ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΕ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΘΔΜΑ :

Transcript

1 ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΕ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ : Σν πιεξνθνξηαθφ απφζεκα ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο: πξφζβαζε θαη πεξαηηέξσ ρξήζε ηεο πιεξνθνξίαο ηνπ Γεκνζίνπ Σνκέα-Σν λέν θαλνληζηηθφ πιαίζην πνπδαζηήο : Ησάλλεο Αιεμάθεο Δπηβιέπνπζα : Λίιηαλ Μήηξνπ ΑΘΖΝΑ Οθηψβξηνο 2006

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ηα πιαίζηα ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ λέσλ δπλαηνηήησλ ζπκκεηνρήο, θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο εμέιημεο πνπ δηακνξθψλνπλ νη λέεο ηερλνινγίεο, ε πξφζβαζε ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία απνθηά λέν πεξηερφκελν θαη ε εκπνξηθή εθκεηάιιεπζε ηνπ πιεξνθνξηαθνχ απνζέκαηνο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο πξνβάιιεηαη σο νηθνλνκηθή αλαγθαηφηεηα. Ζ παξνχζα κειέηε επηρεηξεί ηελ θξηηηθή αλάιπζε ηνπ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ ηεο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία θαη ηνπ λένπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Τπνζηεξίδεηαη φηη ην θαζεζηψο πξφζβαζεο ζηα δεκφζηα έγγξαθα, φπσο απηφ νξγαλψλεηαη θαη εξκελεχεηαη ππφ ην άξζξν 5 ηνπ Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο, είλαη ελ πνιινίο αλαρξνληζηηθφ θαη πεξηνξηζηηθφ, θαζψο, κεηαμχ άιισλ, δελ αληαπνθξίλεηαη ζηηο ζχγρξνλεο απαηηήζεηο θαη λένπο ηξφπνπο ζπκκεηνρήο θαη πξφζβαζεο ζηε γλψζε, φπσο απηή εθδειψλεηαη κέζσ ηεο πξφζβαζεο ζηα δεκφζηα έγγξαθα. ηε ζπλέρεηα, επηρεηξείηαη θξηηηθή αλάιπζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε ηεο δεκφζηαο πιεξνθνξίαο, φπσο απηφ δηακνξθψλεηαη κε ην Νφκν 3448/2006 «γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα», θαη ζε ζρέζε κε ηελ Οδεγία 2003/98/ΔΚ, ηελ νπνία ν Νφκνο κεηαθέξεη ζην εζληθφ δίθαην. Γηαπηζηψλεηαη, ηέινο, φηη ηνλίδεηαη ε αλαγθαηφηεηα ηεο νηθνλνκηθήο αμηνπνίεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ρσξίο λα επηηπγράλεηαη ε αλαγθαία ηζνξξνπία κεηαμχ ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία θαη ηνπ δηθαηψκαηνο πεξαηηέξσ ρξήζεο ηνπ πιεξνθνξηαθνχ απνζέκαηνο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο. II

3 ABSTRACT The aim of the present paper is to provide a detailed analysis of the right to access administrative documents and the right to re-use public sector information, in the light of the Information Society. Initially, the relevant constitutional provisions are thoroughly examined, in order to ascertain the constitutional obligations of the Greek public sector in respect of granting access to its documents as well as disseminating public documents. From the study of the right to access public documents, under article 5 of the Code of Administrative Proceedings, it is clear that the legal regime in respect of access does not take into account the contemporary needs of the Information Society. On the contrary, the right to access environmental public information, by virtue of Community Law, is organized in a much more effective way and contemporary needs in respect of access to information are taken into consideration. We then proceed to a critical analysis of the Act of Parliament 3448/2006 on the re-use of public sector information, which is carried out in relation to the provisions of Directive 2003/98/EC, which the aforementioned Act of Parliament transposes into the Greek legal system. Finally, we reach the conclusion that re-use of public sector information is organized in a much more effective way than the right to access administrative documents and the necessary balance between the two aspects of public sector information is yet to be achieved. III

4 ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ Γεκφζηα πιεξνθνξία, πεξαηηέξσ ρξήζε, δηθαίσκα πξφζβαζεο, Ν. 3448/2006, Οδεγία 2003/98/ΔΚ, Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε, ςεθηαθφ ράζκα, δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο, πιεξνθφξεζε, πιεξνθνξηαθέο ππνρξεψζεηο, πιεξνθνξηαθέο ξνέο IV

5 KEY WORDS Public sector information, re-use, freedom of information, right to access, Directive 2003/98/EC, Statute 2448/2006, Information Society, e-government, digital divide V

6 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... II ABSTRACT... III ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ... IV KEY WORDS... V ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ... VI ΔΗΑΓΧΓΖ... 1 Η. ΜΔΡΟ ΠΡΧΣΟ... 5 Ζ «παξαδνζηαθή» ξχζκηζε ηεο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία θαη νη πιεξνθνξηαθέο ππνρξεψζεηο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Ζ «παξαδνζηαθή» ξχζκηζε ηεο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία Σν ζπληαγκαηηθφ δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία (άξζξν 10 παξ. 3 πλη.) Σν δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα έγγξαθα ηεο Γηνίθεζεο: ε λνκνζεηηθή ξχζκηζε (άξζξν 5 Κ.Γ.Γ.) Γεληθή επηζθφπεζε Γηάθξηζε κεηαμχ δηνηθεηηθψλ θαη ηδησηηθψλ εγγξάθσλ Δμαηξέζεηο Απφιπηεο εμαηξέζεηο ρεηηθέο εμαηξέζεηο Σν εηδηθφηεξν δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηελ πεξηβαιινληηθή πιεξνθνξία πκπεξαζκαηηθέο επηζεκάλζεηο Οη πιεξνθνξηαθέο ππνρξεψζεηο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο Σν δηθαίσκα ζηελ πιεξνθφξεζε Οη πιεξνθνξηαθέο ππνρξεψζεηο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Σν αίηεκα πεξαηηέξσ ρξήζεο ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ΗΗ. ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Ζ πεξαηηέξσ ρξήζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα Οδεγία 2003/98/ΔΚ «γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα» Νφκνο 3448/2006 «Γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη ηε ξχζκηζε ζεκάησλ αξκνδηφηεηαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο» Γεληθή επηζθφπεζε ηνπ Ν. 3448/ Οη επηκέξνπο ξπζκίζεηο Αληηθείκελν ηνπ Νφκνπ Πεδίν εθαξκνγήο Γηαδηθαζία άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο πεξαηηέξσ ρξήζεο εγγξάθσλ Όξνη πεξαηηέξσ ρξήζεο Ννκνζεηηθά επηβαιιφκελνη φξνη Όξνη θαηά ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο Γηνίθεζεο επηβνιή ηειψλ Γηαθάλεηα, απνθπγή δηαθξίζεσλ θαη αζέκηηνο αληαγσληζκφο Δπξχηεξεο επηπηψζεηο ηνπ Ν. 3448/ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ VI

7 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ VII

8 ΔΗΑΓΧΓΖ Απνηειεί πιένλ θνηλφ ηφπν φηη ε δηείζδπζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηα επηκέξνπο θνηλσληθά ζπζηήκαηα πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ δηνηθεηηθφ επεξεάδεη θαζνξηζηηθά ηελ εμέιημε απηψλ θαη δελ αθήλεη αλεπεξέαζην θαλέλα ηνκέα θαη έθθαλζε ηεο νηθνλνκηθήο, πνιηηηθήο θαη θνηλσληθήο δξάζεο. Σν εχξνο θαη ε έληαζε ησλ αιιαγψλ, ηφζν ζηε δεκφζηα φζν θαη ζηελ ηδησηηθή ζθαίξα, είλαη ηέηνηαο ζπνπδαηφηεηαο, ψζηε λα γίλεηαη ιφγνο γηα κεηαζρεκαηηζκφ ηεο θνηλσλίαο. Ο φξνο «Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο» ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα απνδψζεη ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ απηφ, λα πεξηγξάςεη ηε λέα πξαγκαηηθφηεηα κε ηελ νπνία έξρνληαη αληηκέησπνη θαη θαινχληαη πιένλ λα δηαρεηξηζηνχλ ην θξάηνο, ε δηνίθεζε, νη επηρεηξήζεηο, νη πνιίηεο. Δπηρεηξψληαο έλαλ νξηζκφ ηεο «Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο» ζα ιέγακε φηη ππνδειψλεη «ηε κνξθή θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, φπνπ ε παξαγσγή, απφθηεζε, επεμεξγαζία θαη δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο δηαδξακαηίδεη φιν θαη εληνλφηεξα, θεληξηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκηθή θαη θξαηηθή δξαζηεξηφηεηα αιιά θαη ζηε δηακφξθσζε ηεο δσήο ησλ πνιηηψλ» 1. Πξάγκαηη, ην ζχγρξνλν κεηακνληέξλν θξάηνο δελ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά ρσξίο ηελ πξφζβαζε, ηε γλψζε θαη επεμεξγαζία φισλ εθείλσλ ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο εμέιημεο, θαζψο ν ιεπηνκεξεηαθφο θαη ξεαιηζηηθφο πξνγξακκαηηζκφο ηεο θξαηηθήο πνιηηηθήο εμαξηάηαη άκεζα απφ ηηο πιεξνθνξίεο απηέο. Σελ ίδηα, αλ φρη κεγαιχηεξε, εμάξηεζε απφ ηε ζπιινγή θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ παξνπζηάδνπλ θαη νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, φπσο θαη θάζε νηθνλνκηθή κνλάδα, θαζψο απφ ηελ πξφζβαζε θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ εμαξηάηαη ε δηακφξθσζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ θαη εκπνξηθψλ ηνπο επηινγψλ θαη ε ελ γέλεη νηθνλνκηθή βησζηκφηεηά ηνπο. Οη πνιίηεο, απφ ηελ πιεπξά ηνπο, θαινχληαη λα πξνζαξκνζηνχλ ζηα λέα δεδνκέλα, θαζψο δηαλνίγνληαη λένη ηξφπνη πξφζβαζεο ζηε γλψζε θαη ζπκκεηνρήο ζηελ θνηλσληθννηθνλνκηθφ βίν, ελψ, παξάιιεια, εθηφο απφ ηηο λέεο πξνθιήζεηο θαη επθαηξίεο, δηαγξάθεηαη θαη ν θίλδπλνο δεκηνπξγίαο κηαο «eelite» έλαληη κηαο «e-underclass». 1 Μήηξνπ Λ., Σν Γηθαίσκα πκκεηνρήο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο,

