«Κλινική μελέτη διερεύνησης της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«Κλινική μελέτη διερεύνησης της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου»"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Κλινική μελέτη διερεύνησης της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου» ΜΑΝΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2006

2 - 2 - ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 7 Εμβρυολογία - Διάπλαση του προσωπικού νεύρου 7 Ανατομία του προσωπικού νεύρου 8 Ιστολογία του προσωπικού νεύρου 12 Διαγνωστική προσέγγιση των παθήσεων του προσωπικού νεύρου 13 Φυσική εξέταση του προσωπικού νεύρου 14 Τοποδιαγνωστική των παθήσεων του προσωπικού νεύρου 15 Ηλεκτροφυσιολογικές δοκιμασίες 16 Δοκιμασίες κεντρικής διέγερσης του προσωπικού νεύρου 19 Παθοφυσιολογία των παθήσεων του προσωπικού νεύρου 21 Αιτιολογία - Διαφορική διάγνωση της παράλυσης του προσωπικού νεύρου 23 Ιδιοπαθής παράλυση του προσωπικού νεύρου 24 Επιδημιολογικά στοιχεία Αιτιοπαθογένεια 24 Ιστοπαθολογία 25 Κλινική εικόνα 25 Φυσική εξέταση ευρήματα 26 Θεραπεία 27 Πορεία πρόγνωση 31 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 32 Σκοποί της μελέτης 32 Εξαρτημένη μεταβλητή-μετρήσιμο μέγεθος της μελέτης 32 Ανεξάρτητες μεταβλητές της μελέτης 32

3 - 3 - Πληθυσμός-στόχος 33 Μεθοδολογία έρευνας 34 Πρωτογενές υλικό της μελέτης 34 Μέθοδος προσέγγισης των ασθενών της μελέτης 34 Πρωτόκολλο εξέτασης 35 Κριτήρια αποκλεισμού των ασθενών από τη μελέτη 35 Δείγμα της μελέτης 36 Στατιστική ανάλυση επεξεργασία των δεδομένων 36 Τεκμηρίωση καταλληλότητας των στατιστικών δοκιμασιών 36 Τύπος της μελέτης 37 Εξοπλισμός 37 Cost-effectiveness 37 Αποτελέσματα 38 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 46 ABSTRACT 47 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 48 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 56 Ι. Βάση δεδομένων των ασθενών της μελέτης 57 ΙΙ. Φωτογραφίες ασθενών με παράλυση του Bell (Ασθενείς της παρούσας μελέτης) 59

4 - 4 - ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στις αρχές του 16 ου αιώνα, ένα χαμόγελο ήρεμο, αλλά κι αινιγματικό, αποτελεί πηγή έμπνευσης μιας από τις μεγαλύτερες δημιουργίες στην ιστορία της Τέχνης. Σύμφωνα με το πόρισμα της «αποκρυπτογράφησης», η εικονιζόμενη είναι μάλλον ευτυχισμένη: το χαμόγελό της εκφράζει κατά 83% ευτυχία, κατά 9% υπεροψία, 6% φόβο και 2% οργή 1. Στα τέλη του 20 ου αιώνα, διατυπώνεται η άποψη ότι αυτό το χαμόγελο είναι πιθανόν αποτέλεσμα ατελούς αποκατάστασης μετά από παράλυση της μιας πλευράς του προσώπου 2. Ίσως ο λόγος για τον οποίο η Gioconda χαμογελάει αινιγματικά παραμείνει για πάντα το μυστικό ενός ζωγράφου, που γνωρίζει με τρόπο απαράμιλλο να συνδυάζει την τέχνη με την επιστήμη Το 1927 ο Bunnell γράφει: «Το μάτι δεν μπορεί να κλείσει και συνεχώς δακρύζει. Το σάλιο τρέχει από το στόμα, τα λόγια μπερδεύονται και η μάσηση γίνεται δύσκολα Η χαρά, η λύπη, η ταραχή, η έκπληξη, όλα τα συναισθήματα

5 - 5 - αντικατοπτρίζονται στο ίδιο επίμονα ανέκφραστο βλέμμα.» 3. Η γλαφυρή περιγραφή του Bunnell αντιστοιχεί σε μια πάθηση κοινή, μια πάθηση «της διπλανής πόρτας», τόσο συχνή στην εμφάνιση της μα τόσο άγνωστη στην αιτιολογία της. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα, ο πληθυσμός μιας κωμόπολης, όπως η Αριδαία, βιώνει την τραγική εμπειρία της παράλυσης των μυών του προσώπου, με σημαντικές επιπτώσεις σε λειτουργικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Στην εποχή της εικόνας, ο κοινωνικός στιγματισμός ενός ανθρώπου με παραμόρφωση του προσώπου είναι προφανής. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε το 1991 στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αμηχανία που αισθάνονται οι Αμερικανοί όταν αντικρίζουν ασθενείς με παράλυση του προσώπου είναι κατά πολύ εντονότερη της αμηχανίας που νιώθουν όταν συναναστρέφονται με άτομα με νοητική υστέρηση, αισθητική ή κινητική αναπηρία 4. Η επανεμφάνιση της νόσου σε άτομο του φιλικού μου κύκλου, δύο χρόνια μετά την πρώτη προσβολή, η ατυχής κι επικίνδυνη απόδοση της συμπτωματολογίας σε «ψύξη» από το περιβάλλον του ασθενούς κι η μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας ήταν οι κύριοι παράγοντες που συνέβαλαν στην ωρίμανση της ιδέας για την εκπόνηση αυτής της εργασίας. Η κλινική μελέτη εκπονήθηκε στην Α Πανεπιστημιακή Ωτορινολαρυγγολογική Κλινική του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τη Διεύθυνση και το προσωπικό της Πανεπιστημιακής Ωτορινολαρυγγολογικής Κλινικής για κάθε βοήθεια που μου προσέφερε. Ευχαριστώ θερμά τον Επιβλέποντα της διπλωματικής εργασίας, κύριο Κωνσταντινίδη Ιωάννη, επίκουρο Καθηγητή, και τα μέλη της τριμελούς επιτροπής, κύριο Συμεωνίδη Βασίλειο, αναπληρωτή Καθηγητή και κυρία Πρίντζα Αθανασία, λέκτορα, για την εμπιστοσύνη με την οποία με περιέβαλαν και τις πολύτιμες υποδείξεις τους. Ευχαριστώ θερμά τους γονείς μου, που μου συμπαραστάθηκαν όλα αυτά τα χρόνια με μεγάλη κατανόηση και μου παρείχαν τα απαραίτητα εφόδια, υλικά και πνευματικά. Τέλος, αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω την κ. Παναγιώτα Τσιγάρα για την καθημερινή της συμπαράσταση, τη συνεχή ηθική στήριξη και το αδιάπτωτο ενδιαφέρον της για την πορεία αυτής της εργασίας. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2006 Μαντσόπουλος Κωνσταντίνος

6 - 6 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος «παράλυση του προσωπικού νεύρου» αντιπροσωπεύει ένα ευρύ φάσμα ετερογενών νοσημάτων, συγγενών ή επίκτητων, με λειτουργικές επιπτώσεις (δυσλειτουργία των μιμικών μυών), ψυχολογικό αντίκτυπο (ακούσια αλλαγή της εμφάνισης και της έκφρασης του προσώπου) και κοινωνικές προεκτάσεις (δυσχέρεια στην επικοινωνία, επιβάρυνση διαπροσωπικών σχέσεων, κοινωνικός αποκλεισμός). Η παρούσα εργασία αποβλέπει στη διερεύνηση της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου από την οπτική γωνία της αιτιοπαθογένειας, της πορείας, της θεραπείας και των μεθόδων διαγνωστικής προσέγγισης της νόσου. Παράλληλα, αποσκοπεί στην αποτίμηση της προγνωστικής αξίας συγκεκριμένων επιδημιολογικών παραμέτρων και διαγνωστικών μεθόδων στην ιδιοπαθή παράλυση του προσωπικού νεύρου.

7 - 7 - ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ - ΔΙΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ Το προσωπικό νεύρο αρχίζει να διαπλάσσεται προς το τέλος του πρώτου μήνα της κύησης, από την κοινή καταβολή του στατικοακουστικού και του προσωπικού νεύρου (acousticofacial primordium) που αναπτύσσεται κοντά στο αρχέγονο έσω ους (ωτικό κυστίδιο) 5. Το γονάτιο γάγγλιο, που προέρχεται από το δεύτερο βραγχιακό τόξο, αρχίζει να διαπλάσσεται στην αρχή του δεύτερου μήνα της κύησης. H κοινή καταβολή του στατικοακουστικού και του προσωπικού νεύρου διαφοροποιείται σε ένα κεφαλικό και σε ένα ουραίο τμήμα. Το κεφαλικό τμήμα προβάλλει μέσα στο μεσέγχυμα του δεύτερου βραγχιακού τόξου, σχηματίζοντας την καταβολή του ιδίως στελέχους του προσωπικού νεύρου. Το ουραίο τμήμα ενσωματώνεται στο πρώτο βραγχιακό τόξο, σχηματίζοντας τη χορδή του τυμπάνου. Η διάπλαση της χορδής του τυμπάνου εξηγεί εν μέρει την περίπλοκη πορεία του κλάδου αυτού μέσα στο κροταφικό οστό, σε συνάφεια με το προσωπικό νεύρο 5. Τόσο το γονάτιο γάγγλιο, όσο και το διάμεσο νεύρο, σχηματίζονται ανεξάρτητα από την κινητική μοίρα του προσωπικού νεύρου 5. Κατά τη διάρκεια της 6 ης εμβρυικής εβδομάδας, η θέση της κινητικής μοίρας του προσωπικού νεύρου παγιώνεται στο εσωτερικό του μέσου ωτός, μεταξύ του υμενώδους λαβυρίνθου (ο οποίος προέρχεται από το ωτικό κυστίδιο) και του σχηματιζόμενου αναβολέα (που προέρχεται από το δεύτερο βραγχιακό τόξο) 5. Στον ίδιο χρόνο, η χορδή του τυμπάνου έρχεται σε συνάφεια με το τρίδυμο νεύρο, το οποίο αργότερα θα μεταφέρει της ίνες της χορδής του τυμπάνου προς τη γλώσσα, μέσω του γλωσσικού νεύρου 5. Παράλληλα, διαπλάσσεται το μείζον επιπολής λιθοειδές νεύρο 6, 7. Κατά τον τέταρτο μήνα της διαπλάσεως, οι ίνες αρχίζουν να αποκτούν λευκό χρώμα, λόγω της παρουσίας του ελύτρου μυελίνης γύρω από τον νευράξονά τους. Η ολοκλήρωση της μυελίνωσης συντελείται μέχρι ένα εως δύο χρόνια μετά τον τοκετό 8. Οι περισσότερες από τις ανατομικές σχέσεις του προσωπικού νεύρου διαμορφώνονται μέχρι το τέλος του 2 ου μήνα της κύησης. 9, 10.

8 - 8 - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ Το προσωπικό νεύρο εμπλέκεται, άμεσα ή έμμεσα, σε πληθώρα παθολογικών καταστάσεων που αφορούν το κροταφικό οστό και ποικίλουν από τη φλεγμονή ως τη νεοπλασία. Σε κάθε περίπτωση, η γνώση της πολύπλοκης ανατομίας του προσωπικού νεύρου είναι βαρύνουσας σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των παθήσεων του. Το προσωπικό νεύρο είναι νεύρο μικτό και περιέχει: α) κινητικές ίνες για τους μιμικούς μύες, το μυώδες πλάτυσμα, τον μυ του αναβολέα, την οπίσθια γαστέρα του διγάστορα και το βελονουοειδή μυ, β) γευστικές ίνες για τα δύο πρόσθια τριτημόρια του βλεννογόνου της γλώσσας και το βλεννογόνο της μαλθακής υπερώας, γ) αισθητικές ίνες για το δέρμα του έξω ακουστικού πόρου και δ) παρασυμπαθητικές ίνες για το δακρυικό, τον υπογνάθιο, τον υπογλώσσιο αδένα καθώς και για τους αδένες της ρινός και της υπερώας 11. Το προσωπικό νεύρο έχει δύο ρίζες, κινητική κι αισθητική, ένα αισθητικό γάγγλιο, το γονάτιο γάγγλιο και πολλούς κλάδους 11. Πορεία στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα Ο πρωτογενής κινητικός φλοιός των μιμικών μυών εντοπίζεται στο κατώτερο τμήμα της παρακεντρικής αύλακας (περιοχές 4,6 και 8 κατά Brodmann), κοντά στην περιοχή ελέγχου των μυών του λάρυγγα 12. Η οδός από τον κινητικό φλοιό μέχρι τον πυρήνα του προσωπικού νεύρου εμπλέκει δύο ή τρεις νευρώνες σε μία μονο- ή δισυναπτική οδό. Από την περιοχή αυτή ελέγχεται η δραστηριότητα των μιμικών μυών κατά τις διάφορες εκφράσεις του προσώπου. Οι νευράξονες των νευρώνων των περιοχών αυτών πορεύονται εντός των φλοιοπυρηνικών δεματίων μέσω της έσω κάψας 12. Στην κοιλιακή μοίρα της γέφυρας, οι περισσότερες από τις ίνες αυτές χιάζονται και φτάνουν στον αντίστοιχο πυρήνα του προσωπικού νεύρου, ενώ ένας μικρός αριθμός αυτών παραμένει στη σύστοιχη πλευρά, καταλήγοντας στον σύστοιχο πυρήνα 12. Ο χιασμός των ινών έχει μεγάλη κλινική σημασία, καθώς επιτρέπει τη διαφορική διάγνωση μεταξύ κεντρικής και περιφερικής παράλυσης του προσωπικού νεύρου 10. Ο πυρήνας του προσωπικού νεύρου δέχεται ώσεις από τον υποθάλαμο, την ωχρά κηλίδα και το μετωπιαίο λοβό, που ευθύνονται για τις σχετιζόμενες με τα συναισθήματα ακούσιες κινήσεις των μιμικών μυών (εκφράσεις του προσώπου) 5.

