ΙΘ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ

Transcript

1 Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΓΔΝΙΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέκα: πιινγή θαη επεμεξγαζία πξνζσπηθώλ δεδνκέλσλ ζην δεκόζην ηνκέα : ε εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθόηεηαο από ηνπο δεκόζηνπο θνξείο θαη από ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνύ Υαξαθηήξα Δπηβιέπνπζα: Δπαγγειία Μήηξνπ πνπδάζηξηα: Γηνλπζία Κνύινπ ΑΘΗΝΑ

2 Πεξίιεςε Ζ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο, πνπ θαηνρπξψλεηαη ζην ειιεληθφ χληαγκα (άξζξν 25) θαη αλαγλσξίδεηαη σο θεθηεκέλν ηνπ θνηλνηηθνχ θαη δηεζλνχο δηθαίνπ, νξηνζεηεί θάζε πεξηνξηζκφ αηνκηθνχ δηθαηψκαηνο. Δπηβάιιεη ηελ χπαξμε εχινγεο ζρέζεο κεηαμχ ηνπ επηβαιιφκελνπ πεξηνξηζκνχ θαη ηνπ λφκηκνπ ζθνπνχ ηνπ, δειαδή κηα εχινγε ηζνξξνπία κεηαμχ ζθνπψλ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο θαη πξνζηαζίαο δηθαησκάησλ ή κεηαμχ «ζπγθξνπφκελσλ» δηθαησκάησλ. Σν πεξηερφκελν ηεο αξρήο απνηππψλεηαη θαη εμεηδηθεχεηαη ζην ζεζκηθφ πιαίζην πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ηδίσο ζην λφκν 2472/1997, πνπ εθαξκφδεη ην άξζξν 9Α ηνπ πληάγκαηνο. εκαληηθφηεξε εμεηδίθεπζε ηεο αλαινγηθφηεηαο είλαη νη αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ, δειαδή ε αξρή ηνπ πξνθαζνξηζκέλνπ θαη ζαθνχο ζθνπνχ επεμεξγαζίαο θαη νη αξρέο ηεο ζπλάθεηαο, ηεο πξνζθνξφηεηαο θαη ηεο πνζνηηθήο ηζνξξνπίαο ησλ ππφ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ ζε ζρέζε κε ην ζθνπφ επεμεξγαζίαο. Ζ θαη εμαίξεζε πξφβιεςε λφκηκσλ βάζεσλ επεμεξγαζίαο απνηειεί επίζεο εθαξκνγή ηεο αξρήο. Οη δηαηάμεηο απηέο πξέπεη λα εθαξκφδνληαη ππφ ην εξκελεπηηθφ θσο ηεο αλαινγηθφηεηαο. Ζ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα εθαξκφδεη ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο κε δεκηνπξγηθφ ηξφπν, πξνθεηκέλνπ λα νξηνζεηήζεη ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα ζην δεκφζην ηνκέα. ηελ παξνχζα εξγαζία εμεηάδνληαη δηάθνξα πεδία επεμεξγαζίαο : ην πεξηερφκελν ησλ δεκνζίσλ εγγξάθσλ, ε πξφζβαζε ζηα δεκφζηα έγγξαθα, ζπλήζεηο δηνηθεηηθέο πξαθηηθέο επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ θαζψο θαη κία κειέηε πεξίπησζεο γηα ηε ρξήζε θιεηζηψλ θπθισκάησλ ηειεφξαζεο ζην δεκφζην ηνκέα. Summary The principle of proportionality, which is stipulated in the Greek Constitution (article 25) and is also recognized as an acquis of Community and international law, defines each constraint placed upon individual s fundamental rights. It requires that the constraint placed upon human rights corresponds fairly to its legal purpose, namely it requires a fair balance between general interest and protection of fundamental rights or between mutually conflicting rights. The content of the principle is enshrined and specified in data protection law, mainly in law 2472/1997, which applies the provision 1

3 of the article 9A in the Greek Constitution. The most significant enshrinement of proportionality is included in the principles that apply on data quality, namely the principle of predefined and clear purpose of data processing and the principles of relevance, appropriateness and quantitative balance between the data being processed and the purpose of processing. The exceptional provision of data processing legal basis stands also as an application of proportionality. All these stipulations should be applied in the light of proportionality. Data Protection Authority applies the principle of proportionality in a creative manner, in order to put constraints on personal data processing in public sector. Several fields of data processing are being examined hereby: the content of public documents, the access to public documents, usual administrative practices of elaboration as well as a case study of CCTVs in the public sector. 2

4 Πεξηερόκελα Δηζαγσγή..ζ. 5 A Μέξνο : Η αξρή ηεο αλαινγηθόηεηαο σο γεληθό ζπληαγκαηηθό όξην ζηνπο πεξηνξηζκνύο ησλ αηνκηθώλ δηθαησκάησλ..ζ Γεληθά ζ Ννκνινγηαθή δηάπιαζε ηεο αξρήο-πεδίν εθαξκνγήο-ζπληαγκαηηθή ηζρχο..ζ Δηδηθά: ε εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο γηα ηελ επίιπζε ζχγθξνπζεο κεηαμχ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ...ζ Ζ αλαινγηθφηεηα σο αξρή ηνπ θνηλνηηθνχ θαη δηεζλνχο δηθαίνπ.. ζ. 13 Β Μέξνο : Δμεηδίθεπζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθόηεηαο ζην ζεζκηθό πιαίζην πξνζηαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα..ζ Ζ ζπληαγκαηηθή θαηνρχξσζε ηνπ δηθαηψκαηνο.ζ Δμεηδίθεπζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο ζην λφκν...ζ. 16 α. Γεληθέο αξρέο επεμεξγαζίαο ζ. 17 i. Αξρή ηνπ ζθνπνχ... ζ. 17 ii. Αξρή αλαγθαηφηεηαο.ζ. 19 iii. Αξρή ρξνληθά πεπεξαζκέλεο δηαηήξεζεο ησλ δεδνκέλσλ..ζ. 21 iv. Αξρή ηεο αθξίβεηαο..ζ. 22 β. Νφκηκεο βάζεηο επεμεξγαζίαο.ζ. 23 γ. Απμεκέλε πξνζηαζία επαίζζεησλ δεδνκέλσλ ζ. 25 δ. Απαιιαγή απφ ππνρξέσζε γλσζηνπνίεζεο θαη ιήςεο άδεηαο..ζ. 27 ε. Απφξξεην θαη αζθάιεηα ηεο επεμεξγαζίαο....ζ. 27 ζη. Δθαξκνγή ηεο αλαινγηθφηεηαο απφ ηελ Αξρή. ζ. 28 Γ Μέξνο : Η εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ηεο αλαινγηθόηεηαο από ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνύ Υαξαθηήξα. ζ. 30 1ν Κεθάιαην: Πεξηερόκελν δεκνζίσλ εγγξάθσλ. ζ. 30 α. Γεληθέο παξαηεξήζεηο γηα ηελ εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ηεο Αξρήο ζ. 30 β. Πεξηπησζηνινγία.ζ. 32 i. Αζηπλνκηθφ δειηίo ηαπηφηεηαο.ζ. 32 ii. Πηζηνπνηεηηθφ ζηξαηνινγηθήο θαηάζηαζεο..ζ. 33 iii. Πηζηνπνηεηηθφ νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο...ζ. 34 iv. Πηζηνπνηεηηθφ γέλλεζεο ζ.35 3

5 v. Λεμηαξρηθή πξάμε ζ. 35 vi. Απνιπηήξηνο ηίηινο δεκνηηθήο/κέζεο εθπαίδεπζεο ζ. 36 vii. πιινγή ηνπ δεδνκέλνπ ηνπ ζξεζθεχκαηνο θαηά ηε ζηξαηησηηθή ζεηεία θαη ηε θνίηεζε ζε ζηξαηησηηθέο ζρνιέο ζ.37 viii. Αλαγξαθή πεηζαξρηθήο πνηλήο ζε πξνζσξηλή βεβαίσζε ηαπηφηεηαο ζ.38 ix. Αλαγξαθή επαίζζεησλ δεδνκέλσλ ζε γλσκάηεπζε Τγεηνλνκηθήο Δπηηξνπήο ζ. 38 2ν Κεθάιαην : Πξόζβαζε ζε δηνηθεηηθά έγγξαθα ζ. 39 α. χγθξνπζε δηθαησκάησλ:θξηηήξηα γηα ηελ πξαθηηθή ελαξκφληζή ηνπο θαηά ην λφκν θαη ηε λνκνινγία ηεο Αξρήο ζ.39 β. Ννκνινγία ηεο Αξρήο Κξηηήξηα ζηάζκηζεο.ζ. 40 γ. Δλδεηθηηθέο απνθάζεηο ηεο Αξρήο...ζ. 45 i. Πξφζβαζε ζε ζηνηρεία γηα ρξήζε ελψπηνλ Γηθαζηεξίνπ. ζ 45 ii. Πξφζβαζε ζε θάθειν ζπλππνςεθίνπ ζ. 47 iii. Πξφζβαζε ζε αξρεία γηα εξεπλεηηθνχο / επηζηεκνληθνχο ζθνπνχο ζ. 48 3ν Κεθάιαην : Γηνηθεηηθέο πξαθηηθέο.ζ. 52 α. Γεκνζίεπζε δηαδηθαζηψλ επηινγήο-απνηειεζκάησλ δηαγσληζκψλ ζ. 52 β. Μέζα απφδεημεο δηθαησκάησλ...ζ. 54 γ. Γήισζε πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ππαιιήισλ.ζ. 55 δ. Τπεξεζία M-TAXIS ζ.56 4ν Κεθάιαην : Γεκόζηα αζθάιεηα - Η πεξίπησζε ησλ θιεηζηώλ θπθισκάησλ ηειεόξαζεο...ζ. 59 α. Γεληθά..ζ. 59 β. Ζ νδεγία 1122/2000 ηεο Αξρήο...ζ.60 γ. Ννκνινγία ηεο Αξρήο.ζ. 63 i. Ζ πεξίπησζε ηνπ CCTV ζην νδηθφ δίθηπν Αηηηθήο. ζ.63 ii. Άιιεο απνθάζεηο...ζ. 69 πκπεξάζκαηα.. ζ. 72 Βηβιηνγξαθία.ζ. 74 Παξάξηεκα ζ. 79 4

