ΕΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ ΙH ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ

Transcript

1 Ε ΕΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ ΙH ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Θέκα Μνξθέο επεμεξγαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηα έληππα θαη ξαδηνηειενπηηθά κέζα. Διιεληθή θαη επξσπατθή δηάζηαζε Επηβιέπνπζα: Δπαγγειία Μήηξνπ πνπδάζηξηα: ηακαηία Κνιηάδε ΑΘΗΝΑ

2 Πεξίιεςε ηειηθήο εξγαζίαο Ζ εξγαζία απνζθνπεί ζηελ δηεξεχλεζε ησλ πεξηπηψζεσλ ρξήζεο θαη επεμεξγαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηα έληππα θαη ξαδηνηειενπηηθά κέζα. Σα ΜΜΔ εκθαλίδνληαη σο θαη εμνρήλ πεδίν ζχγθξνπζεο, κεηαμχ αθελφο ηνπ απαξαβίαζηνπ ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηνπ δηθαηψκαηνο πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ ηνπ αηφκνπ, αθεηέξνπ ησλ ειεπζεξηψλ έθθξαζεο θαη πιεξνθφξεζεο. Ζ ζχγθξνπζε απηή ε νπνία εκθαλίδεη ηδηαίηεξεο δπζρέξεηεο ιφγσ ηεο ζπληαγκαηηθήο θχζεο ησλ εκπιεθφκελσλ ελλφκσλ αγαζψλ, θαζηζηά αλαγθαίν ηνλ εγγχηεξν ελλνηνινγηθφ πξνζδηνξηζκφ θαζψο θαη ηελ νξηνζέηεζε ησλ ειεπζεξηψλ έθθξαζεο θαη πιεξνθφξεζεο - θχξηνη θνξείο ησλ νπνίσλ είλαη ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο ηα ΜΜΔ- θαη ηνπ πξνζηαηεπφκελνπ ηδησηηθνχ βίνπ ηνπ αηφκνπ, πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί δπλαηή ε ηαπηφρξνλε πξαγκάησζή ηνπο ζηνλ κέγηζην δπλαηφ βαζκφ. Βαζηθή γηα ηελ επίιπζε ηεο ζχγθξνπζεο αλάκεζα ζηα παξαπάλσ δηθαηψκαηα είλαη ε ζπληαγκαηηθά απνξξένπζα αξρή ηεο πξαθηηθήο αξκνλίαο, ε νπνία ζπλεπάγεηαη ηελ πξνζαξκνζκέλε εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ γηα ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζην πεδίν ησλ ΜΜΔ θαη ηνλ αλαγθαίν πεξηνξηζκφ ηεο παξερφκελεο απφ ηνλ Ν. 2472/1997 πξνιεπηηθήο πξνζηαζίαο; Ζ ελ ιφγσ πξνζηαζία εληνχηνηο ζπκπιεξψλεη ηελ - απνδπλακσκέλε ζε επίπεδν εθαξκνγήο- θαηαζηαιηηθή πξνζηαζία πνπ παξέρεηαη ζην άηνκν ζε πεξίπησζε παξάλνκεο πξνζβνιήο αγαζψλ ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ. Ζ ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο βαζίζηεθε ζε εθηεηακέλε έξεπλα ειιελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο θαη αξζξνγξαθίαο. Αλαγθαίνο θαηέζηε ηδίσο ν εληνπηζκφο, ε ζηαρπνιφγεζε θαη ε θξηηηθή παξνπζίαζε ηνπ ζπλνιηθνχ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ ηεο εζληθήο έλλνκεο ηάμεο πνπ δηέπεη ηελ ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ. Σν λνκνζεηηθφ απηφ πιαίζην αθνξά ηδίσο ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ ΔΡ, δεηήκαηα επζχλεο γηα παξάλνκεο πξνζβνιέο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηελ δεκνζηνγξαθηθή δενληνινγία. Δπίζεο ζε απηφ ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη ινηπά λνκνζεηήκαηα ηεο αζηηθήο, πνηληθήο, αιιά θαη ηεο εηδηθφηεξεο λνκνζεζίαο (Ν. 2472/1997), πνπ αθνξνχλ ζηελ πξνζηαζία πηπρψλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηδίσο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ. Σέινο, θξίζηκε γηα ηελ I

3 νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο, ππήξμε ε εμέηαζε ηεο πινχζηαο -σο πξνο ην ππφ αλάιπζε ζέκα- λνκνινγίαο εζληθψλ αλεμάξηεησλ αξρψλ, ηδίσο δε ηεο Αξρήο Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα θαη ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ Ραδηνηειεφξαζεο, ε εχξεζε ηεο νπνίαο θαηέζηε δπλαηή θαη κέζσ αλαδήηεζεο ησλ ζρεηηθψλ απνθάζεσλ ζην Γηαδίθηπν. Λέμεηο-Κιεηδηά Ηδησηηθφο βίνο-ηδησηηθή ζθαίξα-ζθαίξα απνξξήηνπ «ελ επξεία» & «ελ ζηελή ελλνία», δηθαίσκα πξνζσπηθφηεηαο, απαξαβίαζηνο ππξήλαο πξνζσπηθφηεηαο-αλζξψπηλε αμία, πξνζηαζία ηδησηηθνχ βίνπ & πξνζσπηθφηεηαο, παξάλνκε πξνζβνιή δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ & πξνζσπηθφηεηαο, δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ, δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο, ειεπζεξία γλψκεο-έθθξαζεο, ειεπζεξία ηνπ ηχπνπ & ηεο ξαδηνηειεφξαζεο, Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο, ζχγθξνπζε αηνκηθψλ δηθαησκάησλ, αξρή ηεο ζηάζκηζεο ζπκθεξφλησλ, ακνηβαίνο αιιεινπεξηνξηζκφο δηθαησκάησλ, αξρή αλαινγηθφηεηαο & αλαγθαηφηεηαο, αξρή ηεο «πξαθηηθήο αξκνλίαο», ζεσξία ησλ «ζεκηηψλ αλαγθψλ ηεο θνηλφηεηαο γηα πιεξνθφξεζε», ζπληαγκαηηθνί πεξηνξηζκνί αηνκηθψλ δηθαησκάησλ, δηθαίσκα πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ, δηθαίσκα απάληεζεο, ακπληηθά κέζα πξνζηαζίαο (αγσγή γηα άξζε ηεο πξνζβνιήο θαη παξάιεηςή ηεο ζην κέιινλ/ πξνιεπηηθή αγσγή γηα παξάιεηςε), απνθαηαζηαηηθά κέζα πξνζηαζίαο (αγσγέο απνδεκίσζεο & ηθαλνπνίεζεο κε πεξηνπζηαθήο δεκίαο), ζπλαιιαθηηθέο ππνρξεψζεηο ΜΜΔ, Κψδηθεο δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο, θαλνληζηηθή αξκνδηφηεηα ΔΡ, απηνξξχζκηζε, «δηθαηνινγεκέλν ελδηαθέξνλ» & δεκφζην ζπκθέξνλ ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ, θαηαζηαιηηθφ ζχζηεκα θπξψζεσλ, πξνιεπηηθφ ζχζηεκα πξνζηαζίαο, δεκνζηνγξαθηθή έξεπλαπαξάλνκε θηήζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ/πιεξνθνξηψλ-ννκηκφηεηα δεκνζίεπζεο, επεμεξγαζία επαίζζεησλ δεδνκέλσλ, δεκνζηνγξαθηθνί ζθνπνί, «δεκφζην πξφζσπν», άδεηα επεμεξγαζίαο, ζεσξία ησλ «δηάζεκσλ πξνζψπσλ ή πξνζψπσλ ηεο επηθαηξφηεηαο», πξφζσπα «απφιπηεο επηθαηξφηεηαο»/πξφζσπα «ζρεηηθήο επηθαηξφηεηαο», ινγνθξηζίααπαγνξεπκέλα πξνιεπηηθά κέηξα πξνιεπηηθνί δηνηθεηηθνί έιεγρνη, δηθαίσκα II

4 πξφζβαζεο ηνπ ππνθεηκέλνπ ζηα δεδνκέλα ηνπ, «δεκνζηνγξαθηθφ απφξξεην» Summary The main goal of this essay is to examine cases of personal data use and process from the press and the audiovisual mass communication media. Mass communication media emerge particularly as a conflict field between on the one hand the right to privacy and the right of self-determination to personal information and on the other hand the freedom of expression and freedom to receive and impart information. This conflict, which presents special difficulties due to the constitutional nature of the involved legal goods, renders necessary the closer definition and the setting of limits to the freedoms of expression and receive and impart information. Main conveyors of these freedoms in modern societies are the mass media. Furthermore, the conflict renders necessary the definition and the examination of possible restrictions to oneself s protected area of privacy, so that both rights can simultaneously be exercised to the largest extent. The principle of practical harmonization of the above mentioned rights is fundamental for the settlement of this conflict and derives from the Constitution. The principle involves the adjusted implementation of the legal provisions concerning the process of personal data in the field of mass media and the necessary restriction of Law 2472/1997 provided preventive protection. Nevertheless, this protection complements the practically insufficient suppressive protection which is provided to the person in case of an unlawful infringement of his personality s right. For the completion of this essay, an extended research in Greek bibliography and relevant articles in legal magazines was necessary. Furthermore the detection, classification and critical presentation of the Greek legislation concerning the function of mass media were necessary. This legislative frame involves the competencies of the Greek National Council for Radio and Television (NCRTV), issues about unlawful infringement of the personality s right and journalistic ethics. In addition, necessary was the III

5 detection, classification and critical presentation of the civil and penal legislation and the special legislation (L. 2472/1997) concerning the protection of personality s several aspects and especially privacy. Finally, essential to the completion of this essay was the examination of case-law deriving from Greek Independent Authorities (especially Data Protection Authority and NCRTV) and from Greek and also European Courts. The relevant decisions were found through research in the Internet. Key-words Privacy-private sphere-secrecy sphere, right of personality, inviolable core of personality-human dignity, protection of privacy and personality, unlawful infringement of the right to privacy and right of personality, the person s right to protection from unlawful processing of personal data, freedom to receive and impart information, freedoms of opinion and expression, freedom of the press and audiovisual media, Greek National Council for Radio and Television (NCRTV), conflict of constitutional rights, principle of weighing interests, mutual restrictions on constitutional rights, principles of proportionality & necessity, principle of practical harmonization, theory of the legitimate need to inform in a democratic community, constitutional restrictions on rights, the right of self-determination to personal information, the right to response, defensive protective measures (legal action for abrogation of an infringement and omission in the future/preventive legal action for omission of an infringement), restitutive protective measures (legal action for compensation and mental distress), contractual duties of mass media, Code for journalistic ethics, regulatory competence of the NCRTV, self-regulation, legitimate interest & public interest for information, suppressive sanction system, preventive protection system, journalistic survey-illegal acquisition of personal data/information-legitimacy of publication, sensitive data processing, journalistic purposes, public person, permission for processing, theory of celebrities, censorship-prohibited preventive measures-prohibited preventive administrative controls, right of access to personal data, journalistic secrecy IV

