Δείκτες υγείας αντιπροσωπευτικού δείγματος του πληθυσμού στην Ελλάδα Σακχαρώδης διαβήτης Ε. Κουτρούμπα-Μαρκέτου Δρ. Διευθύντρια Βιοχημικού Εργαστηρίου ΓΝΑ ΚΑΤ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΗ (Σ.Δ.) 382 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν Σ.Δ. το 2013 Ο επιπολασμός προβλέπεται να αυξηθεί σε 592 εκατομ. έως το 2035 175 εκατομ. (46%) με Σ.Δ. είναι αδιάγνωστοι Πηγή: International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 6th edn. Brussels, Belgium: 2013. http://www.idf.org/diabetesatlas International Diabetes Federation, 1
Πηγή: International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 6th edn. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation, 2013. http://www.idf.org/diabetesatlas ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 2
Στο πλαίσιο του προγράμματος ΥΔΡΙΑ οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο με κατά πρόσωπο συνέντευξη και απαντούσαν εάν έχουν σακχαρώδη διαβήτη και αν έχει γίνει διάγνωση της νόσου από ιατρό Με βάση τις απαντήσεις των συμμετεχόντων υπολογίσαμε τον επιπολασμό (prevalence) του σακχαρώδη διαβήτη κατά δήλωση Επίσης, πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με προτυποποιημένες διαδικασίες και από κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς λήψη δείγματος ολικού αίματος, στο οποίο έγινε μεταξύ άλλων, προσδιορισμός της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης (GHbA1c, %) (μέτρηση με μέθοδο αναφοράς HPLC, διαπιστευμένη*) *κατά ISO:15189 /2007 Τι είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (GHbA1c) Οι τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (GHbA1c) εκφράζουν το % ποσοστό της αιμοσφαιρίνης που έχει υποστεί γλυκοζυλίωση Το εύρος των φυσιολογικών τιμών κυμαίνεται μεταξύ 4% και 6%. 3
Η μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (GHbA1c) πλεονεκτεί έναντι άλλων μεθόδων στην διάγνωση του Σ.Δ. Διότι: Απαιτείται απλό δείγμα αίματος οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και όχι δείγμα νηστείας ή δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη Αποτελεί αντιπροσωπευτικότερο δείκτη του γλυκαιμικού φορτίου Δεν επηρεάζεται από οξείες καταστάσεις (πχ οξεία νόσος ή στρες) που τροποποιούν τα επίπεδα γλυκόζης Έχει καλύτερη συσχέτιση με τον κίνδυνο εμφάνισης μακροχρόνιων επιπλοκών ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 4
Μέση τιμή, διάμεσος (Q2), 1 (Q1) και 3 (Q3) τεταρτημόριο τιμών γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (%) Έλεγχος Σ. Διαβήτη Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (%) Μέση τιμή ± Σταθερή Απόκλιση Q1 Τεταρτημόρια Q2 Διάμεσος Q3 5.3 ± 0.7 4.9 5.2 5.5 Κατανομή ατόμων (%) ανάλογα με την τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης 9 8 84.3% 7 6 5 3 <5.7% 5.7-6.4% 6.5% 1 11.3% Επίπεδα Σ.Δ. 4.4% 5
To 1% των ατόμων του ενήλικου πληθυσμού της Ελλάδας έχει τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης 6.5% και δεν μας δήλωσε ούτε ιατρική διάγνωση ούτε λήψη φαρμακευτικής αγωγής (δηλαδή 1% έχει παθολογικές τιμές και δεν το γνωρίζει) To 7% των ατόμων του ενήλικου πληθυσμού της Ελλάδος έχει τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης μεταξύ 5.7-6.4% και δεν μας δήλωσε ούτε ιατρική διάγνωση ούτε λήψη φαρμακευτικής αγωγής (δηλαδή 7% του ελληνικού πληθυσμού είναι προ-διαβητικοί και δεν το γνωρίζουν) Ποσοστό ατόμων που δηλώνουν λήψη φαρμάκων χρησιμοποιούμενων στον σακχαρώδη διαβήτη (αποτελέσματα αντιπροσωπευτικά του ενήλικου πληθυσμού στην Ελλάδα): 8,5% 6
Κατά δήλωση επιπολασμός (%) σακχαρώδη διαβήτη ανά φύλο 35% 3 25% 15% 1 10.8% 11.9% 11.4% Άνδρες Γυναίκες Σύνολο 5% Διαβητικοί Κατά δήλωση επιπολασμός (%) σακχαρώδη διαβήτη ανά φύλο και ηλικιακή ομάδα 35% 3 25% 28.7% 27.5% 15% Άνδρες Γυναίκες 1 5% 5.5% 6.2% <65 ετών 65 ετών Ηλικία 7
Κατά δήλωση επιπολασμός (%) σακχαρώδη διαβήτη ανά φύλο, ηλικιακή ομάδα και μορφωτικό επίπεδο 3 1 3 1 9.8% 11.5% 3.5% 4.5% 5.4% 3.2% Χαμηλό Μεσαίο Ανώτερο <65 ετών 29.2% 29.9% 23.5% 15.3% 31.2% 9.1% Χαμηλό Μεσαίο Ανώτερο 65 ετών Άνδρες Γυναίκες Άνδρες Γυναίκες Συμπεράσματα: Περίπου ένας στους δέκα ενήλικες, μόνιμους κατοίκους της Ελλάδας, δήλωσε ότι πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη (ινσουλινοεξαρτώμενο ή μη), χωρίς να υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο φύλων Η παρουσία σακχαρώδους διαβήτη αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας. Μεταξύ των ατόμων άνω των 65 ετών περίπου τρείς στους δέκα άνδρες και γυναίκες πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη κατά δήλωση To 1% του ενήλικου πληθυσμού της Ελλάδας έχει σακχαρώδη διαβήτη (επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης 6.5%) και δεν το γνωρίζει To 7% του ενήλικου πληθυσμού της Ελλάδας έχει Προ-Διαβήτη (GHbA1c από 5.7% έως 6.4%) και δεν έχει ιατρική διάγνωση ή δε λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή Τα νεώτερα άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου πάσχουν συχνότερα από σακχαρώδη διαβήτη από άτομα αντίστοιχων ηλικιών και μεσαίου ή ανώτερου μορφωτικού επιπέδου. 8