ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ευανθία Σούμπαση Απαρτιωμένη Διδασκαλία
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Συχνές στο γενικό πληθυσμό Αίτια : Ψυχικές διαταραχές Παθολογικές καταστάσεις π.χ. ΣΔ Φάρμακα Κατηγορίες Σεξουαλικές δυσλειτουργίες Διαταραχές σεξουαλικής προτίμησης (παραφιλίες) Διαταραχές ταυτότητας φύλου
Φυσιολογική σεξουαλική λειτουργία Τέσσερις φάσεις Φάση επιθυμίας Εκφράζεται με ενδιαφέρον και φαντασιώσεις Περιλαμβάνονται : 1. Βιολογικοί παράγοντες Σεξουαλική ορμή (ανδρογόνα σε γυναίκες, άνδρες) 2. Νοητικοί παράγοντες Προσδοκίες ή προκαταλήψεις
Φάση διέγερσης Προκαλείται : Ψυχολογικά ερεθίσματα Σωματικά ερεθίσματα Εφύγρανση κόλπου Διαστολή κόλπου Συστολή κλειτορίδας Ερεθισμός θηλών, τα στήθη διογκώνονται έως 25% Αύξηση καρδιακής και αναπνευστικής συχνότητας Αύξηση αρτηριακής πίεσης Στύση πέους (σύνθετο ψυχο-νευρο-αγγειακό φαινόμενο) Ερεθισμός θηλών Διάρκεια : min h με αυξομειώσεις
Φάση οργασμού 3-15 συσπάσεις των μυών του έξω τριτημορίου του κόλπου Ενιαίο φαινόμενο Μικρότερη βιολογική πίεση εκτόνωσης Εμπλέκονται συναισθηματικοί παράγοντες Αύξηση αρτηριακής πίεσης κατά 20-40mmHg Αύξηση καρδιακής συχνότητας έως 160 σφύξεις /min Ο οργασμός συμπίπτει με την εκσπερμάτιση Οι μικροσυσπάσεις συγκεντρώνουν το σπερματικό υγρό στη βάση της ουρήθρας Σύγκλιση σφικτήρα αυχένα της ουροδόχου κύστης 3-7 συσπάσεις του βολβοσηραγγώδους μυός και των περινεϊκών μυών οδηγούν στην εξώθηση του σπερματικού υγρού Αύξηση αρτηριακής πίεσης κατά 20-40mmHg Αύξηση καρδιακής συχνότητας έως 160 σφύξεις /min Συνολική διάρκεια φάσης 3-25 sec
Φάση αποκατάστασης Αν συμβεί οργασμός τότε ακολουθεί αίσθημα ικανοποίησης και χαλάρωσης Αν όχι τότε ακολουθεί διέγερση μειωμένης έντασης διάρκειας 2-6 h, αισθήματα δυσφορίας και εκνευρισμού Μετά τον οργασμό ανερέθιστη περίοδος όχι ανερέθιστη περίοδος
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Εισαγωγή Ορισμός : Αναστολή μίας ή περισσότερων φάσεων της σεξουαλικής απάντησης ή πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής Διάγνωση τίθεται όταν : Το άτομο αδυνατεί να συμμετέχει Εμφάνιση διαταραχής σε >50% των περιπτώσεων επαφής Διάρκεια >6 μήνες Κάθε τύπος υπάρχει Ή μόνος ή σε συνδυασμό Ή πρωτογενής ή δευτερογενής Ή σε κάθε περίσταση ή σε ορισμένες Επηρεάζονται από το άγχος Συνυπάρχουν συχνά με άλλη ψυχική διαταραχή Οφείλονται σε ψυχικά ή οργανικά αίτια Ψυχικά αίτια : από μόνη της θεωρείται ψυχοσωματική αντίδραση Οργανικά αίτια : διερεύνηση ηπατικής, νεφρικής, θυρεοειδικής λειτουργίας επίπεδα κορτιζόλης, FSH, LH, τεστοστερόνης, προλακτίνης
Αιτιοπαθογένεια Οργανικοί παράγοντες Σ.Δ. (διαβητική νευροπάθεια) 50% διαταραχές στύσης Καρδιαγγειακές νόσοι (αρτηριοσκλήρυνση, στένωση λαγονίου αρτηρίας) διαταραχές στύσης Ενδοκρινικές νόσοι (σ. Cushing, ν. Addison, σ. Klinefelter, υπολειτουργία υπόφυσης, υπερπρολακτιναιμία, υποθυρεοειδισμός) μειωμένη σεξουαλική επιθυμία διαταραχές στύσης Νόσοι ουρογεννητικού (ουρηθρίτιδα, προστατίτιδα) πόνος κατά την εκσπερμάτιση Φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά, σταθεροποιητικά, αντιαγχώδη, α και β αδρενεργικοί ανταγωνιστές, αντιχολινεργικά, αντισταμινικά, κατάχρηση αλκοόλ, ναρκωτικές ουσίες) Επίδραση σε όλες τις φάσεις