6 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Πίνακαρ ςνηομογπαθιών... VIII Ειζαγωγή... 1 Κεθάλαιο 1:Σα δικαιώμαηα ηηρ πποζηαζίαρ ιδιωηικού βίος και ηηρ πποζωπικόηηηαρ Έλλνηα θαη πεξηερφκελν ησλ δηθαησκάησλ πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ θαη πξνζσπηθφηεηαο Πξνζηαζία ηνπ δηθαηψκαηνο ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζε επίπεδν εζληθήο θαη δηεζλνχο έλλνκεο ηάμεο Πεξηπηψζεηο παξάλνκσλ πξνζβνιψλ ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ρέζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ θαη πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ Κεθάλαιο 2:Σο δικαίωμα πληποθόπηζηρ Έλλνηα θαη πεξηερφκελν ηνπ δηθαηψκαηνο πιεξνθφξεζεο Η ειεπζεξία ηεο γλψκεο θαη εηδηθφηεξα ε ειεπζεξία ηνπ ηχπνπ θαη ηεο ξαδηνηειεφξαζεο Ο ξφινο θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ Εζληθνχ πκβνπιίνπ Ραδηνηειεφξαζεο (ΕΡ) ζην πεδίν ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ Κεθάλαιο 3: σέζη μεηαξύ απαπαβίαζηος ηος ιδιωηικού βίος, πποζηαζίαρ πποζωπικών δεδομένων και δικαιώμαηορ πληποθόπηζηρ. ηάθμιζη ηηρ ζσέζηρ από ηην εθνική έννομη ηάξη Η πξνβιεκαηηθή ηεο ζρέζεο κεηαμχ ησλ ελλφκσλ αγαζψλ Η αλάγθε ζηάζκηζεο αλάκεζα ζηα δχν δηθαηψκαηα. Η ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ δεηήκαηνο Οη ζπληαγκαηηθνί πεξηνξηζκνί ησλ ζπγθξνπφκελσλ δηθαησκάησλ V

7 Ζ ζρέζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ηχπνπ θαη ησλ πεξηνξηζκψλ ηεο κε ην δηθαίσκα ηνπ πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ ηάζκηζε ηεο ζρέζεο απφ ηελ έλλνκε ηάμε. Εηδηθφηεξεο ξπζκίζεηο Μέζα πξνζηαζίαο ηνπ ζηγφκελνπ ζε πεξίπησζε παξάλνκεο πξνζβνιήο πξνζσπηθφηεηαο Ζ πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηα ΜΜΔ. πλαιιαθηηθέο ππνρξεψζεηο ησλ ΜΜΔ θαη Κψδηθεο δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο Σν «δηθαηνινγεκέλν ελδηαθέξνλ» σο ιφγνο άξζεο ηνπ παξάλνκνπ ραξαθηήξα ησλ πξνζβνιψλ ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο Η ππαγσγή ησλ ΜΜΕ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ Ν.2472/ Κεθάλαιο 4: Οι πποϋποθέζειρ νόμιμηρ επεξεπγαζίαρ πποζωπικών δεδομένων από ηα ΜΜΕ. Κςπιόηεπα πποβλήμαηα από ηην εθαπμογή ηος Ν. 2472/1997 ζηο πεδίο ηων ΜΜΕ και πποζπάθεια ππακηικήρ εναπμόνιζηρ μεηαξύ ηων δύο δικαιωμάηων Η ζπιινγή δεδνκέλσλ θαη ε δεκνζηνγξαθηθή έξεπλα Η «ζηάζκηζε ζπκθεξφλησλ» θαηά ην άξζξν 5 παξ. 2 ζηνηρ. ε ηνπ Ν. 2472/ Οη πξνυπνζέζεηο λφκηκεο επεμεξγαζίαο επαίζζεησλ δεδνκέλσλ θαηά ην άξζξν 7 παξ. 2 ζηνηρ. δ. Η έλλνηα ηνπ «δεκφζηνπ πξνζψπνπ» θαη ζρεηηθέο δηαθξίζεηο Η δηελέξγεηα δηνηθεηηθψλ ειέγρσλ απφ ηελ Αξρή θαη ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ηνπ ππνθεηκέλνπ ζηα δεδνκέλα ηνπ. χγθξνπζε κε «δεκνζηνγξαθηθφ απφξξεην» θαη ηελ απαγφξεπζε πξνιεπηηθψλ κέηξσλ. 77 Κεθάλαιο 5: Επίλςζη ηηρ ζύγκποςζηρ και οπιοθέηηζη ηηρ πποζηαζίαρ από ηην νομολογία. Κπιηική επιζκόπηζη αποθάζεων Απνθάζεηο Αξρήο Πξνζηαζίαο Δεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα Απνθάζεηο ηνπ Εζληθνχ πκβνπιίνπ Ραδηνηειεφξαζεο (ΕΡ) Απνθάζεηο εζληθψλ δηθαζηεξίσλ Απνθάζεηο ηνπ Επξσπατθνχ Δηθαζηεξίνπ ησλ Δηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (ΕΔΔΑ) VI

8 Σελικέρ διαπιζηώζειρ-πποηάζειρ ΠΙΝΑΚΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ VII

9 Πίλαθαο πληνκνγξαθηψλ ΑΓΑΔ Αξρή Γηαζθάιηζεο Απνξξήηνπ Δπηθνηλσληψλ ΑΚ Αζηηθφο Κψδηθαο ΑΠ.Άξεηνο Πάγνο ΑΠΓΠΥ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα ΓηΓηθ Γηνηθεηηθή Γηθαηνζχλε ΓηΜΜΔ Γίθαην Μέζσλ Μαδηθήο Δπηθνηλσλίαο θαη Δλεκέξσζεο ΓηνηθΠξσηΑζ...Γηνηθεηηθφ Πξσηνδηθείν Αζελψλ ΓΑΠΓ.Γηεζλέο χκθσλν γηα ηα Αηνκηθά θαη Πνιηηηθά Γηθαηψκαηα ΓηΑ.Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ ΔΓΓΑ...Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ ΔΡ.Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο ΔΓΑ.Δπξσπατθή χκβαζε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ ΔθΑζ..Δθεηείν Αζελψλ ΚΠνηλΓ Κψδηθαο Πνηληθήο Γηθνλνκίαο ΚΠνιΓ Κψδηθαο Πνιηηηθήο Γηθνλνκίαο ΚξηηΔ...Κξηηηθή Δπηζεψξεζε ΜΠξσηΑζ.Μνλνκειέο Πξσηνδηθείν Αζελψλ ΝνΒ..Ννκηθφ Βήκα ν.π φπνπ παξαπάλσ ΠΚ Πνηληθφο Κψδηθαο ΠΠξσηΑζ..Πνιπκειέο Πξσηνδηθείν Αζελψλ ηδ..πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο Σν...Σν χληαγκα VIII

10 Δηζαγσγή Εηζαγσγή Σν απαξαβίαζην ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, σο έθθαλζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ θαη θεθηεκέλν ηνπ ζχγρξνλνπ δεκνθξαηηθνχ λνκηθνχ πνιηηηζκνχ θαζψο επίζεο ην δηθαίσκα ηνπ πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ, σο ζχγρξνλε πξνέθηαζε θαη ζπκπιήξσζε απηνχ ηνπ δηθαηψκαηνο, ηεινχλ ζε ζρέζε έληαζεο κε ηηο -αλακθίβνια-ζεκειηψδνπο ζεκαζίαο γηα ηελ ιεηηνπξγία ηεο δεκνθξαηίαο, ειεπζεξίεο ηεο έθθξαζεο θαη ηεο πιεξνθφξεζεο, θχξηνη θνξείο ησλ νπνίσλ ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο είλαη ηα έληππα θαη ξαδηνηειενπηηθά ΜΜΔ. Αθελφο, νη πξνζβνιέο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη νη ζηελά ζπλδεφκελεο κε απηέο πεξηπηψζεηο αζέκηηεο επεμεξγαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, πνιιαπιαζηάδνληαη ζε έθηαζε θαη έληαζε ππφ ηηο ζχγρξνλεο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο ησλ ΜΜΔ, ιφγσ ηεο δηείζδπζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ιεηηνπξγία ηνπο θαη ηεο ηαρχηαηεο απφ απηά αμηνπνίεζήο ηνπο, πνπ θαζηζηνχλ πιένλ επρεξή ηελ πξφζβαζε ησλ κέζσλ ζηελ θαη αξρήλ απξνζπέιαζηε ζθαίξα ηδησηηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ. Αθεηέξνπ, νη επξχηαηεο ειεπζεξίεο κε ηηο νπνίεο είλαη εμνπιηζκέλα ηα ζχγρξνλα ΜΜΔ ζε ζρέζε κε ηελ ρξήζε θαη επεμεξγαζία ησλ πιεξνθνξηψλ - ππνβνεζνχκελα θαη απφ ηηο λέεο ηερλνινγίεο-, πεξηβάιινληαη κε ηελ απμεκέλε πξνζηαζία πνπ φια ηα ζχγρξνλα πληάγκαηα επηθπιάζζνπλ ζηα ΜΜΔ θαη ηδίσο ζηνλ Σχπν, σο θαη εμνρήλ θνξέσλ δηακφξθσζεο ηεο θνηλήο γλψκεο θαη κέζσλ δηεμαγσγήο ηνπ απαξαίηεηνπ γηα ηελ πξαγκάησζε ηεο δεκνθξαηίαο πνιηηηθνχ αληαγσληζκνχ. Έηζη ε αλεκπφδηζηε δηείζδπζε ζηνλ ηδησηηθφ βίν θαη ε ρξήζε θαη επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ εθ κέξνπο ησλ ΜΜΔ σο θνξέσλ πιεξνθφξεζεο, αλάγνπλ ηνλ ρψξν ιεηηνπξγίαο θαη δξάζεο ησλ ΜΜΔ, ζε πεδίν θαη εμνρήλ ζχγθξνπζεο ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλσλ δηθαησκάησλ, ε επίιπζε ηεο νπνίαο -ιφγσ αθξηβψο ηεο ζπληαγκαηηθήο ηνπο θχζεο- είλαη ηδηαίηεξα δπζρεξήο; Καηά ζπλέπεηα, αλαθχπηεη δήηεκα πξνζδηνξηζκνχ, αθελφο κελ, ηεο έλλνηαο, ηνπ πεξηερνκέλνπ, αιιά θαη ησλ νξίσλ ηεο ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλεο ειεπζεξίαο πιεξνθφξεζεο θαη έθθξαζεο θαη - ηνπ κέζσ απηψλ- εμππεξεηνχκελνπ δηθαηψκαηνο ελεκέξσζεο ηεο θνηλήο γλψκεο, αθεηέξνπ δε, ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ησλ νξίσλ ηνπ πξνζηαηεπφκελνπ 1

