ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Transcript

1 ΕΡΓΟ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ( Ι.ΟΡΓΑΝΩ.ΣΗ) ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2: ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑ ΟΤΕA 6 & 7: ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΟΠΩΣ ΑΥΤΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΤΙΛΗΠΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α & ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΣΤ. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΚΑΘ. Ι. ΒΑΣΑΛΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤ. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι. ΣΤΑΜΕΛΟΣ ΕΠΑΝ-ΜΕΤΡΟ 4.5: «Κοινοπραξίες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης σε τοµείς Εθνικής Προτεραιότητας» ΡΑΣΗ 4.5.1: «Νέες Μορφές Οργάνωσης των Επιχειρήσεων, της Εργασίας και της Κατάρτισης»

2 ΠΑΡΑ ΟΤΕA 6 & 7: ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΟΠΩΣ ΑΥΤΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΤΙΛΗΠΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α & ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΝΩΣΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΚΕΤΑ, ΑΠΘ - 3 -

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη...5 Εισαγωγή...6 Μεθοδολογία ερευνών...7 Επιλογή στοιχείων έρευνας...7 Σχεδιασµός Ερωτηµατολογίου...7 Υλοποίηση 2 ερευνών...8 Ενοποίηση 2 ερευνών...8 Ανάλυση εδοµένων...9 Προφίλ δείγµατος...10 Αποτελέσµατα 1 ης έρευνας...12 Αποτελέσµατα 2 ης έρευνας...20 Σύνοψη συµπερασµάτων...28 Προτάσεις:...30 Παράρτηµα Α (Βιβλιογραφία)...31 Παράρτηµα Β (Ερωτηµατολόγιο)

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ιαχείριση Γνώσης σε Επιχειρήσεις και Φορείς της Ελλάδας Κατσιαδάκης Νικόλαος 1, Μπίµπη Σταµατία 2, Χατζηθωµάς Λεωνίδας 2, 1 Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, 6 ο χλµ Εθνικής Οδού Χαριλάου- Θέρµης, 57001, Θέρµη, {nicolas@thestep.gr} 2 Τµήµα Πληροφορικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονικής, 54124, Θεσσαλονίκη, {sbibi@csd.auth.gr, leonidasnoe@yahoo.com} Περίληψη Η ιαχείριση Γνώσης (.Γ) έχει απασχολήσει την ακαδηµαϊκή και την επιχειρηµατική κοινότητα έντονα τις τελευταίες δεκαετίες. Ο κύριος λόγος είναι πως η γνώση θεωρείται πλέον σηµαντικός παράγοντας οικονοµικής ανάπτυξης αλλά ταυτόχρονα και παράγοντας απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος για τους σύγχρονους οργανισµούς και επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά όµως, η.γ σαν διοικητική πρακτική υποστηριζόµενη από πληροφοριακά συστήµατα και ειδικά στην Ελλάδα, δεν έχει τύχει ανάλογης αποδοχής από φορείς και επιχειρήσεις για πολλούς και διάφορους λόγους. Για τον σχεδιασµό και την εφαρµογή των συστηµάτων.γ, η µελέτη της σύγχρονης βιβλιογραφίας υποδεικνύει την απαίτηση της αρχικής διερεύνησης πολλών παραγόντων όπως το µέγεθος, ο τύπος του οργανισµού, η εργασιακή κουλτούρα, η διοίκηση, κλπ. Ένας λόγος είναι πως η γνώση σε σχέση µε την πληροφορία και τα δεδοµένα παρουσιάζει πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως η δυσκολία στη διαµοίραση της, η ευκολία που αυτή ρέει, η δυσκολία ποσοτικοποίησή της, ο µεγάλος βαθµός σχετικότητάς της, οι διαφορετικές µορφές της (ρητή, άρρητη), το πλεονέκτηµα που δίνει στον εργαζόµενο-κάτοχό της και ότι αυτό συνεπάγεται, κλπ. Συνεπώς, κάθε προσπάθεια διαχείρισής της ειδικά σε ένα εργασιακό και ανταγωνιστικό περιβάλλον απαιτεί την µελέτη πλήθους παραγόντων. Αυτό ακριβώς το κενό προσπαθεί να καλύψει η παρούσα εργασία διερευνώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος στην Ελλάδα και τα οποία, µε βάση την βιβλιογραφία σχετίζονται µε την.γ. Στόχος της εργασίας είναι να εξαχθούν τεκµηριωµένα συµπεράσµατα για τα βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά των συστηµάτων.γ που αρµόζουν στο Ελληνικό περιβάλλον καταγράφοντας πολλά στοιχεία της γνώµης των εργαζοµένων για αυτά τα συστήµατα. Απώτερος στόχος είναι να διατυπωθούν µε την χρήση µεθόδων στατιστικής ανάλυσης συµπεράσµατα πρακτικής σηµασίας για την διαµόρφωση των κατάλληλων λειτουργικών και αρχιτεκτονικών προδιαγραφών που πρέπει να έχουν τα πληροφοριακά συστήµατα.γ στο Ελληνικό επιχειρηµατικό περιβάλλον. Αρχικά υλοποιήθηκε έρευνα σε δείγµα Ελληνικών επιχειρήσεων και φορέων έντασης γνώσης µε την µέθοδο της ηλεκτρονικής αποστολής ερωτηµατολογίων. Το τελικό δείγµα αφορά 187 διαφορετικούς φορείς και επιχειρήσεις από το σύνολο της Ελληνικής επικράτειας ενώ για την στατιστική ανάλυση χρησιµοποιήθηκε το λογισµικό SPSS v.13. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση πιθανών συσχετίσεων διαφόρων µεταβλητών (υποκειµενικά στοιχεία γνώµης ερωτηθέντων) µεταξύ τους αλλά και σε σχέση µε πιθανούς παράγοντες επιροής όπως το µέγεθος, ο τύπος (φορέας δηµοσίου ή ιδιωτικός), ο κλάδος, κλπ. Αναφέρεται πως η παρούσα έρευνα έγινε στα πλαίσια του έργου Ι.ΟΡΓΑΝΩ.ΣΗ ( ιαχείριση Οργανωσικής Γνώσης για τις Ελληνικές Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις) το οποίο χρηµατοδοτεί η Γενική Γραµµατεία Έρευνας & Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) στα πλαίσια του ΕΠΑΝ, Μέτρο

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο σκοπός της 1 ης έρευνας ήταν καταρχήν η διερεύνηση της ενηµερότητας αλλά και της αντίληψης που έχει δείγµα εργαζοµένων Ελληνικών επιχειρήσεων για τη διαχείριση γνώσης, την σχετική ορολογία της καθώς και τις βασικές λειτουργίες των συστηµάτων που την υποστηρίζουν. Για τον παραπάνω σκοπό, διατυπώθηκαν ερωτήσεις οι οποίες διερευνούσαν τον βαθµό ενηµερότητας των ερωτηθέντων για τον όρο διαχείρισης γνώσης, την τυχόν διάκριση της χρησιµότητας της ρητής και άρρητης γνώσης που έκαναν ή όχι οι εργαζόµενοι, όπως επίσης και την ιεράρχηση όλων των πιθανών στόχων της.γ από πλευράς τους. Επίσης, στα πλαίσια αυτής της έρευνας διατυπώθηκαν ερωτήσεις για την ιεράρχηση της σηµαντικότητας των λειτουργικών τµηµάτων ενός οργανισµού στην υλοποίηση της.γ, την πιθανή συσχέτιση του µεγέθους ενός φορέα µε την σκοπιµότητα εφαρµογής.γ όπως επίσης και ερωτήσεις που κατέγραφαν ποσοτικά τη γνώµη των ερωτηθέντων για την πιθανή µελλοντική εξέλιξη των συστηµάτων.γ. Σαν παράδειγµα αναφέρεται η ερώτηση: «Τα συστήµατα.γ θα αποτελέσουν το νέο πεδίο επιχειρηµατικού ανταγωνισµού και σε ποιό βαθµό;» Βασικό χαρακτηριστικό των ερωτήσεων της 1 ης έρευνας ήταν πως απευθύνονταν στους εργαζόµενους ανεξάρτητα από τον φορέα τους. ηλαδή, έγινε καταγραφή προσωπικών απόψεων και όχι χαρακτηριστικών επιχειρήσεων/οργανισµών. Ο σκοπός της 2 ης έρευνας ήταν η καταγραφή µιας σειράς χαρακτηριστικών η ύπαρξη των οποίων, κρίνεται απαραίτητη για την µελλοντική ανάπτυξη, λειτουργία και αξιοποίηση των συστηµάτων.γ από τις Ελληνικές επιχειρήσεις και οργανισµούς. Απώτερος στόχος ήταν να διερευνηθεί η µελλοντική ικανότητα χρήσης πληροφοριακών συστηµάτων.γ αλλά και η διοικητική ωριµότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων για αντίστοιχες πολιτικές. Έτσι καταγράφηκαν συγκεκριµένα µειονεκτήµατα (ελλείψεις) και πλεονεκτήµατα (υπάρχουσες υποδοµές) που παρουσιάζουν οι Ελληνικές επιχειρήσεις σε σχέση µε την προοπτική εφαρµογής πολιτικών.γ. Εδώ απαντήθηκαν ερωτήσεις σχετικά µε τις κατηγορίες γνώσης µε την µεγαλύτερη χρησιµότητα, την καταλληλότητα ροής των πληροφοριών σε κάθε επιχείρηση, το είδος των κινήτρων ώστε να ανταποκριθούν οι εργαζόµενοι σε πιθανή πολιτική.γ, κ.λ.π. Επίσης, διερευνήθηκαν µια σειρά από τεχνολογικούς παράγοντες και ο βαθµός στο οποίο αυτοί υπάρχουν σε κάθε φορέα και που έχουν σχέση µε την.γ (ύπαρξη δικτύου, τεχνολογιών πληροφορικής, πληροφορίες που καταγράφονται και µε ποιό τρόπο για τις γνώσεις του προσωπικού, κ.λ.π.). Χαρακτηριστικό των ερωτήσεων αυτής της έρευνας είναι πως ζητήθηκαν µεν από εργαζόµενους, αφορούσαν δε χαρακτηριστικά των ίδιων των επιχειρήσεων που αυτοί εργάζονται και όχι προσωπικές τους απόψεις για τη.γ