Ψυχολογικοί παράγοντες Προδιαθεσικοί παράγοντες : Αυστηρή ανατροφή Προβληματικές οικογενειακές σχέσεις Εσφαλμένη και ανεπαρκής ενημέρωση Σεξουαλική κακοποίηση Ανασφάλεια εικόνας σώματος Έλλειψη εξοικείωσης Εκλυτικοί παράγοντες Περιστασιακή αποτυχία Σεξουαλική δυσλειτουργία συντρόφου Τραυματική εμπειρία Ψυχική νόσος Ηλικιακές μεταβολές Εκδήλωση σωματικής νόσου Παράγοντες διατήρησης Άγχος επίδοσης Ενοχές Μειωμένη αυτοεκτίμηση Συζυγική δυσαρμονία
Είδη σεξουαλικής δυσλειτουργίας Διαταραχές σεξουαλικής επιθυμίας Μείωση σεξουαλικής επιθυμίας Σεξουαλική αποστροφή (φόβος σεξουαλικής πράξης) Διαταραχές σεξουαλικής διέγερσης Αδυναμία απόκτησης ή διατήρησης της κολπικής εφύγρανσης Αδυναμία διεύρυνσης του κολπικού σωλήνα Συχνά συνυπάρχουν και άλλες σεξουαλικές διαταραχές Φάρμακα, οργανικά αίτια Διαταραχές στύσης «Σεξουαλική ανικανότητα» Επιπολασμός 10-20% Αδυναμία απόκτησης ικανοποιητικής στύσης 75% >80 ετών κυρίως οργανικά αίτια, ενώ σε νέους και μέσης ηλικίας είναι κυρίως ψυχογενής Πρωτογενής ή δευτερογενής
Διαταραχές οργασμού Ανεσταλμένος γυναικείος οργασμός (ανοργασμία) Επιπολασμός 30% Συχνή Αδυναμία οργασμού μετά από φυσιολογική διέγερση Αίτια : σωματική νόσος, ψυχογενής Σπανιότερος Επιπολασμός 5% Υπερβολική καθυστέρηση ή αδυναμία ενδοκολπικής εκσπερμάτισης Αίτια : Ψυχολογικά, οργανικά Διαφοροδιάγνωση από την παλίνδρομη εκσπερμάτιση Πρόωρη εκσπερμάτιση Η πιο συχνή διαταραχή των ανδρών Επιπολασμός 30% Επίμονη ή επαναλαμβανόμενη εκσπερμάτιση Δεν ασκείται «βουλητικός έλεγχος» Φυσιολογικός χρόνος εκσπερμάτισης : περίπου 2-2,5 min συνουσίας Αίτια : ψυχολογικοί παράγοντες
Διαταραχές με πόνο κατά τη σεξουαλική πράξη Δυσπαρεύνια Πόνος κατά τη διείσδυση του πέους και στα δύο φύλα, καθώς και κατά τη σεξουαλική διέγερση Λιγότερο συχνή Κυρίως Επιπολασμός 7% Αίτια : οργανικοί παράγοντες (π.χ. τραχηλίτιδα), ψυχολογικοί Κολπικός σπασμός Έντονος ακούσιος σπασμός του έξω τριτημορίου του κόλπου, εκλύεται αυτόματα Αίτια : οργανικά (φλεγμονές, ενδομητρίωση, συγγενείς στενώσεις, όγκοι) ψυχολογικά (κακή πληροφόρηση, σεξουαλική κακοποίηση)
Θεραπεία 1. Φαρμακολογικές μέθοδοι Τεστοστερόνη με υπογοναδισμό Όχι σε δυσλειτουργία στύσης Παπαβερίνη 15-60 mg Μόνη ή σε συνδυασμό με φαιντολαμίνη (0.5 mg), inj Aπόκτηση στύσης για 30-60 min Αλπροσταντίλη 5-20 μg inj ή 500 μg ενδοουρηθρικά Συνθετική μορφή προσταγλαδίνης Ε Απόκτηση στύσης Ανεπιθύμητες ενέργειες : πριαπισμός, ίνωση
Κιτρική σιλδεναφίλη 25-100 mg Εκλεκτικός αναστολέας της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 Χάλαση λείων μυϊκών ινών με σκοπό στύση διάρκειας 4 h Όχι συγχορήγηση με νιτρώδη Προσοχή σε καρδιαγγειακά νοσήματα Προσοχή σε οφθαλμικά νοσήματα Τανταλαφίλη 20 mg Εκλεκτικός αναστολέας της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 Βαρντεναφίλη 10 mg Εκλεκτικός αναστολέας της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5