11 Δηζαγσγή ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηνπ δηθαηψκαηνο πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ, ψζηε λα ζπλάδνπλ κε ηηο παξαπάλσ ζεκειηψδεηο ειεπζεξίεο, αιιά θαη κε ηελ αλάγθε πξνζαξκνγήο ηνπο ζηα ζχγρξνλα θνηλσληθά θαη ηερλνινγηθά δεδνκέλα. ην πιαίζην απηφ, ην πξψην θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη ηηο βαζηθέο θαη - ζπγγελείο κεηαμχ ηνπο- έλλνηεο ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, κε αλαθνξά ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ πξνζηαζίαο ηνπο ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν θαη αλάιπζε ησλ πεξηπηψζεσλ παξάλνκεο πξνζβνιήο ηνπο. Δπίζεο παξνπζηάδεηαη ε ζρέζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ κε ηα ελ ιφγσ δηθαηψκαηα, πνπ είλαη ζπλήζσο φρη πάληα σζηφζν- ζρέζε αιιεινεπηθάιπςεο θαη ζπκπιήξσζεο. ην δεχηεξν θεθάιαην επηρεηξείηαη ε ελλνηνινγηθή νξηνζέηεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πιεξνθφξεζε θαη ηεο ειεπζεξίαο γλψκεο, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ ειεπζεξία ηνπ ηχπνπ θαη ηεο ειεπζεξίαο έθθξαζεο ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ. ην πιαίζην απηφ γίλεηαη κηα ζχληνκε αλαθνξά ζηνλ ξφιν θαη ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ΔΡ ζην πεδίν ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ. Σν ηξίην θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη ηελ ζρέζε αλάκεζα ζην δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ, ηελ πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ην δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο, φπσο απηή νξγαλψλεηαη θαη ζηαζκίδεηαη ζε επίπεδν εζληθήο έλλνκεο ηάμεο. ην πιαίζην απηφ, ηίζεηαη θαη αξράο ε πξνβιεκαηηθή ηεο ζρέζεο αλάκεζα ζηα εκπιεθφκελα έλλνκα αγαζά θαη παξνπζηάδεηαη ε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ δεηήκαηνο σο πξνο ηελ ζηάζκηζε ησλ ζπγθξνπφκελσλ δηθαησκάησλ, φπσο έρεη αλαπηπρζεί ζηελ ζρεηηθή βηβιηνγξαθία. ηελ ζπλέρεηα, παξνπζηάδνληαη νη ξπζκίζεηο ζε επίπεδν πληάγκαηνο πνπ αθνξνχλ ζηνπο ζεζπηδφκελνπο ζηα ζηγφκελα δηθαηψκαηα πεξηνξηζκνχο, ελψ έκθαζε δίλεηαη ζηελ αλάιπζε ησλ πεξηνξηζκψλ ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ηχπνπ ιφγσ ηεο ηδηαίηεξεο ζέζεο ηνπ ζην δηθαηηθφ ζχζηεκα. Σέινο, παξνπζηάδνληαη νη εηδηθέο ξπζκίζεηο ζε επίπεδν εζληθήο λνκνζεζίαο πνπ αληαλαθινχλ ηνλ δένληα θαηά ηελ θξίζε ηνπ λνκνζέηε βαζκφ πινπνίεζεο ηνπ θάζε δηθαηψκαηνο θαηά ηνλ ζπζρεηηζκφ ηνπο. ην ηέηαξην θεθάιαην, κεηά απφ κηα ζχληνκε αλάιπζε ησλ πξνυπνζέζεσλ λφκηκεο επεμεξγαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηα ΜΜΔ ζχκθσλα κε ηηο ξπζκίζεηο ηνπ Ν. 2472/1997, εμεηάδνληαη θάπνηα εηδηθφηεξα δεηήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ, θαζψο επίζεο θαη νη θαη 2

12 Δηζαγσγή εμνρήλ πξνβιεκαηηθέο ξπζκίζεηο ηνπ, νη νπνίεο -θπξίσο ιφγσ αληίζεζήο ηνπο ζηελ ζπληαγκαηηθή απαγφξεπζε ηεο ινγνθξηζίαο θαη ησλ πξνιεπηηθψλ κέηξσλ-, έρνπλ πξνθαιέζεη δηρνγλσκίεο θαη πξνβιεκαηηζκνχο σο πξνο ηελ ζπληαγκαηηθφηεηά ηνπο. Σέινο, ζην πέκπην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε ζηάζκηζε κεηαμχ ησλ ζπγθξνπφκελσλ δηθαησκάησλ θαη ε επίιπζε ηεο ζρεηηθήο ζχγθξνπζεο, φπσο πξαγκαηνπνηείηαη ζε επίπεδν εθαξκνγήο ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ. ην πιαίζην απηφ πξαγκαηνπνηείηαη κηα θξηηηθή επηζθφπεζε ζεκαληηθψλ απνθάζεσλ ησλ εκπιεθφκελσλ αλεμάξηεησλ αξρψλ (ΑΠΓΠΥ, ΔΡ), αιιά θαη ησλ εζληθψλ δηθαζηεξίσλ, θαη παξνπζηάδνληαη νη πξφζθαηεο ηάζεηο ζηελ λνκνινγία ηνπ ΔΓΓΑ ζρεηηθά κε ην ππφ αλάιπζε ζέκα. 3

13 Κεθάιαην 1 Κεθάιαην 1 Σα δηθαηψκαηα ηεο πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο 1.1 Έλλνηα θαη πεξηερφκελν ησλ δηθαησκάησλ πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ θαη πξνζσπηθφηεηαο Με ηνλ φξν «ηδησηηθφο βίνο» ή «ηδησηηθή δσή» απνδίδεηαη ζηελ ειιεληθή λνκηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη νξνινγία ν αγγινζαμνληθήο πξνέιεπζεο φξνο ηεο «privacy», ηνπ δηθαηψκαηνο δει. ηνπ αηφκνπ «λα κελ ελνριείηαη απφ ηνπο άιινπο θαη λα αθήλεηαη κφλν ζηελ εξεκία ηνπ» 1. Χζηφζν, νη ελ ιφγσ φξνη απνηεινχλ κέξνο κφλν ηεο ζρεηηθήο νξνινγίαο, θαζψο γίλεηαη ρξήζε θαη άιισλ ηαπηφζεκσλ φξσλ, φπσο «ζθαίξα ηνπ απνξξήηνπ» ή «ηδησηηθή ζθαίξα». ε θάζε πεξίπησζε, ε ρξεζηκνπνηνχκελε νξνινγία παξνπζηάδεηαη σο ηδηαίηεξα αζαθήο, ηφζν θαηά ηελ απφδνζή ηεο απφ ηε κηα γιψζζα ζηελ άιιε, φζν θαη θαηά ηελ ρξήζε ηεο απφ ηελ ζεσξία θαη ηε λνκνινγία 2, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη θπξίσο ζην εμαηξεηηθά αζαθέο πεξηερφκελν ηεο ίδηαο ηεο έλλνηαο. Απφ ηνπο πνιπάξηζκνπο νξηζκνχο πνπ έρνπλ πξνηαζεί, ζθφπηκε θξίλεηαη ε αλαθνξά ζηελ ζπκβνιή ηεο αληίζηνηρεο γεξκαληθήο νξνινγίαο σο πξνο ηελ ελλνηνινγηθή νξηνζέηεζε ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη θπξίσο ζηελ «ζεσξία ησλ ζθαηξψλ» ηεο πξνζσπηθφηεηαο 3. 1 «The right to be let alone», έθθξαζε πνπ πηνζεηήζεθε απφ πνιιέο απνθάζεηο ηνπ Αλσηάηνπ Γηθαζηεξίνπ ησλ ΖΠΑ θαη θπξίσο απφ ηνπο δηθαζηέο Brandeis & Douglas θαη απνδίδεη ηνλ βαζηθφ ππξήλα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, ην θαινχκελν θαη απφ πνιινχο ζπγγξαθείο «δηθαίσκα ζηελ κφλσζε» ή ζηελ «απηνζπγθέληξσζε». Σν δηθαίσκα απηφ αλαπηχρζεθε απφ ηελ ακεξηθαληθή λνκνινγία θαη απέθηεζε ζηελ ζπλέρεηα έλα επξχηαην πεξηερφκελν, ην νπνίν εκπεξηθιείεη κηα ζεηξά ειεπζεξηψλ, νη νπνίεο ζηε ρψξα καο φκσο αλαγλσξίδνληαη σο απηνηειή ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα θαη εθθεχγνπλ έηζη ηεο ζηελφηεξεο έλλνηαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ. Βι. Μηραειίδε-Ννπάξν Γ., Σν απαξαβίαζην ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ε ειεπζεξία ηνπ ηχπνπ, Σν χληαγκα, 9 (1983), ζει. 375 επ. 2 Γηα ηνπο πνηθίινπο νξηζκνχο πνπ έρνπλ δνζεί απφ ηελ αιινδαπή θαη ειιεληθή ζεσξία, βι. Μαπξηά Κ., Σν ζπληαγκαηηθφ δηθαίσκα ηδησηηθνχ βίνπ, 1982, ζει θαη , ν νπνίνο παξαηεξεί πσο ν βαζηθφο ιφγνο ζχγρπζεο ζηε ζεσξία πξνέξρεηαη απφ ηελ αδηάθξηηε ζπρλά ρξήζε ησλ φξσλ «ηδησηηθφο βίνο» θαη «δηθαίσκα ηδησηηθνχ βίνπ» θαη ζπκπεξαζκαηηθά θαηαιήγεη ζηελ πξνζπάζεηα δηαηχπσζεο θάπνησλ «ζηαζεξψλ» πνπ ζπληζηνχλ ηνλ «ζθιεξφ ππξήλα» ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ. Έλαλ γεληθά απνδεθηφ απφ ηελ ειιεληθή ζεσξία νξηζκφ ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ δίλεη θαη ν Η. Καξάθσζηαο, Βι. Καξάθσζηα Η., Πξνζηαζία ηεο ηδησηηθφηεηαο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, ΓηΜΜΔ 1/2004, ζει Βι. Μαπξηά Κ., ν.π., ζει θαη Μηραειίδε-Ννπάξν, ν.π., ζει Ζ αλαθνξά ζε απηήλ ηελ ζεσξία θξίλεηαη ρξήζηκε, θπξίσο δηφηη απνηππψλεη ηελ παξαδνζηαθή έλλνηα ηεο ηδησηηθφηεηαο, εμαθνινπζεί λα παξακέλεη επξχηαηα απνδεθηή απφ κεγάιε κεξίδα ηεο 4

