Δγρεηξίδην Δθπαίδεπζεο. «Βαζηθέο αξρέο. ωυdfghjργklαzxcvbnβφδγωmζqwert

Transcript

1 qwφιertyuiopasdfghjklzxερυυξnmηq ςwωψerβνtyuσiopasdρfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnφγιmλι qπσπζαwωeτrtνyuτioρνμpκaλsdfghσj klzxcvλοπbnαmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmςγqwφertyuioςδφpγρaηsόρ Δγρεηξίδην Δθπαίδεπζεο «Βαζηθέο αξρέο ωυdfghjργklαzxcvbnβφδγωmζqwert ρνιηθνύ Δπαγγεικαηηθνύ Πξνζαλαηνιηζκνύ Θεσξία & Πξαθηηθή / Δκπεηξίεο από ηελ Πξάμε» λκοθξyuiύαςφdfghjklzxcvbnmqwerty (ζπλνιηθήο δηάξθεηαο 50 σξώλ) uiopaβsdfghjklzxcεrυtγyεuνiιoαpasdf ghjklzxcηvbnαςφδmqwertαςδyuiopa sdfαςδφγθμκxcvυξςφbnmςφγqwθeξ τςδφrtyuφγσοιopaαςδφsdfghjklzxcv αςδφbnγμ,mqwertyuiopasdfgαςργκο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΝΓΟΧΟΛΙΚΗ ΔΠΙΜΟΡΦΩΗ Θεκαηηθή Δλόηεηα: ρνιηθόο Δπαγγεικαηηθόο Πξνζαλαηνιηζκόο (.Δ.Π.) ϊτbnmqwertyςδφγuiopasςδφγdfghjk Επηζηεκνληθή Υπεύζπλε: Φσηεηλή Βιαράθε, Σύκβνπινο Ε.Π. lzxςδδγςφγcvbnmqwertyuioβκςλπp Επηζηεκνληθνί ζπλεξγάηεο: Αλαζηάζηνο Αζβεζηάο, Βαζηιηθή Κηηζάθε, asdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdγαε Εθπαηδεπηηθνί - Σύκβνπινη Ε.Π. Μάξηηνο 2012 ορlzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkαεργ αεργαγρqwertyuiopasdfghjklzxαςδφ mοιηξηωχψφςuioψαςεφγvbnmqwer tyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopς 1

2 Πεξηερόκελα Θεκαηηθέο ελόηεηεο Δλόηεηα Α: Βαζηθέο αξρέο πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνύ Πξνζαλαηνιηζκνύ / ύγρξνλεο ηάζεηο γηα ηε Γηα Βίνπ Αλάπηπμε ηαδηνδξνκίαο..δλ Ο ΘΔΜΟ «ΤΜΒΟΤΛΔΤΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟ» 1.1 Οξηζκφο Πεξηερφκελν - Γεληθνί ζθνπνί.δλ ρνιηθφο Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο (ΔΠ) : γεληθνί ζηφρνη αλαγθαηφηεηα ΔΛ Ζ ζεζκηθή εμέιημε θαη νη ππνζηεξηθηηθέο δξάζεηο ηεο εθαξκνγήο ηνπ ΔΠ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε...δλ Σν ζεκεξηλφ «ηνπίν» ηεο εθαξκνγήο ηνπ ΔΠ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε.δλ Ο Ρφινο ηνπ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ ζηε ζχλδεζε εθπαίδεπζεο θαη αγνξάο εξγαζίαο ΔΛ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΗ ΔΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ 2.1 λλνηα, Πεξηερφκελν θαη Θεσξίεο Δπαγγεικαηηθήο Αλάπηπμεο..ΔΛ Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επαγγεικαηηθή πξνηίκεζε..δλ Πξνζσπηθφηεηα ΔΛ Απηνγλσζία - Απηναληίιεςε Απηνεθηίκεζε θαη Δπηινγή Δπαγγέικαηνο.ΔΛ Αμηνιφγεζε θαη πεξηγξαθή ηεο πξνζσπηθφηεηαο.δλ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΤΜΒΟΤΛΔΤΣΙΚΗ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΟΤ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ 3.1 Δίδε πκβνπιεπηηθήο.δλ λλνηα θαη πεξηερφκελν ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ζπκβνπιεπηηθήο ζηήξημεο. ΔΛ Μέζα θαη Σερληθέο πκβνπιεπηηθήο ΔΛ ΤΓΥΡΟΝΔ ΣΑΔΙ / ΓΔΓΟΜΔΝΑ ΓΙΑ ΣΗ ΓΙΑ ΒΙΟΤ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΑΓΙΟΓΡΟΜΙΑ 4.1 Οη επξσπατθέο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο Γηα βίνπ Αλάπηπμεο ηαδηνδξνκίαο ζην πιαίζην ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, ηελ θηλεηηθφηεηαο θαη ηεο απαζρφιεζεο ΔΛ. 62 Δλόηεηα Β: Ο ρνιηθόο Δπαγγεικαηηθόο Πξνζαλαηνιηζκόο θαη ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθήβσλ: «Βνεζώληαο ην καζεηή ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ δσήο/ζηαδηνδξνκίαο» ΔΛ Βαζηθνί ζηόρνη πεξηερόκελν ηνπ ρνιηθνύ Δπαγγεικαηηθνύ Πξνζαλαηνιηζκνύ.ΔΛ Πξνζεγγίδνληαο εθήβνπο ΔΛ Θεσξεηηθέο Πξνζεγγίζεηο ηεο εθεβηθήο Πεξηφδνπ ΔΛ Δθεβεία θαη Γλσζηηθή Αλάπηπμε ΔΛ Δθεβεία θαη Απηναληίιεςε.ΔΛ Ζ Πεξίνδνο ηεο Δθεβηθήο Αλαηαξαρήο θαη χγρπζεο..δλ Δθεβεία θαη Αλαπηπμηαθή ληαζε (GROWTH SPURT) ΔΛ Πξψηκε θαη ζηεξε Αλάπηπμε θαηά ηελ Δθεβεία.ΔΛ Δθεβεία θαη Δθεβηθή ειηθία..δλ Γηεζλείο Δθπαηδεπηηθνί Οξγαληζκνί γηα ηελ Τπνβνήζεζε ηεο Παηδηθήο θαη Δθεβηθήο Αλαηαξαρήο - THE CDA (CHILD DEVELOPMENT ASSOCIATE) ΔΛ Δθεβεία θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε..δλ Ο ξφινο ηεο απηναπνηειεζκαηηθφηεηαο ΔΛ Απηνθαηαζηξνθηθέο πεπνηζήζεηο θαη εθεβεία...δλ Μεηαλάζηεο έθεβνη ζηελ θνηλσλία καο ΔΛ πκπεξαζκαηηθά: Πνηνο είλαη ηειηθά ν ξφινο καο;.δλ. 96 2

3 Δλόηεηα Γ: Ο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ σο δηεπθνιπληή ζε ζέκαηα ρνιηθνύ Δπαγγεικαηηθνύ Πξνζαλαηνιηζκνύ ΔΛ Η πκβνπιεπηηθή ζηήξημε σο ιεηηνπξγία ηνπ Δπαγγεικαηηθνύ Πξνζαλαηνιηζκνύ ζην ρώξν ηνπ ζρνιείνπ..δλ Γηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε: δηάρπζε ζεκάησλ αγσγήο ζηαδηνδξνκίαο κέζα απφ ηα δηάθνξα καζήκαηα ηνπ σξνινγίνπ πξνγξάκκαηνο ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ΔΛ Αληηκεηψπηζε αλαγθψλ ζε ζέκαηα επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ καζεηψλ ΔΛ α Ζ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ ΑκεΑ..ΔΛ β. Υαξηζκαηηθφηεηα θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε.δλ γ. Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε καζεηψλ κε δηαπνιηηηζκηθέο ηδηαηηεξφηεηεο...δλ δ. Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε παξαβαηηθψλ καζεηψλ...δλ ε. πκβνπιεπηηθή γηα ηελ Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε καζεηψλ πνπ εγθαηαιείπνπλ πξφσξα ην ζρνιείν ΔΛ Ο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ σο δηεπθνιπληή ζε ζέκαηα ΔΠ..ΔΛ Ο ξόινο ηεο νηθνγέλεηαο ζηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε ηνπ αηόκνπ..δλ α. Οη έλλνηεο ηεο νηθνγελεηαθήο ζπλνρήο θαη νηθνγελεηαθήο πξνζαξκνζηηθφηεηαο.δλ. 138 Αληί Δπηιόγνπ..ΔΛ

4 Δηζαγσγή Σν ΚΑΝΔΠ/ΓΔΔ ζηα πιαίζηα ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζε» (ΔΠΔΓΒΜ), πινπνηεί ηελ Πξάμε «Γξάζεηο επαηζζεηνπνίεζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλόηεηαο από ηνπο Κνηλσληθνύο Δηαίξνπο, κε αμηνπνίεζε ηεο εκπεηξίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζηελ ηάμε, ζηελ Διιάδα αιιά θαη δηεζλώο Γηαθξαηηθέο ζπλεξγαζίεο θνηλσληθώλ εηαίξσλ ζην ρώξν ηεο Δθπαίδεπζεο». Ζ Πξάμε πξνβιέπεη, κεηαμχ άιισλ, δξαζηεξηφηεηεο ελδνζρνιηθήο επηκφξθσζεο. Με ηηο δξαζηεξηφηεηεο απηέο επηδηψθεηαη ε αμηνπνίεζε ηεο εκπεηξίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαζψο θαη ε νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε δηαδηθαζία ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο αλάπηπμεο. Ο γεληθφο ζθνπφο ηνπ ζεκηλαξίνπ ζηε Θεκαηηθή Δλόηεηα: ρνιηθόο Δπαγγεικαηηθόο Πξνζαλαηνιηζκόο είλαη λα ζαο επαηζζεηνπνηήζεη σο εθπαηδεπηηθνχο ζηε ζεκαζία θαη αμία ηνπ ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ γηα ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ/ηξηψλ ηνπο ψζηε λα είζηε ζε ζέζε λα πξνζεγγίζεηε δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηηο εθπαηδεπηηθέο ή/θαη ηηο επαγγεικαηηθέο επηινγέο ησλ καζεηψλ θαη καζεηξηψλ ζην πιαίζην ηεο ζρνιηθήο δσήο θαη ηεο κεηάβαζήο ηνπο απφ ηελ εθπαίδεπζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ παξαθνινχζεζε ηνπ ελ ιφγσ πξνγξάκκαηνο έρεη σο ζηφρν λα ζαο βνεζήζεη λα απνθηήζεηε βαζηθέο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ηεο πκβνπιεπηηθήο ηαδηνδξνκίαο θαη ηνπ ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ, ψζηε: λα γλσξίδεηε ηηο βαζηθέο ζεσξεηηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ην ρνιηθφ Δπαγγεικαηηθφ Πξνζαλαηνιηζκφ. λα εληνπίδεηε ηηο πξνζσπηθέο ζαο πεπνηζήζεηο, αμίεο, δπλαηφηεηεο θαη πεξηνξηζκνχο θαηά ηε δηαδηθαζία παξνρήο ππνζηήξημεο ζηνπο καζεηέο ζε ζέκαηα ΔΠ ζην πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. λα αλαγλσξίδεηε ηηο δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ζε ζέκαηα ιήςεο εθπαηδεπηηθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ απνθάζεσλ θαη αλάπηπμεο δεμηνηήησλ δσήο θαη δηαρείξηζεο ζηαδηνδξνκίαο. λα εθαξκφδεηε ηηο θαηάιιειεο ζηξαηεγηθέο παξέκβαζεο πξνθεηκέλνπ λα θηλεηνπνηήζνπλ ηνπο καζεηέο εκπιέθνληάο ηνπο ζε δηάθνξεο βησκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζην πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο. λα αμηνπνηείηε ηα δηαθνξεηηθά καζήκαηα ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ψζηε λα βνεζάηε ηνπο καζεηέο ζηελ θαιιηέξγεηα δεμηνηήησλ δσήο θαη δηαρείξηζεο ζηαδηνδξνκίαο. λα γλσξίζεηε ηηο ζχγρξνλεο ηάζεηο θαη εμειίμεηο ζηε Γηα Βίνπ Αλάπηπμε ηαδηνδξνκίαο. Ζ δηάξζξσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζπλνιηθήο δηάξθεηαο 50 σξψλ βαζίδεηαη ζην κνληέιν ηεο πλδπαζηηθήο Μάζεζεο (Blended Learning) πεξηιακβάλνληαο: α. εκπινπηηζκέλε βησκαηηθή εθπαίδεπζε δηα δψζεο (face-to-face) βαζηζκέλε ζηηο αξρέο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, δηάξθεηαο 30 δηδαθηηθψλ σξψλ, πνπ πεξηιακβάλεη δηαιέμεηο, ζπλνδεπφκελεο απφ παξνπζηάζεηο θαη ζπδήηεζε πάλσ ζε παξαδείγκαηα κειέηεο πεξίπησζεο θαη βησκαηηθέο αζθήζεηο. β. κειέηε πξφζζεηνπ εθπαηδεπηηθνχ - επηζηεκνληθνχ πιηθνχ θαη εθπφλεζε εξγαζίαο κε εμ απνζηάζεσο αζχγρξνλε ππνζηήξημε / αλαηξνθνδφηεζε - δηάξθεηαο 20 δηδαθηηθψλ σξψλ. ην εγρεηξίδην εθπαίδεπζεο, παξνπζηάδεηαη ην βαζηθφ ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ, ην νπνίν ζα ζαο βνεζήζεη λα απνθηήζεηε κηα εηζαγσγηθή ζπλνιηθή ζεψξεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ θαη ζα ζαο βνεζήζεη λα αληηκεησπίζεηε ζε έλα πξψην επίπεδν δεηήκαηα εθπαηδεπηηθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ επηινγψλ πνπ ζίγνπξα θέξλνπλ νη καζεηέο θαη νη καζήηξηεο ζηελ θαζεκεξηλή ζρνιηθή δσή. Χο παηδαγσγνί είζηε νη πξψηνη ζηνπο νπνίνπο ζα απεπζπλζνχλ θαη ζα έρνπλ απφ ζαο ηα πξψηα εξεζίζκαηα, ελψ παξάιιεια είζηε ζε ζέζε λα ελζαξξχλεηε ηνπο καζεηέο ζαο λα απεπζπλζνχλ ζε εηδηθνχο πκβνχινπο Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ γηα εμεηδηθεπκέλε ζηήξημε εθφζνλ ην ρξεηάδνληαη θαη ην επηζπκνχλ. Παξάξηεκα ηνπ εγρεηξηδίνπ εθπαίδεπζεο απνηειεί ν Φάθεινο Δλδεηθηηθψλ Βησκαηηθψλ Αζθήζεσλ, πνπ εκπεξηέρεη δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ εμνηθείσζή ζαο κε ζέκαηα ΔΠ θαη πξνζσπηθήο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο - δηακφξθσζεο απηναληίιεςεο αιιά θαη βησκαηηθήο δξαζηεξηνπνίεζεο ησλ καζεηψλ ζαο. Δπηπιένλ, ζην πιαίζην ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ζαο πξνηείλεηαη πξφζζεην επηζηεκνληθφ γηα κειέηε ζε ειεθηξνληθή κνξθή (ζχλδεζκνη - links) ψζηε λα εκβαζχλεηε πεξηζζφηεξν ζε θάπνηα ζέκαηα εθφζνλ ην επηζπκείηε, ελψ παξάιιεια κπνξείηε λα ην αμηνπνηήζεηε θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο ζχληνκεο εξγαζίαο, σο απνηέιεζκα ηεο παξνχζαο ελδνζρνιηθήο επηκφξθσζεο. Διπίδνπκε λα απνθνκίζεηε λέεο ελδηαθέξνπζεο εκπεηξίεο, γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο. Φσηεηλή Βιαράθε Δπηζηεκνληθή Τπεχζπλε ησλ εκηλαξίσλ Δλδνζρνιηθήο Δπηκφξθσζεο γηα ην ΔΠ 4