9 Τπφ ηα λέα απηά δεδνκέλα, ην δηθαίσκα ηεο πιεξνθφξεζεο θαη ζπκκεηνρήο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο απνθηά έλα λέν εηδηθφ βάξνο γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ Κξάηνπο Γηθαίνπ θαη ηεο δεκνθξαηίαο θαζψο, εθηφο απφ ηελ δηαθάλεηα ζηελ θξαηηθή-πνιηηηθή δξάζε, απνηειεί πξναπαηηνχκελν γηα ηελ απνηειεζκαηηθή θαη νπζηαζηηθή άζθεζε ζεηξάο αηνκηθψλ θαη ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλσλ δηθαησκάησλ ζην κεηα-λενηεξηθφ Κξάηνο. Ζ ειεπζεξία ηεο πιεξνθφξεζεο είλαη αλαγθαία γηα ηε δηακφξθσζε γλψκεο θαη, ζπλεπψο, γηα ηε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ηνπ πνιίηε ζηα θνηλά θαη ηνλ πιεξέζηεξν έιεγρν ηεο θξαηηθήο δξάζεο, φπσο αλαγθαία είλαη γηα ηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηεο ελ γέλεη νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Πεξαηηέξσ, σο απνηέιεζκα ηεο ηερλνινγηθήο επαλάζηαζεο, ε πιεξνθνξία αιιάδεη σο πξνο ηε θχζε θαη ην ζθνπφ ηεο. Ζ βαζηθή εηδνπνηφο δηαθνξά είλαη φηη ε πνηνηηθή αλαβάζκηζε ησλ κεζφδσλ επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ, ε απνθέληξσζε ηεο επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ θαη ε απηνκαηνπνηεκέλε ειεθηξνληθή επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ πξαγκαηνπνηείηαη πιένλ ζε ειάρηζην ρξφλν θαη κε κεδακηλφ θφζηνο, θαζηζηψληαο δπλαηή ηελ απνζχλδεζε ηεο πιεξνθνξίαο απφ ην αξρηθφ πιαίζην αλαθνξάο ηεο, ηελ αλαζχλζεζε ησλ πιεξνθνξηψλ κέζσ ηνπ ζπζρεηηζκνχ ηνπο κε άιιεο πιεξνθνξίεο θαη ηελ παξαγσγή λέαο πιεξνθνξίαο. Ζ πιεξνθνξία πνπ ζπιιέγεηαη ππφ κία κνξθή κπνξεί, απνμελνχκελε απφ ην αξρηθφ ηεο πεξηβάιινλ, λα κεηαηξαπεί ζε άιιεο κνξθέο, απνθηά έηζη κηα νηθνλνκηθή «απηαμία», θαη (κπνξεί λα) κεηαηξέπεηαη ζε απηφλνκν ζπλαιιαθηηθφ αγαζφ, θαζψο απνηειεί ζεκαληηθφηαηε πξψηε χιε, inter alia, γηα ηελ παξαγσγή θαη παξνρή ςεθηαθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Ζ ειεχζεξε πιεξνθφξεζε, ε επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ θαη ε αθψιπηε ξνή ηνπο απνηεινχλ πξναπαηηνχκελν γηα ηελ θνηλσληθή εμέιημε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ θξάηνπο θαη ηεο αγνξάο. Σν θξάηνο, θαη ν δεκφζηνο ηνκέαο γεληθφηεξα, ζπιιέγεη θαη επεμεξγάδεηαη ηεξάζηηεο πνζφηεηεο πιεξνθνξηψλ ζηα πιαίζηα εθπιήξσζεο ηεο απνζηνιήο ηνπ θαη ησλ ελ γέλεη δξαζηεξηνηήησλ ηνπ απνηειψληαο ηνλ κεγαιχηεξν θάηνρν πιεξνθνξίαο. Ζ αμία ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ θαηέρεη ν δεκφζηνο ηνκέαο, πιεξνθνξίεο πνπ θαιχπηνπλ επξχηαην θάζκα δξαζηεξηνηήησλ, φπσο θνηλσληθήο, νηθνλνκηθήο, γεσγξαθηθήο, ηνπξηζηηθήο θχζεσο, ζηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, αλέξρεηαη ζηα 68 δηο επξψ, πνζφ πνπ αληηζηνηρεί ζην 1% ηνπ Α.Δ.Π. ηεο 2

10 Δπξσπατθήο Έλσζεο 2. Σν νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκν πιεξνθνξηαθφ απφζεκα ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο παξακέλεη, σζηφζν, ελ πνιινίο αλεθκεηάιιεπην, ηφζν απφ ηνλ δεκφζην φζν θαη απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, θαζψο ην εγρείξεκα εηζαγσγήο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ θξαηηθή νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία παξακέλεη ελ εμειίμεη, ην «άλνηγκα» ησλ αξρείσλ ηεο δηνίθεζεο ζπγθξνχεηαη αλαπφθεπθηα κε ηελ παξαδνζηαθή εζσζηξέθεηα θαη κπζηηθφηεηα, νη νπνίεο ραξαθηεξίδνπλ ηελ δηνηθεηηθή θνπιηνχξα, αιιά θαη ην λνκνζεηηθφ ξπζκηζηηθφ πιαίζην έρεη απνηειέζεη ηδηαίηεξα αλαζρεηηθφο πξνο ηνχην παξάγνληαο. Ζ ςεθηαθή νηθνλνκία ηεο γλψζεο απνηειεί, ζε επξσπατθφ επίπεδν, έλαλ ηζρπξφηαην θηλεηήξα αλάπηπμεο, δεκηνπξγίαο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη βειηίσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο, θαζψο επίζεο θαη βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ πνιηηψλ 3. ηα πιαίζηα απηά, ηδησηηθνί παξάγνληεο θαη επηρεηξήζεηο αμηψλνπλ εχινγα πξφζβαζε θαη αμηνπνίεζε εθ κέξνπο ηνπο ηνπ πιεξνθνξηαθνχ απνζέκαηνο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο 4 επηηάζζνληαο γηα ηελ ηειεπηαία έλα λέν ξφιν σο πξνο ηε δηαρείξηζε ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ηεο «πινχηνπ». Πξνο ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ηεξάζηηνπ απηνχ πιεξνθνξηαθνχ πφξνπ θαη ηελ αλάπηπμε κηαο αγνξάο πιεξνθνξηψλ, ε νπνία βαζίδεηαη ζηηο πιεξνθνξίεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, κε ίζνπο φξνπο ζε θνηλνηηθή θιίκαθα, εμεδφζε ε Οδεγία 2003/98/ΔΚ «γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα» 5, ε νπνία ελζσκαηψζεθε ζηελ εζληθή έλλνκε ηάμε κε ην Ν. 3448/ Με ηελ παξνχζα κειέηε επηρεηξείηαη ε παξνπζίαζε θαη θξηηηθή αλάιπζε ηνπ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ, ην νπνίν δηέπεη ηελ πξφζβαζε θαη πεξαηηέξσ ρξήζε ηεο πιεξνθνξίαο ηνπ Γεκφζηνπ Σνκέα ππφ ην πξίζκα ησλ θαηλνθαλψλ γηα ηε δεκφζηα δηνίθεζε απαηηήζεσλ ζηα πιαίζηα ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο. ην πξψην κέξνο εμεηάδεηαη ε «παξαδνζηαθή» ξχζκηζε ηεο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία, φπσο απηή θαηνρπξψλεηαη ζην Άξζξν 10 ηνπ πληάγκαηνο θαη εμεηδηθεχεηαη ζην Άξζξν 5 ηνπ Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο 7. Δλ ζπλερεία, αλαιχνληαη νη πιεξνθνξηαθέο 2 Βι. Αηηηνινγηθή Έθζεζε ηνπ Ν. 3448/ Βι. Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on the re-use and exploitation of public sector documents, COM (2002) 207 final. Γηαζέζηκν ζηελ: ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/econtent/docs/acte_el.pdf 4 Council of Europe, Explanatory Memorandum to Recommendation No. R (91) 10 of the Committee of Ministers to Member States on Communication to Third Parties of Personal Data Held by Public Bodies, Γηαζέζηκν ζηελ ηζηνζειίδα 5 EE L 345/90, ΦΔΚ Α ΦΔΚ Α 45/ Δθεμήο Κ.Γ.Γ. 3

11 ππνρξεψζεηο ηνπ θξάηνπο ζην πεξηβάιινλ ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο, έηζη φπσο απηέο δηαγξάθνληαη απφ ην ζπληαγκαηηθφ θείκελν ηεο ρψξαο καο θαη ηηο εθπνξεπφκελεο απφ ηνλ επξσπατθφ ρψξν επηηαγέο. ην δεχηεξν κέξνο αλαιχεηαη δηεμνδηθά ν Ν. 3448/2006 «Γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη ηε ξχζκηζε ζεκάησλ αξκνδηφηεηαο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο», κε ηνλ νπνίν ελζσκαηψλεηαη ζην εζληθφ δίθαην ε Οδεγία 2003/98/ΔΚ, πξνβαίλνληαο ζε θξηηηθή αλάιπζε, ηδίσο, ησλ ζεκείσλ εθείλσλ ζηα νπνία ν εζληθφο λνκνζέηεο δηαθνξνπνηείηαη σο πξνο ηηο επηινγέο ηνπ απφ ηνλ θνηλνηηθφ. Δπηρεηξείηαη, ηέινο, ε ζθηαγξάθεζε ησλ επξχηεξσλ επηπηψζεσλ ηνπ ελ ιφγσ λνκνζεηήκαηνο ζηε ιεηηνπξγία ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο σο θαηφρνπ θαη δηαρεηξηζηή πιεξνθνξηψλ, ηελ ηήξεζε ησλ δεκφζησλ αξρείσλ θαη ηελ αξρεηαθή θνηλφηεηα, θαζψο θαη ην ζπλαθέο πεδίν ηεο πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. 4

12 Η. ΜΔΡΟ ΠΡΧΣΟ Ζ «παξαδνζηαθή» ξύζκηζε ηεο πξόζβαζεο ζηε δεκόζηα πιεξνθνξία θαη νη πιεξνθνξηαθέο ππνρξεώζεηο ηεο Γεκόζηαο Γηνίθεζεο Χο πξνο ην ζεκαληηθφηαην φγθν πιεξνθνξηψλ πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηεο ε Γηνίθεζε, ηίζεηαη ην δήηεκα, εάλ νη πνιίηεο δχλαληαη λα έρνπλ, θαηαξρήλ, πξφζβαζε ζηηο πιεξνθνξίεο απηέο θαη εάλ λαη, ζε πνην βαζκφ θαη ππφ πνηεο ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο. Καίξηαο ζεκαζίαο δήηεκα απνηειεί ε ελλνηνιφγεζε ηνπ φξνπ «δεκφζηα πιεξνθνξία» ή «πιεξνθνξία ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα», θαζψο ε πξφζβαζε ζε δηαθνξεηηθνχ «είδνπο» πιεξνθνξία θαηαηείλεη ζπρλά ζηελ εμππεξέηεζε δηαθνξεηηθνχ ζθνπνχ θαη ηελ απφιαπζε δηαθνξεηηθψλ δηθαησκάησλ, ρσξίο απηφ, βέβαηα, λα ζεκαίλεη φηη δεκηνπξγνχληαη, απαξαίηεηα, «ζηεγαλά» κεηαμχ ζπγθεθξηκέλσλ θαηεγνξηψλ δεκφζηαο πιεξνθνξίαο θαη αληίζηνηρσλ επηδησθφκελσλ ζπκθεξφλησλ ή δηθαησκάησλ. Παξάιιεια, ε πξαθηηθή ζεκαζία ηεο δηάθξηζεο είλαη ηεξάζηηα, θαζψο ε πξφζβαζε ζε απηέο κπνξεί λα θιηκαθψλεηαη, αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία ζηελ νπνία νη πιεξνθνξίεο εληάζζνληαη, απφ ηελ ειεχζεξε πξνζπειαζηκφηεηα κέρξη θαη ηελ πιήξε απαγφξεπζε ηεο πξφζβαζεο. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη ηφζν ν θνηλνηηθφο φζν θαη ν εζληθφο λνκνζέηεο απνθεχγνπλ λα πξνβνχλ ζε έλαλ άκεζν νξηζκφ ηεο «δεκφζηαο πιεξνθνξίαο». Αλη απηνχ, ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο «έγγξαθν» αληί ηεο «πιεξνθνξίαο» 8, θαζψο ν πξψηνο απνηειεί βαζηθφ φξν, ν νπνίνο ρξεζηκνπνηείηαη «παξαδνζηαθά» απφ ηε δεκφζηα δηνίθεζε θαη ην δηνηθεηηθφ δίθαην. Ζ ρξήζε ηνπ φξνπ «έγγξαθν» θαίλεηαη, θαηαξρήλ, εχινγε θαη ηνχην δηφηη ε θξαηηθή δξάζε πξαγκαηνπνηείηαη είηε κε λνκηθέο πξάμεηο είηε κε πιηθέο ελέξγεηεο 9. Ο έγγξαθνο ηχπνο απνηειεί ηνλ θαλφλα σο πξνο ηηο λνκηθέο πξάμεηο ηεο Γηνίθεζεο 10, γεγνλφο πνπ κεηαηξέπεη ζπρλά ην δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο, σο πξνο ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ζε δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα δεκφζηα έγγξαθα. Ζ ηαχηηζε απηή, 8 Βι. άξζξν 1 Ν. 3448/2006 θαη άξζξν 1 παξ. 1 Οδεγία 2003/98/ΔΚ. 9 πειησηφπνπινο Δ. Π., Δγρεηξίδην Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ, ελδέθαηε έθδνζε, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπια, Αζήλα Κνκνηελή 2001, ζει Σελ έθδνζε, δειαδή, θαλνληζηηθψλ θαη αηνκηθψλ δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ ή ηε ζχλαςε δηνηθεηηθψλ ζπκβάζεσλ. 5