14 Κεθάιαην 1 Ζ ελ ιφγσ ζεσξία δηαθξίλεη αλάκεζα ζηελ «ζθαίξα απνξξήηνπ ελ ζηελή ελλνία» (Geheimsphäre) θαη ζηελ «ζθαίξα απνξξήηνπ ελ επξεία ελλνία» πνπ ηαπηίδεηαη κε ηελ έλλνηα ηεο «ηδησηηθήο ζθαίξαο» (Privatsphäre). Ζ πηνζεηνχκελε απφ απηήλ ηελ ζεσξία δηάθξηζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζε ζθαίξεο ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν πξνζηηέο, απνζθνπεί ζηελ πξνζηαζία ηνπ αλζξψπνπ απφ ηνλ εμσηεξηθφ θφζκν θαη ζηελ δηαθχιαμε ηεο δσήο ηνπ απφ ηελ δεκνζηφηεηα. πγθεθξηκέλα, ε ζθαίξα ηνπ απνξξήηνπ «ελ επξεία ελλνία» ή «ηδησηηθή ζθαίξα» πεξηιακβάλεη πεξηζηαηηθά ηεο δσήο ηνπ αλζξψπνπ πνπ είλαη πξνζηηά ζε έλα πεξηνξηζκέλν (αφξηζην ή νξηζκέλν) θχθιν αλζξψπσλ θαη ηα νπνία ην άηνκν ζα επηζπκνχζε λα απνθιείζεη απφ ηελ γλψζε επξχηεξνπ θχθινπ πξνζψπσλ θαη ηδηαίηεξα απφ ηελ δεκνζηφηεηα. Ζ ζθαίξα ηνπ απνξξήηνπ «ελ ζηελή ελλνία», απνζθνπεί αληηζέησο ζηελ δηαθχιαμε ηνπ απνξξήηνπ, ηνπ κέξνπο εθείλνπ ηεο πξνζσπηθήο δσήο ην νπνίν πεξηιακβάλεη εθδειψζεηο, ζθέςεηο θαη πξάμεηο πνπ δελ πξέπεη λα γλσξίδεη θαλείο ή ελ πάζε πεξηπηψζεη κφλν έλαο απζηεξά πεξηνξηζκέλνο θχθινο πξνζψπσλ, ηα νπνία έρνπλ κάιηζηα ζπκθέξνλ δηαθχιαμεο ηνπ απνξξήηνπ 4. Πεξαηηέξσ ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί, φηη θνηλή ζπληζηακέλε ζηνπο πεξηζζφηεξνπο νξηζκνχο πνπ έρνπλ πξνηαζεί 5, είλαη ε πξνζπάζεηα απνζαθήληζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ βάζεη ελφο ζπγθεξαζκνχ αληηθεηκεληθψλ θαη ππνθεηκεληθψλ θξηηεξίσλ: ησλ επηθξαηνπζψλ θνηλσληθψλ αληηιήςεσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ βνχιεζε ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ αηφκνπ. Έηζη σο ηδησηηθφ βίν, ζα νξίδακε σο «ην ζχλνιν ησλ ζεκάησλ πνπ έρνπλ πξνζσπηθφ ραξαθηήξα, ε ξχζκηζε ησλ νπνίσλ δει. θαηά ηηο θνηλσληθέο αληηιήςεηο θαη ηε βνχιεζε ηνπ ελδηαθεξφκελνπ αηφκνπ αλήθνπλ απνθιεηζηηθά ζεσξίαο, αιιά απνθηά θαη πξαθηηθή ζεκαζία θπξίσο σο πξνο ηελ νξηνζέηεζε ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ ησλ ιεγφκελσλ «δεκφζησλ πξνζψπσλ». Γηα ηελ πξνβιεκαηηθή απηή βι. παξαθάησ θεθ Ζ πξαθηηθή ζεκαζία απηήο ηεο δηάθξηζεο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ είλαη κεγάιε θαη έγθεηηαη ζηνλ ηξφπν πξνζβνιήο θαη αληίζηνηρεο πξνζηαζίαο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ελλφκσλ αγαζψλ. Οη πξαθηηθέο ζπλέπεηεο ζα αλαιπζνχλ εθηελψο ζην πιαίζην ηεο πξνβιεκαηηθήο γηα ηα δεκφζηα πξφζσπα. ην ζεκείν απηφ αξθεί λα εηπσζεί, φηη ε ζθαίξα απνξξήηνπ ελ ζηελή ελλνία πξνζηαηεχεηαη φρη κφλν έλαληη ηεο δεκνζηφηεηαο, αιιά θαη έλαληη ηεο απιήο γλψζεο εθ κέξνπο κε εμνπζηνδνηεκέλσλ αηφκσλ, ε δε ζθαίξα απνξξήηνπ ελ επξεία ελλνία πξνζηαηεχεηαη κφλν απφ ηελ δεκνζηφηεηα 5 Κπξίσο ησλ νξηζκψλ ζηνπο νπνίνπο ελζσκαηψλεηαη έλα θνηλσληθφ ζηνηρείν, ην πξφηππν δει. ηνπ κέζνπ θνηλσληθνχ αλζξψπνπ 5

15 Κεθάιαην 1 ζηελ αξκνδηφηεηά ηνπ θαη ζηα νπνία απαγνξεχεηαη ε αλάκεημε ηξίησλ ρσξίο ηελ ζπλαίλεζή ηνπ» 6. Παξάιιεια ζηνλ επξχηεξν απηφ θχθιν ζεκάησλ αλήθεη θαη κηα ζηελφηεξε πεξηνρή, ε «ζθαίξα ηνπ απνξξήηνπ», ηελ νπνία θάζε θνηλσλία αλαγλσξίδεη ζηα κέιε ηεο θαη ζην απφξξεην ηεο νπνίαο έρεη δηθαίσκα θάζε άηνκν. Ο γεληθά απηφο παξαδεθηφο ππξήλαο ηεο ζθαίξαο ηνπ απνξξήηνπ κπνξεί βάζεη ηνπ ππνθεηκεληθνχ θξηηεξίνπ είηε λα δηεπξπλζεί, είηε λα κεησζεί 7. πλεπψο, θάζε άηνκν έρεη ηελ εμνπζία απηνπξνζδηνξηζκνχ, κε ηελ έλλνηα φηη είλαη θαηαξρήλ ειεχζεξν λα θξίλεη πνηεο πηπρέο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ ζα απνθαιχςεη ζηνπο ηξίηνπο θαη λα απνθαζίδεη απηφλνκα -ραξάζζνληαο έηζη ηα φξηα κεηαμχ ηδησηηθνχ θαη δεκνζίνπ-, πφηε αθξηβψο πξνζβάιιεηαη ν ηδησηηθφο ηνπ βίνο 8. Ζ εμνπζία ηνπ απηή ζπλαληά ην φξηφ ηεο ζηηο θξαηνχζεο θνηλσληθέο αληηιήςεηο ζε δεδνκέλν ρξφλν θαη ηνκέα δξάζεο ιακβαλνκέλεο ππφςε θαη ηεο ζέζεο ηνπ αηφκνπ ζην θνηλσληθφ γίγλεζζαη. ηελά ζπλδεδεκέλν κε ην δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ είλαη ην δηθαίσκα ηεο πξνζσπηθφηεηαο, ην νπνίν ζεσξείηαη φπσο γίλεηαη επξχηεξα απνδεθηφ, «δηθαίσκα-πιαίζην» 9 ; Ζ πξνζσπηθφηεηα πεξηιακβάλεη έηζη φια ηα αγαζά πνπ ζπλδένληαη κε ην πξφζσπν θαη ην πξνζδηνξίδνπλ σο άηνκν κε ςπρηθή, πλεπκαηηθή, ζσκαηηθή θαη θνηλσληθή νληφηεηα, αιιά θαη ζπλζέηνπλ 6 ηνλ ηδησηηθφ βίν εληάζζνληαη γηα παξάδεηγκα ε ξχζκηζε ηνπ ηξφπνπ νηθηαθήο δηαβίσζεο, πξνζσπηθέο ζπλήζεηεο, ζρέζεηο κε θίινπο θαη ζπγγελείο, θαηάζηαζε πγείαο θαη πεξηνπζίαο θιπ. Βι. Μηραειίδε-Ννπάξν Γ., ν.π., ζει Γηεχξπλζε ππάξρεη φηαλ ν ελδηαθεξφκελνο θαιχπηεη κε ην απφξξεην ζέκαηα πνπ αλήθνπλ ελ κέξεη ζηνλ ηδησηηθφ θαη ελ κέξεη ζηνλ δεκφζην βίν, π.ρ. ε ζέιεζε δσξεηή κηαο κεγάιεο δσξεάο πνπ έγηλε γλσζηή ζην θνηλφ, γηα δηαηήξεζε ηεο αλσλπκίαο ηνπ. Αληηζηνίρσο, πεξηνξηζκφο ηνπ απνξξήηνπ ππάξρεη, φηαλ ζέκαηα πνπ ελψ θαηά ηηο θξαηνχζεο εζηθέο αληηιήςεηο πξέπεη λα ηεξνχληαη κπζηηθά, απηά δεκνζηνπνηνχληαη, π.ρ. κηα εζνπνηφο πνπ απνθαιχπηεη ζηελ απηνβηνγξαθία ηεο ιεπηνκέξεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ εξσηηθή ηεο δσή, Βι. γηα ηα παξαδείγκαηα απηά Μηραειίδε-Ννπάξν Γ., ν.π., ζει. 380, θαζψο επίζεο θαη γηα ηα φξηα ηεο δηεχξπλζεο ή ηπρφλ πεξηνξηζκνχ ηεο ζθαίξαο ηνπ απνξξήηνπ 8 Βι. Καξάθσζηα Η., ν.π., ζει. 54. Ζ αληίιεςε απηή πεξί ηδησηηθνχ βίνπ ηελ νπνία θαη απνδερφκαζηε, ππνδειψλεη θαη ηελ επηθξαηνχζα ζηελ ζρεηηθή ζπδήηεζε ζεσξία ηνπ ειέγρνπ ζε αληηδηαζηνιή κε ηελ ζεσξία ηεο απνκφλσζεο. Ζ ηειεπηαία ζεσξία απνηππψλεη κφλν κηα φςε ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη αληαπνθξίλεηαη ζην πεξηερφκελν ηνπ δηθαηψκαηνο ηδησηηθνχ βίνπ, φπσο φκσο απηφ είρε αξρηθά γίλεη αληηιεπηφ, δει. ζηελ ακηγψο ακπληηθή ηνπ δηάζηαζε. Μάιηζηα, απνηέιεζε αληηθείκελν θξηηηθήο ζην πιαίζην ηεο ππ αξηζ. 92/2001 απφθαζεο ηεο ΑΠΓΠΥ ζρεηηθά κε ηελ λνκηκφηεηα ηήξεζεο αξρείνπ γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εθπνκπήο «Big Brother», γηα ηελ αλάιπζε ηεο νπνίαο βι. θαησηέξσ. Γηα ηελ αλάιπζε ησλ ζεσξηψλ απηψλ θαη ζρεηηθή θξηηηθή, βι. Βνπηζάθε Β., ρφιην ζηελ ηδ 3545/2002, ΝνΒ 2003, ζει. 357 θαη ρφιην ζηελ απφθαζε 92/2001 ηεο Αξρήο Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα, (ΑΠΓΠΥ), ΝνΒ 2002, ζει Γηα ηελ αλάιπζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζσπηθφηεηα βι. Καξάθσζηα Η., Σν Γίθαην ησλ ΜΜΔ, Αζήλα Κνκνηελή 2005, ζει. 241 επ. θαη Γαξνπθαιηά Γ. Ο., Η πξνζβνιή ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο απφ ηα ΜΜΔ, ΓηΜΜΔ 4/2006, ζει