2. Ψυχοθεραπείες Συμβουλευτική ψυχοθεραπεία : μεμονωμένα ζεύγη ομάδες Βραχεία συμπεριφορική θεραπεία : βασική μέθοδος συμμετοχή και των δύο Ψυχαναλυτικά προσανατολιζόμενη σεξουαλική θεραπεία 3. Τεχνικά μέσα
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΠΡΟΤΙΜΗΣΗΣ (Ή ΠΑΡΑΦΙΛΙΕΣ) Εισαγωγή : Ορισμός : Επαναλαμβανόμενες, έντονες και ασυνήθεις σεξουαλικές φαντασιώσεις, παρορμήσεις και συμπεριφορές που είναι σεξουαλικά διεγερτικές Περιλαμβάνουν : Πόνο ή εξευτελισμό του ίδιου ή του συντρόφου Χρήση αντικειμένων Εμπλοκή παιδιού Διάρκεια >6 μήνες Πρόκληση δυσφορίας και έκπτωση λειτουργικότητας Σπάνιες Κυρίως Χρόνιες Από 15-25 ετών η κορύφωση τους, ενώ στη συνέχεια η συχνότητα μειώνεται Συχνή η συνύπαρξη 3-5 διαφορετικών Αιτιολογία άγνωστη ΗΕΓ : απαραίτητο
Τύποι Επιδειξιομανία : Επίδειξη γεννητικών οργάνων σε ανυποψίαστη άγνωστη Δεύτερη σε συχνότητα διαταραχή Ηδονοβλεψία : Παρατήρηση ανυποψίαστου ατόμου όταν είναι γυμνό Τρίτη σε συχνότητα διαταραχή Φετιχισμός : Χρήση αντικειμένων Παιδοφιλία :Σεξουαλική δραστηριότητα με παιδί Η πιο συχνή διαταραχή <13 ετών Διάγνωση : Αν ο παιδόφιλος είναι τουλάχιστον 16 ετών και τουλάχιστον 5 χρόνια μεγαλύτερος από το παιδί θύμα
Μαζοχισμός : Πραγματικός εξευτελισμός του υποκειμένου Σαδισμός : Πραγματικός ψυχολογικός ή σωματικός εξευτελισμός του θύματος Φετιχιστική παρενδυσία ή μετενδυσιακός φετιχισμός : Ντύσιμο με ρούχα του άλλου φύλου
Θεραπεία Βασικές αρχές Φαρμακοθεραπεία -Οξική μεδροξυπρογεστερόνη (400mg/week 200mg/15νθήμερο) Αντιανδρογόνα Μείωση σεξουαλικής παρόρμησης Depot σκευάσματα -Οξική κυπροτερόνη (300-600 mg/1-3 weeks) Αντιανδρογόνα Μείωση σεξουαλικής παρόρμησης Depot σκευάσματα -SSRIs Για μείωση σεξουαλικής επιθυμίας Ψυχοθεραπεία Υποστηρικτική και εξατομικευμένη Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία Συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΦΥΛΟΥ Εισαγωγή Ισχυρή και διαρκής προτίμηση της κοινωνικής θέσης και του ρόλου του αντίθετου φύλου Ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου Ενιαία οντότητα Διαταραχή ταυτότητας φύλου της παιδικής ηλικίας Επίμονη επιθυμία να ανήκουν στο αντίθετο φύλο Διαφυλική διαταραχή (τρανσεξουαλισμός) 1/100.000 1/ 30.000 : 8:1 Δυσφορία και αίσθημα ακαταλληλότητας >2 χρόνια προσπάθεια απαλλαγής από τα χαρακτηριστικά του φύλου Χρόνια πορεία Διάγνωση μετά το τέλος της εφηβείας Θεραπεία Ψυχοθεραπεία ατομική θεραπεία οικογένειας συμπεριφορική ψυχοθεραπεία ψυχαναλυτική
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ «Σύγγραμμα Ψυχιατρικής», Κ Σολδάτος, Λ Λύκουρας. Ιατρικές Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα, 2007 «Σύγχρονη Ψυχιατρική», ΓΝ Παπαδημητρίου, ΙΑ Λιάππας, Ε Λύκουρας, Ιατρικές Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα, 2013