Ευρυδίκθ Κεφαλίδου ΣΑ 84 ΜΙΞΑΝΘΩΡΟΙ. Οι μφκοι τθσ μεταμόρφωςθσ και οι υβριδικζσ μυκολογικζσ μορφζσ ςτθν αρχαϊκι και κλαςικι εικονογραφία

Transcript

1 Ευρυδίκθ Κεφαλίδου ΣΑ 84 ΜΙΞΑΝΘΩΡΟΙ Οι μφκοι τθσ μεταμόρφωςθσ και οι υβριδικζσ μυκολογικζσ μορφζσ ςτθν αρχαϊκι και κλαςικι εικονογραφία

2 ΜΙΞΑΝΘΩΡΟΙ:ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΒΑΣΙΚΗ ΟΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΚΕΑΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΑΦΙΑΣ

3 Α. ΜΕΤΑΜΟΦΩΣΕΙΣ Β. ΥΒΙΔΙΚΑ ΟΝΤΑ Στθν αρχαία ελλθνικι μυκολογία ςυναντοφμε ζνα πλικοσ μφκων που περιλαμβάνουν διάφορα επειςόδια μεταμόρφωςθσ κεϊν, θρϊων και κνθτϊν, οι οποίοι μετατρζπονται ςε ηϊα, ςε φυτά αλλά και ςε αντικείμενα. Επίςθσ, ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ μεταμορφϊνονται και ηϊα ι άψυχα αντικείμενα. Οι μφκοι των μεταμορφϊςεων, από τουσ παλαιότερουσ (ςτον Πμθρο και Ηςίοδο) μζχρι και το πλοφςιο υλικό που προςφζρει το αρχαίο ελλθνικό κζατρο και, αργότερα, θ λογοτεχνία τθσ ελλθνιςτικισ και ρωμαϊκισ εποχισ, (με κυριότερα παραδείγματα τισ Μεταμορφώςεισ του Οβιδίου, και τα χαμζνα ςιμερα ζργα Ετεροιούμενα του Νικάνδρου (2 οσ αι. μ.χ.) και Ορνιθογονία του Βοίου (ελλθνιςτικι εποχι) ζχουν μελετθκεί αναλυτικά από φιλολόγουσ, κρθςκειολόγουσ, φιλοςόφουσ, ανκρωπολόγουσ, γλωςςολόγουσ και πολλοφσ άλλουσ ερευνθτζσ. Διάφορεσ απόψεισ διατυπϊκθκαν για τθν καταγωγι και τθν ερμθνεία τουσ

4 ΕΜΗΝΕΙΕΣ Ενδεικτικά. ότι προζρχονται από τθν παρανόθςθ οριςμζνων φυςικϊν φαινομζνων ι ότι χρθςιμοποιοφνται ωσ αλλθγορίεσ ι υπερβολζσ ι μεταφορζσ ι ότι είναι απλϊσ προϊόντα τθσ ανκρϊπινθσ φανταςίασ κτλ. Αρκετοί ερευνθτζσ ςυςχζτιςαν τισ μυκολογικζσ μεταμορφϊςεισ με φαινόμενα τοτεμιςμοφ, ανιμιςμοφ και φετιχιςμοφ, κακϊσ και με τισ λεγόμενεσ διαβατιριεσ τελετουργίεσ (rites of passage). ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ ΟΤΙ θ νεότερθ ζρευνα τθσ αρχαιοελλθνικισ μυκολογίασ υποςτθρίηει ότι δεν υπιρχε μια κλαςικι ι τυπικι μορφι ενόσ μφκου, αλλά διάφοροι τρόποι για να διθγθκεί κανείσ ζναν μφκο - και μάλιςτα οι ςτρουκτουραλιςτζσ τονίηουν ότι όλεσ οι παραλλαγζσ ενόσ μφκου είναι εξίςου ςθμαντικζσ.