6 Δηζαγσγή Ζ ζπιινγή θαη ρξήζε πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ ησλ πνιηηψλ ζπληζηά αλαγθαίν φξν γηα ηελ άζθεζε ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο. Ζ επηδίσμε δεκφζησλ ζθνπψλ θαη ε νξγάλσζε ηεο ζρέζεο θξάηνπο-πνιίηε ηφζν ζην πεδίν ηεο ιεγφκελεο πεξηνξηζηηθήο δηνίθεζεο (δεκφζηα ηάμε θαη αζθάιεηα) φζν θαη ηεο εθηεηακέλεο παξνρηθήο δηνίθεζεο (παηδεία, πγεία, θνηλσληθή πξφλνηα) πξνυπνζέηνπλ ηε ζπγθξφηεζε θαη δηαρείξηζε βάζεσλ δεδνκέλσλ (αξρείσλ) απφ ηνπο δεκφζηνπο θνξείο κε πιεξνθνξίεο (ζπρλά επαίζζεηεο) πνπ ηαπηνπνηνχλ ηνπο πνιίηεο θαη πξνζδηνξίδνπλ ηε ζρέζε ηνπο κε ηε Γηνίθεζε. Αληίζηνηρα, ε ζπλεξγαζία κεηαμχ δεκφζησλ ππεξεζηψλ ζηα πιαίζηα άζθεζεο ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο ππαγνξεχεη ζπρλά ηε δηαβίβαζε ηέηνησλ πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ απφ ηε κία ζηελ άιιε. Ζ δηαρείξηζε, επνκέλσο, ηεο πξνζσπηθήο πιεξνθνξίαο θαη ε ξνή ηεο ζηνπο θφιπνπο ηεο Γηνίθεζεο γηα ιφγνπο επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο ησλ ππεξεζηψλ ηθαλνπνηεί αλάγθεο ηεο δηνηθεηηθήο ιεηηνπξγίαο θαη θαη επέθηαζε ησλ πνιηηψλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε πιεξνθνξία πνπ ζπιιέγεηαη απφ ην Κξάηνο θαη θαζίζηαηαη αληηθείκελν επεμεξγαζίαο γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ πξέπεη θαηαξρήλ λα είλαη πξνζβάζηκε ζηνπο πνιίηεο, ζηα πιαίζηα ηεο αξρήο ηεο δηαθάλεηαο πνπ δηέπεη ηελ θξαηηθή δξάζε αιιά θαη ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πιεξνθφξεζε (άξζξν 5Α παξ. 1 ηνπ πληάγκαηνο) πνπ ηειεί ππφ ηελ εγγχεζε ηνπ Κξάηνπο θαη απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηελ απφιαπζε αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ θαη ηελ άζθεζε δηθαησκάησλ. Σαπηφρξνλα, φκσο, ε ζπγθέληξσζε θαη δηαρείξηζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηνπο δεκφζηνπο θνξείο θαη ε δηάδνζε απηψλ απνηειεί πεγή δηαθηλδχλεπζεο γηα ηελ ειεχζεξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ πνιίηε θαη ην δηθαίσκά ηνπ ζηνλ ηδησηηθφ βίν, δεδνκέλνπ φηη νη πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο πεξηθιείνπλ πηπρέο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ ππνθεηκέλνπ ηνπο, ζπρλά αλαγφκελεο ζηελ απφξξεηε ηδησηηθή ζθαίξα. Ζ θπξηαξρηθή επέκβαζε ηνπ Κξάηνπο ζην πεδίν απηφ, φηαλ είλαη εθηεηακέλε, θαηά κείδνλα δε ιφγν φηαλ απνβιέπεη ζηελ πνιπιεηηνπξγηθή αμηνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ θαζ ππέξβαζε ηνπ λφκηκνπ ζθνπνχ ζπιινγήο ηνπο, ζπλδέεηαη κε θηλδχλνπο ππνβνιήο ηνπ πξνζψπνπ ζε δπζκελείο δηαθξίζεηο θαη ππνβάζκηζήο ηνπ ζε «πιεξνθνξηαθφ αληηθείκελν». Ο θίλδπλνο απηφο, άιισζηε, απμάλεηαη κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο απφ ην δεκφζην ηνκέα ησλ δπλαηνηήησλ απηνκαηνπνηεκέλεο επεμεξγαζίαο πνπ πξνζθέξνπλ νη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο. 5

7 Ζ δηαζθάιηζε ηεο ηζνξξνπίαο κεηαμχ αθελφο ηεο πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ (άξζξν 9Α ηνπ πληάγκαηνο) -πνπ ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηελ αμία ηνπ αλζξψπνπ θαη απνηειεί πξνυπφζεζε αθψιπηεο άζθεζεο αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ- θαη αθεηέξνπ ησλ σθειεηψλ απφ ηελ αμηνπνίεζε πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ ζηα πιαίζηα ηεο Γηνίθεζεο απαηηεί ηελ απζηεξή νξηνζέηεζε ηεο θξαηηθήο δξάζεο ζην πεδίν απηφ. Βαζηθφ εξγαιείν γηα ην ζθνπφ απηφ είλαη ε ζπληαγκαηηθή αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο, πνπ, σο έθθαλζε ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ θαη ηεο αξρήο ηεο λνκηκφηεηαο, δηέπεη ην ζχλνιν ηεο θξαηηθήο δξάζεο θαη εηδηθφηεξα ηηο επεκβάζεηο ζηε ζθαίξα ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ. Ζ αλαινγηθφηεηα επηηάζζεη ηε ζηάζκηζε κεηαμχ κέζσλ θαη επηδησθφκελσλ ζθνπψλ θαη θαζνξίδεη ην «πξνζήθνλ» κέηξν ηεο επέκβαζεο, πνπ ηαπηίδεηαη κε ην αλαγθαίν θαη ην εχινγν γηα ηελ επηδίσμε ηνπ ζθνπνχ. Με γλψκνλα ηελ αλαινγηθφηεηα, φπσο εμεηδηθεχεηαη ζην πξνζηαηεπηηθφ γηα ηα πξνζσπηθά δεδνκέλα ζεζκηθφ πιαίζην, θάζε ζπιινγή θαη ρξήζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ αλαπξνζδηνξίδεηαη θαη αληίζηνηρα αμηνινγείηαη σο κέζν γηα ηελ επηδίσμε ελφο εηδηθνχ λφκηκνπ ζθνπνχ, βάζεη ηνπ νπνίνπ νξηνζεηείηαη. Αλ θαη ν θίλδπλνο απφ ηελ αλεμέιεγθηε επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ πξνέξρεηαη ζήκεξα ηζνδχλακα ηφζν απφ ην δεκφζην φζν θαη ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη ε αλαινγηθφηεηα ζην πεδίν απηφ ηξηηελεξγεί, ε νξηνζέηεζε ησλ επεκβάζεσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε Γεκφζηα Γηνίθεζε εκθαλίδεη ηδηαίηεξε θξηζηκφηεηα, θαζψο ζηελ πεξίπησζε απηή, ηίζεληαη ππφ έιεγρν θαη ζηάζκηζε νη εθάζηνηε ζθνπνί «γεληθνχ» ή «δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο», θαη επίθιεζε ησλ νπνίσλ ελεξγεί ε Γηνίθεζε (κε θξηζηκφηεξε έθθαλζε απηψλ ηε «δεκφζηα αζθάιεηα»). Πεξαηηέξσ, ε αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο θαιείηαη λα αλαηξέςεη παγησκέλεο δηνηθεηηθέο πξαθηηθέο πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ πιεζσξηθή ζπγθέληξσζε πιεξνθνξηψλ ησλ πνιηηψλ θαηά παξάβαζε ηεο αξρήο ηεο θεηδνχο. Σαπηφρξνλα, ζέηεη φρη κφλν ηε δηνηθεηηθή δξάζε αιιά θαη ηα λνκνζεηηθά εξείζκαηα απηήο ζε έιεγρν ζπληαγκαηηθφηεηαο. Σέινο, ε θξηζηκφηεηα ηνπ ειέγρνπ απνξξέεη θαη απφ ην γεγνλφο φηη ε επέκβαζε ηνπ θξάηνπο, σο άζθεζε δεκφζηαο εμνπζίαο, δελ ζηεξίδεηαη θαηά θαλφλα ζηε ζπγθαηάζεζε ηνπ πνιίηε θαη, επνκέλσο, ζίγεη εμ νξηζκνχ ηελ πιεξνθνξηαθή απηνδηάζεζε ηνπ ηειεπηαίνπ 1. 1 Αλ θαη, φπσο ζα αλαπηπρζεί ζηε ζπλέρεηα, ζε έιεγρν αλαινγηθφηεηαο ππνβάιιεηαη θαη ε ζπγθαηάζεζε, σο εθδήισζε πιεξνθνξηαθήο απηνδηάζεζεο. 6

8 Παξάιιεια, ε αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο απνηειεί ην βαζηθφ εξγαιείν γηα ηελ πξαθηηθή ελαξκφληζε κεηαμχ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ: αθελφο ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, αθεηέξνπ δε εθείλσλ πνπ πξαγκαηψλνληαη κέζα απφ ηελ πξφζβαζε ζηελ πιεξνθφξεζε. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο, ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ζα κειεηεζεί ην θαλνληζηηθφ εχξνο θαη νη εθαξκνγέο ηεο αλαινγηθφηεηαο, αξρηθά σο ζπληαγκαηηθήο αξρήο πνπ δηέπεη ηνπο πεξηνξηζκνχο αηνκηθψλ δηθαησκάησλ θαη ζηε ζπλέρεηα κέζα απφ ηε λνκνζεηηθή εμεηδίθεπζή ηεο ζην πεδίν πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Μεγαιχηεξε έκθαζε, σζηφζν, ζα δνζεί ζηελ εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ηεο αξρήο απφ ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα, φπσο πξνθχπηεη απφ ηηο απνθάζεηο ηεο ζε ηξία θξίζηκα πεδία δηνηθεηηθήο δξάζεο: ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ δεκνζίσλ εγγξάθσλ θαη δε ησλ πηζηνπνηεηηθψλ, ηελ πξφζβαζε ζηα δηνηθεηηθά έγγξαθα θαη ηε δεκφζηα αζθάιεηα, φπνπ ζα εμεηαζηεί ε πεξίπησζε ρξήζεο απφ ην Κξάηνο κέζσλ γηα ηε βηληενεπηηήξεζε ησλ πνιηηψλ. Σέινο, ζα παξνπζηαζηεί ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ε Αξρή αληηκεηψπηζε ηελ εθαξκνγή ζπλήζσλ δηνηθεηηθψλ πξαθηηθψλ ζηηο ζρέζεηο θξάηνπο πνιίηε ππφ ην πξίζκα ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο. 7

9 A ΜΔΡΟ Η αξρή ηεο αλαινγηθόηεηαο σο γεληθό ζπληαγκαηηθό όξην ζηνπο πεξηνξηζκνύο ησλ αηνκηθώλ δηθαησκάησλ 1. Γεληθά Σν πιέγκα ησλ εηδηθψλ θαλνληζηηθψλ δηαηάμεσλ 2 (ηδίσο νπζηαζηηθνχ πεξηερνκέλνπ 3 ) πνπ ξπζκίδνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα ζε δηεζλέο, θνηλνηηθφ θαη εζληθφ επίπεδν-, ζε κεγάιν βαζκφ απνηειεί εθαξκνγή ηεο ζπληαγκαηηθήο ηζρχνο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο, ε νπνία δηέπεη θάζε κνξθή άζθεζεο ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο (δειαδή ηφζν ηε λνκνζέηεζε θαη ηελ απνλνκή δηθαηνζχλεο φζν θαη θαη εμνρήλ- ηε δηνηθεηηθή δξάζε) κε έκθαζε ζην πεδίν εθαξκνγήο ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ, φπνπ αλαπηχζζεη εγγπεηηθή-πξνζηαηεπηηθή ιεηηνπξγία, νξηνζεηψληαο ηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπο. 2. Ννκνινγηαθή δηάπιαζε ηεο αξρήο-πεδίν εθαξκνγήο-ζπληαγκαηηθή ηζρύο Ζ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο έρεη λνκνινγηαθή πξνέιεπζε, θαζψο ε αλαγλψξηζή ηεο θαη ε αλάπηπμε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο (δειαδή ησλ θξηηεξίσλ ειέγρνπ λνκηκφηεηαο πνπ απηή εγθαζηδξχεη) έγηλε αξρηθά απφ ηε λνκνινγία ηνπ Γεξκαληθνχ Οκνζπνλδηαθνχ πληαγκαηηθνχ Γηθαζηεξίνπ, ελψ θαη ζηελ Διιάδα ε αξρή δηαπιάζηεθε λνκνινγηαθά (θπξίσο απφ ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο) πνιχ πξηλ απφ ηε ξεηή ζπληαγκαηηθή θαηνρχξσζή ηεο ην 2001 (ζην άξζξν 25 παξ. 1 ηνπ πληάγκαηνο). Σα δηθαζηήξηα ζεκειίσζαλ ηε ζπληαγκαηηθνχ επηπέδνπ ηζρχ ηεο αλαινγηθφηεηαο ζηελ αξρή ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ 4, απφ ηελ νπνία απνξξέεη ε 2 γηα ηηο νπνίεο γίλεηαη ιφγνο ζην θεθάιαην Β 3 Ωο νπζηαζηηθέο δηαηάμεηο νξίδνληαη εθείλεο πνπ ζεζπίδνπλ ηηο νπζηαζηηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ ζε αληηδηαζηνιή πξνο ηηο δηαδηθαζηηθέο, πνπ αθνξνχλ ζηα δηθαηψκαηα (πξφζβαζεο, αληίξξεζεο, δηφξζσζεο, πξνζσξηλήο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο) ηνπ ππνθεηκέλνπ ησλ δεδνκέλσλ θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ ππεχζπλνπ επεμεξγαζίαο έλαληη ηεο Αλεμάξηεηεο Αξρήο πνπ επνπηεχεη ηελ πξνζηαζία ηνπο, θαζψο θαη ζηηο νξγαλσηηθέο πνπ αθνξνχλ ζηελ νξγάλσζε θαη ην ζεζκηθφ ξφιν ηεο Αξρήο. 4 Βι. BVerfGE 19,342 (348/9) Σελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο (Grundsatz der Verhaltnismassigkeit) ζπλάγεη ην δηθαζηήξην απφ ηελ αξρή ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ θαη ηελ νπζία ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ θαη ηεο απνδίδεη ζπληαγκαηηθή ηζρχ πνπ δεζκεχεη ην λνκνζέηε θαη θαηά ηνλ πεξηνξηζκφ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ. Βι. επίζεο ελδεηθηηθά BVerfGE (49), φπνπ αλαθέξεηαη φηη «ε αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο σο θαζνδεγεηηθφο θαλφλαο θάζε θξαηηθήο ελέξγεηαο πξνέξρεηαη αλαγθαζηηθά απφ ηελ 8