5 Δλόηεηα Α: Βαζηθέο αξρέο πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνύ Πξνζαλαηνιηζκνύ / ύγρξνλεο ηάζεηο γηα ηε Γηα Βίνπ Αλάπηπμε ηαδηνδξνκίαο ηόρνη Ίηαλ ζα έρεηε νινθιεξψζεη ηε κειέηε απηήο ηεο ελφηεηαο, ζα είζηε ζε ζέζε λα: απνζαθελίζεηε βαζηθέο έλλνηεο ηεο πκβνπιεπηηθήο ζε δεηήκαηα Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ. θαηαλνήζεηε ην ξφιν ηνπ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ ζηε ζχλδεζε εθπαίδεπζεο θαη αγνξάο εξγαζίαο λα γλσξίζεηε ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο - ιεηηνπξγίεο ηνπ ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ: λα γλσξίζεηε ηα βαζηθά ζεκεία ησλ ζεσξηψλ επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. λα θαηαλνήζεηε βαζηθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηε κεζνδνινγία πκβνπιεπηηθήο Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ. λα γλσξίζεηε ηηο Δπξσπατθέο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο Γηα βίνπ Αλάπηπμεο ηαδηνδξνκίαο. Λέμεηο- Κιεηδηά: Δξγαζία, Απαζρφιεζε, Δπάγγεικα, ηαδηνδξνκία πκβνπιεπηηθή ηαδηνδξνκίαο, Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο, Δπαγγεικαηηθή Αλάπηπμε, ρνιηθφο Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο, Απηνγλσζία, Απηναληίιεςε, Λήςε απφθαζεο, Πιεξνθφξεζε, Θεσξίεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, Αηνκηθή, νκαδηθή ζπκβνπιεπηηθή, ζπκβνπιεπηηθή ζπλέληεπμε, επξσπατθέο πξνηεξαηφηεηεο, δηα βίνπ αλάπηπμε ζηαδηνδξνκίαο. 5

6 1. Ο ΘΔΜΟ «ΤΜΒΟΤΛΔΤΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟ» 1.1 Οξηζκόο Πεξηερόκελν - Γεληθνί ζθνπνί Ζ πκβνπιεπηηθή Πξνζαλαηνιηζκφο είλαη έλαο ζεζκφο, πνπ πξνζθέξεη νξγαλσκέλε ζηήξημε πξνο ην άηνκν, ζηηο δηάθνξεο θάζεηο ηεο δσήο ηνπ, ψζηε θαζψο απηφ αλαπηχζζεηαη, λα είλαη ηθαλφ λα δηεθδηθήζεη κε ηξφπν δπλακηθφ ηελ ηζφηηκε έληαμή ηνπ ζηελ θνηλσλία. Δηδηθφηεξα, ε βνήζεηα απηή αθνξά ζηε γλσξηκία κε ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ, ζηηο επηινγέο θαη απνθάζεηο γηα ην κέιινλ ηνπ, θαζψο θαη ζηελ νκαιή εμέιημε θαη κεηάβαζή ηνπ απφ κία θάζε ηεο δσήο ζε άιιε. Οη έλλνηεο, γλσξηκία κε ηνλ εαπηφ, γλσξηκία κε ην πεξηβάιινλ, επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, επηινγέο, απνθάζεηο, κεηάβαζε, απνηεινχλ έλλνηεο θιεηδηά ζην ζεζκφ ηεο πκβνπιεπηηθήο. Γηα λα γλσξίζεη ηνλ εαπηφ ηνπ, ην λεαξφ άηνκν ρξεηάδεηαη ζπρλά ηε ζπλδξνκή εηδηθνχ ιεηηνπξγνχ. Ο χκβνπινο κπνξεί λα ην βνεζήζεη λα εληνπίζεη θαη λα ζπλεθηηκήζεη ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο πνπ ζα ην βνεζήζνπλ λα δεκηνπξγήζεη κηα ξεαιηζηηθή εηθφλα γηα ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ηηο δπλάκεηο ηνπ. Ζ γλσξηκία κε ην πεξηβάιινλ πξνυπνζέηεη ηελ πιεξνθφξεζε ηνπ αηφκνπ (πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνληαη κε ζπζηεκαηηθφ θαη νξγαλσκέλν ηξφπν) ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ηα επαγγέικαηα θαη ηελ αγνξά εξγαζίαο αιιά θαη ηε δσή γεληθά. Πξνυπνζέηεη αθφκε πξνζσπηθά βηψκαηα, θαζψο θαη άζθεζε ηνπ αηφκνπ γηα απηνπιεξνθφξεζε. Οη επηινγέο πνπ θάλεη έλα άηνκν ζε δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ εθπαηδεπηηθή ηνπ πνξεία, ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ εμέιημε θαη ηε δσή ηνπ γεληθά, ζρεηίδνληαη, σο έλα βαζκφ, κε ηνλ ηξφπν πνπ παίξλεη ηηο δηάθνξεο απνθάζεηο ηνπ, κε ην θαηά πφζν δηαζέηεη ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο θαη κε ηελ χπαξμε ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ. Ζ έλλνηα επαγγεικαηηθή αλάπηπμε αλαθέξεηαη ζηελ σξηκφηεηα κε ηελ νπνία αληηκεησπίδεη ην άηνκν ην ζέκα ηεο εμειηζζφκελεο επαγγεικαηηθήο ηνπ δξαζηεξηνπνίεζεο ζ νιφθιεξε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ. Ζ πνξεία απηή είλαη δπλακηθή, κε ηελ έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθήο ζπκκεηνρήο παξέκβαζεο ηνπ αηφκνπ ζηε δηακφξθσζε ηνπ κέιινληφο ηνπ, φπσο θαη ζηελ επηθνηλσλία κε ην πεξηβάιινλ, ζηελ αλαδήηεζε επθαηξηψλ, ζηελ ππέξβαζε ησλ εκπνδίσλ θαηά ηε κεηάβαζε απφ κία θαηάζηαζε ζε άιιε, ζηε δηακφξθσζε ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ, ζηηο ζπλεηέο απνθάζεηο κε αίζζεκα επζχλεο, ζηελ ελεξγνπνίεζε θαη ηε δξάζε. θνπφο ηνπ ζεζκνχ πκβνπιεπηηθήο Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ είλαη λα βνεζήζεη ην άηνκν ζηελ πξνζπάζεηά ηνπ γηα αλάπηπμε, γηα επηηπρή πξνζαξκνγή ζηα δεδνκέλα ηεο δσήο, γηα νινθιήξσζε. Με άιια ιφγηα, ν ζεζκφο πκβνπιεπηηθήο Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ ζηνρεχεη γεληθά ζην λα βνεζήζεη ην άηνκν λα εμειηρζεί, ψζηε νη εκπεηξίεο, νη ηθαλφηεηεο, νη αμίεο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ λα νξγαλσζνχλ ζε έλα φιν. Να θζάζεη ζην ηδαληθφ ζεκείν, φπνπ αθνχ έρεη ηθαλνπνηήζεη φιεο ηνπ ηηο αλάγθεο θαη βξίζθεηαη ζε πιήξε εξεκία θαη επηθνηλσλία κε ην πεξηβάιινλ, λα εληαρζεί νκαιά ζ απηφ ην πεξηβάιινλ κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν. Δηδηθφηεξα, ν ζεζκφο απηφο ζηνρεχεη, κεηαμχ άιισλ, ζηα παξαθάησ : Παξέρεη βνήζεηα πξνο ην άηνκν γηα λα γλσξίζεη θαη λα απνδερηεί ηνλ εαπηφ ηνπ, δειαδή λα εληνπίζεη θαη λα θαηαλνήζεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, φπσο ηθαλφηεηεο, αδπλακίεο θαη φξηα, ελδηαθέξνληα, θιίζεηο, θηινδνμίεο, λα πξνζδηνξίζεη ηηο αμίεο, ζηηο νπνίεο πηζηεχεη θαη λα ηηο ηεξαξρήζεη, λα δηακνξθψζεη δειαδή, ην ζχζηεκα αμηψλ ηνπ. Παξέρεη ζηήξημε ζην άηνκν λα ζέζεη ξεαιηζηηθνχο ζηφρνπο, δειαδή ζηφρνπο δσήο πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ζηηο δπλαηφηεηέο ηνπ. Καζψο ην άηνκν αλαπηχζζεηαη πξνζσπηθά, θνηλσληθά, επαγγεικαηηθά, ρξεηάδεηαη βνήζεηα, ψζηε λα εμειηρζεί ζε δεκηνπξγηθφ κέινο ηεο θνηλσλίαο. Ζ πξνζαξκνγή ζην θνηλσληθφ θαη ζην 6

7 επαγγεικαηηθφ πεξηβάιινλ δελ είλαη πάληνηε επηηπρήο, γη απηφ έλαο αθφκε ζηφρνο ηνπ ζεζκνχ είλαη λα βνεζήζεη ην άηνκν ζ απηή ηνπ ηελ πξνζπάζεηα. Καηά ηελ δηαδηθαζία ηεο επαγγεικαηηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο ην άηνκν θαιείηαη λα πάξεη θάπνηεο απνθάζεηο, λα θάλεη επηινγέο εθπαηδεπηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο. Δπνκέλσο ρξεηάδεηαη βνήζεηα, ψζηε νη απνθάζεηο πνπ ιακβάλεη λα είλαη ζπλεηέο, ειεχζεξεο θαη ζχκθσλεο κε ην ζχζηεκα ησλ αμηψλ ηνπ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ, ην άηνκν βηψλεη ζεκαληηθέο αιιαγέο θαη πεξλάεη πνιιέο κεηαβαηηθέο θάζεηο. ηελ πνξεία απηή ζπρλά παξνπζηάδνληαη εκπφδηα θαη θάζε λέν άηνκν αληηκεησπίδεη κηθξέο ή κεγαιχηεξεο δπζθνιίεο. Γη απηφ ρξεηάδεηαη, θαη ζ απηφ ην ζεκείν βνήζεηα, ψζηε λα κάζεη πψο λα μεπεξλάεη αιψβεην, θαηά ην δπλαηφλ, ηηο φπνηεο δπζθνιίεο. 1.2 ρνιηθόο Δπαγγεικαηηθόο Πξνζαλαηνιηζκόο (ΔΠ) : γεληθνί ζηόρνη - αλαγθαηόηεηα Ο ρνιηθόο Δπαγγεικαηηθόο Πξνζαλαηνιηζκόο έρεη απψηεξν ζθνπφ λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο θαη ηηο καζήηξηεο ζηηο εθπαηδεπηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο ηνπο απνθάζεηο. Πην ζπγθεθξηκέλα, νλνκάδνπκε ΔΠ ηε δηαδηθαζία ζπζηεκαηηθήο βνήζεηαο πξνο ηνπο καζεηέο, ψζηε, αθνχ θαηαλνήζνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εαπηνχ ηνπο, θαζψο θαη ηηο επθαηξίεο γηα εθπαίδεπζε - θαη επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε πνπ πξνζθέξεη ην πεξηβάιινλ, λα πξνρσξήζνπλ ζε ζπλεηέο επηινγέο θαη λα εληαρζνχλ κε ηξφπν ελεξγεηηθφ ζηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο. Ο ζθνπφο ηνπ ΔΠ είλαη αλάινγνο κε ην γεληθφ ζθνπφ ηνπ ζεζκνχ πκβνπιεπηηθήο -, απιά είλαη θάπσο πην εμεηδηθεπκέλνο: πξφθεηηαη γηα κηα καθξφρξνλε, παηδαγσγηθή δηαδηθαζία, πνπ βνεζά ηνπο καζεηέο λα γίλνπλ νη ίδηνη ηθαλνί λα δηαρεηξίδνληαη ζέκαηα ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο αλάπηπμεο. Ο ΔΠ έρεη σο βαζηθφ ζθνπφ λα δηεπθνιχλεη ηε κεηάβαζε ησλ λέσλ αλζξψπσλ πξνο ηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο, δηεπξχλνληαο ηηο εκπεηξίεο ηνπο, κε πνηθίιεο θαη ζχλζεηεο δξαζηεξηφηεηεο κέζα θαη έμσ απφ ην ζρνιείν. πγθεθξηκέλα, ν ΔΠ έρεη ζθνπφ λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο : Να εθηηκήζνπλ : - Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εαπηνχ ηνπο - Σηο ζπλζήθεο ηεο δσήο ηνπο - Σηο δπλαηφηεηέο ηνπο - Σηο πξνηηκήζεηο ηνπο Να γλσξίζνπλ ηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο Να κάζνπλ πψο λα αλαδεηνχλ θαη λα αμηνινγνχλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνπο αθνξνχλ θαη ηνπο ελδηαθέξνπλ Να μεθαζαξίζνπλ θαη λα ζέζνπλ εθπαηδεπηηθνχο θαη επαγγεικαηηθνχο ζηφρνπο Να κάζνπλ πψο λα παίξλνπλ απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ηηο ζπνπδέο θαη ην κειινληηθφ ηνπο επάγγεικα. O ΔΠ ρξεηάδεηαη λα ελαξκνλίδεηαη ζπλερψο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπλερείο θαη ηαρχηαηεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο αιιαγέο, πνπ δηακνξθψλνπλ κε ηε ζεηξά ηνπο λέεο θαη δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ ελεκέξσζε ησλ λέσλ γηα ηηο αιιαγέο ζηελ απαζρφιεζε θαη ηε θχζε ηεο εξγαζίαο, θαζψο θαη ε αλάπηπμε ησλ δεμηνηήησλ, πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ είζνδν θαη παξακνλή ζηελ επαγγεικαηηθή δσή, είλαη αλαγθαίεο ζε έλα εμαηξεηηθά θηλεηηθφ θαη επκεηάβιεην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. Ζ εθαξκνγή ηνπ ΔΠ ζην Διιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ε ζπλερή βειηίσζή ηεο θξίλεηαη αλαγθαία γηα ηνπο εμήο ιφγνπο : 7