9 - 9 - Επίσης, διάφοροι εξωπυραμιδικοί νευρώνες του ερυθρού πυρήνα και της κεντρικής φαιάς ουσίας γύρω από τον υδραγωγό του Sylvius συνδέονται με τον πυρήνα του προσωπικού νεύρου 12. Η κινητική ρίζα εκφύεται από τον κινητικό πυρήνα του προσωπικού νεύρου που βρίσκεται στο κατώτερο μέρος της γέφυρας κι αφού διαγράψει αγκύλη γύρω από τον πυρήνα του απαγωγού νεύρου (έσω γόνυ του προσωπικού νεύρου), αναδύεται από το υπερελαϊκό βοθρίο. Εντός της κινητικής ρίζας του προσωπικού νεύρου φέρονται και παρασυμπαθητικές ίνες που προέρχονται από τον δακρυορρινικό πυρήνα. Οι ίνες αυτές φέρονται κατόπιν με το μείζον επιπολής λιθοειδές νεύρο στο σφηνουπερώιο γάγγλιο, όπου και διακόπτονται. Από τα κύτταρα του γαγγλίου αρχίζουν μεταγαγγλιακές ίνες, εκκριτικές κι αγγειοδιασταλτικές για το δακρυικό αδένα και τους βλεννογόνους της ρινός και της υπερώας. Η αισθητική ρίζα του προσωπικού νεύρου (διάμεσο νεύρο) εκφύεται από το γονάτιο γάγγλιο 11. Το γονάτιο γάγγλιο είναι αισθητικό γάγγλιο και βρίσκεται μέσα στον προσωπικό πόρο, αντίστοιχα προς το έξω γόνυ του προσωπικού νεύρου. Οι περιφερικοί κλάδοι των ψευδομονόπολων κυττάρων του γαγγλίου ενώνονται με την κινητική ρίζα, ενώ οι κεντρικοί κλάδοι των κυττάρων αυτών σχηματίζουν την αισθητική ρίζα του προσωπικού νεύρου (διάμεσο νεύρο), η οποία, αφού διασχίσει την οβελιαία μοίρα του προσωπικού πόρου και τον έσω ακουστικό πόρο, εισδύει στο στέλεχος του εγκεφάλου από το υπερελαϊκό βοθρίο και μεταπίπτει στη μονήρη δεσμίδα και στον ομώνυμο πυρήνα 11. Ενδοκροταφική πορεία του προσωπικού νεύρου Το προσωπικό νεύρο φέρεται από το υπερελαϊκό βοθρίο εντός του κροταφικού οστού, στον έσω ακουστικό πόρο (μαζί με την 8 η εγκεφαλική συζυγία) και στη συνέχεια εισέρχεται στον προσωπικό πόρο 11. Το μεν διάμεσο νεύρο πορεύεται μόνο στην οβελιαία μοίρα του προσωπικού πόρου κι εισδύει τελικά στο γονάτιο γάγγλιο, ενώ η κινητική μοίρα του νεύρου (ιδίως προσωπικό νεύρο) διατρέχει ολόκληρο το μήκος του προσωπικού πόρου, μέσα στον οποίο παρουσιάζει τρεις μοίρες: 1.την οβελιαία, 2.την εγκάρσια και 3.την κατιούσα μοίρα 11. Κατά τη μετάπτωση της οβελιαίας στην εγκάρσια μοίρα το νεύρο κάμπτεται απότομα κι έτσι σχηματίζεται το έξω γόνυ του προσωπικού νεύρου, όπου εντοπίζεται το γονάτιο γάγγλιο. Από το έξω

10 άκρο του έσω ακουστικού πόρου μέχρι την έξοδό του από το κρανίο μέσω του βελονομαστοειδούς τρήματος, το προσωπικό νεύρο διανύει περίπου 3 cm εντός του φαλλοπιανού πόρου 11, 12. Εντός της λιθοειδούς μοίρας του κροταφικού οστού, το προσωπικό νεύρο χορηγεί τους παρακάτω κλάδους: 1. Το μείζον επιπολής λιθοειδές νεύρο. Εκφύεται από το γονάτιο γάγγλιο, εξέρχεται από το νόθο στόμιο του προσωπικού πόρου, πορεύεται στην αύλακα του μείζονος λιθοειδούς νεύρου στην άνω επιφάνεια του λιθοειδούς οστού και τελικά εισέρχεται στον πτερυγοειδή πόρο, όπου ενώνεται με το εν τω βάθει λιθοειδές νεύρο (από το συμπαθητικό πλέγμα της έσω καρωτίδας) και σχηματίζει το νεύρο του πτερυγοειδούς πόρου (του Vidi), με το οποίο οι ίνες του φέρονται στο σφηνουπερώιο γάγγλιο. Περιέχει προγαγγλιακές παρασυμπαθητικές ίνες για το δακρυικό αδένα και τους βλεννογόνους της ρινός και της υπερώας Το νεύρο του μυός του αναβολέα. Εκφύεται από την κατιούσα μοίρα του προσωπικού νεύρου και νευρώνει τον ομώνυμο μυ Τη χορδή του τυμπάνου. Εκφύεται λίγο πιο πάνω από το βελονομαστοειδές τρήμα, φέρεται προς τα άνω κι εμπρός κι εισέρχεται στο κοίλο του τυμπάνου, περιβάλλοντας τον τυμπανικό υμένα τοξοειδώς από πίσω κι άνω. Στη συνέχεια, εξέρχεται από το κοίλο του τυμπάνου από τη λιθοτυμπανική σχισμή κι αναστομώνεται με το γλωσσικό νεύρο Τον αναστομωτικό κλάδο προς τον ωτιαίο κλάδο του πνευμονογαστρικού, ο οποίος νευρώνει το δέρμα του κάτω τοιχώματος του έξω ακουστικού πόρου 11.

11 Εικόνα 1. Άποψη του δεξιού μέσου κρανιακού βόθρου-ενδοκροταφική πορεία κι ανατομικές σχέσεις του προσωπικού νεύρου (Gray, ηλεκτρονικά τροποποιημένο) Εξωκράνια πορεία του προσωπικού νεύρου Το προσωπικό νεύρο, αφού διέλθει από τον προσωπικό πόρο, εξέρχεται από το κρανίο μέσω του βελονομαστοειδούς τρήματος κι εισδύει στην παρωτίδα, όπου κι αποσχίζεται στους τελικούς του κλάδους 11. Από το βελονομαστοειδές τρήμα ως την παρωτίδα, το προσωπικό νεύρο χορηγεί τους εξής κλάδους: 1.Το οπίσθιο ωτιαίο νεύρο, το οποίο νευρώνει τον ινιακό και τον οπίσθιο ωτιαίο μυ Τον διγαστορικό κλάδο, το οποίο νευρώνει τον βελονουοειδή μυ και την οπίσθια γαστέρα του διγάστορα μυός της κάτω γνάθου 11. Μέσα στην παρωτίδα, το προσωπικό νεύρο αποσχίζεται σε δύο μεγάλα στελέχη, το κροταφοπροσωπικό και το τραχηλοπροσωπικό, τα οποία διακλαδιζόμενα κι αναστομούμενα μεταξύ τους σχηματίζουν, μέσα στην παρωτίδα, το παρωτιδικό πλέγμα. Από το πλέγμα αυτό σχηματίζονται οι τελικοί κλάδοι του προσωπικού νεύρου (κροταφικοί, ζυγωματικοί, βυκανητικοί, επιχείλιος της κάτω γνάθου, τραχηλικός), οι οποίοι νευρώνουν όλους τους μιμικούς μύες και το μυώδες πλάτυσμα.

12 Εικόνα 2. Τα νεύρα του δεξιού ημιμορίου του τριχωτού της κεφαλής, του προσώπου και του τραχήλου (Gray, ηλεκτρονικά τροποποιημένο) ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ Το κύριο στέλεχος του προσωπικού νεύρου αποτελείται από περίπου νευρικές ίνες, από τις οποίες οι 7000 περίπου είναι εμμύελες απαγωγές (κινητικές) ίνες. Κάθε νευρική ίνα περιβάλλεται από το ενδονεύριο, που αποτελείται από συνδετικό ιστό και βρίσκεται σε συνάφεια με το έλυτρο του Schwann 5. Η συμβολή του ενδονευρίου, όσον αφορά στην αποκατάσταση μιας νευρικής βλάβης, έγκειται στο ότι λειτουργεί ως μήτρα για την αναγέννηση των νευρικών ινών 5. Ο δεύτερος

13 χιτώνας είναι το περινεύριο, που συμβάλει στην αύξηση της αντοχής του νεύρου σε εκτατικές δυνάμεις. Παράλληλα, λειτουργεί ως πρωτογενής φραγμός στην επέκταση της φλεγμονής 5. Το εξωτερικό περίβλημα του νεύρου είναι το επινεύριο. Το επινεύριο φέρει τα τροφοφόρα αγγεία του νεύρου (αιμοφόρα αγγεία και λεμφαγγεία-vasa nervorum) 5. Εικόνα 3. Εγκάρσια τομή περιφερικού νεύρου (γάτας), χρώση με οσμικό οξύ, τεχνική van Gieson- Ιστολογική δομή. Μεγέθυνση x 55 (Gray, ηλεκτρονικά τροποποιημένο) ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ Η διαταραχή της αγωγής των νευρικών ώσεων κατά μήκος μίας νευρικής ίνας οφείλεται είτε σε διακοπή της λειτουργίας του νευράξονα (χωρίς εκφύλιση της δομής του) είτε σε διατομή του (λύση της συνέχειας) με συνακόλουθη Βαλλεριανή εκφύλιση 13. Ανεξάρτητα από την αιτιοπαθογένεια της παράλυσης του προσωπικού

14 νεύρου, η κλινική εικόνα της πάθησης παραμένει η ίδια: παράλυση του ενός ημιμορίου του προσώπου, που μπορεί να συνοδεύεται από αιμωδίες, επιφορά, υπογευσία, υπερακουσία κι ελαττωμένη παραγωγή δακρύων 14. Φυσική εξέταση του προσωπικού νεύρου Η εξέταση των κινητικών λειτουργιών του προσωπικού νεύρου αρχίζει με απλή επισκόπηση του προσώπου. Η επισκόπηση επικεντρώνεται στην αναζήτηση κάθετης πτώσης (κάθεση) της γωνίας του στόματος, απόκλισης της γωνίας του στόματος, αποπλάτυνσης της ρινοχειλικής αύλακας, διαφοράς στο εύρος των βλεφαρικών σχισμών ή εξάλειψης της ρυτίδωσης του μετώπου 14. Η εξέταση της λειτουργίας των μυών του προσώπου γίνεται με αξιολόγηση της εκούσιας σύσπασής τους (ρυτίδωση του μετώπου με ανύψωση των φρυδιών, κλείσιμο και σφίξιμο των ματιών, έλξη του στόματος προς τα πλάγια με επίδειξη των δοντιών, σφίξιμο των χειλέων, φούσκωμα του στόματος με συγκράτηση του αέρα, σφύριγμα) 14. Κατά την εξέταση ελέγχονται δύο αντανακλαστικά, το ρινοβλεφαρικό και το περιστοματικό αντανακλαστικό 14. Το ρινοβλεφαρικό αντανακλαστικό παράγεται με πλήξη (με το σφυράκι) στη ρίζα της μύτης. Ως αντίδραση παρατηρείται αμφοτερόπλευρη σύγκλειση των βλεφάρων (κεντρομόλος οδός: τρίδυμο νεύρο, φυγόκεντρος οδός: προσωπικό νεύρο). Το περιστοματικό αντανακλαστικό παράγεται με πλήξη κάτω από τη μύτη. Η αναμενόμενη αντίδραση είναι ανύψωση της γωνίας του στόματος ή του άνω χείλους (κεντρομόλος οδός: τρίδυμο νεύρο, φυγόκεντρος οδός: προσωπικό νεύρο). Το αντανακλαστικό εκλύεται δύσκολα σε φυσιολογικά άτομα, ενώ παράγεται εύκολα σε αμφοτερόπλευρες εγκεφαλικές πυραμιδικές βλάβες και σε διάχυτες εγκεφαλοπάθειες 14. Η εξέταση των αισθητικών λειτουργιών επικεντρώνεται στην εξέταση της γεύσης 14 : Ο εξεταζόμενος βγάζει τη γλώσσα του κι ο εξεταστής επαλείφει το πλάγιο της γλώσσας με βαμβάκι εμποτισμένο σε γλυκό ή αλμυρό διάλυμα. Ο εξεταζόμενος οφείλει να δείξει τις λέξεις «γλυκό» ή «αλμυρό», που είναι γραμμένες σε χαρτί 14. Η εξέταση των εκκριτικών λειτουργιών συνίσταται στον έλεγχο της παραγωγής των δακρύων και στον έλεγχο της παραγωγής σιέλου 14. Με απλή επισκόπηση παρατηρείται η υγρότητα των ματιών. Πιο λεπτομερής εξέταση γίνεται με απορροφητικό χαρτί που εναποτίθεται στο κάτω βλέφαρο ή με προσέγγιση ερεθιστικών ουσιών στον εξεταζόμενο 14, 15. Ο έλεγχος της παραγωγής σιέλου γίνεται

15 με μία καραμέλα στο στόμα και στην συνέχεια με συλλογή του παραγόμενου σιέλου 14, 15. Τοποδιαγνωστική των παθήσεων του προσωπικού νεύρου Οι τοπογνωστικές δοκιμασίες αποβλέπουν στον προσδιορισμό του επιπέδου της βλάβης κατά μήκος της πορείας του προσωπικού νεύρου και στηρίζονται στην παραδοχή ότι η βλάβη εστιάζεται κεντρικότερα της έκφυσης του κλάδου που πάσχει (αντίστοιχα, της λειτουργίας που παραβλάπτεται) 5. Αν η παραγωγή δακρύων είναι ελαττωμένη, η βλάβη εντοπίζεται στο ύψος της έκφυσης του μείζονος επιπολής λιθοειδούς νεύρου από το γονάτιο γάγγλιο 14. Υπερακουσία (λόγω παράλυσης του μυός του αναβολέα) υποδεικνύει ότι η βλάβη εντοπίζεται κεντρικά της έκφυσης του νεύρου του μυός του αναβολέα, από το στέλεχος του προσωπικού νεύρου 14. Δυσγευσία κι ελαττωμένη παραγωγή σιέλου από τους σιελογόνους αδένες αντανακλούν βλάβη του νεύρου κεντρικότερα της έκφυσης της χορδής του τυμπάνου από την κατιούσα μοίρα του προσωπικού νεύρου στη μαστοειδή απόφυση 14, Δοκιμασία Schirmer Η δοκιμασία αυτή αποσκοπεί στον ποσοτικό προσδιορισμό της παραγωγής δακρύων και συνίσταται στην τοποθέτηση χάρτινων ταινιών στο θύλακο του επιπεφυκότα του κάτω βλεφάρου. Η δοκιμασία διαρκεί 5 λεπτά και πραγματοποιείται ταυτόχρονα για τις δύο πλευρές. Στη συνέχεια, η ταινία απομακρύνεται και υπολογίζεται η ποσότητα των δακρύων που παράγεται 16. Συνήθως χρησιμοποιείται τοπικό αναισθητικό με σκοπό την πρόληψη της παραγωγής δακρύων λόγω του ερεθισμού από την ταινία 17. Παθολογική θεωρείται διαφορά ίση ή μεγαλύτερη του 30% μεταξύ των δύο πλευρών 16. Η δοκιμασία αυτή επιτρέπει τον προσδιορισμό του επιπέδου της βλάβης, όταν αυτή εντοπίζεται υψηλότερα από το ύψος του γονατίου γαγγλίου 18, 19. Χρησιμοποιείται για περισσότερο από ένα αιώνα κι έχει ειδικότητα της τάξης του 60% 5. Η αξία της δοκιμασίας έγκειται στην έγκαιρη διάγνωση διαταραχών που σχετίζονται με ελαττωμένη παραγωγή δακρύων και στη δυνατότητα για έγκαιρη λήψη μέτρων με σκοπό την προστασία των ματιών 5.

16 Δοκιμασία του μυός του αναβολέα Ο μυς του αναβολέα είναι ο μικρότερος γραμμωτός μυς του ανθρώπινου οργανισμού 20. Εκφύεται από τα τοιχώματα της κοιλότητας της πυραμοειδούς εξοχής, στο οπίσθιο τοίχωμα του κοίλου του τυμπάνου και μεταπίπτει σε λεπτό τένοντα, ο οποίος, αφού εξέλθει από το τρήμα της κορυφής της πυραμοειδούς εξοχής, καταφύεται στον αυχένα του αναβολέα 20. Ο μυς του αναβολέα νευρώνεται από το ομώνυμο νεύρο, κλάδο της 7 ης εγκεφαλικής συζυγίας. Οι συσπάσεις του ως αντίδραση σε έντονα ηχητικά ερεθίσματα αποτελούν τη βάση του αντανακλαστικού του μυός του αναβολέα και το αντικείμενο μέτρησης της αντίστοιχης δοκιμασίας 21. Είναι γνωστό ότι ακουστικά ερεθίσματα db πάνω από τον ουδό ακουστότητας προκαλούν αντανακλαστικά σύσπαση του μυός του αναβολέα, η οποία μεταβάλλει την ευκαμψία του τυμπανοοσταριώδους συστήματος και κατά συνέπεια την ακουστική αντίσταση. Ηλεκτροφυσιολογικές δοκιμασίες Η διέγερση του προσωπικού νεύρου με επιφανειακό ηλεκτρικό ερεθισμό, με σκοπό τη μελέτη και την παρακολούθηση της πορείας της παράλυσης του προσωπικού νεύρου, περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Duchenne το Δοκιμασία Νευρικής Ερεθιστότητας (Nerve Excitability Test) Η Δοκιμασία Νευρικής Ερεθιστότητας στηρίζεται στην παραδοχή ότι η αύξηση του ουδού διέγερσης μίας νευρικής ίνας αντανακλά λύση της συνέχειας ή εκφύλιση της νευρικής ίνας. Η ελάχιστη ένταση του επιφανειακού ερεθίσματος που απαιτείται σε έναν ασθενή για τη διέγερση όλων των κλάδων του προσωπικού νεύρου της υγιούς πλευράς, αποτελεί το φυσιολογικό ουδό διέγερσης για το συγκεκριμένο ασθενή 23. Με τη δοκιμασία αυτή προσδιορίζεται η διαφορά στην ένταση του ηλεκτρικού ερεθίσματος που απαιτείται, για τη σύσπαση των μιμικών μυών της υγιούς και της πάσχουσας πλευράς. Φυσιολογικά, θεωρείται ότι η διαφορά αυτή είναι μέχρι 0.4 ma. Θεωρείται ότι διαφορά ίση ή μεγαλύτερη από 3,5 ma μεταξύ της υγιούς και της πάσχουσας πλευράς αντανακλά νευρική εκφύλιση 16, 24. Μη απάντηση στη χορήγηση ηλεκτρικού ερεθίσματος μεγαλύτερου από 20 ma, θεωρείται ότι αντανακλά πλήρη

17 παράλυση 25. Ο απαιτούμενος εξοπλισμός έχει μικρό κόστος 26, 27, μεταφέρεται εύκολα 5, 27, ενώ σημαντικό πλεονέκτημα της δοκιμασίας αποτελεί η χρήση ηλεκτρικού ερεθίσματος ελάχιστης έντασης, που γίνεται καλύτερα ανεκτό από τον ασθενή, συγκριτικά με τη Δοκιμασία Μέγιστης Ερεθιστότητας 5. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε τον υποκειμενικό παράγοντα που υπεισέρχεται στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων της δοκιμασίας κι οφείλεται στο γεγονός ότι η δοκιμασία στηρίζεται στην οπτική αναγνώριση της ελάχιστης δυνατής απάντησης από μικρή ομάδα μυικών δεσμίδων 5, 26, Δοκιμασία Μέγιστης Ερεθιστότητας (Maximal Excitability Test) Η δοκιμασία Μέγιστης Ερεθιστότητας αποβλέπει στον εντοπισμό τυχόν εκφύλισης του προσωπικού νεύρου στην πορεία της νόσου. Κατά τη δοκιμασία αυτή, χορηγείται επιφανειακό ηλεκτρικό ερέθισμα με σκοπό την διέγερση, στο μέτρο του δυνατού, όλων των νευρικών ινών του προσωπικού νεύρου που λειτουργούν (κορεσμός του νεύρου). Η απάντηση στην πάσχουσα πλευρά χαρακτηρίζεται, σε σχέση με την υγιή πλευρά, ως: 1.ισότιμη, 2.ήπια ελαττωμένη (50%), 3.σοβαρά ελαττωμένη (<25%) ή 4.απούσα. Όταν η απάντηση είναι σοβαρά ελαττωμένη ή απούσα μέσα σε διάστημα 15 ημερών από την έναρξη της νόσου, θεωρείται ότι η πιθανότητα μη πλήρους αποκατάστασης είναι περίπου 75% 29. Πρόκειται για δοκιμασία με υψηλή ευαισθησία (sensitivity) 30, αξιοπιστία (reliability) 31 και συνέπεια (consistency) 5, όταν πραγματοποιείται νωρίς στην πορεία της νόσου. Ωστόσο, η οπτική αναγνώριση της μέγιστης δυνατής απάντησης του προσωπικού νεύρου εξαρτάται από τον εκάστοτε ερευνητή με αποτέλεσμα την συμμετοχή του υποκειμενικού παράγοντα στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων Ηλεκτρομυογραφία (Electromyography) Η ηλεκτρομυογραφία είναι μια τεχνική καταγραφής του ηλεκτρικού δυναμικού του μυός, σε ηρεμία (αυτόματη δραστηριότητα) ή όταν διεγείρεται για συστολή 33. Κάθε φορά που ένα δυναμικό δράσης διατρέχει μια μυϊκή ίνα, ένα μικρό μέρος του ηλεκτρικού ρεύματος μεταδίδεται από την μυϊκή ίνα μέχρι το δέρμα. Όταν συστέλλονται ταυτόχρονα πολλές μυϊκές ίνες, τα ηλεκτρικά δυναμικά αθροίζονται στο δέρμα δίνοντας υψηλές τιμές 33. H τοποθέτηση δύο ηλεκτροδίων στην επιφάνεια

18 του δέρματος, πάνω από τον αντίστοιχο μυ ή η εισαγωγή βελονοειδών ηλεκτροδίων μέσα στο μυ, καθιστά δυνατή την ηλεκτρική καταγραφή της διέγερσής του, που καλείται ηλεκτρομυογράφημα 33. Πρόκειται για το αλγεβρικό άθροισμα όλων των δυναμικών δράσης των κινητικών μονάδων ενός μυ, τα οποία μεταδίδονται κατά μήκος των μυϊκών ινών που βρίσκονται μεταξύ των ηλεκτροδίων καταγραφής. Δυναμικό δράσης κινητικής μονάδας (Μotor Unit Active Potential ή ΜUAP) καλείται η χωρο-χρονική άθροιση των δυναμικών δράσης όλων των μυϊκών ινών μιας κινητικής μονάδας και είναι το ηλεκτρικό σήμα που παράγεται στις μυϊκές ίνες σαν αποτέλεσμα της επιστράτευσης της αντίστοιχης κινητικής μονάδας 33. Για την καταγραφή των μυοηλεκτρικών σημάτων απαιτείται συγκεκριμένος εξοπλισμός, ο οποίος διακρίνεται σε δύο γενικές κατηγορίες: Η πρώτη αφορά στη λήψη, ενίσχυση και καταγραφή του ηλεκτρικού σήματος (ηλεκτρόδια, διαφορικός ενισχυτής, καθοδικός παλμογράφος), ενώ η δεύτερη στην επεξεργασία του σήματος και περιλαμβάνει όλα τα φίλτρα, τους ολοκληρωτές και κάθε άλλο τμήμα του εξοπλισμού χρήσιμο για την τροποποίηση της μορφής του μυοηλεκτρικού σήματος και την περαιτέρω ανάλυσή του 33. Θεωρητικά, ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται δεν έχει καμιά επίδραση στο περιεχόμενο του ηλεκτρομυογραφήματος 33. Σύμφωνα με τον Granger, το 90% των ασθενών που εμφανίζουν δυναμικά δράσης κινητικής μονάδας σε 4 από τις πέντε ομάδες των μιμικών μυών στις πρώτες τρεις ημέρες μετά την έναρξη της νόσου, έχει ικανοποιητική αποκατάσταση (House- Brackmann III) 34. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, ασθενείς που εμφανίζουν δυναμικά δράσης κινητικής μονάδας σε μια μόνο ομάδα μιμικών μυών, έχουν ικανοποιητική αποκατάσταση σε ποσοστό μόλις 11% 34. Ωστόσο, η ανεύρεση υπολειπόμενης ηλεκτρικής δραστηριότητας σε ασθενείς με μη ικανοποιητική αποκατάσταση περιορίζει την προγνωστική αξία της μεθόδου και καθιστά αναγκαία την διενέργεια ηλεκτρομυογραφίας σε δύο τουλάχιστον ομάδες μιμικών μυών Ηλεκτρονευρογραφία (Electroneurography) ή Προκλητή Hλεκτρομυογραφία (Evoked Electomyography) Όπως στη δοκιμασία Μέγιστης Ερεθιστότητας, η ηλεκτρονευρογραφία αποβλέπει στην εκτίμηση της κινητικής απάντησης των μιμικών μυών σε υπερουδικά ερεθίσματα 35. Σε αντίθεση με τη Δοκιμασία Μέγιστης Ερεθιστότητας, η οποία στηρίζεται στην οπτική παρατήρηση της μυικής απάντησης, η ηλεκτρονευρογραφία

19 επιτρέπει την καταγραφή της μυικής δραστηριότητας, δηλαδή των σύνθετων μυικών δυναμικών δράσεως (κύμα Μ-compound muscle action potential) που παράγονται από την υπερουδική διέγερση του προσωπικού νεύρου 35. Το προσωπικό νεύρο ερεθίζεται υπερουδικά με τον ηλεκτροδιεγέρτη στο ύψος της εξόδου του από το βελονομαστοειδές τρήμα και το σύνθετο δυναμικό δράσεως ανιχνεύεται στη ρινοχειλική αύλακα με επιφανειακά ηλεκτρόδια, σύμφωνα με την αρχή των Hughes και συν 36, 37. Η ένταση του σύνθετου δυναμικού δράσεως της πάσχουσας πλευράς συγκρίνεται με την ένταση του δυναμικού δράσεως της υγιούς πλευράς. Η εκατοστιαία αναλογία της ισχύος της μυικής απάντησης της πάσχουσας πλευράς σε σύγκριση με την υγιή πλευρά θεωρείται ότι αντανακλά την εκατοστιαία αναλογία των ινών του προσωπικού νεύρου της πάσχουσας πλευράς, οι οποίες δεν έχουν υποστεί Βαλλεριανή εκφύλιση 16, 38, 39, 39. Παθολογική θεωρείται διαφορά μεγαλύτερη του 20% μεταξύ των δύο πλευρών 40, 41. Παράλληλα, υπολογίζεται, στην οθόνη του καθοδικού παλμογράφου, ο λανθάνων χρόνος της εμφάνισης του προκλητού δυναμικού στο μυ (σε msec). Η μέτρηση της απόστασης (σε mm) μεταξύ του σημείου διέγερσης του προσωπικού νεύρου και του σημείου ανίχνευσης της μυικής δραστηριότητας κι η διαίρεση της τιμής του μεγέθους αυτού με τον λανθάνοντα χρόνο ισοδυναμεί με την ταχύτητα της κινητικής αγωγιμότητας, η οποία εκφράζεται σε m/sec 42. Για ερεθίσματα μικρής έντασης, η ισχύς του σύνθετου δυναμικού δράσεως μεταβάλλεται με την αύξηση της έντασης του ερεθίσματος. Η ισχύς του παραγόμενου δυναμικού σχηματίζει plateau με ερεθίσματα εντάσεων 0,4mA 43. Δοκιμασίες κεντρικής διέγερσης του προσωπικού νεύρου Οι ηλεκτροφυσιολογικές δοκιμασίες που αναφέρθηκαν, επιτρέπουν, με έμμεσο τρόπο, την εκτίμηση και τον προσδιορισμό της βλάβης, η οποία εστιάζεται στην ενδοκροταφική μοίρα του προσωπικού νεύρου. Με τις παρακάτω δοκιμασίες, πραγματοποιείται διέγερση του προσωπικού νεύρου, κεντρικότερα του επιπέδου της υποτιθέμενης βλάβης.

20 Αντίδρομη αγωγή (Antidromic conduction) Η αντίδρομη διέγερση των κινητικών νευρώνων του προσωπικού νεύρου προκαλεί την παραγωγή των κυμάτων F, η καταγραφή των οποίων γίνεται με τη βοήθεια ηλεκτροδίων που τοποθετούνται ενδομυικά. Η αντίδραση αυτή έχει μεγάλο λανθάνοντα χρόνο (latency) και σχετικά μικρή ένταση (amplitude), ιδιότητες που περιορίζουν την προγνωστική αξία της μεθόδου 44. Σε ασθενείς με ιδιοπαθή παράλυση του προσωπικού νεύρου, τα κύματα F αρχίζουν να παράγονται μετά την έναρξη της διαδικασίας αναγέννησης των νευρικών ινών (φάση αποκατάστασης) 44. Η δοκιμασία της αντίδρομης αγωγής δε χρησιμοποιείται ακόμη ευρέως 45 κι η χρήση της περιορίζεται σε ερευνητικό επίπεδο. 2. Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός (Transcranial Magnetic Stimulation) Κατά το διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό, χρησιμοποιείται εξωτερικά ένα ηλεκτρομαγνητικό πηνίο, με σκοπό τη διέγερση του προσωπικού νεύρου. Βασικό χαρακτηριστικό της μεθόδου είναι η ελαχιστοποίηση της έντασης του ερεθίσματος λόγω των παρεμβαλλόμενων ιστών. Αυτό το χαρακτηριστικό επιτρέπει την κεντρική διέγερση του προσωπικού νεύρου, μέσω της χορήγησης του ερεθίσματος διακρανιακά 46. Μελέτες με πειραματόζωα έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η κεντρική διέγερση του προσωπικού νεύρου είναι δυνατή με την παραπάνω μέθοδο, παρά το γεγονός ότι η ακριβής θέση χορήγησης του εξωτερικού ερεθίσματος δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί. Σύμφωνα με παρατηρήσεις, η παραγόμενη αντίδραση πιθανότατα οφείλεται σε ενδοκρανιακή ή ενδοκροταφική διέγερση του προσωπικού νεύρου, παρά σε διέγερση του φλοιού ή του εγκεφαλικού στελέχους 47. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της μεθόδου σε ασθενείς με παράλυση του προσωπικού νεύρου ποικίλης αιτιολογίας, συμπεριλαμβανόμενης και της παράλυσης του Bell, ενισχύουν την άποψη εκείνων που υποστηρίζουν ότι η βλάβη εντοπίζεται στην ενδοκροταφική μοίρα του προσωπικού νεύρου 47, 48. Σε 16 ασθενείς με πρόσφατη έναρξη της παράλυσης του Bell, ο διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός δεν προκάλεσε σύνθετα μυικά δυναμικά δράσεως σε 15 από τους 16 ασθενείς 49.

21 Έλεγχος τριδυμοπροσωπικού αντανακλαστικού (Trigeminofacial reflex, Blink reflex) Με την έκλυση του τριδυπροσωπικού αντανακλαστικού ελέγχεται έμμεσα η λειτουργία του προσωπικού νεύρου, που αποτελεί το απαγωγό (κινητικό) σκέλος του αντανακλαστικού. Το αντανακλαστικό εκλύεται, όταν μετά την εφαρμογή ηλεκτρικού ερεθίσματος στην υπερκόγχια χώρα (V συζυγία-κεντρομόλος οδός), προκαλείται σύσπαση του σφιγκτήρα των βλεφάρων (VII συζυγία-φυγόκεντρος οδός). Η ηλεκτρομυογραφική καταγραφή του αντανακλαστικού επιτρέπει την ποσοτική μελέτη κι ανάλυση της λειτουργικότητας του προσωπικού νεύρου 50. Η σύγκριση των σύνθετων δυναμικών δράσεως, που παράγονται και καταγράφονται στις δύο πλευρές μέσω του τριδυμοπροσωπικού αντανακλαστικού, επιτρέπει την αναλογική έκφραση της λειτουργικότητας του προσωπικού νεύρου της πάσχουσας ως προς την υγιή πλευρά. Στις οξείες παραλύσεις του προσωπικού νεύρου, η χρησιμότητα της μεθόδου περιορίζεται από τη σχετικά χαμηλή ένταση των παραγόμενων δυναμικών δράσεως 50. ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ Αρχικά είχε προταθεί η κατηγοριοποίηση των βλαβών των περιφερικών νεύρων σε νευροαπραξία, αξονότμηση και νευρότμηση 51. Αργότερα προτάθηκε η διαβάθμιση των βλαβών των περιφερικών νεύρων με βαθμούς από 1 ως Παθοφυσιολογία Seddon 51 Sunderland 52 Διακοπή της αγωγής, διακοπή της ροής του αξονοπλάσματος, «απόφραξη» νευράξονα με Νευροαπραξία 1 ου βαθμού συσσώρευση αξονοπλάσματος Διατομή της νευρικής ίνας-ενδονεύριο ακέραιο Αξονότμηση 2 ου βαθμού Διατομή της νευρικής ίνας (νευράξονας και ενδονεύριο)-περινεύριο ακέραιο Νευρότμηση 3 ου βαθμού Διατομή της νευρικής ίνας και του περινευρίουεπινεύριο ακέραιο Νευρότμηση 4 ου βαθμού Διατομή και του επινευρίου Νευρότμηση 5 ου βαθμού Πίνακας 1. Ταξινόμηση των βλαβών του προσωπικού νεύρου

22 Ταξινόμηση της πάρεσης του προσωπικού νεύρου κατά House-Brackmann 53 Η ταξινόμηση της πάρεσης του προσωπικού νεύρου κατά House-Brackmann έχει υιοθετηθεί από την Αμερικανική Ακαδημία Ωτορινολαρυγγολογίας-Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου 13. Στηρίζεται στην αξιολόγηση της ελάττωσης της κινητικότητας των μιμικών μυών και διαβαθμίζεται από I ως VI 53. Βαθμός Περιγραφή Χαρακτηριστικά I Φυσιολογική κατάσταση Φυσιολογική συμμετρική λειτουργία σε όλες τις κινήσεις II Ήπια δυσλειτουργία Συνολικά: Ελαφρά αδυναμία αντιληπτή με λεπτομερή επισκόπηση, (πιθανόν) μόλις αντιληπτή συγκινησία Σε ηρεμία: πλήρης συμμετρία και φυσιολογικός μυικός τόνος Στην κίνηση: μέτωπο μέτρια εως φυσιολογική κινητικότητα, βλέφαρα πλήρης σύγκλειση με ελάχιστη προσπάθεια, στόμα ελαφρά ασυμμετρία III IV V Μέτρια δυσλειτουργία Μετρίως σοβαρή δυσλειτουργία Σοβαρή δυσλειτουργία Συνολικά: Προφανής ασυμμετρία, αντιληπτή, όχι σοβαρή συγκινησία; Μυικές συσπάσεις και/ή ημιπροσωπικός σπασμός Σε ηρεμία: πλήρης συμμετρία και φυσιολογικός μυικός τόνος Στην κίνηση: μέτωπο ελαφρά εως μέτρια κινητικότητα, βλέφαρα πλήρης σύγκλειση με προσπάθεια, στόμα ελαφρά αδυναμία στη μέγιστη προσπάθεια Συνολικά: Προφανής αδυναμία και/ή παραμορφωτική ασυμμετρία Σε ηρεμία: πλήρης συμμετρία και φυσιολογικός μυικός τόνος Στην κίνηση: μέτωπο-καμιά κινητικότητα, βλέφαραατελής σύγκλειση, στόμα ασυμμετρία στη μέγιστη προσπάθεια Συνολικά: Μόλις αντιληπτή κινητικότητα των μιμικών μυών Σε ηρεμία: ασυμμετρία Στην κίνηση: μέτωπο-καμία κινητικότητα, βλέφαραατελής σύγκλειση, στόμα ελάχιστη κινητικότητα VI Τέλεια παράλυση Απουσία κινητικότητας των μιμικών μυών, απώλεια τoυ μυικoύ τόνου Πίνακας 2. Ταξινόμηση κατά House-Brackmann 53

23 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ Περιγεννητικά και Συγγενή Αίτια Απλασία προσωπικού νεύρου Μαιευτικοί Μετασχηματισμοί Εμβρυουλκία Μυοτονική δυστροφία Σύνδρομο Möbius Τραυματικά Αίτια Βαρότραυμα Κάκωση εγκεφαλικού στελέχους Κάκωση εγκεφαλικού φλοιού Κάκωση προσωπικού νεύρου Διατιτραίνον τραύμα μέσου ωτός Κάταγμα κροταφικού οστού Νευρογενή Αίτια Σύνδρομο Millard-Gubler (παράλυση VI,VII και σπαστική ημιπληγία στο αντίθετο ημιμόριο λόγω βλάβης της βασικής μοίρας της γέφυρας Λοιμώδη Αίτια Παράλυση του Bell (;) Οξεία ή Χρόνια Μέση Ωτίτιδα Χολοστεάτωμα (συγγενές ή επίκτητο) Ωτικός Έρπης-Ζωστήρ (Σύνδρομο Ramsay- Hunt) Μαστοειδίτιδα Κακοήθης εξωτερική ωτίτιδα Μηνιγγίτιδα Παρωτίτιδα Ανεμευλογιά Τέτανος Διφθερίτιδα Εγκεφαλίτιδα Πολιομυελίτιδα Λοιμώδης Μονοπυρήνωση Λέπρα Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS) Γρίππη Λοιμώξεις με ιούς Coxsackie Ελονοσία Σύφιλη Φυματίωση Αλλαντίαση Μουκορμύκωση Νόσος του Lyme Αγγειακά Αίτια Ενδοαγγειακός Εμβολισμός (κλάδοι έξω καρωτίδας) Ανεύρυσμα ενδοκροταφικής μοίρας έσω καρωτίδας Δυσπλασία σιγμοειδούς κόλπου Νεοπλασματικά Αίτια Νευρίνωμα προσωπικού νεύρου (λόγω ραγδαίας διόγκωσης ή ως μετεγχειρητική επιπλοκή) Παραγαγγλίωμα (glomus jugulare) Λευχαιμία Μηνιγγίωμα Αιμαγγειοπερικύττωμα Αιμαγγείωμα Αιμαγγειοβλάστωμα Γλοίωμα γέφυρας Σάρκωμα Ιδραδένωμα έξω ακουστικού πόρου Τεράτωμα Ινώδης Δυσπλασία Νόσος von Recklinghausen Καρκινωματώδης εγκεφαλίτιδα Κοκκίωμα χοληστερόλης Καρκίνωμα (επιθετικό ή μεταστατικό) Γενετικά/Μεταβολικά Αίτια Σακχαρώδης Διαβήτης Υπερθυρεοειδισμός Κύηση Υπέρταση Αλκοολική Νευροπάθεια Δρεπανοκυτταρική αναιμία Οφθαλμοφαρυγγική μυική δυστροφία Νόσος Camurati-Engelmann (κληρονομική διαφυσιακή δυσπλασία) Τοξικά Αίτια Θαλιδομίδη (παράλυση VI και VII με ατρησία έξω ακουστικού πόρου [σύνδρομο Miehlke]) Δηλητηρίαση με CO Δηλητηρίαση με μόλυβδο Ιατρογενή Αίτια Τοπική αναισθησία (αποκλεισμός κάτω γναθικού νεύρου, πρόσωπο, μαστοειδής χώρα) Αντιτετανικός εμβολιασμός Αντιλυσσικός εμβολιασμός Ωτοχειρουργικές/Νευροωτολογικές επεμβάσεις Χειρουργικές επεμβάσεις παρωτίδας Επεμβατική Νευροακτινολογία (εμβολισμός) Πίνακας 3. Διαφορική διάγνωση της παράλυσης του προσωπικού νεύρου 54

24 ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ 1. Επιδημιολογικά στοιχεία - αιτιοπαθογένεια της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου Η παράλυση του προσωπικού νεύρου χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής στις περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες μετά την ολοκλήρωση της διαγνωστικής διαδικασίας, δεν είναι δυνατή η ανεύρεση της αιτιολογίας. Οι ιδιοπαθείς περιπτώσεις αποτελούν το 60 εως 75% του συνόλου των περιπτώσεων παράλυσης του προσωπικού νεύρου 55. Η επίπτωση της νόσου είναι νέες περιπτώσεις/ πληθυσμού Εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο είναι συχνότερη στους ενήλικες 60. Στο παρελθόν, η νόσος χαρακτηριζόταν ως ιδιοπαθής παράλυση του προσωπικού νεύρου ή ως μονονευροπάθεια του προσωπικού νεύρου αγνώστου αιτιολογίας. Διάφορες μελέτες έχουν συσχετίσει αιτιολογικά την παράλυση του Bell με τον ιό του απλού έρπητα τύπου Με τη χρήση της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR), οι Burgess και συν. ταυτοποίησαν γενετικό υλικό (DNA) του ιού του απλού έρπητα τύπου 1 σε παρασκεύασμα γονατίου γαγγλίου από ασθενή, ο οποίος είχε καταλήξει έξι ημέρες μετά την έναρξη της νόσου 64. Οι Furuta και συν. ταυτοποίησαν DNA του ιού σε 71% του συνόλου των παρασκευασμάτων γονατώδους γαγγλίου και σε 81% των παρασκευασμάτων μηνοειδούς γαγγλίου, που προέρχονταν από πτώματα ενηλίκων 65. Η συγκεκριμένη μελέτη θέτει ενδείξεις ότι η παραμονή του ιού του απλού έρπητα τύπου 1 στο γονάτιο γάγγλιο σε λανθάνουσα κατάσταση συνιστά, πιθανότατα, κοινό βιολογικό φαινόμενο. Ωστόσο, το μικρό μέγεθος του δείγματος των ασθενών αυτών των μελετών κι η έλλειψη στοιχείων από το ατομικό αναμνηστικό των ασθενών λειτουργούν ανασταλτικά για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Παράλληλα, γενετικοί, ανοσολογικοί, αγγειακοί και λοιμώδεις έχουν συσχετιστεί με την αιτιοπαθογένεια της νόσου 66. Οι Fisch και Felix, μελετώντας την ανατομία του φαλλοπιανού πόρου, τα ευρήματα της διεγχειρητικής ηλεκτρονευρογραφίας και ιστολογικά παρασκευάσματα μείζονος λιθοειδούς νεύρου, υποστήριξαν ότι η παγίδευση κι η συμπίεση του προσωπικού νεύρου στην αρχή της λαβυρινθικής του μοίρας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αιτιοπαθογένεια της ιδιοπαθούς παράλυσης της VII εγκεφαλικής συζυγίας 67.

25 Ιστοπαθολογία της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου Σε ιστοπαθολογική μελέτη του προσωπικού νεύρου, η οποία πραγματοποιήθηκε από τους Liston et al. σε ασθενή, ο οποίος απεβίωσε από άλλη αιτία, μία εβδομάδα μετά την έναρξη της νόσου, παρατηρήθηκε οιδηματώδης πάχυνση του περινευρίου, διήθηση των στοιχείων του νεύρου από φλεγμονώδη κύτταρα, λύση της συνέχειας των ελύτρων της μυελίνης, διογκωμένα μακροφάγα που περιείχαν προϊόντα αποδόμησης της μυελίνης, κι αύξηση του διαστήματος μεταξύ των νευρώνων 68. Οι συγκεκριμένες παθολογοανατομικές αλλοιώσεις έχουν επισημανθεί και σε ιστολογικά παρασκευάσματα προηγούμενων μελετών 67, Κλινική εικόνα της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου Η ιδιοπαθής παράλυση του προσωπικού νεύρου αποτελεί οξεία ετερόπλευρη περιφερική παράλυση του προσωπικού νεύρου. Η έναρξη είναι αιφνίδια, η εξέλιξη μέχρι την πλήρη εγκατάσταση της κλινικής εικόνας ραγδαία, διάρκειας μικρότερης των 48 ωρών και μπορεί να προηγηθεί ιογενής λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος 55. Στα πρώτα στάδια μετά την εισβολή της νόσου, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αιμωδία του ενός ημιμορίου του προσώπου, επιφορά, δυσγευσία, υπερακουσία κι ελαττωμένη παραγωγή δακρύων. Μπορεί να εμφανιστεί άλγος, που εντοπίζεται στην οπισθοωτιαία χώρα και μερικές φορές αντανακλά στο πρόσωπο, στο φάρυγγα ή την ωμική ζώνη. Παράλληλα με την παράλυση του προσωπικού νεύρου, μπορεί, στην πορεία της νόσου, να παρουσιαστεί δυσλειτουργία κι άλλων εγκεφαλικών συζυγιών (V, VI, VIII, IX, X). Επίσης, παρατηρείται υπαισθησία ή δυσαισθησία στην περιοχή κατανομής της 5 ης και της 10 ης εγκεφαλικής συζυγίας και του 2 ου αυχενικού νεύρου 73. Οι παρατηρήσεις αυτές ενισχύουν την άποψη ότι η ιδιοπαθής παράλυση του προσωπικού νεύρου συνιστά μία μόνο πτυχή μίας ευρύτερης νοσολογίας (πολυνευρίτιδα), που προκαλείται από ιικούς παράγοντες, οι οποίοι διέρχονται τους βλενογονικούς φραγμούς 13.

26 Φυσική εξέταση - ευρήματα κατά την ιδιοπαθή παράλυση του προσωπικού νεύρου Κατά τη φυσική εξέταση του προσωπικού νεύρου, παρατηρείται σύστοιχη αποπλάτυνση του μετώπου κι αδυναμία ρυτίδωσής του, διεύρυνση της βλεφαρικής σχισμής κι αδυναμία σύγκλεισης των βλεφάρων, κάθεση της γωνίας του στόματος, αποπλάτυνση της ρινοχειλικής αύλακας κι απόκλιση του στόματος προς το αντίθετο πλάγιο. Η απόκλιση αυτή γίνεται καλύτερα αντιληπτή στην προτροπή για επίδειξη των δοντιών 14. Ήπια πάρεση αποκαλύπτεται με αδυναμία απόκρυψης των βλεφαρίδων στο παρετικό πλάγιο, όταν ο ασθενής κλείνει σφικτά τα μάτια του, ή με ελαφρά απόκλιση του στόματος κατά τη διάρκεια της ομιλίας ή στο χαμόγελο 14. Σε βλάβη μέσα στο φαλλόπειο πόρο, μεταξύ έσω ακουστικού πόρου και γονατίου γαγγλίου, η παράλυση του προσωπικού νεύρου συνοδεύεται κι από πλήρη διαταραχή της λειτουργίας του διάμεσου νεύρου κι υπερακουσία λόγω παράλυσης του νεύρου του μυός του αναβολέα 14, 16. Βλάβη που επεκτείνεται και στο γονάτιο γάγγλιο προκαλεί τα ίδια συμπτώματα, συχνά όμως με νευραλγικό πόνο στο αυτί 14. Βλάβη του προσωπικού στο φαλλόπειο πόρο περιφερικά του γονατίου γαγγλίου, αλλά πριν από την έκφυση της χορδής του τυμπάνου, προκαλεί παράλυση του προσωπικού με υπερακουσία, υπογευσία κι ελάττωση στην παραγωγή σιέλου, χωρίς να παραβλάπτεται η παραγωγή δακρύων, καθώς οι δακρυικές ίνες έχουν ήδη ξεχωρίσει 14, 16. Βλάβη του προσωπικού στο φαλλόπειο πόρο περιφερικά της έκφυσης της χορδής του τυμπάνου προκαλεί αμιγή κινητική παράλυση του προσωπικού, χωρίς τις παραπάνω συνοδές διαταραχές 14, 16. Στα πρώτα στάδια της νόσου, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν μία αύξηση στη συχνότητα των αυθόρμητων βλεφαρικών κινήσεων (blinking rate) και μία ήπιας έντασης επίμονη σύσπαση των μιμικών μυών της υγιούς πλευράς, η οποία περιστασιακά οδηγεί σε δραστηριότητα που μοιάζει με βλεφαρόσπασμο. Σε ποσοστό 20% των ασθενών, σημαντικό ποσοστό των ινών του προσωπικού νεύρου υφίσταται Βαλλεριανή εκφύλιση 74. Η αναγέννηση των νευρικών ινών που έχουν υποστεί βλάβη λαμβάνει χώρα περίπου τρεις μήνες μετά την προσβολή της νόσου 74. Οι ελάσσονες μακροχρόνιες επιπλοκές της νόσου περιλαμβάνουν την αγευσία, τη δυσακουσία, την επιφορά, τα κροκοδείλια δάκρυα και τη δυσχέρεια ρινικής αναπνοής 75. Κατά τη διαδικασία της αναγέννησης, είναι πιθανή η εμφάνιση ενός μεταπαραλυτικού

27 συνδρόμου (μείζονες μακροχρόνιες επιπλοκές), που χαρακτηρίζεται από μυοκυμίες, συγκινησία ή και μαζικές ακούσιες συσπάσεις των μιμικών μυών της πάσχουσας πλευράς, οι οποίες συνοδεύουν τις εκούσιες κινήσεις. Η αιτιοπαθογένεια του συνδρόμου έχει συσχετισθεί με ανώμαλη διακλάδωση των αναγεννώμενων ινών 76 κι αυξημένη διεγερσιμότητα των κινητικών νευρώνων, οι οποίοι νευρώνουν τους μιμικούς μύες της πάσχουσας πλευράς Θεραπεία της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου Η θεραπεία της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου αποβλέπει στην ελαχιστοποίηση του ποσοστού εκφύλισης των μιμικών μυών της πάσχουσας πλευράς. Η εκτίμηση της ανταπόκρισης των ασθενών στα υπό μελέτη θεραπευτικά σχήματα καθίσταται δυσχερής αν αναλογιστεί κανείς την πιθανότητα βελτίωσης της κλινικής εικόνας χωρίς θεραπεία (πλήρης αποκατάσταση 71%, σχεδόν πλήρης αποκατάσταση 84%) 77. Φαρμακευτική αγωγή Γλυκοκορτικοειδή Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο τα γλυκοκορτικοειδή ασκούν την ευεργετική τους δράση στην ιδιοπαθή παράλυση του προσωπικού νεύρου, όπως και στην αντιμετώπιση μίας πληθώρας νοσημάτων, δεν είναι απόλυτα γνωστός. Οι ενδείξεις χορήγησης και τα χρησιμοποιούμενα θεραπευτικά σχήματα στηρίζονται σε εμπειρικά δεδομένα. Είναι γνωστό ότι τα γλυκοκορτικοειδή ασκούν ανασταλτική δράση στην ανοσιακή απάντηση σε όλες τις φάσεις της φλεγμονώδους αντίδρασης. Απαραίτητες προϋποθέσεις για την θεραπευτική δράση των γλυκοκορτικοειδών είναι η χορήγηση τους σε επαρκείς, φαρμακολογικές δόσεις κι η κατά το δυνατόν έγκαιρη έναρξη της θεραπείας. Μία πρώτη μετα-ανάλυση (Ramsey et al. 2000), η οποία είχε ως αντικείμενο ανάλυσης μελέτες, στις οποίες το χρησιμοποιούμενο θεραπευτικό σχήμα περιλάμβανε συνολική ημερήσια δόση γλυκοκορτικοειδών > 400 mg κι έναρξη θεραπείας πριν την 7 η ημέρα από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι πλήρης αποκατάσταση παρατηρήθηκε σε στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό, στην ομάδα των ασθενών που ελάμβαναν θεραπεία, σε σχέση

28 με την ομάδα που ελάμβανε placebo. Το ποσοστό αποκατάστασης παρουσίαζε βελτίωση, όσο πιο έγκαιρη ήταν η έναρξη της θεραπείας 78. Μία δεύτερη μεταανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει επαρκής αριθμός μελετών που στοιχειοθετεί την πιθανή θεραπευτική αξία των γλυκοκορτικοειδων, είτε αποκλειστικά είτε σε συνδυασμό με ιοστατικά 77. Μία τρίτη μελέτη, με δείγμα 117 ασθενών, δεν κατέδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά, ως προς το ποσοστό πλήρους αποκατάστασης, μεταξύ ομάδας θεραπείας κι ομάδας ελέγχου (υπολειμματική βλάβη σε ποσοστό 22% στην ομάδα θεραπείας, 26% ομάδα ελέγχου) 79. Ιοστατικά Η αντιική αγωγή αντιπροσωπεύει μία νεότερη εξέλιξη στον τομέα της θεραπευτικής αντιμετώπισης της ιδιοπαθούς παράλυσης του προσωπικού νεύρου. Στηρίζεται σε βιβλιογραφικά δεδομένα που προτείνουν τη συμμετοχή ιικών παραγόντων στην αιτιοπαθογένεια της νόσου. Με κριτήριο το ευρύ φάσμα δράσης και την ιδιαίτερα χαμηλή τοξικότητα, η ακυκλοβίρη προκρίνεται ως ο πλέον κατάλληλος αντιικός παράγοντας για την αντιμετώπιση της νόσου. Σύμφωνα με τους Adour et al.,όταν χορηγείται σε συνδυασμό με γλυκοκορτικοειδή, επιτυγχάνει στατιστικά σημαντικό υψηλότερο ποσοστό αποκατάστασης σε σχέση με την χορήγηση placebo 80. Σύμφωνα με άλλες μελέτες, η προσθήκη ακυκλοβίρης στο θεραπευτικό σχήμα δεν συμβάλλει στην επίτευξη στατιστικά σημαντικού υψηλότερου ποσοστού αποκατάστασης, σε σχέση με την αποκλειστική χορήγηση γλυκοκορτικοειδών 81. Σύμφωνα με τους De Diego et al., η ακυκλοβίρη υστερεί σε σχέση με την πρεδνιζολόνη, ως προς τη συμβολή της στην αντιμετώπιση της νόσου 82. Παρά την έλλειψη επαρκών στοιχείων που καταδεικνύουν τη θεραπευτική αξία της ακυκλοβίρης στην αντιμετώπιση της νόσου 83, το χαμηλό κόστος, το ευρύ φάσμα δράσης κι η απουσία σημαντικών παρενεργειών καθιστούν δυνατή κι ευχερή τη χρήση της σε ασθενείς με πλήρη παράλυση του προσωπικού νεύρου. Σχήμα Stennert Εδώ και μερικές δεκαετίες, η συνδυασμένη παρεντερική χορήγηση πρεδνιζολόνης, δεξτράνης 40 και πεντοξυφυλλίνης χρησιμοποιούνταν ως θεραπευτικό πρωτόκολλο (Σχήμα Stennert) στην αντιμετώπιση της ιδιοπαθούς

29 παράλυσης του προσωπικού νεύρου 84. Σύμφωνα με τους Sittel και Stennert, αυτό το θεραπευτικό σχήμα στερείται υψηλού κινδύνου επιπλοκών κι υπερτερεί στατιστικώς σημαντικά σε σχέση με την χορήγηση placebo ακόμη και στην περίπτωση που ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό (80%) αυτόματης υποχώρησης της συμπτωματολογίας γίνει παραδεκτό 85. Ωστόσο, δεν υπάρχει επαρκής βιβλιογραφία σχετικά με την αποτελεσματικότητα του σχήματος 86. Φυσικά μέτρα Ηλεκτρική διέγερση του προσωπικού νεύρου Η διαδερμική χορήγηση ηλεκτρικού ερεθίσματος με σκοπό τη διέγερση των μιμικών μυών χρησιμοποιείται με σκοπό τη διατήρηση της αγωγιμότητας των μεμβρανών των μυικών ινών και τον περιορισμό της μυικής ατροφίας. Οι σχετικές συγκριτικές μελέτες οδηγούν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα: Σύμφωνα με τους Huizing et al, ο γαλβανικός ερεθισμός δεν έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να συμβάλει σε καλύτερη αποκατάσταση της λειτουργίας των μιμικών μυών 87. Σύμφωνα με άλλες μελέτες, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της λειτουργικότητας των μιμικών μυών σε χρόνια παράλυση του προσωπικού νεύρου και σε υπολειπόμενη βλάβη 88, 89. Παράλληλα με τον γαλβανικό ερεθισμό, χρησιμοποιούνται διάφορες ασκήσεις, οι οποίες αποβλέπουν στην ενδυνάμωση των μιμικών μυών, με θετικά αποτελέσματα 90, 91. Φροντίδα των ματιών Η περιφερική βλάβη του προσωπικού νεύρου έχει ως συνέπεια τη σύστοιχη παράλυση των μιμικών μυών του προσώπου με εμφανέστερη κυρίως αυτή του μετωπιαίου, του σφιγκτήρα των βλεφάρων και του μείζονος ζυγωματικού μυός. Οι περιοφθαλμικές συνέπειες της προκαλούμενης πτώσης του οφρύος, της ανάσπασης του άνω βλεφάρου και του παραλυτικού εκτροπίου του κάτω βλεφάρου περιλαμβάνουν την ψευδο-δερματοχάλαση του άνω βλεφάρου, που δίνει την εντύπωση βλεφαρόπτωσης, το λαγόφθαλμο από ελλιπή σύγκλειση των βλεφάρων και τη λειτουργική έκπτωση της δακρυικής αντλίας 92, 93. Τα αρχικά συμπτώματα είναι η επιφορά κι η αίσθηση ξένου σώματος, ενώ η χρονίζουσα έκθεση του κερατοειδούς

30 μπορεί να προκαλέσει από στικτή κερατίτιδα κι εμμένουσα επιπεφυκίτιδα εως έλκος και τήξη του κερατοειδούς σε παραμελημένα περιστατικά 94. Η συντηρητική αντιμετώπιση αποβλέπει στην προστασία του κερατοειδούς με κολλύρια, γέλες κι αλοιφές τεχνητών δακρύων, εφαρμογή θαλάμου υγρασίας και τοποθέτηση κολλητικού επιδέσμου για τη βραδινή σύγκλειση των βλεφάρων. Παράλληλα, μπορεί να εφαρμοστεί, σε πρόσφατη παράλυση του προσωπικού νεύρου, χημική απονεύρωση του ανελκτήρα των βλεφάρων με την έγχυση αλλαντοτοξίνης τύπου Α. Σε παράλυση διάρκειας άνω των 8-12 μηνών, ενδείκνυται η χειρουργική αποκατάσταση της σύγκλεισης των βλεφάρων, η οποία περιλαμβάνει την έξω ταρσορραφή, την τοποθέτηση βλεφαρικών ελατηρίων, πλάκας χρυσού στο άνω βλέφαρο, την οπίσθια μετάθεση του συμπλέγματος των ανελκτήρων μυών ή την υποστήριξη των βλεφάρων με μετάθεση μυικών κρημνών από τον κροταφίτη μυ 95. Χειρουργική αντιμετώπιση Η αποσυμπίεση του προσωπικού νεύρου χρησιμοποιείται για περισσότερα από 70 χρόνια 96. Στηρίζεται στην υπόθεση ότι η το οίδημα λόγω φλεγμονής προκαλεί παγίδευση του νεύρου μέσα στον φαλλοπιανό πόρο με συνακόλουθη αξονική ισχαιμία κι εκφύλιση. Οι απόψεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα της μεθόδου και τη θέση της στη θεραπεία της νόσου διίστανται: Η άποψη που απορρίπτει την χειρουργική αντιμετώπιση 97 προσκρούει στη θέση η οποία προτείνει την έγκαιρη αποσυμπίεση στις περιπτώσεις με πλήρη παράλυση του προσωπικού νεύρου και δυσμενή πρόγνωση 98, 99. Σύμφωνα με τους Gantz et al., η μέθοδος ενδείκνυται στις περιπτώσεις εκείνες, στις οποίες υπάρχει ηλεκτρονευρογραφικά τεκμηριωμένη εκφύλιση > 90% μέχρι και τη 14 η ημέρα από την εμφάνιση της νόσου κι ο ασθενής δεν παρουσιάζει στην ηλεκτρομυογραφία δυναμικά δράσης κινητικής μονάδας 100. Η αποκατάσταση της παράλυσης της πάσχουσας πλευράς μπορεί επίσης να επιτευχθεί είτε με τη χιαστή μεταμόσχευση προσωπικού νεύρου από την αντίθετη πλευρά 101 είτε με την αναστόμωση του πάσχοντος προσωπικού με το σύστοιχο υπογλώσσιο νεύρο 102.

Κεφαλή ΙΙ. Ι. Μύες του προσώπου

Κεφαλή ΙΙ. Ι. Μύες του προσώπου Κεφαλή ΙΙ Ι. Μύες του προσώπου Α. Μιµικοί µύες (δερµατικοί) Εντοπίζονται µέσα στο υποδόριο ιστό Προσφύονται στο δέρµα του προσώπου Κινητική νεύρωση προσωπικό νεύρο (ΕΝ VII) Περιβάλλουν τα στόµια (σφηγκτήρες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)

Διαβάστε περισσότερα

Η διαταραχή της δομής, της νεύρωσης και της συντονισμένης δράσης των συνολικά 12 μυών, που κινούν τους δύο βολβούς, αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα

Η διαταραχή της δομής, της νεύρωσης και της συντονισμένης δράσης των συνολικά 12 μυών, που κινούν τους δύο βολβούς, αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα Η διαταραχή της δομής, της νεύρωσης και της συντονισμένης δράσης των συνολικά 12 μυών, που κινούν τους δύο βολβούς, αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα δυσαρμονίας στη διόφθαλμη όραση!!! ΔΕΞΙΟΣ ΒΟΛΒΟΣ πρόσθια

Διαβάστε περισσότερα

VII. Σ. Παπαγιαννόπουλος Γ Νευρολογική Κλινική Α.Π.Θ.

VII. Σ. Παπαγιαννόπουλος Γ Νευρολογική Κλινική Α.Π.Θ. VII Σ. Παπαγιαννόπουλος Γ Νευρολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΑΝΑΤΟΜΙΑ Φέρει 4 ειδών νευρικές ίνες διακριτές στη λειτουργία τους 1. Κινητικές (μιμικοί μύες, οπίσθια γαστέρα διγάστορα, στυλοϋοειδής, αναβολέας) 2.

Διαβάστε περισσότερα

Εγκεφαλικές συζυγίες. Μαρία Σουλή Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος

Εγκεφαλικές συζυγίες. Μαρία Σουλή Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος Εγκεφαλικές συζυγίες Μαρία Σουλή Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος ΙΙ. Οπτικό νεύρο οπτική οξύτητα (φώς, αντικείμενα, ειδικοί πίνακες) ΔΔ Διαθλαστικές ανωμαλίες Ελάττωση της διαφάνειας των διαθλαστικών μέσων Βλάβη

Διαβάστε περισσότερα

Μύες του προσώπου και της κεφαλής

Μύες του προσώπου και της κεφαλής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ Μύες του προσώπου και της κεφαλής 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ ΜΕΤΩΠΟΪΝΙΑΚΟΣ* Επικράνιος Κρανίο - πλάγια άποψη Ινιακή γαστέρα (ινιακός μ.) Από τα δύο έξω τριτημόρια της άνω αυχενικής γραμμής του ινιακού

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

Μεικτά Εγκεφαλικά Νεύρα

Μεικτά Εγκεφαλικά Νεύρα Μεικτά Εγκεφαλικά Νεύρα Εισαγωγή Τρίδυµο Νεύρο (V) Πυρήνες του Τριδύµου Νεύρου Οφθαλµικό Νεύρο (V 1 ) Άνω Γναθικό Νεύρο (V 2 ) Κάτω Γναθικό Νεύρο (V 3 ) Γάγγλια του Τριδύµου Νεύρου Προσωπικό Νεύρο (VΙΙ)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ του ΩΤΟΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

ΑΝΑΤΟΜΙΑ του ΩΤΟΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ του ΩΤΟΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Έξω Ους, Μέσω Ους, Έσω Ους Έξω Ους, Μέσω Ους: μετάδοση ηχητικών κυμάτων Έσω Ους: Όργανο Ακοής και Ισορροπίας ΕΞΩ ΟΥΣ α) Πτερύγιο β) Έξω ακουστικός

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος αρδεύεται από : 1. Τις δύο έσω καρωτίδες και τους κλάδους τους 2. Τις δύο σπονδυλικές αρτηρίες και τους κλάδους τους Οι τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί Κατιόντα (φυγόκεντρα) δεµάτια Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή φυσιολογικά δεµάτια (κατά τον επιµήκη άξονα) έχουν κοινή έκφυση πορεία απόληξη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ

ΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΦΩΤΗΣ Χ. ΤΖΕΡΜΠΟΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Στόχοι του μαθήματος Αντίληψη της προέλευσης των αρτηριών της κεφαλής και του τραχήλου.

Διαβάστε περισσότερα

Εξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας

Εξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας Εξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Εργαστήριο 5 ου εξαμήνου Βασίλης Κ. Πετσίνης Επίκουρος Καθηγητής Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής Άνω γναθικό νεύρο (στρογγύλο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Χωρίζεται σε Κεντρικό Νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και σε Περιφερικό Νευρικό Σύστημα.

