9876 P<0,05 bipunctatus + 568 FL= 0,4794+0,9017TL 0,25705 0,9893 P<0,05 Ν= αξηζκόο αηόκσλ, r²= ζπληειεζηήο πξνζδηνξηζκνύ, SE(b)= ηππηθό ζθάικα ηνπ b. N= number of individuals, r²= coefficient of determination, SE(b)= standard error of b. ρέζε κήθνπο-βάξνπο. Τπνινγίζηεθε ε ζρέζε κήθνπο-βάξνπο, νη παξάκεηξνη αύμεζεο (W= atl b ) θαη νη καζεκαηηθέο ζρέζεηο ηόζν γηα ηα αξζεληθά θαη ηα ζειπθά όζν θαη γηα ην ζύλνιν ησλ αηόκσλ πνπ αιηεύζεθαλ. ύκθσλα κε ηελ θαηά βάξνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο (ρ. 2), ε θπξίαξρε θιάζε ήηαλ 2,3-3,3 g. Σν νιηθό βάξνο από 229 αξζεληθά άηνκα θπκάλζεθε κεηαμύ 0,34-11,35 g κε κέζν βάξνο 2,78 g, ελώ από 339 ζειπθά άηνκα ην νιηθό βάξνο θπκάλζεθε από 0,35-12,9 g κε κέζν βάξνο 2,91 g.
260 ρήκα 2. Καηά βάξνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο A. bipunctatus θαηά ηελ πεξίνδν Ηνύιηνο 2003-Οθηώβξηνο 2004 ζηνλ π. Βελέηηθν. Οη παξάκεηξνη αύμεζεο a θαη b ησλ ζρέζεσλ κήθνπο βάξνπο παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 2. Οη ηηκέο ηνπ b ππνδειώλνπλ ζεηηθή αιινκεηξηθή αύμεζε (b>3). Πίλαθαο 2. Παξάκεηξνη a θαη b ηεο ζρέζεο κήθνπο - βάξνπο ηνπ είδνπο Α. bipunctatus ζηνλ π. Βελέηηθν. Δίδνο Φύιν (Species) (Sex) Ν a b r² SEb P 229 4E-06 3,1713 0,965 0,0028 P<0,05 Aburnoides bipunctatus 339 3E-06 3,2989 0,9678 0,0026 P<0,05 + 568 3E-06 3,2428 0,9658 0,0024 P<0,05 Γείθηεο Δπξσζηίαο. Ζ κέζε εηήζηα ηηκή ηνπ δείθηε επξσζηίαο ησλ αξζεληθώλ αηόκσλ A. bipunctatus είλαη 0,51. Οη αληίζηνηρεο κέζεο ηηκέο γηα ηα ζειπθά άηνκα είλαη 0,40. Ζ κέζε ηηκή ηνπ δείθηε επξσζηίαο αλεμάξηεηα από ην θύιν γηα ην A. bipunctatus είλαη 0,45. Από ηε ζύγθξηζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε γηα ηηο κέζεο ηηκέο ηνπ δείθηε επξσζηίαο (C.F.) μερσξηζηά γηα θάζε ειηθία κεηαμύ ησλ αξζεληθώλ θαη ζειπθώλ αηόκσλ (Πηλ. 3), πξνέθπςε όηη ε δηαθνξά κεηαμύ ησλ θύισλ πνπ ππάξρεη δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. Πίλαθαο 3. Μεληαίεο κεηαβνιέο ηεο κέζεο ηηκήο ηνπ δείθηε επξσζηίαο (C.F.) θαηά Clark ηνπ είδνπο A. bipunctatus. ΑΡΔΝΙΚΑ ( ) ΘΗΛΤΚΑ ( ) Διάστημα Διάστημα Ηκεξνκελία n x sx s εμπιστοσύνηρ C.I. n x sx s εμπιστοσύνηρ C.I. (Date) 95% 95% Ηνπι-03 5 0,59 0,02 0,04 0,56-0,62 επη-03 45 0,51 0,03 0,06 0,49-0,54 25 0,43 0,02 0,05 0,41-0,45 Οθη-03 22 0,42 0,02 0,05 0,40-0,44 28 0,36 0,01 0,03 0,34-0,38 Ννε-03 17 0,44 0,03 0,06 0,42-0,47 17 0,34 0,01 0,04 0,32-0,36 Ηνπλ-04 31 0,57 0,03 0,06 0,54-0,60 9 0,45 0,02 0,04 0,43-0,47 Ηνπι-04 33 0,54 0,03 0,06 0,51-0,56 186 0,43 0,02 0,04 0,41-0,45 Οθη-04 76 0,51 0,03 0,06 0,48-0,54 74 0,39 0,02 0,04 0,37-0,41