8 Ζ θχζε ησλ δηαθφξσλ επαγγεικάησλ θαη ηα πξνζφληα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ άζθεζή ηνπο αιιάδνπλ κε γξήγνξνπο ξπζκνχο. Ζ ηαρχηαηε ηερλνινγηθή εμέιημε αιιά θαη νη δπλαηφηεηεο γηα ειεχζεξε κεηαθίλεζε ησλ Δπξσπαίσλ πνιηηψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ιφγνπο εθπαίδεπζεο θαη απαζρφιεζεο αλνίγεη γηα ηνπο λένπο κία αγνξά εξγαζίαο επξχηεξε αιιά θαη δηαθνξεηηθή απφ απηή ηνπ παξειζφληνο. Ζ κεηάβαζε ηνπ λένπ αηφκνπ ζηε δσή ηνπ ελειίθνπ θαη ηελ ακεηβφκελε απαζρφιεζε, έρεη γίλεη κηα δχζθνιε θαη πνιχπινθε δηαδηθαζία. Ζ αλεξγία «πιήηηεη» ηδηαίηεξα ηνπο λένπο αλζξψπνπο, παξφιν πνπ ην κνξθσηηθφ ηνπο επίπεδν βειηηψλεηαη. Ζ αληζφηεηα ζηηο δπλαηφηεηεο κεηάβαζεο νξηζκέλσλ νκάδσλ, φπσο νη λένη - απφ ζηεξεκέλν πνιηηηζηηθά θαη νηθνλνκηθά πεξηβάιινλ ή νη παιηλλνζηνχληεο θαη νηθνλνκηθνί κεηαλάζηεο. Ο ΔΠ κπνξεί λα βνεζήζεη νπζηαζηηθά ηέηνηεο νκάδεο αηφκσλ. 1.3 Η ζεζκηθή εμέιημε θαη νη ππνζηεξηθηηθέο δξάζεηο ηεο εθαξκνγήο ηνπ ΔΠ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε Ο ρνιηθφο Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο (ΔΠ) εηζήρζε ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε κε ην Νφκν 309/1976, ελψ ε εθαξκνγή ηνπ μεθίλεζε απφ ην 1979 ζηελ Γ Γπκλαζίνπ. Με ην Ν. 1566/85 ξπζκίζηεθαλ ηα ζέκαηα εθαξκνγήο ηνπ ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε θαη ζηαδηαθά ν ΔΠ εθαξκφζηεθε απφ ηελ Α Γπκλαζίνπ έσο θαη ηε Β Λπθείνπ, ηελ Α Σερληθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Λπθείνπ θαη ηελ Α Πνιπθιαδηθνχ Δληαίνπ Λπθείνπ. Σν Σκήκα Α ΔΠ ζην Τπνπξγείν Παηδείαο ζπζηάζεθε κε ηελ ππ αξηζκ. 3204/ Τ.Α. κε αξκνδηφηεηεο λα αληηκεησπίζεη νξγαλσκέλα ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ ζεζκνχ ηνπ ΔΠ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε θαη λα ππνζηεξίμεη δηνηθεηηθά ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ πνπ αθνξνχλ ζην ζεζκφ ηνπ ΔΠ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε. εκαληηθή αλαβάζκηζε ηεο εθαξκνγήο ηνπ ζεζκνχ ζηελ Δθπαίδεπζε ππήξμε κε ην Ν.2525/97, πνπ πεξηιάκβαλε: - ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία λέσλ δνκψλ ΔΠ, γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ΔΠ θαη εθηφο ζρνιηθήο ηάμεο, ήηνη Γξαθεία ΔΠ (ΓΡΑΔΠ) ζε πεξηνξηζκέλεο ζρνιηθέο κνλάδεο θαη Κέληξα πκβνπιεπηηθήο θαη Πξνζαλαηνιηζκνχ (ΚΔΤΠ) ζε φιεο ηηο κεγάιεο πφιεηο ηεο Διιάδνο, ζε επίπεδν Ννκαξρηψλ. - ηελ ίδξπζε ηνπ ΚΔΤΠ ηνπ ΤΠΔΠΘ σο απηνηειή νξγαληθή κνλάδα ζην Σκήκα ΔΠ, ζηελ Κεληξηθή Τπεξεζία ηνπ ΤΠΔΠΘ, κε ζθνπφ λα ιεηηνπξγήζεη σο θεληξηθφ ζπληνληζηηθφ φξγαλν γηα ηε ζηήξημε ησλ ΚΔΤΠ θαη ησλ Γξαθείσλ ΔΠ ηεο ρψξαο. - ηελ ίδξπζε ηνπ πξφηππνπ ΚΔΤΠ ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ - ηνλ εκπινπηηζκφ θαη ηελ αλαλέσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ ΔΠ. - ηελ αλαβάζκηζε ησλ γλψζεσλ θαη ησλ δεμηνηήησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ΔΠ. - ηελ ίδξπζε ηνπ Δζληθνχ Κέληξνπ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ [ΔΚΔΠ] σο επηηειηθνχ θνξέα γηα ην ζεζκφ ΤΔΠ. Με ην άξζξν 8 παξ. 3 ηνπ Νφκνπ 2986 (ΦΔΚ 24/ ) ζην Τπνπξγείν Παηδείαο ζπληζηάηαη Γηεχζπλζε ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ θαη Δθπαηδεπηηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ γηα ηε δηνηθεηηθή επνπηεία ησλ ΚΔ.Τ.Π θαη ησλ Γξαθείσλ ΔΠ θαζψο θαη ησλ άιισλ εθπαηδεπηηθψλ θαηλνηνκηψλ. Με ην (ΦΔΚ 94/η.Β/ , Τ.Α.5971/Σ5) θαζνξίδνληαη ε δηάξζξσζε, ε ζηειέρσζε θαη νη αξκνδηφηεηεο ηεο Γηεχζπλζεο ΔΠΔΓ σο εμήο: α) Θέκαηα ζπκβνπιεπηηθήο επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ, β) εθπαηδεπηηθήο θαη επαγγεικαηηθήο πιεξνθφξεζεο, γ) ε δξαζηεξηφηεηα ησλ ΚΔΤΠ- ΓΡΑΔΠ, δ) δηνηθεηηθή επνπηεία απηψλ. 8

9 χκθσλα κε ην Ν. 2525/ΦΔΚ 188/ (άξζξν 10), ηδξχζεθαλ 68 Κέληξα πκβνπιεπηηθήο Πξνζαλαηνιηζκνχ (ΚΔ.Τ.Π.) ζηηο έδξεο ησλ λνκψλ, 1 ΚΔΤΠ ζην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 1 ΚΔΤΠ ζηε Γηεχζπλζε πνπδψλ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη 200 Γξαθεία ΔΠ ζε ηζάξηζκα ζρνιεία ηεο ρψξαο. χκθσλα κε ηε κε αξηζκ /Γ7/ (ΦΔΚ 1831/ η. β/ ) Τ.Α., ηξνπνπνηεηηθή ηεο κε αξηζ /Γ7/ Τ.Α., ηδξχζεθαλ 11 λέα ΚΔΤΠ θαη 370 Γξαθεία ΔΠ, ζην πιαίζην ηεο Καηεγνξίαο Πξάμεσλ α «Δλίζρπζε ησλ δνκψλ πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ» ηνπ ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ Γ ΚΠ. πλνιηθά ηδξχζεθαλ 81 Κέληξα πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (ΚΔΤΠ) ζηηο έδξεο θαη ζε κεγάιεο πφιεηο ησλ Ννκψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ΚΔΤΠ ηνπ ΤΠΔΠΘ θαη ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ, θαζψο θαη 570 Γξαθεία ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (ΔΠ), ζε ηζάξηζκεο ζρνιηθέο κνλάδεο ηεο ρψξαο, κε ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ΔΠΔΑΔΚ Η θαη ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ. Σα ΚΔΤΠ θαη ΓΡΑΔΠ ζηειερψζεθαλ απφ εθπαηδεπηηθνχο ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο πνπ έιαβαλ εηδηθή επηκφξθσζε κε ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Σακείνπ, κέζα απφ επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα πνπ πινπνίεζε ν Σνκέαο ΔΠ ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ θαζψο θαη ην Δζληθφ Κέληξν Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ ελψ αλαπηχρζεθε λέν εθπαηδεπηηθφ, πιεξνθνξηαθφ θαη ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ γηα ην ΔΠ. Με ηε ζπγρξεκαηνδφηεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθφ Σακείν, θπξίσο ζην πιαίζην ηνπ Γ ΚΠ, ζην πιαίζην ηνπ ΔΠΔΑΔΚ θαη εηδηθφηεξα ζηνλ Άμνλα Πξνηεξαηφηεηαο 2, ππήξμε δηαθξηηή ελέξγεηα (Δλέξγεηα 2.4.1) κε ηίηιν «πκβνπιεπηηθή θαη επαγγεικαηηθφο πξνζαλαηνιηζκφο γηα καζεηέο ιπθείνπ, ηεο ΑΔΚ θαη ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο», βαζηθφο ζηφρνο ηεο νπνίαο ήηαλ ε ππνζηήξημε ηεο αλάπηπμεο δνκψλ θαη δξάζεσλ ζπκβνπιεπηηθήο θαη επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη ζηελ αξρηθή επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε. ην πιαίζην ηεο ελέξγεηαο απηήο, έιαβαλ ρψξα παξεκβάζεηο νη νπνίεο αθνξνχζαλ 1 (ζπλνπηηθά): Σελ ελίζρπζε δνκψλ πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ. Δηδηθφηεξα, ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ «Αλαβάζκηζε ΚΔΤΠ-ΓΡΑΔΠ θαη ίδξπζε λέσλ»: Αλαβαζκίζηεθαλ / δεκηνπξγήζεθαλ ζπλνιηθά 76 ΚΔΤΠ (69 ιεηηνπξγνχζαλ ήδε θαη 7 ήηαλ λέα) θαη 470 ΓΡΑΔΠ (200 ιεηηνπξγνχζαλ ήδε θαη 270 ήηαλ λέα). Τινπνηήζεθαλ 857 πξνγξάκκαηα ΔΠ ζε ΚΔΤΠ & ΓΡΑΔΠ θαη δηεμήρζεζαλ 53 Δθδειψζεηο/Ζκεξίδεο Δπαηζζεηνπνίεζεο. Δμππεξεηήζεθαλ απφ ηα ΚΔΤΠ & ΓΡΑΔΠ ηεο ρψξαο πεξίπνπ καζεηέο/καζήηξηεο Β/ζκηαο εθπ/ζεο, απφθνηηνη θαη γνλείο. Δπσθειήζεθαλ καζεηέο καζήηξηεο απφ πξνγξάκκαηα ΔΠ. Δθπνλήζεθαλ κειέηεο αλαθνξηθά κε ην ρνιηθφ Δπαγγεικαηηθφ Πξνζαλαηνιηζκφ, ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ δξάζεσλ απφ ηα ΚΔΤΠ θαη ΓΡΑΔΠ θιπ., δεκηνπξγήζεθε ινηπφ πιεξνθνξηαθφ πιηθφ θιπ. Δπίζεο, ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ «Γεκηνπξγία 4 λέσλ ΚΔΤΠ θαη 100 λέσλ ΓΡΑΔΠ» δεκηνπξγήζεθαλ επηπιένλ 4 ΚΔΤΠ θαη 100 ΓΡΑΔΠ, απφ ηα νπνία εμππεξεηήζεθαλ καζεηέο/ηξηεο, απφθνηηνη θαη γνλείο, ελψ απφ δξάζεηο ΔΠ επσθειήζεθαλ καζεηέο/ηξηεο θαη 119 καζεηέο /ηξηεο κε εηδηθέο αλάγθεο. Σελ αλάπηπμε εηδηθνχ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ γηα ηελ επηκφξθσζε πκβνχισλ πκβνπιεπηηθήο & Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ. Δηδηθφηεξα: Δπηκνξθψζεθαλ 701 ζηειέρε εθπαίδεπζεο - χκβνπινη ΔΠ. Αλαπηχρζεθε κηα (1) πιαηθφξκα εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Δθπνλήζεθαλ 23 ζεκαηηθά αληηθείκελα ζε βηβιία εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο θιπ. 1 Πεγή: EEO GROUP A.E. «Μειέηε αμηνιφγεζεο/απνηίκεζεο ησλ ζεκαληηθφηεξσλ παξεκβάζεσλ ηνπ Άμνλα Πξνηεξαηφηεηαο 2 ηνπ ΔΠΔΑΔΚ πνπ ζα ζπλερίζνπλ θαη θαηά ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν », Ηαλνπάξηνο