6 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΩΝ Επιλογή στοιχείων έρευνας Τα στοιχεία που θα διερευνούσαν οι ερωτήσεις που αναφέρονταν στην προσωπική γνώµη των εργαζοµένων (1 η έρευνα) όσο και οι ερωτήσεις που κατέγραφαν αντικειµενικά στοιχεία του περιβάλλοντος των Ελληνικών επιχειρήσεων/οργανισµών (2 η έρευνα), επιλέχθηκαν ύστερα από προσεκτική µελέτη των συµπερασµάτων των εκθέσεων των επισκοπήσεων ερευνητικού πεδίου και της βιβλιογραφίας που υλοποιήθηκαν στα πρώτα στάδια του έργου από τους ερευνητικούς φορείς Α.Π.Θ και Πανεπιστήµιο Μακεδονίας. Εκτός από τις παραπάνω εκθέσεις, αναφέρεται πως λήφθηκαν υπόψη εργασίες, βιβλία και δηµοσιεύσεις τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί ως «κλασικά» στο πεδίο της.γ. Η παραπάνω βιβλιογραφία παρατίθεται στο παράρτηµα Β. Σχεδιασµός Ερωτηµατολογίου Για τον σχεδιασµό των ερωτήσεων επιλέχθηκε η γνωστή µορφή των ερωτήσεων τύπου Likert. Στις ερωτήσεις αυτές, ο ερωτώµενος καλείται να απαντήσει σε ποιό βαθµό συµφωνεί ή ισχύει κάτι στην επιχείρησή του. Π.χ στην 1 η ερώτηση όπως και στις περισσότερες ερωτήσεις του ερωτηµατολογίου έγινε η εξής διατύπωση: «Έχετε ξανασυναντήσει στο παρελθόν τον όρο ιαχείριση Γνώσης (Knowledge Management);» Εδώ, όπως και σε όλες τις υπόλοιπες ερωτήσεις o ερωτώµενος έχει την δυνατότητα να απαντήσει/επιλέξει µια από τις παρακάτω επιλογές: Καθόλου Σε ελάχιστο βαθµό Σε µέτριο βαθµό Σε µεγάλο βαθµό Σε πολύ µεγάλο βαθµό Οι παραπάνω 5 πιθανές απαντήσεις µε βάση την κλίµακα Likert και προκειµένου να µπορέσει να ποσοτικοποιηθεί η µεταβλητή απάντησης, αντιστοιχήθηκαν µε τα νούµερα 1,2,3,4,5. Είναι αντιληπτό πως στο στάδιο της ανάλυσης δεδοµένων, οι απαντήσεις κλίµακας Likert εισάγουν αντίστοιχες µεταβλητές τύπου διάταξης (ordinal variables). Στις µεταβλητές τύπου διάταξης δεν ενδιαφέρει τον ερευνητή εάν η διαφορά του 2 µε το 3 ή του 4 µε το 5 είναι ίδια αλλά το ότι το ένα είναι µεγαλύτερο ή µικρότερο από το άλλο. Εδώ είναι σηµαντικό να αναφερθεί τι απαιτείται για να χαρακτηρισθεί µια διαφορά ως στατιστικά σηµαντική σε αναλύσεις δεδοµένων από παρόµοιες απαντήσεις. Ας πάρουµε σαν - 7 -

7 παράδειγµα ένα πλήθος 100 ατόµων των οποίων ο βαθµός συµφωνίας για ένα θέµα µετριέται µε κλίµακα τύπου Likert 5 βαθµών. Έστω ότι οι πρώτοι 50 ερωτηθέντες απάντησαν 3 (σε µέτριο βαθµό). Σε περίπτωση που οι υπόλοιποι 50 απαντήσουν 4 (σε µεγάλο βαθµό) τότε ο µέσος όρος του βαθµού συµφωνίας του δείγµατος των 100, θα ανέλθει σε 3,5. Συνεπώς έστω και µια µικρή φαινοµενικά ποσοτική διαφορά στον µέσο όρο-από 3 δηλαδή σε 3,5- καταγράφει µια σοβαρή αλλαγή ή τάση (50% του δείγµατος) στην στάση/γνώµη του συνολικού δείγµατος. Αυτός ακριβώς ήταν και ο στόχος της ανάλυσης δεδοµένων που έγινε. ηλαδή να µελετηθούν τυχόν διαφορές στις απαντήσεις µε την βοήθεια έγκυρων στατιστικών ελέγχων διαφοράς µέσων τιµών ανεξάρτητων δειγµάτων ώστε να εξαχθούν έγκυρα και ασφαλή συµπεράσµατα. Υλοποίηση 2 ερευνών Οι 2 έρευνες υλοποιήθηκαν σε δείγµα 187 διαφορετικών φορέων στην Ελλάδα την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου, Αρχικά έγινε πιλοτική δοκιµή (20 προγραµµατισµένες συνεντεύξεις) της διαδικασίας της συνέντευξης µε ερευνητές του Ε.Κ.Ε.Τ.Α, προσωπικό του Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης και επιλεγµένες επιχειρήσεις έντασης-γνώσης (εταιρίες συµβούλων και πληροφορικής) προκειµένου να διαπιστωθούν τυχόν πρακτικά προβλήµατα (δύσκολες ή δυσνόητες ερωτήσεις, περίεργες έννοιες που τυχόν υπήρχαν, κ.λ.π). Ακολούθως και µετά τις απαραίτητες διορθώσεις επιλέχθηκαν οι τελικές 25 ερωτήσεις που κάλυπταν τους στόχους και των 2 ερευνών. Τέλος, έγινε ηλεκτρονική αποστολή του ερωτηµατολογίου που παρουσιάζεται στο παράρτηµα Α σε φορείς µε την µέθοδο του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, ενώ για τις σχετικές διευθύνσεις χρησιµοποιήθηκαν βάσεις εταιρικών δεδοµένων του Ε.Κ.Ε.Τ.Α και του Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης. Ενοποίηση 2 ερευνών Για πρακτικούς λόγους και επειδή το περιεχόµενο των ερωτήσεων των 2 ερευνών (παραδοτέα 6&7) ήταν συναφές, τελικά επιλέχθηκε η αποστολή ενός ερωτηµατολογίου. Ο κύριος όµως λόγος ήταν πως την ίδια περίοδο και µάλιστα στα πλαίσια του ίδιου έργου ήταν σε εξέλιξη αντίστοιχη έρευνα σε Ελληνικές επιχειρήσεις από το Πανεπιστήµιο Μακεδονίας. Η έρευνα αυτή διερευνούσε την σχέση της ιαχείρισης Γνώσης µε το τµήµα Ανθρωπίνου υναµικού. Για τους παραπάνω λόγους και προκειµένου να τύχουν οι έρευνες µεγαλύτερης αποδοχής, να αυξηθεί το µέγεθος και κατά συνέπεια η αξιοπιστία του δείγµατος, επιλέχθηκε η ενοποίηση των 25 ερωτήσεων σε ένα ενιαίο και εκτενέστερο ερωτηµατολόγιο