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Χωρίζεται σε Κεντρικό Νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και σε Περιφερικό Νευρικό Σύστημα. 1 ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για την ομαλή λειτουργία του ανθρωπίνου σώματος τα εκατομμύρια των κυττάρων που το αποτελούν θα πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους. Ο συντονισμός και η ομαλή λειτουργία σε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Ανιόντα Δεµάτια του Νωτιαίου Μυελού Ανιόντα Δεµάτια της Πρόσθιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Πλάγιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Οπίσθιας Δέσµης Κατιόντα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ Η ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η λευκή ουσία συντίθεται από εμύελες νευρικές ίνες διαφόρων διαμέτρων και νευρογλοία Οι νευρικές ίνες κατατάσσονται

Διαβάστε περισσότερα

Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων

Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων Διάµεσος Εγκέφαλος (Θάλαµος) Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Στο εσωτερικό των ηµισφαιρίων υπάρχου πλάγιες κοιλίες λευκή ουσία Βασικά

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή ΑΝΣ ρυθµίζει τη λειτουργία οργάνων & ιστών Συµβάλλει στην προσαρµογή λειτουργιών διατήρηση της οµοιστασίας σε συνεργασία µε

Διαβάστε περισσότερα

2 ο ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ EΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

2 ο ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ EΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 2 ο ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ EΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Οργάνωση: Εργαστήριο Ηλεκτρομυογραφίας και Κλινικής Νευροφυσιολογίας Α Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Αθήνα, 23 26 Σεπτεμβρίου 2012

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης. Σπύρος Δαμάσκος

Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης. Σπύρος Δαμάσκος Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης Σκοπός του σεμιναριακού αυτού μαθήματος...... ο φοιτητής να είναι σε θέση να κάνει ενδοστοματική και εξωστοματική κλινική εξέταση, και να αναγνωρίσει τα φυσιολογικά ανατομικά

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητήρια όργανα. Μιχάλης Ζωγραφάκης Σφακιανάκης Καθηγητής Εφαρμογών Νοσηλευτικής ΤΕΙ Κρήτης

Αισθητήρια όργανα. Μιχάλης Ζωγραφάκης Σφακιανάκης Καθηγητής Εφαρμογών Νοσηλευτικής ΤΕΙ Κρήτης Αισθητήρια όργανα Μιχάλης Ζωγραφάκης Σφακιανάκης Καθηγητής Εφαρμογών Νοσηλευτικής ΤΕΙ Κρήτης Αισθητήρια όργανα Δέρμα Γλώσσα Μύτη Μάτι Αυτί Δέρμα Μελανοκύτταρα χόριο Σμηγματογόνοι αδένες Ορθωτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΡΑΝΙΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΡΑΝΙΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ - ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι. ΦΕΖΟΥΛΙΔΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΡΑΝΙΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ Απλή Ακτινογραφία Αξονική Τοµογραφία Βρεγµατικό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ Ως ινιακή πλαγιοκεφαλία χαρακτηρίζεται η ασυμμετρία και αποπλάτυνση του οπισθίου τμήματος της κεφαλής (βρεγματοϊνιακή χώρα) (όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο των κρανιοσυνοστεώσεων). Ο προσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας.

ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας. ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας. 01/37 Σκελετικός Μύς: Το ένα άκρο, προσφύεται στο οστό που ο µυς αυτός κινεί, η κατάφυση, ενώ το άλλο, προσφύεται στο οστό

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικά Εγκεφαλικά Νεύρα

Κινητικά Εγκεφαλικά Νεύρα Εισαγωγή Κοινό Κινητικό Νεύρο (ΙΙΙ) Πυρήνες Τροχιλιακό Νεύρο (IV) Πυρήνας Απαγωγό Νεύρο (VΙ) Πυρήνας Παραπληρωµατικό Νεύρο (ΧΙ) Προµηκική (Εγκεφαλική) Μοίρα Νωτιαία Μοίρα Υπογλώσσιο Νεύρο (ΧΙΙ) Πυρήνας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Έξω Ους, Μέσω Ους, Έσω Ους Έξω Ους, Μέσω Ους: μετάδοση ηχητικών κυμάτων Έσω Ους: Όργανο Ακοής και Ισορροπίας ΕΞΩ ΟΥΣ α) Πτερύγιο, β)έξω ακουστικός πόρος (οστέινη και χόνδρινη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Ανατομική περιφερικών νεύρων και παθοφυσιολογικές διεργασίες της νευρικής κάκωσης Α. Παναγόπουλος ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΩΝ ΝΕΥΡΩΝ Κινητική

Διαβάστε περισσότερα

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές...

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές... ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Εκφυλιστικές αλλοιώσεις Αγγειακές παθήσεις Παθολογίες των πνευμόνων Ουρο-γυναικολογικές διαταραχές Καρδιακές παθήσεις Παθολογίες σπονδυλικής στήλης Παθολογίες αρθρώσεων Παθολογίες συνδέσμων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες ΜΥΟΛΟΓΙΑ Μυϊκός ιστός και Μυϊκό σύστηµα Ι. Γενικά Α. Μύες = όργανα µαλακά συσταλτά 1. οι συσπάσεις των µυϊκών ινών κινούν τα µέρη του σώµατος 2. προσδίδει το σχήµα του σώµατος 3. τρία είδη µυών α. Σκελετικοί

Διαβάστε περισσότερα

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μύες του προσώπου. Λέγονται και «μιμικοί». Κινητική νεύρωση Προσωπικό νεύρο -VII Αισθητική νεύρωση τρίδυμο νεύρο -V Α) Κογχική ομάδα 1. Σφιγκτήρας των βλεφάρων 2. Επισκύνιος

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων.

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. 15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. Η ουροδόχος κύστη δεν είναι απλά μία κοιλότητα η οποία γεμίζει απλά

Διαβάστε περισσότερα

Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία)

Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Τα νεογέννητα μωρά διαφέρουν από τους ενήλικες, ή ακόμα από τα μεγαλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη ενδιαφέρουσας περίπτωσης. Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης 2015

Μελέτη ενδιαφέρουσας περίπτωσης. Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης 2015 Μελέτη ενδιαφέρουσας περίπτωσης Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης 2015 Μελέτη ενδιαφέρουσας περίπτωσης Άνδρας, 67 ετών Καταγωγή: Γεωργία Γενική εφημερία Αιτία εισόδου:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΕ ΑΝΔΡΑ 58 ΕΤΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ

ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΕ ΑΝΔΡΑ 58 ΕΤΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΕ ΑΝΔΡΑ 58 Δ. Τσίντζας, Γ. Γερνάς, Π. Πλυτά Κέντρο Αποθεραπείας Φυσικής και Κοινωνικής Αποκατάστασης (Κ.Α.Φ.Κ.Α.) Αμφιλοχίας. Εισαγωγή Το παραπληρωματικό

Διαβάστε περισσότερα

8 οστά εγκεφαλικού κρανίου 1 Μετωπιαίο 2 βρεγματικά 2 κροταφικά. 1 ηθμοειδές 1 ινιακό

8 οστά εγκεφαλικού κρανίου 1 Μετωπιαίο 2 βρεγματικά 2 κροταφικά. 1 ηθμοειδές 1 ινιακό 8 οστά εγκεφαλικού κρανίου 1 Μετωπιαίο 2 βρεγματικά 2 κροταφικά 1 σφηνοειδές 1 ηθμοειδές 1 ινιακό Κάτω γνάθος 1 ύνιδα 1 Άνω γνάθοι 2 Ζυγωματικά οστά 2 Ρινικά οστά 2 ακρυικά οστά 2 Υπερώια οστά 2 Κάτω ρινικές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 5ο ΜΕΡΟΣ Α ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 5ο ΜΕΡΟΣ Α ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 5ο ΜΕΡΟΣ Α ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ Το στέλεχος του εγκεφάλου υποδιαιρείται σε τρία μέρη: 1. Τον Προμήκη Μυελό 2. Τη Γέφυρα 3. Το Μέσο Εγκέφαλο NEYPOEΠIΣTHMH KAI ΣYMΠEPIΦOPA ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Έξω Ους, Μέσω Ους, Έσω Ους Έξω Ους, Μέσω Ους: μετάδοση ηχητικών κυμάτων Έσω Ους: Όργανο Ακοής και Ισορροπίας Ανατομία του ωτός ΕΞΩ ΟΥΣ α) Πτερύγιο, β)έξω ακουστικός πόρος

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ κατάσταση ετοιμότητος του μυός ενός βαθμού μόνιμης σύσπασης που διατηρούν οι μύες στην ηρεμία αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το Νευρικό Σύστημα έχει δύο μοίρες Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός) Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (Σωματικό και Αυτόνομο τμήμα) ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Το όργανο της ακοής και της ισορροπίας.

Το όργανο της ακοής και της ισορροπίας. Σημειώσεις Προβολής: 1. Στις διαφάνειες, όπου υπάρχουν υπογραμμισμένες λέξεις (υπερσύνδεση), σημαίνει ότι, πατώντας την λέξη, πηγαίνεις σε άλλη, κρυφή σελίδα. Για να επιστρέψεις στην προηγούμενη πατάς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ- ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΟΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΠΕΔΙΩΝ. Δρ Ρούγγας Κων., MD, FEBOph. Δντής Οφθ/κής Κλινικής Νοσ.

ΑΝΑΤΟΜΙΑ- ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΟΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΠΕΔΙΩΝ. Δρ Ρούγγας Κων., MD, FEBOph. Δντής Οφθ/κής Κλινικής Νοσ. ΑΝΑΤΟΜΙΑ- ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΟΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΠΕΔΙΩΝ Δρ Ρούγγας Κων., MD, FEBOph Δντής Οφθ/κής Κλινικής Νοσ. «Άγιος Σάββας» 28/9/2010 Κ.Οφ.Κ.Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι γνώσεις ενός Οφθαλμιάτρου

Διαβάστε περισσότερα

Απ. Χατζηευθυμίου Αν Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας

Απ. Χατζηευθυμίου Αν Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Απ. Χατζηευθυμίου Αν Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Το 80% περίπου της γεύσης του φαγητού παρέχεται στην πραγματικότητα από την αίσθηση της όσφρησης. Η μυρωδιά μιας ουσίας σχετίζεται άμεσα με τη χημική

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικό σύστημα. Στοματική κοιλότητα Φάρυγγας Οισοφάγος Στόμαχος Λεπτό έντερο Παχύ έντερο Ήπαρ Πάγκρεας

Πεπτικό σύστημα. Στοματική κοιλότητα Φάρυγγας Οισοφάγος Στόμαχος Λεπτό έντερο Παχύ έντερο Ήπαρ Πάγκρεας ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πεπτικό σύστημα Στοματική κοιλότητα Φάρυγγας Οισοφάγος Στόμαχος Λεπτό έντερο Παχύ έντερο Ήπαρ Πάγκρεας Πεπτικοί αδένες Μικροί πεπτικοί αδένες που βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλο το τοίχωμα

Διαβάστε περισσότερα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες O εγκέφαλος Ο εγκέφαλος είναι το κέντρο ελέγχου του σώματος μας και ελέγχει όλες τις ακούσιες και εκούσιες δραστηριότητες που γίνονται μέσα σε αυτό. Αποτελεί το

Διαβάστε περισσότερα

AKOH HXOΣ. ένταση. τόνος. Χροιά : πολυπλοκότητα ηχητικών κυµάτων.

AKOH HXOΣ. ένταση. τόνος. Χροιά : πολυπλοκότητα ηχητικών κυµάτων. AKOH HXOΣ ένταση τόνος Χροιά : πολυπλοκότητα ηχητικών κυµάτων. Ακουστό φάσµα : 20-20000 Hz (συνήθως 1000-4000 Hz) Φάσµα ήχου για την κατανόηση της οµιλίας: 200-2000 Hz ΜΕΤΑ ΟΣΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ ΣΤΟ ΟΥΣ Έξω ους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΕ ΑΝΔΡΑ 58 ΕΤΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ. Δ. Τσίντζας, Γ. Γερνάς, Π.

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΕ ΑΝΔΡΑ 58 ΕΤΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ. Δ. Τσίντζας, Γ. Γερνάς, Π. Σχήμα 1: Η πορεία του Παρουσίαση Περιστατικού Εικ. 2: Πτερυγοειδής (ΑΡ) ωμοπλάτη Κέντρο Αποθεραπείας Φυσικής Κέντρο Αποθεραπείας Φυσικής. Το παραπληρωματικό νεύρο, που είναι ένα κυρίως κινητικό νεύρο,

Διαβάστε περισσότερα

Aνασκόπηση. Ανατομία των μυών και των νεύρων του προσώπου. Anatomy of Facial Muscles and Nerves ΕΙΣΑΓΩΓH ΙΣΤΟΡΙΚH ΑΝΑΔΡΟΜH. Σκανδαλάκης Π.

Aνασκόπηση. Ανατομία των μυών και των νεύρων του προσώπου. Anatomy of Facial Muscles and Nerves ΕΙΣΑΓΩΓH ΙΣΤΟΡΙΚH ΑΝΑΔΡΟΜH. Σκανδαλάκης Π. Ανατομία των μυών και των νεύρων του προσώπου Aνασκόπηση Σκανδαλάκης Π. Καθηγητής & Διευθυντής Ανατομίας και Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Anatomy of Facial Muscles and Nerves Skandalakis P. ΕΙΣΑΓΩΓH

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΗΣΕΙΣ - ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΛΕΦΑΡΩΝ

ΠΑΘΗΣΕΙΣ - ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΛΕΦΑΡΩΝ ΠΑΘΗΣΕΙΣ - ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΛΕΦΑΡΩΝ Δερματοχάλαση βλεφάρων Βλεφαροπλαστική Καθώς τα χρόνια περνούν τα βλέφαρα μπορεί να φαίνονται «γερασμένα» και «σακουλιασμένα», καθώς το δέρμα τους χαλαρώνει και «περισσεύει»,

Διαβάστε περισσότερα

Στελεχιαία αναισθησία

Στελεχιαία αναισθησία ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Στελεχιαία αναισθησία Ενδείξεις και εφαρμογές Ν. Θεολόγη-Λυγιδάκη, Επικ. Καθηγήτρια ΣΓΠΧ Στελεχιαία αναισθησία Είναι η τοπική αναισθησία ενός μεγάλου νευρικού στελέχους Συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το γλαύκωμα;

Τι είναι το γλαύκωμα; Τι είναι το γλαύκωμα; Το γλαύκωμα περιλαμβάνει μια ομάδα παθήσεων που βλάπτουν το οπτικό νεύρο, προκαλώντας διαταραχές όρασης, οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορούν να εξελιχθούν και να επιφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαίος Μυελός. Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος

Νωτιαίος Μυελός. Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος Νωτιαίος Μυελός Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος Νωτιαίος Μυελός (Spinal Cord) Επίμηκες μόρφωμα που βρίσκεται μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα και μεταφέρει προσαγωγά ερεθίσματα (πληροφορίες) από το σώμα

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

Κίνηση των οφθαλμών και Οφθαλμοπληγία ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ

Κίνηση των οφθαλμών και Οφθαλμοπληγία ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ Κίνηση των οφθαλμών και Οφθαλμοπληγία ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ Γιατί μιλάμε για συζυγείς κινήσεις των οφθαλμών? Αν τα μάτια δεν παρουσίαζαν «συζυγή», δηλ. σύγχρονη κίνηση θα κινούνταν άσκοπα προς

Διαβάστε περισσότερα

στοιχεία ανατομικής του συστήματος της ακοής και της ισορροπίας

στοιχεία ανατομικής του συστήματος της ακοής και της ισορροπίας 1 Κλινικά στοιχεία ανατομικής του συστήματος της ακοής και της ισορροπίας Το σύστημα ακοής αποτελείται από δύο μεγάλα τμήματα, την περιφερική και την κεντρική ακουστική οδό. Η περιφερική ακουστική οδός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...... Εισαγωγή. Μετωπορινογενείς δυσπλασίες (δυσπλασίες μέσης γραμμής)... Κρανιοσυνοστώσεις ή κρανιοσυνοστεώσεις.. Βραγχιακές

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το νευρικό σύστημα θέτει σε επικοινωνία τον οργανισμό μας με τον έξω κόσμο. Μοιάζει με τηλεφωνικό δίκτυο,

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ. Κεφάλαιο 3

Περιεχόμενα ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ. Κεφάλαιο 3 Πρόλογος Aγγλικής Έκδοσης xiii Λίγα Λόγια για τους Συγγραφείς xv Ευχαριστίες xvii Εισαγωγή xix Χρησιμοποιώντας το Βιβλίο xxi Πρόλογος Ελληνικής Έκδοσης xxiii Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Ανατομία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Σημειώσεις Ανατομίας - Φυσιολογίας Ι Σκοπός της λειτουργίας του νευρικού συστήματος Προσαρμόζει τις λειτουργίες του ανθρώπινου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος:

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολογία A λυκείου Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: 2013-2014 Ένα αισθητικό σύστημα στα σπονδυλωτά αποτελείται από τρία βασικά μέρη: 1. Τους αισθητικούς υποδοχείς,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο. Το νευρικό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο. Το νευρικό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο Το νευρικό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Το νευρικό σύστημα Ρυθμίζει τις λειτουργίες των άλλων οργάνων και τις συντονίζει ανάλογα με Τα εξωτερικά και Τα εσωτερικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΟΛΟΓΙA Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΟΛΟΓΙA Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΟΛΟΓΙA Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ ΚΝΣ: πολυσύνθετο σύστηµα πολλές από τις λειτουργίες του αδιευκρίνιστες Πρώτες ανατοµικές µελέτες Αριστοτέλης και Γαληνός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Πρότυπο Πειραματικό Σχολείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Φασφαλής Νικηφόρος Από τι αποτελείται ΚΝΣ από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό ΠΝΣ από

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Ηλεκτροθεραπείας Φυσική του Ηλεκτρισμού Ηλεκτροφυσιολογία Γαλβανικά ρεύματα Παλμικά-εναλλασσόμενα ρεύματα Μαγνητικά πεδία Υπέρηχοι Ακτινοβολιες

Αρχές Ηλεκτροθεραπείας Φυσική του Ηλεκτρισμού Ηλεκτροφυσιολογία Γαλβανικά ρεύματα Παλμικά-εναλλασσόμενα ρεύματα Μαγνητικά πεδία Υπέρηχοι Ακτινοβολιες Περιεχόμενα μαθήματος Αρχές Ηλεκτροθεραπείας Φυσική του Ηλεκτρισμού Ηλεκτροφυσιολογία Γαλβανικά ρεύματα Παλμικά-εναλλασσόμενα ρεύματα Μαγνητικά πεδία Υπέρηχοι Ακτινοβολιες - Laser Θερμοθεραπεία Υδροθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Οι επιπλοκές του διαβήτη στον άκρο πόδα αποτελούν μια από τις συχνότερες αιτίες: νοσηρότητας,

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαία αντανακλαστικά

Νωτιαία αντανακλαστικά Νωτιαία αντανακλαστικά ΝΕΥΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ M. Duchamp (1912) for E-J Marey (κυμογράφος) ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ Η σωματική κινητική δραστηριότητα εξαρτάται από το μοτίβο και τον ρυθμό εκπόλωσης των κινητικών

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Νευροανατομία Κρανιακών Νεύρων

Εφαρμοσμένη Νευροανατομία Κρανιακών Νεύρων Εφαρμοσμένη Νευροανατομία Κρανιακών Νεύρων 1. Οσφρητικο Νευρο CN I Αμιγως αισθητικο Νευρο Οσφρητικο επιθηλιο-οσφρητικα νηματιαοσφρητικος βολβος- οσφρητικη ταινιαοσφρητικος φλοιος Εξω οσφρητικη χορδη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΛΥΣΕΙΣ ΙΙΙ, IV, VI ΝΕΥΡΟΥ ΝΙΚΟΣ ΝΙΤΣΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΤΡΟΣ & ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ

ΠΑΡΑΛΥΣΕΙΣ ΙΙΙ, IV, VI ΝΕΥΡΟΥ ΝΙΚΟΣ ΝΙΤΣΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΤΡΟΣ & ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ ΠΑΡΑΛΥΣΕΙΣ ΙΙΙ, IV, VI ΝΕΥΡΟΥ ΝΙΚΟΣ ΝΙΤΣΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΤΡΟΣ & ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ ΟΕΒΕ 11/2012 Συμπτώματα Στραβισμός μη συνεκτικός Διόφθαλμη διπλωπία (αυξανόμενη στο σημείο δράσης του παρετικού μυός)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια διακρίνονται σε δεξιό και αριστερό Διαχωρίζονται μεταξύ τους με μια βαθιά σχισμή, την επιμήκη σχισμή Εντός

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΡΑΝΙΑΚΟΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΕΡΕΘΙΣΜΟΣ. Ένα Διαγνωστικό Εργαλείο για τις Κεντρικού Τύπου Βλάβες. Δρ Σπυρίδων Δευτεραίος Νευρολόγος

ΔΙΑΚΡΑΝΙΑΚΟΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΕΡΕΘΙΣΜΟΣ. Ένα Διαγνωστικό Εργαλείο για τις Κεντρικού Τύπου Βλάβες. Δρ Σπυρίδων Δευτεραίος Νευρολόγος ΔΙΑΚΡΑΝΙΑΚΟΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΕΡΕΘΙΣΜΟΣ Ένα Διαγνωστικό Εργαλείο για τις Κεντρικού Τύπου Βλάβες Δρ Σπυρίδων Δευτεραίος Νευρολόγος Βασικές Αρχές Έλεγχος της πυραµιδικής οδού µε το Διακρανιακό Μαγνητικό Ερεθισµό:

Διαβάστε περισσότερα

Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες

Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες Ποιά είναι η ανατομική κατασκευή του ώμου; Η άρθρωση του ώμου σχηματίζεται από την σύνδεση τριών οστών: του βραχιονίου, της ωμοπλάτης και της κλείδας.

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαία αντανακλαστικά

Νωτιαία αντανακλαστικά Νωτιαία αντανακλαστικά ΝΕΥΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ M. Duchamp (1912) for E-J Marey (κυμογράφος) ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ Η σωματική κινητική δραστηριότητα εξαρτάται από το μοτίβο και τον ρυθμό εκπόλωσης των κινητικών

Διαβάστε περισσότερα

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) είναι ένα υγρό το οποίο περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό και είναι υπεύθυνο για την προστασία και τη θρέψη τους. Ο υδροκέφαλος είναι μια παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΦΘΑΛΜΟΣ

ΟΦΘΑΛΜΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ Δομή του οφθαλμού Οφθαλμικός κόγχος σχήμα τετράπλευρης πυραμίδας, με τη βάση, (κογχικό χείλος), προς τα εμπρός και την κορυφή προς τα πίσω Στα τοιχώματα του κόγχου βρίσκονται οι κόλποι των οστών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Μία από της σημαντικότερες παθήσεις που αλλοιώνουν την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου, στην ώριμη ηλικία, είναι και η σπονδυλική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Επιλέξτε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω προτάσεις: 1) Τα νευρογλοιακά κύτταρα δεν μπορούν: α. Να προμηθεύουν τους νευρώνες με θρεπτικά

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Επιλέξτε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω προτάσεις: 1) Τα νευρογλοιακά κύτταρα δεν μπορούν: α. Να προμηθεύουν τους νευρώνες με θρεπτικά ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Επιλέξτε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω προτάσεις: 1) Τα νευρογλοιακά κύτταρα δεν μπορούν: α. Να προμηθεύουν τους νευρώνες με θρεπτικά συστατικά και να απομακρύνουν τις άχρηστες ουσίες. β. Να

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ. Φωτεινή Μάλλη

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ. Φωτεινή Μάλλη ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι 1 ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ Φωτεινή Μάλλη ΚΡΑΝΙΟ Σκελετος της κεφαλής 2 μοίρες εγκεφαλικο κρανίο και σπλαχνικό κρανίο Περιβάλλει εγκέφαλο-μήνιγγες και περιέχει εγγύς μοίρες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Εγκέφαλος Μεγάλη αιµάτωση, πολύ σηµαντική για την λειτουργία του Επικοινωνία µε το περιβάλλον Χρησιµοποιεί το 20% του Ο 2 και ως πηγή ενέργειας γλυκόζη Στις χειρουργικές επεµβάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ (συγκεντρωμένοι ή διάσπαρτοι) ΝΕΥΡΙΚΕΣ ΟΔΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΛΟΙΟΣ Ειδικά κύτταρα - υποδοχείς, ευαίσθητα στις αλλαγές αυτές, είναι τα κύρια μέσα συλλογής

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός του μαθήματος είναι ο συνδυασμός των θεωρητικών και ποσοτικών τεχνικών με τις αντίστοιχες περιγραφικές. Κεφάλαιο 1: περιγράφονται οι βασικές

Σκοπός του μαθήματος είναι ο συνδυασμός των θεωρητικών και ποσοτικών τεχνικών με τις αντίστοιχες περιγραφικές. Κεφάλαιο 1: περιγράφονται οι βασικές Εισαγωγή Ασχολείται με τη μελέτη των ηλεκτρικών, η λ ε κ τ ρ ο μ α γ ν η τ ι κ ώ ν κ α ι μ α γ ν η τ ι κ ώ ν φαινομένων που εμφανίζονται στους βιολογικούς ιστούς. Το αντικείμενο του εμβιοηλεκτρομαγνητισμού

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Η ανάπτυξη φλεγμονής στο διαβητικό άκρο πόδα αποτελεί μια από τις συχνότερες

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιοπαθογένεια της νόσου

Αιτιοπαθογένεια της νόσου Νόσος ALZHEΪMER Η νόσος Alzheϊmer είναι η συνηθέστερη & περισσότερο σημαντική εκφυλιστική πάθηση του εγκεφάλου. Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε περίοδο της ενήλικης ζωής & κυρίως σε άτομα άνω των 50

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ

ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόβλημα μείζονος σημασίας για τον ασθενή, την οικογένειά του και την κοινωνία Δύσκολη η κλινική εξέταση και η παρακολούθηση του νευροχειρουργικού ασθενούς ΣΤΟΧΟΣ η

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Page1 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μαθητές: Ρουμπάνης Γιάννης και Οικονομίδης Αριστείδης Τάξη: Γ γυμνασίου Κερατέας Τμήμα: Γ 4 Οκτώβριος 2013 Page2 ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το νευρικό σύστημα μαζί

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητική ταξινόμηση. Κατηγορία 1. Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) Β έτος

Αθλητική ταξινόμηση. Κατηγορία 1. Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) Β έτος ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Αθλητική ταξινόμηση Κατηγορία 1 Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) 1 .. Κατηγορία ΙΙΙ Κατηγορία IV.. Κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού Σπονδυλική στήλη: 7 αυχενικοί, 12 θωρακικοί, 5 οσφυϊκοί, 5 ιεροί και 4-5 κοκκυγικοί

Διαβάστε περισσότερα

Οπτική οδός. Έξω γονατώδες σώµα. Οπτική ακτινοβολία

Οπτική οδός. Έξω γονατώδες σώµα. Οπτική ακτινοβολία Όραση Γ Όραση Οπτική οδός Έξω γονατώδες σώµα Οπτική ακτινοβολία Οπτικό χίασµα: Οι ίνες από το ρινικό ηµιµόριο περνούν στην αντίπλευρη οπτική οδό ενώ τα κροταφικά ηµιµόρια δεν χιάζονται. Εποµένως κάθε οπτική

Διαβάστε περισσότερα

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί. Ανιόντα (Κεντροµόλα) Δεµάτια

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί. Ανιόντα (Κεντροµόλα) Δεµάτια Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί Ανιόντα (Κεντροµόλα) Δεµάτια φυσιολογικά δεµάτια (κατά τον επιµήκη άξονα) έχουν κοινή έκφυση πορεία απόληξη λειτουργία Κατιόντα (φυγόκεντρα) δεµάτια Ανιόντα (κεντροµόλα) δεµάτια

Διαβάστε περισσότερα

Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών

Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών Δυστονία Δυστονία Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών προκαλώντας ανεξέλεγκτες επαναλαμβανόμενες ή στροφικές κινήσεις του προσβεβλημένου τμήματος του σώματος. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ή

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Σχηματική Λειτουργία Νευρικού Συστήματος Ποιος είναι ο ταχύτερος τρόπος αντίδρασης στα ερεθίσματα; Α) Το ηλεκτρικό ρεύμα Β) Βιοχημικές αντιδράσεις. Κίνηση των μεταβολιτών

Διαβάστε περισσότερα