10 Σελ αλάπηπμε θαη δηάρπζε πιεξνθνξηαθνχ θαη ςπρν-παηδαγσγηθνχ πιηθνχ. Δηδηθφηεξα ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ «Δπέλδπζε ζηνλ άλζξσπν: Αλάπηπμε Μεζνδνινγίαο θαη Δθαξκνγή ύγρξνλσλ Δξγαιείσλ ΔΠ θαη Τπεξεζηώλ πκβνπιεπηηθήο»: Καηαζθεπάζηεθαλ 17 ςπρνκεηξηθά εξγαιεία, ηα νπνία αλαπαξάρζεθαλ θαη εζηάιεζαλ ζε φια ηα ζηειέρε ησλ ΚΔΤΠ θαη ΓΡΑΔΠ ηεο ρψξαο. Δπηκνξθψζεθαλ/Δπσθειήζεθαλ 308 ζηειέρε Γνκψλ ΔΠ ζηε ρξήζε ηνπο. Σελ εθαξκνγή πξνγξακκάησλ πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ ζε εθπαηδεπηηθέο κνλάδεο. ην πιαίζην απηφ, πινπνηήζεθαλ ζπλνιηθά 496 Γίθηπα ΔΠ κε ηε ζπκκεηνρή ζρνιηθψλ κνλάδσλ ζε φιε ηε ρψξα. πλνιηθά επσθειήζεθαλ καζεηέο/καζήηξηεο. ηνλ ηνκέα ηεο ηερληθήο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο ιεηηνχξγεζαλ 105 Γξαθεία χλδεζεο (ΓΡΑΤ), ζε ζρνιηθέο κνλάδεο δεπηεξνβάζκηαο ηερληθήο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πιεξνθφξεζεο θαη ζρεδηαζκνχ ζηαδηνδξνκίαο πξνο ηνπο καζεηέο θαη ηελ ζχλδεζε ηεο Δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζεο κε ηελ ηνπηθή αγνξά εξγαζίαο. ην Δζληθφ Κέληξν Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (Δ.Κ.Δ.Π.), Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ (Ν.Π.Η.Γ.), πνπ ηδξχζεθε κε ηνπο Νφκνπο 2224/1994 θαη 2525/1997 θαη ιεηηνχξγεζε απφ ην 2000 ππφ ηελ επνπηεία ησλ Τπνπξγείσλ Δξγαζίαο θαη Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο θαη Παηδείαο, Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ, κε βάζε ην Π.Γ. 232/ (ΦΔΚ 179Α), φπσο απηφ ηξνπνπνηήζεθε απφ ην Π.Γ. 44/ (ΦΔΚ 37) θαη απφ 14 Απξηιίνπ 2010 κέρξη 21 Ννεκβξίνπ 2011 (Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ππ αξηζκ. 24 ΦΔΚ A 56/ ), ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο, Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ, αλαηέζεθε ζε εζληθφ επίπεδν ν ζπληνληζκφο θαη ν επηηειηθφο ζρεδηαζκφο ηνπ ζεζκνχ ΤΔΠ, κε θχξηεο αξκνδηφηεηεο, κεηαμχ άιισλ, ηελ επηζηεκνληθή θαη ηερληθή ππνζηήξημε ησλ αξκφδησλ θνξέσλ ησλ Τπνπξγείσλ Παηδείαο θαη Δξγαζίαο ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή Δζληθήο Πνιηηηθήο πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ, ηελ αλάπηπμε ηεο επηθνηλσλίαο θαη ην ζπληνληζκφ ηεο δξάζεο ησλ δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ παξνρήο ππεξεζηψλ πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ, κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ησλ ήδε παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, ηελ εθπαίδεπζε, θαηάξηηζε, επηκφξθσζε ζηειερψλ ηνπ ηνκέα πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ ζε ζπλεξγαζία ή/θαη ζπκπιεξσκαηηθά κε ππάξρνπζεο δνκέο ησλ αξκφδησλ Τπνπξγείσλ Δξγαζίαο θαη Παηδείαο, ηνλ πξνζδηνξηζκφ αθελφο ησλ πξνυπνζέζεσλ θαη θαλφλσλ ιεηηνπξγίαο ησλ θνξέσλ Τ.Δ.Π. θαη αθεηέξνπ ηεο επάξθεηαο πξνζφλησλ ησλ ζηειερψλ παξνρήο ππεξεζηψλ Τ.Δ.Π. θαη ηελ ηήξεζε ησλ αληίζηνηρσλ κεηξψσλ θ.α. ε επξσπατθφ επίπεδν, αλαηέζεθε ζην ΔΚΔΠ απφ ην 2000 ε εθπξνζψπεζε ζην Δπξσπατθφ Γίθηπν Euroguidance σο ην Κέληξν Euroguidance ηεο Διιάδαο ( θαζψο θαη ε εθπξνζψπεζε ζην Δπξσπατθφ Γίθηπν γηα ηελ Πνιηηηθή ζην Γηα Βίνπ Δπαγγεικαηηθφ Πξνζαλαηνιηζκφ (European Lifelong Guidance Policy Network - ELGPN ), πνπ δεκηνπξγήζεθε ην 2007 απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. ην πιαίζην ηνπ έξγνπ «ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΔΚΔΠ», κε ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ (Καηεγνξία Πξάμεσλ α Δλίζρπζε ησλ δνκψλ πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ Δλέξγεηα 2.4.1, πκβνπιεπηηθή θαη Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο, Μέηξν 2.4, Γ Κ.Π..): επσθειήζεθαλ 1260 εθπαηδεπηηθνί ζηειέρε ΤΔΠ θαη 695 Γνκέο πκβνπιεπηηθήο απφ ηηο Δπηκνξθσηηθέο Ζκεξίδεο θαη ηηο δξάζεηο δηθηχσζεο ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. εθπνλήζεθαλ επηζηεκνληθά εγρεηξίδηα θαη νδεγνί ΤΔΠ ( αληίηππα) θαη δηαηέζεθαλ ζηα ζηειέρε ΤΔΠ ηεο εθπαίδεπζεο, θαηάξηηζεο θαη απαζρφιεζεο γηα ηε ζηήξημε ηνπ έξγνπ ηνπο. εθπνλήζεθαλ ζεη ησλ 30 επαγγεικαηηθψλ κνλνγξαθηψλ θαη εθηππψζεθαλ ζε αληίηππα. νξγαλψζεθε εμεηδηθεπκέλε δαλεηζηηθή βηβιηνζήθε ζην αληηθείκελν Τ.Δ.Π. θαη εκπινπηίζηεθε κε ειιελφγισζζνπο θαη μελφγισζζνπο ηίηινπο θαζψο θαη κε 60 πεξίπνπ αληίηππα Διιεληθψλ θαη Ξέλσλ Οπηηθνανπζηηθψλ Μέζσλ θαη ζπλδξνκέο 31 Διιελφγισζζσλ θαη Ξελφγισζζσλ Πεξηνδηθψλ. δεκηνπξγήζεθαλ Ζιεθηξνληθά εξγαιεία πιεξνθφξεζεο θαη δηθηχσζεο γηα ζηειέρε ΤΔΠ, καζεηέο, λένπο θαη θάζε ελδηαθεξφκελν, σο αθνινχζσο: 10

11 - Δζληθφ Γίθηπν πκβνχισλ - Ζιεθηξνληθή πιαηθφξκα επηθνηλσλίαο «Ήξηδα». - χζηεκα Πιεξνθφξεζεο Γηαδηθηπαθή Βάζε Γεδνκέλσλ «ΗΥΝΖΛΑΣΖ». - Διιεληθή Δζληθή Βάζε Γεδνκέλσλ Δθπαηδεπηηθψλ επθαηξηψλ «ΠΛΟΖΓΟ» (PLOTEUS II). Ο ΔΠ εθαξκφζηεθε επί ζεηξά εηψλ ζηελ Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ, σο εηήζην, κνλφσξν «κάζεκα» θαη ζηελ Α ηάμε ηνπ Γεληθνχ - Δληαίνπ Λπθείνπ σο κνλφσξν «κάζεκα» ηνπ β ηεηξάκελνπ. Τπεξεζίεο ΔΠ παξέρνληαλ ζε θαζεκεξηλή βάζε ζε καζεηέο/καζήηξηεο, γνλείο θαη λένπο/λέεο έσο 25 εηψλ ζηα ΚΔΤΠ, ζηα ΓΡΑΔΠ θαη ΓΡΑΤ ζε καζεηέο/καζήηξηεο ησλ αληίζηνηρσλ ζρνιείσλ ή/θαη γεηηνληθψλ. 1.4 Σν ζεκεξηλό «ηνπίν» ηεο εθαξκνγήο ηνπ ΔΠ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ην πιαίζην ηεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη ησλ λέσλ παξεκβάζεσλ γηα ην Νέν ρνιείν απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο Γηα βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ, έρνπλ δξνκνινγεζεί ηα ηειεπηαία δχν ρξφληα ζεκαληηθέο αιιαγέο πνπ επεξεάδνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ ΔΠ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε αιιά θαη ηελ ζπλνιηθή νξγάλσζε ηνπ Θεζκνχ ηεο πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ. Ζ λέα πνιηηηθή γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε, ζε ζπλέρεηα ησλ επξσπατθψλ θαηεπζχλζεσλ, ζεζπίδεηαη κε ηνλ Νφκν 3879/2010 «Αλάπηπμε ηεο Γηα βίνπ Μάζεζεο θαη ινηπέο δηαηάμεηο». Αλαθνξηθά κε ην ζχζηεκα ζπκβνπιεπηηθήο θαη επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ ν λένο λφκνο γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε εηζάγεη ηελ έλλνηα ηεο «δηα βίνπ ζπκβνπιεπηηθήο», ε νπνία νξίδεηαη σο ε «ε επηζηεκνληθή βνήζεηα, ζηήξημε θαη ελδπλάκσζε πνπ παξέρεηαη ζηα άηνκα ζην πιαίζην ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, έηζη ψζηε λα πξνζδηνξίδνπλ θαη λα επηηπγράλνπλ ηνπο πξνζσπηθνχο θαη ηνπο επαγγεικαηηθνχο ζηφρνπο ηνπο». ην πιαίζην ηνπ Δζληθνχ Γηθηχνπ Γηα Βίνπ Μάζεζεο έρνπλ εληαρζεί κε βάζε ην λέν Νφκν 3879 «Αλάπηπμε ηεο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ινηπέο δηαηάμεηο» ΦΔΚ Α /9/2010, ην Δζληθφ Κέληξν Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (Δ.Κ.Δ.Π.), θαηά ην ηκήκα ηνπ πνπ έρεη ηελ αξκνδηφηεηα ηεο ζπκβνπιεπηηθήο θαη ηνπ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ ζην πιαίζην ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, σο θνξέαο δηνίθεζεο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, θαη νη θνξείο παξνρήο ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ ή θαη ππεξεζηψλ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ, σο θνξείο παξνρήο ππεξεζηψλ δηα βίνπ κάζεζεο. Δλφςεη ηεο αλαζεψξεζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ Τπνπξγείνπ γηα ηε ζπλνιηθή αλαβάζκηζε ηνπ ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ θαη ησλ ζρεηηθψλ ππνζηεξηθηηθψλ ζεζκψλ αιιά θαη ζην πιαίζην ηεο πεξηζηνιήο ησλ δαπαλψλ θαη ηεο αλάγθεο γηα ηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο εθπαίδεπζεο ιφγσ ησλ ηξερφλησλ ζπλζεθψλ, απφ ην επηέκβξην ηνπ 2010 κε απφθαζε ηνπ ΤΠΓΒΜΘ έρεη αλαζηαιεί ε ιεηηνπξγία ησλ Γξαθείσλ χλδεζεο κε ηελ Αγνξά Δξγαζίαο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (ΓΡΑ.Τ.) ησλ ΔΠΑΛ ΔΠΑ ηεο ρψξαο, ελψ απφ ην επηέκβξην ηνπ 2011 αλεζηάιε θαη ε ιεηηνπξγία ησλ Γξαθείσλ ΔΠ (ΓΡΑΔΠ). ηελ παξνχζα θάζε, ζπλερίδνπλ λα ιεηηνπξγνχλ 79 ΚΔΤΠ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κε ειιηπή ζηειέρσζε. ηα Κέληξα πκβνπιεπηηθήο θαη Πξνζαλαηνιηζκνχ ζπλερίδνπλ λα παξέρνληαη ππεξεζίεο πκβνπιεπηηθήο θαη Πξνζαλαηνιηζκνχ ζε θαζεκεξηλή βάζε ζε καζεηέο/καζήηξηεο, γνλείο θαη λένπο/λέεο έσο 25 εηψλ, πνπ αθνξνχλ ζπλνπηηθά ηα εμήο: πιεξνθφξεζε θαη ππνζηήξημε ζε δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εηζαγσγή ζηελ Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε: (ζπκπιήξσζε κεραλνγξαθηθνχ θαη ελεκέξσζε γηα εθπαηδεπηηθέο δηεμφδνπο) ελεκέξσζε καζεηψλ/καζεηξηψλ θαη θαζεγεηψλ γηα ηηο κεηαβνιέο ζην ζχζηεκα εθπαίδεπζεο (ΔΠΑΛ- ΔΠΑ, ζχζηεκα εηζαγσγήο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε θ.ιπ.) ζηήξημε ησλ καζεηψλ ζηελ αλίρλεπζε ησλ ηθαλνηήησλ, ησλ θιίζεσλ θαη ησλ ελδηαθεξφλησλ ηνπο θαζψο θαη ζηε δηαδηθαζία ιήςεο εθπαηδεπηηθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ απνθάζεσλ. Οη Τπεχζπλνη ΔΠ ησλ ΚΔΤΠ ζπλερίδνπλ λα πξαγκαηνπνηνχλ επηζθέςεηο ζηα ζρνιεία ηεο πεξηνρήο επζχλεο ηνπο, δηνξγαλψλνπλ ελεκεξσηηθέο εκεξίδεο ζε ζπλεξγαζία κε απηά, ππνζηεξίδνπλ ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ησλ Πξνγξακκάησλ Αγσγήο ηαδηνδξνκίαο πνπ εθπνλνχληαη απφ ηνπο θαζεγεηέο ησλ ζρνιείσλ θάζε ρξφλν, ζηεξίδνπλ ηνπο θαζεγεηέο πνπ εθαξκφδνπλ ην ΔΠ. 11

