Ο μικρός Χακίμ (Jolly Old Saint Nicholas) (Δ Ε τ τϊξη)

Transcript

1 Ο μικρός Χακίμ (Jolly Old Saint Nicholas) (Δ Ε τ τϊξη) Breiner Peter / Παραδοςιακϐ Ελληνικού ςτύχοι: Ελϋνη Γιαννατςοϑλια

2

3 Ο Χακίμ από την Αφρική Σ' ϊςπρο το μολϑβι του ϋβγαλε φτερϊ ςτο φτωχϐ καλϑβι του φώτα αςτραφτερϊ εύπανε τα ϐνειρα κϊλαντα να πουν ϐνειρα απ' το Άμςτερνταμ ωσ το Καμεροϑν Γϋμιςε η λαχτϊρα του πεύνα φυλακϋσ γϋμιςε η αχϊρα του χιϐνια μουςικϋσ ϋλαμπαν τα ϋλκηθρα ςαν βεγγαλικϊ του δινε ο Άγιοσ δώρα μαγικϊ Εύχε τα χαρϊματα χϋρια αδειανϊ θϑελλα τα κλϊματα ςόκωςαν βουνϊ Θεϋ μου δεν του ϋςτειλεσ ροϑχα και φαϗ του μικροϑλη του Φακύμ απϐ τη Αφρικό

4 Σηόχοι διδαζκαλίας ενορχήζηρωζης Οι μαθητϋσ/μαθότριεσ: Εκτϋλεςη (Όργανα) 1. Να επιδεικνϑουν ικανϐτητεσ εκτϋλεςησ του αυλοϑ (Ρε χαμηλϐ Ντο ψηλϐ) και μελωδικών κρουςτών οργϊνων. 2. Να εκτελοϑν τον παλμϐ, ρυθμϐ, ϋμφαςη, οςτινϊτι ςε δοςμϋνη ενορχόςτρωςη με κρουςτϊ ϐργανα.\ Ακρϐαςη 1. Να αναγνωρύζουν, να περιγρϊφουν μουςικϋσ ϋννοιεσ ςε μια ακρϐαςη (μουςικό τησ Αφρικόσ και τα κϑρια χαρακτηριςτικϊ τησ πολυρυθμύα, χρόςη κρουςτών οργϊνων, ςϑνδεςη με χορϐ). 2. Να εκφρϊζουν και να δικαιολογοϑν ςυναιςθόματα, απϐψεισ και προτιμόςεισ για μουςικϊ ϋργα απϐ ϊλλουσ πολιτιςμοϑσ. ϑνθεςη 1. Να ςυνθϋτουν μελωδύεσ ό ρυθμικϊ ςχόματα για να ςυνοδεϑςουν μια μελωδύα και δύνοντασ ϋμφαςη ςε επιλεγμϋνεσ μουςικϋσ ϋννοιεσ (ρυθμικϋσ αξύεσ). Ρυθμικϋσ ϋννοιεσ: Αξύεσ, παϑςεισ, ρυθμικϐ οςτινϊτο

5 Προτάσεις για δραστηριότητες Σο τραγοϑδι προςφϋρεται για μια πρακτικό επανϊληψη για τισ ρυθμικϋσ αξύεσ μϋχρι την αξύα του μιςοϑ, ςυμπεριλαμβανομϋνησ και τησ παϑςησ του τετϊρτου. Σα παιδιϊ μποροϑν χρηςιμοποιώντασ κρουςτϊ ϐργανα τϊξησ ακαθϐριςτου τονικοϑ ϑψουσ (τϑμπανα, ξυλϊκια, woodblocks, κτλ) να εκτελϋςουν κϊθε ϐργανο που περιλαμβϊνεται ςτην ενορχόςτρωςη ξεχωριςτϊ ςτην αρχό και ςταδιακϊ να χωρύζονται ςε ομϊδεσ και να εκτελοϑν τη βαςικό μελωδικό γραμμό (αυλϐσ Α ) μαζύ με τα υπϐλοιπα ϐργανα μϋχρι να ςυμπληρωθεύ ο αριθμϐσ των οργϊνων τησ ενορχόςτρωςησ. ημεύωςη: Η πιο πϊνω προτεινϐμενη ενορχόςτρωςη μπορεύ να διαφοροποιηθεύ. Ο/η εκπαιδευτικϐσ μπορεύ να επιλϋξει ςτρώματα ανϊλογα με τισ δυνατϐτητεσ των μαθητών. Ο Φακύμ, ςτον οπούο αναφϋρεται το τραγοϑδι, εύναι απϐ την Αφρικό. Με αφορμό το τραγοϑδι τα παιδιϊ μποροϑν να γνωρύςουν τη μουςικό τησ Αφρικόσ μϋςα απϐ τουσ παρακϊτω ςυνδϋςμουσ και να αναγνωρύςουν τα βαςικϊ χαρακτηριςτικϊ τησ (πολυρυθμύα, χρόςη των κρουςτών οργϊνων, ςυνοδεύα μουςικόσ με χορϐ). Χριστούγεννα στην Αφρική: Sing Noel (αφρικανικϊ κϊλαντα) τη ςυνϋχεια τα παιδιϊ μποροϑν να ςυνθϋςουν το δικϐ τουσ αφρικάνικο τραγούδι χρηςιμοποιώντασ μϐνο κρουςτϊ ϐργανα. τϐχοσ τησ ςϑνθεςησ εύναι τα παιδιϊ να δοκιμϊςουν να ςυνθϋςουν ϋνα πολυρυθμικϐ κομμϊτι τριών ςτρωμϊτων, ςτο οπούο μποροϑν να προςθϋςουν και μια μελωδύα για αυλϐ ό φωνό.