13 σζηφζν, ζην πεξηβάιινλ ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη κε ηνλ ηξφπν θαηά ηνλ νπνίν ξπζκίδεη ν λνκνζέηεο ηελ πξφζβαζε ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία απνηειεί, φπσο θαησηέξσ ππνζηεξίδεηαη 11, αλεπίηξεπην πεξηνξηζκφ θαη ζπξξίθλσζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία. ε ηνχην αθξηβψο νθείιεηαη θαη ν ραξαθηεξηζκφο «παξαδνζηαθή» ζρεηηθά κε ηε ξχζκηζε ηεο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία: πξφθεηηαη γηα νξγάλσζε ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο, ε νπνία φκσο παξαβιέπεη, ηνπιάρηζηνλ ζε θάπνην βαζκφ, ηηο ζχγρξνλεο απαηηήζεηο νπζηαζηηθήο θαη επαξθνχο πιεξνθφξεζεο ηνπ πνιίηε, θαζψο θαη ηελ απνηειεζκαηηθή δηεπζέηεζε ηεο ζχγθξνπζεο, φπνπ θαη φηαλ απηή ππάξρεη, ησλ αληαγσληζηηθψλ δηθαησκάησλ. Παξαβιέπεη, επίζεο, ηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο, ην πεξηβάιινλ πνπ απηέο δηακνξθψλνπλ, ηηο επρέξεηεο θαη ηηο πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο γηα λένπο ηξφπνπο πξφζβαζεο ζηε γλψζε θαη άζθεζεο ησλ δηθαησκάησλ πνπ απηέο δεκηνπξγνχλ. Ζ ελλνηνιφγεζε ηνπ φξνπ «πιεξνθνξία δεκνζίνπ ηνκέα» 12, θαίλεηαη, εθ πξψηεο φςεσο εχθνιν εγρείξεκα, πξνυπνζέηεη, φκσο, θαηαξρήλ ζπκθσλία, σο πξνο ηνλ νξηζκφ ηνπ «δεκφζηνπ ηνκέα» θαη απηή ζε επξσπατθφ επίπεδν δελ είλαη απηνλφεηε 13. Πξνο ην παξφλ, αξθεί λα αλαθεξζεί, φηη πξφθεηηαη γηα ηελ «πιεξνθνξία πνπ παξάγεηαη απφ θνξείο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα σο απνηέιεζκα δξαζηεξηφηεηαο πνπ ππαγνξεχεηαη απφ ηελ απνζηνιή πνπ έρεη αλαηεζεί ζε απηνχο ηνπο θνξείο» 14. Χο πξνο ηε ζρεηηθή ηππνινγία, γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο κειέηεο, ηδηαίηεξα ρξήζηκε είλαη ε δηάθξηζε κεηαμχ πιεξνθνξηψλ δηνηθεηηθνχ ραξαθηήξα θαη κε δηνηθεηηθψλ πιεξνθνξηψλ 15. Οη πιεξνθνξίεο λνκηθνχ θαη δηνηθεηηθνχ ραξαθηήξα απνηεινχλ ηηο θαη εμνρήλ πιεξνθνξίεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη αλαθέξνληαη ζηε ιεηηνπξγία ηεο θπβέξλεζεο θαη ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ελψ νη κε δηνηθεηηθέο πιεξνθνξίεο αλαθέξνληαη ζηνλ εμσηεξηθφ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θφζκν, ηηο νπνίεο ζπιιέγεη απηή ζην πιαίζην εθηέιεζεο ησλ θαζεθφλησλ ηεο. Ζ πξφζβαζε ζηηο δηνηθεηηθνχ ραξαθηήξα πιεξνθνξίεο ζρεηίδεηαη πεξηζζφηεξν κε ηελ αξρή ηεο δηαθάλεηαο θαη δεκνζηφηεηαο 11 Τπφ Βι. Εαξηακφπνπινο Ν., Δξγαζία ζηελ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Σκήκα Γεληθήο Γηνίθεζεο, ΗΣ Δθπαηδεπηηθή εηξά, ηίηινο έξγνπ «Πιεξνθνξίεο θαη Πιεξνθνξηαθέο Τπνρξεψζεηο ηνπ Γεκφζηνπ Σνκέα», ηίηινο ππνέξγνπ «Πιεξνθνξίεο θαη Υξήζε Πιεξνθνξηψλ Γεκνζίνπ Σνκέα», φπνπ θαη πεξαηηέξσ παξαπνκπέο. 13 Βι. Working Document from the Services of the Commission, Summary of Comments on the Green Paper on Public Sector Information in the Information Society [COM(1998)585] Πξάζηλε Βίβινο γηα ηηο Πιεξνθνξίεο ηνπ Γεκφζηνπ Σνκέα ζηελ Κνηλσλία ησλ Πιεξνθνξηψλ, Δπξσπατθή Δπηηξνπή, COM (1998) 585, ζει

14 ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο, ηελ αξρή ηεο ιατθήο θπξηαξρίαο, ηνπ δεκνθξαηηθνχ ειέγρνπ θαη ηε ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε ζηε δηακφξθσζε ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο, ελψ νη κε δηνηθεηηθέο πιεξνθνξίεο απνηεινχλ πεξηζζφηεξν νηθνλνκηθά ελδηαθέξνπζεο πιεξνθνξίεο θαη κε απηέο ζρεηίδεηαη πεξηζζφηεξν ην αίηεκα πεξαηηέξσ ρξήζεο ηνπο απφ ηελ αλαδεηθλπφκελε βηνκεραλία ησλ πιεξνθνξηψλ, θαζψο, θαη εμνρήλ, νη πιεξνθνξίεο απηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο πξψηε χιε γηα ηελ παξαγσγή ςεθηαθψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πξνζηηζέκελεο αμίαο. Πάλησο, θαη νη δχν θαηεγνξίεο πιεξνθνξηψλ παξνπζηάδνπλ νηθνλνκηθή αμία θαη νη πξφζβαζε ζε απηέο θαηαηείλεη, αλ θαη ζε δηαθνξεηηθφ βαζκφ, ζηελ εθπιήξσζε ηεο αξρήο ηεο δηαθάλεηαο θαη δεκνζηφηεηαο ζηνλ δηνηθεηηθφ ρψξν Ζ «παξαδνζηαθή» ξύζκηζε ηεο πξόζβαζεο ζηε δεκόζηα πιεξνθνξία Όπσο έγηλε ήδε ιφγνο, κέζσ ηεο δπλαηφηεηαο πξφζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία επηηξέπεηαη ε ζπκκεηνρή θαη ζπλεξγαζία ηνπ πνιίηε ζηε δηνηθεηηθή δηαδηθαζία. Απνηειεί conditio sine qua non γηα ηνλ δεκνθξαηηθφ έιεγρν ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο, ζπκβάιιεη ζηελ πιεξέζηεξε απφιαπζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο πξνεγνχκελεο αθξφαζεο θαη ηεο παξνρήο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο 17. Ζ πξφζβαζε ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία θαη ε ζπκκεηνρή ηνπ δηνηθνπκέλνπ ζηε δηνηθεηηθή δξάζε απνηειεί έλα είδνο κεραληζκνχ ειέγρνπ απηήο, πξνθεηκέλνπ λα αζθεί ν πνιίηεο απνηειεζκαηηθά ηα δηθαηψκαηά ηνπ αιιά θαη λα γλσξίδεη, ζε πξνγελέζηεξν ζηάδην, εάλ θαη ζε πνηα έθηαζε ζίγνληαη έλλνκα ζπκθέξνληά ηνπ απφ ηε δηνηθεηηθή δξάζε. Πεξαηηέξσ, ε αξρή ηεο δηαθάλεηαο θαη ηεο θαλεξήο δξάζεο ηεο Γηνίθεζεο απνηεινχλ εθθάλζεηο ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ 18 θαη ζε απηέο πεξηιακβάλεηαη, αθελφο, ε ππνρξέσζε ηεο Γηνίθεζεο λα εμαζθαιίδεη ηε δεκνζηφηεηα ησλ απνθάζεσλ θαη ελεξγεηψλ ηεο θαη, αθ εηέξνπ, ην δηθαίσκα γλψζεο ησλ δηνηθεηηθψλ εγγξάθσλ ή αξρείσλ 19. Δμάιινπ, ν ιαφο κπνξεί λα αλαζέηεη ηελ άζθεζε θαη ησλ ηξηψλ ιεηηνπξγηψλ, λνκνζεηηθήο, εθηειεζηηθήο θαη δηθαζηηθήο ζε νξηζκέλα φξγαλα, δελ είλαη φκσο ζεκηηφ 16 Δπί παξαδείγκαηη, ηξάπεδεο δεδνκέλσλ λνκνινγίαο θαη λνκηθψλ πιεξνθνξηψλ. 17 Άξζξν 20 παξ. 2 θαη 1 πλη. αληίζηνηρα. 18 Βι. ηδ 602/ Κνπξλνχηνο Γ.Π., Ζ ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε ζηε δηνηθεηηθή δηαδηθαζία, ΑΡΥΝΟΜ, 2004, ζει