8 ΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ Σκοπός της ανάλυσης δεδοµένων είναι να εξάγει έγκυρα συµπεράσµατα για έναν πληθυσµό αναλύοντας δεδοµένα ενός συγκεκριµένου δείγµατος αυτού του πληθυσµού. Στην περίπτωσή µας είχαµε 187 εργαζόµενους από διάφορες επιχειρήσεις οι οποίοι απάντησαν σε 25 ερωτήσεις κλίµακας Likert καταγράφοντας τον βαθµό στον οποίο συµφωνούσαν οι ερωτώµενοι. Πολλές δε από αυτές τις ερωτήσεις οι οποίες παρουσιάζονται στο ερωτηµατολόγιο (βλέπε παράρτηµα Α), συνδυάζονταν µε πολλές επιλογές. Έτσι, το σύνολο των στατιστικών µεταβλητών που τελικά υπήρχαν στο ερωτηµατολόγιο ανήλθε στις 88. Σύµφωνα µε τα παραπάνω και µε βάση την βιβλιογραφία στατιστικής ανάλυσης δεδοµένων, οι ερωτήσεις τύπου Likert δηµιουργούν µεταβλητές τύπου διάταξης (ordinal) οι οποίες απαιτούν συγκεκριµένους στατιστικούς ελέγχους προκειµένου αυτοί να είναι έγκυροι. Έτσι επιλέχθηκαν οι στατιστικοί έλεγχοι Mann-Whitney-U στις περιπτώσεις συγκρίσεων µέσων όρων (Μ.Ο) 2 ανεξάρτητων δειγµάτων (πχ άνδρες-γυναίκες ή εργαζόµενοι δηµόσιου-ιδιωτικού τοµέα) και οι έλεγχοι Kruskal Wallis-Η στην περίπτωση συγκρίσεων περισσοτέρων των 2 ανεξάρτητων δειγµάτων (πρωτογενής, δευτερογενής και τριτογενής τοµέας). Οι έλεγχοι αυτοί αναφέρονται στην βιβλιογραφία σαν µη παραµετρικοί έλεγχοι (Non Parametric tests). Οι µη παραµετρικοί έλεγχοι χρησιµοποιούνται στην περίπτωση όπου δεν είναι γνωστοί οι παράµετροι των κατανοµών των µεταβλητών ή δεν µπορούν να θεωρηθούν γνωστές για διάφορους λόγους. ηλαδή, όταν δεν γνωρίζουµε την µορφή της κατανοµής της µεταβλητής µας (π.χ κανονική) και το οποίο ισχύει στην περίπτωση των µεταβλητών διάταξης. Σε κάθε στατιστικό έλεγχο που εφαρµόσθηκε έγινε η παρακάτω διαδικασία: Επιλογή µεταβλητής (π.χ. βαθµός ενηµερότητας του όρου ιαχείριση Γνώσης), ορισµός µεταβλητής οµαδοποίησης (π.χ. φύλο ερωτώµενου: Άνδρες, γυναίκες, µέγεθος επιχείρησης 1-7, 8-16, 17-40, , 151+, τύπος οργανισµού: δηµόσιος, ιδιωτικός τοµέας, κ.λ.π) και ακολούθως εφαρµόσθηκαν για κάθε ανεξάρτητο πληθυσµό οι παραπάνω στατιστικοί έλεγχοι διαφοράς των τιµών των µέσων όρων. ηλαδή ελέγχθηκε κατά πόσο π.χ. σε µια ερώτηση η γνώµη των εργαζοµένων ιδιωτικού τοµέα παρουσίαζε στατιστικά σηµαντική διαφορά από την γνώµη εργαζοµένων δηµοσίου τοµέα, κλπ

9 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΓΜΑΤΟΣ Το σύνολο των ερωτηθέντων αποτελείται από 187 στελέχη και εργαζόµενους τόσο από ιδιωτικούς όσο και από δηµόσιους φορείς της Ελλάδας. Ακολούθως, παρουσιάζονται διάφορα προφίλ του δείγµατος ανάλογα µε τις διάφορες µεταβλητές κατηγοριοποίησης (φύλλο, µέγεθος, τύπος οργανισµού, κλπ). Τοµέας δραστηριοποίησης: Πρωτογενής: 38 ευτερογενής: 42 Τριτογενής: 107 Τύπος φορέα: Ιδιωτικός τοµέας: 58 ηµόσιος τοµέας::

10 Φύλο εργαζόµενου: Γυναίκες: 64 Άνδρες: Count Γυναίκα Φύλλο Άνδρας Αριθµός προσωπικού φορέα: Κλάση 1-7: 39 Κλάση 8-16: 36 Κλάση 17-40: 37 Κλάση :38 Κλάση 151+:37 Κατηγορία εργαζοµένων: Ανώτατη ιοίκηση: 60 ιοικητικά στελέχη: 50 Στελέχη: 62 Υπάλληλοι:

11 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 1 ης ΕΡΕΥΝΑΣ Γενικές στάσεις εργαζοµένων (προσωπικές απόψεις) Ερώτηση Νο 1: Βαθµός ενηµέρωσης για τον όρο.γ. Μ.Ο: 3,17 (σύνολο δείγµατος) Μ.Ο Γυναικών: 2,96 Μ.Ο Ανδρών: 3,29 Kruskal Wallis Non Parametric test P value=0.07 (Chi square 3,28) Συµπέρασµα: Οι άνδρες εµφανίζονται να έχουν µεγαλύτερη ενηµερότητα του όρου.γ. Ερώτηση Νο 4: ιάκριση ρητής-άρρητης γνώσης στη δηµιουργία οικονοµικής αξίας. Υπενθυµίζεται πως πριν την ερώτηση δόθηκαν ορισµοί των δύο τύπων γνώσεων. εν αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα Μ.Ο ρητής γνώσης: 4,34 Μ.Ο άρρητης γνώσης: 4,31 Συµπέρασµα: Η γνώµη των ερωτηθέντων είναι πως και οι δύο κατηγορίες γνώσης παίζουν σηµαντικό ρόλο στην δηµιουργία οικονοµικής αξίας. Παρά το γεγονός πως πριν την ερώτηση δόθηκαν οι ορισµοί για τα δύο διαφορετικά είδη γνώσεων, οι ερωτώµενοι δεν έκαναν κάποια διάκριση ανάµεσά τους. εδοµένου ότι στην ερευνητική βιβλιογραφία γίνεται σηµαντική διάκριση ως προς µεγάλη διαφορά στην συνεισφορά δηµιουργίας οικονοµικής αξίας των δύο γνώσεων (η άρρητη γνώση ή έντονα προσωπική γνώση είναι η σηµαντικότερη), µπορούµε να υποθέσουµε πως στο συγκεκριµένο δείγµα η έννοια και η αξία της άρρητης γνώσης δεν είναι ευρέως γνωστή ή αλλιώς δεν έγινε άµεσα αντιληπτή από τον ορισµό που δόθηκε

12 Ερώτηση Νο 5: Κατάταξη των κύριων στόχων ενός συστήµατος.γ Κατάταξη στόχων στο σύνολο του δείγµατος: 1) Αξιοποίηση ρητής γνώσης, ΜΟ: 4,44 2) Βελτίωση ανταλλαγής πληροφοριών, ΜΟ: 4,43 3) Αξιοποίηση άρρητης γνώσης, ΜΟ: 4,41 4) Βελτίωση αποθήκευσης ανάκτησης πληροφοριών ΜΟ: 4,40 5) Συνεργασία ειδικών & ανταλλαγή απόψεων, ΜΟ: 4,17 Στοιχεία Ελέγχου Mann Whitney U Non Parametric test P value=0.031 (Mann Whitney: 2961) ΜΟ ηµοσίου: 4,39 ΜΟ Ιδιωτικού: 4,08 Συµπέρασµα: Αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές µόνο ως προς την αποδοχή του στόχου: συνεργασία ειδικών και ανταλλαγή απόψεων, και µόνο ανάµεσα σε εργαζόµενους του δηµοσίου και του ιδιωτικού τοµέα. Συγκεκριµένα, οι εργαζόµενοι του δηµοσίου θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό, σε σχέση µε αυτούς του ιδιωτικού, πως ένας από τους στόχους ενός συστήµατος.γ πρέπει να είναι η συνεργασία ειδικών και ανταλλαγή απόψεων. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί πως η µεγάλη πλειοψηφία του δείγµατος απάντησε για όλους τους πιθανούς στόχους µε µέσους όρους πάνω από 4, το οποίο σηµαίνει πως αποδέχτηκαν όλους τους στόχους σε µεγάλο βαθµό ενώ η αξιοποίηση της ρητής γνώσης κατατάχθηκε ως πρώτος στόχος. Ερώτηση Νο 6: Σχέση µεγέθους οργανισµού και οικονοµικής σκοπιµότητας.γ ΜΟ: 3,5 (σύνολο δείγµατος) εν αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα Συµπέρασµα: Το σύνολο του δείγµατος πιστεύει πως µάλλον πρέπει να έχει σχέση το µέγεθος του οργανισµού µε την σκοπιµότητα εφαρµογής πολιτικής.γ δίνοντας έναν Μ.Ο ανάµεσα στο 3 και 4 που σηµαίνει αποδοχή της διατύπωσης ανάµεσα σε µέτριο βαθµό και σε µεγάλο βαθµό