16 Κεθάιαην 1 ηελ αμία ηνπ: ηηκή, εηθφλα, θσλή, ςπρηθή πγεία, ζσκαηηθή αθεξαηφηεηα, ηδησηηθφο βίνο θαη εηδηθφηεξα ζθαίξα ηνπ απνξξήηνπ, ζπλαηζζεκαηηθφο θφζκνο. Πξφθεηηαη γηα επηκέξνπο εθθάλζεηο ηνπ εληαίνπ δηθαηψκαηνο ηνπ αηφκνπ επί ηεο ηδίαο πξνζσπηθφηεηαο 10. πλεπψο θαη ην πεξηερφκελν ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο είλαη επξχηαην θαη θάπσο αφξηζην 11. Απαξαβίαζην ππξήλα ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο απνηειεί ε αμία ηνπ αλζξψπνπ: Σν αγαζφ απηφ ζε αληίζεζε κε ηηο ινηπέο επηκέξνπο εθθάλζεηο ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο, δελ είλαη δεθηηθφ ζηαζκίζεσλ ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο κε άιια ζπκθέξνληα. Ζ παξαηήξεζε απηή έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία 12, θαζψο φια ηα ινηπά έλλνκα αγαζά ηεο πξνζσπηθφηεηαο-θαη αξρήλ απαξαβίαζηα θπζηθά-, ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ, ππάξρεη ην ελδερφκελν λα ππνρσξήζνπλ ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζήο ηνπο κε άιιν ππέξηεξν αγαζφ, ην νπνίν αλάγεηαη απφ ηελ έλλνκε ηάμε ζε ιφγν άξζεο ή δηθαηνιφγεζεο ηνπ παξάλνκνπ ραξαθηήξα ηεο πξνζβνιήο ηεο πξνζσπηθφηεηαο Πξνζηαζία ηνπ δηθαηψκαηνο ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζε επίπεδν εζληθήο θαη δηεζλνχο έλλνκεο ηάμεο Ζ δπλαηφηεηα έλλνκεο πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο δηαθχιαμεο εηδηθφηεξα ηεο ζθαίξαο ηνπ απνξξήηνπ απνηειεί δηθαίσο επίηεπγκα ησλ ζχγρξνλσλ πνιηηηζκψλ 13. Γηθαηνινγεηηθφο ιφγνο θαζηέξσζήο ηεο απνηέιεζε, φπσο γίλεηαη επξχηεξα απνδεθηφ, ε εκθάληζε λέσλ κνξθψλ απεηιψλ θαηά ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θπξίσο ιφγσ ηεο εμέιημεο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσλίαο πνπ θαηέζηεζαλ πιένλ δπλαηή ηελ κε ειεθηξνληθά -θαη άιια ηερληθά- κέζα παξαθνινχζεζε θαη ζπιινγή πιεξνθνξηψλ ζρεηηθψλ κε ηνλ ηδησηηθφ βίν ηνπ αηφκνπ. Ζ ξεηή ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ ζην άξζξν 9 παξ. 1 εδαθ. β ηνπ πληάγκαηνο απνηειεί θαηλνηνκία ηνπ Έιιελα ζπληαθηηθνχ λνκνζέηε θαη γηα ηελ ειιεληθή 10 Βι. Γαξνπθαιηά Ο., ν.π., ζει Πάλησο ην δηθαίσκα ελφςεη ηεο ζπλερψο απμαλφκελεο ηάζεο γηα εκπνξεπκαηνπνίεζε ζηνηρείσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, έρεη κηθηή θχζε, εκθαλίδεη δει. πξνζσπηθφ θαη πεξηνπζηαθφ ραξαθηήξα, Βι. Γαξνπθαιηά Ο., ν.π., ζει. 487 κε πεξαηηέξσ παξαπνκπέο 12 Όπσο ζα πξνθχςεη απφ ηελ αλάιπζε ζην πιαίζην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο 13 Όπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ν Μηραειίδεο-Ννπάξνο, παξαπέκπνληαο ζηνλ Γάιιν θνηλσληνιφγν E. Durkheim, «ν θχθινο ηεο αηνκηθήο δσήο, αξρηθά πεξηνξηζκέλνο θαη πνιχ ιίγν ζεβαζηφο, επεθηείλεηαη θαη γίλεηαη έλα πξνέρνλ αληηθείκελν εζηθνχ ζεβαζκνχ..», βι. Μηραειίδε-Ννπάξν Γ., ν.π., ζει

17 Κεθάιαην 1 ζπληαγκαηηθή ηζηνξία, αιιά θαη γηα ηελ πιεηνςεθία ησλ ινηπψλ εζληθψλ ελλφκσλ ηάμεσλ 14. Ζ θαηλνηνκία απηή δελ πεξηνξίδεηαη απιψο ζηελ ζέζπηζε κηαο εηδηθήο δηάηαμεο πνπ πξνζηαηεχεη ξεηά ηνλ ηδησηηθφ βίν, αιιά εθηείλεηαη θαη ζηελ ηαπηφρξνλε ζέζπηζε κηαο άιιεο δηάηαμεο πνπ θαηνρπξψλεη ην δηθαίσκα θάζε αλζξψπνπ λα αλαπηχζζεη ειεχζεξα ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ (Άξζξν 5 παξ. 1), δηθαίσκα ζην νπνίν πξνθαλψο ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ν ζεβαζκφο ηεο ηδησηηθήο δσήο 15. ην πιέγκα ησλ πξνζηαηεπηηθψλ ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ ζπληαγκαηηθψλ δηαηάμεσλ αλήθνπλ θαη ην άξζξν 2 παξ. 1 ηνπ πλη., πνπ εθθξάδεη ζεκειηψδε γηα ην ζχλνιν ηεο έλλνκεο ηάμεο αξρή 16, αιιά θαη ην άξζξν 19 ηνπ πλη. πνπ δηαζθαιίδεη ην απφξξεην ησλ επηθνηλσληψλ 17. Μεηά ηελ αλαζεψξεζε ηνπ πληάγκαηνο ην 2001, ε πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ εκπινπηίζηεθε θαη δηεπξχλζεθε, αθελφο ιφγσ ηεο πξνζζήθεο ηνπ άξζξνπ 9 Α ηνπ πλη. πνπ θαηνρπξψλεη ζπληαγκαηηθά ην δηθαίσκα πξνζηαζίαο θάζε πξνζψπνπ απφ ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη ρξήζε πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ, αθεηέξνπ, ιφγσ ηεο ξεηήο ζπληαγκαηηθήο θαηνρχξσζεο ηεο αξρήο ηεο ηξηηελέξγεηαο ζην άξζξν 25 παξ. 1 ηνπ πλη. θαη ηεο κέζσ απηήο πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ θαη απφ πξνζβνιέο πξνεξρφκελεο απφ ηδηψηεο. ε επίπεδν θνηλήο λνκνζεζίαο, δελ ππάξρεη δηάηαμε πνπ λα θαιχπηεη εηδηθά ηελ πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ; ππάξρνπλ σζηφζν δηάζπαξηεο δηαηάμεηο θπξίσο ζηελ πνηληθή λνκνζεζία, νη νπνίεο, είηε αθνξνχλ εηδηθφηεξεο εθθάλζεηο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη θπξίσο ηηο ζρεηηδφκελεο κε ην απφξξεην ησλ επηθνηλσληψλ 18, είηε έρνπλ δηθνλνκηθφ ραξαθηήξα Βι. Μαπξηά Κ., ν.π., ζει. 151 επ., ν νπνίνο αλαιχεη εηδηθφηεξα θαη ηνπο ιφγνπο πνπ νδήγεζαλ ζηελ απηνηειή ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ. Σν άξζξν 9 παξ. 1 εδαθ. β νξίδεη: «Η ηδησηηθή θαη νηθνγελεηαθή δσή ηνπ αηφκνπ είλαη απαξαβίαζηε» 15 Ζ ζηελή ζπλάθεηα ησλ άξζξσλ 9 παξ. 1 εδαθ. β θαη 5 παξ. 1 εδαθ. β δηθαηνινγείηαη επίζεο απφ ην φηη ε πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ δελ πξέπεη λα ζεσξείηαη πηα σο δηθαίσκα κε ακπληηθή δηάζηαζε, αιιά θαη σο εθδήισζε ηνπ δηθαηψκαηνο ειεχζεξεο αλάπηπμεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο. Απφηνθε ηεο αληίιεςεο απηήο ππήξμε ε γέλεζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ. Βι. αλαιπηηθά Μεηξνπ Λ., Ιδησηηθφο βίνο:ε δηζηαθηηθή θαη αβέβαηε πνξεία ηεο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ, Σν, Δπηζηεκνληθά πλέδξηα 1, Σα εηθνζάρξνλα ηνπ πληάγκαηνο 1975, 1998, ζει Σν άξζξν 2 παξ.1 πλη. πξνζηαηεχεη ηελ αλζξψπηλε αμία θαη εγγπάηαη ηελ πξνζηαζία ησλ επηκέξνπο εθθάλζεσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, επνκέλσο θαη ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ 17 εκαληηθή σο πξνο ηελ πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ είλαη θαη ε δηάηαμε 93 παξ. 2 ηνπ πλη. πνπ επηηξέπεη εμαίξεζε απφ ηελ αξρή ηεο δεκνζηφηεηαο ησλ ζπλεδξηάζεσλ ησλ δηθαζηεξίσλ, φηαλ ζπληξέρνπλ ιφγνη πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθήο ή νηθνγελεηαθήο ησλ δηαδίθσλ 18 Π.ρ. ην Κεθάιαην ΚΒ ηνπ ΠΚ (Άξζξα ) πνπ αθνξά ζηελ παξαβίαζε ηνπ απνξξήηνπ ησλ ηειεθσληθψλ ζπλνκηιηψλ θαη ησλ επηζηνιψλ, βι. γηα κηα ζπλνπηηθή αλάιπζε ηεο 8

18 Κεθάιαην 1 Χζηφζν απνηειεζκαηηθφηεξε -ζε ζρέζε κε ηηο πξναλαθεξφκελεο δηαηάμεηο- πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, αιιά θαη ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζσπηθφηεηα 20, παξέρεη ε δηάηαμε ηνπ άξζξ. 57 ΑΚ, ε νπνία επεθηείλεη ην πξνζηαηεπηηθφ ηεο πιέγκα θαη ζηελ ζθαίξα απνξξήηνπ ηνπ αηφκνπ. Ζ ελ ιφγσ δηάηαμε απνηειεί θαηλνηνκία ηνπ Έιιελα λνκνζέηε, θαζψο θαζηεξψλεη κέζσ κηαο γεληθήο ξήηξαο έλα γεληθφ, απφιπην δηθαίσκα ηνπ θαζελφο ζηελ πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ 21. Απνθεχγνληαο έηζη ν λνκνζέηεο ελζπλείδεηα ηελ νξηνζέηεζε ηνπ δηθαηψκαηνο, επέηξεςε ηελ ζπλερή δηεχξπλζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ κέζσ ηεο λνκνινγηαθήο ηνπ δηάπιαζεο. πλεπψο, εθφζνλ δελ ζίγεηαη ν ππξήλαο ηνπ δηθαηψκαηνο, δει. ε αλζξψπηλε αμία, θαζίζηαηαη επηηαθηηθή ε ζηάζκηζε ζπκθεξφλησλ θαη πξνζηαηεπηέσλ ελλφκσλ αγαζψλ-εθθάλζεσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, πξνθεηκέλνπ απηά λα εληαρζνχλ ζην πεδίν πξνζηαζίαο ηεο ΑΚ 57. ε επίπεδν δηεζλνχο θαη επξσπατθήο έλλνκεο ηάμεο, ππάξρεη πιεηάδα λνκνζεηηθψλ θεηκέλσλ λνκηθά δεζκεπηηθψλ θαη κε, πνπ πεξηέρνπλ πξνζηαηεπηηθέο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ δηαηάμεηο: εθηφο ηεο Οηθνπκεληθήο δηαθήξπμεο ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ θαη ηνπ Γηεζλνχο πκθψλνπ Αζηηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Γηθαησκάησλ (ΓΠΑΠΓ) ζην πιαίζην ηνπ ΟΖΔ 22, ζα πξέπεη λα αλαθεξζνχλ ε Δπξσπατθή χκβαζε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (ΔΓΑ) θαζψο επίζεο θαη ην πην πξφζθαην θείκελν ηνπ Υάξηε Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ ζην πιαίζην ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, Μέιθν Η. Θ., Διεπζεξία πιεξνθφξεζεο ηνπ δεκνζηνγξάθνπ θαη πξνζηαζίαο ηεο πξνζσπηθφηεηαο, ζε: ΓηΑ, ζει θαη εηδηθφηεξα ζει Π.ρ. ην άξζξν 366 παξ. 1 εδαθ. β ΠΚ ην νπνίν απαγνξεχεη ηελ απφδεημε ηεο αιήζεηαο ελφο δπζθεκηζηηθνχ γεγνλφηνο, φηαλ απηφ αθνξά ζηηο ζρέζεηο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ή ηδησηηθνχ βίνπ, αιιά θαη φιεο νη δηαηάμεηο ηνπ ΚΠνηλΓ πνπ ζεζπίδνπλ πεξηνξηζκνχο ζηελ δίσμε ή απφδεημε εγθιεκάησλ πξνο ηνλ ζθνπφ ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ 20 ην κέηξν πνπ ν ηδησηηθφο βίνο απνηειεί έθθαλζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο, απηή πξνζηαηεχεηαη θαηά βάζε απφ ηηο ίδηεο δηαηάμεηο 21 Βι. ηαζφπνπιν Μ., Η ρξήζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ε δηαπάιε κεηαμχ ειεπζεξηψλ ησλ θαηφρσλ ηνπο θαη ειεπζεξηψλ ησλ ππνθεηκέλσλ ηνπο, ζε ΝνΒ, 48/2000 ζει Ο ζπγγξαθέαο αλαθέξεη φηη ν βαζηθφο ιφγνο γηα ηελ δηζηαθηηθή αλαγλψξηζε ελφο γεληθνχ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζσπηθφηεηα απφ ηηο επηκέξνπο εζληθέο έλλνκεο ηάμεηο ππήξμε ν θφβνο, φηη νη ειεπζεξίεο ηνπ αηφκνπ ζα πθίζηαλην κέζσ κηαο ηέηνηαο αλαγλψξηζεο, ππέξκεηξν πεξηνξηζκφ, θφβνο πνπ μεπεξάζηεθε λσξίο απφ ηνλ Έιιελα λνκνζέηε θαη θπζηθά δελ επηβεβαηψζεθε πνηέ κεηά ηελ εκπεηξία ηνπ Β Παγθνζκίνπ πνιέκνπ θαη ηεο σκήο θαηαπάηεζεο ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ 22 Άξζξα 12 θαη 17 αληηζηνίρσο, ηα νπνία έρνπλ παξφκνηα δηαηχπσζε θαη πξνζηαηεχνπλ ην άηνκν απφ απζαίξεηεο επεκβάζεηο ζηνλ ηδησηηθφ ηνπ βίν, ηελ νηθνγέλεηα, ηελ θαηνηθία θαη ηελ αιιεινγξαθία ηνπ, θαζψο επίζεο θαη απφ απζαίξεηεο πξνζβνιέο ηεο ηηκήο θαη ηεο ππφιεςήο ηνπ 9