15 λα απνμελψλεηαη ζε ηέηνην βαζκφ απφ ηηο εμνπζίεο απηέο, ψζηε λα κε ιακβάλεη γλψζε ηνπ ηξφπνπ δξάζεο ηνπο Σν ζπληαγκαηηθό δηθαίσκα πξόζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία (άξζξν 10 παξ. 3 πλη.) Σν δηθαίσκα πξφζβαζεο ηνπ δηνηθνπκέλνπ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηεξεί ε Γηνίθεζε, ππφ ηε κνξθή ηεο ζπληαγκαηηθήο ππνρξέσζεο ηεο Γηνίθεζεο γηα ρνξήγεζε δηνηθεηηθψλ εγγξάθσλ θαηφπηλ αηηήζεσο ηνπ δηνηθνπκέλνπ, θαηνρπξψλεηαη ξεηά πιένλ ζην άξζξν 10 παξ. 3 πλη 21. θαη εκπεξηέρεηαη 22 ζηελ έλλνηα ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πιεξνθφξεζε ηνπ άξζξνπ 5Α παξ. 1 πλη 23. ην άξζξν 10 πλη. θαηνρπξψλεηαη ην θιαζζηθφ δηθαίσκα ηνπ αλαθέξεζζαη, ην νπνίν απνηειεί κηα απφ ηηο βάζεηο ζπκκεηνρήο ηνπ πνιίηε, αιιά θαη θαζελφο πνπ ππφθεηηαη ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε, ζηε δηνηθεηηθή θαη πνιηηηθή δσή ηεο ρψξαο 24. Ζ αλαζεσξεκέλε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 10 παξ. 3 πλη. ζεζπίδεη ε ίδηα απεπζείαο ηελ ππνρξέσζε απάληεζεο επί αηηεκάησλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ 25 γηα παξνρή πιεξνθνξηψλ θαη ρνξήγεζε εγγξάθσλ θαη ελδεηθηηθά απαξηζκνχληαη σο ηέηνηα, ηα πηζηνπνηεηηθά, δηθαηνινγεηηθά θαη νη βεβαηψζεηο. Θεζπίδεηαη, επίζεο, πξνζεζκία ηθαλνπνίεζεο ησλ ζπλαθψλ αηηεκάησλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ, ε νπνία δελ κπνξεί λα είλαη κεγαιχηεξε ησλ 60 εκεξψλ θαη παξέρεηαη εμνπζηνδφηεζε πξνο ηνλ θνηλφ λνκνζέηε γηα λα νξίζεη ζπληνκφηεξε ή ίδηα πξνζεζκία γηα ηε ζρεηηθή ελέξγεηα ηεο δηνίθεζεο 26, θαζψο θαη ηελ εηδηθφηεξε δηαδηθαζία ηθαλνπνίεζεο ησλ ελ ιφγσ αηηεκάησλ, ε νπνία, πάλησο, δελ είλαη ζπληαγκαηηθά αλεθηφ λα θαιθηδεχεη ηελ άζθεζε ηνπ ελ ιφγσ ζεκειηψδνπο 20 Βι. ζρεη. πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Πφξηζκα ( ), ζην Σν χληαγκα (Σν) 1/2001, ζει. 191 επ. 21 χκθσλα κε ην άξζξν 10 παξ. 3 πλη.: «Ζ αξκφδηα ππεξεζία ή αξρή ππνρξενχηαη λα απαληά ζηα αηηήκαηα γηα παξνρή πιεξνθνξηψλ θαη ρνξήγεζε εγγξάθσλ, ηδίσο πηζηνπνηεηηθψλ, δηθαηνινγεηηθψλ θαη βεβαηψζεσλ κέζα ζε νξηζκέλε πξνζεζκία, φρη κεγαιχηεξε ησλ 60 εκεξψλ, φπσο λφκνο νξίδεη. ε πεξίπησζε παξφδνπ άπξαθηεο ηεο πξνζεζκίαο απηήο ή παξάλνκεο άξλεζεο, πέξαλ ησλ άιισλ ηπρφλ θπξψζεσλ θαη έλλνκσλ ζπλεπεηψλ, θαηαβάιιεηαη θαη εηδηθή ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε ζηνλ αηηνχληα, φπσο λφκνο νξίδεη». 22 Σάρνο Α.Η., Διιεληθφ Γηνηθεηηθφ Γίθαην, 8 ε έθδνζε, εθδφζεηο άθθνπια Αζήλα Θεζζαινλίθε 2005, ζει χκθσλα κε ην άξζξν 5Α παξ. 1 πλη.: «Καζέλαο έρεη δηθαίσκα ζηελ πιεξνθφξεζε, φπσο λφκνο νξίδεη. Πεξηνξηζκνί ζην δηθαίσκα απηφ είλαη δπλαηφλ λα επηβιεζνχλ κε λφκν κφλν εθφζνλ είλαη απνιχησο αλαγθαίνη θαη δηθαηνινγνχληαη γηα ιφγνπο εζληθήο αζθάιεηαο, θαηαπνιέκεζεο ηνπ εγθιήκαηνο ή πξνζηαζίαο δηθαησκάησλ θαη ζπκθεξφλησλ ηξίησλ». 24 Μεηαμχ ηεο πινχζηαο βηβιηνγξαθίαο βι. Βεληδέινο Δ., Σν Αλαζεσξεηηθφ Κεθηεκέλν, εθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, 2002, ζει. 161, φπνπ θαη πεξαηηέξσ παξαπνκπέο. 25 Ζκεδαπψλ, αιινδαπψλ ή αληζαγελψλ, θπζηθψλ ή λνκηθψλ πξνζψπσλ. 26 Βι. άξζξν 4 παξ. 1 Κ.Γ.Γ. 8

16 δηθαηψκαηνο 27. Πξνβιέπεηαη, ηέινο, απεπζείαο εθ ηνπ πληάγκαηνο «εηδηθή ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε» ηνπ αηηνχληνο ζε πεξίπησζε παξφδνπ άπξαθηεο ηεο νηθείαο πξνζεζκίαο ή ζε πεξίπησζε παξάλνκεο άξλεζεο ηεο Γηνίθεζεο. Ζ εηδηθή απηή θχξσζε ζεζπίδεηαη πέξαλ ησλ ηπρφλ άιισλ θπξψζεσλ (δηνηθεηηθψλ, αζηηθψλ, πνηληθψλ) θαη ελλφκσλ ζπλεπεηψλ πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηελ θνηλή λνκνζεζία. Απνδέθηεο ηνπ δηθαηψκαηνο είλαη ε «αξκφδηα ππεξεζία ή αξρή» 28, θαη σο ηέηνηα λνείηαη νπνηαδήπνηε ππεξεζία ηνπ θξάηνπο, Ν.Π.Γ.Γ., Ο.Σ.Α. α ή β βαζκνχ θαζψο θαη νη αλεμάξηεηεο δηνηθεηηθέο αξρέο. Πξέπεη, επίζεο λα γίλεη δεθηφ φηη απνδέθηεο ησλ επηηαγψλ ηνπ άξζξνπ 10 παξ. 3 πλη. είλαη θαη νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ αζθνχλ θαηά παξαρψξεζε δεκφζηα ππεξεζία (δεκφζηα δηνίθεζε κε ιεηηνπξγηθή έλλνηα), θαζψο θαη, θαηά πεξίπησζε, ππεξεζίεο πνπ αλήθνπλ ζηνλ επξχηεξν δεκφζην ηνκέα 29. Όξηα ζηελ άζθεζε ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο δελ νξίδνληαη επζέσο απφ ηνλ αλαζεσξεηηθφ λνκνζέηε. πλεπψο, ζην βαζκφ πνπ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία απνηειεί εηδηθφηεξε εθδήισζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πιεξνθφξεζε ηνπ άξζξνπ 5Α πλη., νη ζπληαγκαηηθά αλεθηνί πεξηνξηζκνί ηνπ ζπληαγκαηηθνχ δηθαηψκαηνο ζηελ πιεξνθφξεζε πξέπεη λα γίλεη δεθηφ φηη εθηείλνληαη θαη ζην δηθαίσκα πξφζβαζεο ηνπ δηνηθνπκέλνπ ζηα δηνηθεηηθά έγγξαθα 30. Πξφθεηηαη, θπξίσο, γηα ην δηθαίσκα πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ην νπνίν εκθαλίδεηαη, ζε θάπνην βαζκφ θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, σο αληαγσληζηηθφ ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πιεξνθφξεζε 31. Δπηζεκαίλεηαη, ηέινο, φηη ζχκθσλα κε ηε βαζηθή αξρή ηεο ακέζνπ εθαξκνγήο ηνπ πληάγκαηνο, ην χληαγκα έρεη θαλνληζηηθή πιεξφηεηα θαη εθαξκφδεηαη ακέζσο. Ζ ελ ιφγσ, ινηπφλ, ζπληαγκαηηθή δηάηαμε, φπσο θαη θάζε άιιε, αλαπηχζζεη επζέσο ην θαλνληζηηθφ ηεο πεξηερφκελν αλεμάξηεηα απφ ηηο πξσηνβνπιίεο, ηηο ελέξγεηεο, ηε βνχιεζε ή ηελ αδξάλεηα ηνπ θνηλνχ λνκνζέηε 32. Δλ πξνθεηκέλσ, εθηειεζηηθφο ηνπ 27 Βι. Καξάθσζηαο Κ.Β., Σν δηθαίσκα ηνπ αλαθέξεζζαη κεηά ηελ ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε ηνπ έηνπο 2001 θαη ππφ ην θαζεζηψο ηνπ Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο, Γίθε 2005, ζει. 144 επ. 28 εκεηψλεηαη φηη αλ ε αίηεζε ππνβιεζεί ζε αλαξκφδηα ππεξεζία, ε ππεξεζία απηή νθείιεη, κέζα ζε 3 εκέξεο, λα ηε δηαβηβάζεη ζηελ αξκφδηα ππεξεζία θαη λα γλσζηνπνηήζεη ηνχην ζηνλ ελδηαθεξφκελν. ηελ πεξίπησζε απηή ε πξνζεζκία αξρίδεη απφ ηφηε πνπ πεξηήιζε ε αίηεζε ζηελ αξκφδηα ππεξεζία (άξζξν 4 παξ. 1 Κ.Γ.Γ.). 29 Βι. Βεληδέινο Δ., νπ. π., ζει Βι. Λαδαξάθνο Γ.Γ., Σν Γηθαίσκα Πξφζβαζεο ζηε Γεκφζηα Πιεξνθνξία, Ννκηθή Βηβιηνζήθε 2006, ζει Ζ ζρέζε κεηαμχ ησλ δηθαησκάησλ απηψλ θαη ηα κεηαμχ ηνπο φξηα αλαιχνληαη θαησηέξσ ππφ Βεληδέινο Δ., Ζ Αθνκνίσζε ηνπ Αλαζεσξεηηθνχ Κεθηεκέλνπ, ΝνΒ, 2003, ζει

17 πληάγκαηνο λφκνο ππάξρεη ήδε 33 πξηλ ηελ ηειεπηαία αλαζεψξεζε, νπφηε ε πξνυθηζηάκελε λνκνζεζία πξέπεη βεβαίσο λα εξκελεχεηαη, ζην βαζκφ πνπ ε γξακκαηηθή δηαηχπσζε ην επηηξέπεη, ζχκθσλα κε ην (αλαζεσξεκέλν) χληαγκα. πκπεξαζκαηηθά, δηαπηζηψλεηαη φηη ν αλαζεσξεηηθφο λνκνζέηεο πξνέβε κε ην ηειεπηαίν αλαζεσξεηηθφ δηάβεκά ηνπ ζε ζσξάθηζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ αλαθέξεζζαη. Αθφκε θη αλ ε πξντζρχζαζα δηάηαμε δελ είρε «πεληρξή ξπζκηζηηθή αμία» 34, ε λέα δηάηαμε ηεο παξ. 3 ηνπ άξζξνπ 10 πλη. είλαη ζαθψο πιεξέζηεξε, θαζψο δελ εμαξηά πιένλ ηελ ππνρξέσζε ηεο Γηνίθεζεο λα απαληά ζηα αηηήκαηα γηα παξνρή πιεξνθνξηψλ απφ ηελ χπαξμε ζρεηηθήο λνκνζεηηθήο πξφβιεςεο, φπσο ε γξακκαηηθή δηαηχπσζε ηεο παξ. 3 πξηλ ηελ αλαζεψξεζε, αιιά ηελ επηβάιιεη θαηά γεληθφ ηξφπν. Δληάζζεηαη, έηζη, ε ζπληαγκαηηθή ππνρξέσζε ηεο δηνίθεζεο γηα παξνρή πιεξνθνξηψλ ζηνλ ππξήλα ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπληάγκαηνο 35 θαη απνηειεί κέξνο ηνπ εγρεηξήκαηνο ηνπ αλαζεσξεηηθνχ λνκνζέηε λα πξνζαξκφζεη ηνλ θαηαζηαηηθφ ράξηε ηεο ρψξαο ζηα λέα δεδνκέλα ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο. 1.2 Σν δηθαίσκα πξόζβαζεο ζηα έγγξαθα ηεο Γηνίθεζεο: ε λνκνζεηηθή ξύζκηζε (άξζξν 5 Κ.Γ.Γ.) Γεληθή επηζθόπεζε Σν δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά έγγξαθα δηακνξθψζεθε, αξρηθά, απφ ηε ζεσξία 36 θαη αλαγλσξίζηεθε ελ ζπλερεία απφ ηε λνκνινγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο 37. Ζ ζεκειίσζή ηνπ κε λφκν πξαγκαηνπνηήζεθε κε ην άξζξν 16 ηνπ λ. 1599/1986, κε ηνλ νπνίν θαζηεξψζεθε γηα πξψηε θνξά ζε επίπεδν ηππηθνχ λφκνπ ε αξρή ηεο θαλεξήο δξάζεο ηεο Γηνίθεζεο ζηε ρψξα καο. Σν ελ ιφγσ δηθαίσκα 33 Πξφθεηηαη γηα ην άξζξν 5 ηνπ Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο, ην νπνίν αλαιχεηαη ελ ζπλερεία. 34 Καξάθσζηαο Κ.Β., νπ.π., ζει Χο πιεξνθνξηαθφ ζχληαγκα λνείηαη ην ζχλνιν ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηαηάμεσλ, νη νπνίεο ζπζηεκαηνπνηνχληαη ζεκαηηθά αλαθεξφκελεο, άκεζα ή έκκεζα, ζην αγαζφ ηεο πιεξνθνξίαο. ηνλ ππξήλα απηνχ ηνπνζεηνχληαη νη δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 5Α, 9Α, 10 παξ. 3, 14, 15, 16 παξ. 1 θαη 19. Βι. σηεξφπνπινο Β., Ζ πληαγκαηηθή Πξνζηαζία ησλ Πξνζσπηθψλ Γεδνκέλσλ, εθδ. άθθνπια, 2006, ζει. 1 επ. 36 Βι. Γιπθνθξχδε Ζ., Ζ αξρή ηεο θαλεξάο δξάζεσο ησλ νξγάλσλ ηνπ θξάηνπο, ΔΓΓΓ 1959, ζει. 383 επ. 37 ηδ 2217/1963, ηδ 2506/