261 4. πδήηεζε Από ηελ παξαθνινύζεζε ηεο θαηά κήθνπο θαη βάξνπο ζύλζεζεο ηνπ πιεζπζκνύ ηνπ είδνπο A. bipunctatus ζηνλ πνηακό Βελέηηθν, δηαπηζηώζεθε κηα επηθξάηεζε ησλ ζειπθώλ αηόκσλ επί ησλ αξζεληθώλ ζηηο πεξηζζόηεξεο θιάζεηο κήθνπο θαη βάξνπο. Ο δείθηεο επξσζηίαο ηνπ είδνπο θαη ν ζπληειεζηήο b πνπ πξνζδηνξίζζεθε από ηε ζρέζε κήθνπο-βάξνπο, θαλεξώλνπλ κηα αληίζηνηρε θαηάζηαζε ηνπ πιεζπζκνύ ζηνλ πνηακό Βελέηηθν κε γεηηνληθνύο πιεζπζκνύο (Treer et al. 2000, 2006). Βηβιηνγξαθία Διιεληθή βηβιηνγξαθία Εαιίδεο Υ.Γ., Μαληδαβέιαο Α.Λ. (1994). Απνγξαθή ησλ ειιεληθώλ πγξνηόπσλ σο θπζηθώλ πόξσλ (Πξώηε πξνζέγγηζε). Διιεληθό Κέληξν Βηνηόπσλ-Τγξνηόπσλ (ΔΚΒΤ). XVII, ζει. 587 Κνθθηλάθεο Α.Κ., Μημαθέληεο Ν.Κ., Φνπξθηώηεο Π.Μ., Παπαγεσξγίνπ Ν.Κ. (2007). Αμηνιόγεζε ηεο επνρηθήο αθζνλίαο ησλ ηρζπνπιεζπζκώλ ηνπ π. Βελέηηθνπ (ζύζηεκα π. Αιηάθκνλα). Πξαθηηθά 13νπ Παλειιήληνπ πλεδξίνπ Ηρζπνιόγσλ, Μπηηιήλε, ζει. 547-550. Κνθθηλάθεο Α.Κ., Παπαγεσξγίνπ Ν., Μημαθέληεο Ν., Φνπξθηώηεο Π. (2004). Δπηπηώζεηο ησλ κεηαβνιώλ ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο ζηελ ηρζπνπαλίδα θαη ηνπο ηρζπνπιεζπζκνύο ηνπ πνηακνύ Βελέηηθνπ (Πξνθαηαξηηθά ηνηρεία). Πξαθηηθά 1νπ Παλειιήληνπ Πεξηβαιινληηθνύ πλεδξίνπ, Οξεζηηάδα, ζει. 187-195. Κνθθηλάθεο Α.Κ., Φνπξθηώηεο Π.Μ., Μημαθέληεο Ν.Κ., Παπαγεσξγίνπ Ν.Κ. (2005). Πεξηνδηθή παξαθνινύζεζε ηεο αθζνλίαο ησλ ηρζπνπιεζπζκώλ θαη ηεο πνηθηιόηεηαο ησλ εηδώλ ζηνλ π. Βελέηηθν (πνηάκην ζύζηεκα Αιηάθκνλα). Πξαθηηθά 12νπ Παλειιήληνπ πλέδξηνπ Ηρζπνιόγσλ, Γξάκα, ζει. 253-257. Οηθνλνκίδεο Π.., Μπόκπνξε Γ., Μηραινύδε Δ., Αξηεκηάδνπ Β., παλέιε Β. (2001). Λίκλεο, πνηακνί θαη πεγέο δπηηθήο θαη θεληξηθήο Μαθεδνλίαο. Δπηρεηξεζηαθό Πξόγξακκα PESCA, Αιηεπηηθή Γηαρείξηζε Ληκλώλ (θπζηθώλ θαη ηερλεηώλ) θαη Αμηνπνίεζε ησλ Τδάηηλσλ πόξσλ ζε Οξεηλέο θαη κεηνλεθηηθέο πεξηνρέο ησλ Ννκώλ Ρνδόπεο, Φιώξηλαο, Πέιιαο, Κηιθίο, εξξώλ, Ησαλλίλσλ, Δπξπηαλίαο, Κνδάλεο, Καξδίηζαο, Καζηνξηάο, Θεζζαινλίθεο, Αηησιναθαξλίαο, Βνησηίαο, Αξθαδίαο, Ζιείαο, Αραΐαο, Γξεβελώλ, Θεζπξσηίαο, Ζκαζίαο, Άξηαο. Σειηθή έθζεζε, Τπνπξγείν Γεσξγίαο, Γ/λζε Αιηείαο. Ξέλε Βηβιηνγξαθία Dunham K.A., Stone J., Moring J.R. (2002). Does electric fishing influence movements of fishes in streams? Experiments with brook trout, Salvelinus fontinalis, Fisheries Management and Ecology, 9: 249-251. Godinho F.N., Ferreira M.T., Santos J.M. (2000). Variation in fish community composition along an Iberian river basin from low to high discharge: relative contributions of environmental and temporal variables. Ecology of Freshwater Fish, 9: 22-29. Miller P.J., Loates M.J. (1997) Fish of Britain and Europe. Collins Pocket Guide. Harper Collins Publishers, London, p 288.
262 Reynolds J.B. (1983). Electrofishing. Ηn: Nielsen L.A., Johnson D.L. (eds) Fisheries techniques. p. 147-164. Treer T., Piria M., Aničić I., Safner R., Tomljanović T. (2006). Diet and growth of spirlin, Alburnoides bipunctatus in the barbel zone of the Sava River. Folia Zool., 55(1): 97 106. Treer T., Habekoviæ D., Anièiæ I., Safner R., Piria M. (2000). Growth of five spirlin (Alburnoides bipunctatus) populations from the Croatian Rivers. Agriculturae Conspectus Scientificus, 65(3): 175-180. Wheeler A. (1969) The Fishes of the British Isles and North-West Europe. Michigan State University Press, p. 613.