19 Κεθάιαην 1 ΔΔ 23. Αμίδεη λα αλαθεξζεί, πσο ε κφλε δηάηαμε πνπ θαζηεξψλεη ξεηά ηελ δπλαηφηεηα ζέζπηζεο λνκνζεηηθψλ πεξηνξηζκψλ ηνπ δηθαηψκαηνο, εθφζνλ απηνί απνηεινχλ «κέηξν αλαγθαίν ζε κηα δεκνθξαηηθή θνηλσλία» είλαη ην άξζξν 8 ηεο ΔΓΑ, γηα ιφγνπο πνπ πεξηνξηζηηθά αλαθέξνληαη, ζηνπο νπνίνπο αλήθεη θαη ε αλάγθε πξνζηαζίαο ησλ δηθαησκάησλ θαη ειεπζεξηψλ άιισλ Πεξηπηψζεηο παξάλνκσλ πξνζβνιψλ ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ην πιαίζην δηαπίζησζεο ηνπ παξάλνκνπ ραξαθηήξα κηαο πξνζβνιήο ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ δηθαηψκαηνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο, πξνέρεη θαη αξράο ε δηαπίζησζε εάλ ην αγαζφ πνπ πξνζβάιιεηαη ζπληζηά ζηνηρείν ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη επνκέλσο πθίζηαηαη πεξίπησζε εθαξκνγήο ησλ ΑΚ Ζ παξερφκελε απφ ηηο ΑΚ δηαηάμεηο πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθφηεηαο πξνυπνζέηεη παξάλνκε πξνζβνιή ηεο, πνπ ζπλίζηαηαη ζηελ ρσξίο λφκηκν ιφγν παξαβίαζε ηεο αξρήο πνπ έρεη ηεζεί ράξηλ πξνζηαζίαο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνζβιεζέληνο ελλφκνπ αγαζνχ 25. Ο θπξσηηθφο κεραληζκφο ησλ ΑΚ ελεξγνπνηείηαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε επέκβαζε ζηνλ ρψξν ηεο πξνζσπηθφηεηαο είλαη ζεκαληηθή, δει. «ππεξβαίλεη ην φξην πνπ ζέηνπλ νη ζπλζήθεο ηεο θνηλσληθήο ζπκβίσζεο» 26 θαη εθφζνλ δελ ππάξρεη θάπνηνο δηθαηνινγεηηθφο ιφγνο ή ιφγνο άξζεο ηνπ αδίθνπ ραξαθηήξα ηεο πξνζβνιήο Άξζξα 8 θαη 7 αληηζηνίρσο ηα νπνία θαηνρπξψλνπλ ηνλ ζεβαζκφ ηεο ηδησηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο δσήο, ηεο θαηνηθίαο θαη αιιεινγξαθίαο ηνπ αηφκνπ 24 Απηφ βεβαίσο δελ ζεκαίλεη φηη ην δηθαίσκα ζε επίπεδν εζληθήο έλλνκεο ηάμεο θαηνρπξψλεηαη αλεπηθχιαθηα. Πεξηνξηζκνί απνξξένπλ θαη γηα ηα «αλεπηθχιαθηα» δηθαηψκαηα. Βι. αλαιπηηθά Υξπζφγνλν Κ., Αηνκηθά θαη Κνηλσληθά Γηθαηψκαηα, 2002, ζει θαη παξαθάησ Κεθ Βι. Καξάθσζηα Η., Σν δίθαην ησλ ΜΜΔ, ζει. 250 επ. κε πεξαηηέξσ παξαπνκπέο 26 Η. Καξάθσζηαο ν.π. Οη αμηψζεηο πνπ πξνβιέπνληαη ζην πιαίζην ησλ ΑΚ (αμίσζε άξζεο ηεο πξνζβνιήο, παξάιεηςήο ηεο ζην κέιινλ, αμίσζε απνδεκίσζεο γηα πεξηνπζηαθή δεκία θαη ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε ηεο εζηθήο βιάβεο) απνηεινχλ ηα ακπληηθά θαη απνθαηαζηαηηθά κέζα πξνζηαζίαο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ζα αλαιπζνχλ θαησηέξσ ζην γεληθφηεξν πιαίζην πξνζηαζίαο ηνπ ζηγφκελνπ απφ παξάλνκεο πξνζβνιέο εθ κέξνπο ησλ ΜΜΔ 27 Γηα ηελ αλάιπζε απηή, βι. θαησηέξσ ζηελ εμέηαζε ηνπ δηθαηνινγεκέλνπ ελδηαθέξνληνο σο ιφγνπ άξζεο ηνπ παξαλφκνπ, θεθ Δδψ αξθεί λα ζεκεησζεί πσο γεληθά ε θαζηέξσζε ιφγσλ πνπ θαη εμαίξεζε επηηξέπνπλ ηελ επέκβαζε ζηελ πξνζσπηθφηεηα ελφο αηφκνπ, απνηειεί κηα ζηάζκηζε-επηινγή ηεο έλλνκεο ηάμεο ζρεηηθά κε ηελ επίιπζε ηεο ζχγθξνπζεο αλάκεζα ζηελ πξνζηαζία θαη αξρήλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ θαη ηεο επίζεο ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλεο ειεπζεξίαο έθθξαζεο θαη πιεξνθφξεζεο 10

20 Κεθάιαην 1 Ο ηδησηηθφο βίνο απνηειεί έλα απφ ηα ζπρλφηεξα πξνζβαιιφκελα - ζπλήζσο κέζσ δεκνζηεπκάησλ ή εθπνκπψλ εθ κέξνπο ησλ ΜΜΔ, αιιά φρη απνθιεηζηηθά- έλλνκα αγαζά πνπ πεξηθιείνληαη ζην δηθαίσκα-πιαίζην ηεο πξνζσπηθφηεηαο. ε αληίζεζε δει. κε άιια αγαζά ηεο πξνζσπηθφηεηαο, φπσο ε ηηκή ή ε εηθφλα ηνπ αηφκνπ, είλαη αγαζφ ην νπνίν ζίγεηαη ήδε θαηά ην ζηάδην ηεο δεκνζηνγξαθηθήο έξεπλαο, ρσξίο λα είλαη αλαγθαίν λα αθνινπζήζεη θαη δεκνζίεπζε 28. Πεξαηηέξσ, ν ηδησηηθφο βίνο, ελψ απνξξέεη απφ ην γεληθφ δηθαίσκα ηεο πξνζσπηθφηεηαο, πεξηθιείεη ην ίδην κηα ζεηξά ελλφκσλ αγαζψλ, ηα νπνία ζε νξηζκέλεο έλλνκεο ηάμεηο έρνπλ ηχρεη απηνηεινχο ζπληαγκαηηθήο θαηνρχξσζεο 29. Γεληθά, σο πξνζβνιέο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, ζεσξνχληαη νη επεκβάζεηο εθ κέξνπο ηξίησλ κε ηηο νπνίεο παξαβηάδνληαη ηα φξηα ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, ηα νπνία, φπσο ήδε αλαιχζεθε, είλαη απνηέιεζκα απηνπξνζδηνξηζκνχ ηνπ θνξέα ηνπ δηθαηψκαηνο, αιιά θαη ησλ εθάζηνηε επηθξαηνπζψλ θνηλσληθψλ αληηιήςεσλ. Σέηνηεο επεκβάζεηο ζπληζηνχλ ε ζπζηεκαηηθή παξαθνινχζεζε ηνπ αηφκνπ, ε ππνθινπή ηδησηηθψλ ζπδεηήζεσλ κέζσ ηερληθψλ θαη ινηπψλ ζχγρξνλσλ κέζσλ, ε ρσξίο ηελ ζπλαίλεζε ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ θσηνγξάθεζε ζε ηδησηηθνχο ρψξνπο, θαη ε δεκνζηνπνίεζε πηπρψλ ηεο ηδησηηθήο δσήο απφ ηα ΜΜΔ. Δηδηθφηεξα ζηελ ηειεπηαία πεξίπησζε γηα ηελ ζεκειίσζε ηεο πξνζβνιήο, ηα δεκνζηεπφκελα ζηνηρεία ζα πξέπεη λα έρνπλ ηνλ ραξαθηήξα πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ θαη λα είλαη αιεζή 30. πλεπψο, ην θάζκα δπλαηψλ πξνζβνιψλ ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ είλαη επξχηαην θαη εθηείλεηαη ζε φια ηα ζηάδηα απφ ηα νπνία δηέξρεηαη κηα εθπνκπή ή έλα δεκνζίεπκα, δει. απφ ηελ αξρηθή αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ κέρξη θαη ηελ ηειηθή δεκνζίεπζε ή κεηάδνζε. Ο θίλδπλνο απηφο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εμαηξεηηθά αζαθή ελλνηνινγηθή νξηνζέηεζε ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, γελλά 28 Ζ ηηκή π.ρ., είλαη αγαζφ ην νπνίν πξνζβάιιεηαη απνθιεηζηηθά κέζσ ηεο δεκνζίεπζεο δει. ηεο ρξήζεο θαη δηάδνζεο πξνζβιεηηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη εηθφλσλ απφ ηα ΜΜΔ. ηελ ίδηα θαηεγνξία κε ηελ ηηκή απφ πιεπξάο δπλαηψλ πξνζβνιψλ, αλήθνπλ ν γξαπηφο θαη πξνθνξηθφο ιφγνο, ν ςπρηθφο θφζκνο θαη ε εηθφλα ηνπ πξνζψπνπ 29 Π.ρ. Σν δηθαίσκα ζηελ αλσλπκία, Βι. Καξάθσζηα Η., ν.π., ζει Γει. δελ πξέπεη λα απνηεινχλ απιέο θξίζεηο, νχηε λα είλαη αλαιεζή, δηαθνξεηηθά δελ ζηνηρεηνζεηείηαη ε έλλνηα ηεο «δεκνζηνπνίεζεο» ζηνηρείσλ ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ. Βεβαίσο, ζηηο πεξηπηψζεηο απηέο δελ απνθιείεηαη λα πξνζβάιιεηαη άιιν αγαζφ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, φπσο π.ρ. ε ηηκή, Βι. Καξάθσζηα Η., ν.π., ζει. 271 θαη παξαθάησ γηα ην δηθαηνινγεκέλν ελδηαθέξνλ 11