18 ξπζκίδεηαη πιένλ «πιήξσο θαη εμππαξρήο» 38 απφ ην άξζξν 5 ηνπ Κ.Γ.Γ. 39, ην νπνίν έρεη εθηειεζηηθφ θαη εμεηδηθεπηηθφ ραξαθηήξα ησλ δηαηάμεσλ ηνπ άξζξνπ 10 θαη 5Α πλη. θαη θαηά ην νπνίν «θάζε ελδηαθεξφκελνο έρεη ην δηθαίσκα, χζηεξα απφ γξαπηή αίηεζή ηνπ, λα ιακβάλεη γλψζε ησλ δηνηθεηηθψλ εγγξάθσλ». Χο «δηνηθεηηθά έγγξαθα» λννχληαη φζα ζπληάζζνληαη απφ ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο, φπσο εθζέζεηο, κειέηεο πξαθηηθά, ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, εγθχθιηεο νδεγίεο, απαληήζεηο ηεο Γηνίθεζεο, γλσκνδνηήζεηο θαη απνθάζεηο 40. Δπηπιένλ, ν δηνηθνχκελνο, ν νπνίνο ζεκειηψλεη εηδηθφ έλλνκν ζπκθέξνλ, δηθαηνχηαη λα έρεη πξφζβαζε, χζηεξα απφ γξαπηή αίηεζή ηνπ, ζηα θπιαζζφκελα ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο ηδησηηθά έγγξαθα, εθφζνλ απηά είλαη ζρεηηθά κε εθθξεκνχζα ή δηεθπεξαησζείζα απφ απηέο ππφζεζή ηνπ 41. Πξνβιέπεηαη, αθφκε, ζεηξά εμαηξέζεσλ θαηά ηηο νπνίεο ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία ππνρσξεί έλαληη αληαγσληζηηθψλ δηθαησκάησλ. Δηζάγεηαη απφιπηε εμαίξεζε εάλ ζην έγγξαθν πεξηέρνληαη πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηδησηηθή ή νηθνγελεηαθή δσή ηξίηνπ, ή αλ παξαβιάπηεηαη απφξξεην ην νπνίν πξνβιέπεηαη απφ εηδηθέο δηαηάμεηο 42. ρεηηθή εμαίξεζε εηζάγεηαη εάλ ην έγγξαθν αλαθέξεηαη ζηηο ζπδεηήζεηο ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ, ή αλ ε ηθαλνπνίεζε ηνπ δηθαηψκαηνο απηνχ είλαη δπλαηφλ λα δπζρεξάλεη νπζησδψο ηελ έξεπλα δηθαζηηθψλ, δηνηθεηηθψλ, αζηπλνκηθψλ ή ζηξαηησηηθψλ αξρψλ ζρεηηθψο κε ηελ ηέιεζε εγθιήκαηνο ή δηνηθεηηθήο παξάβαζεο 43. Πξνβιέπεηαη, πεξαηηέξσ, ε δηαδηθαζία άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο 44. Σνχην αζθείηαη είηε κε κειέηε ηνπ εγγξάθνπ ζην θαηάζηεκα ηεο ππεξεζίαο είηε κε ρνξήγεζε αληηγξάθνπ, εθηφο αλ ε αλαπαξαγσγή απηνχ κπνξεί λα βιάςεη ην πξσηφηππν, πξνθαλψο γηαηί απηφ είλαη πεπαιαησκέλν ή θζαξκέλν 45. Ζ ζρεηηθή δαπάλε αλαπαξαγσγήο βαξχλεη ηνλ αηηνχληα, εθηφο αλ ν λφκνο νξίδεη δηαθνξεηηθά. Δθφζνλ πξφθεηηαη γηα πιεξνθνξίεο ηαηξηθνχ ραξαθηήξα, απηέο γλσζηνπνηνχληαη 38 Ν..Κ. 384/2000. Γηα ην πξνγελέζηεξν ηνπ Κ.Γ.Γ. λνκνζεηηθφ πιαίζην ηεο πξφζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία βι., κεηαμχ άιισλ, Υηψιηνπ Β.Κ., Ζ ζρέζε θξάηνπο πνιίηε θαη ε πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ ζηα δεκφζηα έγγξαθα, ΔΓΓΓΓ 1998, ζει. 235 επ., Σάρνο Α.Η., Διιεληθφ Γηνηθεηηθφ Γίθαην, 8 ε έθδνζε, εθδφζεηο άθθνπια Αζήλα Θεζζαινλίθε 2005, ζει. 733 επ., φπνπ θαη πεξαηηέξσ παξαπνκπέο. 39 Βι. Παξάξηεκα. 40 Άξζξν 5 παξ. 1 εδαθ. 2 Κ.Γ.Γ. 41 Άξζξν 5 παξ. 2 Κ.Γ.Γ. 42 Άξζξν 5 παξ. 3 εδαθ. 1 Κ.Γ.Γ. 43 Άξζξν 5 παξ. 3 εδαθ. 2 Κ.Γ.Γ. 44 Άξζξν 5 παξ. 4 Κ.Γ.Γ. 45 Βι. ηνχηε Γ., νπ. π., ζει. 256 θαη Σάρνο Α., Δξκελεία Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο, Ν. 2690/1999, Αζήλα Θεζζαινλίθε 2002, ζει. 124 επ. 11

19 ζηνλ αηηνχληα κε ηε βνήζεηα γηαηξνχ, ν νπνίνο νξίδεηαη γηα ην ζθνπφ απηφλ. Ζ άζθεζε ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο γίλεηαη κε ηελ επηθχιαμε ηεο χπαξμεο ηπρφλ δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ή βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο θαη ε ρξνληθή πξνζεζκία γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ αηηήκαηνο ρνξήγεζεο εγγξάθσλ ή ηελ αηηηνινγεκέλε απφξξηςε απφ ηε δηνίθεζε ηεο ζρεηηθήο αίηεζεο ηνπ πνιίηε είλαη είθνζη (20) εκέξεο 46. Απφ ηα αλσηέξσ, ηα θπξηφηεξα εξκελεπηηθά δεηήκαηα, ηα νπνία ρξήδνπλ ηδηαίηεξεο επηζήκαλζεο, αλαθχπηνπλ ζε ζρέζε κε α) ην δήηεκα ηεο δηάθξηζεο ησλ εγγξάθσλ ζε δηνηθεηηθά θαη ηδησηηθά, θαζψο ν θαλφλαο γηα ηελ πξφζβαζε ζε απηά δηαθέξεη θαη, β) νη εμαηξέζεηο ηηο νπνίεο θαζηεξψλεη ν λνκνζέηεο απφ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηελ πξνζπάζεηα εμηζνξξφπεζεο ησλ εκπιεθφκελσλ (θαη δπλάκεη αληηηηζέκελσλ) ζπληαγκαηηθά πξνζηαηεπηέσλ έλλνκσλ αγαζψλ Γηάθξηζε κεηαμύ δηνηθεηηθώλ θαη ηδησηηθώλ εγγξάθσλ Ο λνκνζέηεο πξνβαίλεη ζε ξεηή δηάθξηζε ησλ εγγξάθσλ, ηα νπνία ηεξεί ε δηνίθεζε, ζε δηνηθεηηθά θαη ηδησηηθά απαηηψληαο, πξνθεηκέλνπ λα επηηξέπεηαη ε πξφζβαζε, δηαθνξεηηθήο έληαζεο ζρέζε κεηαμχ ηνπ αηηνχληνο ηελ πξφζβαζε ζηα έγγξαθα θαη ηελ πιεξνθνξία πνπ πεξηιακβάλεηαη ζε απηά. Ζ εθθίλεζε ηεο κειέηεο νθείιεη λα γίλεη κε ηε απνζαθήληζε ησλ φξσλ «δηνηθεηηθψλ» θαη «ηδησηηθψλ» εγγξάθσλ θαη, ελ ζπλερεία, κε ηηο λνκηθέο ζπλέπεηεο πνπ ζπλνδεχνπλ έλαλ ηέηνην ραξαθηεξηζκφ, ηε δηεξεχλεζε, δειαδή, ηνπ λνκνζεηηθά αλαγθαίνπ δεζκνχ κεηαμχ αηηνχληνο θαη πιεξνθνξίαο, πξνθεηκέλνπ ε πξφζβαζε λα είλαη επηηξεπηή. ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαθπφκελσλ εξκελεπηηθψλ δεηεκάησλ έρνπλ επαλεηιεκκέλσο θιεζεί λα ζπκβάιινπλ ηφζν ην Ννκηθφ πκβνχιην ηνπ Κξάηνπο 47 κε ηηο γλσκνδνηήζεηο ηνπ φζν θαη ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο 48 κε ηε λνκνινγία ηνπ. Έηζη, ζηνλ νξηζκφ ηνπ λνκνζέηε φηη «δηνηθεηηθά έγγξαθα λννχληαη φζα ζπληάζζνληαη απφ ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο» θαη ηελ ελδεηθηηθή απαξίζκεζε πνπ αθνινπζεί 49, ην Ν..Κ. πξνζζέηεη φηη «δηνηθεηηθά έγγξαθα θαηά ηελ έλλνηα θαη ην ζθνπφ ηνπ λφκνπ ζα πξέπεη λα ζεσξεζνχλ θαη ηα κε πξνεξρφκελα κελ απφ δεκφζηεο ππεξεζίεο, αιιά ρξεζηκνπνηεζέληα ή ιεθζέληα ππ φςηλ γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο 46 Άξζξν 5 παξ. 5 θαη 6 Κ.Γ.Γ. αληίζηνηρα. 47 Δθεμήο Ν..Κ. 48 Δθεμήο ηδ. 49 Άξζξν 5 παξ. 1 εδαθ. 2 Κ.Γ.Γ. 12