10 ππνρξέσζε ζεβαζκνχ ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ θαη δηαζθάιηζεο ηεο αθψιπηεο άζθεζήο ηνπο. Ζ ππνρξέσζε απηή ηνπ θξάηνπο παξαβηάδεηαη, φηαλ νη πεξηνξηζκνί πνπ ηίζεληαη ζηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ειεπζεξίεο ηνπ αηφκνπ μεπεξλνχλ ην αλαγθαίν κέηξν γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ γηα ηνλ νπνίν επηβάιινληαη θαζψο θαη φηαλ επηθέξνπλ δπζαλάινγε (ζε ζρέζε κε ην ζθνπφ επηβνιήο ηνπο) πξνζβνιή ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ. Αθνινχζσο, απαηηείηαη, σο φξνο ζπληαγκαηηθφηεηαο θάζε επέκβαζεο ζε αηνκηθφ δηθαίσκα, λα ππάξρεη εχινγε ζρέζε κεηαμχ ηνπ λφκηκνπ ζθνπνχ πνπ επηδηψθεη ν πεξηνξηζκφο ηνπ αηνκηθνχ δηθαηψκαηνο θαη ηεο έληαζεο, έθηαζεο θαη δηάξθεηαο απηνχ ηνπ πεξηνξηζκνχ, κηα εχινγε δειαδή ζρέζε κέζνπζθνπνχ. Ο έιεγρνο απηφο δελ ππνθαζηζηά (θαη δελ ππνθαζίζηαηαη απφ) ηνλ έιεγρν ηήξεζεο ησλ ινηπψλ ζπληαγκαηηθά επηηξεπηψλ νξίσλ πνπ ηζρχνπλ γηα ηνπο πεξηνξηζκνχο θάζε δηθαηψκαηνο (π.ρ. ηεο χπαξμεο θαη ησλ φξσλ ηπρφλ επηθχιαμεο λφκνπ ζηελ νηθεία ζπληαγκαηηθή δηάηαμε, ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ππξήλα ηνπ δηθαηψκαηνο, ησλ νξίσλ ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζηνδφηεζεο πξνθεηκέλνπ γηα θαλνληζηηθή πξάμε ηεο Γηνίθεζεο- θιπ) 5 Ζ εχινγε ζρέζε αλαιχεηαη ζε επηκέξνπο θξηηήξηα, ε ζπλδξνκή ησλ νπνίσλ εμεηάδεηαη ζε δηαδνρηθέο θάζεηο ειέγρνπ. Ζ δηαδνρή απηή είλαη ινγηθή 6, θαζψο ν έιεγρνο θάζε θξηηεξίνπ πξνεγείηαη ινγηθά εθείλνπ ηεο επφκελεο θάζεο, ελψ ε ζπλδξνκή ηνπ ηειεπηαίνπ πξνυπνζέηεη ην πξνεγνχκελν. Ζ κε ζπλδξνκή δε θάπνηνπ θξηηεξίνπ θαζηζηά ηνλ πεξηνξηζκφ αληηζπληαγκαηηθφ, θαη, επνκέλσο, αληηθείκελν ζηελ αξρή ηεο λνκηκφηεηαο. Έηζη, ν πεξηνξηζκφο ελφο αηνκηθνχ δηθαηψκαηνο πξέπεη λα : α) είλαη πξόζθνξνο (θαηάιιεινο) γηα ηελ επίηεπμε ηνπ επηδησθφκελνπ ζθνπνχ, δειαδή λα κπνξεί, σο κέζν, λα επηθέξεη ην δεηνχκελν απνηέιεζκα (έιεγρνο πξνζθνξφηεηαο ή θαηαιιειφηεηαο ή ζπλάθεηαο 7 ), αξρή ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ». ηελ ειιεληθή λνκνινγία ε αξρή αλαγλσξίζηεθε απφ ην 1984 κε ηελ ηδ 2112/1984, βι. Σν 1985 ζει. 63 σο απφξξνηα ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ Σε δηαπίζησζε απηή επαλαιακβάλεη ζε επφκελεο απνθάζεηο. Βι. επίζεο Γαγηφγινπ Πξ. «Αηνκηθά Γηθαηψκαηα» Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα-Κνκνηελή 1991 ζει. 177 επ. θαη Οξθαλνπδάθε. «Ζ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε- Απφ ηε λνκνινγηαθή εθαξκνγή ηεο ζηε ζπληαγκαηηθή ηεο θαζηέξσζε» Δθδφζεηο άθθνπια Αζήλα-Θεζζαινλίθε Γηα ηνπο πεξηνξηζκνχο ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ θαη ηα φξηα απηψλ βι. Γαγηφγινπ φ.π. ζει. 150 επ. 6 Βι. Υξπζφγνλν Κ. «Αηνκηθά θαη Κνηλσληθά Γηθαηψκαηα» Δθδφζεηο Ννκηθή Βηβιηνζήθε 2006 ζει Ο φξνο «ζπλάθεηα» ζηε λνκνινγία ηνπ ηδ (βι. π.ρ. ζηε ηδ 2112/1984 ηελ απαίηεζε «νη εθ κέξνπο ηνπ λνκνζέηνπ θαη ηεο δηνηθήζεσο επηβαιιφκελνη πεξηνξηζκνί εηο ηελ άζθεζηλ ησλ αηνκηθψλ 9

11 β) είλαη (εθηφο απφ πξφζθνξνο) αλαγθαίνο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ, δειαδή λα κελ κπνξεί λα επηηεπρζεί ν ηειεπηαίνο εμίζνπ απνηειεζκαηηθά κε επηφηεξα κέζα (κέζα πνπ δελ πξνζβάιινπλ ή πξνζβάιινπλ ιηγφηεξν ην δηθαίσκα), έηζη ψζηε ε πξνθαινχκελε πξνζβνιή / επέκβαζε λα είλαη ζε έληαζε, έθηαζε θαη δηάξθεηα (δειαδή σο πξνο φιεο ηηο παξακέηξνπο ηεο) ε επηφηεξε δπλαηή (έιεγρνο αλαγθαηφηεηαο), γ) (εθηφο απφ πξφζθνξνο θαη αλαγθαίνο) λα ηειεί ζε αλαινγία πξνο ην ζθνπό, κε ηελ έλλνηα φηη κεηαμχ ηεο βαξχηεηαο ηεο πξνζβνιήο ηνπ δηθαηψκαηνο θαη ηνπ βάξνπο θαη ηεο πηεζηηθφηεηαο ησλ δηθαηνινγεηηθψλ ηεο βάζεσλ (ζθνπνχ) ηεξείηαη ην φξην ηεο ινγηθήο επηβάξπλζεο 8, ε πξνζβνιή δελ είλαη δειαδή δπζαλάινγα επαρζήο (έιεγρνο αλαινγηθφηεηαο ππφ ζηελή έλλνηα) 9 Όπσο πξνθχπηεη απφ ηα αλσηέξσ θξηηήξηα, ν έιεγρνο εθαξκνγήο ηεο αλαινγηθφηεηαο θιηκαθψλεηαη απφ ηε (ζπλήζσο ήπηαο κνξθήο) εμέηαζε ηεο ζπλάθεηαο θαη ηεο αληαπφθξηζεο ησλ πεξηνξηζηηθψλ θξαηηθψλ κέηξσλ ζην λνκνζεηηθφ 10 ζθνπφ ηνπο (1 ε θάζε) ζε δηαδνρηθά πην δηεηζδπηηθέο κνξθέο ειέγρνπ (2 ε θαη 3 ε θάζε). Γηαδνρηθά, εμάιινπ, θιηκαθψλνληαη θαη νη απαηηήζεηο αλαγσγήο ηνπ ειέγρνπ φρη κφλν ζε λνκηθά θξηηήξηα αιιά θαη πξαγκαηνινγηθά ζηνηρεία. Δηδηθά δε ζηηο δχν ηειεπηαίεο θάζεηο απαηηείηαη έιεγρνο ησλ ζηαζκίζεσλ, ζηηο νπνίεο ελ φςεη πεξηνξηζκνχ ηνπ δηθαηψκαηνο πξνέβε ν λνκνζέηεο ή ε Γηνίθεζε, ελψ ε θξίζε ηεο stricto sensu αλαινγηθφηεηαο εκπεξηέρεη κηα ζπλνιηθή ζηάζκηζε θφζηνπο-νθέινπο. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη, γηα ην ιφγν απηφ, ε επηθχιαμε ηεο ειιεληθήο λνκνινγίαο ζηε δηαηχπσζε ησλ θξηηεξίσλ ηεο αξρήο (πξηλ απφ ηε ζπληαγκαηηθή θαηνρχξσζή ηεο), θαζψο, αθελφο κελ ε λνκνινγηαθή ηεο θαηάζηξσζε δελ πεξηειάκβαλε αξρηθά ην θξηηήξην ηεο stricto sensu αλαινγηθφηεηαο 11, αθεηέξνπ δε ν δηθαησκάησλ λα είλαη κφλν νη αλαγθαίνη θαη λα ζπλάπηνληαη πξνο ηνλ ππφ ηνπ λφκνπ επηδησθφκελνλ ζθνπφλ») αληηζηνηρεί ζηελ «θαηαιιειφηεηα ηνπ κέζνπ» πνπ ρξεζηκνπνηεί ε γεξκαληθή λνκνινγία βι. BVerfGE 30,292, Ο φξνο «πξνζθνξφηεηα» ρξεζηκνπνηείηαη επίζεο κε ηελ ίδηα έλλνηα. Βι. φκσο γηα ηε δηάθξηζε ησλ φξσλ «ζπλάθεηα» θαη «πξνζθνξφηεηα» ζηνλ Ν. 2472/1997 (θεθάιαην Β). 8 BVerfGE 30,292, Γηα ηα θχξηα ζεκεία ηνπ ζθεπηηθνχ ηεο απφθαζεο βι. Υξπζφγνλν Κ. «Αηνκηθά θαη Κνηλσληθά Γηθαηψκαηα» Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα-Κνκνηελή 2002 ζει ηε λνκνινγία ηνπ γεξκαληθνχ Οκνζπνλδηαθνχ Γηθαζηεξίνπ, σο πξψηε θάζε ειέγρνπ νξίδεηαη ε ζεκειίσζε ηεο επέκβαζεο ζε «έιινγεο παξακέηξνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο» (BVerfGE 30,292,316-7). Σν θξηηήξην απηφ αληηζηνηρεί (ζηελ ειιεληθή λνκνινγία) ζηνλ έιεγρν ηνπ δεισκέλνπ ζθνπνχ, δειαδή ζηε ζπκθσλία ηνπ λνκνζεηηθνχ ζθνπνχ, φπσο έρεη επίζεκα δεισζεί (π.ρ. ζηελ αηηηνινγηθή ηνπ έθζεζε) πξνο ην χληαγκα. Αληηζηνηρία ππάξρεη θαη κε ηελ απαίηεζε, νη πεξηνξηζκνί λα ζεκειηψλνληαη ζε ιφγνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. Βι. Υξπζφγνλν φ.π. ζει Γηα ηνλ πεξηνξηζκφ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ κε λφκν, απαηηείηαη επηθχιαμε λφκνπ βι. Γαγηφγινπ φ.π. ζει. 152 επ. 11 βι. Αληίζηνηρεο επηθπιάμεηο είραλ εθθξαζηεί θαη ζηε ζεσξία, κε ην ζθεπηηθφ, φηη ν έιεγρνο απηφο κπνξεί λα ζηεξηρζεί κφλν ζε πξαγκαηνινγηθά δεδνκέλα, πνπ παξαπέκπνπλ πεξηζζφηεξν ζηε ζθαίξα 10