21 Κεθάιαην 1 ακθηβνιίεο ζρεηηθά ηελ ζεκειίσζε ηνπ παξάλνκνπ ραξαθηήξα ηεο πξνζβνιήο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ ησλ ιεγφκελσλ «δεκφζησλ πξνζψπσλ» θαη ελ γέλεη ησλ πξνζψπσλ πνπ απαζρνινχλ ηελ επηθαηξφηεηα 31. Καη απηφ, δηφηη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε γίλεηαη γεληθά απνδεθηφ φηη ην ππνθεηκεληθφ θξηηήξην ιεηηνπξγεί πεξηνξηζηηθά, δει. θαηά θαλφλα ην πεδίν πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηδίσο ηεο ζθαίξαο ηνπ απνξξήηνπ ζπξξηθλψλεηαη ζε ζρέζε κε έλαλ απιφ πνιίηε, θαζψο ην ίδην ην «δεκφζην πξφζσπν» έρεη θαζνξίζεη ζηελά ηα φξηα πξνζηαζίαο ηνπ κέζσ ηεο επηινγήο ηνπ γηα έθζεζε ζηελ δεκνζηφηεηα. Πνηα είλαη ηα φξηα σζηφζν απηήο ηεο δπλαηφηεηαο απηνθαζνξηζκνχ ησλ νξίσλ πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ εθ κέξνπο «δεκνζίσλ πξνζψπσλ», αιιά θαη ηεο -ρσξίο ηελ ζπλαίλεζή ηνπο- δεκνζηνπνίεζεο ζηνηρείσλ ηεο ηδησηηθήο ηνπο δσήο, απνηεινχλ αληηθείκελν κηαο ζπδήηεζεο πνπ βξίζθεηαη ζε εμέιημε, ζεσξείηαη άθξσο επίθαηξε θαη ελδηαθέξνπζα θαη έρεη πξνθαιέζεη ακθηζβεηήζεηο θαη δηρνγλσκίεο ρέζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ θαη πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ Σν ζπληαγκαηηθά πιένλ θαηνρπξσκέλν (Άξζξν 9 Α πλη.) δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ αληιεί ηελ θαηαγσγή ηνπ απφ ην θιαζηθφ δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, απνηειψληαο θαη νπζίαλ εηδηθή έθθαλζε θαη πξνέθηαζε απηνχ 33. Ζ ζπληαγκαηηθή θαηνρχξσζή ηνπ, πέξα απφ νπνηεζδήπνηε ζπκβνιηθέο πξνεθηάζεηο, ππήξμε θαη νπζίαλ ην επηζηέγαζκα ηεο πξνζαξκνγήο ηεο 31 Δδψ εληνπίδεηαη θαη ην πξαθηηθφ ελδηαθέξνλ, θαζψο απηά είλαη θαη ηα πξφζσπα ηα νπνία ζπρλφηεξα απαζρνινχλ ηα ΜΜΔ 32 Σα «δεκφζηα πξφζσπα» ζα απνηειέζνπλ πεξηζζφηεξν αληηθείκελν αλάιπζεο θαησηέξσ ζην πιαίζην ηνπ άξζξνπ 7 παξ. 2 ζηνηρείν δ ηνπ Ν. 2472/1997, θαζψο επίζεο θαη ζην πιαίζην αλάιπζεο ηεο ζρεηηθήο λνκνινγίαο ησλ αλεμάξηεησλ αξρψλ θαη ησλ δηθαζηεξίσλ ζην θεθ Βι. Μήηξνπ Λ., Πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ: έλα λέν δηθαίσκα; Σν Νέν χληαγκα- Πξαθηηθά πλεδξίνπ γηα ηελ αλαζεψξεζε ηνπ πληάγκαηνο 1975/1986/2001, ζει Ζ χπαξμε ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο δελ είρε ακθηζβεηεζεί, θαζψο θαη πξηλ ηελ ζπληαγκαηηθή ηνπ θαηνρχξσζε, νη βάζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ αλαδεηνχληαλ ζηα άξζξα 9 παξ.1 εδαθ. β, 5 παξ.1, 19, 2 παξ. 1, ή ζηνλ ζπλδπαζκφ ηνπο. Ζ επηινγή ηεο κηαο ή ηεο άιιεο βάζεο απνθηά ζεκαζία γηα ηελ ζεψξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο σο παξαδνζηαθά ακπληηθνχ δηθαηψκαηνο ή σο δηθαηψκαηνο κε ζπκκεηνρηθή δηάζηαζε, θαζψο επίζεο θαη γηα ηελ εκβέιεηα ησλ δπλαηψλ λνκνζεηηθψλ πεξηνξηζκψλ ηνπ. Σν άξζξν 9 Α αλαθέξεηαη θπξίσο ζηελ πξνζηαζία απφ ηελ «κε ειεθηξνληθά κέζα» ρξήζε, ζπιινγή θαη δηάδνζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, σζηφζν ε ξπζκηζηηθή ηνπ εκβέιεηα είλαη επξχηεξε θαη θαηαιακβάλεη θαη ηηο πεξηπηψζεηο δεκνζηνπνίεζεο πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ κέζσ εθπνκπψλ ή ηνπ Σχπνπ, βι. παξαθάησ θεθ. 3.5 γηα ηελ ππαγσγή ησλ ΜΜΔ ζηνλ Ν.2472/

22 Κεθάιαην 1 έλλνκεο ηάμεο ζηηο ξαγδαίεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο θαη πξνζέδσζε λέεο λνκηθέο δηαζηάζεηο ζην δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ελ γέλεη 34. Σν δηθαίσκα πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ έρεη επξχηεξν αληηθείκελν απφ ην δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηδησηηθνχ βίνπ, θαζψο ε παξερφκελε απφ απηφ πξνζηαζία εθηείλεηαη θαη ζε δεδνκέλα, ηα νπνία εθ θχζεσο πξννξίδνληαη γηα εμσηεξίθεπζε θαη ζπκβάιινπλ ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο «δεκφζηαο ηαπηφηεηαο» ηνπ ππνθεηκέλνπ 35. Πεξαηηέξσ, έρεη θαη δηαθνξεηηθφ ελ κέξεη πεξηερφκελν, αθνχ δελ πεξηθιείεη κφλν ην παξαδνζηαθφ ακπληηθφ πεξηερφκελν ελφο θιαζηθνχ αηνκηθνχ δηθαηψκαηνο, αιιά πεξηιακβάλεη θαη ηελ δηάζηαζε ηνπ ιεγφκελνπ «πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ», ηεο αλάγθεο δει. γηα «ειεγρφκελε» θπθινθνξία ησλ πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ ζε έλα ζχλζεην θνηλσληθφ θαη ηερλνινγηθφ πεξηβάιινλ, ζην νπνίν ηπρφλ πιήξεο απαγφξεπζε ηεο επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ δελ ζα ζπκβηβαδφηαλ κε ηελ αθψιπηε άζθεζε άιισλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ ηνπ ππνθεηκέλνπ Ζ ζπκβνιηθή δηάζηαζε ζπλίζηαηαη ζηελ αλαγσγή ηεο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, πνπ είρε αλαγλσξηζηεί ήδε λνκνζεηηθά, ζε απηνηειέο δηθαίσκα, βι. Μήηξνπ Λ., ν.π., κε πεξαηηέξσ παξαπνκπέο. Ζ λνκνζεηηθή αλαγλψξηζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξνεγήζεθε κε ηελ ζέζπηζε ηνπ Ν. 2472/1997 ζε ζπκκφξθσζε ηεο ρψξαο καο κε ηελ Οδεγία 95/46/ΔΚ ηνπ ΔΚ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο «γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ πξνζψπσλ έλαληη ηεο επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα θαη γηα ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ δεδνκέλσλ απηψλ» 35 Π.ρ. ηα αλαθεξφκελα ζην άξζξν 2β ηνπ Ν. 2472/1997 (φπσο απηφο ηξνπνπνηήζεθε κε ηνλ Ν. 3471/2006) δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ηε ζπκκεηνρή ζε ζπλδηθαιηζηηθή νξγάλσζε ή ζηα πνιηηηθά θξνλήκαηα, Βι. θαη Αλζφπνπιν Υ., Πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ειεπζεξία ηεο πιεξνθφξεζεο, ην πεξηζψξην ηεο 3545/2002 ηνπ ηδ, ΓηΑ Νν22/2004, ζει θαη εηδηθφηεξα , ν νπνίνο ζηελ αλάιπζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ ησλ δχν δηθαησκάησλ αλαθέξεη παξαπέκπνληαο ζε άιινπο ζπγγξαθείο, φηη ην επξχηεξν αληηθείκελν ηνπ δηθαηψκαηνο ζπλεπάγεηαη θαη κεηαβνιή ηνπ ζθνπνχ πξνζηαζίαο: ν ζθνπφο ζπλίζηαηαη ζηελ απνηξνπή ηνπ θηλδχλνπ δπζκελψλ δηαθξίζεσλ θαη φρη απιψο θαη κφλν ζηελ δηαθχιαμε ηνπ απνξξήηνπ σο αγαζνχ in se. Βέβαηα, απηή ε δηεχξπλζε ηνπ ζθνπνχ πξνζηαζίαο, κεηαβάιιεη θαη νπζίαλ ηελ ίδηα ηελ έλλνηα ηεο ηδησηηθφηεηαο, θαζψο ππφ ηηο λέεο ηερλνινγηθέο ζπλζήθεο πνπ νδήγεζαλ θαη ζηελ γέλεζε ηνπ δηθαηψκαηνο, είλαη ακθίβνιν αλ ε παξαδνζηαθή ζεσξία ησλ ζθαηξψλ κπνξεί αθφκε λα δψζεη πεηζηηθέο ιχζεηο. Ζ έλλνηα ηεο ηδησηηθφηεηαο δει. ζπξξηθλψλεηαη ζπλερψο σο απνηέιεζκα ησλ λέσλ ηερλνινγηθψλ εμειίμεσλ κε απνηέιεζκα ε δηάθξηζε ζε ζθαίξεο ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν πξνζηηέο λα ράλεη ην λφεκα ηεο. (Γηα ηελ άπνςε απηή, βι. Μήηξνπ Λ., Ιδησηηθφο βίνο:ε δηζηαθηηθή θαη αβέβαηε πνξεία ηεο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ, ζει ) 36 Βι. Μήηξνπ Λ., ν.π., Πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ: έλα λέν δηθαίσκα;, ζει γηα ηελ ζπκκεηνρηθή δηάζηαζε ηνπ αηηήκαηνο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ζεψξεζε πνπ δέρεηαη θαη ν λνκνζέηεο ηνπ Ν. 2472/1997, φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ εηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ λφκνπ 13