13 Ερώτηση Νο 9: Ευκολία µετάδοσης άρρητης γνώσης στις Ελληνικές επιχειρήσεις. ΜΟ: 3,32 (σύνολο δείγµατος) εν αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα Συµπέρασµα: Το σύνολο του δείγµατος πιστεύει πως η µετάδοση της άρρητης γνώσης πραγµατοποιείται µε σχετικά µέτριο βαθµό ευκολίας στις Ελληνικές επιχειρήσεις. Σηµειώνεται πως η τάση αυτή δεν αναµενόταν από τους ερευνητές γιατί µε βάση την βιβλιογραφία της.γ η άρρητη και έντονα προσωπική γνώση δεν µεταδίδεται εύκολα. Αυτό το συµπέρασµα πάντως βρίσκεται σε συµφωνία µε την µη διάκριση του δείγµατος της ρητής και άρρητης γνώσης στη συνεισφορά στην οικονοµική αξία (δες σχόλια ερώτησης 4). Ερώτηση Νο 10: Αλλαγή αντίληψης για την.γ εάν υπήρχαν αποτελεσµατικά εργαλεία.γ. ΜΟ: 3,84 (σύνολο δείγµατος) εν αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα Συµπέρασµα: Το σύνολο του δείγµατος πιστεύει σε µεγάλο βαθµό πως θα άλλαζε η αντίληψη των επιχειρήσεων εάν υπήρχαν αποτελεσµατικά και αποδοτικά εργαλεία.γ. Εδώ φαίνεται να επικυρώνεται και από την οπτική γωνία των εργαζόµενων η γενικότερη άποψη πως ενώ όλοι αντιλαµβάνονται την αξία της.γ, παρά ταύτα υπάρχει απουσία εργαλείων.γ τα οποία πιθανόν θα έπειθαν τις διοικήσεις των επιχειρήσεων να προχωρήσουν σε αντίστοιχες επενδύσεις

14 Ερώτηση Νο 11: Κατάταξη των κύριων προβληµάτων µετάδοσης της άρρητης γνώσης. Κατάταξη στόχων στο σύνολο του δείγµατος: 1) Απροθυµία και αντιστάσεις από έµπειρα στελέχη λόγω «αποκέντρωσης» της γνώσης, Μ.Ο: 3,87 2) Απουσία γενικότερου πνεύµατος καινοτοµίας, Μ.Ο: 3,82 3) Έλλειψη χρόνου για συναντήσεις την ώρα της εργασίας, Μ.Ο: 3,68 4) Οι σχετικά γραφειοκρατικού τύπου οργανωτικές δοµές στις Ελλην. επιχειρήσεις, Μ.Ο: 3,68 5) Η δυσκολία στην κατανόηση τέτοιου εγχειρήµατος, Μ.Ο: 3,42 εν αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα. Συµπέρασµα: Πρώτος λόγος για το πρόβληµα της µετάδοσης της άρρητης γνώσης σύµφωνα µε το δείγµα, είναι οι πιθανές αντιστάσεις από έµπειρα στελέχη ενώ δεύτερος λόγος κατατάχθηκε η απουσία πνεύµατος καινοτοµίας. Φαίνεται λοιπόν πως στην Ελλάδα τελικά η συνεργασία, ο διάλογος και σταδιακή µεταφορά γνώσης ανάµεσα στο προσωπικό, εµφανίζει αντιστάσεις γιατί η µεταφορά γνώσης θεωρείται σαν πιθανή απώλεια ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος και είναι ίσως το σοβαρότερο πρόβληµα για την.γ στην Ελλάδα. Οι αιτίες αυτής της πραγµατικότητας µπορεί να πολλές και αλληλοσχετιζόµενες. Ενδεικτικά αναφέρονται: ο εσωτερικός ανταγωνισµός των συναδέλφων, το κακό κλίµα εργασίας, οι χαµηλές αµοιβές, η έλλειψη συνεργατικού κλίµατος, κ.λ.π. Ερώτηση Νο 13: Θα προξενούσε η.γ ανατρεπτικές αλλαγές στην εργασιακή κουλτούρα στην Ελλάδα; M.O: 3,72 (σύνολο δείγµατος) Αποτυπώθηκε µια σχετική διαφορά ανάµεσα σε φορείς του δηµοσίου και του ιδιωτικού τοµέα Στοιχεία ελέγχου Kruskal-Wallis Non Parametric test P value=0.1 (Chi Square: 2) Μ.Ο δηµοσίου: Μ.Ο ιδιωτικού:

15 Συµπέρασµα: Οι εργαζόµενοι του δηµοσίου τοµέα πιστεύουν σε µεγαλύτερο βαθµό από ότι αυτοί του ιδιωτικού πως η.γ θα προξενούσε ανατρεπτικές αλλαγές το οποίο φαίνεται λογικό αλλά ταυτόχρονα υποδηλώνει πως στον δηµόσιο τοµέα στην Ελλάδα η.γ είναι δύσκολο να εφαρµοσθεί ή εναλλακτικά, για να εφαρµοσθεί πρέπει να ανατραπεί η κουλτούρα του σε µεγάλο βαθµό. Ερώτηση Νο 14: Θα ήταν απαραίτητες και µακροπρόθεσµα ίσως θετικές αυτές οι αλλαγές; M.O: 4,24 (σύνολο δείγµατος) Στοιχεία ελέγχου Mann Whitney U Non Parametric test P value=0.022 (Mann Whitney: 528) Μ.Ο µικρών επιχειρήσεων: 4,08 Μ.Ο µεγάλων επιχειρήσεων: 4,41 Θετική αποδοχή από την µεγάλη πλειοψηφία Αποτυπώθηκε µια σηµαντική διαφορά στο κατά πόσο είναι απαραίτητες αυτές οι αλλαγές ανάµεσα σε εργαζόµενους από µικρές επιχειρήσεις (αριθµός προσωπικού 1-7 και σε εργαζόµενους από µεγάλες επιχειρήσεις (αριθµός προσωπικού 151+) Συµπέρασµα: Οι επιπτώσεις των ανατρεπτικών αλλαγών της.γ εµφανίζονται σε µεγαλύτερο βαθµό θετικές και ίσως απαραίτητες σε εργαζόµενους µεγάλων επιχειρήσεων από ότι σε εργαζόµενους µικρών επιχειρήσεων. Ερώτηση Νο 15: Σηµαντικότητα παραγόντων για την σωστή υλοποίηση πολιτικής.γ; Εδώ επειδή ζητήθηκε ιεράρχηση, η χαµηλότερη τιµή αντιστοιχεί σε παράγοντα µε την υψηλότερη προτίµηση στην ιεραρχία