20 δηνηθεηηθήο δξάζεσο, ή ηελ δηακφξθσζε γλψκεο ή θξίζεσο δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ» 50. Πεξαηηέξσ, ζεσξνχληαη φηη «θέξνπλ ην ραξαθηήξα ηνπ δηνηθεηηθνχ εγγξάθνπ θαη ηα ηδησηηθά έγγξαθα πνπ ππνβάιιεη ν ελδηαθεξφκελνο, εθφζνλ ελζσκαηψλνληαη ζην δηνηθεηηθφ έγγξαθν» 51 θαη «ελλνείηαη (σο δηνηθεηηθφ έγγξαθν) φρη κφλν ην έγγξαθν κε ηε ζηελή έλλνηα ηνπ φξνπ, αιιά φ,ηη ππάξρεη κέζα ζηα αξρεία ηεο δηνίθεζεο. Χζηφζν σο έγγξαθν (ή δηνηθεηηθφ ζηνηρείν) πξέπεη λα ζεσξεζεί κφλν εθείλν ηνπ νπνίνπ έρεη ηειεησζεί ε δηαδηθαζία ηεο έθδνζεο ή ηνπιάρηζηνλ ηεο θαηάξηηζεο (ζρέδην) θαη φρη εθείλν ην ζρέδην ή ηκήκα ηνχηνπ πνπ βξίζθεηαη αθφκε ζην ζηάδην ηεο επεμεξγαζίαο θαη ζπλεπψο δελ έρεη νξηζηηθνπνηεζεί ην πεξηερφκελφ ηνπ εκεηψλεηαη φηη γηα ηελ νινθιήξσζε ηνπ δηνηθεηηθνχ εγγξάθνπ απαηηείηαη απηφ λα πξσηνθνιιεζεί θαη λα ππνγξαθεί, νπφηε θαη απαγνξεχεηαη θάζε επέκβαζε πξνο αιινίσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ζχκθσλα κε ην άξζξν 242 παξ. 2 ηνπ Πνηλ. Κψδηθα» 52. Ο νξηζκφο ηνπ «ηδησηηθνχ εγγξάθνπ» πξνθχπηεη εμ αληηδηαζηνιήο: σο ηέηνην λνείηαη θάζε έγγξαθν ην νπνίν δελ εκπίπηεη ζηελ έλλνηα ηνπ «δηνηθεηηθνχ», φπσο, επί παξαδείγκαηη, κηα επηζηνιή, ππφκλεκα ή ηδησηηθφ ζπκθσλεηηθφ 53. Απφ ηα αλσηέξσ έπεηαη φηη, πξνθεηκέλνπ γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ελφο εγγξάθνπ σο «ηδησηηθνχ», ζα πξέπεη απηφ λα κελ έρεη ιεθζεί ππφςε κε θαλέλα ηξφπν γηα ηνλ ζρεκαηηζκφ δήισζεο βνπιήζεσο ελφο δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ ή ηελ έθδνζε δηνηθεηηθήο πξάμεο, σζηφζν, πξέπεη ην έγγξαθν λα θπιάζζεηαη ζηα αξρεία ηεο ππεξεζίαο. Ζ ζπξξίθλσζε ηεο έλλνηαο ηνπ «ηδησηηθνχ» εγγξάθνπ είλαη αλαπφθεπθηε, θαζψο, ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, ε δηνίθεζε δεηά θαη ηεξεί ηδησηηθά έγγξαθα φρη ηπραίσο, αιιά πξνθεηκέλνπ λα ηα ιάβεη ππφςε ηεο, ζε κεγαιχηεξν ή κηθξφηεξν βαζκφ, γηα ην ζρεκαηηζκφ θξίζεο. Ζ ζπξξίθλσζε απηή πξέπεη λα ζεσξεζεί νξζή, ιακβαλνκέλνπ ππφςε ησλ απζηεξψλ πξνυπνζέζεσλ, ε πιήξσζε ησλ νπνίσλ είλαη αλαγθαία ζην πξφζσπν ηνπ αηηνχληνο, πξνθεηκέλνπ λα ηνπ επηηξαπεί ε πξφζβαζε ζε απηά. Δηδηθφηεξα, ν αηηψλ επηθνξηίδεηαη κε ηελ ππνρξέσζε λα απνδείμεη ηελ χπαξμε εηδηθνχ έλλνκνπ ζπκθέξνληνο πξνθεηκέλνπ λα κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε ζε ηδησηηθά έγγξαθα. Σνχην ηαπηίδεηαη 54 κε ην έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπ άξζξνπ 902 ηνπ Αζηηθνχ Κψδηθα 55 θαη 50 Ν..Κ. 620/1999. Βι. θαη Ν..Κ. 436/1992, 482/1995, 665/1998, 243/ Ν..Κ. 343/ Ν..Κ. 383/ Βι. Σάρνο Α.Η., νπ.π., ζει Βι., κεηαμχ άιισλ, Ν..Κ. 610/2004, 503/2002, 620/

21 ζπληξέρεη ζηηο πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο ην έγγξαθν ζπληάρζεθε γηα ην ζπκθέξνλ ηνπ αηηνχληνο, ή πηζηνπνηεί έλλνκε ζρέζε πνπ αθνξά θαη απηφλ, ή ζρεηίδεηαη κε δηαπξαγκαηεχζεηο πνπ έγηλαλ ζρεηηθά κε ηέηνηα έλλνκε ζρέζε είηε απεπζείαο απφ ηνλ ίδην είηε γηα ην ζπκθέξνλ ηνπ, κε ηε κεζνιάβεζε ηξίηνπ. Καη, ζε θάζε πεξίπησζε, απαηηείηαη ε επίθιεζε ηνπ εηδηθφηεξνπ, θαη φρη αφξηζηνπ, ιφγνπ ζηνλ νπνίν ζεκειηψλεηαη ην εηδηθφ έλλνκν ζπκθέξνλ 56. Χο πξνο ηα «δηνηθεηηθά έγγξαθα», ηα νπνία απνηεινχλ, φπσο άιισζηε πξνθχπηεη θαη απφ νξηζκφ απηψλ, θαη ηνλ κεγαιχηεξν φγθν ησλ ηεξνπκέλσλ ζηα αξρεία ηεο Γηνίθεζεο εγγξάθσλ, αλαθχπηεη ην δήηεκα ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηα νπνία ζα πξέπεη λα ζπληξέρνπλ ζην πξφζσπν ηνπ αηηνχληνο, πξνθεηκέλνπ απηφο λα ζεσξεζεί «ελδηαθεξφκελνο», ψζηε λα δχλαηαη λα ιάβεη γλψζε ησλ δηνηθεηηθψλ εγγξάθσλ. Απφ ηελ πάγηα λνκνινγία ηνπ ηδ θαη γλσκνδνηήζεσλ ηνπ Ν..Κ. πξνθχπηεη κε ζαθήλεηα φηη δελ απαηηείηαη ε επίδεημε ελλφκνπ ζπκθέξνληνο 57, επηβάιιεηαη, σζηφζν, ε ζπλδξνκή «εχινγνπ ελδηαθέξνληνο», σο πξνυπφζεζε ηεο πξφζβαζεο ζηα «δηνηθεηηθά» έγγξαθα. Ζ ζαθήο ελλνηνιφγεζε, φκσο, ηνπ «εχινγνπ ελδηαθέξνληνο» θαη, θπξίσο, ε νξηνζέηεζή ηνπ έλαληη ηεο ζπγγεληθήο έλλνηαο ηνπ ελλφκνπ ζπκθέξνληνο θαζίζηαηαη ηδηαίηεξα δπζρεξήο. χκθσλα κε ηε λνκνινγία ηνπ ηδ 58, σο εχινγν ελδηαθέξνλ λνείηαη εθείλν ην νπνίν πξνθχπηεη, θαηά ηξφπν αληηθεηκεληθφ, απφ ηελ χπαξμε κηαο ζπγθεθξηκέλεο, πξνζσπηθήο ελλφκνπ ζρέζεσο, ζπλδεφκελεο κε ην πεξηερφκελν ησλ δηνηθεηηθψλ ζηνηρείσλ ζηα νπνία δεηείηαη ε πξφζβαζε θαη φρη ην ελδηαθέξνλ θάζε πνιίηε γηα ηελ εχξπζκε άζθεζε ησλ γεληθψλ θαζεθφλησλ ηεο Γηνίθεζεο θαη ηελ ηήξεζε ησλ λφκσλ. Οκνίσο, ην Ν..Κ. ρξεζηκνπνηεί ηελ απηή δηαηχπσζε 59 θξίλνληαο σο πξναπαηηνχκελν ην «εχινγν ελδηαθέξνλ» γηα ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο. Πξνθαλψο, ratio ηεο πάγηαο απηήο ζέζεο ηνπ ηδ θαη ηνπ Ν..Κ. 60 είλαη ε ζηάζκηζε κεηαμχ αληαγσληζηηθψλ δηθαησκάησλ θαη ε πξνζηαζία ηεο εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο ηεο δηνίθεζεο, θαζψο, εάλ δελ απαηηνχλην έζησ θάπνηνπ βαζκνχ ζχλδεζκνο κεηαμχ αηηνχληνο θαη δεκφζηαο πιεξνθνξίαο, ζα εηζαγφηαλ νηνλεί ιατθή 55 Βι. Παξάξηεκα. 56 Ν..Κ. 371/ Βι. ελδεηθηηθά, ηδ 2376/1996 θαη 1214/ ηδ 1214/2000. Βι. θαη ΓΗΚΠΟ/Φ.16/2214/ Ν..Κ. 92/ Ζ νπνία, πάλησο εληζρχεηαη απφ ηε ρξήζε ηνπ φξνπ «ελδηαθεξφκελνο» απφ ην λνκνζέηε θαη εξκελεχεηαη σο απνδνρή απφ απηφλ ηεο έσο ηφηε λνκνινγίαο ηνπ ηδ. Βι. ζρεη. Ν..Κ. 16/

22 αγσγή (actio popularis) θαη ζα θαηαθιχδνληαλ νη ππεξεζίεο απφ ππεξβνιηθφ αξηζκφ (θαηαρξεζηηθψλ ίζσο) αηηεκάησλ, ηα νπνία θαη ζα φθεηιαλ λα ηθαλνπνηήζνπλ. Χζηφζν, ε Γηνίθεζε πξνζηαηεχεηαη ήδε απφ πεξηπηψζεηο θαηαρξεζηηθήο άζθεζεο ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο θαη κάιηζηα ζε ζπληαγκαηηθφ επίπεδν 61. Παξάιιεια, ε έιιεηςε ζαθψλ λνκνινγηαθψλ θξηηεξίσλ γηα ηε δηαπίζησζε ηεο ζπλδξνκήο ή κε ζπλδξνκήο «εχινγνπ ελδηαθέξνληνο» ελέρεη ηνλ θίλδπλν, θπξίσο απφ ηε δηνηθεηηθή πξαθηηθή αιιά φρη κφλν απφ απηήλ, απξνζδηφξηζηνπ πεξηνξηζκνχ ησλ θνξέσλ ηνπ δηθαηψκαηνο θαη απνθιεηζκνχ ηνπ πνιίηε κε ηελ αηηηνινγία ηεο έιιεηςεο εχινγνπ ελδηαθέξνληνο απφ ην δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ηνπ ζηε δηνηθεηηθή δηαδηθαζία, ηε δηαρείξηζε ησλ δεκνζίσλ ππνζέζεσλ θαη ηελ ππνρξέσζε ηεο Γηνίθεζεο λα παξέρεη ζε απηφλ νπζηαζηηθή πιεξνθφξεζε, θαηά ηξφπν πνπ θαιθηδεχεηαη ε ζπληαγκαηηθή αξρή ηεο δηαθάλεηαο 62. Με ηνλ ηξφπν απηφ, είλαη πνιχ πηζαλφ ζηελ πξάμε νη φξνη «εχινγν ελδηαθέξνλ» θαη «έλλνκν ζπκθέξνλ» λα ηαπηίδνληαη, θαζψο παξνπζηάδνπλ ζηελφηαηε ζρέζε, θαζηζηψληαο επνπζηψδε θαη δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο ηε δηάθξηζε κεηαμχ δηνηθεηηθψλ θαη ηδησηηθψλ εγγξάθσλ. Δπίζεο, επηθνξηίδεηαη ν πνιίηεο ζε αξθεηά πξψηκν ζηάδην κε ηελ ππνρξέσζε επίθιεζεο εχινγνπ ελδηαθέξνληνο, ρσξίο απηφο ηελ δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή λα γλσξίδεη ην πεξηερφκελν ηνπ εγγξάθνπ, απφ ην νπνίν ελδερνκέλσο λα πξνθχπηεη ην ελδηαθέξνλ απηφ 63. Πεξαηηέξσ, ππνζηεξίδεηαη φηη ε επηβνιή ηεο ζπγθεθξηκέλεο πξνυπφζεζεο απνηειεί αληίζεηε πξνο ην χληαγκα εξκελεία ηνπ λφκνπ, ηδίσο κεηά ηελ πξφζθαηε ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε, θαη, πάλησο, απέρεη απφ ηελ θξαηνχζα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν αληίιεςε 64. Οξζφηεξε (θαη ζχκθσλε κε ην πλεχκα θαη ην θαλνληζηηθφ πεξηερφκελν, φπσο απηφ αλαιχεηαη θαησηέξσ, ηνπ άξζξνπ 5Α πλη.) είλαη ε άπνςε ζχκθσλα κε ηελ νπνία ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία έρεη θάζε «ελδηαθεξφκελνο» ππφ ηελ έλλνηα απιψο ηνπ αηηνχληνο θαη φρη ηεο απφδεημεο ελλφκνπ ζπκθέξνληνο 65 ή, κε αζθάιεηα ζα πξνζζέηακε, εχινγνπ ελδηαθέξνληνο. Με ηελ απνδνρή ηεο εξκελείαο απηήο, θάζε πνιίηεο απνθηά πξφζβαζε ζηα ζηνηρεία θαη 61 χκθσλα κε άξζξν 25 παξ. 3 πλη.: «Ζ θαηαρξεζηηθή άζθεζε δηθαηψκαηνο δελ επηηξέπεηαη». 62 Βι. θαη Λαδαξάθνο Γ.Γ., νπ.π., ζει 73 επ. 63 Σν απηφ ηζρχεη θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ ηδησηηθψλ εγγξάθσλ, φπνπ απαηηείηαη ε ζπλδξνκή εηδηθνχ έλλνκνπ ζπκθέξνληνο. 64 Βι. ηνλ Καλ 1049/2001 «γηα ηελ πξφζβαζε ηνπ θνηλνχ ζηα έγγξαθα ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο», ηνλ αγγιηθφ λφκν γηα ηελ ειεπζεξία ηεο πιεξνθφξεζεο Freedom of Information Act 2000, θαη ηνλ αληίζηνηρν γεξκαληθφ Informationsfreiheitsgesetz. 65 Σάρνο Α.Η., νπ.π., ζει. 121 επ. 15