12 ην πιαίζην ηνπ Νένπ ρνιείνπ, ην κάζεκα ηνπ ΔΠ δελ δηδάζθεηαη ζην Λχθεην ελψ γίλεηαη πξνζπάζεηα λα δνζεί έκθαζε ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ δηαρείξηζεο ζηαδηνδξνκίαο κέζα απφ βησκαηηθέο θαη δεκηνπξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζε αληηθαηάζηαζε ηνπ καζήκαηνο ΔΠ ζην πιαίζην ησλ πξνβιεπνκέλσλ ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ή ησλ projects. ην Γπκλάζην ν ΔΠ ζπλερίδεη λα δηδάζθεηαη ζηε Γ Γπκλαζίνπ κε ζθνπφ 2 : - λα θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο θαη λα εθηηκήζνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπο, ηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο αμίεο, ηηο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηέο ηνπο. - λα αμηνπνηνχλ ηηο λέεο ηερλνινγίεο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ εθπαηδεπηηθή θαη επαγγεικαηηθή ηνπο πιεξνθφξεζε. - λα αμηνινγνχλ θαη λα επηιέγνπλ πιεξνθνξίεο ρξεζηκνπνηψληαο δηαθνξεηηθέο πεγέο πιεξνθφξεζεο. - λα δηεξεπλνχλ ηηο δπλαηφηεηεο εθπαίδεπζεο-θαηάξηηζεο ζηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ. - λα αληηκεησπίδνπλ κε ζεηηθή ζηάζε ηηο αιιαγέο πνπ ζπκβαίλνπλ ζηε δσή ηνπο. - λα πιεξνθνξεζνχλ ζρεηηθά κε ηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο, ηηο εμειίμεηο ηνπ θαη ην ζχγρξνλν εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. - λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο αλαδήηεζεο θαη παξακνλήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. - λα θαηαλνήζνπλ φηη νη εθπαηδεπηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο επηινγέο επεξεάδνπλ ηε δσή ηνπ αηφκνπ. - λα αζθεζνχλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο. - λα πξνβιεκαηηζηνχλ γηα ην ξφιν ησλ ζηεξενηππηθψλ αληηιήςεσλ ζηηο εθπαηδεπηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο επηινγέο. Με ην άξζξν Ν.3966/2011 (Φ.Δ.Κ. 118/ ) ηδξχζεθε ην λέν ΝΠΗΓ «Ηλζηηηνχην Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο» πνπ ιεηηνπξγεί απφ ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγνχ Παηδείαο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ, ην νπνίν αληηθαηέζηεζε ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην (Π.Η.) πνπ θαηαξγήζεθε κε ηνλ ίδην λφκν καδί κε ηνπο θνξείο Κέληξν Δθπαηδεπηηθήο ξεπλαο (Κ.Δ.Δ.), Οξγαληζκφο Δπηκφξθσζεο Δθπαηδεπηηθψλ (Ο.ΔΠ.ΔΚ.) θαη Ηλζηηηνχην Παηδείαο Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο (Η.Π.Ο.Γ.Δ.). ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ Δζληθνχ Οξγαληζκνχ Πηζηνπνίεζεο Πξνζφλησλ θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (Δ.Ο.Π.Π.Δ.Π.), ζηνλ νπνίν ζπγρσλεχζεθε δηα απνξξνθήζεσο ην Δζληθφ Κέληξν Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (Δ.Κ.Δ.Π.) θαη ν νπνίνο ζπλερίδεη ηηο δξάζεηο θαη αξκνδηφηεηέο ηνπ σο θαζνιηθφο δηάδνρνο βάζεη ηεο ΚΤΑ / (ΦΔΚ 2351Β), πεξηιακβάλνληαη νη δξάζεηο γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο ηζρπξνχ ππιψλα ζηνλ ηνκέα ηεο δηα βίνπ ζπκβνπιεπηηθήο ζηαδηνδξνκίαο θαη ηεο παξνρήο πιεξνθφξεζεο γηα ηηο επθαηξίεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη ηεο πηζηνπνίεζεο πξνζφλησλ. ε ζπλέρεηα ησλ δξάζεσλ ηνπ ΔΚΔΠ, ν ΔΟΠΠΔΠ πινπνηεί ην ηξέρνλ δηάζηεκα ην έξγν ηεο δεκηνπξγίαο ηεο "Γηαδηθηπαθήο Γηαδξαζηηθήο Πχιεο πκβνπιεπηηθήο θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ γηα εθήβνπο". Πξφθεηηαη γηα έλα θηιηθφ θαη λεαληθφ εξγαιείν πνιπκέζσλ γηα ηνπο εθήβνπο. θνπφο ηνπ είλαη λα παξέρεη πνιιέο δηαθνξεηηθέο δπλαηφηεηεο πιεξνθφξεζεο θαη ζηήξημεο ησλ εθήβσλ ζην ζρεδηαζκφ ηεο εθπαηδεπηηθήο θαη επαγγεικαηηθήο ηνπο πνξείαο αμηνπνηψληαο θηιηθά εξγαιεία ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο νηθεία ζηνπο λένπο, φπσο on line παηρλίδηα, βίληεν θιπ. ηφρνο ηεο Πχιεο είλαη λα θηλεηνπνηήζεη ηνπο καζεηέο θαη ηηο καζήηξηεο λα γλσξίζνπλ ηφζν ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δηαθφξσλ επαγγεικάησλ, φζν θαη ηηο θιίζεηο, ηηο ηθαλφηεηεο-δεμηφηεηέο ηνπο, ηηο επαγγεικαηηθέο ηνπο αμίεο θαη ην επίπεδν ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο σξηκφηεηαο, ψζηε λα θαηαξηίζνπλ ην αηνκηθφ ηνπο ζρέδην δξάζεο θαη λα πξνεηνηκαζηνχλ έγθαηξα θαη έγθπξα γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο δσή. Ζ Γηαδηθηπαθή Γηαδξαζηηθή Πχιε ζα πεξηιακβάλεη κηα ζεηξά απφ εξγαιεία-εθαξκνγέο σο εμήο: δηαδηθηπαθφ δηαδξαζηηθφ εξγαιείν δηαρείξηζεο ζηαδηνδξνκίαο (ην δηεζλψο αλαγλσξηζκέλν θαη επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελν ζε πνιιέο επξσπατθέο ρψξεο Καλαδηθφ παηρλίδη ζηαδηνδξνκίαο Real Game, πξνζαξκνζκέλν ζηα ειιεληθά δεδνκέλα) κε ζηφρν λα βνεζήζεη ηνπο εθήβνπο λα 2 ΓΗΑΘΔΜΑΣΗΚΟ ΔΝΗΑΗΟ ΠΛΑΗΗΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΤΓΧΝ ΥΟΛΗΚΟΤ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΟΤ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΔΠ) 12

13 γλσξίζνπλ θαιχηεξα κε επράξηζην θαη δεκηνπξγηθφ ηξφπν ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ηηο επθαηξίεο αιιά θαη ηηο επζχλεο ηεο ελήιηθεο δσήο. βίληεν παξνπζίαζεο επαγγεικάησλ θαη βαζηθψλ δεμηνηήησλ. ςεθηνπνηεκέλα θαη απηνκαηνπνηεκέλα εξγαιεία απηνβνήζεηαο γηα εθήβνπο. εξγαιείν αλάπηπμεο ςεθηαθνχ αηνκηθνχ θαθέινπ δεμηνηήησλ ηνπ εθήβνπ (E-portfolio). ςεθηαθφ νδεγφ επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ επαηζζεηνπνίεζεο ησλ εθήβσλ ζηελ έλλνηα ηνπ «επηρεηξείλ». Δπίζεο κέζσ ηεο Πχιεο Θα δηεπθνιχλεηαη ε πξφζβαζε ησλ εθήβσλ ζε ππεξεζίεο έγθπξεο εθπαηδεπηηθήο πιεξνθφξεζεο γηα ηελ Διιάδα θαη ηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ., κέζσ ηεο Δζληθήο Βάζεο Δθπαηδεπηηθψλ Δπθαηξηψλ «ΠΛΟΖΓΟ» θαη ηεο δηαζχλδεζήο ηεο κε ηελ Δπξσπατθή Πχιε Δθπαηδεπηηθψλ Δπθαηξηψλ PLOTEUS Ο Ρόινο ηνπ Δπαγγεικαηηθνύ Πξνζαλαηνιηζκνύ ζηε ζύλδεζε εθπαίδεπζεο θαη αγνξάο εξγαζίαο Ι. Σα λέα δεδνκέλα ηεο ηαρύηαηα εμειηζζόκελεο αγνξάο εξγαζίαο ην ζεκεξηλφ θφζκν ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, ηεο απειεπζέξσζεο ησλ αγνξψλ, ηεο έληαζεο ηνπ νηθνλνκηθνχ αληαγσληζκνχ θαη ηεο εκθάληζεο λέσλ κνξθψλ Γηνηθεηηθήο Οξγάλσζεο, νη δνκέο ηεο εξγαζίαο θαη ησλ αγνξψλ ηεο ζπλερψο κεηαβάιινληαη θαη αλαδηαξζξψλνληαη. Βξηζθφκαζηε, ίζσο, ζην κεηαίρκην κηαο λέαο επνρήο φπνπ λέεο κνξθέο απαζρφιεζεο θάλνπλ ηελ εκθάληζε ηνπο, λέεο επαγγεικαηηθέο δεμηφηεηεο απαηηνχληαη θαη λέεο αλάγθεο θαη ππνρξεψζεηο δεκηνπξγνχληαη ζην επίπεδν ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο πνιηηηθήο ηεο δηαρείξηζεο. Πνιινί αθαδεκατθνί θαη πνιηηηθνί έρνπλ ραξαθηεξίζεη ηηο κέξεο πνπ δηαλχνπκε σο ηνκή ζηελ πνξεία ηεο Ηζηνξίαο, κία ηνκή πνπ ζεκαηνδνηείηαη απφ ην κεηαζρεκαηηζκφ ηεο κεηαβηνκεραληθήο θνηλσλίαο ζε θνηλσλία ηεο γλψζεο κέζσ ηεο αθαηάπαπζηεο ξνήο ησλ πιεξνθνξηψλ. Ο παξαπάλσ ραξαθηεξηζκφο εληζρχεηαη απφ ηα λέα δεδνκέλα πνπ δηακνξθψλνληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Γηφηη αλ δχν αηψλεο πξηλ, ε εηζαγσγή ηεο κεραλήο ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία αληηθαηέζηεζε ηε ρεηξσλαθηηθή εξγαζία, ζήκεξα είλαη ε αλάπηπμε ηεο γλψζεο θαη ε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο απηέο πνπ αληηθαζηζηνχλ ηηο κεραλέο ζαλ ηνπο βαζηθνχο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο. Ζ αγνξά εξγαζίαο ζηελ νπνία εληάζζνληαη ζήκεξα ηα κέιε κηαο θνηλσλίαο είλαη εμ νινθιήξνπ δηαθνξεηηθή απφ φ,ηη ήηαλ ζην παξειζφλ. ε παγθφζκηα θιίκαθα, νη κφληκεο ζέζεηο πιήξνπο απαζρφιεζεο ζηγά-ζηγά κεηψλνληαη, ν ρξφλνο εξγαζίαο απνδηαξζξψλεηαη θαη νη αλεηδίθεπηεο έσο εκηεηδηθεπκέλεο ζέζεηο εξγαζίαο δηαγθσλίδνληαη ζην πεξηζψξην. Σα λέα δεδνκέλα επεξεάδνπλ, ζε κεγάιν βαζκφ, ηελ ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ησλ ππνςήθησλ γηα εηζαγσγή ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ αβεβαηφηεηα γηα ηελ νκαιή έληαμή ηνπο θαη ε αλαζθάιεηα πνπ δηαθξίλεη ηηο επαγγεικαηηθέο ηνπο επηινγέο απνηεινχλ ηνπο κφληκνπο θηλδχλνπο απνπξνζαλαηνιηζκνχ ηνπο. Τπφ ηηο ζπλζήθεο απηέο, αθφκε θαη ε έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο απνηειεί ζεκείν επαλαπξνζδηνξηζκνχ, θαζψο θάζε έληαμε ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία πηζαλφλ λα κελ είλαη νξηζηηθή, αθνχ ν ζεκεξηλφο άλζξσπνο κπνξεί λα αιιάμεη πνιιά επαγγέικαηα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ. Οη ζχγρξνλεο αγνξέο εξγαζίαο δελ είλαη ζηαηηθέο, αιιά βξίζθνληαη ζπλερψο ζε κία θαηάζηαζε δπλακηθήο θίλεζεο. Γηα απηνχο πνπ βξίζθνληαη ζηελ εζσηεξηθή αγνξά εξγαζίαο, δειαδή ηνπο ήδε εξγαδφκελνπο, νη ζπλζήθεο έρνπλ ην ίδην κεηαβιεζεί. Οη ξφινη ηνπ ζεκεξηλνχ εξγαδφκελνπ ππφθεηληαη ζε πνηνηηθνχο κεηαζρεκαηηζκνχο θαη ξηδηθέο αιιαγέο. Ζ ηππνπνίεζε ησλ εξγαζηαθψλ ξφισλ, πνπ γλσξίζακε ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα, αλήθεη πιένλ ζην παξειζφλ. Νέεο κνξθέο εξγαζίαο εκθαλίδνληαη θαη λέεο αμίεο θαη ιεηηνπξγηθά πξφηππα επηβάιινληαη, πνπ βαζίδνληαη ζηελ νινθιεξσκέλε θαηνρή θαη άζθεζε ηεο ηερλνγλσζίαο, ζηε ζσζηή εθαξκνγή ησλ ππνινγηζηψλ θαη ηεο κηθξνειεθηξνληθήο, ζηελ νιηθή αλάπηπμε ησλ πξνζσπηθψλ θαη θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ κέζα ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο. ηζη, νη ζέζεηο απαζρφιεζεο πνπ δεκηνπξγνχληαη αληαπνθξίλνληαη ζε λέεο αξρέο αλάπηπμεο ησλ εξγαζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο είλαη ε πνιπεηδίθεπζε (multiskilling), αιιεινθαηαλνκή θαη αιιεινζπκπιήξσζε ησλ εξγαζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ (job sharing), εξγαζία 13