16 Κατάταξη στόχων στο σύνολο του δείγµατος: 1) Ανώτατη διοίκηση της εταιρίας (Μ.Ο:1,86) 2) Όλα τα διευθυντικά στελέχη τηε εταιρίας (Μ.Ο:2,72) 3) Το σύνολο των εργαζόµενων (Μ.Ο:3,26) 4) Τµήµα ιοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων (Μ.Ο:3,88) 5) Τµήµα Πληροφορικής (Μ.Ο:3,9) 6) Οµάδα εξωτερικών συµβούλων (Μ.Ο:4,88) Αξίζει να σηµειωθεί πως το συγκεκριµένο δείγµα σαν αιτίες σωστής υλοποίησης πολιτικής.γ επέλεξε µε πολύ υψηλή προτίµηση τους παράγοντες: ανώτατη διοίκηση και το συνόλου των εργαζοµένων. Σε διαδοχικούς ελέγχους διαφοράς µέσων όρων βρέθηκαν τα ακόλοθα: Συµπεράσµατα και στοιχεία ελέγχων Εργαζόµενοι του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τοµέα θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό σηµαντικό παράγοντα το σύνολο όλων των εργαζοµένων (P value=0.015, Chi Square: 8,3) Εργαζόµενοι του δηµόσιου τοµέα θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό σηµαντικό παράγοντα την ανώτατη διοίκηση (P value=0.06, Chi Square : 7,4) ενώ οι εργαζόµενοι του ιδιωτικού τοµέα το σύνολο όλων των εργαζοµένων (P value=0.05, Chi Square:8) Οι εργαζόµενοι σε φορείς µεγάλου µεγέθους, θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό σηµαντικό τον παράγοντα ύπαρξης εξωτερικών συµβούλων (P value=0.042, Chi Square: 9,88) Ερώτηση Νο 16: Τι είδους γνώση χρησιµοποιείται σήµερα στην εργασία; Κατάταξη ειδών γνώσης στο σύνολο του δείγµατος: 1) Γνώση από επαγγελµατική εµπειρία (Μ.Ο:4,35) 2) Εξειδικευµένη γνώση της επιχείρησης (in-house knowledge) (Μ.Ο:2,72)

17 3) Γνώση που έχει αποκτηθεί µε ατοµική πρωτοβουλία (Μ.Ο:3,26) 4) Βασικές γνώσεις (σπουδές) (Μ.Ο:3,88) Σε διαδοχικούς ελέγχους διαφοράς µέσων όρων βρέθηκαν τα ακόλουθα: Συµπεράσµατα και στοιχεία ελέγχου Εργαζόµενοι του δηµόσιου τοµέα θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό πως οι βασικές σπουδές χρησιµοποιούνται σήµερα στην εργασία σε σχέση µε εργαζόµενους του ιδιωτικού τοµέα (P value=0.043, Chi Square: 4) Οι εργαζόµενοι από φορείς πολύ µικρού µεγέθους (αριθµός προσωπικού: 1-7) θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό πως στην εργασία χρησιµοποιείται γνώση που προέκυψε από ατοµική πρωτοβουλία (P value=0,055, Chi Square: 9,25) σε σχέση µε εργαζόµενους µεγαλύτερων επιχειρήσων. Kruskal-Wallis Non Parametric test Ερώτηση Νο 23: Κατάταξη των παραγόντων επιτυχίας της.γ Κατάταξη πιθανών παραγόντων (σύνολο δείγµατος) 1) Ενεργή υποστήριξη από την διοίκηση: Μ.Ο: 4,51 2) Καλλιέργεια της απαραίτητης κουλτούρας εµπιστοσύνης: Μ.Ο: 4,32 3) Ευθυγράµµιση µε στρατηγικούς στόχους: Μ.Ο: 4,01 4) Χρήση κατάλληλης τεχνολογίας: Μ.Ο: 4,01 εν αποτυπώθηκαν σηµαντικές διαφορές στις απαντήσεις ανάµεσα σε διάφορα ανεξάρτητα δείγµατα. Συµπέρασµα: Παρά το γεγονός πως δεν εντοπίσθηκε µια στατιστικά σηµαντική διαφορά ανάµεσα στα διάφορα ανεξάρτητα δείγµατα, έχει σηµασία πως σύµφωνα µε την γνώµη του συνόλου του δείγµατος 1 ος παράγοντας απαραίτητος για την επιτυχία της.γ ήρθε η

18 υποστήριξη από την ανώτατη διοίκηση ενώ 2 ος παράγοντας αναδεικνύεται η καλλιέργεια κουλτούρας εµπιστοσύνης. Ερώτηση Νο 25: Σε ποιό βαθµό πιστεύετε πως η.γ θα αποτελέσει το µελλοντικό πεδίο ανταγωνισµού; ΜΟ: 3,96 (σύνολο δείγµατος) Θετική αποδοχή από την µεγάλη πλειοψηφία. Υπενθυµίζεται πως η τιµή του µέσου όρου µιας απάντησης κοντά στο 4, σηµαίνει πως οι ερωτηθέντες επέλεξαν «σε πολύ µεγάλο βαθµό». εν αποτυπώθηκαν σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε διάφορα ανεξάρτητα δείγµατα. Σε σύγκριση της απάντησης αυτής µε τον βαθµό ενηµέρωσης των ίδιων ερωτηθέντων για την.γ (ερώτηση 1) βρέθηκε πως: 24 απάντησαν «πιο αρνητικά» (13%) 103 απάντησαν «πιο θετικά» (56%) 58 απάντησαν «το ίδιο» (31%) Συµπέρασµα: Σε σχέση µε τον βαθµό ενηµέρωσης που είχαν (ερώτηση 1), οι ερωτηθέντες βλέπουν σε µεγαλύτερο βαθµό θετικά το µέλλον της.γ

19 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2 ης ΕΡΕΥΝΑΣ Στάσεις εργαζοµένων σε σχέση µε τον φορέα τους και τη.γ Ερώτηση Νο 7: Βαθµός συνεισφοράς προσωπικού στην καταχώριση ρητής γνώσης (αρχείων) σε υποθετικό πληροφοριακό σύστηµα.γ. Μ.Ο: 3,49 (σύνολο δείγµατος) Στοιχεία ελέγχου 1 Kruskal-Wallis Non Parametric test P value=0.007 (Chi Square: 9,84) Μ.Ο Πρωτογενούς: 3,06 Μ.Ο ευτερεγενούς: 3,59 Μ.Ο Τριτογενούς: 3,57 Συµπέρασµα 1: Αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές ως προς την συνεισφορά που πιστεύεται πως θα είχε το προσωπικό ανάµεσα σε εργαζόµενους του πρωτογενούς και δευτερογενούς ή τριτογενούς τοµέα. Συγκεκριµένα εργαζόµενοι του πρωτογενούς τοµέα πιστεύουν σε µικρότερο βαθµό πως οι συνάδελφοί τους θα συνεισέφεραν στην καταχώρηση γνώσης σε υποθετικό πληροφοριακή σύστηµα. Στοιχεία ελέγχου 2 Kruskal-Wallis Non Parametric test P value=0.04 (Chi Square: 10,03) Μ.Ο προσωπικό 1-7: 3,49 Μ.Ο προσωπικό 8-16: 3,72 Μ.Ο προσωπικό: 17-40: 3,56 Μ.Ο προσωπικό: : 3,57 Μ.Ο προσωπικό: 150+:3,11 Συµπέρασµα 2: Επίσης, αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές ως προς την συνεισφορά που πιστεύεται πως θα είχε το προσωπικό ανάλογα µε το µέγεθος

20 προσωπικού κάθε φορέα. ηλαδή, εργαζόµενοι από πολύ µεγάλες επιχειρήσεις, µε προσωπικό πάνω από 150 άτοµα πιστεύουν σε µικρότερο βαθµό πως οι συνάδελφοι τους θα συνεισέφεραν σε µια τέτοια προσπάθεια σε σχέση µε εργαζόµενους από µικρότερες επιχειρήσεις. Ερώτηση Νο 8: Πιθανά προβλήµατα στη διαµοίραση ρητής γνώσης σε υποθετικό πληροφοριακό σύστηµα. Συνολική κατάταξη προβληµάτων (σύνολο δείγµατος) 1) Μ.Ο Έλλειψη χρόνου: 3,88 2) Μ.Ο υσκολία ταξινόµησης, οργάνωσης: 3,53 3) Μ.Ο Απροθυµία εργαζοµένου: 3,26 4) Μ.Ο υσκολία κατανόησης εγχειρήµατος: 3,25 Συµπέρασµα 1: Η έλλειψη χρόνου φαίνεται πως απασχολεί το σύνολο των εργαζοµένων σαν το σπουδαιότερο πρόβληµα στην διαµοίραση των αρχείων (1 ο πιθανό πρόβληµα στο σύνολο της κατάταξης). Συµπεράσµατα 2,3 και στοιχεία ελέγχου 2,3 Επίσης, αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές στην σηµασία του προβλήµατος της δυσκολίας στην κατανόηση του εγχειρήµατος (p value=0.007, Chi square: 14,12) αλλά και του προβλήµατος της απροθυµίας εργαζοµένων (p value=0,053, Chi square: 9,35) ανάλογα µε το µέγεθος προσωπικού των φορέων. Συγκεκριµένα εργαζόµενοι από µεγάλες επιχειρήσεις (150+) (Μ.Ο: 3,67 & 3,75) θεωρούσαν σηµαντικότερα αυτά τα 2 προβλήµατα από ότι οι εργαζόµενοι µικρότερων επιχειρήσεων (Μ.Ο: 2,86 & 3,05). Kruskal-Wallis Non Parametric test. Επίσης, αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές στη σηµασία του προβλήµατος: απροθυµία εργαζοµένου (p value=0.015, Chi square: 10,48) ανάλογα µε την κατηγορία του εργαζοµένου που απάντησε. Συγκεκριµένα εργαζόµενοι της κατηγορίας στελέχη (Μ.Ο: 3,68) θεώρησαν σηµαντικότερο αυτό το πρόβληµα από ότι οι εργαζόµενοι των κατηγοριών ανώτατη διοίκηση, διοικητικά στελέχη και υπάλληλοι (Μ.Ο: 3,15-2,7) Kruskal-Wallis Non Parametric test