6 Αφρικανικό τραγούδι Φηηάμηε ην δηθό ζαο αθξηθαληθό θνκκάηη ρξεζηκνπνηώληαο όιεο ηηο αμίεο πνπ κάζακε κέρξη ηώξα. Φωνή

7 Βυζαντινά Κάλαντα (Κάλαντα Κοτυωρών Πόντου) (Γ τ τϊξη)

8 Βυζαντινά Κάλαντα (Κοτυωρών Πόντου) Άναρχοσ Θεϐσ καταβϋβηκεν και εν τη Παρθϋνω κατώκηςεν Ερουρεμ, ϋρουρεμ, Φϋρου, ρϋρου ρϋρου ρεμ, Φαύρε Δϋςποινα. Γόγενεισ ςκιρτϊτε και χαύρεςθε, τϊξεισ των αγγϋλων ευφρϊινεςθε. Ερουρεμ, ϋρουρεμ, Φϋρου, ρϋρου ρϋρου ρεμ, Φαύρε Δϋςποινα. Δϋξου Βηθλεϋμ τον Δεςπϐτη ςου, Βαςιλϋαν πϊντων και Κϑριον. Ερουρεμ, ϋρουρεμ, Φϋρου, ρϋρου ρϋρου ρεμ, Φαύρε Δϋςποινα. Εξ ανατολών μϊγοι ϋρχονται, δώρα προςκομύζουςι ϊξια. Ερουρεμ, ϋρουρεμ, Φϋρου, ρϋρου ρϋρου ρεμ, Φαύρε Δϋςποινα. όμερον η κτύςισ αγϊλλεται και πανηγυρύζει και ευφραύνεται. Ερουρεμ, ϋρουρεμ, Φϋρου, ρϋρου ρϋρου ρεμ, Φαύρε Δϋςποινα.

9 Σηόχοι διδαζκαλίας ενορχήζηρωζης Οι μαθητϋσ/μαθότριεσ: Ακρϐαςη 1. Να αναγνωρύζουν διϊφορεσ λειτουργύεσ τησ μουςικόσ ςτην καθημερινό ζωό και να περιγρϊφουν τα ςτοιχεύα που την καθιςτοϑν κατϊλληλη για αυτό τη λειτουργύα (εκκληςιαςτικό μουςικό, κϊλαντα). 2. Να αναγνωρύζουν και να αναφϋρουν τα χαρακτηριςτικϊ τησ βυζαντινόσ μουςικόσ. Εκτϋλεςη (Υωνό) 1. Να εκτελοϑν το κοντϊκιο και τα κϊλαντα ϋχοντασ επύγνωςη του κοινωνικοϑ ςυγκεύμενου αυτοϑ του εύδουσ μουςικόσ. Εκτϋλεςη (Όργανα) 1. Να εκτελοϑν με μελωδικό και ρυθμικό ακρύβεια, με ορθϐ κρϊτημα των μουςικών οργϊνων, χρηςιμοποιώντασ ςτοιχεύα δυναμικόσ και ελϋγχοντασ την ποιϐτητα του παραγϐμενου όχου, μπροςτϊ ςε κοινϐ. Έννοιες Φροιϊσ: Βαςικϊ ϐργανα ςε παραδοςιακό ορχόςτρα Μελωδικϋσ: Σρϐποι (βιωματικϊ) Τφόσ: Μονοφωνύα Αρμονύασ: Ιςοκρϊτημα