23 Κεθάιαην 1 ε ζρέζε κε ηελ παξερφκελε απφ ηηο ΑΚ πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθφηεηαο 37, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη εηδηθέο ξπζκίζεηο ηνπ Ν. 2472/1997, δηεπξχλνπλ ηηο πεξηπηψζεηο παξάλνκεο πξνζβνιήο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ζε άιιεο πεξηπηψζεηο πνπ δελ εκπίπηνπλ επρεξψο ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 57 θαη εκπινπηίδνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ ππνθεηκέλνπ κε πξνιεπηηθά κέζα, θαζηζηψληαο ηελ έηζη απνηειεζκαηηθφηεξε 38. ε θάζε πεξίπησζε, νη εηδηθέο ξπζκίζεηο δεκηνπξγνχλ κεγαιχηεξε αζθάιεηα δηθαίνπ, θαζψο κέζσ απηψλ ε γεληθή ξήηξα ηεο ΑΚ 57 εμεηδηθεχεηαη θαηάιιεια, θαη έηζη νξηνζεηείηαη ζαθέζηεξα ην πεδίν πξνζηαζίαο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνζηαηεπφκελνπ ελλφκνπ αγαζνχ θαηάιιεια πξνζαξκνζκέλν φκσο ζηηο λέεο αλάγθεο θαη ηνπο λένπο ηερλνινγηθνχο θηλδχλνπο. πκπεξαζκαηηθά κπνξεί λα ζεκεησζεί φηη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ, ε πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ην εγγελέο ζε απηήλ δηθαίσκα πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ, ζπκβαδίδεη κε ηελ πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ θαη ησλ επηκέξνπο εθθάλζεσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο 39, θαζψο νη πεξηζζφηεξεο παξαβηάζεηο ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, ζπλδένληαη κε αζέκηηε επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ αηφκνπ. Χζηφζν ην δηθαίσκα αλαπηχζζεη θαη απηνηειή θαλνληζηηθή ηζρχ, έρεη επξχηεξν πεδίν πξνζηαζίαο απφ ηα αλσηέξσ αγαζά, φπσο αλαιχζεθε αλσηέξσ θαη ε παξαβίαζε ησλ δηαηάμεσλ πνπ δηέπνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ ζπλεπάγεηαη ηελ ελεξγνπνίεζε 37 Ζ παξερφκελε απφ ηνλ Ν. 2472/1997 πξνζηαζία (πνπ απνηειεί ηνλ λφκν γηα ηελ πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζε επίπεδν θνηλήο λνκνζεζίαο), απνηειεί εηδηθή εθδήισζε, ζπγθεθξηκελνπνίεζε ηνπ επξχηεξνπ θαλφλα ηεο πξνζηαζίαο ηεο πξνζσπηθφηεηαο, Βι. ηαζφπνπιν Μ., ν.π., ζει Βι. Απγνπζηηαλάθε, Μ. Πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ΓηΑ Νν 11/2001, ζει θαη εηδηθφηεξα ζει θαη ηαζφπνπιν Μ., ν.π. Ζ πξνζηαζία δηεπξχλεηαη, θαζψο ην ππνθείκελν πξνζηαηεχεηαη γεληθά έλαληη ηεο επεμεξγαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, είηε απηή είλαη ζεκηηή (π.ρ. δηθαηψκαηα ηνπ ππνθεηκέλνπ), είηε φρη (π.ρ. θπξψζεηο). Πεξαηηέξσ ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί, φηη ν Ν.2472/1997 ζηεξίδεηαη γεληθά ζην πξνιεπηηθφ ζχζηεκα ειέγρνπ θαη εμνπιίδεη ηελ πξνζηαζία ηνπ ππνθεηκέλνπ φρη κφλν κε θαηαζηαιηηθά κέζα πξνζηαζίαο (π.ρ. επηβαιιφκελεο θπξψζεηο), αιιά θαη κε πξνιεπηηθά (π.ρ. αηνκηθφο θαη ζεζκηθφο έιεγρνο ηεο επεμεξγαζίαο) 39 Γηα ην δηθαίσκα πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ εηδηθφηεξα θαη ηελ ζπγθξνπζηαθή ηνπ ζρέζε κε ην δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο, βι. παξαθάησ. Δπίζεο Βι. Σζεβά Α., Η εθαξκνγή ηνπ λφκνπ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα ζηνλ ηχπν θαη ηελ ξαδηνηειεφξαζε, ΚξηηΔ, 1998/1, ζει θαη εηδηθφηεξα Ο ζπγγξαθέαο αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά -πνπ θαηαδεηθλχεη θαη ηελ δηαθνξνπνίεζε αλάκεζα ζηα ελ ιφγσ αγαζά- ηελ πεξίπησζε ηεο ζπλαίλεζεο. Ζ ζπλαίλεζε ηνπ αηφκνπ, απνηειεί ιφγν άξζεο ηνπ αδίθνπ ραξαθηήξα ηεο πξνζβνιήο αγαζψλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, δελ κπνξεί φκσο άλεπ εηέξνπ λα ζεσξεζεί φηη πεξηιακβάλεη θαη ηελ ζπλαίλεζε ηνπ αηφκνπ γηα ηελ αξρεηνζέηεζε θαη ρξήζε δεδνκέλσλ ηνπ ηδίσο κε ειεθηξνληθά κέζα 14

24 Κεθάιαην 1 ησλ θπξσηηθψλ κεραληζκψλ ηνπ Ν. 2472/1997, είηε απηνηειψο, είηε - ζπλήζσο-παξάιιεια πξνο ηηο δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ηελ πξνζηαζία αγαζψλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο Γηα ηα παξερφκελα ζηνλ ζηγφκελν κέζα πξνζηαζίαο θαη ηα δηθαηψκαηα ηνπ ππνθεηκέλνπ εθ ηνπ Ν. 2472/1997 βι. παξαθάησ Κεθ θαη 4.4. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα παξάιιειεο εθαξκνγήο ηνπ Ν.2472/1997 θαη ηεο εηδηθφηεξεο λνκνζεζίαο πνπ δηέπεη ηελ πξνζηαζία ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ ζην πεδίν ησλ ΜΜΔ απνηεινχλ νη απνθάζεηο 100/2000 ηεο ΑΠΓΠΥ θαη 111/2000 ηνπ ΔΡ πνπ επηιακβάλνληαη ησλ ηδίσλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ γηα ηελ αλάιπζε ησλ νπνίσλ βι. παξαθάησ, Κεθ. 5 15

25 Κεθάιαην 2 Κεθάιαην 2 Σν δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο 2.1 Έλλνηα θαη πεξηερφκελν ηνπ δηθαηψκαηνο πιεξνθφξεζεο Σν λέν άξζξν 5 Α ηνπ πληάγκαηνο πνπ πξνζηέζεθε κε ηελ αλαζεψξεζε ηνπ 2001, θαηνρπξψλεη πιένλ ξεηά ην γεληθφ δηθαίσκα ηνπ θαζελφο ζηελ πιεξνθφξεζε, ην νπνίν θαη νπζίαλ γίλεηαη θαηαλνεηφ σο αηνκηθφ δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηηο πεγέο πιεξνθφξεζεο, δεκφζηεο ή ηδησηηθέο 41. Χζηφζν, δελ πξφθεηηαη γηα «λέν» θαηά θπξηνιεμία δηθαίσκα, θαζψο θαη πξηλ ηελ ξεηή ζπληαγκαηηθή ηνπ θαηνρχξσζε ην ελ ιφγσ δηθαίσκα ζπλαγφηαλ απφ κηα δέζκε ζπληαγκαηηθψλ δηαηάμεσλ θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ηνλ ζπλδπαζκφ ησλ άξζξσλ 14 παξ.1 πλη. θαη 5 παξ. 1 θαη ε χπαξμε ηνπ ζεσξείην δεδνκέλε ηφζν απφ ηελ ζεσξία, φζν θαη απφ ηελ λνκνινγία 42. Παξάιιεια, απνηειεί θαη επηκέξνπο έθθαλζε ηνπ γεληθνχ δηθαηψκαηνο ειεχζεξεο αλάπηπμεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο 43. Ζ ειεπζεξία ηεο πιεξνθνξίαο έρεη κηα ελεξγεηηθή θαη κηα παζεηηθή δηάζηαζε, νη νπνίεο θαιχπηνληαη απφ ην άξζξν 5 Α εμίζνπ. Ζ ελεξγεηηθή πιεπξά είλαη ε «ειεπζεξία ηνπ πιεξνθνξείλ» άιινπο ή ην θνηλφ ελ γέλεη, ε δε παζεηηθή πιεπξά ή «ειεπζεξία ηνπ πιεξνθνξείζζαη», αλαθέξεηαη ζηελ 41 Ζ δηαηχπσζε ηνπ άξζξνπ 5 Α πλη. 1975/1986/2001 έρεη σο εμήο: «Καζέλαο έρεη δηθαίσκα ζηελ πιεξνθφξεζε, φπσο λφκνο νξίδεη. Πεξηνξηζκνί ζην δηθαίσκα απηφ είλαη δπλαηφλ λα επηβιεζνχλ κε λφκν κφλν εθφζνλ είλαη απνιχησο αλαγθαίνη θαη δηθαηνινγνχληαη γηα ιφγνπο εζληθήο αζθάιεηαο, θαηαπνιέκεζεο ηνπ εγθιήκαηνο ή πξνζηαζίαο δηθαησκάησλ θαη ζπκθεξφλησλ ηξίησλ». Βέβαηα, ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε «γεληθά πξνζηηέο πεγέο πιεξνθφξεζεο» απνηειεί ηελ κία κφλν φςε ηεο ειεπζεξίαο πιεξνθφξεζεο, βι. παξαθάησ 42 Βι. Μέιθν Η.Θ., ν.π., ν νπνίνο εηδηθφηεξα παξαπέκπεη ζηηο απφςεηο πνπ έρνπλ ππνζηεξηρζεί ζε ζεσξία θαη λνκνινγία ζρεηηθά κε ηελ ζεκειίσζε ηεο ειεπζεξίαο πιεξνθφξεζεο πξηλ ηελ ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε ηνπ Πξάγκαηη, ε θαηνρχξσζε ηεο ειεχζεξεο πξφζβαζεο ζηηο πεγέο πιεξνθφξεζεο απνηειεί βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθή άζθεζε ηεο θαηνρπξσκέλεο ζην άξζξν 14 παξ.1 ειεπζεξίαο έθθξαζεο γλψκεο, θαζψο κφλν κέζσ πξνζηηψλ ζηνπο πνιίηεο πεγψλ πιεξνθφξεζεο δηαζθαιίδεηαη ε ειεχζεξε θαη -θαηά ηεθκήξην- πινπξαιηζηηθή πιεξνθφξεζε πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ δηακφξθσζε κηαο απαιιαγκέλεο απφ εμσηεξηθέο επηξξνέο γλψκεο. Καηά ηα δηεζλή ζπκβαηηθά θείκελα κάιηζηα, ε ειεπζεξία ηεο γλψκεο ζπκπεξηιακβάλεη θαη ηελ ειεπζεξία ηεο πιεξνθφξεζεο, βι. Γαγηφγινπ, Π.Γ., πληαγκαηηθφ Γίθαην-Αηνκηθά Γηθαηψκαηα Α, ζει. 523 επ. 43 Βι. Μέιθν, Η.Θ., ν.π., ν νπνίνο αλαθέξεη φηη πξηλ ηελ αλαζεψξεζε, ην άξζξν 5 παξ. 1 απνηεινχζε ηελ ζπληαγκαηηθή βάζε θπξίσο γηα ηελ «παζεηηθή» πιεπξά ηνπ δηθαηψκαηνο πιεξνθφξεζεο (δηθαίσκα ηνπ πιεξνθνξείζζαη) 16