23 γλψζε ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο, φπσο απηή απνηππψλεηαη ζηα δεκφζηα έγγξαθα, θαη, ηαπηφρξνλα, ηε δπλαηφηεηα ζπκπξνζδηνξηζκνχ ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο ζε ζέκαηα θαη ηνκείο πνπ αθνξνχλ φρη κφλν ηνλ ίδην πξνζσπηθά σο άηνκν αιιά θαη ην θνηλσληθφ ζχλνιν γεληθφηεξα. Δπηηπγράλεηαη, παξάιιεια, απνηειεζκαηηθφηεξε πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ θαη ελλφκσλ ζπκθεξφλησλ ησλ δηνηθνπκέλσλ, θαζψο, επίζεο, δηαζθαιίδεηαη πιεξέζηεξα ε αξρή ηεο δηαθάλεηαο θαη δεκνζηφηεηαο ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο θαη εληζρχεηαη ε δεκνθξαηηθή αξρή θαη ε αξρή ηεο ιατθήο θπξηαξρίαο. Χο πξνο ηελ αλαγθαία ζηάζκηζε κεηαμχ ησλ αληηηηζέκελσλ ζπκθεξφλησλ θαη ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ, απηή (νθείιεη λα) πξαγκαηνπνηείηαη, ζε θάζε πεξίπησζε, κέζσ ησλ πξνβιεπφκελσλ εμαηξέζεσλ απφ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο. Κάζε άιιε ζπξξίθλσζε απηνχ, θαη κάιηζηα απφ ηε λνκνινγία θαη ζε πξψηκν ζηάδην θαη κε αζαθή θξηηήξηα, ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη αλεπίηξεπηε θαιθίδεπζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο ζηε γλψζε θαη ηελ δεκφζηα πιεξνθνξία Δμαηξέζεηο Ο λνκνζέηεο αλαγλσξίδεη φηη ην δηθαίσκα γλψζεο ησλ δηνηθεηηθψλ ζηνηρείσλ ζπλαληά ηα φξηά ηνπ ζηελ αλάγθε λα πξνζηαηεπηνχλ άιια έλλνκα αγαζά. Σε δηεπζέηεζε ηεο ζρέζεο απηήο, ή θαη ζχγθξνπζεο, κεηαμχ ησλ (αληαγσληζηηθψλ) έλλνκσλ αγαζψλ θαη ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλσλ δηθαησκάησλ επηρεηξεί λα αληηκεησπίζεη κε ηελ πξφβιεςε, ζην άξζξν 5 παξ. 3 Κ.Γ.Γ., δέζκεο εμαηξέζεσλ απφ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο. Όπσο έρεη αλαθεξζεί, νη εμαηξέζεηο απηέο εληάζζνληαη ζε δχν εηδηθφηεξεο θαηεγνξίεο: ηηο απφιπηεο, φπνπ ε αξκνδηφηεηα ηεο Γηνίθεζεο είλαη δεζκία θαη, εθφζνλ ζπληξέρεη θάπνηα απφ απηέο, νθείιεη λα κελ επηηξέςεη ηελ πξφζβαζε, θαη ηηο ζρεηηθέο, φπνπ ν λνκνζέηεο εκπηζηεχεηαη ζηνλ εθαξκνζηή ηνπ δηθαίνπ ηε ζηάζκηζε ησλ ζπγθξνπφκελσλ έλλνκσλ αγαζψλ. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο κειέηεο θαη ιφγσ ηεο δεδνκέλεο θαη νινέλα απμαλφκελεο ζεκαζίαο πνπ απνθηνχλ ηα ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλα δηθαηψκαηα ζηελ πιεξνθφξεζε θαη ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθφηεηαο 66 ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, ηδηαίηεξν 66 Πξφθεηηαη γηα ην δηθαίσκα ηνπ πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ, ην δηθαίσκα, δειαδή, θαζελφο λα ζπκπξνζδηνξίδεη ηνλ πιεξνθνξηαθφ ηνπ νξίδνληα, πνηεο πιεξνθνξίεο πνπ ηνλ αθνξνχλ θαζίζηαληαη γλσζηέο ζην πεξηβάιινλ ηνπ, θαζψο επίζεο θαη ην εχξνο ηνπ πεξηβάιινληνο απηνχ. Βι. απφθαζε ηνπ Οκνζπνλδηαθνχ πληαγκαηηθνχ Γηθαζηεξίνπ ηεο Γεξκαλίαο γηα ηελ απνγξαθή (Volkszählungsurteil), BVerfGE 65, 1 επ. ην ειιεληθφ χληαγκα ην δηθαίσκα απηφ θαηνρπξψλεηαη κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 9Α γηα ην δηθαίσκα πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. 16

24 ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε επηινγή ηνπ λνκνζέηε λα ζεζπίζεη απφιπηε εμαίξεζε απφ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα έγγξαθα, ζε πεξίπησζε πνπ ζε απηά πεξηιακβάλνληαη πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ηελ ηδησηηθή ή νηθνγελεηαθή δσή ηξίηνπ Απόιπηεο εμαηξέζεηο Σν θαηλφκελν ε άζθεζε ελφο αηνκηθνχ δηθαηψκαηνο λα παξεκπνδίδεη ή λα πεξηνξίδεη ηελ άζθεζε άιινπ δηθαηψκαηνο απφ άιινλ θνξέα θάζε άιιν παξά ζπάλην είλαη. Οη ελ ιφγσ ζπγθξνχζεηο, ζχκθσλα κε ηελ θξαηνχζα ζηελ ζπληαγκαηηθή ζεσξία άπνςε 67, πξέπεη λα επηιχνληαη κε βάζε ηελ αξρή ηεο πξαθηηθήο αξκνλίαο, θαηά ηελ νπνία επηβάιιεηαη ε νξηνζέηεζε ηνπ θαλνληζηηθνχ εχξνπο θάζε δηθαηψκαηνο, ψζηε θάζε έλα απφ απηά λα πξαγκαηψλεηαη κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν. Δλ πξνθεηκέλσ, ην δήηεκα παξνπζηάδεηαη σο ζχγθξνπζε κεηαμχ ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πιεξνθφξεζε, φπσο απηή πξαγκαηψλεηαη κέζσ ηεο πξφζβαζεο ζηα δηνηθεηηθά ζηνηρεία, θαη ηνπ δηθαηψκαηνο ηξίηνπ, πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο ηνπ νπνίνπ πεξηιακβάλνληαη ζην έγγξαθν, ζηελ πιεξνθνξηαθή απηνδηάζεζε θαη πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθήο δσήο, ε νπνία βιάπηεηαη απφ ηελ γλσζηνπνίεζε ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ. Τπνζηεξίδεηαη, ινηπφλ, φηη πξνθεηκέλνπ γηα ηελ επίιπζε ηεο, θαηαξρήλ, ζχγθξνπζεο, επηβάιιεηαη ad hoc ζηάζκηζε ησλ αληηηηζέκελσλ ελλφκσλ ζπκθεξφλησλ κε βάζε ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο 68. Ζ ζηάζκηζε θαη ε αξκνληθή ζπλχπαξμε κεηαμχ ηεο πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ηεο αλάγθεο γηα ειεχζεξε ξνή πιεξνθνξηψλ νθείιεη λα πξαγκαηνπνηείηαη απφ ηνλ εθαξκνζηή ηνπ δηθαίνπ ζηε βάζε ζπγθεθξηκέλσλ θξηηεξίσλ 69 πξνθεηκέλνπ λα αίξεηαη ε ζρέζε έληαζεο κε ηελ κεξηθή ηθαλνπνίεζε θαη ησλ δχν ή, εμαηξεηηθά, κε ηελ ππνρψξεζε ηνπ ελφο έλαληη ηνπ άιινπ δηθαηψκαηνο, ηεξψληαο, ζε θάζε πεξίπησζε, ηνπο φξνπο θαη πξνυπνζέζεηο ηεο λνκνζεζίαο πεξί πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Δίλαη αζθαιψο νξζφηεξν ν 67 Γηα ηελ αληίζεηε άπνςε, φηη δειαδή «δήηεκα ζχγθξνπζεο δηθαησκάησλ ζηελ ζχγρξνλε έλλνκε ηάμε δελ ππάξρεη» βι. Γεκεηξφπνπινο Α., Παξαδφζεηο πληαγκαηηθνχ Γηθαίνπ, Θ εθδ. Αζήλα 2001, ζει 932 επ. φπνπ θαη πεξαηηέξσ παξαπνκπέο. 68 Άξζξν 25 παξ. 1 εδαθ. δ πλη. θαηά ην νπνίν : «Οη θάζε είδνπο πεξηνξηζκνί πνπ κπνξνχλ θαηά ην χληαγκα λα επηβιεζνχλ ζηα δηθαηψκαηα απηά πξέπεη λα πξνβιέπνληαη είηε απεπζείαο απφ ην χληαγκα είηε απφ ην λφκν, εθφζνλ ππάξρεη επηθχιαμε ππέξ απηνχ θαη λα ζέβνληαη ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο». 69 Γηα ηα θξηηήξηα ζηάζκηζεο θαη ηηο κεζφδνπο ακνηβαίαο ηθαλνπνίεζεο ησλ αληηηηζέκελσλ ζπκθεξφλησλ, κεηαμχ ηεο πινχζηαο βηβιηνγξαθίαο, βι. Οκάδα Δξγαζίαο 29, Γλσκνδφηεζε 3/1999 θαη 7/2003, σηεξφπνπινο Β., νπ. π., ζει. 174 επ. 17