14 θαηά νκάδεο (team working) θαη ν εκπινπηηζκφο ησλ εξγαζηαθψλ θαζεθφλησλ (job enrichment). Δπηπιένλ, ζήκεξα θάλνπκε ιφγν θαη γηα λέα επίπεδα νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο, φπσο είλαη ε ηειεεξγαζία ή ε εξγαζία απφ ην ζπίηη, ελψ ζέζεηο απαζρφιεζεο, πνπ παιαηφηεξα θαηαιάκβαλαλ έλα κηθξφ πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, νινέλα θαη πεξηζζφηεξν απμάλνληαη (π.ρ. κεξηθή απαζρφιεζε, επνρηαθή απαζρφιεζε, πξνζσξηλή απαζρφιεζε, κνξθέο ππεξγνιαβίαο). Απφ ηελ άπνςε απηή, νη ζεκεξηλέο αγνξέο εξγαζίαο βξίζθνληαη ζε κία θαηάζηαζε ιεηηνπξγηθήο θαη πνζνηηθήο αλαδηακφξθσζεο. χκθσλα κε πξφζθαηε έξεπλα ηνπ European Centre for the Development of Vocational Training/ CEDEFOP 3 γηα ηελ πξνζθνξά θαη δήηεζε δεμηνηήησλ ζηελ επξσπατθή αγνξά εξγαζίαο κέρξη ην 2020 πξνβιέπεηαη ζαθήο άλνδνο ησλ πνζνζηψλ εξγαδνκέλσλ κε ηππηθά πξνζφληα κεζαίνπ θαη πςεινχ επηπέδνπ, ελψ ε κεγαιχηεξε αχμεζε ζα παξαηεξεζεί ζηε κεξίδα ησλ εξγαδνκέλσλ κε πνιχ πςειά πξνζφληα θαη ε κεγαιχηεξε κείσζε ζηνπο εξγαδνκέλνπο κε κεδεληθά ή ρακειά ηππηθά πξνζφληα (CEDEFOP 2012). Δπίζεο, αλαδχεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ε αλάγθε γηα ηηο πξάζηλεο δεμηφηεηεο νη νπνίεο γίλνληαη κέξνο ζρεδφλ θάζε επαγγέικαηνο, φπσο έρεη ζπκβεί κε ηηο δεμηφηεηεο πιεξνθνξηθήο, θαζψο ε πξάζηλε αλάπηπμε γίλεηαη ην δεηνχκελν ζην πιαίζην ησλ πνιηηηθψλ γηα ηελ «έμππλε, βηψζηκε θαη δηαηεξήζηκε αλάπηπμε» ηεο Δπξψπεο ηνπ χκθσλα κε πξφζθαηε κειέηε ηνπ CEDEFOP «ε ζηξνθή ζε κηα πξάζηλε νηθνλνκία δελ ζα παξάγεη απιψο λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο, αιιά ζα κεηαβάιεη επίζεο ην αληηθείκελν θαη ηνλ ραξαθηήξα πθηζηάκελσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Ζ παξνρή πξάζηλσλ δεμηνηήησλ ζα απαηηήζεη ηελ αλαζεψξεζε ησλ πθηζηάκελσλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ, ησλ πξνηχπσλ γηα ηα πξνζφληα θαη ησλ πξνγξακκάησλ θαηάξηηζεο. Θα απαηηήζεη επίζεο ηελ επαλεθπαίδεπζε εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπηψλ. Δξγνδφηεο θαη πάξνρνη θαηάξηηζεο πξέπεη λα ζπλεξγαζζνχλ ζε κηα καθξνπξφζεζκε πξννπηηθή γηα λα πινπνηεζνχλ νη αιιαγέο απηέο. Ζ γεληθή εθπαίδεπζε ζα θιεζεί επίζεο λα απμήζεη ηελ πεξηβαιινληηθή επαηζζεηνπνίεζε θαη λα επεξεάζεη ηε ζπκπεξηθνξά απφ κηθξή ειηθία»(cedefop 2010). 4 ην πιαίζην ηεο ηξέρνπζαο νηθνλνκηθήο θξίζεο, θαίλεηαη φηη ζε φιε ηελ Δπξψπε πιήηηνληαη ηδηαίηεξα νη λένη θαη παξά ηηο πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιινπλ ζήκεξα ε ΔΔ θαη ηα θξάηε κέιε, νη πξννπηηθέο απαζρφιεζεο ησλ λέσλ ζηελ ΔΔ είλαη δπζνίσλεο. λαο ζηνπο πέληε λένπο πνπ αλαδεηνχλ εξγαζία ειηθίαο θάησ ησλ 25 εηψλ, δελ κπνξεί λα βξεη κηα ζέζε, ελψ 7,5 εθαηνκκχξηα λένη ειηθίαο εηψλ δελ εξγάδνληαη νχηε παξαθνινπζνχλ θάπνην πξφγξακκα ζπνπδψλ ή επηκφξθσζεο 5. Με βάζε ηα δεδνκέλα απηά, ε δηα βίνπ ζηήξημε γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ζηαδηνδξνκίαο θαη ε παξνρή επθαηξηψλ γηα δηα βίνπ κάζεζε, αλαβάζκηζε θαη πηζηνπνίεζε ησλ πξνζφλησλ ησλ αηφκσλ δηαδξακαηίδνπλ ηδηαίηεξα θξίζηκν θαη απνθαζηζηηθφ ξφιν. Σα ζσζηά βήκαηα γηα ηε θαηάιιειε εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε ησλ αηφκσλ ζεσξνχληαη πνιχ ζεκαληηθά, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο ηεο νκαιήο έληαμήο θαη παξακνλήο ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. ΙΙ. Η αλαγθαηόηεηα γηα ηε δηα βίνπ αλάπηπμε ηεο ζηαδηνδξνκίαο Ο Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο θαη ε πκβνπιεπηηθή (Career Guidance) είλαη ε ζπζηεκαηηθή βνήζεηα θαη ππνζηήξημε πνπ παξέρεηαη απφ εμεηδηθεπκέλνπο επηζηήκνλεο ζην άηνκν, έηζη ψζηε απηφ λα αμηνπνηήζεη ην δπλακηθφ ηνπ θαη ζηε ζπλέρεηα λα πάξεη κφλν ηνπ ηηο θαηάιιειεο απνθάζεηο, φζνλ αθνξά ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπ ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ηελ επηινγή ηνπ επαγγέικαηνο ή ησλ 3 Skills supply and demand in Europe: medium-term forecast up to Skills for green jobs / European synthesis report 5 COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS «Youth Opportunities Initiative» Βξπμέιιεο Youth Opportunities Initiative 14

15 επαγγεικάησλ πνπ ηαηξηάδνπλ ζηελ ςπρνθνηλσληθή ηνπ ηδηαηηεξφηεηα θαη ηελ επίιπζε δηαθφξσλ ςπρνινγηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ ζπλδένληαη κε απηά. Ίιν θαη πεξηζζφηεξν ζήκεξα γίλεηαη ζπλείδεζε φηη ε επαγγεικαηηθή πνξεία ηνπ αηφκνπ απφ ηα πξψηα εθεβηθά ρξφληα κέρξη ηελ ψξηκε ειηθία είλαη κία ζπλερήο εμέιημε, κία αέλαε δηαιεθηηθή ζρέζε αηφκνπ - εξγαζίαο πνπ μεπεξλά θαηά πνιχ ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο επηινγήο θαη ηνπνζέηεζεο. ην πιαίζην ηεο παγθνζκηνπνίεζεο θαη ηεο εξγαζηαθήο θηλεηηθφηεηαο, ε έλλνηα "ζηαδηνδξνκία" εθθξάδεηαη σο "ζηαδηνδξνκία ρσξίο πιαίζην θαη φξηα" (boundaryless career), ελψ ε γλψζε θαη ε θαηάιιειε εθπαίδεπζε, απνηειεί βαζηθφ κέζν γηα ηε δηαζθάιηζε ηνπ επαγγεικαηηθνχ κέιινληνο ελφο αηφκνπ θαη παξάιιεια αλαγθαίν φρεκα γηα ηελ επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε (Κνπηζαχηε Μ., 2000). ε αληίζεζε κε ηηο ζεσξίεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ησλ παξαγφλησλ πνπ πίζηεπαλ φηη ε ηδαληθή επαγγεικαηηθή επηινγή ήηαλ εθείλε ζηελ νπνία ζπληαηξηάδνληαλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αηφκνπ κε ηηο απαηηήζεηο ελφο επαγγέικαηνο, νη λέεο εμειηθηηθέο ζεσξίεο πξεζβεχνπλ φηη ε επηινγή θαη θαη επέθηαζε ε ηνπνζέηεζε ζε έλα επάγγεικα είλαη ην ηειηθφ ζηάδην κηαο καθξνρξφληαο αλαπηπμηαθήο - εμειηθηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ νλνκάδεηαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε (career development) (Κάληαο Α.,1991). Αληίζηνηρα, κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε νκαιή κεηάβαζε ηνπ αηφκνπ απφ ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο δελ είλαη ππφζεζε κίαο ζηηγκήο αιιά απνηέιεζκα κηαο ζεηξάο ζηαδίσλ, πνπ ην άηνκν πξέπεη λα δηέιζεη απξφζθνπηα θαη κε ηελ θαηάιιειε πξνεηνηκαζία. Γπζηπρψο, ζηε ζχγρξνλε παγθνζκηνπνηεκέλε αγνξά εξγαζίαο κε ηνλ ηζρπξφ αληαγσληζκφ θαη ηνλ θξελήξε ξπζκφ πξνζέιθπζεο ζηειερψλ ζε πνιινχο επαγγεικαηηθνχο θιάδνπο ή ζέζεηο εξγαζίαο πνπ εκθαλίδνπλ δήηεζε, παξνπζηάδεηαη ην θαηλφκελν ηεο επηθέληξσζεο απνθιεηζηηθά ζηελ ηνπνζέηεζε δηαζχλδεζε μερλψληαο φηη απηή είλαη ην ηειεπηαίν θνκκάηη ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. πλεπψο ε αλαπηπμηαθή δηάζηαζε ηνπ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ, ε ζπζηεκαηηθή δειαδή ππνβνήζεζε ηνπ λένπ λα ζρεδηάζεη ή λα επαλαζρεδηάζεη ηε ζηαδηνδξνκία ηνπ, είλαη πςίζηεο ζεκαζίαο. Ζ αλαγθαηφηεηα απηή ηνλίδεηαη ηδηαίηεξα απφ ην γεγνλφο φηη ε είζνδoο ηνπ αηφκνπ ζε έλα επάγγεικα δελ ζεκαηνδνηεί ηελ νινθιήξσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο αιιά αληίζεηα, απνηειεί ηελ έλαξμε κηαο αλαπηπμηαθήο πνξείαο ηεο ζηαδηνδξνκίαο ηνπ, πνπ πνιχ πηζαλφλ ζα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ ζπρλή ελαιιαγή δξαζηεξηνηήησλ, ζέζεσλ απαζρφιεζεο θαη εξγνδνηψλ. Ζ δηαδηθαζία "Μεηάβαζεο ηνπ αηφκνπ απφ ηελ εθπαίδεπζε - θαηάξηηζε ζηελ εξγαζία", ζήκεξα έρεη πνιπδηάζηαην ραξαθηήξα θαη είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή, επεηδή κπνξεί λα επεξεάζεη θαηαιπηηθά ην εχξνο ησλ επθαηξηψλ ησλ λέσλ γηα εξγαζία, εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ζε φιε ηελ ππφινηπε δσή ηνπο. Σα δεδνκέλα ηεο λέαο απηήο πξαγκαηηθφηεηαο θαζηζηνχλ ηε πκβνπιεπηηθή Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ σο ηε βάζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, έηζη ψζηε λα αληεπεμέιζεη ζηηο απμεκέλεο απαηηήζεηο ηεο ζχγρξνλεο αγνξάο εξγαζίαο θαη λα δηαρεηξηζηεί απνηειεζκαηηθά ηε ζηαδηνδξνκία ηνπ. πλήζσο νη λένη ζηελ πην θξίζηκε πεξίνδν ηεο δσήο ηνπο, κπξνζηά ζηελ αλάγθε λα επηιέμνπλ απφ πνιχ λσξίο, ζηα ρξφληα αλάκεζα ζηελ δεπηεξνβάζκηα θαη ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ληψζνπλ κπεξδεκέλνη θαη ζπρλά αδχλακνη λα νδεγεζνχλ ζε κηα απφθαζε θαη λα θαηαζηξψζνπλ έλα ζρέδην δξάζεο. Σα εξσηήκαηα πνπ ζπλήζσο ηνπο δεκηνπξγνχληαη, ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα πάξνπλ απνθάζεηο γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο πνξεία, ζρεηίδνληαη θπξίσο κε ηηο επηζπκίεο θαη ηηο θηινδνμίεο ηνπο, ηηο δπλαηφηεηεο πνπ έρνπλ γηα λα επηηχρνπλ ην ζηφρν ηνπο, ηα εκπφδηα πνπ κπνξεί λα ζπλαληήζνπλ θ.ι.π. Δίλαη ινηπφλ πξνθαλέο φηη ζηε θάζε απηή ππάξρνπλ απμεκέλεο αλάγθεο ζπκβνπιεπηηθήο παξέκβαζεο ζε ζέκαηα επηινγήο ζπνπδψλ, δηαρείξηζεο ζηαδηνδξνκίαο θαη γεληθφηεξα ζηήξημεο ησλ λέσλ θαηά ηε δηαδηθαζία κεηάβαζή ηνπο ζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. 15

