ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ. Ιωάννης Κωστόπουλος Καθηγητής Εργαστήριο Γεν. Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Α.Π.Θ.

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ. Ιωάννης Κωστόπουλος Καθηγητής Εργαστήριο Γεν. Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Α.Π.Θ."

Πανδώρα Αντωνόπουλος
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ Ιωάννης Κωστόπουλος Καθηγητής Εργαστήριο Γεν. Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Α.Π.Θ.

2 ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ Λεμφαδενικά Εξωλεμφαδενικά Λέμφωμα Hodgkin Μη Hodgkin λεμφώματα Β-κυτταρικής αρχής Τ-κυτταρικής αρχής

3 ΛΕΜΦΑΔΕΝΙΚΑ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ Βασικές αρχές Η διάγνωση των λεμφαδενικών λεμφωμάτων στηρίζεται ΦΑΙΝΟΤΥΠΟ (μορφολογία των κυττάρων) ΑΝΟΣΟΦΑΙΝΟΤΥΠΟ (ανοσοϊστοχημικά ευρήματα) CD30/Ki-1+, EMA+, ALK+ ALCL Bcl2+, CD10+ FCCL ΓΟΝΟΤΥΠΟ (γενετικά ευρήματα όπως κλωνική αναδιάταξη των γονιδίων TcR ή IgH με μεθόδους Μοριακής Παθολογίας / PCR και RT-PCR καθώς και χρωμοσωμικές μεταθέσεις με PCR και FISH) Β-κυτταρικά λεμφώματα (κλωνική αναδιάταξη IgH) T-κυτταρικά λεμφώματα (κλωνική αναδιάταξη TcR) Μεταθέσεις: t(2;5)(p23;q35)- AKL/NPM ALCL t(14;18) (q32;q21) IgH/BCL2 FCCL

5 ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΜΦΩΜΑΤΩΝ Β-ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ WHO Νεοπλάσματα από Β-κύτταρα Νεοπλάσματα από πρόδρομα Β-κύτταρα (precursor B-cells) Β-λεμφοβλαστική λευχαιμία/λέμφωμα από πρόδρομα κύτταρα Νεοπλάσματα από ώριμα Β-κύτταρα Χρόνια Β-λεμφοκυτταρική λευχαιμία Προλεμφοκυτταρική λευχαιμία Λεμφοπλασματοκυτταρικό λέμφωμα Σπληνικό λέμφωμα της περιφερικής ζώνης Λευχαιμία από τριχωτά κύτταρα (Hairy cell leukaemia) Πλασματοκυτταρικό μυέλωμα Μονοκλωνική γαμμαπάθεια ακαθορίστου σημασίας (MGUS) Οστικό πλασματοκύττωμα Εξωοστικό πλασματοκύττωμα Πρωτοπαθής αμυλοείδωση Νόσος των βαρειών αλύσων

6 ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΜΦΩΜΑΤΩΝ Β-ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ WHO Νεοπλάσματα από Β-κύτταρα Νεοπλάσματα από ώριμα Β-κύτταρα Λεμφαδενικό λέμφωμα από κύτταρα της περιφερικής ζώνης (nodal marginal zone lymphoma) Εξωλεμφαδενικό λέμφωμα από κύτταρα της περιφερικής ζώνης του τύπου του MALT-ώματος (MALT-lymphoma) Οζώδες λέμφωμα κεντρολεμφοζιδιακής προέλευσης (Follicular center lymphoma) Λέμφωμα από κύτταρα του μανδύα (Mantle cell lymphoma) Διάχυτο λέμφωμα από μεγάλα Β-κύτταρα (DLBCL) Λέμφωμα μεσοθωρακίου (Θυμικό) από μεγάλα Β-κύτταρα

7 ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΜΦΩΜΑΤΩΝ Β-ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ WHO Νεοπλάσματα από Β-κύτταρα Ενδαγγειακό λέμφωμα από μεγάλα Β-κύτταρα Πρωτοπαθές λέμφωμα υπό μορφή πλευριτικής συλλογής (Primary effusion lymphoma) Λέμφωμα Burkitt Β-κυτταρικές λεμφοϋπερπλασίες αβέβαιου κακοήθους δυναμικού Λεμφωματοειδής κοκκιωμάτωση Πολυμορφική λεμφοϋπερπλαστική διαταραχή μετά από μεταμόσχευση