12 δηθαζηηθφο έιεγρνο πεξηνξηδφηαλ ζηνλ εληνπηζκφ πεξηπηψζεσλ πξνθαλνχο αθαηαιιειφηεηαο ή πξνθαλνχο ππέξβαζεο ηνπ αλαγθαίνπ κέηξνπ 12. Ζ θεηδσιή εθαξκνγή ηεο αξρήο ζηεξηδφηαλ ζην ζθεπηηθφ λα κελ εθηξαπεί ν έιεγρφο ηεο ζε αλεπίηξεπην έιεγρν ζθνπηκφηεηαο. Ωζηφζν, φπσο ζεκεηψζεθε, ήδε απφ ηελ αξρή ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ, ππφ ηελ έθθαλζε θπξίσο ησλ άξζξσλ 5 παξ. 1 θαη 25 παξ. 1 ζην ειιεληθφ χληαγκα, απνξξέεη σο φξνο λνκηκφηεηαο (ζπληαγκαηηθφηεηαο)- αθελφο φηη νη πεξηνξηζκνί ησλ αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ δελ κπνξνχλ λα μεπεξλνχλ ην αλαγθαίν κέηξν (πνπ επηβάιιεηαη απφ ζπληαγκαηηθά επηηξεπηνχο ζθνπνχο), αθεηέξνπ δε φηη ηα θξαηηθά φξγαλα ππνρξενχληαη (ηνπιάρηζηνλ) λα κελ πξνζβάιινπλ δπζαλάινγα ηα αηνκηθά δηθαηψκαηα. Καηά ζπλέπεηα, ηα θξηηήξηα ηεο αλαινγηθφηεηαο ζπληζηνχλ απιά ηα άθξα (ζπληαγκαηηθψο επηβαιιφκελα) φξηα, εληφο ησλ νπνίσλ κπνξεί λα εθθξαζηεί κηα λνκνζεηηθή επηινγή ή λα αζθεζεί -θαηά λνκνζεηηθή εμνπζηνδφηεζε- ε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο Γηνίθεζεο, ρσξίο λα ππνθαζηζηνχλ ηηο εθηηκήζεηο ζθνπηκφηεηαο ζηηο νπνίεο αξκνδίσο ( 1, 26 παξ. 1 θαη 43 παξ. 2) πξνβαίλνπλ ηα φξγαλα απηά. Πξνο ηελ θαηεχζπλζε εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο ζε φιε ηεο ηελ έθηαζε, ζηα πιαίζηα ηνπ ειέγρνπ ζπληαγκαηηθφηεηαο ( 93 παξ. 4), ζπλέβαιε ε ξεηή ζπληαγκαηηθή ηεο θαηνρχξσζε ( 25 παξ. 1 εδ. δ) απφ ηνλ αλαζεσξεηηθφ λνκνζέηε ηνπ 2001, παξά ην γεγνλφο φηη δελ νξίδεηαη ζηε δηάηαμε ην πεξηερφκελν ηεο αξρήο. Αθνινχζσο, ε πξφζθαηε λνκνινγία ησλ αλψηαησλ δηθαζηεξίσλ ηεο πνιηηηθήο θαη δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο (Α.Π. θαη ηδ) 13 πηνζέηεζε πιένλ ζπζηεκαηηθά θαη ηα ηξία θξηηήξηα ηεο αλαινγηθφηεηαο σο γεληθήο αξρήο. ε ζπλέρεηα ησλ παξαπάλσ, ε αλαινγηθφηεηα εθαξκφδεηαη (θαηά κείδνλα ιφγν κεηά ηε ζπληαγκαηηθή θαηνρχξσζή ηεο) σο γεληθή αξρή ζπληαγκαηηθνχ θχξνπο πνπ δεζκεχεη ην λνκνζέηε, ηε Γηνίθεζε (νξηνζεηψληαο ηηο ad hoc ζηαζκίζεηο ηεο θαηά ηελ άζθεζε δηαθξηηηθήο επρέξεηαο) θαη ην δηθαζηή (θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ λφκνπ). Ωο γεληθή αξρή ηνπ δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ, ε αλαινγηθφηεηα απνηειεί ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο αξρήο ηεο ρξεζηήο δηνίθεζεο 14. ηεο ζθνπηκφηεηαο παξά ζε εθείλε ηεο ζπληαγκαηηθφηεηαο βι. κεηαμχ άιισλ Φνξηζάθε Θ. «Ζ πξνδήισο εζθαικέλε εθηίκεζε θαη ε αξρή ηεο ζηάζκηζεο θφζηνπο-νθέινπο» ΝνΒ 1987 ζει επ. 12 Βι. ηδ 1149/1988 Σν 1988 ζει. 325 επ. θαη Γαγηφγινπ φ.π. ζει. 180 επ. 13 Βι. ΑΠ 43-45/2005 ΔιιΓλε 2005 ζει. 1649, ηδ 990/2004 ΓηΑ 2005 ζει Βι. Γαγηφγινπ Πξ.«Γεληθφ Γηνηθεηηθφ Γίθαην» Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα-Κνκνηελή 1997 ζει. 180 επ. 11

13 3. Δηδηθά: ε εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθόηεηαο γηα ηελ επίιπζε ζύγθξνπζεο κεηαμύ αηνκηθώλ δηθαησκάησλ Πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ε εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο θαηαιακβάλεη ηφζν πεξηνξηζκνχο πνπ δηθαηνινγνχληαη απφ ιφγνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο φζν θαη εθείλνπο πνπ ηίζεληαη γηα ηελ πξνζηαζία άιισλ ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλσλ δηθαησκάησλ, ησλ νπνίσλ ε εθαξκνγή ζπγθξνχεηαη in concreto κε ηελ εθαξκνγή ηνπ ππφ εμέηαζε δηθαηψκαηνο (ζχγθξνπζε αηνκηθψλ δηθαησκάησλ). ηελ πεξίπησζε απηή ε πιήξεο εθαξκνγή ηνπ θαλφλα πνπ θαηνρπξψλεη ην θάζε δηθαίσκα παξεκπνδίδεη ηελ εθαξκνγή ηνπ «αληαγσληζηηθνχ» δηθαηψκαηνο. Γεδνκέλεο ηεο ίζεο ηππηθήο ηζρχνο ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ (ζε επίπεδν αξρψλ) ε ζχγθξνπζε δελ κπνξεί λα αξζεί κε αλαγσγή ζε ηεξαξρηθή θιίκαθα, δπλάκεη ηεο νπνίαο ζα απνθιεηζηεί ε εθαξκνγή ηνπ «ππνδεέζηεξνπ» δηθαηψκαηνο, αιιά πξέπεη λα επηδησρζεί εξκελεπηηθά ε πξαθηηθή ελαξκφληζε ησλ δηθαησκάησλ in concreto 15. Ζ πξαθηηθή ελαξκφληζε, πεξαηηέξσ, επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο «αλάινγεο» ηθαλνπνίεζεο ησλ ζπγθξνπφκελσλ δηθαησκάησλ ελ φςεη ησλ αλαγθψλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξίπησζεο 16. Γηα ηελ εχξεζε ηνπ «πξνζήθνληνο κέηξνπ» ησλ πεξηνξηζκψλ πνπ ζπλεπάγεηαη ε ελαξκφληζε, δειαδή γηα ηε ιχζε ηεο ζχγθξνπζεο, ν εθαξκνζηήο πξέπεη λα αλαρζεί ζηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο θαη ηα θξηηήξηα πνπ απηή ζεζπίδεη 17. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, φηαλ νη ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο πνπ θαηνρπξψλνπλ έλα δηθαίσκα πεξηέρνπλ εηδηθνχο θαλφλεο γηα ηελ επίιπζε ηεο ζχγθξνπζεο κεηαμχ ηνπ πξνζηαηεπφκελνπ δηθαηψκαηνο θαη αληαγσληζηηθψλ δηθαησκάησλ 18, ε άξζε ηεο ζχγθξνπζεο γίλεηαη θαη εθαξκνγή ηνπο. Αληίζηνηρα, 15 Γηα ηελ αξρή ηεο πξαθηηθήο ελαξκφληζεο σο κεζνδνινγηθήο αξρήο γηα ηελ εξκελεία ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ βι. ππξφπνπιν Φ. «Ζ εξκελεία ηνπ πληάγκαηνο-δθαξκνγή ή ππέξβαζε ηεο παξαδνζηαθήο κεζνδνινγίαο ηνπ Γηθαίνπ;» Δθδφζεηο άθθνπια 1999 ζει. 143 επ. 16 βι. ππξφπνπιν Φ. φ.π. ζει. 148 επ. 17 Γαγηφγινπ Πξ. «Αηνκηθά Γηθαηψκαηα» Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα-Κνκνηελή 1991 ζει Ωο ραξαθηεξηζηηθφ θαη ζαθέο παξάδεηγκα ζα κπνξνχζε λα κλεκνλεπζεί ε ζχγθξνπζε κεηαμχ νηθνλνκηθήο ειεπζεξίαο (άξα θαη ζπκβαηηθήο απηνλνκίαο) ηνπ εξγνδφηε, πνπ θαηνρπξψλεηαη ζην άξζξν 5 παξ. 1 ηνπ., θαη ηνπ δηθαηψκαηνο ίζεο ακνηβήο ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ θαηνρπξψλεηαη ζην άξζξν 22 παξ. 1 ηνπ. Ζ ζχγθξνπζε ιχλεηαη εδψ ππέξ ηνπ 22 παξ. 1, βάζεη ηνπ εηδηθνχ θαλφλα ηνπ 5 παξ. 1 πνπ θαηνρπξψλεη ηε ζπκβαηηθή ειεπζεξία κφλν εθφζνλ δελ πξνζβάιιεη ηα δηθαηψκαηα ησλ άιισλ. Βι. Γαγηφγινπ φ.π. ζει Αληίζηνηρνο φκσο θαλφλαο ζα κπνξνχζε λα ζπλαρζεί εξκελεπηηθά θαη γηα ηε ζχγθξνπζε κεηαμχ π.ρ. ηνπ γεληθνχ δηθαηψκαηνο πιεξνθφξεζεο θαη ζπκκεηνρήο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο ( 5 Α) θαη ηεο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ( 9 Α ), ε νπνία ιχλεηαη κε ηελ θαηίζρπζε ηνπ 2 νπ δηθαηψκαηνο ( 5 Α παξ. β «ηεξνπκέλσλ πάληνηε ησλ εγγπήζεσλ ηνπ 9 Α» βι. σηεξφπνπιν Β., Ζ αξρή «ελ ακθηβνιία, ππέξ ηνπ ππνθεηκέλνπ» ζην δίθαην πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ΝνΒ 2005 ζει