16 Ο εληαίνο ζεζκφο «πκβνπιεπηηθή θαη Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο» απνηειείηαη απφ κία ζεηξά ιεηηνπξγίεο πνπ ππεξεηνχλ ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ αηφκνπ θαη αθνινπζνχλ κία ζπγθεθξηκέλε ζεηξά: 1. Πιεξνθφξεζε 2. Απηνγλσζία 3. Απηναληίιεςε 4. Λήςε απφθαζεο 5. Δπαγγεικαηηθή είζνδνο-ηνπνζέηεζε 6. Δπαγγεικαηηθή πξνζαξκνγή 7. Δπαγγεικαηηθή ηθαλνπνίεζε 8. Δπαγγεικαηηθή επηηπρία Κάζε έλα απφ ηα ζηάδηα ιεηηνπξγίεο ηνπ ζεζκνχ απνηειείηαη απφ δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο θαη θάζε δξαζηεξηφηεηα κπνξεί δπλεηηθά λα πινπνηείηαη απφ πνιιέο δηαθνξεηηθέο ελέξγεηεο. ηζη ιφγνπ ράξε ε ιεηηνπξγία ηεο πιεξνθφξεζεο κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ηελ δξαζηεξηφηεηα «πιινγή Δπαγγεικαηηθψλ Πιεξνθνξηψλ», ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο κπνξεί λα πινπνηεζεί κέζα απφ ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηεο, φπσο ζπλαληήζεηο κε εξγνδφηεο ηεο πεξηνρήο (Γεκεηξφπνπινο Δ., 1994). Ο επαγγεικαηηθφο πξνζαλαηνιηζκφο νθείιεη θαη πξέπεη λα βνεζά ηνλ άλζξσπν λα δηέιζεη νκαιά απφ φια αλεμαηξέησο ηα παξαπάλσ ζηάδηα ψζηε ε επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία θαη ε ηθαλνπνίεζε πνπ ζα απνθνκίζεη απφ ην ή ηα επαγγέικαηά ηνπ ζην κέιινλ λα είλαη ζεηηθή. Σφζν σο δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη ζην ζρνιηθφ ή παλεπηζηεκηαθφ πεξηβάιινλ φζν θαη σο ππεξεζία, πνπ παξέρεηαη ζε δηάθνξνπο θνξείο επηθνξηηζκέλνπο κε ηελ εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ηνπ αηφκνπ, νθείιεη λα πξνηείλεη δξαζηεξηφηεηεο, ελέξγεηεο θαη θαιέο πξαθηηθέο πινπνίεζεο ησλ πξναλαθεξζέλησλ ιεηηνπξγηψλ. ηζη, ν Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο ζπλδένληαο ηελ εθπαίδεπζε, ηελ θαηάξηηζε θαη ηελ απαζρφιεζε, ππνζηεξίδεη ην άηνκν ζηε δηαδηθαζία ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο, κέζα απφ ηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο: Πιεξνθόξεζε γηα εθπαηδεπηηθά ζέκαηα θαη ζέκαηα αγνξάο εξγαζίαο (ηδηαίηεξα γηα ηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζε εζληθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν) Απηνγλσζία Θεηηθή Απηναληίιεςε: εληνπηζκφο θαη θαηαλφεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, ησλ ηθαλνηήησλ, ησλ θιίζεσλ, ησλ ελδηαθεξφλησλ θαη θηινδνμηψλ θαη δηακφξθσζε ελφο ζπζηήκαηνο αμηψλ θαη ζεηηθήο εηθφλαο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ. Άζθεζε ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ γηα ηελ επηινγή θαηάιιεισλ γηα ην άηνκν εθπαηδεπηηθψλ επαγγεικαηηθψλ απνθάζεσλ, κε ζηφρν ηε δέζκεπζε ηνπ ζηελ θαηάζηξσζε θαη ηελ πινπνίεζε ησλ ζρεδίσλ ζηαδηνδξνκίαο ηνπ. Δπαγγεικαηηθή είζνδνο ηνπνζέηεζε: Καιιηέξγεηα δεμηνηήησλ αλαδήηεζεο εξγαζίαο (job seeking skills) θαηά ηε θάζε πξνζέγγηζεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο ή αιιαγήο πξνζαλαηνιηζκνχ ηεο επαγγεικαηηθήο πνξείαο, ψζηε λα κάζνπλ ηα άηνκα λα παξνπζηάδνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο. Ζ πκβνπιεπηηθή θαη ν Δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο, κπνξεί θαη επηβάιιεηαη λα σζήζεη ην άηνκν πξνο ηελ δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ ξεαιηζηηθή αμηνιφγεζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ αλνίγεηαη κπξνζηά ηνπ, ηελ δεκηνπξγία πξνζσπηθνχ νξάκαηνο θαη ηελ θξνληίδα γηα ηελ απηνπξαγκάησζή ηνπ, πξνεηνηκάδνληαο ην λέν γηα ηελ ελεξγφ δσή, πέξα απφ ηελ επηινγή εηδηθφηεηαο ζπνπδψλ ή ζπγθεθξηκέλεο ζέζεο εξγαζίαο, εληζρχνληαο : ηελ θαιιηέξγεηα ηάζεο γηα δηα βίνπ κάζεζε θαη επαλεθπαίδεπζε, κε ζηφρν ηελ δηαηήξεζε ηεο επαγγεικαηηθήο εηνηκφηεηαο θαη ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο ηνπ αηφκνπ. ηελ απόθηεζε ελεξγεηηθήο ζηάζεο δσήο: πξνψζεζε ηεο ηθαλφηεηαο ζρεδηαζκνχ, επειημίαο ζηφρσλ θαη πξνγξακκαηηζκνχ γεληθφηεξα σο κεζφδσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξαγδαίσλ αιιαγψλ ζηηο θνηλσληθέο θαη επαγγεικαηηθέο ζπλζήθεο. ηελ ελίζρπζε ηεο δεκηνπξγηθόηεηαο θαη ηεο πνιπδηάζηαηεο έθθξαζεο ησλ αηνκηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ, κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε πνιχπιεπξνπ θνηλσληθνχ πξνθίι. 16

17 ηελ αλάπηπμε επαγγεικαηηθώλ δεμηνηήησλ θαη επαγγεικαηηθήο ζπλείδεζεο, φπσο νξγαλσηηθέο, δηαπξνζσπηθέο δεμηφηεηεο, ζπλέπεηα, πξσηνβνπιία, ζπλεξγαηηθφηεηα θιπ. ηελ ελζάξξπλζε ηνπ λένπ θαη ηόλσζε ηνπ απηνζπλαηζζήκαηνο θαη απηνεθηίκεζήο ηνπ, ψζηε λα κπνξεί λα επαλαπξνζδηνξίδεη ηνπο ζηφρνπο ηνπ, ζε πεξίπησζε απνηπρίαο. Σειηθά ην άηνκν αλαπηχζζεηαη κε ηε βνήζεηα ηνπ ελεξγνχ πξνζαλαηνιηζκνχ θαη ηεο ζπκβνπιεπηηθήο, επηηπγράλνληαο παξάιιεια κε ηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ επαγγέικαηνο θαη ηελ επηδησθφκελε επαγγεικαηηθή πξνζαξκνγή, ηθαλνπνίεζε θαη επηηπρία. 17

18 2. ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΗ ΔΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ 2.1 Έλλνηα, Πεξηερόκελν θαη Θεσξίεο Δπαγγεικαηηθήο Αλάπηπμεο Ζ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ή αλάπηπμεο ηεο ζηαδηνδξνκίαο (career development) ηαπηίδεηαη κε ηελ εμειηθηηθή πνξεία ηνπ αηφκνπ φζν αθνξά ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπ ζην ρψξν θαη ηεο εξγαζίαο θαη ηηο απνθάζεηο ηνπ γηα ην επάγγεικα, ή ηα επαγγέικαηα, πνπ επηζπκεί ε επηδηψθεη λα αθνινπζήζεη [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Ο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ππνδειψζεη φηη ε είζνδνο ζε έλα επάγγεικα δελ πξνθχπηεη απφ κηα ζηηγκηαία απφθαζε αιιά απφ κηα καθξνρξφληα αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ ςπρνινγηθή εμέιημε ηνπ αηφκνπ, ελψ παξάιιεια δειψλεη ηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε θαη ζηαδηνδξνκία ηνπ αηφκνπ ζηα πιαίζηα ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο. Ο φξνο «επαγγεικαηηθή επηινγή» εθθξάδεη ηελ επηινγή ζπγθεθξηκέλνπ επαγγέικαηνο, ην νπνίν ζα αζθήζεη ην άηνκν, ελψ ζπρλά ζπγρέεηαη κε ην φξν «επαγγεικαηηθή πξνηίκεζε», πνπ εθθξάδεη ην πξνηηκψκελν επάγγεικα αιιά φρη απαξαίηεηα ην επάγγεικα πνπ ζα αζθήζεη ην άηνκν, γηα δηάθνξνπο ππνθεηκεληθνχο θαη αληηθεηκεληθνχο ιφγνπο. Οη πξψηεο πξνζπάζεηεο δηεξεχλεζεο ηεο δηαδηθαζίαο κεηάβαζεο ησλ λέσλ απφ ην ζρνιείν ζηελ εξγαζία απνηππψλνληαη ζηηο ιεγφκελεο ςπρνινγηθέο θαη γεληθέο ζεσξίεο γηα ηελ επαγγεικαηηθή επηινγή θαη αλάπηπμε. χκθσλα κε απηέο ηηο ζεσξίεο ε επαγγεικαηηθή επηινγή είηε θαζνξίδεηαη απφ θάπνην ηπραίν γεγνλφο ην νπνίν επεξεάδεη ηελ κεηέπεηηα πνξεία ηνπ αηφκνπ (ζεσξία ηνπ ηπραίνπ), είηε ην άηνκν επηιέγεη κηα ζηαδηνδξνκία ή έλα επάγγεικα πνπ ζα κεγηζηνπνηήζεη ην θέξδνο ηνπ θαη ζα ειαρηζηνπνηήζεη ηηο απψιεηέο ηνπ (νηθνλνκηθέο ζεσξίεο) [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Οη ζεσξίεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ησλ παξαγφλησλ (Frank Parsons 1909) ππνζηεξίδνπλ φηη ε επαγγεικαηηθή επηινγή πξνθχπηεη απφ ην ζπληαίξηαζκα ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ αηφκνπ κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ επαγγέικαηνο, ελψ ζχκθσλα κε ηελ ηππνινγηθή ζεσξία ηνπ Holland, ππάξρνπλ ηχπνη αλζξψπσλ κε ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά πξνζσπηθφηεηαο πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο επαγγεικαηηθέο επηινγέο [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Οη ςπρνδπλακηθέο θαη ςπραλαιπηηθέο ζεσξίεο γηα ηελ επαγγεικαηηθή επηινγή θαη αλάπηπμε ηνλίδνπλ ην ξφιν ησλ πξψησλ εκπεηξηψλ ηνπ αηφκνπ κέζα ζην νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ ζηελ επαγγεικαηηθή επηινγή (ζεσξία ηεο Anne Roe), ελψ επερείξεζαλ ηελ εξκελεία ησλ επαγγεικαηηθψλ επηινγψλ κε βάζε ην βαζκφ πνπ απηέο δίλνπλ ηελ επθαηξία γηα ηθαλνπνίεζε ησλ παξνξκήζεσλ θαη κείσζε ηεο έληαζεο (ζεσξία Bordin, Nachmann, Segal) [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Οη ζεσξίεο ηεο θνηλσληθήο κάζεζεο ζε ζρέζε κε ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη επηινγή δίλνπλ ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ έκκεζε κάζεζε, κέζσ ηεο κίκεζεο πξνηχπσλ (vicarious learning) θαη ζηελ απηεπάξθεηα, ζηελ ππνθεηκεληθή θξίζε ηνπ αηφκνπ σο πξνο ην θαηά πφζν ζα κπνξέζεη λα αληεπεμέιζεη ζηηο απαηηήζεηο θάπνηνπ επαγγεικαηηθνχ ξφινπ ή ζα θέξεη ζε πέξαο κε επηηπρία θάπνηα επαγγεικαηηθή δξαζηεξηφηεηα (ζεσξία ηνπ Βandura 1971, 1977). Απφ ηελ άιιε ν Krumboltz θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ ζηε δηθή ηνπ ζεσξία θνηλσληθήο κάζεζεο εληνπίδεη ηηο γελεηηθέο θαηαβνιέο θαη εηδηθέο ηθαλφηεηεο ηνπ αηφκνπ, ηηο πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο, ηηο παξειζνχζεο καζεζηαθέο εκπεηξίεο θαη ηηο δεμηφηεηεο πξνζέγγηζεο ηνπ έξγνπ σο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο ζρεηηθά κε ηε ζηαδηνδξνκία. πκπεξαζκαηηθά ζεσξνχλ φηη ε επηινγή ηεο ζηαδηνδξνκίαο είλαη κηα δηαρξνληθή δηαδηθαζία δσήο πνπ επεξεάδεηαη εθηφο απφ ηηο απνθάζεηο ηνπ αηφκνπ θαη απφ ηνπο θνηλσληθνχο θαη νηθνλνκηθνχο 18