21 Συµπέρασµα 2: Φαίνεται πως στις πολύ µεγάλες επιχειρήσεις οι εργαζόµενοι πιστεύουν πως το «µήνυµα» εξειδικευµένων στρατηγικών (πχ διαχείριση γνώσης) «επικοινωνείται» πιο δύσκολα από ότι στις µικρότερες. Επίσης, στις µεγάλες επιχειρήσεις οι εργαζόµενοι θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό πως η απροθυµία του εργαζόµενου να συνεισφέρει στην διαµοίραση της γνώσης του θα ήταν πιθανότερο πρόβληµα από ότι θεωρούν εργαζόµενοι µικρότερων επιχειρήσεων. Συµπέρασµα 3: Επίσης, τα απλά στελέχη θεωρούν την απροθυµία διαµοίρασης ρητής γνώσης (αρχεία) σαν σηµαντικότερο πρόβληµα από ότι η ανώτατη διοίκηση, τα διοικητικά στελέχη και οι υπάλληλοι. Εναλλακτικά, θα µπορούσε να πει κανένας πως στην διοικητική πυραµίδα των οργανισµών αποτυπώνεται µια διάκριση στις απόψεις για την γνώση και την διαχείρισή της. Εδώ µπορούµε να πούµε πως εντοπίσθηκε µια οµάδα εργαζοµένων (απλά στελέχη) η οποία έχει επίσης εντοπισθεί και από άλλες έρευνες που την χαρακτηρίζουν σαν «knowledge workers» και η οποία διακρίνεται για τις απόψεις της για την.γ από εργαζόµενους άλλων διοικητικών βαθµίδων. Ερώτηση Νο 12: Οικονοµικά ή µη οικονοµικά κίνητρα για τη.γ; Σύνολο δείγµατος Μ.Ο οικονοµικά κίνητρα: 3,6 Μ.Ο µη οικονοµικά κίνητρα: 3,39 Παρά το γεγονός πως οι ερευνητές ανέµεναν διαφορετικά αποτελέσµατα, το δείγµα των ερωτηθέντων δεν έκανε κάποια σηµαντική διάκριση στην αποδοχή τόσο των 2 διαφορετικών κατηγοριών κινήτρων για την.γ. Απλά φαίνεται µια τάση προτίµησης των οικονοµικών κινήτρων. Αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές της σηµαντικότητας των οικονοµικών κινήτρων (P value=0.07, Chi Square :7, Kruskal-Wallis Non Parametric test) µόνο ανάλογα µε την κατηγορία του εργαζοµένου που απάντησε. Συµπέρασµα: Τα στελέχη (Μ.Ο: 3.9) θεωρούν τα οικονοµικά κίνητρα για την.γ σε µεγαλύτερο βαθµό κατάλληλα από ότι η ανώτατη διοίκηση (Μ.Ο: 3,33) τα διοικητικά στελέχη (Μ.Ο:3,6) και οι υπάλληλοι (Μ.Ο:3,4). Εδώ επανερχόµαστε στην διαφοροποίηση των

22 στελεχών (knowledge workers) σε σχέση µε εργαζόµενους άλλων διοικητικών βαθµίδων ως προς την άποψή τους για την.γ και το πως αυτή πρέπει να υλοποιείται (δες προηγούµενη ανάλυση απαντήσεων ερώτησης 8, συµπέρασµα 3) Ερώτηση Νο 17: Πιθανές αιτίες στο πρόβληµα εντοπισµού εργαζόµενου µε συγκεκριµένη και εξειδικευµένη γνώση; Κατάταξη αιτιών στο σύνολο του δείγµατος: 1) Το σύνολο της τεχνογνωσίας δεν είναι καταγεραµένο (Μ.Ο: 3,63) 2) Έλλειψη χρόνου από την πλευρά του εργαζόµενου (Μ.Ο: 3,43) 3) Οι αυστηρές οργανωτικές µορφές (Μ.Ο:3,16) 4) Απροθυµία του εργαζόµενου (Μ.Ο:2,78) Με µη παραµετρικούς στατιστικούς ελέγχους εντοπίσθηκαν οι παρακάτω διαφορές: Συµπεράσµατα και στοιχεία ελέγχων Οι εργαζόµενοι του δηµόσιου τοµέα θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό υπαίτια την απροθυµία του εργαζοµένου για το παραπάνω πρόβληµα (P value=0.033, Chi Square: 4,5) Οι εργαζόµενοι από φορείς µεσαίου και µεγάλου µεγέθους (αριθµός προσωπικού: & 150+) θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό υπαίτια την µη ύπαρξη συστήµατος καταγραφής τεχνογνωσίας για το παραπάνω πρόβληµα (P value=0.07, Chi Square: 8,5) Οι εργαζόµενοι της ανώτατης διοίκησης θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό υπαίτια την απροθυµία του εργαζόµενου για το παραπάνω πρόβληµα (P value=0.041, Chi Square: 8,2) Kruskal-Wallis Non Parametric test Eρώτηση Νο 18: Η πληροφορία σε ποιό βαθµό ακολουθεί την κατάλληλη ροή στον φορέα σας;

23 Μ.Ο: 3,39 (σύνολο δείγµατος) Συµπέρασµα και στοιχεία ελέγχου Οι εργαζόµενοι από φορείς µεσαίου και µεγάλου µεγέθους (αριθµός προσωπικού: ) θεωρούν σε µικρότερο βαθµό πως η πληροφορία ακολουθεί την κατάλληλη ροή στον φορέα τους (P value=0.07, Chi Square: 8,5) Kruskal-Wallis Non Parametric test. Ερώτηση Νο 19: Αποτελεσµατικότητα λειτουργιών ιαχείρισης Γνώσης. Κατάταξη λειτουργιών (σύνολο του δείγµατος) 1) Η συνεννόηση και εύρεση ατόµων για ανταλλαγή απόψεων, Μ.Ο: 3,68 2) Η σε καθηµερινή βάση αναζήτηση της πληροφορίας, Μ.Ο: 3,66 3) Η συστηµατική υποστήριξη διαχείρισης εγγράφων, Μ.Ο: 3,55 4) Η on-line λειτουργία υποστήριξης εικονικών οµάδων εργασίας, Μ.Ο: 2,61 Επίσης παρατηρήθηκαν οι παρακάτω στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα. Συµπεράσµατα και στοιχεία ελέγχου Οι εργαζόµενοι σε φορείς µικρού και µεσαίου µεγέθους (αριθµός προσωπικού: 1-7, 8-15, 16-40) θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό πως η: Σε καθηµερινή βάση αναζήτηση πληροφορίας από κάθε εργαζόµενο (P value=0.003, Chi Square: 16) και η συνεννόηση και εύρεση ατόµων για ανταλλαγή απόψεων (P value 0,06, Chi square: 8,8) Είναι αποτελεσµατικές από ότι οι εργαζόµενοι σε φορείς µεγαλύτερου µεγέθους (Αριθµός προσωπικού: και 151+) Kruskal-Wallis Non Parametric test