25 λνκνζέηεο λα θαζνξίδεη ζαθή θξηηήξηα ζηάζκηζεο αιιά λα εκπηζηεχεηαη ηε ζηάζκηζε ησλ ελλφκσλ αγαζψλ ζηνλ εθαξκνζηή ηνπ δηθαίνπ θαη φρη λα πξνβαίλεη απεπζείαο ν ίδηνο ζε απηήλ κε γεληθή θαη αδηαθνξνπνίεηε ξχζκηζε, ε νπνία εθαξκφδεηαη ζε θάζε πεξίπησζε. Καη ηνχην γηαηί ν εθαξκνζηήο ηνπ δηθαίνπ (θαη φρη ν λνκνζέηεο) έρεη ελψπηφλ ηνπ ηα δεδνκέλα ηεο θάζε πεξίπησζεο ψζηε λα κπνξεί λα πξνβεί ζε νξζή θξίζε. Απηφ, βεβαίσο, πξνυπνζέηεη, ηνπιάρηζηνλ, ηελ επαηζζεζία ηεο Γηνίθεζεο θαη ηελ εμνηθείσζε απηήο κε ηε ζρεηηθή λνκνζεζία. Δλέρεη, σζηφζν, θηλδχλνπο ζε πεξίπησζε πιεκκεινχο ή κε νκνηφκνξθνπο εθαξκνγήο Σαπηφρξνλα, ηερληθέο ζηε δηάζεζε ηεο Γηνίθεζεο, φπσο ε κεξηθή πξφζβαζε, ε απαγφξεπζε νξηζκέλσλ ρξήζεσλ ή ε αλσλπκνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ, ζπκβάιινπλ ζηελ εμηζνξξφπεζε ησλ εθ πξψηεο φςεσο αληηθξνπφκελσλ ζπκθεξφλησλ θαη ηελ (έζησ θαη κεξηθή αιιά ζπλήζσο απνηειεζκαηηθή) απφιαπζε θαη ησλ δχν έλλνκσλ αγαζψλ. Ζ επηινγή, σζηφζν, ηεο απφιπηεο απαγφξεπζεο («ην θαηά ηηο πξνεγνχκελεο παξαγξάθνπο δηθαίσκα δελ πθίζηαηαη») θαηαδεηθλχεη ηελ εζθαικέλε αληίιεςε ηνπ θνηλνχ λνκνζέηε φηη πξφθεηηαη γηα δηθαηψκαηα εληειψο δηαθνξεηηθά, αληηηηζέκελα θαη αιιειναπνθιεηφκελα. Ζ αληίιεςε απηή, φκσο, «αθελφο παξαβιέπεη φηη θαη ηα δχν δελ απνηεινχλ απηαμίεο αιιά εθδειψζεηο ηνπ δηθαηψκαηνο αλάπηπμεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο, πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο ζηελ θνηλσληθή δηαδηθαζία θαη παξακέηξνπο ηεο δεκνθξαηηθήο νξγάλσζεο ηνπ θξάηνπο θαη ηεο θνηλσλίαο θαη αθεηέξνπ, απνρσξίδνληάο ηα, ηνπο ζηεξεί ηε δπλακηθή πνπ αλαπηχζζνπλ ζηε ζπλάθεηα θαη αιιειεπίδξαζή ηνπο. Αλ θαη εθθηλνχλ απφ δηαθνξεηηθέο δηθαηνπνιηηηθέο παξαδφζεηο, ηα δηθαηψκαηα απηά - κε βάζε ηε γεληθή ηνπο ζεκειίσζε αιιά θαη ηε ζηνρνζεζία ηνπο ηεινχλ ζε ζρέζε αιιεινπξνζδηνξηζκνχ θαη αιιεινζπκπιήξσζεο. Όηαλ πξνθχπηνπλ ζπγθξνχζεηο, ηφηε πξφθεηηαη γηα έλα πξφβιεκα ζηάζκηζεο» 70. Πξνθχπηεη, ινηπφλ, φηη ηα δχν δηθαηψκαηα δελ ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη a priori σο αληηηηζέκελα. Σφζν ην δηθαίσκα ηνπ πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ φζν θαη ην δηθαίσκα ζηελ πιεξνθφξεζε θαη πξφζβαζεο ζηε γλψζε, φπσο απηφ εμεηδηθεχεηαη (ρσξίο λα εμαληιείηαη) κέζσ ηεο πξφζβαζεο ζηα δεκφζηα έγγξαθα, απνηεινχλ αλαγθαίεο πξνυπνζέζεηο γηα ηε ζπκκεηνρή ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο κε ζεβαζκφ ζηελ πξνζηαζία ηεο αλζξψπηλεο αμίαο. Αξθεί λα ζθεθηεί 70 Μήηξνπ Λ., Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο Δλαληίνλ ηεο Πξνζηαζίαο Πιεξνθνξηψλ, Νφκνο θαη Φχζε (Φεβξνπάξηνο 1996). Γηαζέζηκν ζηελ 18

26 θαλείο φηη δελ λνείηαη ειεπζεξία ζηε ξνή (δεκφζησλ) πιεξνθνξηψλ πνπ λα αληηκεησπίδεη ην άηνκν σο πιεξνθνξηαθφ αληηθείκελν, νχηε φκσο θαη πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ πνπ λα αθπξψλεη ζηελ πξάμε ην δηθαίσκα ηνπ πιεξνθνξείλ θαη πιεξνθνξείζζαη, γηα λα θαηαιήμεη ζην ζπκπέξαζκα φηη δελ είλαη παξά κφλν κηα «γθξίδα» πεξηνρή έληαζεο πνπ επηβάιιεη ηε κεηαμχ ηνπο ζηάζκηζε. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, ηα δχν δηθαηψκαηα αιιεινζπκπιεξψλνληαη θαη αιιεινπξνζδηνξίδνληαη θαηά ηέηνην ηξφπν πνπ ην έλα λα απνηειεί πξνυπφζεζε απφιαπζεο ηνπ άιινπ θαη vice versa. Ο θνηλφο λνκνζέηεο, αηπρψο, δείρλεη λα παξαγλσξίδεη θαη λα παξαβιέπεη ηελ πξναλαζεξζείζα πξνβιεκαηηθή, θαζψο εηζάγεη απφιπην πξνβάδηζκα ππέξ ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθφηεηαο. Με ηνλ ηξφπν απηφ «απνιπηνπνηεί» ην δηθαίσκα ηεο πιεξνθνξηαθήο απηνδηάζεζεο, ζεσξεί φηη απηφ δελ είλαη δεθηηθφ πεξηνξηζκψλ θαη θαζηζηά ην δηθαίσκα πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, θάζε πξνζσπηθνχ δεδνκέλνπ, αδηάζεην. Γεκηνπξγνχληαη κε ηνλ ηξφπν απηφ νμχκσξεο θαηαζηάζεηο θαηά ηηο νπνίεο ε γλσζηνπνίεζε ησλ πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ ηξίησλ λα είλαη παξάλνκε αθφκα θαη αλ ην ππνθείκελν ησλ δεδνκέλσλ παξάζρεη ηελ ζπγθαηάζεζή ηνπ πξνο ηνχην. Ζ πξνζήθνπζα ξχζκηζε ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί κε ηελ πξφβιεςε ηεο δηαθξηηηθήο επρέξεηαο ηεο Γηνίθεζεο σο πξνο ηε ρξήζε ζεηξάο άιισλ ηερληθψλ. Ο λνκνζέηεο, ελ πξνθεηκέλσ, δε ιακβάλεη ππφςε ηηο πεξηπηψζεηο εθείλεο πνπ ε εμηζνξξφπεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ζα επεξρφηαλ κέζσ ηεο κεξηθήο πξφζβαζεο (κε ηε κε γλσζηνπνίεζε νξηζκέλσλ ή ιεπηνκεξψλ ή επαίζζεησλ ζηνηρείσλ ελφο πξνζψπνπ), ηεο απαγφξεπζεο νξηζκέλσλ ρξήζεσλ (φπσο ε εκπνξηθή ρξήζε) ή, αθφκα, δελ αλαγλσξίδεη ην δηθαίσκα ηνπ ππνθεηκέλνπ λα επηζπκεί ην ίδην ηε γλσζηνπνίεζε θαη πεξαηηέξσ ρξήζε ησλ δεδνκέλσλ ηνπ ηνπιάρηζηνλ γηα νξηζκέλνπο ζθνπνχο. Πεξαηηέξσ, ε κεηαηξνπή ησλ απφιπησλ εμαηξέζεσλ ζε ζρεηηθέο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηε ξεηή επηθχιαμε ηήξεζεο ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Ν. 2472/97 71, ν νπνίνο αληηκεησπίδεη ζαθψο απνηειεζκαηηθφηεξα ην δήηεκα ηεο ζηάζκηζεο ησλ εκπιεθφκελσλ δηθαησκάησλ 72, αθήλνληαο ν λνκνζέηεο ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηνπ εθαξκνζηή ηνπ δηθαίνπ ηελ επηινγή ηεο πξνζήθνπζαο γηα θάζε πεξίπησζε ηερληθή ζηάζκηζεο. 71 ΦΔΚ 50 Α. 72 Βι. θαη Λαδαξάθνο Γ.Γ., νπ.π., ζει

27 Τπφ ην πξίζκα απηφ, εκθαλίδεη πξφβιεκα αληηζπληαγκαηηθφηεηαο ε ξχζκηζε ηνπ άξζξνπ 5 παξ. 3 εδαθ. 1 ηνπ Ν. 2690/99, θαζψο ν λνκνζέηεο εηζάγεη απφιπην πξνβάδηζκα ππέξ ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθφηεηαο θαη αλαγάγεη in abstracto απηήλ ζε ππέξηεξν έλαληη ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο ζηε δεκφζηα πιεξνθνξία αγαζφ. Γεληθψο, ηα εθ ηνπ λφκνπ «απφιπηα πξνβαδίζκαηα» κεηαμχ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ αληίθεηληαη ζηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο θαη, σο εθ ηνχηνπ, ζην χληαγκα. Δμίζνπ αηπρήο φρη απιά ε παξάιεςε ηνπ λνκνζέηε λα ζεξαπεχζεη ην δήηεκα κε ηελ πξφζθαηε λνκνζεηηθή παξέκβαζε 73 αιιά θαη ε αμηνζεκείσηε εκκνλή ηνπ λα δεζκεχεη ν ίδηνο εθ ησλ πξνηέξσλ ηνλ εθαξκνζηή ηνπ δηθαίνπ σο πξνο ηελ αθνινπζεηέα ηερληθή ζηάζκηζεο ησλ δχν απηψλ ελλφκσλ αγαζψλ. Οη ίδηεο παξαηεξήζεηο ηζρχνπλ θαη σο πξνο ηελ απφιπηε εμαίξεζε 74 απφ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε πεξίπησζε πνπ παξαβιάπηεηαη πξνβιεπφκελν απφ εηδηθέο δηαηάμεηο απφξξεην. Καη ζηελ πεξίπησζε απηή, ηα έγγξαθα εμαηξνχληαη ζην ζχλνιφ ηνπο θαη απφιπηα απφ ηελ πξφζβαζε ησλ δηνηθνπκέλσλ ρσξίο ηε δπλαηφηεηα λα ιακβάλεηαη ππφςε ε πξνεθηεζείζα πξνβιεκαηηθή. Πεξαηηέξσ, ε λνκνζεηηθή επηινγή κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ππεξβνιηθά εθηεηακέλε, θαζψο θαηαιήγεη ζε ζεζκηθή επηβεβαίσζε θαη θαηνρχξσζε θάζε είδνπο απνξξήηνπ, πνπ έρεη θαζηεξσζεί σο ζήκεξα 75. Ο ραξαθηεξηζκφο, πάλησο, απφ ηε Γηνίθεζε ελφο εγγξάθνπ σο «εκπηζηεπηηθνχ», δελ ζπληζηά, αθ εαπηνχ απφξξεην πξνβιεπφκελν απφ εηδηθέο δηαηάμεηο θαη θαηά ζπλέπεηα δελ είλαη ιφγνο απφξξηςεο ηνπ αηηήκαηνο ρεηηθέο εμαηξέζεηο Σν δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα δεκφζηα έγγξαθα ηειεί ππφ ηελ δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο Γηνίθεζεο εάλ ην έγγξαθν αλαθέξεηαη ζηηο ζπδεηήζεηο ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ ή αλ ε ηθαλνπνίεζε ηνπ δηθαηψκαηνο είλαη δπλαηφλ λα δπζρεξάλεη νπζησδψο ηελ έξεπλα δηθαζηηθψλ, δηνηθεηηθψλ, αζηπλνκηθψλ ή ζηξαηησηηθψλ αξρψλ ζρεηηθά κε ηελ ηέιεζε εγθιήκαηνο ή δηνηθεηηθήο παξάβαζεο. 73 Ν. 3448/ Οκνίσο, ην δηθαίσκα γλψζεο απαγνξεχεηαη φηαλ αζθείηαη θαηά παξάβαζε ησλ δηαηάμεσλ πνπ πξνζηαηεχνπλ ηελ πλεπκαηηθή ή βηνκεραληθή ηδηνθηεζία (Ν. 2121/1993). Βι. θαη Σάρνο Α.Η., νπ.π., ζει. 126 επ. 75 Λαδαξάθνο Γ.Γ., νπ.π., ζει Βι. ζρεη. ΓΗΚΠΟ/Φ.16/6228/