5 Οι παλαιότερεσ μυκολογικζσ μεταμορφϊςεισ είναι γνωςτζσ από τα Ομθρικά ζπθ: Α) οι κεοί μεταμορφϊνουν ανκρϊπουσ και αντικείμενα ι αυτομεταμορφϊνονται Β) δφο μάγοι ικανοί ςτισ μεταμορφϊςεισ: θ Κίρκθ μεταμορφϊνει ανκρϊπουσ ςε ηϊα και ο Πρωτεφσ (ι ἃλιοσ γζρων) αλλάηει μορφζσ ο ίδιοσ Αργότερα, ςτον Ηςίοδο και ςτο αρχαίο δράμα: - ο Ηςίοδοσ ανζφερε τουλάχιςτον δεκατρείσ μφκουσ μεταμορφϊςεων - ςτα ζργα του Αιςχφλου ςυναντοφμε αναφορζσ ςε ζξι μεταμορφϊςεισ - ςτου Σοφοκλι πζντε - ςτου Ευριπίδθ ζντεκα μεταμορφϊςεισ Γεωμετρικι - Αρχαϊκι - Κλαςικι εποχι: περ. 35 μφκοι μεταμορφϊςεων (δεν περιλαμβάνονται οι αλλαγζσ μορφισ των κεϊν) Οβίδιοσ (μόνο): 250 μεταμορφϊςεισ ΣΤΟ ΣΕΜΙΝΑΙΟ (ΑϋΜΕΟΣ) ΘΑ ΜΕΛΕΤΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΡΤΙΚΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ

6 ΣΤΟ ΣΕΜΙΝΑΙΟ (ΑϋΜΕΟΣ) ΘΑ ΜΕΛΕΤΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΡΤΙΚΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΦΩΣΗΣ Βαςικι ορολογία ΕΙΚΟΝΟΓΑΦΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΟΓΑΦΙΚΑ ΜΟΤΙΒΑ

7 Εικονογραφία: θ ερμθνεία των εικονογραφικϊν κεμάτων με βάςθ ςυγκεκριμζνθ μεκοδολογία Αφορά τα εικαςτικά ζργα * Κάκε εικόνα είναι μια πράξθ επικοινωνίασ: αποκατάςταςθ επικοινωνίασ (κατά το δυνατόν) Χρειάηεται: Α) Ευρεία γνϊςθ των πραγματολογικϊν ςτοιχείων ενόσ πολιτιςμοφ και μιασ εποχισ λ.χ. γνωρίηουμε για το αρχαίο ςυμπόςιο και γι αυτό εδώ αναγνωρίηουμε ζναν ςυμποςιαςτι με κφλικα κραςιοφ και όχι ζναν άρρωςτο που ξαπλώνει και πίνει το ςιρόπι του! Β) Γνϊςθ των εικονογραφικϊν ςυμβάςεων, δθλαδι των ιδιαηόντων εικαςτικϊν αποδόςεων, που δεν αντιςτοιχοφν με αυτονόθτο τρόπο ςτισ δικζσ μασ οπτικζσ εμπειρίεσ λ.χ. ςτα μελανόμορφα αγγεία οι άνδρεσ ζχουν μαφρο δζρμα και οι γυναίκεσ λευκό

8 Εικονογραφικό κζμα = το περιεχόμενο ενόσ εικαςτικοφ ζργου λ.χ. όλα τα παρακάτω ζργα ζχουν το ίδιο εικονογραφικό κζμα, δθλ. τθν πάλθ του Ηρακλι με το λιοντάρι τθσ Νεμζασ αλλά προφανϊσ ανικουν ςε διαφορετικζσ εποχζσ και είναι καταςκευαςμζνα από ποικίλα υλικά

9 Εικονογραφικά μοτίβα Γενικότερεσ κινιςεισ, ςτάςεισ, χειρονομίεσ, ςτοιχεία του τοπίου κλπ. που μεταφζρουν ςτον κεατι ζνα ςυγκεκριμζνο μινυμα Το μινυμα μπορεί να είναι πολφςθμο αλλά ποτζ δεν είναι αςαφζσ Λ.χ. το εικονογραφικό μοτίβο τθσ ζκςταςθσ = κεφάλι ριγμζνο πίςω, μιςάνοιχτα χείλθ, ςυνικωσ λυτά μαλλιά και μζλθ (μαινάδεσ και Διόνυςοσ )

10 αλλά και θ Αγία Τερζηα ςε ζκςταςθ Gian Lorenzo Bernini ( )

11 Οι πιο πρόςφατεσ φιλολογικζσ-αρχαιογνωςτικζσ μελζτεσ ςχετικά με τθ μεταμόρφωςθ και τισ μιξάνκρωπεσ κεότθτεσ αφιερϊνουν, αντίςτοιχα, ζνα κεφάλαιο ι οριςμζνεσ υποενότθτεσ ςε ηθτιματα εικονογραφίασ.

12 Από τα δεκάδεσ επειςόδια μεταμορφϊςεων ςτισ ςωηόμενεσ γραπτζσ πθγζσ αρχαϊκισ και κλαςικισ εποχισ, πολφ λίγα ζχουν απεικονιςτεί ςε εικαςτικά ζργα εκείνων των εποχϊν, και κυρίωσ ςτθν αγγειογραφία. Α. Η μεταμόρφωςθ μπορεί να απεικονιςτεί με δφο βαςικοφσ τρόπουσ: α) ςτο πρόςωπο που μεταμορφϊνεται αλλάηουν ι προςτίκενται ζνα ι περιςςότερα φυςιογνωμικά ι ςωματικά χαρακτθριςτικά, τα οποία ανικουν ςτθ νζα του μορφι (δθλαδι δθμιουργείται μια υβριδικι/μιξογενισ μορφι) και β) το πρόςωπο που μεταμορφϊνεται εικονίηεται μόνο ςτθ νζα του μορφι. Β. Και οι δφο τρόποι απεικόνιςθσ τθσ μεταμόρφωςθσ δθμιουργοφν προβλιματα κατανόθςθσ του περιεχομζνου τθσ παράςταςθσ, εάν ο κεατισ δεν γνωρίηει εκ των προτζρων τον εικονιηόμενο μφκο: ςτθν πρϊτθ περίπτωςθ, ο μεταμορφωμζνοσ μοιάηει ςαν μία από τισ πάμπολλεσ μιξογενείσ μορφζσ τθσ ελλθνικισ μυκολογίασ, ενϊ ςτθ δεφτερθ μοιάηει ςαν ζνα αυκεντικό ηϊο ι αντικείμενο Είναι προφανζσ ότι πιο εφκολα μπορεί κανείσ να διθγθκεί προφορικά ι γραπτϊσ ζνα επειςόδιο μεταμόρφωςθσ, παρά να το απεικονίςει με εικαςτικά μζςα.

13 Πολλαπλέσ διαδοχικέσ αυτομεταμορφώςεισ θεΰκών μιξογενών ιχθυόμορφων όντων ἃλιος γέρων, Πρωτεύσ, Νηρεύσ Με τον τρόπο του Ζωγράφου των Γοργόνων, περ. 580 π.χ..

14 Χάλκινο ανάγλυφο πλακίδιο, περ. 550 π.χ. Ομάδα τθσ Αταλάντθσ, περ π.χ.

15 Πολλαπλέσ διαδοχικέσ αυτομεταμορφώςεισ θεΰκών όντων με ανθρώπινη μορφή Θέτισ

16

17 Πολλαπλέσ διαδοχικέσ αυτομεταμορφώςεισ θεΰκών όντων με ανθρώπινη μορφή (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Διόνυςοσ (;) Γιγαντομαχία: Διόνυςοσ και Εφρυτοσ

18 Άπαξ αυτομεταμορφώςεισ θεών ή μεταμορφώςεισ θνητών ςε μεγάλα χερςαία θηλαςτικά Δίασ/ταύροσ Σελινοφσ, Μετόπθ ναοφ C, περ π.χ. Ζωγράφοσ του Βερολίνου, περ. 490 π.χ.

19 Ευρϊπθ και Δίασ/ταφροσ.

20 Α + Β όψθ μελανόμορφου αμφορζα Μαινάδεσ/Νφμφεσ και ταφροσ Μελανόμορφθ όλπθ

21 Ευρϊπθ ι Μαινάδα; Κιονωτόσ κρατιρασ τθσ Ομάδασ Μίκρασ- Καραμπουρνακίου., αρχζσ 5 ου αι. π.χ.

22 Άπαξ αυτομεταμορφώςεισ θεών ή μεταμορφώςεισ θνητών ςε μεγάλα χερςαία θηλαςτικά Ακταίων/ελάφι Ιώ /αγελάδα Καλλιςτώ /αρκούδα Ακταίων γενειοφόροσ, χωρίσ μεταμόρφωςθ???? Αττικό λευκό κφπελλο αρχζσ 5 ου αι. π.χ.

23 ΣΙΓΟΥΑ ΜΕΤΑΜΟΦΩΣΗ = ΜΕΣΑ 5 ου αι. και εξισ Ακταίων ςε 2 αγγεία του Ζωγρἀφου του Λυκάονοσ π.χ.

24 Κατωιταλιωτικζσ απεικονίςεισ, 4οσ αι. π.χ.

25 . Ριλινοσ ανάγλυφοσ πίνακασ ιγιο Καλαβρίασ, περ π.χ.

26 Ιώ/αγελάδα (και ταύροσ?) Η Ιϊ, ο Άργοσ και ο Ερμισ ςτθν αττικι εικονογραφία, ζωσ το 450 π.χ.

27 Η Ιϊ, ο Άργοσ και ο Ερμισ ςτθν αττικι εικονογραφία, ζωσ το 450 π.χ.

28 Η Ιϊ ςτθν αττικι εικονογραφία μετά το 450 π.χ.. Η Ιώ δελ εηθνλίδεηαη πιένλ ζαλ αγειάδα αιιά ζαλ κηα θαλνληθή θνπέια πνπ θέξεη κηθξά θέξαηα (ή θαη απηηά) αγειάδαο. Τν ελδηαθέξνλ είλαη όηη ιίγν πξηλ από απηή ηελ αιιαγή δηδάρζεθε ν Προμηθεύς Δεσμώτης ηνπ Αηζρύινπ (πηζαλόηαηα ζηε δεθαεηία π.χ.), όπνπ ε κεηακνξθωκέλε Ιώ εηθνλίδεηαη επί ζθελήο (ζη ), θαη όπωο ιέεη ε ίδηα, ε κνξθή ηεο έρεη αιιάμεη θαη είλαη πιένλ θεξαζθόξα. Δελ είλαη επνκέλωο ππεξβνιηθό λα ππνζέζνπκε όηη ε αιιαγή ηνπ ηξόπνπ απεηθόληζεο ηεο Ινύο ζηελ εηθνλνγξαθία απερεί ίζωο ηε ζεαηξηθή ηεο παξνπζία, δειαδή ηελ εκθάληζή ηεο κε κηα κάζθα πνπ έθεξε θέξαηα αγειάδαο θαη ε νπνία ζα ήηαλ γλωζηή ζηνπο αζελαίνπο αγγεηνγξάθνπο

29 Λευκανικόσ ςκφφοσ, τζλοσ 5 ου αι. π.χ.. Λευκανικι οινοχόθ, περ π.χ.

30 Καλλιςτώ/αρκούδα, Αρκάσ/αρκούδα(;) Η Καλλιςτϊ ςτθν κατωιταλιωτικι εικονογραφία, 4 οσ αι. π.χ.

31

32 Άπαξ αυτομεταμορφώςεισ θεών ή μεταμορφώςεισ θνητών ςε πτηνά Δίασ/κύκνοσ και αετόσ Δίασ-κφκνοσ και Λιδα, 4 οσ αι. π.χ.

33 Δίασ-κφκνοσ και Λιδα, 4 οσ αι. π.χ.

34 Δίασ/αετόσ (?) Με τον Γανυμήδη

35 Μεταμόρφωςθ ςε πτθνά Τθρεφσ, Ρρόκνθ και Φιλομιλα Ζωγράφοσ του Διόςφου, δφο όψεισ αμφορζα, περ. 480 π.χ.

36 Ζωγράφοσ τθσ Αλταμοφρα, όςτρακα υδρίασ, περ. 460 π.χ. Επιγραφι ΤΕ*ΕΥΣ+ μπροςτά από το κεφάλι του άνδρα.

37 Άπαξ αυτομεταμορφώςεισ θεών ή μεταμορφώςεισ θνητών ςε αντικείμενα Δίασ/χρυςή βροχή Καλυκωτόσ κρατιρασ του Ζωγράφου του Τριπτόλεμου, περ π.χ.

38 Άπαξ αυτομεταμορφώςεισ θεών ή μεταμορφώςεισ Θνητών ςε αντικείμενα Πολυδέκτησ/πέτρα Η απολίκωςθ του Ρολυδζκτθ, κρατιρασ, π.χ.

39 Νιόβη/πέτρα Η απολίκωςθ τθσ Νιόβθσ, μόνο ςε κατωιταλιωτικά αγγεία, 4 οσ αι.π.χ (παρόλο που τθν αναφζρει ιδθ ο Πμθροσ)

40 Η απολίκωςθ τθσ Νιόβθσ, μόνο ςε κατωιταλιωτικά αγγεία, 4 οσ αι. π.χ.

41 Ομαδικζσ μεταμορφϊςεισ ςτθν ίδια ι ςε διαφορετικζσ μορφζσ

42 Άπαξ ομαδικέσ μεταμορφώςεισ θνητών ςε χερςαία και θαλάςςια ζώα Σύντροφοι του Οδυςςέα ςτο νηςί τησ Κίρκησ / διάφορα ζώα Βωμόσ από τθ Σικελία, περ π.χ

43 Zωγράφοσ του Ρολφφθμου τθσ Βοςτϊνθσ, π.χ.

44 Μεταμόρφωςθ ςε ψάρια Διόνυςοσ και πειρατζσ/ δελφίνια

45 Προβλιματα.

46 Αχελϊοσ ΡΟΒΛΗΜΑ. Σοφοκλισ = ζγινε πρϊτα ταφροσ, μετά δράκοσ (φίδι) και μετά υβρίδιο με ςϊμα ανκρϊπου και πρόςωπο ταφρου και νερά ζτρεχαν από τα γζνεια του.

47

48

49 Πρόβλθμα κατανόθςθσ είναι μεταμόρφωςθ?

50 Άλλο πρόβλθμα πϊσ τα διαχωρίηουμε (1)???

51 πϊσ τα διαχωρίηουμε (2)???

52 Ραραίςκθςθ (όχι μεταμόρφωςθ) Η κυςία τθσ Ιφιγζνειασ ζνα ελάφι παίρνει τθ κζςθ τθσ. Απουλικόσ ερυκρόμορφοσ κρατιρασ, π.χ. (Ἰφιγζνεια ἐν Αὐλίδι: εκτόσ ςκηνήσ η αλλαγή

53 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ. Α) οι αγγειογραφίεσ δεν πρζπει να εκλαμβάνονται και να ερμθνεφονται ωσ φωτογραφικά ενςταντανζ τθσ αρχαιότθτασ αλλά ωσ ζνασ πυκνόσ και πολφπλοκοσ τρόποσ ςυγχρονικισ οπτικισ αφιγθςθσ. Β) οι αγγειογράφοι δεν ςυνθκίηουν να οπτικοποιοφν ςυγκεκριμζνα γραπτά κείμενα (βλ. παράδειγμα ςτην επόμενη διαφάνεια) αλλά μπορεί να εμπνευςτοφν: - από λογοτεχνικζσ πθγζσ (αλλά είναι πικανότερο να είχαν ακοφςει λ.χ. κάποια ζπθ παρά να τα είχαν διαβάςει), - από προφορικοφσ μφκουσ που μεταδίδονταν από γενιά ςε γενιά, - από άλλα εικαςτικά ζργα (λ.χ. γλυπτικι, τορευτικι, μεγάλθ ηωγραφικι) - από κεατρικζσ παραςτάςεισ που είχαν παρακολουκιςει - από τθν προςωπικι τουσ εμπειρία και φανταςία Γ) ςτουσ μφκουσ των μεταμορφϊςεων προςπακοφν γενικά να απεικονίςουν ςυγχρονικά - αυτόν που μεταμορφϊνει - αυτόν που μεταμορφϊνεται: ςυνικωσ δθλϊνεται τόςο θ προθγοφμενθ όςο και θ νζα του μορφι - το γενικότερο αφθγθματικό πλαίςιο (λ.χ. ο χϊροσ όπου εξελίςςεται το επειςόδιο, οι ςυνοδευτικζσ μορφζσ ι μορφζσ από προγενζςτερα και μεταγενζςτερα ςτιγμιότυπα κλπ.)

54 Οι αρχαίοι δθμιουργοί εικόνων δεν ςυνικιηαν να οπτικοποιοφν ςυγκεκριμζνα γραπτά κείμενα, πόςο μάλλον τα κείμενα που ζτυχε να ςωκοφν μζχρι ςιμερα. ΡΑΑΔΕΙΓΜΑ ΜΙΑΣ ΡΑΑΛΛΑΓΗΣ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΡΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΣΩΘΕΙ ΣΤΙΣ ΓΑΡΤΕΣ ΡΗΓΕΣ Αττικι ερυκρόμορφθ κφλικα (εςωτερικό). Αποδίδεται ςτον αγγειογράφο Δοφρθ, περ π.χ. Βατικανό, Museo Gregoriano Etrusco, αρ Η παράςταςθ απθχεί μια παραλλαγι του μφκου του χρυςόμαλλου δζρατοσ (διακρίνεται ςτο βάκοσ, κρεμαςμζνο ςτο κλαδί ενόσ δζντρου) άγνωςτθ από τισ γραπτζσ πθγζσ: ο δράκοσ-φφλακασ κατάπιε τον Ιάςονα, αλλά τον εξεμεί ηωντανό μετά από τθν παρζμβαςθ τθσ κεάσ Ακθνάσ.

55 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΑΣΙΑ ΣΑΣ = μεταμορφϊςεισ και μιξάνκρωπεσ κεότθτεσ 1) Αναφζρετε τον μφκο και τισ ςχετικζσ μαρτυρίεσ δίνουν οι αρχαίεσ γραπτζσ πθγζσ = πάντα με χρονολογικι ςειρά (κυρίωσ: Forbes-Irving για τθ μεταμόρφωςθ και Aston για μιξάνκρωπουσ κεοφσ και LIMC για όλα) 2) Εντοπίςτε τισ ςχετικζσ απεικονίςεισ μζχρι και το τζλοσ τθσ κλαςικισ εποχισ = τζλοσ 4 ου αι. π.χ. (από το LIMC και τθν υπόλοιπθ βιβλιογραφία, κατά περίπτωςθ) 3) Παρουςιάςτε τεσ με χρονολογικι ςειρά: Μία μία (αν είναι λίγεσ) Σε εικονογραφικζσ ομάδεσ (αν είναι πολλζσ, π.χ. Ιϊ, ςφντροφοι Οδυςςζα, Μινϊταυροσ κλπ.) 4) Παρουςιάςτε τουσ τφπουσ τθσ οπτικισ αφιγθςθσ τθσ μεταμόρφωςθσ ι τθσ υβριδικότθτασ των μιξάνκρωπων κεϊν = κυρίωσ: Aston). 5) Τονίςτε εάν ςε κάποια εποχι ι ςε κάποια ςυγκεκριμζνθ περιοχι (π.χ. ςτθν Αττικι ι ςτθν Κάτω Ιταλία) ι ςε κάποιο εικαςτικό μζςο (π.χ. κεραμικι ι γλυπτικι) διαπιςτϊνονται αλλαγζσ/κενά/διαφορετικζσ προτιμιςεισ κλπ. και προςπακιςτε να εξθγιςετε το γιατί (ςυνικωσ λόγω επιρροισ από κάπου, λ.χ. από το κζατρο ι από κάποια άλλθ μορφι εικαςτικισ τζχνθσ ι εξαιτίασ μιασ αλλαγισ ςτα λατρευτικά δρϊμενα, κ.ο.κ.). 6) Γράψτε οριςμζνα γενικά ςυμπεράςματα (λ.χ. εάν είναι δθμοφιλισ ι όχι θ ςυγκεκριμζνθ απεικόνιςθ, ποφ και πότε τθ ςυναντοφμε, τι ερμθνευτικά προβλιματα υπάρχουν κ.ο.κ.