24 Ερώτηση Νο 20: Μέθοδοι καταγραφής εργασιών, πληροφοριών στα πλαίσια έργων. Κατάταξη λειτουργιών (σύνολο του δείγµατος) 1) Σε ηλεκτρονική µορφή (word, pdf, excel, έγγραφα), Μ.Ο: 3,38 2) Η γνώση απλά εµπλουτίζει την εµπειρία, Μ.Ο: 3,03 3) Σε µορφή αναφορών (γραπτά έγγραφα), Μ.Ο: 2,89 4) Σε οπτικοακουστικά µέσα (video, κασέτες), Μ.Ο: 1,6 Συµπέρασµα 1: Σύµφωνα µε την κατάταξη των λειτουργιών καταγραφής εργασιών στο σύνολο του δείγµατος, φαίνεται πως στην Ελλάδα γίνεται ευρεία χρήση των ηλεκτρονικών εγγράφων σε σχέση µε τα γραπτά έγγραφα και τα οπτικοακουστικά µέσα. Επίσης, σε µεγάλο βαθµό το δείγµα πιστεύει πως στην διάρκεια των έργων η γνώση µεταδίδεται µε την µορφή οικοδόµησης εµπειρίας των εµπλεκόµενων στο έργο. Επίσης παρατηρήθηκαν οι παρακάτω στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα. Συµπέρασµα και στοιχεία ελέγχου Αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές στον βαθµό χρήσης της µεθόδου ηλεκτρονικής καταγραφής (P value=0.05, Chi Square :6) και της µεθόδου της έγγραφης καταγραφής (P value=0.014, Chi Square :6,08) ανάλογα µε τον τοµέα δραστηριοποίησης ή τον τύπο του φορέα. Συγκεκριµένα, φορείς του τριτογενούς τοµέα χρησιµοποιούν περισσότερο την µέθοδο της ηλεκτρονικής καταγραφής ενώ φορείς του δηµοσίου χρησιµοποιούν περισσότερο την γραπτή καταγραφή. Kruskal-Wallis Non Parametric test

25 Ερώτηση Νο 21: Καταγραφή στοιχείων τεχνολογικής υποδοµής για την.γ Κατάταξη στοιχείων τεχνολογικής υποδοµής (σύνολο του δείγµατος) 1) Πρόσβαση σε όλους στο δίκτυο, Μ.Ο: 4,4 2) Χρήση βάσεων δεδοµένων, Μ.Ο: 3,72 3) Κλειστό δίκτυο, Μ.Ο: 3,67 4) Χρήση εργαλείων διαχείρισης εγγράφων, Μ.Ο: 3,19 5) ιατήρηση portal, Μ.Ο: 2,52 6) Εργαλεία on-line συνεργασίας, Μ.Ο: 2 Συµπέρασµα: Σύµφωνα µε την παραπάνω κατάταξη παρατηρείται πως από τις Ελληνικές επιχειρήσεις γίνεται ευρεία χρήση των τεχνολογιών του internet, των βάσεων δεδοµένων και των κλειστών δικτύων τύπου intranets. Σε µικρότερο βαθµό χρησιµοποιούνται οι πύλες (portals) και σχεδόν καθόλου τα εργαλεία on-line επικοινωνίας. Επίσης, παρατηρήθηκαν οι παρακάτω στατιστικά σηµαντικές διαφορές ανάµεσα σε ανεξάρτητα δείγµατα. Συµπέρασµα και στοιχεία ελέγχου Αποτυπώθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές στον βαθµό πρόσβασης όλων των εργαζοµένων στο internet (P value=0.000, Chi Square : 17,46) και τoυ βαθµού διατήρησης portal (οριακά) (P value=0.0634, Chi Square: 5,5) ανάλογα µε τον τοµέα δραστηριοποίησης του φορέα. Συγκεκριµένα, φορείς του τριτογενούς τοµέα παρέχουν σε µεγαλύτερο βαθµό πρόσβαση στο internet σε όλους όπως και διατηρούν portals σε σχέση µε φορείς του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τοµέα. Επίσης, οριακή είναι η διαφορά (P value=0.056, Chi Square: 9,2) του βαθµού χρήσης κλειστού δικτύου από τις µικρές επιχειρήσεις σε σχέση µε τις µεγάλες. Οι πρώτες χρησιµοποιούν κλειστό δίκτυο περισσότερο από ότι οι δεύτερες. Kruskal-Wallis Non Parametric test

26 Ερώτηση Νο 22: Ιεράρχηση λόγων εφαρµογής πολιτικής.γ Ιεράρχηση λόγων εφαρµογής.γ στο σύνολο του δείγµατος 1) Ανάγκη καταγραφής & εντοπισµού άρρητης & ατεκµηρίωτης γνώσης: Μ.Ο: 2,65 2) Ξαφνική αποχώρηση εργαζοµένων: Μ.Ο: 2,71 3) Μεγάλος όγκος αρχείων: ΜΟ: 3,1 4) Ανάγκης δηµιουργίας νέων προϊόντων: Μ.Ο: 3,3 5) Εφαρµογή.Γ από ανταγωνιστές: Μ.Ο: 4,76 6) Μείωση µεριδίου αγοράς: Μ.Ο: 4,84 Συµπέρασµα 1: Το σύνολο του δείγµατος κατέταξε την ανάγκη καταγραφής της άρρητης γνώσης και την ξαφνική αποχώρηση εργαζοµένων σαν πρώτες αιτίες για εφαρµογή πολιτικής.γ. Επίσης, δεν φαίνεται στην Ελλάδα να συνδέεται άµεσα η.γ µε την αγορά, τους ανταγωνιστές και την ανάγκη δηµιουργίας νέων προϊόντων το οποίο ήταν κάτι που δεν αναµενόταν από τους ερευνητές. Επίσης, σε διαδοχικούς ελέγχους διαφοράς µέσων τιµών ανεξάρτητων δειγµάτων παρατηρήθηκε το εξής: Συµπέρασµα 2: Οι µεσαίες και οι µεγάλες επιχειρήσεις κατέταξαν σηµαντικά υψηλότερα τον λόγο της ανάγκης καταγραφής και του εντοπισµού της άρρητης γνώσης του προσωπικού τους

27 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ 1 ης Έρευνας Συνοψίζοντας τα συµπεράσµατα της 1 ης έρευνας µπορούµε να πούµε πως µε βάση τα αποτελέσµατα: Στην Ελλάδα η.γ σαν διοικητική πρακτική έχει θετική αποδοχή στην συνείδηση των εργαζοµένων και των διοικήσεων αλλά δεν είναι ξεκάθαρες πολλές πτυχές της όπως και η βασική της ορολογία (π.χ. ρητή και άρρητη γνώση). Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη η.γ έχει δηµιουργήσει πολλές φιλοδοξίες αλλά υπάρχει αναµονή ως προς τα εργαλεία και συγκεκριµένες µεθόδους προκειµένου να προχωρήσουν οι επιχειρήσεις σε αντίστοιχες επενδύσεις. Επίσης, η οικονοµική σκοπιµότητα της.γ συνδέεται µε το µέγεθος των οργανισµών/επιχειρήσεων ενώ θεωρείται πως η.γ θα προξενήσει µεγάλες ανατροπές στην κουλτούρα αλλά ταυτόχρονα και θετικές-µακροπρόθεσµα αλλαγές για τα δεδοµένα του Ελληνικού δηµοσίου και των µεγάλων επιχειρήσεων. Στο Ελληνικό δηµόσιο πολλοί συνδέουν την.γ κυρίως µε αλλαγές στην καθηµερινή συνεργασία του προσωπικού η οποία πιθανόν απουσιάζει εκεί. Σχετικά µε τους κρίσιµους παράγοντες επιτυχίας της.γ, αυτοί θεωρούνται περισσότερο η σοβαρή δέσµευση της ανώτατης διοίκησης (ειδικά στο δηµόσιο) αλλά και η συνεισφορά του συνόλου των εργαζοµένων (ειδικά στον ιδιωτικό τοµέα) παρά η υποστήριξή της.γ από τα τµήµατα του Προσωπικού και της Πληροφορικής. Επίσης, για τους οργανισµούς µεγάλου µεγέθους φαίνεται πως για την επιτυχία της.γ παίζει ρόλο (και είναι λογικό) η υποστήριξη από οµάδα εξωτερικών συµβούλων. Η καλλιέργεια της απαραίτητης κουλτούρας φαίνεται πως είναι ένας από τους σοβαρότερους παράγοντες επιτυχίας µιας πολιτικής.γ και όχι τόσο η τεχνολογίες πληροφορικής. Σχετικά µε την χρήσιµη γνώση στην καθηµερινή εργασία, στον ιδιωτικό τοµέα και στις µικρές επιχειρήσεις φαίνεται πως δεν παίζουν και τόσο ρόλο οι βασικές γνώσεις (όπως στο δηµόσιο) αλλά γνώσεις που προέκυψαν µε ατοµική πρωτοβουλία και που σχετίζονται µε την εξειδικευµένη γνώση του οργανισµού/επιχείρησης