14 εηδηθνί θαλφλεο γηα ηε ζηάζκηζε ηνπ πξνζηαηεπφκελνπ δηθαηψκαηνο κε «αληαγσληζηηθά» δηθαηψκαηα θαη ηελ επίιπζε ηεο κεηαμχ ηνπο ζχγθξνπζεο κπνξνχλ λα ηεζνχλ απφ ην λνκνζέηε ζηα πιαίζηα ηεο (άκεζεο ή έκκεζεο) λνκνζεηηθήο επηθχιαμεο ηεο νηθείαο ζπληαγκαηηθήο δηάηαμεο 19. Ζ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο νξηνζεηεί θαη εδψ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ησλ εηδηθψλ θαλφλσλ. Ζ επίθιεζε, σζηφζν, ηνπ γεληθνχ θαλνληζηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηεο αξρήο παξέιθεη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ηα θξηηήξηά ηεο απνηππψλνληαη ξεηά, εηδηθά θαη αλαιπηηθά ζην λνκνζεηηθφ θείκελν 20 πνπ ξπζκίδεη νξηζκέλν αηνκηθφ δηθαίσκα, φπσο ζπκβαίλεη ελ πξνθεηκέλσ ζηελ πεξίπησζε ηεο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ (βι. θεθάιαην Β). Απηφ φκσο δελ αλαηξεί ηελ ηζρχ ηεο θαη ηε ζεκαζία επίθιεζήο ηεο, θπξίσο ζην κέηξν πνπ νη νηθείεο λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο δελ παξέρνπλ επαξθέο έξεηζκα ειέγρνπ σο πξνο θάπνην θξηηήξην ηεο αξρήο θαζψο θαη γηα ηελ εξκελεία απηψλ ππφ ην θσο ηεο αξρήο. 4. Η αλαινγηθόηεηα σο αξρή ηνπ θνηλνηηθνύ θαη δηεζλνύο δηθαίνπ ηελ αλαγλψξηζε θαη παγίσζε ηεο εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζηα ινηπά επξσπατθά θξάηε ζπλεηέιεζε ε αλαγλψξηζή ηεο ήδε απφ ην 1970 σο αξρήο ηνπ επξσπατθνχ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ απφ ην Γηθαζηήξην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ (Γ.Δ.Κ.) κε ηδηαίηεξε ζεκαζία θαηά ηελ εθαξκνγή ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ 21. Πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε ζπλεηέιεζε ε λνκνινγία ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαζηεξίνπ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (Δ.Γ.Γ.Α.), πνπ ζπλάγεη ηελ αξρή απφ ην ζπλνιηθφ ζχζηεκα ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (Δ..Γ.Α.) 22 θαη ηε ζεσξεί εγγελέο ζηνηρείν ηεο ζχκβαζεο Βι. π.ρ. ηε ζηάζκηζε κεηαμχ ηεο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ζπγθξνπφκελσλ δηθαησκάησλ ζηα άξζξα 5 θαη 7 ηνπ Ν. 2472/1997, πνπ νξίδνπλ ηηο λφκηκεο βάζεηο επεμεξγαζίαο (βι. Κεθάιαην Β) 20 Βι. Γαγηφγινπ Πξ. φ.π. ζει Βι. Γαγηφγινπ Πξ. φ.π. ζει. 178 κε παξαπνκπή ζηελ αξρηθή απφθαζε ΓΔΚ 11/70, Internationale Handelsgesellschaft, πιι ζει Βι. π.ρ. ηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 6 παξ. 2, 8 παξ. 2 θιπ ηεο Δ..Γ.Α. 23 Βι. Καξθνχια Π. «Κάκεξεο: Ζ νξηνζέηεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο απφ ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα θαη απφ ηα ειιεληθά δηθαζηήξηα» Δθαξκνγέο Γεκνζίνπ Γηθαίνπ II/2007 ζει. 597 επ. Βι. επίζεο ηνλ νξηζκφ ηεο αξρήο απφ ην ΔΓΓΑ ζηελ ππφζεζε Allan Jacobsson (18/1987/141/195) σο «need for fair balance between community s general interest and requirement of protecting individual s fundamental rights» ζε Γαγηφγινπ φ.π. ζει

15 Β ΜΔΡΟ Δμεηδίθεπζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθόηεηαο ζην ζεζκηθό πιαίζην πξνζηαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα 1. Η ζπληαγκαηηθή θαηνρύξσζε ηνπ δηθαηώκαηνο Σα δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ (ην νπνίν δηαηππψζεθε απφ ηε ζεσξία θαη δηαπιάζηεθε απφ ηε λνκνινγία σο δηθαίσκα «πιεξνθνξηαθνχ απηνθαζνξηζκνχ» 24 ) θαηνρπξψζεθε ξεηά απφ ηνλ αλαζεσξεηηθφ λνκνζέηε ηνπ 2001 ( 9Α) 25. Έσο ηφηε ην δηθαίσκα απηφ έβξηζθε έκκεζε ζπληαγκαηηθή ζεκειίσζε ζηα άξζξα 2 παξ. 1 (ζεβαζκφο ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπνπ), 5 παξ. 1 (δηθαίσκα ειεχζεξεο αλάπηπμεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο) ιφγσ ππαγσγήο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζηελ έλλνηα ηεο πξνζσπηθφηεηαο, 9 παξ. 1 εδ. β (απαξαβίαζην ηδησηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο δσήο), ζην πξνζηαηεπηηθφ πεδίν ηνπ νπνίνπ κπνξνχζαλ λα ππαρζνχλ θαηφπηλ δηαζηαιηηθήο ηνπ εξκελείαο- νη απζηεξά πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηδησηηθή δσή ηνπ αηφκνπ θαη 19 (απφξξεην επηθνηλσλίαο), ην νπνίν είρε εθαξκνγή εηδηθά γηα ηελ πξνζηαζία δεδνκέλσλ ζηνλ ηειεπηθνηλσληαθφ ηνκέα θαη ηηο ηαρπδξνκηθέο ππεξεζίεο 26. Όπσο παξαηεξείηαη, ην δηθαίσκα ηνπ άξζξνπ 9Α θαηνρπξψζεθε πεξηζζφηεξν σο εγγχεζε πξνζηαζίαο ζεκειησδψλ ειεπζεξηψλ 27 ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο παξά σο ηππηθφ ακπληηθφ δηθαίσκα (δειαδή αμίσζε ηνπ πξνζψπνπ πεξί απνρήο ηνπ θξάηνπο ή ηξίηνπ ηδηψηε 28 απφ ηελ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ) 29. Γηα ηελ 24 Σν δηθαίσκα απηφ αλαγλσξίζηεθε απφ ην Οκνζπνλδηαθφ πληαγκαηηθφ Γηθαζηήξην ηεο Γεξκαλίαο ζηελ πεξίθεκε απφθαζε γηα ηελ απνγξαθή, γλσζηή σο Volkszahlungsurteil (BverfGE, 65,1). Βι. αλαιπηηθά Γέξνληα Απ. «Ζ πξνζηαζία ηνπ πνιίηε απφ ηελ ειεθηξνληθή επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ» Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα-Κνκνηελή 2002 ζει. 69 επ. 25 «Καζέλαο έρεη δηθαίσκα πξνζηαζίαο απφ ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη ρξήζε, ηδίσο κε ειεθηξνληθά κέζα ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ, φπσο λφκνο νξίδεη. Ζ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δηαζθαιίδεηαη απφ αλεμάξηεηε αξρή, πνπ ζπγθξνηείηαη θαη ιεηηνπξγεί, φπσο λφκνο νξίδεη». 26 Βι. σηεξφπνπιν Β. «Ζ ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ» Δθδφζεηο άθθνπια Αζήλα-Θεζζαινλίθε 2006 ζει. 41 επ. 27 Βι. σηεξφπνπιν Β. φ.π. ζει. 54 θαη Βιαρφπνπιν π. Γηαθάλεηα ηεο θξαηηθήο δξάζεο θαη πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ» Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα-Κνκνηελή 2007 ζει. 63 επ. 28 Γεδνκέλνπ φηη ην ππνθείκελν ησλ δεδνκέλσλ πξνζηαηεχεηαη ηφζν έλαληη ηεο επεμεξγαζίαο πνπ δηελεξγείηαη απφ δεκφζηνπο θνξείο φζν θαη απφ ηδησηηθνχο (βι. θαη άξζξν 2 εδ. δ θαη δ ηνπ Ν. 2472/1997). 29 Υαξαθηήξαο εγγχεζεο πξνζδίδεηαη ζην δηθαίσκα θαη απφ ηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 5Α παξ. 2 (δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο) θαη 19 παξ. 3 (παξάλνκα απνδεηθηηθά κέζα), ζηηο νπνίεο ε πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ηίζεηαη σο φξνο άζθεζεο ηεο πιεξνθνξηαθήο ειεπζεξίαο θαη δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο αληίζηνηρα. 14

16 απνηειεζκαηηθή πξαγκάησζε ηεο εγγχεζεο ηνπ 9Α απαηηείηαη ε νξγαλσηηθή παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο, κε ηελ νπνία νξηνζεηνχληαη ε έθηαζε θαη νη πεξηπηψζεηο ηεο ζπληαγκαηηθά αλεθηήο επεμεξγαζίαο θαη νξγαλψλεηαη ζεζκηθά θαη δηαδηθαζηηθά ν έιεγρνο ηήξεζεο ησλ φξσλ απηψλ. Απαηηείηαη δειαδή ε απζηεξή (λνκνζεηηθή) νξηνζέηεζε ησλ πξνβιεπφκελσλ πεξηνξηζκψλ ηνπ δηθαηψκαηνο. Απηφ είλαη θαη ην λφεκα ηεο επηθχιαμεο λφκνπ ζην άξζξν 9Α: Να εηζάγεη κελ λνκνζεηηθνχο πεξηνξηζκνχο ηνπ δηθαηψκαηνο ράξηλ πξνζηαζίαο ζθνπψλ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο ή ελαξκφληζεο κε άιια ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα θαη ειεπζεξίεο, θπξίσο φκσο λα ηνπο πεξηνξίζεη ζην ειάρηζην δπλαηφ. Απηή είλαη θαη ε βαζηθή επηινγή 30 ηνπ εζληθνχ λνκνζέηε ζηνλ (πξνγελέζηεξν ηεο ζπληαγκαηηθήο θαηνρχξσζεο) λφκν 2472/1997 (εθεμήο: λφκνο) 31. Ο ζθνπφο ηνπ λφκνπ, πνπ ζπλίζηαηαη ζηε «ζέζπηζε ησλ πξνϋπνζέζεσλ γηα ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα 32 πξνο πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ θαη ησλ ζεκειησδώλ ειεπζεξηώλ ησλ θπζηθώλ πξνζώπσλ θαη ηδίσο ηεο ηδησηηθήο δσήο» (άξζξν 1), θαηαιακβάλεη αδηαθξίησο ηφζν ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ απφ δεκφζηνπο θνξείο φζν θαη απφ ηδηψηεο 33, απηνκαηνπνηεκέλε ή κε (άξζξν 3 παξ. 1) 30 Βι. Μήηξνπ Λ. «Ζ Αξρή Πξνζηαζίαο Πξνζσπηθψλ Γεδνκέλσλ» Δθδφζεηο άθθνπια 1999 ζει Ο λφκνο 2472/1997 κεηέθεξε ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε ηελ νδεγία 95/46/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 24 εο Οθησβξίνπ 1995 «γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ πξνζψπσλ έλαληη ηεο επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα θαη γηα ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ δεδνκέλσλ απηψλ». Οη δηαηάμεηο ηεο νδεγίαο απνηεινχλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ θνηλή ζπληζηακέλε ησλ αληίζηνηρσλ πξνυθηζηάκελσλ ξπζκίζεσλ ζε επίπεδν θξαηψλ-κειψλ. Δθηφο απφ θνηλνηηθή ππνρξέσζε, ε ςήθηζε ηνπ λφκνπ 2472/1997 ζπληζηνχζε θαη ππνρξέσζε ζπκκφξθσζεο ζηε δηεζλή ζχκβαζε 108/ «γηα ηελ πξνζηαζία ησλ αηφκσλ απφ ηελ απηνκαηνπνηεκέλε επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα» ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο, κε ηελ νπνία θσδηθνπνηήζεθαλ γηα πξψηε θνξά ζε δηεζλέο επίπεδν βαζηθέο αξρέο θαη ζηαζκίζεηο ηνπ δηθαίνπ πξνζηαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα. ε απηή πξνβιέπνληαη εγγπήζεηο θαη δηθαηψκαηα ππέξ ησλ ππνθεηκέλσλ θαζψο θαη ε ίδξπζε εζληθψλ αξρψλ επηθνξηηζκέλσλ κε ηνλ έιεγρν ηήξεζεο ησλ δηαηάμεσλ ηεο ζχκβαζεο. Ζ ζχκβαζε θπξψζεθε απφ ηελ Διιάδα ην 1992 (Ν. 2068/1992) θαη άξρηζε λα ηζρχεη απφ , ρσξίο φκσο θαηά ην ρξφλν εθείλν λα έρνπλ ιεθζεί ηα αλαγθαία θαλνληζηηθά κέηξα γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ξπζκίζεσλ ηεο ζχκβαζεο, ηα νπνία ζεζπίζηεθαλ ηειηθά κε ην λφκν 2472/1997. Ζ ζχκβαζε ζπκπιεξψζεθε κε ην Πξφζζεην Πξσηφθνιιν ηνπ 2001 βι. Γέξνληα Απ. φ.π. ζει. 106 επ. 32 Καηά ην άξζξν 2 ζη. α ηνπ λφκνπ, «δεδνκέλα πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα» είλαη «θάζε πιεξνθνξία πνπ αλαθέξεηαη ζην ππνθείκελν ησλ δεδνκέλσλ. Δελ ινγίδνληαη σο δεδνκέλα πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα ηα ζηαηηζηηθήο θύζεσο ζπγθεληξσηηθά ζηνηρεία, από ηα νπνία δελ κπνξνύλ πιένλ λα πξνζδηνξηζζνύλ ηα ππνθείκελα ησλ δεδνκέλσλ». 33 Καη άξζξν 2 εδ. δ ηνπ Ν. 2472/1997, επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ είλαη «θάζε εξγαζία ή ζεηξά εξγαζηώλ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη από ην Δεκόζην ή από λνκηθό πξόζσπν δεκνζίνπ δηθαίνπ ή ηδησηηθνύ δηθαίνπ ή έλσζε πξνζώπσλ ή θπζηθό πξόζσπν κε ή ρσξίο ηε βνήζεηα απηνκαηνπνηεκέλσλ κεζόδσλ θαη εθαξκόδνληαη ζε δεδνκέλα πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα, όπσο ε ζπιινγή, ε θαηαρώξηζε, ε νξγάλσζε, ε δηαηήξεζε ή απνζήθεπζε, ε ηξνπνπνίεζε, ε εμαγσγή, ε ρξήζε, ε δηαβίβαζε, ε δηάδνζε ή θάζε άιιεο κνξθήο δηάζεζε, ε ζπζρέηηζε ή ν ζπλδπαζκόο, ε δηαζύλδεζε, ε δέζκεπζε (θιείδσκα), ε δηαγξαθή, ε θαηαζηξνθή». 15

17 θαη πξαγκαηψλεηαη επί ηε βάζεη ηξηψλ ππιψλσλ πξνζηαζίαο 34 : ελφο ζπζηήκαηνο νπζηαζηηθψλ ξπζκίζεσλ πνπ ζέηεη ηηο πξνυπνζέζεηο λνκηκφηεηαο ηεο επεμεξγαζίαο (άξζξα 1-10), ελφο πιέγκαηνο δηαδηθαζηηθψλ δηαηάμεσλ πνπ αλαγλσξίδνπλ ζην ππνθείκελν δηθαηψκαηα απηνπξνζηαζίαο (άξζξα 11-14) θαη δηαηάμεσλ πνπ νξγαλψλνπλ ην ζεζκηθφ έιεγρν ηήξεζεο ησλ φξσλ λνκηκφηεηαο απφ Αλεμάξηεηε Αξρή (Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα, εθεμήο «Αξρή»). Βαζηθφ εξγαιείν ηνπ λνκνζέηε γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηνπ, ζε επίπεδν νπζηαζηηθψλ ξπζκίζεσλ, είλαη ε εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο θαη ε εμεηδίθεπζε ησλ επηηαγψλ ηεο ζε επίπεδν λφκνπ 35. Έηζη, αθελφο νη επηινγέο ηνπ λνκνζέηε γηα ηνπο λφκηκνπο φξνπο επεμεξγαζίαο ζπληζηνχλ εηδηθέο εθαξκνγέο ηεο αξρήο, αθεηέξνπ ν ππεχζπλνο επεμεξγαζίαο (ζηελ πεξίπησζε επεμεξγαζίαο ζην δεκφζην ηνκέα: ε Γηνίθεζε), δεζκεχεηαη απφ ην λφκν λα ηεξεί in concreto εηδηθνχο θαλφλεο αλαινγηθφηεηαο, ηε ζπκκφξθσζε πξνο ηνπο νπνίνπο επνπηεχεη ε Αξρή. 2. Δμεηδίθεπζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθόηεηαο ζην λόκν ην ζχζηεκα νπζηαζηηθψλ ξπζκίζεσλ ηνπ λφκνπ νη επηηαγέο ηεο αλαινγηθφηεηαο βξίζθνπλ εηδηθή εθαξκνγή θπξίσο ζηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ 36 («ραξαθηεξηζηηθά ησλ δεδνκέλσλ», άξζξν 4) θαη ζηηο δηαηάμεηο πνπ ξπζκίδνπλ πεξηνξηζηηθά ηηο λνκηθά αλεθηέο πεξηπηψζεηο επεμεξγαζίαο («λφκηκεο βάζεηο επεμεξγαζίαο», άξζξα 5 θαη 7) 37. Δθαξκνγέο ηεο αξρήο, φκσο, απνηεινχλ θαη νη δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 7Α θαη Βι. Μήηξνπ Λ. φ.π. ζει Ννκηθή βάζε γηα ηελ εθαξκνγή ηεο αλαινγηθφηεηαο ζην πεδίν πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απνηειεί θαη ην άξζξν 8 ηεο χκβαζεο ηεο Ρψκεο ηεο 4 εο Ννεκβξίνπ 1950 «γηα ηελ πξνζηαζία ησλ αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ θαη ησλ ζεκειησδψλ ειεπζεξηψλ» (Δ..Γ.Α.), πνπ θπξψζεθε απφ ηελ Διιάδα κε ην λ.δ. 53 ηεο Σν άξζξν 8 θαηνρπξψλεη ην δηθαίσκα ζεβαζκνχ ζηελ ηδησηηθή θαη νηθνγελεηαθή δσή. χκθσλα κε ηε λνκνινγία ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαζηεξίνπ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (Δ.Γ.Γ.Α.), ζην άξζξν απηφ εκπίπηεη, σο έθθξαζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ ηδησηηθή δσή, θαη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ βι. Γέξνληα Απ. φ.π. ζει. 101 επ. Σα θξηηήξηα ηνπ άξζξνπ 8 παξ. 2 ηεο Δ..Γ.Α. εθαξκφδεη ηφζν ην Γ.Δ.Κ. (ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο δηαηάμεηο ηεο νδεγίαο), φζν θαη ηα ειιεληθά δηθαζηήξηα θαη ε Αξρή (βι. π.ρ. απνθάζεηο 510/17/ θαη 6/2007). 36 Βι. εηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ λφκνπ, επίζεο Αξκακέλην Π. /σηεξφπνπιν Β. «Πξνζσπηθά Γεδνκέλα, Δξκελεία ηνπ λ. 2472/1997» Δθδφζεηο άθθνπια 2005 ζει. 112 επ. 37 Οη δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ πνπ απνηεινχλ εμεηδηθεχζεηο ηεο αλαινγηθφηεηαο (δει. ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππφ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ, κε γλψκνλα ηελ αξρή ηνπ ζθνπνχ, νη πεξηνξηζηηθά πξνβιεπφκελεο λφκηκεο βάζεηο επεμεξγαζίαο θαη ν φξνο ηεο αλαγθαηφηεηαο πνπ πεξηιακβάλεηαη ζ απηέο αιιά θαη ε απμεκέλε πξνζηαζία ησλ επαίζζεησλ δεδνκέλσλ) ελζσκαηψλνπλ ζε κεγάιε έθηαζε ηηο αληίζηνηρεο δηαηάμεηο ηεο νδεγίαο 95/46/ΔΚ (άξζξα 6-9 νδεγίαο). Απφ ηηο δηαηάμεηο απηέο ηεο νδεγίαο πξνθχπηεη σο θεληξηθή επηινγή θαη ηνπ θνηλνηηθνχ λνκνζέηε ν πεξηνξηζκφο ηεο επεμεξγαζίαο 16

18 α. Γεληθέο αξρέο επεμεξγαζίαο Οη γεληθέο αξρέο 38 πνπ ζεζπίδεη ην άξζξν 4 παξ. 1 ηνπ λφκνπ, εμαξηνχλ ηε λνκηκφηεηα 39 θάζε ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηε ζχλδεζή ηεο κε νξηζκέλν ζθνπφ, γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ νπνίνπ ιακβάλεη ρψξα (4 παξ 1 α), θαη απφ ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο έθηαζήο ηεο ζην αλαγθαίν πξνο ηνχην -δει. ηελ εμππεξέηεζε ηνπ ζθνπνχ- κέηξν (4 παξ. 1β, γ θαη δ). Πην ζπγθεθξηκέλα: i. Αξρή ηνπ ζθνπνύ Καηά ην άξζξν 4 παξ. 1α, ηα δεδνκέλα πξέπεη «λα ζπιιέγνληαη θαηά ηξόπν ζεκηηό θαη λόκηκν γηα θαζνξηζκέλνπο, ζαθείο θαη λόκηκνπο ζθνπνύο θαη λα πθίζηαληαη ζεκηηή θαη λόκηκε επεμεξγαζία ελόςεη ησλ ζθνπώλ απηώλ». Με ηελ αξρή ηνπ ζθνπνχ, ε επεμεξγαζία, ήδε απφ ην ζηάδην ηεο ζπιινγήο, νξίδεηαη σο κέζν γηα ηελ επηδίσμε νξηζκέλνπ ζθνπνχ. Ζ αληηζηνηρία απηή κέζνπ-ζθνπνχ απνηειεί ήδε έθθαλζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο, θαζψο ε ηειεπηαία, φπσο αλαιχζεθε ήδε, πξνζδηνξίδεη ηε λνκηκφηεηα ελφο πεξηνξηζκνχ (ελ πξνθεηκέλσ ηεο επεμεξγαζίαο) ελ φςεη ηνπ ιφγνπ / ζθνπνχ πνπ ηνλ δηθαηνινγεί. Καη εθαξκνγή ηεο αλαινγηθφηεηαο, ν ζθνπφο ηεο επεμεξγαζίαο είλαη ην θξηηήξην επί ηε βάζεη ηνπ νπνίνπ θξίλεηαη ε ζπλδξνκή ησλ πξνυπνζέζεσλ λνκηκφηεηαο ησλ επφκελσλ εδαθίσλ ηνπ άξζξνπ 4 (ηα νπνία εμεηδηθεχνπλ επηκέξνπο θξηηήξηα ηεο αλαινγηθφηεηαο), ελψ απνηειεί βαζηθφ θξηηήξην θαη γηα ηε ζηνηρεηνζέηεζε ησλ λφκηκσλ βάζεσλ επεμεξγαζίαο (ζηα άξζξα 5 θαη 7), πνπ επίζεο εθαξκφδνπλ ηε ζπληαγκαηηθή αξρή. ζην ειάρηζην δπλαηφ, αλ θαη νη δηαηάμεηο ηεο δελ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλεο κφλν ζηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ηνπ ππνθεηκέλνπ, φπσο ν λφκνο, αιιά θπξίσο ζηελ εμηζνξξφπεζε ηεο πξνζηαζίαο δεδνκέλσλ απφ ηε κία θαη ηεο ειεχζεξεο θπθινθνξίαο ηνπο απφ ηελ άιιε (ζεκεηψλεηαη φηη θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο ζχκβαζεο 108/1981, αθεηεξία ησλ ξπζκίζεσλ ήηαλ ε αλαγλψξηζε ηεο αλάγθεο ζηάζκηζεο κεηαμχ ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθήο δσήο θαη ηεο ειεχζεξεο θπθινθνξίαο ησλ πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ ιαψλ). Μεηαμχ ησλ πξνζηαηεπηηθψλ ξπζκίζεσλ ηεο νδεγίαο, βαζηθή είλαη ε ζέζε ηεο ηήξεζεο ησλ φξσλ λνκηκφηεηαο ηεο επεμεξγαζίαο ζε εζληθφ επίπεδν ππφ ην ζεζκηθφ έιεγρν αλεμάξηεηνπ νξγάλνπ. Λφγσ ηεο λνκηθήο ηεο θχζεο θαη ηνπ ζθνπνχ ηεο, ε νδεγία πεξηνξίδεηαη ζε βαζηθέο κφλν ζηαζκίζεηο (φπσο απηή γηα ηα επαίζζεηα δεδνκέλα) θαη ζε επξεία δηαηχπσζε ησλ λφκηκσλ ιφγσλ επεμεξγαζίαο, αθήλνληαο ζηνλ εζληθφ λνκνζέηε ηελ επρέξεηα λα ζεζπίζεη πςειφηεξν επίπεδν πξνζηαζίαο. Σελ επθαηξία απηή αμηνπνίεζε ν εζληθφο λνκνζέηεο κε ηηο επηινγέο ηνπ. 38 Οη αξρέο απηέο ζπγθξνηνχλ ην ζθιεξφ ππξήλα ηεο πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ Βι. Μήηξνπ Λ. φ.π. ζει. 21 επ. 39 Βι. άξζξν 4 παξ. 1 ηνπ λφκνπ: «..γηα λα ηχρνπλ λφκηκεο επεμεξγαζίαο» 17

19 Όπσο επηβάιιεηαη δε απφ ην λφκν, ν ζθνπφο, σο δηθαηνινγεηηθή βάζε ηεο επεμεξγαζίαο, πξέπεη λα είλαη εθ ησλ πξνηέξσλ θαζνξηζκέλνο, ζαθήο θαη λφκηκνο 40. Ο θαζνξηζκφο ηνπ ζθνπνχ πξηλ απφ ηε δηελέξγεηα ηεο ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ (ή ηνπιάρηζηνλ θαηά ηε ζηηγκή ηεο ζπιινγήο 41 ) επηηξέπεη ηνλ πξνιεπηηθφ έιεγρν λνκηκφηεηαο ηεο επεμεξγαζίαο θαη απνηξέπεη ηε ρξήζε ησλ δεδνκέλσλ γηα δηαθνξεηηθνχο επηγελφκελνπο ζθνπνχο 42, ρσξίο, σζηφζν λα απνθιείεη ηνλ εμ αξρήο θαζνξηζκφ πεξηζζφηεξσλ ζθνπψλ ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο, ν νπνίνο είλαη επηηξεπηφο. Καη ε δπλαηφηεηα απηή φκσο νξηνζεηείηαη απφ ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο, θαζψο ε πνιιαπιφηεηα ησλ ζθνπψλ (θαηά κείδνλα ιφγν φηαλ δελ είλαη ζπλαθείο 43 ) εκπνδίδεη ηνλ έιεγρν αλαγθαηφηεηαο θαη εχινγεο ζρέζεο κεηαμχ απηψλ θαη ηεο ζπληεινχκελεο επεμεξγαζίαο 44. Απφ ηνλ θαζνξηζκφ πεξηζζφηεξσλ ζθνπψλ ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο δηαθξίλεηαη ε ιεγφκελε «πνιπιεηηνπξγηθή» ζπιινγή θαη ρξήζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, πνπ αθνξά κηα «δεπηεξεχνπζα» ρξήζε απηψλ, δειαδή ρξήζε γηα ζθνπνχο δηαθνξεηηθνχο απφ ηνπο πξνθαζνξηζκέλνπο 45. Θεζκηθφ αλάρσκα θαηά ηεο παξάλνκεο απηήο κνξθήο επεμεξγαζίαο είλαη ε ζαθήλεηα ηνπ ζθνπνχ 46. Ο ζαθήο πξνζδηνξηζκφο ηνπ ζθνπνχ απφ ηνλ ππεχζπλν επεμεξγαζίαο νξηνζεηεί κε αθξίβεηα θαη ρσξίο ακθηβνιία ην πεξηερφκελφ ηνπ θαη επηηξέπεη, έηζη, ηνλ έιεγρν λνκηκφηεηαο πξνο δχν θαηεπζχλζεηο: θαζηζηά εθηθηφ ηνλ εληνπηζκφ ηφζν κηαο ηπρφλ ζπληξέρνπζαο δεπηεξεχνπζαο ρξήζεο ησλ δεδνκέλσλ φζν θαη ηπρφλ πεξηπηψζεσλ επεμεξγαζίαο πνπ ππεξβαίλνπλ ην αλαγθαίν γηα ηελ επηδίσμε ηνπ θαζνξηζκέλνπ ζθνπνχ κέηξν, ζηηο νπνίεο ελππάξρεη πάληα ν θίλδπλνο δεπηεξεχνπζαο ρξήζεο. Ωο πξνο ηε δεχηεξε απηή ιεηηνπξγία ηεο, ε αξρή ηνπ (ζαθνχο) ζθνπνχ ζπληζηά έθθαλζε θαη πξνυπφζεζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο. 40 Καηά Αξκακέλην Π.- σηεξφπνπιν Β. φ.π. ζει. 117 επ., απφ ηε δηάηαμε απηή κπνξνχλ λα εμαρζνχλ ηξεηο επηκέξνπο αξρέο-ζπληζηψζεο ηεο αξρήο ηνπ ζθνπνχ: ε αξρή ηνπ εθ ησλ πξνηέξσλ θαζνξηζκέλνπ ζθνπνχ, ε αξρή ηεο ζαθήλεηαο ηνπ ζθνπνχ θαη ε αξρή ηεο λνκηκφηεηαο ηνπ ζθνπνχ. 41 Βι. Γέξνληα Απ. φ.π. ζει Θεκηηή εμαίξεζε απφ ηελ αξρή ηνπ πξνθαζνξηζκέλνπ ζθνπνχ ζεκειηψλεηαη κφλν φηαλ ν επηγελφκελνο ζθνπφο πνπ πηνζεηείηαη απφ ηνλ ππεχζπλν επεμεξγαζίαο είλαη απφιπηα ζπλαθήο ηεινινγηθά ή ινγηθά πξνο ηνλ αξρηθά θαζνξηζκέλν ζθνπφ θη εθφζνλ γλσζηνπνηείηαη επίζεο ζηελ Αξρή, ρσξίο θαζπζηέξεζε θαηά ην άξζξν 6 παξ. 4 ηνπ λφκνπ, σο κεηαβνιή φξνπ γλσζηνπνίεζεο, αιιά θαη ζην ππνθείκελν θαη εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 11. Ζ εμαίξεζε αθνξά κφλν ηελ πεξίπησζε ζπκπιεξσκαηηθνχ ζθνπνχ, ν νπνίνο επίζεο πξέπεη λα θαζνξίδεηαη κε ζαθήλεηα βι. Αξκακέλην Π. σηεξφπνπιν Β. φ.π. ζει Πξβ ηελ ακέζσο πξνεγνχκελε ππνζεκείσζε 44 Βι. Μήηξνπ Λ. «Παξαηεξήζεηο επί ηεο ππ αξηζκφλ 2765/2005 Μ.Πξ.Παηξ. Σν 2006 ζει. 250 επ. 45 Βι. Αξκακέλην Π.- σηεξφπνπιν Β. φ.π. ζει Βι. Μήηξνπ Λ. φ.π. ζει

20 Σέινο, ε «λνκηκφηεηα» ηνπ ζθνπνχ (φπσο θαη ε «λνκηκφηεηα» ηνπ ηξφπνπ ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο) εκπεξηέρεη επηθχιαμε ππέξ ησλ δηαηάμεσλ ηνπ λφκνπ πνπ θαζνξίδνπλ ηηο εηδηθέο πξνυπνζέζεηο λνκηκφηεηαο 47 (ηφζν ηηο δηαδηθαζηηθέο φζν θαη ηηο νπζηαζηηθέο), κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε ππαγσγή ηνπ ζθνπνχ ζε πεξίπησζε έιιεηςεο ζπγθαηάζεζεο ηνπ ππνθεηκέλνπ- ζε κία απφ ηηο θαηεγνξίεο ηνπ άξζξνπ 5 (πξνθεηκέλνπ γηα απιά δεδνκέλα) ή ηνπ άξζξνπ 7 (πξνθεηκέλνπ γηα επαίζζεηα δεδνκέλα), πνπ, φπσο πξνθχπηεη ζηε ζπλέρεηα, απνηεινχλ πξντφλ a priori ζηαζκίζεσλ ηνπ λνκνζέηε βάζεη ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο. Έηζη, θαη σο πξνο ην ζεκείν απηφ, ε αξρή ηνπ (λφκηκνπ) ζθνπνχ ζπληζηά ζε κεγάιν βαζκφ εθαξκνγή ηεο αλαινγηθφηεηαο. ii. Αξρή αλαγθαηόηεηαο Μεηά ηελ θαζηέξσζε ηεο αξρήο ηνπ ζθνπνχ ζην εδ. α, αθνινπζεί (ζην εδ. β) ε λνκνζεηηθή απνηχπσζε ησλ δχν απφ ηα ηξία λνκνινγηαθά θξηηήξηα ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο: ηεο πξνζθνξφηεηαο θαη ηεο αλαγθαηφηεηαο. Σα θξηηήξηα απηά αλαιχνληαη ζην λφκν ζε ηξεηο επηκέξνπο αξρέο: ηεο ζπλάθεηαο, ηεο πξνζθνξφηεηαο θαη ηεο stricto sensu αλαγθαηφηεηαο (ή πνζνηηθήο ηζνξξνπίαο). χκθσλα κε ηε δηάηαμε, ηα δεδνκέλα πξέπεη «λα είλαη ζπλαθή, πξόζθνξα θαη όρη πεξηζζόηεξα από όζα θάζε θνξά απαηηείηαη ελ όςεη ησλ ζθνπώλ ηεο επεμεξγαζίαο». Οη επηκέξνπο απηέο αξρέο, πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ αξρή ηεο αλαγθαηφηεηαο (ππφ επξεία έλλνηα) 48, δηέπνπλ 47 Βι. Αξκακέλην Π.-σηεξφπνπιν Β. φ.π. ζει. 113 (ππνζ. 5) θαη ζει ηε ζεσξία ππάξρεη δηαθσλία σο πξνο ηελ νξνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηηο αξρέο απηέο, πνπ είλαη επηκέξνπο εθθάλζεηο ηεο αλαινγηθφηεηαο. Έηζη, αθελφο ππνζηεξίδεηαη φηη ζην εδ. β θαζηεξψλεηαη ε «αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο» (βι. Μήηξνπ Λ. φ.π. ζει. 21), αθεηέξνπ φηη αθξηβέζηεξνο είλαη ν φξνο «αξρή αλαγθαηφηεηαο», αθνχ θαη ηα εδ. γ θαη δ ηνπ άξζξνπ πεξηέρνπλ εμεηδηθεχζεηο ηεο αλαινγηθφηεηαο (Βι. Άξκακέληνο Π.-σηεξφπνπινο Β. φ.π. ζει. 123). Έλα επηπιένλ επηρείξεκα ππέξ ηεο ρξήζεο ηνπ δεχηεξνπ φξνπ είλαη φηη ζην εδ. β δελ απνηππψλνληαη φια ηα θξηηήξηα ηεο αλαινγηθφηεηαο, αθνχ δελ θαζηεξψλεηαη ξεηά ην θξηηήξην ηεο ζηάζκηζεο θφζηνπο-νθέινπο (stricto sensu αλαινγηθφηεηα). Γηα ην ιφγν απηφ, πξνηηκάηαη εδψ ν φξνο «αξρή αλαγθαηφηεηαο». Αλαθνξηθά κε ηηο ζπληζηψζεο αξρέο, ην ηξίην θξηηήξην («αλαγθαία») νξίδεηαη θαηά ηελ πξψηε άπνςε σο «αξρή stricto sensu αλαινγηθφηεηαο» (κε ηελ έλλνηα ηεο ηζνξξνπίαο κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ θαη ησλ ζθνπψλ βι. Μήηξνπ Λ. «Πξνζηαζία Πξνζσπηθψλ Γεδνκέλσλ» ζε «Ζ Γεκφζηα Γηνίθεζε ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο. Θέκαηα Γηθαίνπ» Δθπαηδεπηηθφ Τιηθφ Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Αζήλα 2007 ζει. 34) θαη θαηά ηε δεχηεξε άπνςε σο «αξρή πνζνηηθήο ηζνξξνπίαο». Γηα ιφγνπο ζπλέπεηαο κε ηελ παξαπάλσ επηινγή, πξνηηκάηαη εδψ ν φξνο «αξρή πνζνηηθήο ηζνξξνπίαο» ή «αξρή ηεο stricto sensu αλαγθαηφηεηαο» (ζε αληηδηαζηνιή κε ηελ «αλαγθαηφηεηα ππφ επξεία έλλνηα»). ηε ζεσξία γίλεηαη επίζεο ιφγνο γηα «πνηνηηθφ θξηηήξην» ειέγρνπ (πνπ αλαθέξεηαη ζηε ζπλάθεηα ησλ δεδνκέλσλ κε ην ζθνπφ θαη ηελ πξνζθνξφηεηά ηνπο γηα ηελ επηδίσμή ηνπ) θαη «πνζνηηθφ θξηηήξην» (πνπ αλαθέξεηαη ζηελ πνζνηηθή ηζνξξνπία) βι. ζρεηηθά Αιεμαλδξνπνχινπ-Αηγππηηάδνπ Δπγελία, «Πξνζσπηθά Γεδνκέλα-Ζ λνκηθή ξχζκηζε ηεο ειεθηξνληθήο επεμεξγαζίαο ηνπο», Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα-Κνκνηελή 2007 ζει. 47 επ. 19

21 ηελ επεμεξγαζία, θαζνξίδνληαο in concreto πνηα θαη πφζα πξνζσπηθά δεδνκέλα εκπίπηνπλ ζην αλαγθαίν κέηξν επεμεξγαζίαο ελ φςεη ηνπ εθάζηνηε ζθνπνχ, δεδνκέλνπ φηη φζν πεξηζζφηεξα δεδνκέλα ππνβάιινληαη ζε επεμεξγαζία, ηφζν επαρζέζηεξνο είλαη ν πεξηνξηζκφο ησλ δηθαησκάησλ ηνπ ππνθεηκέλνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, γηα λα ηχρεη λφκηκεο επεμεξγαζίαο, έλα πξνζσπηθφ δεδνκέλν πξέπεη: α) λα ζρεηίδεηαη, λα είλαη δειαδή ζπλαθέο απφ άπνςε πεξηερνκέλνπ, κε ην ζθνπφ ηεο επεμεξγαζίαο (αξρή ζπλάθεηαο), β) λα είλαη θαηάιιειν γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ ζθνπνχ επεμεξγαζίαο, λα κπνξεί δειαδή ε επεμεξγαζία ηνπ λα επηθέξεη ην επηδησθφκελν απνηέιεζκα (αξρή πξνζθνξφηεηαο) 49 θαη γ) λα είλαη αλαγθαίν γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ ζθνπνχ επεμεξγαζίαο, λα κελ κπνξεί δειαδή απηφο λα εμππεξεηεζεί ρσξίο ηελ επεμεξγαζία ηνπ ππφ θξίζε δεδνκέλνπ (αξρή πνζνηηθήο ηζνξξνπίαο). Καηά ηελ αξρή απηή, ε έθηαζε επεμεξγαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ην αλαγθαίν κέηξν πνπ επηβάιιεη ν εθάζηνηε ζθνπφο. Όπσο πξνθχπηεη, ε ζπλδξνκή ησλ θξηηεξίσλ πνπ ζεζπίδνπλ νη παξαπάλσ αξρέο θξίλεηαη ad hoc θαη in concreto γηα θάζε δεδνκέλν θαη ελ φςεη ηνπ εθάζηνηε ζθνπνχ επεμεξγαζίαο. Γηα λα είλαη δε λφκηκε ε επεμεξγαζία πξέπεη ηα θξηηήξηα λα ζπληξέρνπλ ζσξεπηηθά. Όπσο επηζεκάλζεθε ήδε θαηά ηελ αληίζηνηρε αλάιπζε ηεο γεληθήο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο, κεηαμχ ησλ παξαπάλσ θξηηεξίσλ ππάξρεη ινγηθή δηαδνρή, έηζη ψζηε, ε παξαβίαζε ηεο αξρήο ηεο ζπλάθεηαο λα ζπλεπάγεηαη ηελ παξαβίαζε ησλ δχν άιισλ αξρψλ, ε δε έιιεηςε πξνζθνξφηεηαο λα ζπλεπάγεηαη θαη ππέξβαζε ηνπ 49 Γηα λα γίλεη ζαθήο ε ελλνηνινγηθή δηάθξηζε κεηαμχ ζπλάθεηαο θαη πξνζθνξφηεηαο, δεδνκέλνπ φηη ε δηάθξηζε απηή δελ γίλεηαη θαηά ηε λνκνινγηαθή εθαξκνγή ηεο γεληθήο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο, παξαηίζεληαη ηα αθφινπζα παξαδείγκαηα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ίδηα απφθαζε (77 Α) ηεο Αξρήο Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα, ε νπνία αλαιχεηαη ζηε ζπλέρεηα (βι. Κεθάιαην Γ1): ην δεδνκέλν ηνπ ζξεζθεχκαηνο, πνπ αλαγξάθεηαη ζηνπο απνιπηήξηνπο ηίηινπο Γεκνηηθήο θαη Μέζεο Δθπαίδεπζεο δελ είλαη ζπλαθέο κε ην ζθνπφ έθδνζεο ηνπ ηίηινπ, πνπ είλαη ε ζεκείσζε ηεο επίδνζεο θαη ηεο δηαγσγήο ηνπ καζεηή θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηίηινπ. Αληίζεηα, ην ίδην δεδνκέλν, φηαλ αλαγξάθεηαη ζηηο δειψζεηο γνλέσλ-θεδεκφλσλ γηα απαιιαγή ησλ παηδηψλ ηνπο απφ ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ καζήκαηνο ησλ ζξεζθεπηηθψλ, εκθαλίδεη ζπλάθεηα κε ην ζθνπφ, είλαη φκσο απξφζθνξν γηα ηελ εμππεξέηεζή ηνπ, γηαηί ε δηαθνξά ζξεζθεχκαηνο ή ε έιιεηςε ζξεζθεχκαηνο δελ πξνδηθάδνπλ ηηο επηινγέο ηνπ γνλέα γηα ηε ζρνιηθή αγσγή ηνπ παηδηνχ ηνπ, νη νπνίεο εμαξηψληαη απφ ηηο γεληθφηεξεο ηδέεο ηνπ. Έηζη, έλαο άζξεζθνο γνλέαο κπνξεί λα επηζπκεί λα παξαθνινπζήζεη ην παηδί ηνπ ην κάζεκα ησλ ζξεζθεπηηθψλ. ηελ πεξίπησζε απηή πξφζθνξν κέζν γηα ην ζθνπφ είλαη κφλν ε δήισζε ηεο επηζπκίαο ηνπ γνλέα. Ζ αλαγξαθή ηνπ ζξεζθεχκαηνο, σο απξφζθνξε, ππεξβαίλεη ην αλαγθαίν κέηξν επεμεξγαζίαο. Βι. φκσο Αξκακέλην Π.-σηεξφπνπιν Β. φ.π. ζει. 128 (ππνζ. 40), φπνπ ην παξαπάλσ παξάδεηγκα ηππνπνηείηαη σο πεξίπησζε παξάβαζεο ηνπ θξηηεξίνπ ηεο πνζνηηθήο ηζνξξνπίαο. 20

22 αλαγθαίνπ κέηξνπ (ρσξίο φκσο ε ζρέζε απηή λα ηζρχεη αληίζηξνθα). Αληίζηνηρα, ε θξίζε πεξί πνζνηηθήο ηζνξξνπίαο (αλαγθαηφηεηαο) πεξηιακβάλεη ηε ζπλδξνκή θαη ησλ δχν άιισλ ινγηθά πξναπαηηνχκελσλ θξηηεξίσλ. iii. Αξρή ρξνληθά πεπεξαζκέλεο δηαηήξεζεο ησλ δεδνκέλσλ Δηδηθή εθαξκνγή ηεο αλαγθαηφηεηαο αλαθνξηθά κε ηε δηάξθεηα δηαηήξεζεο ησλ ππφ επεμεξγαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηνλ ππεχζπλν επεμεξγαζίαο απνηειεί ε «αξρή ηεο ρξνληθά πεπεξαζκέλεο δηαηήξεζεο ησλ δεδνκέλσλ» (άξζξν 4 παξ. 1 δ), θαηά ηελ νπνία ηα δεδνκέλα πξέπεη «λα δηαηεξνύληαη ζε κνξθή πνπ λα επηηξέπεη ηνλ πξνζδηνξηζκό ηεο ηαπηόηεηαο ησλ ππνθεηκέλσλ ηνπο 50 κόλν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηόδνπ πνπ απαηηείηαη, θαηά ηελ θξίζε ηεο Αξρήο, γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζθνπώλ ηεο ζπιινγήο ηνπο θαη ηεο επεμεξγαζίαο ηνπο». Απφ ηελ αλσηέξσ αξρή πξνθχπηεη φηη ηφζν ην επηηξεπηφ ηεο δηαηήξεζεο ησλ δεδνκέλσλ θαζ εαπηή (σο εηδηθήο κνξθήο επεμεξγαζίαο) φζν θαη ν ρξνληθφο νξίδνληαο δηαηήξεζήο ηνπο σο εθαξκνγέο ηεο αξρήο ηεο αλαγθαηφηεηαο- είλαη ζπλάξηεζε ηνπ πξνθαζνξηζκέλνπ επηδησθφκελνπ ζθνπνχ 51. Δμαίξεζε απφ ηελ αξρή ηνπ πξνθαζνξηζκέλνπ ζθνπνχ ζπληζηά ε δπλαηφηεηα δηαηήξεζεο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα 52 γηα ηζηνξηθνχο, επηζηεκνληθνχο ή ζηαηηζηηθνχο ζθνπνχο βάζεη αηηηνινγεκέλεο απφθαζεο ηεο Αξρήο, εθφζνλ ε ηειεπηαία «θξίλεη όηη δελ ζίγνληαη ζε θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ηα δηθαηώκαηα ησλ ππνθεηκέλσλ ηνπο ή θαη ηξίησλ». Καη ζηελ πεξίπησζε απηή, φκσο, ε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο Αξρήο πξέπεη λα αζθείηαη βάζεη ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο, ηφζν κε ηελ έλλνηα ηνπ αλαγθαίνπ κέηξνπ ελ φςεη ησλ επηγελφκελσλ (ηζηνξηθψλ θιπ.) ιφγσλ 50 Ζ δηαηήξεζε ησλ δεδνκέλσλ κε κνξθή πνπ δελ επηηξέπεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ηαπηφηεηαο ησλ ππνθεηκέλσλ («αλσλπκνπνίεζε») δελ ζπληζηά δηαηήξεζε «δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα» θαηά ηνλ νξηζκφ ηνπ άξζξνπ 2 α ηνπ λφκνπ, αθνχ ελλνηνινγηθφ ζηνηρείν ηνπ φξνπ είλαη ε δπλαηφηεηα πξνζδηνξηζκνχ ηνπ ππνθεηκέλνπ ζην νπνίν αλαθέξνληαη νη πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο. Βι. Αξκακέλην Π.-σηεξφπνπιν Β. φ.π. ζει Δθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ρξνληθά πεπεξαζκέλεο δηαηήξεζεο ησλ δεδνκέλσλ ζπληζηά π.ρ. ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 1Δ ηεο νδεγίαο 1122/2000 ηεο Αξρήο γηα ηα θιεηζηά θπθιψκαηα ηειεφξαζεο, πνπ πξνβιέπεη φηη ηα απνζεθεπκέλα δεδνκέλα δελ πξέπεη «λα δηαηεξνύληαη γηα ρξνληθό δηάζηεκα κεγαιύηεξν από απηό πνπ θάζε θνξά απαηηείηαη γηα ηνλ επηδησθόκελν ζθνπό θαη πάλησο όρη πέξαλ ησλ 15 εκεξώλ» (κε δπλαηφηεηα ππέξβαζεο ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο θαηφπηλ άδεηαο ηεο Αξρήο). 52 δειαδή κε κνξθή πνπ επηηξέπεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ηαπηφηεηαο ησλ ππνθεηκέλσλ (άξζξν 2 α ηνπ λφκνπ) 21