8 ΧΡΟΝΙΑ Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑ (B-CLL) Αποτελεί το 6.7% των μη-hodgkin λεμφωμάτων Ηλικία >50 έτη (μέσος όρος 65) Ανδρες / γυναίκες 2:1 Διήθηση του μυελού των οστών και λευχαιμική εικόνα κατά την στιγμή της διάγνωσης Λεμφαδένες, ήπαρ, σπλήν, δέρμα, μαστός, οφθαλμικά εξαρτήματα Οι περισσότεροι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί

9 ΧΡΟΝΙΑ Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑ (B-CLL)

10 ΧΡΟΝΙΑ Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑ (B-CLL)

11 ΧΡΟΝΙΑ Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑ (B-CLL)

12 ΧΡΟΝΙΑ Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑ (B-CLL) ΑΝΟΣΟΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ L26/CD20+ CD45RA/PAN-B+ CD5+ CD23+ CD3- CD45RO/UCHL1- CD10- CCND1-

8% Η κλινική διερεύνηση αποδεικνύει στο 1/3 των περιπτώσεων

13 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA) Λεμφαδενικό Σπάνιο, 1.8% Η κλινική διερεύνηση αποδεικνύει στο 1/3 των περιπτώσεων εξωλεμφαδενική προσβολή Διήθηση της περιφερικής ζώνης και της μεσολεμφοζιδιακής περιοχής

έτη Διήθηση των λεμφαδένων της πύλης του σπληνός, του

14 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA) Σπληνικό Σπάνιο <1% Ανδρες-Γυναίκες 1:1, >50 έτη Διήθηση των λεμφαδένων της πύλης του σπληνός, του μυελού των οστών και του περιφερικού αίματος (villous cells)

15 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA) Σπληνικό Η οζώδης διήθηση του μυελού των οστών αποκλείει την λευχαιμία από τριχωτά κύτταρα (hairy cell leukaemia)

16 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA) MALT-ωμα (MALT type lymphoma) Αντιπροσωπεύει το 7-8% των λεμφωμάτων από Β-κύτταρα Συχνότερη εντόπιση στόμαχος (50% των πρωτοπαθών λεμφωμάτων) Ενήλικες (μέσος όρος ηλικίας 61) Ανδρες-Γυναίκες 1:1.2 Helicobacter pylori Νεοπλασματικός Β-κυτταρικός πληθυσμός ετερογενής Κεντροκυτταροειδή, μονοκυτταροειδή, μικρά Β-κύτταρα, διάσπαρτες κεντροβλάστες ή ανοσοβλάστες Πλασματοκυτταρική διαφοροποίηση Λεμφοεπιθηλιακές αλλοιώσεις Κυτταρογενετικές ανωμαλίες [t(11;18) (q21;q21) API2-MALT1, 15-40%] και t(1;14) (p22;q32) με υπερέκφραση του BCL10 (1-2%)

17 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA)

18 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA)

19 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA)

20 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA) MALT-ωμα (MALT type lymphoma) ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ IPSID (Immunoproliferative small intestine disease) ή α chain disease (Μεσογειακό λέμφωμα) Campylobacter jejuni ΔΕΡΜΑ Borrelia burgdorferi ΟΦΘΑΛΜΙΚΟΙ ΚΟΓΧΟΙ Chlamydia psittaci ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ

21 ΠΡΟΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΛΕΜΦΟΥΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ (ΣΕ ΠΡΟΛΕΜΦΩΜΑΤΩΔΕΣ ΣΤΑΔΙΟ;) ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΚΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ (Β-ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ) ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΓΑΣΤΡΙΤΙΔΑ ΘΥΛΑΚΙΩΔΗΣ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ / ΒΡΟΓΧΙΟΛΙΤΙΔΑ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΜΕΣΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ (LIP) ΣΥΝΔΡΟΜΟ Sjögren ΛΕΜΦΟΕΠΙΘΗΛΙΑΚΗ ΣΙΕΛΑΔΕΝΙΤΙΔΑ (LESA) ή ΜΥΟΕΠΙΘΗΛΙΑΚΗ ΣΙΕΛΑΔΕΝΙΤΙΔΑ (MESA)

22 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ (MARGINAL ZONE LYMPHOMA) ΑΝΟΣΟΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ L26/CD20+ CD45RA/PAN-B+ CD79α+ CD10- CD5- CD23- CD43- CD3- CD45RO/UCHL1- CCND1-

23 ΟΖΩΔΕΣ ΛΕΜΦΩΜΑ (FOLLICULAR CENTER LYMPHOMA) Αντιπροσωπεύει το 22% όλων των μη Hodgkin λεμφωμάτων στους ενήλικες

24 ΟΖΩΔΕΣ ΛΕΜΦΩΜΑ (FOLLICULAR CENTER LYMPHOMA) Προσβάλλει λεμφαδένες, σπλήνα, μυελό των οστών, δακτύλιο του Waldeyer και δέρμα

25 ΟΖΩΔΕΣ ΛΕΜΦΩΜΑ (FOLLICULAR CENTER LYMPHOMA)

26 ΟΖΩΔΕΣ ΛΕΜΦΩΜΑ (FOLLICULAR CENTER LYMPHOMA) t(14;18) (q32;q21) IgH/BCL2 BCL2 + (85%) CD10+ ΑΝΑΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Ή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΟΥ BCL6(3q27) FCL ΔΕΡΜΑΤΟΣ: Bcl2-, CD10+/- t(14;18) (q32;q21) IgH/BCL2 ΟΧΙ

27 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ MANTLE CELL LYMPHOMA (MCL) Η ονομασία MCL προσδιορίζει μία ομάδα λεμφωμάτων (WHO, REAL classification) Διαφορετική μορφολογία Συγκεκριμένο ανοσοφαινότυπο Ειδικά μοριακά ευρήματα Επιθετική βιολογική συμπεριφορά

28 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ MANTLE CELL LYMPHOMA (MCL) Άλλες ονομασίες Λέμφωμα από μικρά κύτταρα με εντομή διάχυτο ή οζώδες, σπανίως μικτό ή από μεγάλα με εντομή κύτταρα (Working Formulation) Κεντροκυτταρικό λέμφωμα (Ταξινόμηση Κιέλου) Ενδιάμεσο λεμφοκυτταρικό λέμφωμα ή χαμηλής διαφοροποίησης διάχυτο ή οζώδες (Rappaport) Λέμφωμα από μικρά με εντομή κύτταρα λεμφοζιδιακού κέντρου (Lukes- Collins)

29 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ 1. ΟΡΙΣΜΟΣ/ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Κακόηθες μη-hodgkin λέμφωμα Β-κυτταρικής αρχής (6%) Θετικότητα στο αντιγόνο CD5 Χρωμοσωμική μετάθεση t(11:14)(q13:q32) Υπερέκφραση της CCND1 (πρωτεΐνη bcl1) Μορφολογικά χαρακτηριστικά μεταξύ B-CLL και FL Προέλευση από την έσω ζώνη του μανδύα του δευτερογενούς λεμφοζιδίου (πρωτογενές λεμφοζίδιο;)

30 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Μέσος όρος ηλικίας ασθενών έτη Α/Θ 2-5:1 Γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια Συμπτώματα Β(απώλεια βάρους, πυρετός, νυχτερινή εφίδρωση) Στάδιο III-IV (τη στιγμή της διάγνωσης) Εξωλεμφαδενικές εντοπίσεις: Σπλήνας, Δακτύλιος του Waldeyer, Γαστρεντερικός σωλήνας, Σιελογόνοι αδένες, οφθαλμικοί κόγχοι Μέσος χρόνος επιβίωσης 3-4 έτη

31 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ 3. ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΔΙΑΧΥΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΟΖΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ(mantle zone pattern) ΒΛΑΣΤΟΕΙΔΗΣ ΤΥΠΟΣ ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ Μικρού ή μέσου μεγέθους νεοπλασματικά λεμφοειδή κύτταρα Πυρήνες ακανόνιστοι-εντμημένοι-υποστρόγγυλοι Χρωματίνη σε διάσπαρτη κατανομή Μη διακριτά πυρήνια Περιορισμένο διαυγές κυτταρόπλασμα Χαμηλός-μέτριος αριθμός μιτώσεων Yψηλός αριθμός (ΒΛΑΣΤΟΕΙΔΗΣ ΤΥΠΟΣ)

32 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ

33 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ

34 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ(mantle zone pattern)

35 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ

36 ΛΕΜΦΩΜΑ ΑΠO ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΝΔΥΑ ΒΛΑΣΤΟΕΙΔΗΣ ΤΥΠΟΣ

Σχετικά έγγραφα

ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ. Ιωάννης Κωστόπουλος Καθηγητής Εργαστήριο Γεν. Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Α.Π.Θ.

ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ. Ιωάννης Κωστόπουλος Καθηγητής Εργαστήριο Γεν. Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Α.Π.Θ. ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ Ιωάννης Κωστόπουλος Καθηγητής Εργαστήριο Γεν. Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Α.Π.Θ. ΚΑΚΟΗΘΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΑ Λεμφαδενικά Εξωλεμφαδενικά Λέμφωμα Hodgkin Μη Hodgkin λεμφώματα Β-κυτταρικής