10 Προτάσεις για δραστηριότητες Βυζαντινή μουσική. Σα κϊλαντα αυτϊ εύναι επηρεαςμϋνα ϊμεςα απϐ τη βυζαντινό μουςικό. Η Βυζαντινό μουςικό ϋχει διαφορετικό ςημειογραφύα και οι φθϐγγοι ονομϊζονται διαφορετικϊ. Παύζουμε ςτα παιδιϊ τη φυςικό κλύμακα του ΡΕ ςε ϋνα μελωδικϐ ϐργανο και τουσ προτρϋπουμε να το τραγουδόςουν χρηςιμοποιώντασ τισ ςυλλαβϋσ ΠΑ-ΒΟΤ-ΓΑ-ΔΗ-ΚΕ- ΖΩ-ΝΗ, ειςϊγοντασ ϋτςι τη βυζαντινό ονομαςύα των φθϐγγων. ΠΑ-ΒΟΤ-ΓΑ-ΔΗ-ΚΕ-ΖΩ-ΝΗ Ένα ϊλλο χαρακτηριςτικϐ τησ βυζαντινόσ μουςικόσ εύναι η διαφορετικό ςημειογραφύα (παραςημαντικό) απϐ την ευρωπαώκό (νϐτεσ ςτο πεντϊγραμμο). Μποροϑμε να δώςουμε ςτα παιδιϊ το κοντϊκιο των Φριςτουγϋννων («Η Παρθϋνοσ ςόμερον») καταγραμμϋνο και ςτη βυζαντινό και ςτην ευρωπαώκό ςημειογραφύα (απλουςτευμϋνη) και να τουσ ζητόςουμε να προςϋξουν τα νεϑματα (φθϐγγοι). Σα νεϑματα δεν παραπϋμπουν ςε ακριβϋσ τονικϐ ϑψοσ, αλλϊ ςτη ςυμπεριφορϊ τησ φωνόσ. Π.χ. το νεϑμα που ονομϊζεται απϐςτροφοσ ( ) δείρλεη όηη ε θωλή πξέπεη λα θαηέβεη έλα ηόλν θάηω. Για να καταλϊβουν τα παιδιϊ τη λειτουργύα των νευμϊτων θα όταν καλϐ να φτιϊξουν ϋνα δικϐ τουσ ςϑμβολο που να δεύχνει προσ τα ποϑ κατευθϑνεται η φωνό ςτο «τύκτει» του κοντακύου. Παρϊδειγμα ςυμβϐλου Μπορεύτε να ακοϑςετε το κοντϊκιο απϐ τη Νεκταρύα Καραντζό ςτον πιο κϊτω ςϑνδεςμο:

11 Πωσ γράφεται η βυζαντινή μουςική; Άκουςε πωσ πϊει η φωνό ςτη λϋξη «τύκτει» (γεννϊει) και φτιϊξε το δικϐ ςου «νεϑμα» που δεύχνει την κύνηςό τησ.

12 Μετϊφραςη του κοντακύου ςτη νϋα ελληνικό γλώςςα Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν ὑπερούσιον τίκτει, καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει. Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων δοξολογοῦσι. Μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι. Δι ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός. Ἡ Παρθένος (Μαρία) σήμερα τὸν Ὑπερούσιο (Θεό) τίκτει καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιο πηγαίνει καὶ προσφέρει στὸν Ἀπρόσιτο. Οἱ Ἄγγελοι μαζὶ μὲ τοὺς Βοσκοὺς δοξολογοῦν καὶ οἱ Μάγοι μαζὶ μὲ τὸ ἄστρο ὁδοιποροῦν, ἐπειδὴ γιὰ ἐμᾶς ἐγεννήθη (σὰν) Παιδὶ Νέο ὁ Θεὸς ποὺ πρὶν ἀπὸ τοὺς αἰῶνες ἦταν καὶ εἶναι. Προτεινϐμενεσ ακροϊςεισ για τα χαρακτηριςτικϊ τησ βυζαντινόσ μουςικόσ: 1. Μνλνθωληθή κνπζηθή ρωξίο ηε ζπλνδεία νπνηνπδήπνηε κνπζηθνύ νξγάλνπ 2. Τν ηζνθξάηεκα (κηα θωλή θάηω από ηελ θύξηα κειωδία πνπ θξαηά έλα καθξύ θζόγγν, ζπλήζωο ηνλ πξώην ή ηνλ πέκπην ηεο θιίκαθαο) Σραγουδώντασ τα κϊλαντα προτρϋπουμε τα παιδιϊ χρηςιμοποιώντασ μελωδικϊ ϐργανα να παύξουν τη δεϑτερη γραμμό τησ ενορχόςτρωςησ (Soprano Recorder), η οπούα μπορεύ να θεωρηθεύ ωσ ιςοκρϊτημα. Φριςτουγεννιϊτικα Έθιμα ςτην Κϑπρο και ςτον ελληνικϐ χώρο. Βϊζοντασ ςτα παιδιϊ το βύντεο των «Βυζαντινών Καλϊντων» απϐ τον Μιχϊλη Σερλικκϊ ( τα παιδιϊ μποροϑν να δουν και να αριθμόςουν ϋθιμα τησ περιϐδου των Φριςτουγϋννων ςτην Κϑπρο και ιδιαύτερα το ϋθιμο των καλϊντων. Σα παιδιϊ ςυγκρύνουν τα κερκυραώκϊ κϊλαντα ( με τα βυζαντινϊ κϊλαντα. Σα δϑο αυτϊ κϊλαντα επηρεϊςτηκαν απϐ δϑο διαφορετικϋσ μουςικϋσ παραδϐςεισ.

13 Σα κερκυραώκϊ κϊλαντα εύναι βαςιςμϋνα πϊνω ςτη δυτικό μουςικό ςε μεύζονα ευρωπαώκό κλύμακα.

14 Carol of the Bells (Τα κάλαντα τησ καμπάνασ) Μουςικό: Mykola Leontovych (βαςιςμϋνο ςε παραδοςιακό ουκρανικό μελωδύα) Σϊξεισ: Ε - τ τϊξη Ορχόςτρα

15 Ξεχωριςτϊ μϋρη Μεταλλϐφωνο 1 ό Glonkenspiel Μεταλλϐφωνο 2 Μεταλλϐφωνο 3

16 Σηόχοι διδαζκαλίας ενορχήζηρωζης Οι μαθητϋσ/μαθότριεσ: Ακρϐαςη 1. Να ακοϑν ςυγκεντρωμϋνα ϋνα ευρϑ ρεπερτϐριο μουςικών ακροϊςεων, εςτιϊζοντασ ςε ςυγκεκριμϋνεσ μουςικϋσ ϋννοιεσ (ενορχόςτρωςη ςε 3 φωνϋσ ό ςτρώματα, μελωδικϐ οςτινϊτο, ομοφωνύα). Εκτϋλεςη (Όργανα) 1. Να εκτελοϑν με μελωδικό και ρυθμικό ακρύβεια τα «Καλαντα τησ καμπϊνασ» κρατώντασ ςωςτϊ τουσ επικρουςτόρεσ, χρηςιμοποιώντασ ςτοιχεύα δυναμικόσ (p, mp, mf, f) και ελϋγχοντασ την ποιϐτητα του παραγϐμενου όχου. ϑνθεςη 1. Να προςαρμϐζουν ςτύχουσ ςε γνωςτό μελωδύα. Έννοιεσ: Μελωδικϋσ: Μελωδικϐ μοτύβο, μελωδικϐ οςτινϊτο Ανιοϑςα κλύμακα Τφόσ: Ομοφωνύα Αρμονύασ: υγχορδύα

17 Προτάσεις για δραστηριότητες Ωσ ειςαγωγό για τη διδαςκαλύα του κομματιοϑ, τα παιδιϊ μποροϑν να παρακολουθόςουν τη διαςκευό που ϋγινε με τουσ χαρακτόρεσ του Muppet Show ( Σην βίληεν απηό νη ηξεηο ραξαθηήξεο, ν Beaker, o Swedish Chef θαη ν Animal ηξαγνπδνύλ κηα ρηνπκνξηζηηθή δηαζθεπή ηνπ θνκκαηηνύ. Με απηό ηνλ ηξόπν κπνξεί λα γίλεη κηα αληηπαξαβνιή ηωλ ηξηώλ ζηξωκάηωλ ζηελ ελνξρήζηξωζε πνπ δίλεηαη πην πάλω θαη λα επεμεγεζεί ζηα παηδηά όηη ζε κηα νξρήζηξα ηξία κέξε πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθέο λόηεο πξέπεη λα ζπγρξνληζηνύλ γηα λα δώζνπλ ην ηειηθό κνπζηθό απνηέιεζκα. «Σα κϊλαντα τησ καμπϊνασ» εύναι βαςιςμϋνο πϊνω ςε ϋνα μελωδικϐ οςτινϊτo ( ). Σα παιδιϊ μποροϑν να αυτοςχεδιϊςουν ςε ζευγϊρια πϊνω ςτο δοςμϋνο μελωδικϐ οςτινϊτο ό να φτιϊξουν ϋνα δικϐ τουσ, προςθϋτοντασ ακϐμα μια φωνό. Μποροϑν ακϐμα να προςθϋςουν και ϋνα ρυθμικϐ οςτινϊτο, φτιϊχνοντασ ϋτςι μια ενορχόςτρωςη τριών ςτρωμϊτων, ϐπωσ εύναι και η δοςμϋνη ενορχόςτρωςη. Μια ϊλλη προτεινϐμενη δραςτηριϐτητα εύναι να προςαρμϐςουν ςτύχουσ πϊνω ςτη μελωδύα. Για να τουσ βοηθόςουμε μποροϑν να ακοϑςουν το τραγοϑδι με τουσ όδη υπϊρχοντεσ αγγλικοϑσ ςτύχουσ ςτο παρακϊτω βύντεο: την ενορχόςτρωςη υπϊρχουν οι χρωματιςμού pianissimo, piano, mezzo piano, mezzo forte, forte, fortissimo και crescendo. Σα παιδιϊ μποροϑν παύζοντασ ςυνεχϐμενα μϐνο το μελωδικϐ οςτινϊτο και με την καθοδόγηςη του εκπαιδευτικοϑ ςτο ρϐλο του μαϋςτρου να

18 περϊςουν απϐ ϐλεσ αυτϋσ τισ δυναμικϋσ. Ένασ τρϐποσ να δεύξουμε τισ δυναμικϋσ εύναι με επύπεδα του αριςτεροϑ χεριοϑ ό να γρϊψουμε ςτον πύνακα απϐ τα αριςτερϊ προσ τα δεξιϊ ϐλεσ τισ δυναμικϋσ ξεκινώντασ απϐ το pianissimo και να δεύχνουμε με το χϋρι μασ ό με μια μπαγκϋττα. pp p mp mf f ff Αργϐτερα, παιδιϊ μποροϑν να αναλϊβουν το ρϐλο του μαϋςτρου. Η δηδαζθαιία ηεο ελνξρήζηξωζεο κπνξεί λα γίλεη κε ηε βνήζεηα ηωλ ζεκείωλ Α, Β, Γ θαη Γ πνπ είλαη ζεκεηωκέλα πάλω ζηελ παξηηηνύξα. Π.ρ. κέρξη ην Α ηα παηδηά πνπ παίδνπλ ην κέξνο ηνπ glonkenspiel κπνξνύλ λα κεηξήζνπλ όηη έπαημαλ 12 θνξέο ην κειωδηθό νζηηλάην γηα λα κελ κπεξδεύνληαη. Δπίζεο ε δηδαζθαιία ηεο αληνύζαο θιίκαθαο ζην Γ πξέπεη πξώηα λα γίλεη ζε πνιύ αξγή ηαρύηεηα γηα λα ην κάζνπλ θαιά ηα παηδηά θαη κεηά λα πξνζηεζεί ην Μεηαιιόθωλν 3. Γεληθόηεξα ηα ζεκεία πξόβαο εμππεξεηνύλ νύηωο ώζηε λα γίλεη ε δηδαζθαιία ηνπ θάζε κέξνπο μερωξηζηά θαη ζε πνιύ αξγή ηαρύηεηα πξνηνύ παηρηεί νιόθιεξν ην έξγν. Δπίζεο ζε πεξίπηωζε όπνπ δελ ππάξρνπλ αξθεηά κειωδηθά θξνπζηά όξγαλα ζην ζρνιείν γηα όινπο ηνπο καζεηέο, αληί κεηαιιόθωλα κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ θαη μπιόθωλα ή απινί γηα ην Μεηαιιόθωλν 3. Ή ηα παηδηά κπνξνύλ λα αλαιάβνπλ έλα όξγαλν αλά δεπγάξη θαη λα παίδνπλ ελαιιάμ.