19 πεξηνξηζκνχο σο πξνο ηε δηαζεζηκφηεηα νξηζκέλσλ επαγγεικάησλ θαη ηηο απαηηνχκελεο πξνυπνζέζεηο γηα είζνδν ζε απηά [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Οη εμειηθηηθέο ζεσξίεο είλαη νη θαζεαπηφ ζεσξίεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαζψο ζεσξνχλ ηελ επηινγή ηνπ επαγγέικαηνο σο ην ηειηθφ ζηάδην κηα καθξνρξφληαο / εμειηθηηθήο δηαδηθαζίαο, ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο απφ ηελ πξψηε παηδηθή ειηθία κέρξη ηελ σξηκφηεηα, πνπ νινθιεξψλεηαη κε ηελ ζηαζεξνπνίεζε ησλ επαγγεικαηηθψλ ελδηαθεξφλησλ θαη κε ηελ ηειηθή επαγγεικαηηθή επηινγή. Οη Ginzberg, Ginsburg, Axelrad θαη Ζerma (1951) παξνπζηάδνληαο ην πξψην νινθιεξσκέλν εμειηθηηθφ κνληέιν επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο δηέθξηλαλ ηξία ζηάδηα ζηελ εμειηθηηθή δηαδηθαζία επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ αηφκνπ σο εμήο: α. ζηάδην ηεο θαληαζίαο (fantasy stage): θπξηαξρεί ε αξρή ηεο επραξίζηεζεο θαη ε επηζπκία ηθαλνπνίεζεο ησλ γνλέσλ θαη ησλ δαζθάισλ. β. ζηάδην ησλ δνθηκαζηηθψλ επηινγψλ (tentative stage): ην άηνκν έρεη ζαθέζηεξε εηθφλα γηα ηηο ηθαλφηεηεο θαη ηα ελδηαθέξνληά ηνπ θαη είλαη πεξηζζφηεξν πξνζαλαηνιηζκέλν ζηελ πξαγκαηηθφηεηα γ. ξεαιηζηηθφ ζηάδην (realistic stage): ε επηινγή πξνθχπηεη απφ ηε ζχλζεζε ππνθεηκεληθψλ εθηηκήζεσλ θαη επίγλσζεο ηεο εμσηεξηθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Ζ εμειηθηηθή ζεσξία επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ Super (1953) ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ δηα βίνπ δηαδνρή πέληε επαγγεικαηηθψλ ζηαδίσλ σο εμήο: α. ζηάδην ηεο αλάπηπμεο, β. ζηάδην ηεο δηεξεχλεζεο, γ, ζηάδην ηνπ θαηαζηαιάγκαηνο, δ. ζηάδην ηεο ζπληήξεζεο, ε. ζηάδην ηεο παξαθκήο. Ζ πνξεία ησλ ζηαδίσλ νινθιεξψλεηαη κε ην ζπκβηβαζκφ ή ηε ζχλζεζε αλάκεζα ζηελ απηναληίιεςε θαη ηελ αληηθεηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα. Ζ εμειηθηηθή ζεσξία ησλ Tiedeman θαη O Hara παξνπζηάδεη ηελ δηαδηθαζία επαγγεικαηηθήο επηινγήο σο πξνζπάζεηα ηνπ αηφκνπ λα δηακνξθψζεη έλα επαγγεικαηηθφ «εγψ». Γηαηχπσζαλ ηα εμήο ζηάδηα ιήςεο απφθαζεο γηα ηελ επηινγή επαγγέικαηνο: α. ζηάδην ηεο πξνζκνλήο ή πξνεηνηκαζίαο, πνπ ρσξίδεηαη ζηηο θάζεηο ηεο δηεξεχλεζεο, απνθξπζηάιισζεο, επηινγήο θαη απνζαθήληζεο, νη νπνίεο δείρλνπλ ηηο κεηαβνιέο ζηελ απφθαζε πνπ ιακβάλεηαη, β. ζηάδην ηεο πινπνίεζεο ή πξνζαξκνγήο, πνπ ρσξίδεηαη ζηηο θάζεηο ηεο εηζαγσγήο, αλακφξθσζεο θαη νινθιήξσζεο, νπφηε ην άηνκν είλαη έηνηκν λα εθαξκφζεη ηηο επηινγέο ηνπ. Καηά ηε δεθαεηία ηνπ 60 εκθαλίζηεθαλ λέεο ζεσξίεο, γλσζηέο σο κνληέια ιήςεο απνθάζεσλ νη νπνίεο πεξηγξάθνπλ αλαιπηηθφηεξα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο γηα ηελ επαγγεικαηηθή δσή. Σν ζεσξεηηθφ πιαίζην ησλ κνληέισλ ιήςεο απφθαζεο δέρεηαη φηη ππάξρνπλ: α. έλα πξφζσπν πνπ ιακβάλεη κηα απφθαζε, β. κηα θαηάζηαζε πνπ απαηηεί ηε ιήςε κηαο απφθαζεο, γ. νξηζκέλεο πιεξνθνξίεο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαηά ηε ιήςε ηεο απφθαζεο. Σν άηνκν επεμεξγάδεηαη λνεηηθά ηηο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο θαη εμεηάδεη ηηο πηζαλφηεηεο έθβαζεο κε βάζε α. ηελ πηζαλφηεηα πνπ έρνπλ λα ζπκβνχλ θαη β. ηελ αμία ή ηελ σθειηκφηεηα πνπ έρνπλ γηα έλα άηνκν [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Οη Jepsen & Dilley (1974) δηέθξηλαλ ηα κνληέια απηά ζε δπν βαζηθέο θαηεγνξίεο, ηα πεξηγξαθηθά (descriptive) θαη ηα θαζνδεγεηηθά (prescriptive) κνληέια. Σα πεξηγξαθηθά κνληέια ιήςεο απνθάζεσλ ηνπ (Hilton, Vroom) αζρνινχληαη θπξίσο κε ηελ πεξηγξαθή ηνπ θπζηνινγηθνχ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο. Σν κνληέιν ιήςεο απφθαζεο ηνπ Hilton (1962) ζηεξίδεηαη ζηε ινγηθή επηινγή θαη ζηελ έλλνηα ηεο γλσζηηθήο αζπκθσλίαο κεηαμχ ησλ πεπνηζήζεσλ θαη ησλ πξνζδνθηψλ ηνπ αηφκνπ θαη ζηα ζρέδηά ηνπ γηα είζνδν ζε θάπνην επαγγεικαηηθφ ρψξν. Σν κνληέιν ιήςεο απφθαζεο ηνπ Vroom (1964) ππάγεηαη ζηε ζεσξία ησλ θηλήηξσλ ηεο ζπκπεξηθνξάο θαη κε βάζε ηε ζεσξία ησλ πεδίσλ ηνπ Lewin (1951) θάλεη δηάθξηζε αλάκεζα ζηελ 19

20 επαγγεικαηηθή πξνηίκεζε (ην επάγγεικα κε ην κεγαιχηεξν ζεηηθφ ζζέλνο) ηελ επαγγεικαηηθή επηινγή (ην επάγγεικα πξνο ην νπνίν ππάξρεη ε κεγαιχηεξε ζεηηθή δχλακε) θαη ηελ επαγγεικαηηθή επίηεπμε (ην επάγγεικα ζην νπνίν ηειηθά εηζέξρεηαη ην άηνκν), πνπ κπνξεί λα δηαθέξεη γηα δηάθνξνπο ιφγνπο απφ ην πξνηηκψκελν ή επηδησθφκελν [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Σα θαζνδεγεηηθά κνληέια ησλ Katz, Gelatt, Kaldor & Zytowski) αζρνινχληαη κε ην πσο πξέπεη λα ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο θαη παξέρνπλ ππνδείμεηο ζρεηηθά κε ην πσο πξέπεη λα εμειίζζεηαη ε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. Ο Katz (1963) θαζνξίδνληαο ηα ρξνληθά ζεκεία ιήςεο απφθαζεο ζηελ εθπαηδεπηηθή πνξεία ηνπ λένπ, δηαηχπσζε ην «κνληέιν γηα θαζνδήγεζε ζηε ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηε ζηαδηνδξνκία». Γίλεη έκθαζε: α. ζηηο ππνθεηκεληθέο αμίεο, βάζεη ησλ νπνίσλ εθδειψλεηαη ε πξνηίκεζε πξνο θάπνηεο επηινγέο θαη β. ζηηο πξνζδνθίεο ή ζηηο αληηθεηκεληθέο πηζαλφηεηεο πνπ δηαθαίλνληαη εθ ησλ πξνηέξσλ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηνπ αηφκνπ. Κάζε ελαιιαθηηθή επηινγή θξίλεηαη σο πξνο ηε «δχλακε επηζηξνθήο» σο πξνο θάζε αμία, δειαδή ην βαζκφ ζηνλ νπνίν αληαπνθξίλεηαη ζηελ θάζε αμία θαη ηειηθά, κεηά απφ καζεκαηηθνχο ππνινγηζκνχο, σο νξζή απφθαζε ζεσξείηαη ε επηινγή ηνπ επαγγέικαηνο κε ηελ κεγαιχηεξε «αλακελφκελε αμία» [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Ο Gelatt (1962), πξνηείλνληαο έλα παξφκνην κνληέιν ιήςεο απφθαζεο, ηνλίδεη ην ξφιν ηνπ ζπζηήκαηνο πξφβιεςεο ηνπ αηφκνπ, ζε ζρέζε κε ηα πηζαλά απνηειέζκαηα ησλ ελαιιαθηηθψλ επηινγψλ ηνπ θαη ηνπ αμηνινγηθνχ ζπζηήκαηνο ηνπ αηφκνπ, ζπλππνινγίδνληαο πφζν επηζπκεηά είλαη ηα απνηειέζκαηα απηά. Σν άηνκν θαηαιήγεη ζε κηα απφθαζε ηειηθή ή δηεξεπλεηηθή / πξνζσξηλή, νπφηε ππάξρεη αλάγθε γηα ζπιινγή πεξαηηέξσ αληηθεηκεληθψλ πιεξνθνξηψλ, κε ζηφρν ηελ αλαηξνπή ησλ ππνθεηκεληθψλ εθηηκήζεσλ, ζηελ πεξίπησζε πνπ απηέο βξίζθνληαη ζε δηάζηαζε κε ηελ αληηθεηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Οη Kaldor & Zytowski (1969) ππνζηεξίδνπλ φηη ην άηνκν επεμεξγάδεηαη ηηο εηζεξρφκελεο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο κε βάζε ην πηζαλφ θέξδνο ή θφζηνο πνπ ζπλεπάγεηαη θάζε επηινγή. πλεπψο, σο νξζή ζπζηήλνπλ ηελ επηινγή εθείλε κε ηελ πςειφηεξε θαζαξή αμία (θέξδνο), ππνινγηδφκελε σο ην αιγεβξηθφ άζξνηζκα ηνπ εηζεξρφκελνπ θφζηνπο θαη ηνπ εμεξρφκελνπ θέξδνπο, δειαδή «ε επηιεγφκελε απφ ηηο ελαιιαθηηθέο πνξείεο δελ είλαη εθείλε πνπ πξνζθέξεη ηα πεξηζζφηεξα εμεξρφκελα νθέιε αιιά απηή πνπ πξνζθέξεη ηε κεγαιχηεξε θαζαξή αμία» [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Σα κνληέια ιήςεο απνθάζεσλ απνβιέπνπλ ζηελ πξφβιεςε ηεο ζπκπεξηθνξάο θαη ζηελ δηακφξθσζε ελφο ζπζηήκαηνο θαζνδήγεζεο θαη ππνβνήζεζεο ζηε ιήςε απφθαζεο, πνπ βαζίδεηαη ζην αμηνινγηθφ ζχζηεκα ηνπ αηφκνπ. Σν αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφ πνζνζηφ πξφβιεςήο ηνπο δελ θαζηζηά πάλησο απφιπηε ηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο, φπσο απηά ηελ πεξηγξάθνπλ. Οη θνηλσληνινγηθέο ζεσξίεο γηα ηελ επαγγεικαηηθή επηινγή θαη αλάπηπμε ησλ Blau et al., Musgrave, Kenneth Roberts θ.ιπ. εληάζζνπλ ηηο ςπρνινγηθέο δηαδηθαζίεο ιήςεο απφθαζεο ζε έλα επξχηεξν θνηλσληθννηθνλνκηθφ πιαίζην. Σν κνληέιν ηνπ Blau θαη ησλ ζπλεξγαηψλ (1956) ππνζηεξίδεη φηη ε επαγγεικαηηθή επηινγή ζηεξίδεηαη ζηηο αμηνινγήζεηο ηνπ αηφκνπ γηα ηα επαγγέικαηα θαη ηηο εθηηκήζεηο ηνπ γηα ηηο πηζαλφηεηεο εηζφδνπ ζε θάζε έλα απ απηά, πάληα κε βάζε ηελ θνηλσληθή ηνπ εκπεηξία, πνπ νδεγεί ζηελ ηεξάξρεζε ησλ πξνηηκήζεσλ θαη ηελ ηεξάξρεζε ησλ πξνζδνθηψλ. Ζ επαγγεικαηηθή επηινγή πξνθχπηεη απφ ηνλ ζπκβηβαζκφ ησλ πξνηηκήζεσλ θαη ησλ πξνζδνθηψλ, κε ζθνπφ ηελ κεγηζηνπνίεζε ηνπ αλακελφκελνπ θέξδνπο [Κάληαο & Υαηδή (1991)]. Ο Musgrave (1967) βαζηδφκελνο ζηελ ζεσξία ηεο θνηλσληθνπνίεζεο θαη ηε ζεσξία ησλ ξφισλ, δίλεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζην ξφιν πνπ έρνπλ νη θνηλσληθέο δνκέο ζηε δηακφξθσζε ησλ 20