28 2 ης Έρευνας Συνοψίζοντας τα συµπεράσµατα της 2 ης έρευνας µπορούµε να πούµε πως µε βάση τα αποτελέσµατα: Στον πρωτογενή τοµέα η συνεισφορά όλου του προσωπικού αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα πρόβληµα στη διαµοίραση γνώσης (πιθανόν λόγω φύσης εργασίας). Στις µεγάλες επιχειρήσεις επίσης φαίνεται πως η «επικοινωνία» µιας πιθανής πολιτικής.γ θα εµφάνιζε αντιστάσεις όπως επίσης και η απροθυµία του προσωπικού. Τα απλά στελέχη επίσης διαφοροποιούνται από τους άλλους ερωτηθέντες (ανώτατη διοίκηση, διοικητικά στελέχη και υπάλληλοι) θεωρώντας πως λόγω απροθυµίας και λόγω έλλειψης οικονοµικών κινήτρων οι εργαζόµενοι δεν θα υποστήριζαν µια πολιτική.γ. Στο δηµόσιο η απροθυµία των εργαζοµένων εµφανίζεται σαν ένα πιθανό πρόβληµα στην.γ ενώ το ίδιο θεωρούν και στελέχη των ανώτατων διοικήσεων. Επίσης στις µεγάλες επιχειρήσεις η µη ύπαρξη συστήµατος καταγραφής γνώσης θεωρήθηκε σαν µια πολύ πιθανή αιτία δυσκολίας.γ. Το πρόβληµα της σωστής κυκλοφορίας της πληροφορίας επίσης στην καθηµερινή εργασία φαίνεται πως είναι πολύ πιο έντονο σε µεγάλους οργανισµούς και επιχειρήσεις. Σχετικά µε τις τεχνολογίες.γ που χρησιµοποιούνται στην Ελλάδα φαίνεται πως κυριαρχούν: το internet, οι βάσεις δεδοµένων και τα ηλεκτρονικά µέσα καταγραφής. Ο τριτογενής τοµέας και οι µικρές επιχειρήσεις επίσης εµφανίζονται σε µεγαλύτερο βαθµό εκσυγχρονισµένες µε τέτοιες τεχνολογίες µε αντίστοιχη εξοικείωση του προσωπικού τους. Τέλος, η ανάγκη κωδικοποίησης και διαµοίρασης της άρρητης και ατεκµηρίωτης γνώσης καθώς και η ξαφνική αποχώρηση των εργαζοµένων φαίνεται να είναι οι κύριοι λόγοι για να εφαρµόσουν οι διοικήσεις πολιτικές.γ. Το πρόβληµα αυτό εµφανίζεται έντονα στις µεσαίες και µεγάλες επιχειρήσεις παρά στις µεγαλύτερες όπου η αποχώρηση κάποιου είναι λογικό να έχει µικρότερες επιδράσεις

29 Προτάσεις Προς τις διοικήσεις: Πρέπει να προσανατολισθούν αργά ή γρήγορα σε µια στρατηγική.γ και ειδικότερα οι έντονα ανταγωνιστικοί κλάδοι (έντασης γνώσης) ενώ συνίσταται η βοήθεια ειδικών συµβούλων. Προς τους συµβούλους: Η.Γ σε έναν φορέα απαιτεί προσεκτική µεθοδολογική επέµβαση, καταγραφή πολλών στοιχείων και έλεγχο όλων των παραµέτρων. Υπάρχουν µεγάλες προσδοκίες και ενδιαφέρον από όλους για την.γ ενώ φαίνεται πως προς το παρόν απουσιάζουν δοκιµασµένα εργαλεία, διοικητικές µέθοδοι. Επίσης φαίνεται πως δηµιουργούνται διάφορες τάσεις πολιτικής φύσης στο προσωπικό µε την.γ. Προς τους ερευνητές: Για την.γ απαιτείται διεπιστηµονική συνεργασία καθώς εµφανίζονται πολλοί και διάφοροι παράγοντες µε σηµαντική επιρροή και πιθανές αλληλεπιδράσεις

30 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ξένη Βιβλιογραφία [1] Ikujiro Nonaka & Hirotaka Takeuchi, (1995), The Knowledge Creating Company, Oxford University Press. [2] Thomas H. Davenport & Laurence Prusak, (1998), Working Knowledge-How Organisations manage what they know, Harvard Business School Press. [3] Jacques S.K.Th. Boersma, (1996), Exploring the Issues in Knowledge Management, Information Resources Management Accosiation International Conference,1-2. [4] Dorothy Leonard Barton, (1995), Wellsprings of Knowledge, Harvard Business School Press, 171. [5] Pieter W.G Bots & Hans de Bruijn, (2002), Effective Knowledge Management in Professional Organisations, Proceedings of the 35 th Hawaii International Conference on System Sciences [6] Kenneth C. Laudon & Jane P. Laudon, (2000), Management Information Systems- Organisation and Technology in the Networked Enterprise, Prentice Hall International Inc. [7] John Biggam (2001), Defining Knowledge: An Epistemological Foundation for Knowledge Management, Proceedings of the 34 th Hawaii International Conference on System Sciences [8] S. Shariq (1997), Knowledge Management: An Emerging Discipline, The Journal of Knowledge Management, Vol. 1, No 1, September 1997, pp [9] G. Mentzas (2000), The Future of Organisations and Knowledge Management, European Commission, Information Society Technologies Program, Consultations Meeting, May [10] I. Nonaka (1990), A Theory of Organisational Knowledge Creation, Tokyo: Nihon-Keizai- Shimbunsha. [11] A. Donnellon, B. Gray and M. G. Bougon (1986), Communication, Meaning and Organized Action, Administrative Science Quarterly, 31: [12] M. Polanyi, (1958), Personal Knowledge, Chicago: University of Chicago Press. [13] J. Gleick, (1987), Chaos, New York: Viking Press. [14] T. Winograd and F. Flores, (1986), Understanding Computers and Cognition: A New Foundation for Design, Reading, MA: Addison-Wesley. [15] D.A Schon, (1983), The Reflective Practitioner, New York: Basic Books

31 [16] H. Takeuchi and I. Nonaka, (1986), The New New Product Development Game, Harvard Business Review, Jan-Feb, [17] W.R. Ashby, (1956), An Introduction to Cybernetics, London: Chapman & Hall. [18] Alan. M. Webber, (1993), What s So about the New Economy, Harvard Business Review, January-February: 28. [19] Sidney G. Winter, (1987), Knowledge and Competence as Strategic Assets in The Competitive Challenge ed. D.J. Teece (Cambridge, Mass: Ballinger, 1987), 170. [20] P. Gottschalk, Knowledge Management in Professions: The Case of IT Support in Law Firms in: [23] [21] U. Sniss, Knowledge is Acknowledged?, A Field Study About the People, Processes, Documents and Technologies in: [23] [22] J. Swan, S. Newell and M. Robertson, Knowledge Management: When will People Management Enter the Debate? in: [23] [23] J. Morrison and L. Olfman, Eds., HICSS Minitrack on Knowledge Management, Organisational Memory and Organisational Learning, in: J.F Nunamaker and R.H Sprague (eds), Proceedings of the 33 rd Hawaii International Conference on System Sciences, IEEE Computer Society Press, Los Alamitos, CA (2000). [24] J. Swan, S. Newell and M. Robertson, Limits of IT-driven Knowledge Management Initiatives for Interactive Innovation Processes: Towards a Community-Based Approach, in J.F Nunamaker and R.H Sprague (eds), Proceedings of the 33 rd Hawaii International Conference on System Sciences, IEEE Computer Society Press, Los Alamitos, CA (2000). Ελληνική Βιβλιογραφία Φ. Βούζας (2002) Λέκτορας, Τµήµα Οργάνωσης και ιοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήµιο Μακεδονίας, Σηµειώσεις για το µάθηµα ιοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, Θεσσαλονίκη. Ι. Σταµέλος, (1999), Λέκτορας, Τµήµα Πληροφορικής Α.Π.Θ, Σηµειώσεις για το µάθηµα Συστήµατα Πληροφοριών ιοίκησης, Ξηρογραφία, Θεσσαλονίκη. Σ. Ξηροτύρη-Κουφίδου, (2001), Καθηγήτρια, Τµήµα Οικονοµικών και Κοινωνικών Επιστηµών, Πανεπιστήµιο Μακεδονίας, ιοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων-Η Πρόκληση του 21 ου Αιώνα στο Εργασιακό Περιβάλλον, Εκδόσεις Ανίκουλα, Θεσσαλονίκη

32 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α (ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ)