ΠΑΙΓΑΓΧΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΓΔΝΙΚΟΤ ΜΔΡΟΤ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΤΓΧΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΧΝ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΧΝ

Transcript

1 ΠΑΙΓΑΓΧΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΓΔΝΙΚΟΤ ΜΔΡΟΤ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΤΓΧΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΧΝ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΧΝ

2 ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ Δλφηεηα Ο ξφινο ησλ ΣΠΔ ζηε δφκεζε ηεο θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο Η έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηα πιαίζηα ησλ ζηφρσλ ηεο εθπαίδεπζεο γηα ην Σν πξφγξακκα «ΔΠΙΜΟΡΦΧΗ ΣΧΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΣΗ ΥΡΗΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ» Δπξσπατθή θαη Γηεζλήο Πνιηηηθή ζε ζέκαηα έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε-δξεπλεηηθά Γεδνκέλα γηα ηελ έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε Μνληέια εηζαγσγήο ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε ζε επίπεδν εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο θαη ζε επίπεδν ζρνιηθήο κνλάδαο 26 Δλφηεηα Απφ ηηο παξαδνζηαθέο ζηηο ζχγρξνλεο απφςεηο γηα ηε κάζεζε: Θεσξεηηθφ πιαίζην θαη κεηεμέιημε ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο χγρξνλεο ζεσξήζεηο γηα ηε κάζεζε. Δμέιημε ησλ αληηιήςεσλ γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε χγρξνλεο πξνζεγγίζεηο ζηε Γηδαθηηθή θαη ηε Μεζνδνινγία κε ηε δηακεζνιάβεζε ησλ ΣΠΔ Μέζνδνη θαη πξαθηηθέο δεκηνπξγίαο θαη ππνζηήξημεο θνηλνηήησλ κάζεζεο (Learning Communities) Αλάπηπμε καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ κε ηε ζπκβνιή ησλ Σ.Π.Δ. 86 Δλφηεηα Σν Γηαδίθηπν σο πεγή πιεξνθνξηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πφξσλ, σο κέζν επηθνηλσλίαο θαη σο «ρψξνο» δεκνζίεπζεο έξγσλ Γεκηνπξγία Μαζεζηαθνχ πιηθνχ Πνιπκέζσλ θαη Τπεξκέζσλ ρεδίαζε δηεξεχλεζε - αμηνπνίεζε αμηνιφγεζε ηζηνζειίδσλ, ηζηνρψξσλ θαη ππιψλ ρεδίαζε καζεκάησλ επηκφξθσζεο θαη δηδαζθαιίαο κε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ (ζεσξεηηθέο αξρέο θαη δηδαθηηθή πξαθηηθή) πζηήκαηα Γηαρείξηζεο ηεο Μάζεζεο (CMS, LMS): Γλσξηκία, ρξήζε θαη αμηνπνίεζε, δηδαθηηθή αμηνιφγεζε Οκνγελνπνίεζε βαζηθψλ γλψζεσλ ινγηζκηθνχ γεληθήο ρξήζεο - Δθπαηδεπηηθή αμηνπνίεζε, εξγαιείσλ γεληθήο ρξήζεο Πξφηππα Μαζεζηαθψλ Σερλνινγηψλ - Παξνπζίαζε θαη δηδαθηηθά νθέιε 128 Δλφηεηα Ιζηνξηθή εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζε ζρέζε κε ηελ εμέιημε ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ επηζηεκψλ ηεο Αγσγήο 137 2

3 4.2 Βαζηθέο θαηεγνξίεο ινγηζκηθνχ απφ πιεπξάο ραξαθηεξηζηηθψλ θαη απφ πιεπξάο δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε ηνπο Κξηηήξηα αμηνιφγεζεο, πιαίζην έληαμεο θαη θαηαιιειφηεηαο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Παξνπζίαζε, εμεξεχλεζε θαη ρξήζε πθηζηάκελνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ (Λνγηζκηθφ ΤΠΔΠΘ) Γξαζηεξηφηεηεο 150 Δλφηεηα ρνιηθφ εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο: Γλσξηκία, ρξήζε θαη δηαρείξηζε Αζθάιεηα (αληηβίσζε (antivirus), θιπ), αληίγξαθα αζθαιείαο (backup) Δηζαγσγή ζηα δίθηπα ( client / server, δηαρείξηζε πφξσλ θιπ) Αληηκεηψπηζε ζηνηρεησδψλ πξνβιεκάησλ ηερληθήο θχζεσο (αζθαιείαο, εγθαηάζηαζεο ινγηζκηθνχ θηι.) 202 Δλφηεηα Ιδηαηηεξφηεηεο ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ - Παηδαγσγηθέο αξρέο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ Ο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηή ελειίθσλ Δηδηθά ζέκαηα επηκφξθσζεο εθπαηδεπηηθψλ Υξεζηκφηεηα ησλ ΣΠΔ σο κέζν απηνεπηκφξθσζεο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο Γηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο ελήιηθσλ εθπαηδεπνκέλσλ Δλλνηνινγηθά, ζπλαηζζεκαηηθά θαη θνηλσληθά πξνβιήκαηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ζέκαηα ηεο επηκφξθσζήο ηνπο θαη αληηκεηψπηζή ηνπο ρεδίαζε θαη παξαγσγή θαηάιιεινπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ. Τινπνίεζε θαη αμηνιφγεζε επηκνξθσηηθψλ δξάζεσλ ζρεηηθά κε ζέκαηα ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε Δλζάξξπλζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνθεηκέλνπ λα εληάμνπλ ηηο ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή ηνπο πξαθηηθή Βαζηθά ζηνηρεία δηακφξθσζεο άκεζεο θαη ζπλερνχο επηθνηλσλίαο επηκνξθσηή-εθπαηδεπηηθψλ 227 3

4 ENOTHTA 1 Σερλνινγίεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ Δθπαίδεπζε, εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θαη επηζηεκνληθή ζεκειίσζε πγγξαθείο Δπαλζία Μαθξή Μπφηζαξε αξάληνο Φπράξεο 4

5 1.1 Ο ξφινο ησλ ΣΠΔ ζηε δφκεζε ηεο θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο Νη δηεζλείο θνηλσληθν-νηθνλνκηθέο θαη επηζηεκνληθέο εμειίμεηο, επεξεάδνληαο ηηο πξαθηηθέο επηθνηλσλίαο ζε εζληθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν, νδήγεζαλ ζηελ εηζαγσγή ηεο έλλνηαο Θνηλσλία ηεο Ξιεξνθνξίαο (ΘηΞ). Ζ αλαθνξά ζηελ έλλνηα ηεο Θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο πξνθχπηεη απφ ηελ είζνδν ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη νηθνλνκηψλ ζε κηα λέα θάζε δηαθξηηά δηαθνξνπνηεκέλε απφ ηηο πξνγελέζηεξεο, θαζψο ζην πεδίν ησλ επηζηεκψλ ε ζπγθεθξηκέλε έλλνηα θαζίζηαηαη ηθαλή λα εξκελεχζεη ηηο ζχγρξνλεο εμειίμεηο. Ζ έλλνηα ηεο Θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο εκθαλίδεηαη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία πεξίπνπ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960, ζηε κεηαβηνκεραληθή θνηλσλία, ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ε γλψζε θαη ε πιεξνθνξία δηαδξακαηίδνπλ έλα ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ξφιν. Πήκεξα, ε Θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο πξνβάιιεηαη είηε σο κηα επαλάζηαζε πξνθχπηνπζα απφ ηελ επέθηαζε ησλ Ρερλνινγηψλ ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ (ΡΞΔ), είηε σο κηα αλακφξθσζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ, κέζα απφ ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ξφινπ ηεο γλψζεο ζην πιαίζην ηεο εξγαζηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ηελ αλαδηακφξθσζε ησλ θνηλσληθψλ θαη πνιηηηθψλ ζρέζεσλ (ACM Computing Curricula Πην πιαίζην ηεο αλακφξθσζεο ησλ νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ, ε Θνηλσλία ηεο Γλψζεο είρε σο άκεζν απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε ηεο έλλνηαο ηεο «θνηλσλίαο ηεο κάζεζεο» θαη ηεο «δηα βίνπ εθπαίδεπζεο». Ππλεπψο ε Θνηλσλία ηεο Γλψζεο δελ κπνξεί λα εμεηαζηεί αλεμάξηεηα απφ ηελ έληαμε ησλ Ρερλνινγηψλ Ξιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληψλ (ΡΞΔ) ζε φια ηα επίπεδα θαη κνξθέο ηεο εθπαίδεπζεο. Ζ Γηάρπζε ησλ ΡΞΔ ζηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα, ζπληειεί ζε κεηαζρεκαηηζκνχο ησλ παξαγσγηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο, φπνπ νη επέιηθηεο κνξθέο, νη θαηλνηνκίεο θαη νη κνξθέο κεηαβαιιφκελεο γλψζεο θαη επηκφξθσζεο έξρνληαη λα αληηθαηαζηήζνπλ ηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο ηηο ζρεηηθέο κε ην νηθνλνκηθφ θεθάιαην θαη ηηο εξγαζηαθέο κνξθέο θαη ζρέζεηο. Ζ επξπδσληθφηεηα, σο ηερλνινγία επηθνηλσλίαο, έδσζε ηε δπλαηφηεηα ηαρείαο κεηαθνξάο ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ κε πςειέο απαηηήζεηο εχξνπο ζχλδεζεο, φπσο απηφλνκα βίληεν θαη απαίηεζε (video on demand), αιιά θαη ηε ζχγρξνλε ξνή εηθφλαο θαη ήρνπ (video streaming). Ππγρξφλσο, ππεηζέξρεηαη ζηηο νηθνλνκηθέο πξαθηηθέο, θαζψο ην 45% ησλ Κηθξψλ θαη Κεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ ηεο ρψξαο ρξεζηκνπνηνχλ ππνινγηζηέο θαη ην 62% απηψλ ρξεζηκνπνηεί επξπδσληθφ Ηληεξλεη, αλεβάδνληαο θαηά 75% ηελ παξαγσγηθφηεηα θαη θαηά 78% ηελ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηνπο - ζχκθσλα κε πξφζθαηε έξεπλα ηνπ Δζληθνχ Γηθηχνπ Έξεπλαο θαη Ρερλνινγίαο ελψ ηνλίδεηαη ε ζεκαζία ηεο 5

6 επξπδσληθφηεηαο γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηελ Θνηλσλία ηεο Γλψζεο ( 1.2 Η έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηα πιαίζηα ησλ ζηφρσλ ηεο εθπαίδεπζεο γηα ην Πηε Πχλνδν ηνπ Δπξσπατθνχ Ππκβνπιίνπ ηεο Ιηζζαβφλαο ην 2000, νη Αξρεγνί ησλ Θξαηψλ θαη Θπβεξλήζεσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ) δηαπίζησζαλ φηη ε Δ.Δ βξίζθεηαη αληηκέησπε µε «µηα µεγάιε πνηνηηθή κεηαιιαγή, ε νπνία πξνθχπηεη απφ ηελ παγθνζκηνπνίεζε θαη ηηο πξνθιήζεηο µίαο λέαο νηθνλνκίαο θαζνδεγνχκελεο απφ ηε γλψζε», θαη έζεζαλ γηα ηελ Δ.Δ. ην Πηξαηεγηθφ Πηφρν γηα ην 2010 «λα γίλεη ε αληαγσληζηηθφηεξε θαη δπλακηθφηεξε νηθνλνκία πνπ ζα βαζίδεηαη ζε γλψζε ηθαλή γηα βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε, µε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη µε κεγαιχηεξε θνηλσληθή ζπλνρή». Πην πιαίζην απηφ πηνζεηήζεθε ε άπνςε φηη νη αιιαγέο απηέο απαηηνχλ φρη µφλν «ην ξηδηθφ κεηαζρεκαηηζκφ ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο», αιιά θαη «έλα ηνικεξφ πξφγξακκα γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξφλνηαο θαη εθπαίδεπζεο». Δπίζεο ην 2006, ε θνηλή ελδηάκεζε έθζεζε πξνφδνπ ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο εξγαζίαο «Δθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε 2010» επηζεκαίλεη φηη φινη νη πνιίηεο πξέπεη, θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο, λα απνθηνχλ δεμηφηεηεο θαη λα ηηο επηθαηξνπνηνχλ, θαη φηη πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο εηδηθέο αλάγθεο ησλ αηφκσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ηνλ θίλδπλν ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ (ηφζν πνζνηηθά φζν θαη πνηνηηθά) είλαη, επίζεο, ζεκαληηθή γηα ηελ αλάπηπμε ησλ δεμηνηήησλ ησλ αηφκσλ κε πξνζφληα κέζνπ θαη πςεινχ επηπέδνπ (Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο πξνο ην Ππκβνχιην, ην Δπξσπατθφ Θνηλνβνχιην, ηελ Δπξσπατθή Νηθνλνκηθή θαη Θνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Ξεξηθεξεηψλ: Γηα ηε ζέζπηζε θνηλψλ αξρψλ φζνλ αθνξά ηελ επειημία κε αζθάιεηα: Ξεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο κέζσ ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα, Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ πηνζεηήζεθε ε ρξήζε ηεο αλνηθηήο κεζφδνπ ζπληνληζκνχ, ε νπνία απέθηεζε ηελ νινθιεξσκέλε ηεο κνξθή (ζηα ζπκπεξάζκαηα ηεο Ππλφδνπ ηνπ Ινπμεκβνχξγνπ) θαη ζπλίζηαηαη ζε κία ζπληνληζκέλε ζηξαηεγηθή κέζσ ηεο νπνίαο ηα θξάηε κέιε ζέηνπλ θνηλνχο ζηφρνπο θαζψο θαη θνηλέο δηαδηθαζίεο γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πξνφδνπ ηνπο πξνο ηελ επίηεπμή απηή. Ρν λέν απηφ εξγαιείν πξνσζεί ηελ αλάπηπμε ζπλεθηηθψλ πνιηηηθψλ ζηελ Δπξψπε ζε ηνκείο φπσο ε εθπαίδεπζε, φπνπ απνθιείεηαη κελ θάζε πνιηηηθή ελαξκφληζεο πνπ ππνλνκεχεη ηε δηαθνξεηηθφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ θξαηψλ κειψλ, αιιά πθίζηαηαη ζπγρξφλσο ηελ αλάγθε ελφο «επξσπατθνχ εθπαηδεπηηθνχ ρψξνπ». 6

7 Ξξφθεηηαη δειαδή, γηα κηα κέζνδν πνπ ζέβεηαη ηελ θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ, φπσο πξνβιέπεηαη ζηηο ζπλζήθεο, ελψ παξάιιεια παξέρεη έλα λέν πιαίζην ζπλεξγαζίαο ησλ θξαηψλ κειψλ, ψζηε νη εζληθέο πνιηηηθέο λα ζπγθιίλνπλ ππέξ ηεο πινπνίεζεο νξηζκέλσλ θνηλψλ ζηφρσλ κέζσ: ηεο πηνζέηεζεο θνηλψλ εξγαιείσλ κέηξεζεο (ζηαηηζηηθέο πξνζεγγίζεηο, δείθηεο) γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εμέιημεο πξνο ηνπο θαζνξηζκέλνπο ζηφρνπο, ηεο αλάπηπμεο κέζσλ-εξγαιείσλ ζπλεξγαζίαο θαη ζχγθξηζεο πνπ εληζρχνπλ ηελ θαηλνηνκία, ηελ πνηφηεηα θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο (δηάδνζε ησλ «θαιψλ πξαθηηθψλ», πξφηππα ζρέδηα θιπ.) Ζ Πηξαηεγηθή ηεο Ιηζζαβφλαο πηνζεηήζεθε αθνινπζψληαο ηελ απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ θαη ην άλνηγκα ησλ ζπλφξσλ ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ. Γελ πηνζεηήζεθε σο έλα ζηαηηθφ θείκελν θαηαγξαθήο πξνζέζεσλ θαη ζηφρσλ, αιιά σο έλα επξχ θαη πξφζθνξν πεδίν αληαιιαγήο πξνβιεκαηηζκψλ θαη εθαξκνγήο πνιηηηθήο, κεηαμχ θαη εληφο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη απνηειεί έλα ζεκαληηθφ βήκα ζηελ πνξεία γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ηελ ελδπλάκσζή ηεο θαη σο πνιηηηθήο νληφηεηαο ( Ρα ζπκπεξάζκαηα ηνπ Δπξσπατθνχ Ππκβνπιίνπ ηεο Ιηζζαβφλαο ην 2000, έζεζαλ σο λέν Πηξαηεγηθφ Πηφρν γηα ηελ επφκελε δεθαεηία ηε ζεκειίσζε ηεο Δθπαίδεπζεο θαη Θαηάξηηζεο σο κέζν γηα ηελ επηηπρή κεηάβαζε ζε κηα θνηλσλία- νηθνλνκία βαζηζκέλεο ζηε γλψζε. Πην Ππκβνχιην ηεο Πηνθρφικεο ηεο 23εο θαη 24εο Καξηίνπ 2001 επηβεβαηψζεθε ν παξαπάλσ ζηφρνο ηεο Ιηζζαβφλαο θαη απνθαζίζζεθε ε πηνζέηεζε «ζπγθεθξηκέλσλ κειινληηθψλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ζην πεδίν ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο» πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο, ζηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο φισλ ζηε γλψζε κέζσ ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο - θαζψο θαη ζην «άλνηγκα» ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ θξαηψλ κειψλ ζηηο παγθφζκηεο πξνθιήζεηο Πεξηγξαθή ησλ ζηφρσλ ηόρνο 1: Βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο Ζ εθπαίδεπζε θαη ε θαηάξηηζε αληηπξνζσπεχνπλ έλα θαη' εμνρήλ κέζν γηα ηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή ζπλνρή, θαζψο θαη έλα ζπνπδαίν νηθνλνκηθφ πιενλέθηεκα γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Ρν δεηνχκελν είλαη λα εληζρπζεί ε πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ θαη λα θαηαβιεζνχλ πξνζπάζεηεο γηα ηελ απφθηεζε βαζηθψλ δεμηνηήησλ πνπ ζα πξέπεη λα είλαη ζχγρξνλεο ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο εμειίμεηο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο. Ν ζηφρνο 7

8 επνκέλσο, είλαη λα βειηησζνχλ ηα εθφδηα ησλ πνιηηψλ ζε φ,ηη αθνξά, αθελφο, ζηελ αλάγλσζε, ζηε γξαθή θαη ζηελ αξηζκεηηθή θαη, αθεηέξνπ, ζηελ απφθηεζε δεμηνηήησλ ζρεηηθψλ κε ηηο Ρερλνινγίεο ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο. Ζ ελίζρπζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ εμνπιηζκνχ ησλ ζρνιείσλ θαη ησλ θέληξσλ θαηάξηηζεο κε ηε βέιηηζηε ρξήζε ησλ πφξσλ απνηειεί επίζεο πξνηεξαηφηεηα. Ξξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζζεί ε αληαγσληζηηθή ζέζε ηεο Δπξψπεο ζηελ απξηαλή νηθνλνκία επηδηψθεηαη ε αχμεζε ηνπ δπλακηθνχ ζε θιάδνπο ζρεηηθνχο κε ηα καζεκαηηθά θαη ηηο θπζηθέο επηζηήκεο. Ζ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζεκαίλεη, ηέινο, εμηζνξξφπεζε πφξσλ θαη αλαγθψλ, θάηη πνπ ζα επηηξέςεη ζηα ζρνιηθά ηδξχκαηα λα πξαγκαηνπνηήζνπλ λέεο ζπκπξάμεηο πνπ ζα ηα βνεζήζνπλ ζην λέν ηνπο ξφιν. ηόρνο 2: Γηεπθόιπλζε ηεο πξόζβαζεο όισλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε Ρν επξσπατθφ κνληέιν θνηλσληθήο ζπλνρήο πξέπεη λα κπνξεί λα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο φισλ ησλ πνιηηψλ ζηα ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο (επίζεκεο ή/ θαη άηππεο κνξθέο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο) θαζψο θαη ηε δπλαηφηεηα κεηάβαζεο απφ έλα ζχζηεκα ζπνπδψλ ζε έλα άιιν (γηα παξάδεηγκα απφ ηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε). θαη απηφ ζα πξέπεη λα κπνξεί λα πξαγκαηνπνηείηαη απφ ηελ παηδηθή ειηθία έσο ηελ ελήιηθε δσή. Ρν άλνηγκα ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο θαη ε πξνζαξκνγή απηψλ ζηηο αλάγθεο ησλ ελ δπλάκεη εθπαηδεπφκελσλ νχησο ψζηε λα θαηαζηνχλ ειθπζηηθφηεξα πξνο ηηο νκάδεο-ζηφρνπο - κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ θαζηέξσζε ηνπ πνιίηε σο ελεξγνχ ζηα θνηλά. ηόρνο 3: Άλνηγκα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο ζηνλ θόζκν Ν ζηφρνο απηφο πεξηιακβάλεη, αθελφο, ηε δηακφξθσζε ελφο επξσπατθνχ ρψξνπ ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο, κέζσ ηεο θηλεηηθφηεηαο θαη ηεο δηδαζθαιίαο μέλσλ γισζζψλ, θαη αθεηέξνπ, ηελ ελίζρπζε ησλ δεζκψλ ηεο εθπαίδεπζεο κε: ηελ αγνξά εξγαζίαο, ηελ έξεπλαο, ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο θαη ηελ θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ. Ρν Δπξσπατθφ Ππκβνχιην ηεο Βαξθειψλεο ηεο 15εο θαη 16εο Καξηίνπ 2002 ελέθξηλε ην «Ιεπηνκεξέο Ξξφγξακκα Δξγαζίαο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ζηφρσλ ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο», νχησο ψζηε λα θαηαζηνχλ «έλα πνηνηηθφ ζεκείν αλαθνξάο παγθνζκίσο έσο ην 2010», νπφηε θαη πξνζππέγξαςε ην πξφγξακκα εξγαζηψλ θαη ελδεηθηηθφ θαηάινγν δεηθηψλ γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πξνφδνπ, φζνλ αθνξά ηελ επίηεπμε δεθαηξηψλ ζηφρσλ βάζεη ηεο «Αλνηθηήο Κεζφδνπ Ππληνληζκνχ». Ρν Ιεπηνκεξέο Ξξφγξακκα Δξγαζίαο δηακνξθψλεη έλα εληαίν πιαίζην παξαθνινχζεζεο ησλ 13 απηψλ ζηφρσλ κέζσ 33 ελδεηθηηθψλ δεηθηψλ. Ζ κέηξεζε κέζσ ησλ δεηθηψλ απηψλ ηεο πξνφδνπ ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο, σο πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Ιηζζαβφλαο, θαζνξίδεη ηε ράξαμε 8

9 θαηεπζχλζεσλ θαη πνιηηηθψλ κέηξσλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ επηκέξνπο ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ, ζην πιαίζην ηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο πινπνίεζεο. Ξαξαζέηνπκε ζπλνπηηθά ηνπο γεληθνχο θαη επηκέξνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηνπ παξφληνο πξνγξάκκαηνο. ηόρνο 1: Βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο. ηξαηεγηθνί ηόρνη: Α. Βειηίσζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο εθπαηδεπηηθώλ θαη εθπαηδεπηώλ Ρν θεληξηθφ δήηεκα ζην νπνίν αλαθέξεηαη ν ζηφρνο απηφο αθνξά : ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δεμηνηήησλ πνπ ζα πξέπεη λα δηαζέηνπλ νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη εθπαηδεπηέο ηνπο βάζεη ησλ κεηαβαιιφκελσλ ξφισλ ηνπο ζην πιαίζην ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο, ηελ εμαζθάιηζε ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα επαξθή ππνζηήξημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ, ψζηε λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο πξνθιήζεηο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο, κεηαμχ άιισλ, κέζσ ηεο αξρηθήο θαηάξηηζεο θαη ηεο ζπλερνχο επηκφξθσζεο ζηελ πξννπηηθή ηεο Γηά βίνπ Κάζεζεο, ηελ εμαζθάιηζε ηεο επάξθεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα θαη ηα επίπεδα εθπαίδεπζεο, ηελ πξφβιεςε ησλ καθξνπξφζεζκσλ αλαγθψλ ηνπ θιάδνπ θαη ηελ αχμεζε ηεο ειθπζηηθφηεηαο ηνπ ηεο ελαζρφιεζεο κε απηφλ ηνλ θιάδν. Ζ εμέιημε ηνπ αξηζκνχ ησλ αηηνχλησλ γηα πξνγξάκκαηα επηκφξθσζεο (εθπαηδεπηηθνί θαη εθπαηδεπηέο) θαη ην πνζνζηφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπηψλ πνπ αθνινπζνχλ Ππλερηδφκελε Δπαγγεικαηηθή Θαηάξηηζε (Continuing Vocational Training) είλαη έλαο δείθηεο ηνπ ηειεπηαίνπ απφ αλσηέξσ. Β. Αλάπηπμε δεμηνηήησλ γηα ηελ θνηλσλία ηεο γλώζεο Ρν θεληξηθφ δήηεκα ζην νπνίν αλαθέξεηαη ν ζηφρνο απηφο, αθνξά : ηνλ πξνζδηνξηζκφ λέσλ βαζηθψλ δεμηνηήησλ θαη ηελ ελζσκάησζε απηψλ, καδί κε ηηο παξαδνζηαθέο βαζηθέο δεμηφηεηεο, ζηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ. Δπίζεο αλαθέξεηαη ζηα κέζα εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο θαη δηαδηθαζίεο γηα ηελ απφθηεζε θαη δηαηήξεζε απηψλ ησλ δεμηνηήησλ, κε ζεβαζκφ πξνο ηα ιηγφηεξν επλνεκέλα άηνκα, ηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο, ηα άηνκα κε ηδηαηηεξφηεηεο θαη καζεζηαθέο δπζθνιίεο, είηε είλαη λένη πνπ εγθαηαιείπνπλ ην ζρνιείν, είηε ελήιηθνη εθπαηδεπφκελνη, ηελ πξνψζεζε ηεο επίζεκεο πηζηνπνίεζεο βαζηθψλ δεμηνηήησλ, πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιχλεηαη ε Ππλερηδφκελε Δπαγγεικαηηθή Θαηάξηηζε θαη ε απαζρνιεζηκφηεηα. 9

10 Έλαο απφ ηνπο δείθηεο είλαη ε ζπλερήο επηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ απφθηεζε λέσλ δεμηνηήησλ. Γ. Δμαζθάιηζε ηεο πξόζβαζεο όισλ ζηηο ΣΠΔ Ρν θεληξηθφ δήηεκα ζην νπνίν αλαθέξεηαη απηφο ν ζηξαηεγηθφο ζηφρνο αθνξά : ζηελ παξνρή επαξθνχο εμνπιηζκνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, ψζηε λα θαηαζηεί δπλαηή ε αμηνπνίεζε ησλ ΡΞΔ θαη ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηηο πξαθηηθέο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, ηελ ελζάξξπλζε ηεο ρξήζεο θαηλνηφκσλ ηερληθψλ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο, πνπ βαζίδνληαη ζηηο ΡΞΔ. Γείθηεο απηψλ είλαη: 1. ην πνζνζηφ δηδαζθφλησλ πνπ έρνπλ θαηαξηηζζεί ζηε ρξήζε ΡΞΔ ζην ζρνιείν 2. ην πνζνζηφ καζεηψλ θαη ζπνπδαζηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ΡΞΔ ζηηο ζπνπδέο ηνπο 3. ην πνζνζηφ καζεκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ΡΞΔ ζηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα θαη ηα θέληξα θαηάξηηζεο εθπαηδεπηηθψλ. Γ. Αύμεζε ηεο πξνζέιεπζεο ζηηο επηζηεκνληθέο θαη ηερλνινγηθέο ζπνπδέο Δ. Βέιηηζηε ρξήζε ησλ πόξσλ ηόρνο 2: Γηεπθόιπλζε ηεο πξόζβαζεο όισλ ζηα ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο. Δπηκέξνπο ζηόρνη: Α. Αλνηθηό πεξηβάιινλ κάζεζεο Β. Διθπζηηθόηεξε κάζεζε Γ. Πξνώζεζε ηεο ελεξγνπνίεζεο ηνπ πνιίηε, ηεο ηζόηεηαο ησλ επθαηξηώλ θαη ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο ηόρνο 3: πζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο αλνηθηά ζηνλ επξύηεξν θόζκν. Δπηκέξνπο ζηξαηεγηθνί ζηόρνη Α. Δλίζρπζε ησλ δεζκώλ κε ηνλ θόζκν ηεο εξγαζίαο θαη ηελ έξεπλα, θαζώο θαη κε ηελ επξύηεξε θνηλσλία Β. Αλάπηπμε ηνπ επηρεηξεκαηηθνύ πλεύκαηνο Γ. Πξνώζεζε ηεο εθκάζεζεο μέλσλ γισζζώλ Γ. Αύμεζε ηεο θηλεηηθόηεηαο θαη ησλ αληαιιαγώλ 10

11 Δ. Δλίζρπζε ηεο επξσπατθήο ζπλεξγαζίαο Ρν ρξνλνδηάγξακκα πξνέβιεπε ηελ αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ ζηα κέζα ηνπ 2003 θαη, ζηε ζπλέρεηα, ελδηάκεζε έθζεζε γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο εξγαζίαο, ε νπνία ζα ππνβάιεην ζηελ εαξηλή ζχλνδν θνξπθήο ην 2004, θαη ηειηθή έθζεζε ην Ζ πεξηνδηθή παξαθνινχζεζε ησλ επηδφζεσλ θαη ηεο πξνφδνπ µε ηε ρξήζε δεηθηψλ θαη επηπέδσλ αλαθνξάο (εθζέζεηο αμηνιφγεζεο) απνηειεί βαζηθφ κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο Ιηζζαβφλαο, δεδνκέλνπ φηη επηηξέπεη ηνλ εληνπηζκφ Ηζρπξψλ Πεκείσλ θαη Αδπλακηψλ, µε ζηφρν ηελ θαζνδήγεζε ησλ βξαρππξφζεζκσλ θαη καθξνπξφζεζκσλ κέηξσλ ηεο Πηξαηεγηθήο γηα ηελ Δθπαίδεπζε θαη ηελ Θαηάξηηζε. Ρν Ππκβνχιην Δθπαίδεπζεο ηνπ Καΐνπ ηνπ 2003 ελίζρπζε θαη επηβεβαίσζε ηνλ θεληξηθφ ξφιν ησλ δεηθηψλ θαη ησλ κέηξσλ ζχγθξηζεο γηα ηε κέηξεζε ηεο πξνφδνπ θαη ηελ θαζηέξσζε θαηεπζχλζεσλ θαη πνιηηηθψλ πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Ιηζζαβφλαο. Πηα πιαίζηα ησλ εξγαζηψλ γηα ηνπο ζηφρνπο ηεο εθπαίδεπζεο κέρξη ην 2010, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή δεκηνχξγεζε νκάδεο εξγαζίαο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ απηψλ θαη ησλ κεζφδσλ πινπνίεζήο ηνπο. Νη ζηφρνη απηνί, πξνέθηαζε ησλ αξρψλ ηεο Ιηζζαβφλαο, ζπγθιίλνπλ κε ηηο απαηηήζεηο ηεο «Θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο» πξνζαξκνζκέλεο ζηηο εζληθέο θαη θνηλσληθέο ηδηαηηεξφηεηεο θαη αλάγθεο ησλ θξαηψλ κειψλ. Ζ νκάδα εξγαζίαο γηα ηνλ ζηφρν 1Α: εθπαίδεπζε εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπηψλ ηνπο, αθνχ έιαβε ππφςε ηηο εθζέζεηο γηα ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε απφ ηα θξάηε-κέιε, πξνψζεζε ηε κέζνδν ησλ επηζθέςεσλ κειέηεο ζε νξηζκέλα θξάηε κέιε γηα λα δηαπηζησζεί ν βαζκφο πινπνίεζεο ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ήδε δηακνξθσζεί. Ν ζθνπφο απηήο ηεο κεζφδνπ δελ ήηαλ ε αληαιιαγή θαιψλ πξαθηηθψλ (αθνχ κηα θαιή πξαθηηθή ζε έλα θξάηνο κέινο δελ ζπλεπάγεηαη θαη ηελ θαηαιιειφηεηα απηήο ζε έλα άιιν, εμαηηίαο ησλ δηαθνξεηηθψλ ζπλζεθψλ θάζε θξάηνπο), αιιά ηε κειέηε ηεο δηαδηθαζίαο φζνλ αθνξά ηελ πηνζέηεζε, ηελ πινπνίεζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ πξαθηηθψλ απηψλ. Ζ έθζεζε ηεο νκάδαο εξγαζίαο πξνζδηφξηζε ηηο δεμηφηεηεο θαη ηηο ηδηφηεηεο πνπ απαηηνχληαη απφ ην επάγγεικα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηηο θαηεπζχλζεηο ψζηε νη εθπαηδεπηηθνί λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο πξνθιήζεηο ησλ ζηφρσλ γηα ην Ζ έθζεζε εζηηάδεη ζε δπν ζεκεία: ην πξψην ζεκείν αλαθέξεηαη ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο κε ηε δεκηνπξγία ελφο θνηλνχ επξσπατθνχ πιαηζίνπ αλαθνξηθά κε ηηο ηθαλφηεηεο θαη ζηηο δεμηφηεηεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ ηνπο, θαη ην δεχηεξν ζηελ αλάπηπμε ζηξαηεγηθψλ γηα ηε δεκηνπξγία δεηθηψλ πνπ ζα κεηξνχλ ηε βειηίσζε ζηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. 11

12 Δπηπιένλ ε εξγαζία ηεο νκάδαο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηφληζε ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο αλάπηπμεο: Α) πνιηηηθώλ γηα ηε ζπλεθηηθή δηά βίνπ κάζεζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαζώο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλέιημε Β) θαηάιιεισλ ζπζηεκάησλ πηζηνπνίεζεο θαη αμηνιόγεζεο Γ) λέσλ ηύπσλ ζπλεξγαζίαο αλάκεζα ζηα ηδξύκαηα εθπαίδεπζεο εθπαηδεπηηθώλ θαη ηα ζρνιεία. Ζ Έθζεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Ππκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο (ΔΠΠΔ) γηα ηνπο ζηφρνπο ηεο εθπαίδεπζεο κέρξη ην 2010, ηνλίδεη ην ξφιν ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ ηνπο ζηελ θνηλσλία ηεο γλψζεο θαη δίλεη έκθαζε: (1) ζηε ζηήξημε πνπ ζα πξέπεη λα παξέρεηαη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα ζπλερή επαγγεικαηηθή αλέιημε, (2) ζηε ζπνπδαηφηεηα ηεο χπαξμεο ελφο θνηλνχ πιαηζίνπ πξνζφλησλ θαη ηθαλνηήησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη (3) ζηε δηαθάλεηα αλάκεζα ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. Ζ ΔΠΠΔ ηνλίδεη επίζεο φηη, ζηα πιαίζηα ηεο Γηά βίνπ Κάζεζεο, ζα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ θνηλέο αξρέο θαη ζπζηήκαηα αλαθνξάο ζηα πιαίζηα ηεο επίηεπμεο ησλ θνηλψλ ζηφρσλ Αλάπηπμε πνιηηηθώλ γηα ηε ζηήξημε ησλ εθπαηδεπηηθώλ Νη εθπαηδεπηηθνί 1 θαη νη εθπαηδεπηέο 2 δηαδξακαηίδνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ ππνζηήξημε ηεο καζεζηαθήο εκπεηξίαο ησλ εθπαηδεπφκελσλ. Απνηεινχλ θνξείο λεπξαιγηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ εμέιημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ θαη γηα ηελ εθαξκνγή ησλ κεηαξξπζκίζεσλ νη νπνίεο κπνξνχλ λα θαηαζηήζνπλ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε «ηελ πην απνδνηηθή, θαζνδεγνχκελε απφ ηε γλψζε, νηθνλνκία ζηνλ θφζκν κέρξη ην 2010». Νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη εθπαηδεπηέο αλαγλσξίδνπλ φηη ε πςειήο πνηφηεηαο εθπαίδεπζε πξνζθέξεη θαιχηεξεο θνηλσληθέο δεμηφηεηεο θαη πνηθίιεο επθαηξίεο απαζρφιεζεο. Νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη εθπαηδεπηέο νθείινπλ λα είλαη θαηάιιεια εθνδηαζκέλνη, έηζη ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο εμειηζζφκελεο πξνθιήζεηο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο, αιιά θαη λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζε απηή θαη λα πξνεηνηκάδνπλ ηνπο καζεηέο γηα ηε Γηά βίνπ Κάζεζε. Νθείινπλ, ζπλεπψο, λα είλαη ηθαλνί λα αλαζηνράδνληαη ζρεηηθά κε ηηο δηαδηθαζίεο ηεο 1 Πην παξφλ έγγξαθν σο εθπαηδεπηηθόο ζεσξείηαη έλα άηνκν ην νπνίν αλαγλσξίδεηαη σο έρνλ ηελ ηδηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (ή αληίζηνηρε) ζχκθσλα κε ηε λνκνζεζία θαη ηνπο θαλνληζκνχο κηαο ζπγθεθξηκέλεο ρψξαο. Ν φξνο «αληίζηνηρε» ρξεηάδεηαη θαζψο ζε νξηζκέλεο ρψξεο κπνξεί λα ππάξρνπλ νκάδεο εθπαηδεπηηθψλ κε δηαθνξεηηθνχο ηίηινπο αιιά λα έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε (status). Πε απηφ ην πιαίζην νη εθπαηδεπηηθνί κπνξεί λα εξγάδνληαη κε παηδηά ηεο πξνζρνιηθήο ειηθίαο, ηεο πξσηνβάζκηαο θαη ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, θαζψο θαη κε ελήιηθνπο ζπνπδαζηέο. 2 Πην παξφλ έγγξαθν σο εθπαηδεπηήο ζεσξείηαη θάπνηνο πνπ εξγάδεηαη κε καζεηέο ηεο ζρνιηθήο ειηθίαο θαη κε λεαξνχο ελήιηθεο πνπ παξαθνινπζνχλ πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο ζε ζρνιεία, θνιέγηα, εηαηξίεο ή νξγαληζκνχο θαηάξηηζεο. 12

13 κάζεζεο θαη ηεο δηδαζθαιίαο, κέζσ κηαο δηαξθνχο ελαζρφιεζεο κε ηε γλψζε ηνπ εηδηθνχ ηνπο αληηθεηκέλνπ, κε ην πεξηερφκελν ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, ηελ παηδαγσγηθή, ηελ θαηλνηνκία, ηελ έξεπλα θαη ηηο θνηλσληθν-πνιηηηζκηθέο δηαζηάζεηο ηεο εθπαίδεπζεο. Νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη εθπαηδεπηέο δηαδξακαηίδνπλ θξίζηκν ξφιν ζηελ πξνεηνηκαζία ησλ καζεηψλ γηα ην ξφιν ηνπο σο πνιίηεο ηεο Δ.Δ. ζε θνηλή πνιηηηζκηθή βάζε, ζεβφκελνη ηηο δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο ηεο πινχζηαο ηνπηθήο πνηθηινκνξθίαο - παξέρνληαο εχθνια πξνζβάζεηο θαη δηαδηθαζίεο γηα επαγγεικαηηθή κεηαθίλεζε κέζα ζηα θξάηε-κέιε. Ξξνηεξαηφηεηα, ζπλεπψο, νθείιεη λα δνζεί ζηελ αλάπηπμε ακνηβαίαο εκπηζηνζχλεο θαη ζηελ αλαγλψξηζε ησλ δεμηνηήησλ θαη ησλ πξνζφλησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ - κειψλ. Ξαξά ηελ θξηζηκφηεηα ηνπ ξφινπ ηνπο ζηελ θνηλσλία, νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη εθπαηδεπηέο δελ κπνξνχλ λα ελεξγνχλ απηφλνκα: ε εθπαίδεπζή ηνπο πξέπεη λα ππνζηεξίδεηαη απφ ζπλεθηηθέο εζληθέο θαη πεξηθεξεηαθέο πνιηηηθέο, κέζσ ηεο εμαζθάιηζεο ησλ απαξαίηεησλ πφξσλ. Απηέο νη πνιηηηθέο πξέπεη λα αθνξνχλ ζηελ Αξρηθή θαη ζηε Ππλερηδφκελε Δπαγγεικαηηθή Θαηάξηηζε (Initial & Continuing Vocational Training) θαη λα εληάζζνληαη ζην επξχηεξν πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο. Ρα κέηξα ζηήξημεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλέιημε, ε εμαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ε αλάπηπμε δεηθηψλ ζα πξέπεη λα ζπλνδεχνληαη απφ αλάπηπμε πνιηηηθψλ πνπ ζα ζηεξίμνπλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηα πιαίζηα ηεο Γηά βίνπ Κάζεζεο ελψ απηέο νη πνιηηηθέο ζα πξέπεη λα εληάζζνληαη ζε έλα θνηλφ επξσπατθφ πιαίζην πνπ ζα έρεη ηηο παξαθάησ αξρέο: Ζ δηδαζθαιία είλαη κηα επαγγεικαηηθή ηδηφηεηα πνπ βαζίδεηαη ζε αλψηαηε εθπαίδεπζε θαη ζπλεπψο ζα πξέπεη λα ππάξμεη έξεπλα γηα ηελ αξρηθή εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Νη δεμηφηεηεο πνπ απαηηνχληαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο εθπαηδεπηέο ηνπο ζα πξέπεη λα εληαρζνχλ ζην πιαίζην ηεο δηα- βίνπ κάζεζεο. Θα πξέπεη λα ππάξμεη ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ηδξπκάησλ παξνρήο αξρηθήο εθπαίδεπζεο κε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο. Ζ θηλεηηθφηεηα είλαη ζεκειηψδεο παξάκεηξνο γηα ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη πξέπεη λα ζεσξεζεί φηη πξνζδίδεη κηα πξνζηηζέκελε αμία ζηελ αλάπηπμε βέιηηζησλ πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο. Ζ επξσπατθή δηάζηαζε ζα πξέπεη λα ππάξρεη ζε κεγάιν βαζκφ ζηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ησλ ηδξπκάησλ αξρηθήο εθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Δθηφο απφ ηα κέηξα ζηήξημεο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζα πξέπεη λα ππάξμεη κειέηε γηα ηελ ζηήξημε ησλ εθπαηδεπηψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. 13

14 Πην πιαίζην απηφ, ε νκάδα εξγαζίαο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαηέιεμε ζε έλα ζχλνιν δεμηνηήησλ γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο εθπαηδεπηέο εθπαηδεπηηθψλ πνπ εληάζζεηαη ζηηο αξρέο ηεο δηα-βίνπ κάζεζεο θαη απνηειείηαη απφ ηνπο εμήο άμνλεο: Α. Δλαζρφιεζε κε λένπο ηξφπνπο εξγαζίαο ζηε ζρνιηθή ηάμε (Νξγάλσζε δπλακηθψλ πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο θαη δηεπθφιπλζεο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο, εξγαζία ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ ηνπο ζε νκάδεο). Β. Ρν ζρνιείν σο θέληξν εθπαίδεπζεο θαη ζπλεξγαζίαο κε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο (Αλαιπηηθφ πξφγξακκα πνπ ζα έρεη σο βάζε ηε ζρνιηθή κνλάδα θαη ζα επηδέρεηαη ιεηηνπξγηθέο θαη νξγαλσηηθέο αιιαγέο ζε ζπλεξγαζία κε γνλείο θαη άιινπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο). Γ. Αλάπηπμε λέσλ ζηφρσλ ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. (Αλάπηπμε δεμηνηήησλ γηα καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθνχο γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηε θνηλσλία ηεο γλψζεο. Νη δεμηφηεηεο απηέο πξνβιέπνληαη ζηα λέα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα θαη απνθηψληαη παξάιιεια κε ηε κάζεζε ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ). Γ. Ζ δξάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο επαγγεικαηία (Γξάζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ραξαθηήξα δηεξεχλεζεο ή επίιπζεο πξνβιεκάησλ, αλάπηπμε ηνπ επαγγεικαηηθνχ ηνπ πξνθίι κέζα ζην πιαίζην ηεο Γηά βίνπ Κάζεζεο). Δ. Αμηνπνίεζε ησλ Λέσλ Ρερλνινγηψλ ζηε δηδαθηηθή πξάμε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο εθπαηδεπηέο ηνπο θαη δηαζχλδεζή ηνπο κε ην εηδηθφ γλσζηηθφ αληηθείκελν. Νη ΡΞΔ δελ ζα πξέπεη λα απνκνλσζνχλ απφ ην γλσζηηθφ αληηθείκελν αιιά λα εληαρζνχλ ζηε δηδαθηηθή ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Νη άμνλεο απηνί ζα πξέπεη λα ελζσκαησζνχλ ζηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ θαη λα εληαρζνχλ ζηελ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξαθηηθή ηόρνη ηεο Δ.Δ. πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ Δπηκόξθσζε ησλ Δθπαηδεπηηθώλ. Η επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ θαη νη απαηηνύκελεο δεμηόηεηεο. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηνπ Πηξαηεγηθνχ Πρεδίνπ ηεο Δ.Δ. γηα ηε δεκηνπξγία ηεο πην αληαγσληζηηθήο θαη δπλακηθήο νηθνλνκίαο, βαζηζκέλεο ζηε γλψζε, είλαη ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ ηνπο. Χο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζεσξνχληαη: Ζ αλαβάζκηζε ηνπ ξφινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ δηαηήξεζε ηνπ ελδηαθέξνληφο ηνπ γηα ην επάγγεικά ηνπ θαη ηε δηά βίνπ κάζεζε. 14

15 Ζ βειηίσζε ηεο ζέζεο ηνπ ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ηφζν γηα πξνζσπηθή ηνπ ηθαλνπνίεζε, φζν θαη γηα κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ έξγνπ ηνπ Ζ αιιαγή ηνπ ξφινπ ηνπ ζην πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο Κνριφο γηα ηελ επίηεπμε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζεσξείηαη φηη απνηειεί ε Γηά βίνπ Κάζεζε. Απνηέιεζκα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζε θνηλσληθφ επίπεδν, αλακέλεηαη λα είλαη: Ζ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο. Ζ εμαζθάιηζε πξφζβαζεο ησλ πνιηηψλ ζε φια ηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. Ρν άλνηγκα ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ θνηλσλία Οη πξνυπνζέζεηο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ελεξγεηψλ γηα ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη: Ν πξνζδηνξηζκφο ησλ επηζπκεηψλ δεμηνηήησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, κε δεδνκέλε ηελ αλάγθε αιιαγήο ηνπ ξφινπ ηνπο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Ζ εμαζθάιηζε θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ γηα λα αληαπνθξίλνληαη νη εθπαηδεπηηθνί ζηηο αλάγθεο ηνπ λένπ ηνπο ξφινπ. Ζ δηαζθάιηζε ζπλζεθψλ πνπ ζα θάλνπλ ην επάγγεικα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ειθπζηηθφ. Οη δεμηφηεηεο πνπ αλακέλεηαη λα αλαπηχμνπλ νη εθπαηδεπηηθνί, κέζα απφ ηηο δηαδηθαζίεο επηκφξθσζεο, ζα πξέπεη λα κπνξνχλ λα ηνπο ζηεξίδνπλ: ζηελ νξγάλσζε δπλακηθψλ πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ΡΞΔ ζηηο δηαδηθαζίεο κάζεζεο, αιιά θαη ζηελ θαζεκεξηλή επαγγεικαηηθή πξαθηηθή ζηελ νξγάλσζε θαη ην ζπληνληζκφ εξγαζίαο ησλ καζεηψλ ζε νκάδεο ζηελ νξγάλσζε ηνπ ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη ηεο δηδαζθαιίαο ηνπο ζχκθσλα κε ηα επίζεκα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ θαη ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ησλ καζεηψλ, ζηνπο νπνίνπο απεπζχλνληαη θάζε θνξά ζηελ πξνζπάζεηα ζχλδεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ πνπ δηδάζθνπλ, κε ηελ αλάπηπμε πνηθίισλ δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ. ζηελ επνηθνδνκεηηθή ζπλεξγαζία κε γνλείο θαη άιινπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο ζηε ζπλεηδεηνπνίεζε θαη ηε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ηεο πνιηηηζκηθήο ηδηαηηεξφηεηαο ηνπ καζεηηθνχ δπλακηθνχ ζην θαζεκεξηλφ παηδεπηηθφ ηνπ έξγν 15

16 ζηελ αληαπφθξηζή ηνπο ζηηο αλάγθεο ηεο δηά βίνπ κάζεζεο ζηελ πξνζέγγηζε ησλ παηδηψλ κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαη ζηελ παξνρή θηλήηξσλ κάζεζεο αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε. 1.3 Σν πξφγξακκα «ΔΠΙΜΟΡΦΧΗ ΣΧΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΣΗ ΥΡΗΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ» Οη ΣΠΔ ζε ζρέζε κε ηνπο εκπιεθόκελνπο παξάγνληεο ηεο εθπαίδεπζεο. Θεσξψληαο ηελ εηζαγσγή θαη νπζηαζηηθή αθνκνίσζε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία σο θαηλνηφκν εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα (θαη φρη σο δηαδηθαζία κάζεζεο ρεηξηζκνχ ησλ Ζ/ θαη αλάπηπμεο δεμηνηήησλ πξνγξακκαηηζκνχ), πξνθχπηεη σο αλαγθαηφηεηα ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε επαγγεικαηηθή ηνπο αλέιημε ζηα πιαίζηα ηεο Γηά βίνπ κάζεζεο. ΣΠΔ θαη Δθπαηδεπηηθνί Ξξνηεξαηφηεηα ζην πιαίζην ηεο εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία, απνηειεί ν επαλαπξνζδηνξηζκφο θαη ε δηαζαθήληζε ηνπ ξφινπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο ε εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ έρεη σο ζηφρν λα κεηαβάιιεη ηελ ηππηθή εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη, ζπλεπψο, λα αιιάμεη ηνλ ραξαθηήξα ηεο ζρέζεο εθπαηδεπηηθνχ - καζεηή. Ν επαλαπξνζδηνξηζκφο ηνπ ξφινπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ κπνξεί λα έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αλάζεζε λέσλ αξκνδηνηήησλ θαη ηελ αλαδηνξγάλσζε ηνπ ρξφλνπ θαη ηεο πξνεηνηκαζίαο ηεο δηδαζθαιίαο. Ν ξφινο ηνπο, σο δηακεζνιαβεηέο ζηε γλψζε, νθείιεη λα αλαζεσξεζεί θαη λα εληζρπζεί, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θφξην εξγαζίαο (φπσο απνδεηθλχνπλ ζρεηηθέο έξεπλεο), ελψ ε ακεζφηεξε πξφζβαζε ζηηο πεγέο ηεο πιεξνθφξεζεο εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ θνπιηνχξα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. ΣΠΔ θαη Μαζεηέο Ζ πξφζβαζε ζηηο πνηθίιεο πεγέο ηεο πιεξνθνξίαο, ε επειημία ζε ζρέζε κε ηνπο παξαδνζηαθνχο πεξηνξηζκνχο ηνπ ρξφλνπ θαη ηνπ ηφπνπ, ν ζεβαζκφο ζηνπο αηνκηθνχο ξπζκνχο κάζεζεο, ε κεγαιχηεξε απηνλνκία θαη ε δηεπθφιπλζε ηεο κάζεζεο κέζσ ηεο ρξήζεο ησλ ππνινγηζηψλ ζπκπεξηιακβάλνληαη κεηαμχ ησλ πιενλεθηεκάησλ ηεο εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηελ δηδαθηηθή δηαδηθαζία. Ρα πιενλεθηήκαηα απηά σζηφζν ζπλδένληαη κε ζέκαηα φπσο: ηηο πξνζδνθίεο θαη ηηο απαηηήζεηο ησλ δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ ησλ καζεηψλ ηε δπλαηφηεηα ηαρχηεξεο απφθηεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ, αιιά θαη ηε ζπλεηδεηνπνίεζε 16

17 φηη δελ κπνξεί λα κεησζεί θαη ν απαξαίηεηνο ρξφλνο γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο γλψζεο ηελ επίδξαζε ησλ ΡΞΔ γηα ηελ απφθηεζε θαη άιισλ δεμηνηήησλ, φπσο ηεο αλάγλσζεο, ηεο γξαθήο θιπ. θαζψο επίζεο θαη θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ. Ππλεπψο, αλεμάξηεηα απφ ηηο δπλαηφηεηεο ησλ ΡΞΔ ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε θαη έλα πιήζνο πεξηνξηζκψλ, αιιά θαη αηνκηθψλ απαηηήζεσλ ησλ καζεηψλ αλάινγα κε ηνπο ζηφρνπο ηνπο, ηηο δεμηφηεηεο θαη ηηο ζηξαηεγηθέο πνπ αθνινπζνχλ γηα ηελ απφθηεζε ησλ λέσλ δεμηνηήησλ. Ζ εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ ζπλδέεηαη, εμάιινπ, κε πνιιέο θνξέο αληηηηζέκελεο θηινζνθηθέο απφςεηο ζε ζρέζε κε ηε κάζεζε, νη νπνίεο επεξεάδνπλ ηνλ ηξφπν έληαμεο ησλ ΡΞΔ ζε απηή. Οη ΣΠΔ ζε ζρέζε κε ηελ νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο. Πρεηηθά κε ηελ νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο, νη ΡΞΔ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ γηα απινχο ηξφπνπο επηθνηλσλίαο, γηα ηε δεκηνπξγία αξρείσλ, γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξίαο, ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο, ηελ ελίζρπζε δεμηνηήησλ, ηελ νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο, ηελ αμηνιφγεζε, θαζψο θαη γηα παηδαγσγηθέο ρξήζεηο (κνληεινπνίεζε, πξνζνκνίσζε θιπ). Νη ΡΞΔ παξέρνπλ επθαηξίεο γηα ηελ εηζαγσγή λέσλ καζεζηαθψλ θαηαζηάζεσλ ζηελ ηάμε, ελεξγνπνηψληαο ηηο δεμηφηεηεο ηεο επίιπζεο πξνβιεκάησλ, δηεπθνιχλνληαο ηελ ελζσκάησζε δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ γλψζεο, ηελ αλάπηπμε δηαζεκαηηθψλ εξγαζηψλ, ηελ ελζάξξπλζε αλάπηπμεο κεηα-γλσζηηθψλ δεμηνηήησλ, ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε ζηε ζρνιηθή κνλάδα ή ζε ζπζηήκαηα εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θιπ. Νη επηθνηλσληαθέο ηνπο ιεηηνπξγίεο κπνξεί λα είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο θαη απφ δηαπνιηηηζκηθή άπνςε κέζσ π.ρ. ηεο δεκηνπξγίαο δηθηχσλ θαη ειεθηξνληθήο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηάμεσλ απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο. Οη ΣΠΔ ζε ζρέζε κε ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηεο εθπαίδεπζεο Νη ΡΞΔ κπνξεί λα απνηειέζνπλ κεραληζκφ ππνζηήξημεο πνπ δηεπθνιχλεη ηελ επηθνηλσλία κε ην άκεζν πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιείνπ, θαζψο θαη κε φιν ην θάζκα ησλ θνξέσλ πνπ ζπλδένληαη κε απηφ, θέξλνληαο έηζη ην ζρνιείν ζε επαθή κε ηελ επξχηεξε εθπαηδεπηηθή, ηνπηθή, πεξηθεξεηαθή,εζληθή ή θαη επξσπατθή θνηλφηεηα. Κπνξεί αθφκα λα κεηαβάιιεη ηηο εζσηεξηθέο δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο ησλ ζρνιείσλ θαη γεληθφηεξα λα βειηηψζεη νιφθιεξν ηνλ εθπαηδεπηηθφ κεραληζκφ Σν πξόγξακκα «ΔΠΙΜΟΡΦΩΗ ΣΩΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΩΝ ΣΗ ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ (ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΔΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ) ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ» ιακβάλεη ππόςε ηνπ ηηο 17

18 παξαπάλσ παξακέηξνπο αιιά θαη ηνπο ζηόρνπο πνπ έζεζε ην Δπξσπατθό πκβνύιην ηεο ην Μάξηην ηνπ 2001»). Νη ήδε δηακνξθσκέλεο ζπληζηψζεο πνπ αλαθέξζεθαλ ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα εληζρχνπλ ηελ άπνςε ηεο «νπζηαζηηθήο» εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία, φρη κφλν σο απηφλνκνπ καζήκαηνο ή σο κέζνπ δηδαζθαιίαο θαη πινπνίεζεο επηκνξθσηηθψλ δξάζεσλ (εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θ.ι.π), αιιά σο δηδαθηηθνχ εξγαιείνπ αλά γλσζηηθφ αληηθείκελν, γεγνλφο πνπ ζα βνεζήζεη ζηε βαζχηεξε θαηαλφεζε ησλ ελλνηψλ ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ κέζα απφ λέα πεξηβάιινληα κάζεζεο. Κε απηή ηελ πξννπηηθή, νη Λέεο Ρερλνινγίεο κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ σο εξγαιείν ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο, εκπινπηίδνληαο ηε δηδαζθαιία θαη εληζρχνληαο ηελ θξηηηθή θαη δεκηνπξγηθή κάζεζε, ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ, ηελ αλάπηπμε λέσλ δεμηνηήησλ θαη ηθαλνηήησλ, ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ θαη ηνπ επξχηεξνπ πεξηβάιινληνο ηνπ ζρνιείνπ. Νη δπλαηφηεηεο ησλ ΡΞΔ θαη εηδηθφηεξα ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ, ζπληεινχλ ζηε δεκηνπξγία πνιιαπιψλ αλαπαξαζηάζεσλ ηεο γλψζεο κέζα απφ δηαδηθαζίεο κνληεινπνίεζεο θαη πεηξακαηηθέο κεζφδνπο. Ρν παξφλ πξφγξακκα επηκφξθσζεο είλαη αλαγθαίν, πξνθεηκέλνπ νη εθπαηδεπηηθνί λα απνθηήζνπλ ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο γηα λα αμηνπνηήζνπλ ηηο Ρερλνινγίεο ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ αλακφξθσζε ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο πξνο ηελ πξνζαξκνγή ηεο ζηηο ζπλζήθεο ηεο ζεκεξηλήο «Θνηλσλίαο ηεο γλψζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο». Ρν πξφγξακκα αληαπνθξίλεηαη ζηνπο ζηφρνπο ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Ξξνγξάκκαηνο ηνπ πδξθ γηα ηελ Δθπαίδεπζε θαη Αξρηθή Δπαγγεικαηηθή Θαηάξηηζε (Δ.Ξ.Δ.Α.Δ.Θ.) θαη είλαη ζε ζπκθσλία κε ην Ππκπιήξσκα Ξξνγξακκαηηζκνχ, Κέηξν 2.1 (Αλαβάζκηζε ηεο Ξνηφηεηαο ηεο Ξαξερφκελεο Δθπαίδεπζεο), Δλέξγεηα (Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ), ζην νπνίν επηζεκαίλεηαη φηη, γηα λα επηηεπρζεί ε βειηίσζε ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο, πξέπεη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα ηνπο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζνχλ ηηο εμειίμεηο ζε ζέκαηα δηδαθηηθήο, παηδαγσγηθήο, ηερλνινγηθήο θαη επηζηεκνινγηθήο θχζεο, λα πξνζαξκφδνληαη ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσληθέο θαη επαγγεικαηηθέο απαηηήζεηο, λα αληηιακβάλνληαη ηηο αλάγθεο ηνπ εθάζηνηε καζεηή θαη ηνπ ζρνιείνπ θαη λα αμηνινγνχλ ζπλερψο ηα επηηεχγκαηα θαη ηηο αλάγθεο, ηφζν ησλ ίδησλ φζν θαη ησλ καζεηψλ. Ρν πξφγξακκα επηκφξθσζεο έρεη σο αληηθείκελν ηελ επηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ ησλ ειιεληθψλ δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ ζρνιείσλ ηεο Α βάζκηαο θαη Β βάζκηαο εθπαίδεπζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ Δηδηθνχ Δθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ πνπ ππεξεηεί 18

19 ζηηο εθπαηδεπηηθέο δνκέο Δηδηθήο Αγσγήο, ζηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ζηελ ηάμε ησλ Ρερλνινγηψλ ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ. Ρν πξφγξακκα απνζθνπεί ζην λα ζπλερίζεη ηελ Ξξάμε «Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ ζηελ Αμηνπνίεζε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε» ηνπ Κέηξνπ 1.2 ηνπ Δ.Ξ. ΘηΞ, ε νπνίν μεθίλεζε ζην δηάζηεκα σο πξψηε πξνζπάζεηα επηκφξθσζεο ζηελ ρξήζε ησλ ΡΞΔ ζε επξεία θιίκαθα. Ζ Ξξάμε εθείλε είρε σο απνηέιεζκα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ απφθηεζε βαζηθψλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζηε ρξήζε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε (επηκφξθσζε Α επηπέδνπ). Υζηφζν, ε νπζηαζηηθή αμηνπνίεζε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε πξνυπνζέηεη γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο πέξα απφ ηηο βαζηθέο, πνπ απνθηήζεθαλ κε ηελ αλσηέξσ Ξξάμε. Γηα ην ιφγν απηφ, ην παξφλ πξφγξακκα πεξηιακβάλεη ην ζρεδηαζκφ, ηελ νξγάλσζε, ηε δηεμαγσγή, ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο επηκφξθσζεο θαη πηζηνπνίεζεο ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε δχν επίπεδα επηκφξθσζεο, ηα νπνία ζρεηίδνληαη άκεζα κεηαμχ ηνπο θαη αθνξνχλ: ηελ εθπαίδεπζε 400 πεξίπνπ εθπαηδεπηηθψλ - επηκνξθσηψλ νη νπνίνη, γηα ηηο αλάγθεο ηνπ πξνγξάκκαηνο, ζα επηκνξθσζνχλ, ζα δηελεξγήζνπλ ηελ επηκφξθσζε θαη ζα ππνζηεξίμνπλ ηελ εθαξκνγή θαη αμηνπνίεζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε ησλ δεμηνηήησλ θαη γλψζεσλ πνπ ζα απνθηήζνπλ νη επηκνξθσκέλνη εθπαηδεπηηθνί ηνπ Β επηπέδνπ. ηελ επηκφξθσζε Β επηπέδνπ εθπαηδεπηηθψλ, θαηά θιάδν, ζηηο αξρέο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ΡΞΔ, θαζψο θαη ζηελ απφθηεζε δεμηνηήησλ, γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη εξγαιείσλ γεληθήο ρξήζεο γηα ηνπο εμήο θιάδνπο εθπαηδεπηηθψλ: α) ΞΔ70 (δάζθαινη) θαη ΞΔ60 (λεπηαγσγνί), β) ΞΔ2 (θηιφινγνη), γ) ΞΔ3 (καζεκαηηθνί), δ) ΞΔ4 (θαζεγεηέο θπζηθψλ επηζηεκψλ). Αληηθείκελν ηεο επηκφξθσζεο Β επηπέδνπ είλαη ε εθκάζεζε ησλ αξρψλ παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ΡΞΔ, ε απφθηεζε δεμηνηήησλ απφ, ηνπο θαηά θιάδν, εθπαηδεπηηθνχο, γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη εξγαιείσλ γεληθήο ρξήζεο θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ «ηξίπηπρνπ»: γλψζεηο - δεμηφηεηεο - ζηάζεηο. Ζ ηερλνθξαηηθή δηάζηαζε δελ πξέπεη λα αγλνεζεί ή λα ζεσξεζεί ιηγφηεξν ζεκαληηθή, θαζψο νη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ ήδε επηκνξθσζεί ζηα βαζηθά ζεκεία ρξήζεο Ζ/, θαη επηπιένλ ζα επηκνξθσζνχλ ζηελ εθκάζεζε Ινγηζκηθψλ θαη ηε δεκηνπξγία ζελαξίσλ αλά γλσζηηθφ αληηθείκελν. Θαζψο ηα πξντφληα Ινγηζκηθνχ, φζν θαη αλ παξαθνινπζνχλ ηελ ηερλνινγηθή εμέιημε, δελ είλαη απφ κφλα ηνπο ηθαλά λα ελζσκαησζνχλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, θξίλεηαη απαξαίηεηε ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε παηδαγσγηθά θαη δηδαθηηθά ζέκαηα ρξήζεο ησλ ΡΞΔ, νχησο ψζηε λα κπνξνχλ νη ίδηνη λα δεκηνπξγνχλ εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο αμηνπνηψληαο ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θάζε ινγηζκηθνχ θαη ζπλεηζθέξνληαο ζηελ νηθνδφκεζε ησλ ελλνηψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ αληηθεηκέλσλ. Ππλεπψο, απαηηείηαη ε 19

20 επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα πνπ ζπλδπάδνπλ ηηο ΡΞΔ κε ηηο ζεσξίεο κάζεζεο ιακβάλνληαο ππφςε βαζηθέο αξρέο ζρεδηαζκνχ θαη δηαρείξηζεο εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ, ην πξφγξακκα απνηειείηαη απφ ην «Γεληθφ κέξνο» πνπ αθνξά ζηε ζχλδεζε ησλ ζεσξηψλ κάζεζεο κε ηηο ΡΞΔ, ζηελ παξνπζίαζε ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο, ζηελ νξγάλσζε ηνπ ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ θιπ θαη, ζηε ζπλέρεηα, πξνρσξά ζην «Δηδηθφ κέξνο» πνπ πεξηιακβάλεη ηελ εθκάζεζε Ινγηζκηθψλ, ηελ παξνπζίαζε παηδαγσγηθψλ ζελαξίσλ θαη ηε δεκηνπξγία ζελαξίσλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Πηφρνη, επνκέλσο, ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη νη επηκνξθνχκελνη εθπαηδεπηηθνί: λα θαηαλνήζνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο θαη ηηο δπλαηφηεηεο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ΡΞΔ ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία γηα ηελ αλαβάζκηζε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο θαη ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ ζέηεη ην Ξξφγξακκα Ππνπδψλ, λα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ απνδνηηθά ηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνπλ νη ΡΞΔ γηα ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψλ ζε νκάδεο / θνηλφηεηεο κάζεζεο, λα απνθηήζνπλ ζπλνιηθή επνπηεία γηα ην ππάξρνλ Δθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ, θαζψο θαη γηα ππάξρνληα γεληθά θαη εηδηθά εξγαιεία (π.ρ. Γηαδίθηπν, Δπεμεξγαζηήο θεηκέλνπ, Ινγηζηηθφ Φχιιν) πνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ γηα ηελ έληαμε ησλ ΡΞΔ ζηε δηδαθηηθή πξάμε, λα είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηνχλ θαηάιιειν γηα ηελ εηδηθφηεηά ηνπο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ή γεληθά θαη εηδηθά εξγαιεία, λα αληηιεθζνχλ ηηο αλαγθαηφηεηεο θαη ην ξφιν ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ ΡΞΔ ζηε δηδαζθαιία, λα θαηαλνήζνπλ ηηο αξρέο ζρεδηαζκνχ κηαο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ψζηε λα κπνξνχλ λα ηελ εληάμνπλ ζηε δηδαθηηθή πξάμε, λα είλαη ζε ζέζε λα ζρεδηάζνπλ θαη λα πινπνηήζνπλ, κε ρξήζε ηνπ θαηάιιεινπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, ζελάξηα γηα ρξήζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε, λα γλσξίζνπλ ηηο βαζηθέο αξρέο νξγάλσζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο ρξήζεο ησλ ΡΞΔ ζηελ ηάμε. 1.4 Δπξσπατθή θαη Γηεζλήο Πνιηηηθή ζε ζέκαηα έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε-δξεπλεηηθά Γεδνκέλα γηα ηελ έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε Οη δξάζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο - Σν ζρέδην e-learning 20

21 Πε πνιιέο επξσπατθέο ρψξεο, απφ ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, ππήξμε κηα απμεκέλε δξάζε γηα ηελ εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε. Ζ πξψηε έληαμε αθνξνχζε θπξίσο ηε ρξήζε ησλ ΡΞΔ γηα επηζηεκνληθνχο ιφγνπο φπνπ επηζηήκνλεο ρξεζηκνπνηνχζαλ ηνπο ππνινγηζηέο γηα ππνινγηζκνχο. Ρν απνηέιεζκα απηήο ηεο δξάζεο ήηαλ ε δεκηνπξγία επηζηεκψλ φπσο πνινγηζηηθά Καζεκαηηθά, πνινγηζηηθή Φπζηθή, θιπ.. Ζ έξεπλα ζηελ πεξηνρή απηή αθνξά ηε δεκηνπξγία, κέζσ Ζ/, ελφο πεηξάκαηνο ή κηαο δξαζηεξηφηεηαο κε ζπγθεθξηκέλεο πξάμεηο θαη ινγηθή αθνινπζία, δειαδή κε ρξήζε αιγνξίζκσλ (Shalmon θ.α.,1992). Ζ πεξηνρή απηή ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε ηερλεηή λνεκνζχλε θαη ηηο ππνινγηζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο (computational learning theory). Αξρηθά, ε εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία απνζθνπνχζε ζηε κειέηε ηνπο απιά σο έλα γλσζηηθφ αληηθείκελν πξνο δηδαζθαιία κε πξνδηαγεγξακκέλε ζέζε ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ρσξίο λα αλαγλσξίδεηαη επξέσο ε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζήο ηνπο σο δηδαθηηθφ κέζν ή σο αληηθείκελν πνπ ζα ζπλέβαιε ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πινπνίεζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζην ζχλνιφ ηνπ. Ζ αλάπηπμε ηεο επηζηήκεο ηεο ηερλνινγίαο θαη ησλ πνιπκέζσλ ζπλεηέιεζε ζηελ αθχπληζε ζρεηηθά κε ηηο δπλαηφηεηέο ηνπο. Ρν 1983 ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ιεηηνχξγεζε σο θαηαιχηεο, πξνσζψληαο 3 ηελ έληαμε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε κέζσ κηαο ζεηξάο δξάζεσλ, νξγάλσζεο ζεκηλαξίσλ θιπ. Ρν πξφγξακκα COMETT, ην 1986, πξνψζεζε ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ παλεπηζηεκίσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο ηερλνινγίαο θαη ην Eurotecnet, ην 1990, ηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε κε βάζε ηελ ηερλνινγηθή πξφνδν. Ραδπν απηά πξνγξάκκαηα εληάρζεθαλ αξγφηεξα ζην πξφγξακκα Leonardo da Vinci. Απφ ην 1991 κεηά ηελ έθδνζε ηνπ Memorandum 4 απφ ηελ Δπηηξνπή, γηα ηελ αλνηθηή θαη εμ απνζηάζεσο κάζεζε ζηελ Δ.Δ., ε δξάζε ηεο ζηνλ ηνκέα ησλ ΡΞΔ επεθηείλεηαη δηαξθψο. Πηηο αξρέο ηνπ 90 επίζεο, ην 1994 θπθινθφξεζε ε Έθζεζε Bangemann Europe and the Global Information Society. ). Ζ αλάπηπμε ησλ ΡΞΔ ζεσξείηαη, ζηε Ιεπθή Βίβιν γηα ηελ Δθπαίδεπζε θαη ηελ Θαηάξηηζε (1995), σο έλαο απφ ηνπο ηξεηο βαζηθνχο «παξάγνληεο αλαηαξαρήο» πνπ θαζηζηνχλ επηβεβιεκέλε ηε κεηαβνιή ησλ Δπξσπατθψλ θνηλσληψλ ζε «Θνηλσλίεο κάζεζεο» (φπσο έρεη ήδε αλαθέξεη). 3 Βιέπε: the Resolution of the Council and of the Ministers for Education meeting within the Council of 19 September 1983 on measures relating to the introduction of new information technology in education; the Conclusions of the Council and of the Ministers for Education meeting within the Council of 4 June 1984 on technological change and social adjustment; the Resolution on education and training in new technologies of 11 November Βιέπε: the Conclusions of the Council and Ministers for Education meeting within the Council of 27 November 1992 on the development of open and distance learning. 21

22 Πην πιαίζην ησλ δξάζεσλ απηψλ ηδξχζεθε: Ρν Educational Software and Multimedia Task Force, ηνλ Κάξηην ηνπ 1995 ην νπνίν ζπλερίζηεθε κέρξη ην 1998, κε ζθνπφ ην ζπλδπαζκφ ησλ πξνζπαζεηψλ έμη επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ γηα ηελ επηηάρπλζε ηεο αλάπηπμεο ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο. Ρν Πρέδην Γξάζεο γηα ηε Κάζεζε ζηελ Θνηλσλία ηεο Ξιεξνθνξίαο, ην 1996, πνπ εμέθξαζε ηελ πνιηηηθή πξφζεζε ησλ θξαηψλ κειψλ λα θαηαζηήζνπλ ηα πνιπκέζα θαη ην Internet εηδηθφηεξα, έλα αλαπφζπαζην κέξνο ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο. Ζ αλάπηπμε ηνπ επξσπατθνχ ζρνιηθνχ δηθηχνπ πνιπκέζσλ European Schoolnet (EUN), πνπ απνηέιεζε κέξνο ηεο δξάζεο απηήο, μεθίλεζε ζηηο Βξπμέιιεο ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 1996 θαη ππνζηεξίρζεθε απφ ηνπο πνπξγνχο Ξαηδείαο ζην Ππκβνχιην ηνπ Άκζηεξληακ ηνλ Κάξηην ηνπ Απφ ην 1998 ιεηηνπξγεί θαη ην European Schoolnet. Γηα ηελ αθχπληζε θαη θηλεηνπνίεζε ησλ επξσπατθψλ θνξέσλ θαη ησλ εθδνηψλ ζηνπο ηνκείο ησλ νπηηθν-αθνπζηηθψλ κέζσλ ζρεδηάζηεθε, ην 1997, κηα βάζε δεδνκέλσλ πνπ εληφπηδε ηα θχξηα ζεκεία ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπο ελψ ην Πεπηέκβξην ηνπ 1997, ηδξχζεθε κηα Δπξσπατθή Δθπαηδεπηηθή πλεξγαζία (European Education Partnership - EEP) γηα ηελ εθπξνζψπεζε ησλ πνηθίισλ ζπκθεξφλησλ ησλ ΡΞΔ, ησλ ηνκέσλ ησλ νπηηθν-αθνπζηηθψλ κέζσλ, ησλ εθδνηψλ θαη ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο γεληθφηεξα. Ζ Δπηηξνπή έρεη επίζεο δηελεξγήζεη απφ ην 1997, κηα ζεηξά πξνσζεηηθψλ δξάζεσλ, γλσζηψλ σο Netd@ys Europe ζηα ζρνιεία θαη έλαλ επξσπατθφ δηαγσληζκφ γηα ηα θαιχηεξα εθπαηδεπηηθά πνιπκέζα. Ν θαηλνχξηνο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ησλ επηκνξθσηψλ θαη ησλ ππεχζπλσλ ησλ πξνγξακκάησλ (πνπ επηβάιεη ε Θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο), θαζψο θαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηα δσήο, ηδηαίηεξα γηα ηνπο κεηνλεθηνχληεο, απνηεινχλ πεδία πξνηεξαηφηεηαο ηεο πξσηνβνπιίαο Netd@ys 2000, πνπ εζηηάζηεθε ζηνλ επξσπαίν πνιίηε, ζηελ επξσπατθή πνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα θαη πνηθηινκνξθία, ζηελ ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ, ζηελ εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε γηα κηα θαιχηεξε αμηνπνίεζε ησλ κέζσλ, θαη ζηνλ θφζκν πέξα απφ ηελ Δπξψπε. Πην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο Πσθξάηεο, ε δξάζε γηα ηελ Αλνηθηή θαη Δμ Απνζηάζεσο Μάζεζε ( ) ζπλέβαιε ζηελ ελζσκάησζε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε φπσο θαη ην πξφγξακκα Minerva ζηε δεχηεξε θάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ( ). Ζ πξσηνβνπιία e-learning πηνζεηήζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζηηο 24 Καΐνπ 2000 θαη απνηέιεζε κηα βαζηθή δξάζε γηα ηελ εθαξκνγή ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε. Ζ πξσηνβνπιία απηή, ζε ζπλδπαζκφ κε ην ζρέδην δξάζεο γηα ην e-learning, πνπ πηνζεηήζεθε απφ ηελ Δπηηξνπή ζηηο 28 Καξηίνπ 2001, ζηνρεχεη ζηελ θηλεηνπνίεζε 22

23 ησλ εκπιεθνκέλσλ ζην πεδίν ηεο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, θαζψο θαη ησλ ελδηαθεξνκέλσλ θνηλσληθψλ, βηνκεραληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ θνξέσλ, έηζη ψζηε λα θαηαζηήζνπλ ηε Γηά βίνπ Κάζεζε θηλεηήξηα δχλακε γηα κηα αλεμάξηεηε θαη αξκνληθή θνηλσλία, γηα κηα αληαγσληζηηθή νηθνλνκία, γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο θαη ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο, ηελ αλαπιήξσζε ησλ ειιείςεσλ ησλ δεμηνηήησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη ηε δηαζθάιηζε κηαο απνηειεζκαηηθφηεξεο θνηλσληθήο ελζσκάησζεο 5. Ππκβάιιεη επίζεο ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο Ιηζζαβφλαο (Δπξσπατθφ Ππκβνχιην, Καξηίνπ 2000) γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο δπλαηφηεηαο λα θαηαζηεί ε Δπξψπε ε πην αληαγσληζηηθή θαη δπλακηθή νηθνλνκία κε βάζε ηε γλψζε, ηθαλή γηα βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πνηνηηθή θαη πνζνηηθή βειηίσζε ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο αιιά θαη κε κηα κεγαιχηεξε θνηλσληθή ζπλνρή. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ, ε επηηξνπή επηρεηξεί λα θηλεηνπνηήζεη κηα ζεηξά κεραληζκψλ θαη πνιηηηθψλ γηα ηηο νπνίεο είλαη αξκφδηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο. Ρν πξφγξακκα IST (Information Society Technologies Programme) απνηειεί έλα ζεκαληηθφ εξεπλεηηθφ θαη αλαπηπμηαθφ ζέκα ζην 5ν Ξξφγξακκα Ξιαηζίνπ ηεο Δ.Δ. γηα ηελ Έξεπλα θαη ηελ Ρερλνινγηθή Αλάπηπμε ( ). Πηξαηεγηθφο ηνπ ζηφρνο είλαη ε εμαζθάιηζε ηεο δπλαηφηεηαο ηεο Δπξψπεο λα σθειεζεί απφ ηηο εμειίμεηο ηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο, επηηαρχλνληαο ηελ αλάδεημή ηεο θαη δηαζθαιίδνληαο ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ησλ αηφκσλ αιιά θαη ησλ επηρεηξήζεσλ Η Ηιεθηξνληθή κάζεζε Ζ Eπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη θαηαξηίζεη έλα ζρέδην δξάζεο κε ηίηιν «e-learning: ζηνραζκόο γηα ηελ εθπαίδεπζε ηνπ αύξην», ην νπνίν απνηειεί κέξνο ελφο γεληθφηεξνπ ζρεδίνπ δξάζεο, ηνπ «eeurope», πνπ εγθξίζεθε ηνλ Ηνχλην ηνπ 2000 θαη επηδηψθεη λα επηηαρχλεη ηε ζπγθξφηεζε κηαο πςειήο πνηφηεηαο ππνδνκήο κε έλα ινγηθφ θφζηνο, λα πξναγάγεη ηε ςεθηαθή θαηάξηηζε θαη ηηο γεληθέο ςεθηαθέο γλψζεηο θαη λα εληζρχζεη ηε ζπλεξγαζία θαη ηνπο δεζκνχο ζε φια ηα επίπεδα - ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ, εζληθφ θαη επξσπατθφ θαη ζε φινπο ηνπο ζρεηηθνχο ηνκείο. 5 Πηηο 14 Καξηίνπ 2001, ε Δπηηξνπή δήισζε ζε έλα έγγξαθν ζρεηηθά κε ηελ αμηνιφγεζε ηεο πξσηνβνπιίαο eeurope φηη ν ζηφρνο ηψξα είλαη λα επηηεπρζεί ην πνζνζηφ ηνπ ελφο ππνινγηζηή γηα θάζε πέληε καζεηέο ζε φιεο ηηο ηάμεηο., θαζψο θαη φηη ηα Θξάηε Κέιε ζα πξέπεη πιένλ λα ελζαξξχλνπλ ηελ επξεία πξφζβαζε ζην Internet απφ ηα ζρνιεία. 23

24 Ζ απφθαζε ηνπ Δπξσπατθνχ Θνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ Ππκβνπιίνπ, ηεο 5εο Γεθεκβξίνπ 2003, γηα ηε ζέζπηζε πνιπεηνύο πξνγξάκκαηνο ( ) κε ζθνπό ηελ απνηειεζκαηηθή ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ ζηα επξσπατθά ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο (πξόγξακκα e-learning), απνζθνπεί ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο πξφζβαζεο ζηα επξσπατθά ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο κέζσ ηεο απνηειεζκαηηθήο ρξήζεο ησλ ηερλνινγηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ επηθνηλσληψλ. Ν γεληθφο ζηφρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη λα ππνζηεξίμεη θαη λα δηεπθνιχλεη ηελ απνηειεζκαηηθή ρξήζε ησλ ΡΞΔ ζηα επξσπατθά ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, σο ζπκβνιή ζηελ πνηνηηθή εθπαίδεπζε θαη σο νπζηψδεο ζηνηρείν γηα ηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζηηο αλάγθεο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο θαη ηνπ επξσπατθνχ πξνηχπνπ θνηλσληθήο ζπλνρήο. Νη εηδηθνί ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο e-learning είλαη: ε δηεξεχλεζε θαη ε πξνψζεζε ησλ ηξφπσλ θαη ησλ κέζσλ ρξήζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηεο πξνζσπηθήο αλάπηπμεο, ηελ πξνψζεζε ηνπ δηαπνιηηηζκηθνχ δηαιφγνπ θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ ςεθηαθνχ ράζκαηνο ε πξνψζεζε θαη ε αλάπηπμε ηεο ρξήζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο σο παξάγνληα πνπ ζα επηηξέςεη ηελ πινπνίεζε ηεο Γηά βίνπ Κάζεζεο θαη θαηάξηηζεο ζηελ Δπξψπε ε αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο γηα ηελ ελδπλάκσζε ηεο επξσπατθήο δηάζηαζεο ζηελ εθπαίδεπζε ε ππνζηήξημε κηαο πεξηζζφηεξν δνκεκέλεο ζπλεξγαζίαο ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ, κέζσλ θαη δξάζεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ, ε παξνρή κεραληζκψλ γηα ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, θαζψο θαη ε αληαιιαγή νξζψλ πξαθηηθψλ. Νη δξάζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο e-learning αθνξνχλ: ηελ πξνψζεζε ηεο εμνηθείσζεο κε ηα ςεθηαθά κέζα. Νη ελέξγεηεο ζηνλ ηνκέα απηφλ αθνξνχλ ζηε ζπκβνιή ησλ ΡΞΔ ζηα πιαίζηα ηεο κάζεζεο, ηδίσο γηα εθείλνπο πνπ ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ζέζεο, ηεο θνηλσληθήο θαηάζηαζεο ή ησλ εηδηθψλ αλαγθψλ ηνπο, δελ έρνπλ εχθνιε πξφζβαζε ζηελ παξαδνζηαθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε. Πηφρνο ηνπο είλαη λα εληνπηζζνχλ θαιά παξαδείγκαηα πξνο κίκεζε θαη λα αλαπηπρζνχλ ζπλέξγηεο κεηαμχ ησλ πνηθίισλ εζληθψλ θαη επξσπατθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αθνξνχλ ηηο ελ ιφγσ νκάδεο-ζηφρνπο, ελψ κηα νκάδα εκπεηξνγλσκφλσλ πςεινχ επηπέδνπ ζα παξέρεη ζπζηάζεηο σο πξνο ηνλ ηνκέα απηφ. ηε δεκηνπξγία επξσπατθψλ εηθνληθψλ εθπαηδεπηηθψλ ρψξσλ. Νη ελέξγεηεο ζηνλ ηνκέα απηφ αθνξνχλ ζηε βειηίσζε ηεο ελζσκάησζεο ηεο εηθνληθήο δηάζηαζεο ζηελ 24

25 ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Ν ζθνπφο είλαη λα ελζαξξπλζεί ε αλάπηπμε λέσλ νξγαλσηηθψλ πξνηχπσλ γηα εηθνληθά παλεπηζηήκηα ζηελ Δπξψπε (εηθνληθνί εθπαηδεπηηθνί ρψξνη), γηα επξσπατθά πξνγξάκκαηα αληαιιαγψλ θαη αληαιιαγήο εκπεηξηψλ (εηθνληθή θηλεηηθφηεηα) κε βάζε ηα πθηζηάκελα επξσπατθά πιαίζηα ζπλεξγαζίαο, θαζψο θαη γηα ηελ παξνρή κηαο «δηάζηαζεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο» ζηα επηρεηξεζηαθά εξγαιεία ηνπο (επξσπατθφ ζχζηεκα κεηαθνξάο αθαδεκατθψλ κνλάδσλ - ECTS, επξσπατθφ κεηαπηπρηαθφ δίπισκα Master, δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο, θηλεηηθφηεηα). ηελ αλάπηπμε ειεθηξνληθήο αδειθνπνίεζεο ζρνιείσλ πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη πξνψζεζε ηεο θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Twinning). Ζ ελέξγεηα ζηνλ ηνκέα απηφ άξρηζε ζηηο 14 Ηαλνπαξίνπ 2005 θαη απνζθνπεί ζηελ ελίζρπζε θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο πινπνίεζεο ελφο δηθηχνπ κεηαμχ ζρνιείσλ, θπξίσο κέζσ ελφο επξσπατθνχ ζρεδίνπ αδειθνπνίεζεο ζρνιείσλ, ψζηε λα θαηαζηεί δπλαηφ γηα φια ηα ζρνιεία ζηελ Δπξψπε λα εθαξκφδνπλ παηδαγσγηθέο εηαηξηθέο ζρέζεηο κε ζρνιεία ζε άιια ζεκεία ηεο Δπξψπεο. Ξξνσζεί επίζεο ηελ εθκάζεζε γισζζψλ θαη ηνλ δηαπνιηηηζκηθφ δηάινγν, ελψ πξνάγεη ηελ επαηζζεηνπνίεζε σο πξνο ην πξφηππν ηεο πνιχγισζζεο θαη πνιππνιηηηζκηθήο επξσπατθήο θνηλσλίαο. ηελ πξαγκαηνπνίεζε εγθάξζησλ ελεξγεηψλ θαη παξαθνινχζεζε ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο e-learning. Νη ελέξγεηεο ζηνλ ηνκέα απηφ αθνξνχλ ζηελ πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ Δπξψπε, θαη ζηεξίδνληαη ζηελ παξαθνινχζεζε ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο e-learning. Πηφρνη είλαη ε δηάδνζε, ε πξνψζεζε θαη ε εθαξκνγή νξζψλ πξαθηηθψλ θαη απνηειεζκάησλ απφ ηα πνιπάξηζκα ζρέδηα θαη πξνγξάκκαηα πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη ζε επξσπατθφ επίπεδν ή απφ ηα θξάηε κέιε θαη ε ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ αλακεκηγκέλσλ θνξέσλ, κε ηελ πξνψζεζε ηδίσο εηαηξηθψλ ζρέζεσλ δεκφζηνπ-ηδησηηθνχ ηνκέα Ζ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζα ππνζηεξίδεηαη, επίζεο, απφ φιεο ηηο άιιεο ελέξγεηεο πνπ απνζθνπνχλ ζηε δηάδνζε ησλ απνηειεζκάησλ (π.ρ. δεκνζηεχζεηο, παξαπνκπέο ζην Γηαδίθηπν, πξνβνιή ζρεδίσλ θαη εθδειψζεσλ) θαη ζηε κεηαθνξά ηνπο εθφζνλ είλαη αλαγθαίν, απφ κειέηεο πνπ εμεηάδνπλ αλαθχπηνληα πξνβιήκαηα, επθαηξίεο ή θάζε άιιν ζεκαληηθφ δήηεκα πνπ αθνξά ζηελ πνξεία ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ Δπξψπε. Ζ Δπηηξνπή εμαζθαιίδεη επίζεο ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο εμαζθαιίδνληαο δηαζπλδέζεηο κε άιια θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα θαη ελέξγεηεο, πξνσζψληαο θαη δηεπθνιχλνληαο ηε ζπλεξγαζία κε δηεζλείο νξγαληζκνχο πνπ αλαπηχζζνπλ δξαζηεξηφηεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Ζ Δπηηξνπή, ζε ζπλεξγαζία κε κηα νκάδα, θαζνξίδεη ην εηήζην πξφγξακκα εξγαζίαο (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο θαηαλνκήο ησλ θνλδπιίσλ κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ δξάζεσλ ηνπ πξνγξάκκαηνο), θαζψο θαη άιια 25

26 κέηξα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Ρα θξάηε κέιε, απφ ηελ πιεπξά ηνπο, θαινχληαη λα νξίζνπλ θαηάιιεινπο αληαπνθξηηέο πνπ ζπλεξγάδνληαη ζηελά κε ηελ Δπηηξνπή φζνλ αθνξά ζηε ρξήζηκε πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηε ρξήζε θαη ηελ πξαθηηθή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Ζ Δπηηξνπή παξαθνινπζεί ηαθηηθά ην πξφγξακκα ζε ζπλεξγαζία κε ηα θξάηε κέιε. Κε ζθνπφ ηελ αμηνιφγεζε ηνπ γεληθνχ αληίθηππνπ ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηελ εθηίκεζε ηεο ζπλάθεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δηαθφξσλ ελεξγεηψλ, ην πξφγξακκα e- Learning ζα ππφθεηηαη ζε εμσηεξηθή αμηνιφγεζε θαηά ηελ πεξάησζή ηνπ. Ζ Δπηηξνπή ζα ππνβάιεη ζην Δπξσπατθφ Θνηλνβνχιην, ην Ππκβνχιην, ηελ Δπξσπατθή Νηθνλνκηθή θαη Θνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Ξεξηθεξεηψλ, έθζεζε γηα κηα εθ ησλ πζηέξσλ αμηνιφγεζε έσο ην ηέινο ηνπ Σν ζρέδην i2010 Ζ Δπξσπαία Δπίηξνπνο γηα ηελ Θνηλσλία ηεο Ξιεξνθνξίαο Βίβηαλ Οέληηλγθ, ζηελ παξνπζίαζε ηνπ λένπ ζρεδίνπ γηα ηηο Ρερλνινγίεο Ξιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληψλ, αλαθνίλσζε ην ζρέδην "i2010" ην νπνίν πξφθεηηαη λα αληηθαηαζηήζεη ηελ πξσηνβνπιία "eeurope 2005 ( Νη ζηφρνη ηνπ ζρεδίνπ απηνχ είλαη ε δεκηνπξγία ελφο ρψξνπ δηαθίλεζεο ηεο πιεξνθνξίαο ζηελ Δπξψπε ρσξίο πεξηνξηζκνχο θαη ζχλνξα (borderless European information space). Ν ρψξνο απηφο ζα ππνζηεξίδεη ηελ ειεθηξνληθή επηθνηλσλία θαη ηηο ςεθηαθέο ππεξεζίεο ψζηε λα πξαγκαηνπνηεζεί ζχγθιηζε κεηαμχ ηνπ Γηαδηθηχνπ, ησλ ηειεθσληθψλ επηθνηλσληψλ θαη ηεο ηειεφξαζεο. Δπίζεο, έλαο άιινο ζηφρνο είλαη ε επξχηεξε πξφζβαζε ζηελ Θνηλσλία ηεο Ξιεξνθνξίαο γηα π.ρ. άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο θιπ. 1.5 Μνληέια εηζαγσγήο ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε ζε επίπεδν εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο θαη ζε επίπεδν ζρνιηθήο κνλάδαο Δηζαγσγή Νη Λέεο Ρερλνινγίεο Ξιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληψλ (ΡΞΔ) έρνπλ ήδε εληαρζεί ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ηφζν ζε επξσπατθφ φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία λέσλ πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο φπνπ, κέζσ θαηάιιεισλ δξαζηεξηνηήησλ, ζα δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο καζεηέο λα απνθηνχλ γλψζεηο, αιιειεπηδξψληαο φρη κφλν κε ηα αληηθείκελα ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ αιιά θαη κε εηθνληθά αληηθείκελα. Ζ εηζαγσγή ηνπ ππνινγηζηή ζηελ Γηδαθηηθή δηαδηθαζία, κε ηε κνξθή θαηλνηφκνπ δξάζεο, ζα πξέπεη λα αιιάδεη ηηο ππάξρνπζεο δηδαθηηθέο κεζφδνπο, ηηο καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο, ηα 26

27 πεξηβάιινληα κάζεζεο, ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ καζεηή, ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, θαζψο θαη ηηο εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο (π.ρ. αμηνιφγεζε) (McKinsey & Company, 1997). Πην πιαίζην απηφ, ν ζθνπφο ηεο εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ε αλάπηπμε θξηηηθήο θαη δεκηνπξγηθήο ζθέςεο θαη, θπξίσο, δηαδηθαζηψλ ζθέςεο φπσο ε επίιπζε απζεληηθψλ πξνβιεκάησλ κάζεζεο. Ζ ηερλνινγία ησλ πνιπκέζσλ πνπ εκθαλίζζεθε ηε δεθαεηία ηνπ 90 είρε σο απνηέιεζκα ηε κεγάιε αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ αιιά θαη ηελ ψζεζε ζηε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο ηεο Γηδαθηηθήο ησλ Δπηζηεκψλ κε ηηο Λέεο Ρερλνινγίεο Ξιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληψλ (ΡΞΔ). Ζ αλάπηπμε ηέινο, ησλ Γηθηχσλ ζηε λέα ρηιηεηία έδσζε ηελ ψζεζε γηα ηε ρξήζε ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία κέζσ ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξνπλ πξφζβαζε ζε πεγέο δεδνκέλσλ, αιιά θαη ζηε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο λέσλ δνκψλ γηα καζεζηαθέο ζεσξίεο. Ζ έληαμε (θαη φρη ε ελζσκάησζε) ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε, ζηελ έξεπλα θαη ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία ζηεξίδεηαη ζε επηζηεκνληθνχο, καζεζηαθνχο θαη θνηλσληθνχο ιφγνπο. Νη ΡΞΔ αξρηθά εηζήρζεζαλ ζηελ εθπαίδεπζε γηα επηζηεκνληθνχο ιφγνπο σο εξγαιεία δεκηνπξγίαο εθαξκνγψλ ινγηζκηθνχ (θπξίσο πξνζνκνηψζεσλ), γξήγνξσλ ππνινγηζκψλ, δεκηνπξγίαο βάζεσλ δεδνκέλσλ θιπ.. Νη καζεζηαθνί ιφγνη ζπλδένληαη κε ηηο δπλαηφηεηεο δεκηνπξγίαο δηδαθηηθψλ ή παηδαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ εληάζζνληαη ζε κηα ζεσξία κάζεζεο, θαζψο θαη κε ην αληίζηνηρν δηδαθηηθφ κνληέιν πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ έληαμε απηή, ελψ νη ζχγρξνλεο δηδαθηηθέο εθαξκνγέο ησλ ΡΞΔ ππνζηεξίδνπλ ηελ επνηθνδνκεηηθή κάζεζε (Wilson & Lowry 2000). Πρεηηθέο κειέηεο αλαθέξνληαη ζε θάζεηο εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Αξρηθά (1970) ρξεζηκνπνηήζεθε ε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία θαη νη δηδαθηηθέο κεραλέο, ζηε ζπλέρεηα (1980) ε πιεξνθνξηθή πξνζέγγηζε, γηα λα θαηαιήμνπκε κεηά ην 1990 ζηελ εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ σο δηδαθηηθφ κέζν. Νη θνηλσληθνί ιφγνη ζπλδένληαη κε ην ξφιν πνπ δηαδξακαηίδνπλ νη ΡΞΔ ζηελ εξγαζία ζηελ θαζεκεξηλή δσή (Hawkridge,1996). θαη Ζ εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ, επνκέλσο, επηθέξεη αιιαγέο ζηελ εθπαίδεπζε, ηελ έξεπλα θαη ηηο δηαδηθαζίεο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο θαη δεκηνπξγεί λένπο ξφινπο, κεζνδνινγίεο θαη πξαθηηθέο, θαζψο θαη λέα αλνηθηά πεξηβάιινληα κάζεζεο. Πην πιαίζην απηφ, ζθνπφο είλαη ε αλάπηπμε θξηηηθήο θαη δεκηνπξγηθήο ζθέςεο θαη ζχλζεησλ δηεξγαζηψλ ζθέςεο, θαζψο θαη ε επίιπζε απζεληηθψλ πξνβιεκάησλ κάζεζεο. (Underwood & Underwood

28 & Chan D., 2002, Τπράξεο 2005) Ιζηνξηθή αλαδξνκή Πηελ Διιάδα ε δηδαζθαιία ηεο Ξιεξνθνξηθήο μεθίλεζε ηε δεθαεηία ηνπ 80, αξρηθά ζηα Ρερληθά Δπαγγεικαηηθά Ιχθεηα (ΡΔΙ) θαη ζηα Δπαγγεικαηηθά Ξνιπθιαδηθά (ΔΞΙ) Ιχθεηα θαη ζηε ζπλέρεηα ζηα Γπκλάζηα θαη ηα Δληαία Ιχθεηα. Πην Δληαίν Ξιαίζην Ξξνγξάκκαηνο Ππνπδψλ (Δ.Ξ.Ξ.Π.) γηα ηελ Ξιεξνθνξηθή (π.δ.ξ.θ. Ξ.Η ) ζηελ Ξξσηνβάζκηα θαη ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε ηέζεθαλ νη πξνδηαγξαθέο γηα: ηηο γεληθέο αξρέο ζρεδηαζκνχ ησλ Ξξνγξακκάησλ Ππνπδψλ, ηηο θαηεπζχλζεηο γηα ηε δηδαθηηθή κεζνδνινγία ηηο πξνδηαγξαθέο γηα ηελ αλάπηπμε έληππνπ θαη ειεθηξνληθνχ πιηθνχ θαη θπξίσο ηηο ζρεδηαζηηθέο αξρέο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη ηέινο, ηνλ εμνπιηζκφ ησλ ζρνιηθψλ εξγαζηεξίσλ Πην Ξξφγξακκα απηφ, ηα καζήκαηα πιεξνθνξηθήο είραλ ζαθέζηαηα εξγαζηεξηαθφ ραξαθηήξα θαη νη καζεηέο ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ Ζ/ σο γλσζηηθφ-δηεξεπλεηηθφ εξγαιείν αλέπηπζζαλ ζηάζεηο θαη δεμηφηεηεο θαη κε ή ρσξίο ηε βνήζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αλαδεηνχλ πιεξνθνξίεο, επηθνηλσλνχλ θαη πξνζεγγίδνπλ βαζηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηε ρξήζε ηεο ππνινγηζηηθήο ηερλνινγίαο. Ρν 2001, ζηα πιαίζηα ηνπ Γηαζεκαηηθνχ Δληαίνπ Ξιαηζίνπ Ξξνγξάκκαηνο Ππνπδψλ (ΓΔΞΞΠ) γηα ηα καζήκαηα ηεο Ξιεξνθνξηθήο ζηε Γεληθή Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε, δεκηνπξγήζεθε εθπαηδεπηηθφ Ινγηζκηθφ (γηα ηα καζήκαηα «Ξιεξνθνξηθή Γπκλαζίνπ» θαη «Ρερλνινγία πνινγηζηηθψλ Ππζηεκάησλ θαη Ιεηηνπξγηθά Ππζηήκαηα»). Πηα πιαίζηα έξγσλ ηεο ελέξγεηαο «Νδχζζεηα», δεκηνπξγήζεθαλ δπν ηίηινη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ καζεκάησλ ηεο Ξιεξνθνξηθήο (ην «ΓΔΙΠ» γηα ηα καζήκαηα «Δθαξκνγέο Ξιεξνθνξηθήο πνινγηζηψλ» θαη «Αλάπηπμε Δθαξκνγψλ ζε Ξξνγξακκαηηζηηθφ Ξεξηβάιινλ» θαη ην «ΓΝΚΖΚΔΛΝΠ ΞΟΝΓΟΑΚΚΑΡΗΠΚΝΠ» γηα ην κάζεκα «Αλάπηπμε Δθαξκνγψλ ζε Ξξνγξακκαηηζηηθφ Ξεξηβάιινλ»). Πηελ Ρερληθή Δθπαίδεπζε ζρεδηάζζεθε ην πξφγξακκα ζπνπδψλ ηνπ ηνκέα Ξιεξνθνξηθήο- Γηθηχσλ Ζ/ κε βάζεη ην πξνθίι ηνπ απνθνίηνπ ησλ ΡΔΔ Ξιεξνθνξηθήο (π.δ.ξ.θ. Ξ.Η., 2000 & 2001). Πηνλ Ρνκέα Ξιεξνθνξηθήο-Γηθηχσλ Ζ/ ησλ ΡΔΔ ιεηηνπξγνχζαλ δχν θχθινη ζπνπδψλ: ν 1νο Θχθινο κε Θαηεχζπλζε ηελ Τπνζηήξημε πζηεκάησλ Τπνινγηζηώλ θαη ν 2νο Θχθινο κε Θαηεχζπλζε ηελ Τπνζηήξημε πζηεκάησλ - Δθαξκνγώλ θαη Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ. 28

29 Θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2νπ Θ.Ξ.Π. νη ΡΞΔ εληάρζεθαλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία κε έξγα ηεο ελέξγεηαο «Νδχζζεηα». Ρα έξγα αθνξνχζαλ ζηελ αλάπηπμε δηθηπαθήο θαη ππνινγηζηηθήο ππνδνκήο ζε Γεκνηηθά ζρνιεία, Γπκλάζηα, Δληαία Ιχθεηα θαη Ρ.Δ.Δ., έξγα αλάπηπμεο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ. Πηελ ελέξγεηα απηή παξήρζεζαλ ή πξνζαξκφζζεθαλ 67 ζπλνιηθά ηίηινη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη δεκηνπξγήζεθε πνιπκεζηθφ πιηθφ. Δπηπιένλ ην Ξαηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην αμηνιφγεζε ηίηινπο Δθπαηδεπηηθνχ Ινγηζκηθνχ γηα πνιιά γλσζηηθά αληηθείκελα (ινγηζκηθά δηεξεπλεηηθήο θαη αλαθαιππηηθήο κάζεζεο). Ζ αμηνπνίεζε ηνπ Γηαδηθηχνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία μεθίλεζε πεξίπνπ ην 2000, αξρηθά, ζηα πιαίζηα πηινηηθνχ πξνγξάκκαηνο δηαζχλδεζεο νξηζκέλσλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ θαη, ζηε ζπλέρεηα, κε ην έξγν «ΡΖΙΔΚΑΣΝΠ» βάζεη ηνπ νπνίνπ νη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ ειεθηξνληθά αιιά έρνπλ θαη ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο θαη ηζηνζειίδσλ ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο. (Φηινμελία Ηζηνζειίδσλ -web hosting). Ζ δπλαηφηεηα απηή παξέρεηαη ζε φιεο ηηο κνλάδεο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα δεκνζηεχζνπλ ην πεξηερφκελν πνπ επηζπκνχλ ζην δηθηπαθφ ηνπο ηφπν, θαζψο επίζεο θαη ζηνπο εγγεγξακκέλνπο εθπαηδεπηηθνχο. Γίλεηαη αθφκε ε δπλαηφηεηα γηα Απηφκαηε Γεκηνπξγία Ηζηνζειίδσλ πνπ παξέρεηαη ζε φιεο ηηο κνλάδεο κέζσ απηνκαηνπνηεκέλνπ πεξηβάιινληνο δεκηνπξγίαο ζειίδσλ (πνπ πξνζπειαχλεηαη απφ ηνλ δηθηπαθφ ηφπν εθφζνλ γίλεη ζχλδεζε κε ην ινγαξηαζκφ ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο). Ρα ζρνιηθά εξγαζηήξηα ησλ Γπκλαζίσλ θαη Δληαίσλ Ιπθείσλ έρνπλ πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν κέζσ ηνπ Ξαλειιελίνπ Πρνιηθνχ Γηθηχνπ ( ελψ ε αλαινγία καζεηή-ζ/ είλαη πνιχ θαιή ζε Δπξσπατθφ Δπίπεδν. Ρν Ξαλειιήλην Πρνιηθφ Γίθηπν ΞΠΓ ( είλαη έλα ηερλνινγηθά πξνεγκέλν Δθπαηδεπηηθφ Γίθηπν πνπ ζρεδηάζηεθε θαη ιεηηνπξγεί κε ζηφρν ηε δηαζχλδεζε φισλ ησλ ζρνιείσλ ηεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζε έλα εθπαηδεπηηθφ Intranet θαη ηελ παξνρή πξνεγκέλσλ ππεξεζηψλ ηειεκαηηθήο, ζπληειψληαο ζηε δεκηνπξγία κίαο λέαο γεληάο εθπαηδεπηηθψλ θνηλνηήησλ πνπ ρξεζηκνπνηεί θαζεκεξηλά ηηο ΡΞΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ρν Ξαλειιήλην Πρνιηθφ Γίθηπν δελ αλαπηχζζεη δηθφ ηνπ δίθηπν θνξκνχ, αιιά ρξεζηκνπνηεί ην Δζληθφ Γίθηπν Έξεπλαο θαη Ρερλνινγίαο (ΔΓΔΡ, Ρα ηειεπηαία ρξφληα, κέζα απφ δξάζεηο πνπ ρξεκαηνδνηήζεθαλ απφ ην Β θαη Γ ΘΞΠ, κεγάινο αξηζκφο ζρνιηθψλ κνλάδσλ, φισλ ησλ βαζκίδσλ,εμνπιίζηεθαλ κε ππνινγηζηηθφ θαη δηθηπαθφ εμνπιηζκφ. Νη θχξηεο δξάζεηο κέζα απφ ηηο νπνίεο έγηλε ε πξνκήζεηα ηνπ εμνπιηζκνχ πεξηιακβάλνπλ: Γηα ηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε, δξάζεηο ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Ξξνγξάκκαηνο «Θνηλσλία ηεο Ξιεξνθνξίαο» (Δ.Ξ. ΘηΞ) / Γ ΘΞΠ - Κέηξν 1.1- Κέηξν

30 Γηα ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, Δλέξγεηα ΝΓΠΠΔΗΑ, έξγα ΝΓΠΠΔΑΠ (α θαη β θάζε, ) θαη ΚΛΖΠΡΖΟΔΠ (α θαη β θάζε, ) ηνπ ΔΞΔΑΔΘ /Β ΘΞΠ, «Ξξνκήζεηα θαη εγθαηάζηαζε ππνινγηζηηθνχ εμνπιηζκνχ εξγαζηεξίσλ ζε επξεία θιίκαθα» ( Ξαξάιιεια, πνιιέο δξάζεηο απνζθνπνχζαλ ζηελ παξνρή εμεηδηθεπκέλνπ ινγηζκηθνχ γηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο Πξόηππα εηζαγσγήο ΣΠΔ ζηελ δηδαθηηθή δηαδηθαζία Πχκθσλα κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο πνπ αθνξνχλ ηελ Δθπαίδεπζε γηα ην 2010, ε εηζαγσγή ησλ Ρερλνινγηψλ Ξιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληψλ (ΡΞΔ) ζηελ δηδαθηηθή δηαδηθαζία ζα πξέπεη λα εληαρζεί εθηφο ησλ άιισλ θαη κέζα ζηε Γηδαθηηθή ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Ρα πξφηππα εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηελ δηδαθηηθή δηαδηθαζία είλαη ηα εμήο (Καθξάθεο & Θνληνγηαλλνπνχινπ Ξνιπδσξίδε, 1995): 1. Νη ΡΞΔ σο απηφλνκν γλσζηηθφ αληηθείκελν ζηα πιαίζηα ηνπ ςεθηαθνχ- πιεξνθνξηθνχ αιθαβεηηζκνχ (ICT digital-literacy). Πε απηφ ην πιαίζην ν βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε απφθηεζε βαζηθψλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζε ζέκαηα ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη ε εηζαγσγή ζηελ έλλνηα ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ησλ αιγνξίζκσλ. 2. Νη ΡΞΔ εληαγκέλεο ζηε Γηδαθηηθή ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ κε ζθνπφ ηελ νιηζηηθή, δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο κάζεζεο. 3. Νη ΡΞΔ σο ζπλδπαζκφο ησλ δχν πξνεγνχκελσλ πξνζεγγίζεσλ, Πηελ πεξίπησζε απηή δίλεηαη βαξχηεηα ζηε ρξήζε ηνπ Ζ/ σο εξγαιείνπ πνπ ζηεξίδεη ηα δηάθνξα γλσζηηθά αληηθείκελα κέζσ ηεο ρξήζεο δξαζηεξηνηήησλ θιπ.. Πηελ πξψηε πξνζέγγηζε ηεο εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ, ν πξνβιεκαηηζκφο αθνξά ζηελ ηερλνινγηθή ππνδνκή, ζην πνηα γλψζε πξέπεη λα νηθνδνκεζεί, πνηεο ζηάζεηο θαη δεμηφηεηεο ζα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ, πνηα ζα είλαη ηα πξνζφληα ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ ζα δηδάμνπλ, πνηα δηδαθηηθή κεζνδνινγία ζα εθαξκνζζεί θιπ. Πηε δεχηεξε πξνζέγγηζε ηεο εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηε δηδαθηηθή ππάξρεη δπαδηθή ζρέζε κεηαμχ ΡΞΔ θαη γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Πηε πξνζέγγηζε απηή ε έκθαζε δίλεηαη ζε ζεκειηψδε ζηνηρεία ηεο Ξαηδαγσγηθήο θαη ηεο Γηδαθηηθήο φπσο ηε κνληεινπνίεζε, ηε πξνζνκνίσζε, ην ζρεδηαζκφ αιγνξίζκσλ θαη επηζηεκνληθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαζψο θαη ηελ αλάπηπμε επηζηεκνληθήο κεζνδνινγίαο πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί θαη λα αλαθαιπθζεί ε γλψζε κέζσ ηεο κνληεινπνίεζεο θαη ηεο πξνζνκνίσζεο. Δίλαη γλσζηφ φηη απφ ηε θχζε ηνπο - ηα κνληέια ζηνλ Ζ/ αληηζηνηρνχλ ζε ηξφπνπο ζθέςεο θαη εγθαζηζηνχλ κηα δπαδηθή ζρέζε αλάκεζα ζηα λνεηηθά κνληέια θαη ηα θαηλφκελα πνπ 30

31 πξνζνκνηψλνπλ (Jonassen,2000). Δίλαη επίζεο γλσζηφ φηη ε κάζεζε ζρεηίδεηαη κε ηηο αιιαγέο ηεο εζσηεξηθήο γλσζηηθήο δνκήο, δειαδή ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν αιιάδνπλ θαη κεηαζρεκαηίδνληαη νη ζπκβνιηθέο αλαπαξαζηάζεηο (γλσζηηθή άπνςε) ηνπ αηφκνπ σο απνηέιεζκα ηεο εκπεηξίαο αιιά θαη ηεο γλσζηηθήο δξαζηεξηφηεηάο ηνπ. Πην πιαίζην ησλ ζηφρσλ γηα ηελ εθπαίδεπζε κέρξη ην 2010, ε εθπαίδεπζε είλαη ην πεδίν ζην νπνίν ε Δπξσπατθή Έλσζε βαζίδεη ην Πηξαηεγηθφ ηεο Πρέδην γηα ηελ δεκηνπξγία ηεο πην αληαγσληζηηθήο θαη δπλακηθήο νηθνλνκίαο πνπ ζα βαζίδεηαη ζηε γλψζε θαη ζα ζέηεη ζηφρνπο - κέρξη ην , ψζηε ηα ζπζηήκαηα Δθπαίδεπζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο λα είλαη παγθφζκηα ζεκεία αλαθνξάο. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο άμνλεο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ παξαπάλσ ζηφρνπ είλαη ε εηζαγσγή ησλ Λέσλ Ρερλνινγηψλ Ξιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληψλ (ΡΞΔ) ζηε δηδαθηηθή πξαθηηθή θαη ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα. Ζ εηζαγσγή απηή φκσο δελ ζα πξέπεη λα παξακέλεη κφλν ζην επίπεδν ηεο αιιαγήο ησλ νξγαλσηηθψλ δνκψλ ηεο εθπαίδεπζεο ή ζηελ απιή ρξήζε ησλ ΡΞΔ, αιιά λα πξνθαιεί ηε δεκηνπξγία λέσλ δπλακηθψλ πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο φπνπ νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη καζεηέο ζα πξέπεη λα αλαπηχμνπλ θαη δεμηφηεηεο ζθέςεο (θξηηηθή ζθέςε θαη δεκηνπξγηθή ζθέςε) θαη δεμηφηεηεο δηεξγαζηψλ ζθέςεο (ιήςεο απνθάζεσλ θαη επίιπζεο απζεληηθψλ πξνβιεκάησλ). Γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ ζηελ δηδαθηηθή δηαδηθαζία ζα πξέπεη λα αμηνπνηεζνχλ ηα γλσζηηθά πεδία θαη άιισλ επηζηεκψλ, πέξα απφ ην γλσζηηθφ πεδίν ηεο επηζηήκεο πνπ ζα εθαξκφζνπκε ηηο ΡΞΔ, φπσο ε πιεξνθνξηθή, ε γλσζηηθή ςπρνινγία θαη ε Γηδαθηηθή ηεο ζπγθεθξηκέλεο επηζηήκεο. Απηφ έρεη σο ζπλέπεηα ην γεγνλφο φηη νπνηαδήπνηε έληαμε ησλ ΡΞΔ ζα πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε ηεο ηηο ζχγρξνλεο ζεσξίεο κάζεζεο θαη, ηαπηφρξνλα, λα αλαδηακνξθψλεη απηέο κέζσ ησλ εξγαιείσλ θαη ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξνπλ γηα δεκηνπξγία λέσλ δξαζηεξηνηήησλ. Ζ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία θαη ηα ινγηζκηθά, εμάιινπ, δελ ελεξγνχλ πξνο ηελ επίηεπμε ηνπ αλακελφκελνπ γλσζηηθνχ επηπέδνπ ησλ καζεηψλ, αιιά πξνο ηελ ελίζρπζε ησλ γλσζηηθψλ επηπέδσλ (scaffolding). Ρα ηερλνινγηθά εξγαιεία επνκέλσο, ζα είλαη εξγαιεία ζπδήηεζεο, ζεκαζηνινγηθά εξγαιεία, εξγαιεία δπλακηθήο κνληεινπνίεζεο, εξγαιεία δηεξεπλεηηθά θαη εξγαιεία θαηαζθεπήο ηεο γλψζεο, φπνπ ν καζεηήο κε ηε ρξήζε γηα παξάδεηγκα ησλ πξνζνµνηψζεσλ ζα ειέγρεη ηηο κεηαβιεηέο ηνπ ζπζηήκαηνο κε απνηέιεζκα ηελ αλαθαιππηηθή-δηεξεπλεηηθή κάζεζεο, ελψ παξάιιεια ζα επλννχληαη θαη νη δηαδηθαζίεο ηεο επηζηεκνληθήο κεζφδνπ. 31

32 Δηδηθφηεξα, ηα εξγαιεία κνληεινπνίεζεο θαη νη πξνζνκνηψζεηο αλαδεηθλχνπλ ηε δπλακηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ ελλνηψλ ησλ δηαθφξσλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ θαη, πεξηζζφηεξν, φηαλ ζπλνδεχνληαη απφ θαηάιιειεο δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ν καζεηήο πεηξακαηίδεηαη θαη δεκηνπξγεί κνληέια ζην πεξηβάιινλ ηνπ ινγηζκηθνχ ππφ ηελ θαζνδήγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Υζηφζν, ην δήηεκα ηεο νπζηαζηηθήο ελζσκάησζεο ησλ ΡΞΔ ζηελ δηδαθηηθή δηαδηθαζία δελ είλαη κφλν επηζηεκνληθφ αιιά θαη πνιηηηθφ ζέκα. Γηα ηελ άξηηα νινθιήξσζε ηεο δηαδηθαζίαο εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ θαη ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ηεο, απαηηνχληαη: ν επαλαπξνζδηνξηζκφο ησλ δεμηνηήησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε εμέιημε ησλ ζεσξηψλ κάζεζεο βάζε ησλ ΡΞΔ θαη ε θαηάιιειε αιιαγή ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ. Αλ γηα ηηο δπν ηειεπηαίεο παξακέηξνπο ε ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο έρεη θαζαξά επηζηεκνινγηθφ ραξαθηήξα θαη κπνξεί λα επηιπζεί απφ θαηάιιειεο επηζηεκνληθέο επηηξνπέο, ε πξψηε παξάκεηξνο έρεη ηαπηφρξνλα θαη πνιηηηθφ ραξαθηήξα. Νη λέεο δεμηφηεηεο ζα πξέπεη λα θαζνξηζζνχλ απφ επηζηεκνληθή επηηξνπή ζηα πιαίζηα ησλ αξρψλ ηεο Γηά βίνπ Κάζεζεο, ελψ ηαπηφρξνλα ζα πξέπεη λα ζεζκνζεηεζεί έλα πιαίζην γηα ζπλερή επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ Δξεπλεηηθά Γεδνκέλα γηα ηελ έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε Ζ εηζαγσγή θαη πιήξεο αθνκνίσζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ εθπαίδεπζε απνηειεί έλα θξίζηκν ζηφρν γηα ηα πεξηζζφηεξα επξσπατθά εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. Ζ πξσηνβνπιία γηα ην e-learning θαη ην ζρεηηθφ πξφγξακκα δξάζεο εληάζζνληαη ζην πιαίζην ηνπ ζηφρνπ απηνχ. Ρα εξσηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην ελδηαθέξνλ θαη ηηο πξσηνβνπιίεο ζρεηηθά κε ηελ έληαμε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε, αθνξνχλ ζηηο θηινδνμίεο πνπ θηλεηνπνηνχλ ηηο ζρεηηθέο πνιηηηθέο 6, ζηηο ζηξαηεγηθέο κε ηηο νπνίεο επηρεηξνχληαη λα εθαξκνζηνχλ, ζηνπο ζηφρνπο θαη ζηα επίπεδα ηνπο, ζηε ζέζε, ζην ξφιν ηνπο θαη ζηνλ αληίθηππν ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. Ρίζεληαη ππφ ζπδήηεζε επίζεο, δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηηο ζπλζήθεο θαη ζηηο πξνυπνζέζεηο ππφ ηηο νπνίεο νη ΡΞΔ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ αιιαγή ή ζηελ «επηθαηξνπνίεζε» ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ. Γηα ηε δηεξεχλεζε ησλ εξσηεκάησλ απηψλ ζε ζρέζε κε ηηο εθαξκνδφκελεο πνιηηηθέο ζηελ Δπξψπε δηελεξγήζεθε απφ ην Γίθηπν Δπξπδίθε κηα έξεπλα ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν εηζαγσγήο ησλ ΡΞΔ ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα 30 επξσπατθψλ ρσξψλ 7 κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ 6 Ζ έλλνηα ησλ ΡΞΔ θαιχπηεη ηνπο ππνινγηζηέο, ηε δηθηχσζε κέζσ ππνινγηζηψλ (Internet θαη Intranet) θαη ηα πνιπκέζα. Θεσξνχληαη δε θαη σο έλα δηδαθηηθφ κέζν ή εξγαιείν γηα έξεπλα αιιά θαη σο ακηγέο αληηθείκελν κειέηεο ζην πιαίζην ηεο εθπαίδεπζεο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο. 7 Πηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ νη εμήο ρψξεο: Βέιγην, Γαλία, Γεξκαλία, Διιάδα, Ηζπαλία, Γαιιία, Ηξιαλδία, Ηηαιία, Ινπμεκβνχξγν, Νιιαλδία, Απζηξία, Ξνξηνγαιία, Φηλιαλδία, Πνπεδία, θαη Δλσκέλν Βαζίιεην σο θξάηε Κέιε ηεο Δ.Δ. θαη Ηζιαλδία, Ιηρηελζηάηλ, θαη Λνξβεγία σο ρψξεο EFTA/EEA Βνπιγαξία, Ρζερία, 32

33 ζηάιζεθαλ ζηηο αξκφδηεο δηεπζχλζεηο ηνλ Λνέκβξην ηνπ Ζ έξεπλα θαιχπηεη ζέκαηα θεληξηθήο δεκφζηαο πνιηηηθήο γηα ηελ έληαμε ησλ ΡΞΔ ζηα ζρνιεία θαη ζηα αλψηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, θαζψο θαη ηελ αξρηθή θαη ελδνυπεξεζηαθή θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Κηα πξνζσξηλή έθδνζε ησλ απνηειεζκάησλ αλαθνηλψζεθε ζην 5 Ππλέδξην ησλ Δπξσπαίσλ πνπξγψλ Ξαηδείαο ζηε Οίγα ζηηο Ηνπλίνπ Ρα εξσηεκαηνιφγηα αθνξνχζαλ ζπγθεθξηκέλα: ζηνπο ζηφρνπο θαη ζηηο ζηξαηεγηθέο κε ηηο νπνίεο επηρεηξείηαη ε εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ ζε θάζε εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ηηο επηκέξνπο βαζκίδεο ηεο ζηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα εθαξκνγήο ζηελ αλάζεζε ησλ ζρεηηθψλ αξκνδηνηήησλ ζηα δηάθνξα επίπεδα δηνίθεζεο ζηηο δεκφζηεο/ ηδησηηθέο ζπλεξγαζίεο πνπ έιαβαλ ρψξα ή πξνβιέθζεθαλ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ πξσηνβνπιηψλ ζε επξεία θιίκαθα. ΜΔΡΙΚΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ Νη πην ζπρλά αλαθεξφκελνη ζηφρνη ησλ πνιηηηθψλ γηα ηελ εηζαγσγή ησλ ΡΞΔ ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα είλαη κε θζίλνπζα ζεηξά, νη εμήο: Ζ βειηίσζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο έηζη ψζηε λα εληζρχζνπλ ηε γεληθή πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηα επίπεδα δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ (Γαιιφθσλν Βέιγην, Ηζπαλία, Ηξιαλδία, Ηηαιία, Ινπμεκβνχξγν, Νιιαλδία, Φηλιαλδία, Πνπεδία, Δλσκέλν Βαζίιεην, Λνξβεγία, Βνπιγαξία, Ιεηνλία, Ιηζνπαλία, Νπγγαξία, Κάιηα, Ξνισλία, θαη Ονπκαλία) Ζ παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο ζε φινπο γηα πξφζβαζε ζηηο ΡΞΔ ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ (Γαιιφθσλν Βέιγην, Γεξκαλία, Ηξιαλδία, Ινπμεκβνχξγν, Νιιαλδία, Φηλιαλδία, Πνπεδία, Δλσκέλν Βαζίιεην, Λνξβεγία, Ιηζνπαλία, Νπγγαξία, Κάιηα θαη Πινβελία) Ζ δηεπθφιπλζε ηεο αλάπηπμεο ηεο δηά βίνπ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο (Γαιιφθσλν Βέιγην, Φιακαλδία, Απζηξία, Φηλιαλδία, Πνπεδία, Δλσκέλν Βαζίιεην, Ιηρηελζηάηλ, Λνξβεγία, Δζζνλία, Θχπξνο θαη Ιηζνπαλία) Ζ ζπλεηζθνξά ζηε δηακφξθσζε κηαο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο κε ηελ πιεξέζηεξε δπλαηή έλλνηα (Ξνξηνγαιία, Φηλιαλδία, Δλσκέλν Βαζίιεην, Βνπιγαξία, Ρζερία, Δζζνλία, Δζζνλία, Ιεηνλία, Ιηζνπαλία, Νπγγαξία, Ξνισλία, Ονπκαλία, Πινβελία, Πινβαθία, Θχπξνο θαη Κάιηα σο ππφ έληαμε ρψξεο. 33

34 Ξνισλία θαη Ονπκαλία) Ζ ζπκβνιή ζηελ αλάπηπμε ππεχζπλσλ, θξηηηθψλ θαη δεκηνπξγηθψλ ζηάζεσλ ησλ αηφκσλ απέλαληη ζηηο ΡΞΔ θαη ζηε δηεπθφιπλζε ηεο εκπινθήο ηνπο ζηελ θνηλσλία ηεο γλψζεο (Γεξκαλία, Διιάδα, Ηζπαλία, Γαιιία, Ηηαιία, Ινπμεκβνχξγν θαη Λνξβεγία) Πηήξημε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη αληαγσληζηηθφηεηαο (Γεξκαλία, Διιάδα, Πνπεδία, Δλσκέλν Βαζίιεην, Λνξβεγία θαη Δζζνλία) Ζ δηεπθφιπλζε ηεο ελζσκάησζεο ησλ λέσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο (Γαιιφθσλν Βέιγην, Γεξκαλία, Πνπεδία, Δλσκέλν Βαζίιεην/ Πθνηία, θαη Ιηρηελζηάηλ). ζνλ αθνξά ζηε δξάζε γηα παξνρή ζχγρξνλνπ εμνπιηζκνχ πνιπκέζσλ θαη δηθηπαθψλ ζπλδέζεσλ (Intranet, Internet θαη αηνκηθέο δηεπζχλζεηο ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, θιπ.) ζηα ζρνιεία ηεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο βαζκίδαο, απηή κπνξεί λα ζπλδέεηαη κε άιιεο παξερφκελεο ππεξεζίεο φπσο: on-line ζπλδέζεηο εθπαηδεπηηθψλ ή/θαη καζεηψλ, δεκηνπξγία ηξάπεδαο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, δεκηνπξγία βάζεσλ δεδνκέλσλ κε εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ, δεκηνπξγία νκάδσλ ζπδήηεζεο γηα ηηο πξαθηηθέο θαη ηηο κεζφδνπο, εξγαιεία απην-αμηνιφγεζεο δεμηνηήησλ, δηθηχσζε ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ θιπ. Κεξηθέο ελδεηθηηθέο δξάζεηο είλαη νη: Πηηο ρψξεο αλαθνξάο, νη πξνζπάζεηεο εζηηάζζεθαλ θπξίσο ζηελ εγθαηάζηαζε δηθηχσλ γηα ηε κεηάδνζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ θαη ησλ ππεξεζηψλ (Νιιαλδία, Φηλιαλδία, Πνπεδία, Ηζιαλδία θαη Λνξβεγία αιιά θαη Γεξκαλία, Γαιιία, Ηξιαλδία θαη Δλσκέλν Βαζίιεην, νη νπνίεο ζπλερίδνπλ παξάιιεια λα επελδχνπλ ζεκαληηθά ζηε βειηίσζε ηνπ βαζηθνχ ηνπο εμνπιηζκνχ). Πηηο ρψξεο αλαθνξάο, ελψ επηρεηξείηαη ε αλάπηπμε ηεο δηθηχσζεο, νη πξνζπάζεηεο εζηηάζζεθαλ πεξηζζφηεξν ζηελ παξνρή ππνινγηζηψλ, γεληθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη ζπλδέζεσλ ζην Internet γηα ηα ζρνιεία (ζην Βέιγην, ηελ Ηηαιία, ην Ινπμεκβνχξγν, ηελ Απζηξία, θαη ηελ Ξνξηνγαιία εκπιέθνληαη θπξίσο κε ηε δηθηχσζε ζην πιαίζην ηεο πξσηνβνπιίαο ηνπ European Schoolnet, ελψ ε Γαλία, ε Γεξκαλία, ε Ηζπαλία, ε Διιάδα, ην Ιηρηελζηάηλ θαη ε Κάιηα αλαπηχζζνπλ δηθά ηνπο εζληθά δίθηπα. Ζ παξνρή ησλ βαζηθψλ κέζσλ δελ είλαη αθφκα επαξθήο ζηελ Ρζερία, ηε Ιεηνλία, ηελ Νπγγαξία, ηε Ονπκαλία, ηε Πινβελία θαη ηε Πινβαθία αλ θαη έρνπλ αλαιάβεη ζεκαληηθέο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ αλάπηπμε δηθηχσλ). Πηηο: Βνπιγαξία, Δζζνλία, Θχπξνο, Ιηζνπαλία θαη Ξνισλία, ην ελδηαθέξνλ εζηηάζηεθε θπξίσο ζηελ παξνρή ησλ βαζηθψλ κέζσλ εμνπιηζκνχ (ππνινγηζηψλ θαη ζπλδέζεσλ Internet). 34

35 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ξελφγισζζε Βηβιηνγξαθία Chen, D. T., Hsu, J. F., & Hung, D. (2000). Learning theories and IT: The computer as a tool. In M. D. Williams (Ed.), Integrating technology into teaching and learning - Concept and applications. Singapore: Prentice-Hall. Hawkridge, D. (1994). Educational technology: Developing nations. In T. Husén & T. Postlethwaite (Eds.), The international encyclopedia of education (pp ). Oxford: Pergamon Press. Jonassen, D.H. (2000). Computers as Mind tools for Schools: Engaging critical thinking. Columbus.OH:Merrill/Pentice-Hall. McKinsey and Company (1997). The Future of Information Technology in UK Schools, McKinsey & Co., London. OECD (2001). Schooling for tomorrow. Learning to change: ICT in schools, OECD Publications, Paris. Psycharis, S. (2005). Presumptions and actions affecting an e-learning adoption by the educational system Implementation using virtual private networks. Γηαζέζηκν απφ : Salmon, M.H., Earman, J., Glymour, C., Lennox, J., Machamer, P., McGuire, J.E., Norton, J.D., Salmon, W.C., Schaffner, K.F (1992). Introduction to Philosophy of Science. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. McKinsey & Company (1997). The future of information technology in UK schools, McKinsey & Company, London, Underwood, JDM and Underwood, G. (1990). Computers and learning: helping children acquire thinking skills. Basil Blackwell, Oxford. Wilson, B., and Lowry, M. (2000). Constructivist Learning Happens All the Time on the Web. In Learning Technologies: Reflective and Strategic Thinking, New Directions for Adult and Continuing Education, no. 88, edited by E. Burge. San Francisco, CA: Jossey- Bass. Διιελφγισζζε Βηβιηνγξαθία 35

36 Καθξάθεο B., & Θνληνγηαλλνπνχινπ Ξνιπδσξίδε Γ. (1995). Τπνινγηζηέο ζηελ εθπαίδεπζε: κηα θξηηηθή επηζθόπεζε ζην δηεζλή ρώξν θαη ζηελ Διιάδα. Δζληθφ Ίδξπκα Δξεπλψλ. Καθξή-Κπφηζαξε, Δ. & Τπράξεο, Π. (2005). «Έλα κνληέιν ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζην εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα: νξίδνπζεο θαη παξάκεηξνη ηεο εθαξκνγήο ηεο ζηελ επηκόξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ. Τινπνίεζε ηνπ κνληέινπ κε ρξήζε Ιδησηηθώλ Δηθνληθώλ Γηθηύσλ». ΣΗ Ππλέδξην ηεο Διιεληθήο Ξαηδαγσγηθήο Δηαηξείαο, Οφδνο, ζει Τπράξεο, Π. (2005). Ζ δηδαζθαιία ηεο θχιηζεο ρσξίο νιίζζεζε, ηνπ λφκνπ ηνπ Lenz θαη ηεο πιάγηαο βνιήο κε ηε ρξήζε ηεο γιψζζαο Java ζε ππνςεθίνπο εθπαηδεπηηθνχο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Γηδαζθαιία ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ,14, Ιζηνζειίδεο Ππλζήθε πεξί ηδξχζεσο ηεο Δπξσπατθήο Θνηλφηεηαο (Δλνπνηεκέλε έθδνζε 1997). Δπίζεκε Δθεκεξίδα αξηζ. C 340 ηεο 10εο Ννεκβξίνπ Presidency Conclusions, Lisbon, 23/24 March Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο, ηεο 31εο Ηαλνπαξίνπ 2001: Νη ζπγθεθξηκέλνη κειινληηθνί ζηφρνη ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ [COM(2001) 59]. Ιεπηνκεξέο πξφγξακκα ησλ επαθνινπζψλ εξγαζηψλ ζρεηηθά κε ηνπο ζηφρνπο ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζηελ Δπξψπε [Δπίζεκε Δθεκεξίδα C 142, ]. Presidency Conclusions, Brussels, 20/21 March Presidency Conclusions, Stockholm, 23/24 March Presidency Conclusions, Barcelona, 15/16 March, Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο, ηεο 21εο Λνεκβξίνπ 2001, ζρεηηθά κε ηελ πξαγκάησζε κηαο επξσπατθήο πεξηνρήο δηά βίνπ κάζεζεο. COM(2001)

37 Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο, ηεο 13εο Φεβξνπαξίνπ 2002, ζην Ππκβνχιην, ην Δπξσπατθφ Θνηλνβνχιην, ηελ Νηθνλνκηθή θαη Θνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Ξεξηθεξεηψλ - Πρέδην δξάζεο ηεο Δπηηξνπήο γηα ηηο δεμηφηεηεο θαη ηελ θηλεηηθφηεηα COM(2002) 72. Communication from the Commission elearning - Designing tomorrow's education (pdf format ) (May 2000). The elearning Action Plan Designing tomorrow s education, Communication from the Commission to the Council and the European Parliament, COM(2001)172 final, The eeurope 2002 Action Plan: an information society for all, prepared by the Council and the European Commission for the Feira Council, June Ηζηνζειίδα -πιηθφ γηα ζέκαηα ζρεηηθά ηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ηζηνζειίδα The European Employment Strategy. Ηζηνζειίδα Ηζηνζειίδα π.δ.ξ.θ. Ξ.Η. (2001), Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Ξιαίζην Ξξνγξάκκαηνο Ππνπδψλ, Socrates, Leonardo da Vinci, Targeted Socio-Economic Research, Esprit, Telematics Applications and Trans-European Telecommunications Networks. Ηζηνζειίδα 37

38 ΔΝΟΣΗΣΑ 2 χγρξνλεο αληηιήςεηο γηα ηε κάζεζε θαη ηε δηδαζθαιία θαη ε εθαξκνγή ηνπο κε εξγαιεία ππνινγηζηηθήο θαη δηθηπαθήο Σερλνινγίαο πγγξαθείο Δπαλζία Μαθξή Μπφηζαξε Γεψξγηνο Καιθάλεο αξάληνο Φπράξεο Φσηεηλή Παξαζθεπά πκεψλ Ρεηάιεο Αλαζηαζία Κπξθίλε Βαζηιηθή Πεξάθε Αηθαηεξίλε Καζηκάηε 38

39 Εισαγωγή Ρα ηειεπηαία ρξφληα, ζε πνιιέο ρψξεο, ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλάδεημε λέσλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ απμάλεηαη ζπλερψο, θαζψο νη εθπαηδεπηηθέο εκπεηξίεο πνπ παξέρνληαη απφ ην παξαδνζηαθφ ζχζηεκα εθπαίδεπζεο θξίλνληαη αλεπαξθείο σο πξνο ηελ πξνεηνηκαζία ησλ κειινληηθψλ πνιηηψλ θαη εξγαδνκέλσλ. Ζ αλάδπζε ησλ λέσλ ζεσξηψλ κάζεζεο θαη ε επηλφεζε λέσλ καζεζηαθψλ εξγαιείσλ θαζηζηνχλ αλαγθαία ηελ ηξνπνπνίεζε ησλ ππαξρφλησλ ηξφπσλ δηδαζθαιίαο. Ζ έληαμε ηεο ηερλνινγίαο ζηελ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξαθηηθή, απνηειεί βαζηθφ δεηνχκελν ζηελ πξνζπάζεηα απηή. Ρν εξψηεκα πνπ πξνθχπηεη είλαη κε πνην ηξφπν κπνξεί λα εληαρζνχλ νη Λέεο Ρερλνινγίεο ζηελ εθπαίδεπζε, ψζηε ε εηζαγσγή ηνπο λα επηθέξεη απνηειεζκαηηθφηεξε κάζεζε (learning processing) αιιά θαη εθκάζεζε λέσλ δεμηνηήησλ (knowledge-skills) πνπ θξίλνληαη απαξαίηεηεο γηα ηελ αηνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε, ππφ ην πξίζκα ησλ λέσλ νηθνλνκηθν-θνηλσληθψλ θαη πνιηηηθψλ ζπλζεθψλ. Πηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα νη ξαγδαίεο εμειίμεηο ζηε βηνκεραλία επέβαιαλ ηελ θαζηέξσζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, ηθαλνχ λα ηξνθνδνηήζεη ηηο βηνκεραλίεο θαη ηα εξγνζηάζηα κε εξγαδφκελνπο πνπ ζα δηέζεηαλ ρακεινχ επηπέδνπ δεμηφηεηεο. Αλαιφγσο, δηακνξθψζεθε θαη ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Έηζη, ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα εζηηάζηεθε ζηνλ εληνπηζκφ ησλ γλσζηηθψλ αλεπαξθεηψλ ηνπ καζεηή γηα ηελ θαηεγνξηνπνίεζή ηνπ. Ζ κάζεζε δε ζα έπξεπε λα ζπλνδεχεηαη απφ δηαζθέδαζε, γηαηί ζεσξεηηθά δελ ήηαλ θαηά απηφλ ηνλ ηξφπν παξαγσγηθή. Κέζα ζε απηφ ην ζχζηεκα ν εθπαηδεπηήο-δάζθαινο ζεσξείηαη θπξίαξρνο σο απνθιεηζηηθφο θνξέαο θαη δηαβηβαζηήο ηεο γλψζεο θη επνκέλσο ν ξφινο ηνπ καζεηή πεξηνξίδεηαη ζηελ παζεηηθή απνδνρή ηεο κεηαθεξφκελεο γλψζεο. Ζ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο ζπρλά είλαη γξακκηθή θαη πεξηνξίδεηαη θάζε θνξά ζε έλα θαη κνλαδηθφ δηδαθηηθφ πεδίν. Γηα παξάδεηγκα, ζε αξθεηά καζεκαηηθά πξνβιήκαηα πξνσζείηαη ζπλήζσο κφλνλ έλαο ηξφπνο ιχζεο θη επνκέλσο δελ θαιιηεξγείηαη ε κε γξακκηθή ζθέςε. Κε ηελ έξεπλα ηεο επηζηήκεο ζηνλ ηνκέα ηεο αλζξψπηλεο κάζεζεο, πνιιά απφ ηα δεδνκέλα ηνπ παξαδνζηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο έρνπλ αλαηξαπεί. Έηζη, θάζε καζεηήο ζεσξείηαη μερσξηζηή κνλάδα κάζεζεο κε ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά θαη κε ην δηθφ ηνπ ηξφπν κάζεζεο. Ρν άηνκν καζαίλεη απνηειεζκαηηθφηεξα κέζα ζε ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα φπσο ησλ ζπκκαζεηψλ, ησλ δαζθάισλ, ησλ γνλέσλ. Ξξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε νη Ρερλνινγίεο ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ (Ρ.Ξ.Δ.) δχλαληαη λα πξνζθέξνπλ ζεκαληηθή ζπκβνιή κε ηε δηεπθφιπλζε απηήο ηεο ζπλεξγαζίαο ηφζν ζε ηνπηθφ φζν θαη παγθφζκην επίπεδν. Δπηπιένλ, ε κάζεζε δε ζεσξείηαη αλαπαξαγσγηθή αιιά κηα παξαγσγηθή δηαδηθαζία, κε ην καζεηή λα ελεξγεί ν ίδηνο θαη λα δεκηνπξγεί ζπλδέζεηο κε ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε θαη εκπεηξία ηνπ. Ρν πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν, νη ηθαλφηεηεο 39

40 θαη ηα ελδηαθέξνληα ηνπ εθπαηδεπφκελνπ ζεσξνχληαη βαζηθά γηα ην πεξηερφκελν ηεο κάζεζεο θαη ην ζρεδηαζκφ αλάινγσλ εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ρέινο, ε αμηνιφγεζε ζηξέθεηαη απφ ην απνηέιεζκα ζηε δηαδηθαζία πνπ νδεγεί ζε απηφ. Δπνκέλσο, θαζίζηαηαη αλαγθαία ε αλαζεψξεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηξαηεγηθψλ θαη κεζφδσλ αιιά θαη ν επαλαπξνζδηνξηζκφο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ. Σξεηάδεηαη δειαδή λα δνζεί έκθαζε ζηελ αμηνπνίεζε ηεο δηα-βίνπ κάζεζεο, ζηε κεηαηφπηζε ηνπ ελδηαθέξνληνο απφ ηε δηδαζθαιία ζηε κάζεζε θαη ηελ ελίζρπζε ηεο απηνλνκίαο ηεο κάζεζεο. Νη Ρερλνινγίεο ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ εμαζθαιίδνπλ εξγαιεία δπλακηθά γηα ηελ αιιαγή απηή θαη ηελ πιαηζίσζε ησλ λέσλ αλαγθψλ κε θαηάιιεια ππνζηεξηθηηθά πεξηβάιινληα. Πηε δηεζλή πξαθηηθή ε ελζσκάησζε ησλ Ρερλνινγηψλ ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ (Ρ.Ξ.Δ.) ζπλνδεχεηαη απφ ηε ζπλεξγαζία ηεο επξχηεξεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο γηα ηε ζέζπηζε θξηηεξίσλ θαη νδεγηψλ ζρεηηθά κε ηε γλψζε, ηηο δεμηφηεηεο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά, πνπ ζα πξέπεη νη εθπαηδεπφκελνη εθπαηδεπηηθνί λα απνθηήζνπλ κε ηελ νινθιήξσζε ηεο εθπαίδεπζήο ηνπο ζηηο Ρ.Ξ.Δ. Απηά ηα θξηηήξηα απνηεινχλ θαη ηε κνλάδα κέηξεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο εθπαίδεπζήο ηνπο. Ζ Γηεζλήο Θνηλφηεηα γηα ηελ Ρερλνινγία ζηελ Δθπαίδεπζε (International Society for Technology in Education) έρεη ζεζπίζεη 6 γεληθά θξηηήξηα (standards), πνπ αθνξνχλ : ηελ ηερληθή ηθαλφηεηα, ηελ πξνεηνηκαζία, ηελ εθαξκνγή, ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ππνζηεξηθηηθνχ πιηθνχ κάζεζεο, ηελ αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκαηηθψλ παηδαγσγηθψλ ζηξαηεγηθψλ θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ. Ζ φιε πξνζπάζεηα πξέπεη λα βαζίδεηαη ζηελ ππνζηήξημε ή θαη ηελ αλακφξθσζε ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ ηα νπνία, αλ θαη παξνπζηάδνπλ πνηθηιία σο πξνο ηηο παηδαγσγηθέο ζηξαηεγηθέο παξνπζίαζεο ηνπ πιηθνχ πξνο κάζεζε, ππνιείπνληαη φκσο σο πξνο ηελ ππνζηήξημε ηεο κάζεζεο κέζσ ησλ εξγαιείσλ ησλ Ρ.Ξ.Δ. Νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη εμάιινπ λα πξνεηνηκάζνπλ ηνπο καζεηέο ηνπο γηα λα επηβηψζνπλ ζηα λέα νηθνλνκηθν-θνηλσληθά θαη πνιηηηθά δεδνκέλα. Απηφ κπνξεί λα μεθηλήζεη κε ηελ πηνζέηεζε λέσλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ κέζα ζηηο ζρνιηθέο αίζνπζεο. Δπηπιένλ, κε ηε ρξήζε ησλ ΡΞΔ ε κάζεζε γίλεηαη καζεην-θεληξηθή, ζπλεξγαηηθή, 40

41 ελεξγεηηθή, πξνσζείηαη ε θξηηηθή ζθέςε θαη ε ιήςε απνθάζεσλ κέζα ζε έλα απζεληηθφ θαη πξνζνκνησκέλν κε ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν πεξηβάιινλ. Δξγαιεία Ρ.Ξ.Δ. γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο Γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ θξηηεξίσλ κάζεζεο: ελζσκάησζεο ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε Δπεμεξγαζηήο θεηκέλνπ έρνπλ αλαγλσξηζηεί κηα ζεηξά απφ ζηξαηεγηθέο θαη κέζνδνη, ζηηο νπνίεο Ινγηζηηθά Φχιια Βάζεηο Γεδνκέλσλ Φπιινκεηξεηήο ρξεζηκνπνηνχληαη θνηλά εξγαιεία φπσο ν επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ, ε βάζε δεδνκέλσλ, ηα ινγηζηηθά θχιια ή ν θπιινκεηξεηήο, αιιά αθφκε θαη πην ζχγρξνλα εξγαιεία Γηαδηθηπαθά καζήκαηα Ξαξνπζηάζεηο κε Multimedia φπσο δηαδηθηπαθά καζήκαηα, ζπκκεηνρή ζε ζπδήηεζε κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, γλσζηηθά Γλσζηηθά εξγαιεία κάζεζεο εξγαιεία κάζεζεο (cognitive tools), παξνπζηάζεηο κε multimedia θ.α. Νκάδεο ζπδεηήζεσλ θνηλφηεηεο πξαθηηθψλ Γηα ηελ επηηπρή ελζσκάησζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε, ζα πξέπεη νη εθπαηδεπφκελνη θαη νη εθπαηδεπηέο ηνπο λα βξίζθνληαη ζε ζπλεξγαζία σο πξνο ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ηεο επηθείκελεο αιιαγήο θαη λα κνηξάδνληαη ην θνηλφ φξακα ηεο δηα-βίνπ κάζεζεο, ηελ ίδηα αίζζεζε αλαγθαηφηεηαο γη απηφ ην εγρείξεκα θαη ηελ θνηλή αληίιεςε γηα ην ξφιν πνπ κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ νη ηερλνινγίεο ζηελ εθπαίδεπζε. Ζ ζπλεξγαζία κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ ζα πξέπεη λα ππάξρεη φρη κφλν ζηελ αξρή, αιιά θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηρεηξνχκελεο εθπαηδεπηηθήο αιιαγήο. Ζ πξνζβαζηκφηεηα ζηηο ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο, ηα ινγηζκηθά θαη ηα δίθηπα ηειεπηθνηλσληψλ είλαη έλα αθφκε βαζηθφ ζηνηρείν, απαξαίηεην γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ παξαπάλσ ζηφρνπ. Δάλ φια ηα παξαπάλσ δελ ηεξεζνχλ, θάζε πξνζπάζεηα έληαμεο ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε ζα πέθηεη ζην θελφ. Έξγν ησλ εθπαηδεπηψλ θαη ησλ εθπαηδεπνκέλσλ είλαη ε εζηίαζε ζηε κάζεζε θαη ηε δηδαζθαιία, ελψ παξάιιεια ζα πξέπεη λα παξέρεηαη ε αλάινγε ηερληθή ππνζηήξημε, ψζηε λα μεπεξαζηνχλ φπνηεο ηερλνινγηθέο δπζθνιίεο πξνθχπηνπλ. Ζ εζηίαζε ηεο δηδαζθαιίαο ησλ εθπαηδεπφκελσλ εθπαηδεπηηθψλ ζα πξέπεη λα βξίζθεηαη ζε καζεηνθεληξηθέο πξνζεγγίζεηο. Έηζη, νη εθπαηδεπηέο ζα πξέπεη λα επηδείμνπλ ηηο επθαηξίεο πνπ παξέρνπλ νη Ρ.Ξ.Δ. γηα ζπλεξγαζία, άληιεζε πιηθνχ, αλάιπζε, ζχλζεζε, παξνπζίαζε θαη δεκνζίεπζε, κε θχξην πξσηαγσληζηή ην καζεηή. Ρέινο, ε ελζσκάησζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. 41

42 ζηελ εθπαίδεπζε δε ζα ήηαλ νινθιεξσκέλε αλ δελ ππήξρε πξφλνηα γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνζπάζεηαο απηήο, κηα δηαξθήο αμηνιφγεζε πνπ ζα θξίλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ή φρη ηνπ εγρεηξήκαηνο. Κε ηε βνήζεηα ηεο αμηνιφγεζεο απηήο, ζα επαλαπξνζδηνξίδνληαη νη πνιηηηθέο αιιά θαη νη ηαθηηθέο πξνψζεζήο ηνπο. Ππλνπηηθά, ν ζρεδηαζκφο ελζσκάησζεο ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε πξέπεη λα ζπλνδεχεηαη απφ ηελ αλαγλψξηζε θαη θαηαλφεζε εθείλεο ηεο γλψζεο αιιά θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ θξίλνληαη απαξαίηεηεο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο-εθπαηδεπφκελνπο, ψζηε λα ηηο εληάμνπλ απνηειεζκαηηθά ζηε δηδαζθαιία ηνπο. Ρα θξηηήξηα θαη νη ζπλζήθεο πάλσ ζηηο νπνίεο ζα αλαπηπρζεί έλα πξφγξακκα εθπαίδεπζεο ησλ ππνςήθησλ εθπαηδεπηηθψλ ζα πξέπεη λα πξνζδηνξηζηνχλ ζαθψο θαη λα ζπκθσλεζνχλ απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Άιισζηε, φηαλ νη ζηφρνη είλαη θνηλνί θαη ε πξνζπάζεηα ζπιινγηθή, ηφηε απμάλνληαη νη πηζαλφηεηεο επηηπρίαο. Ξξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηήζνπκε ηηο δπλαηφηεηεο ησλ Ρερλνινγηψλ ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ εθπαίδεπζε (Ρ.Ξ.Δ.), ζα πξέπεη: νη εθπαηδεπηηθνί λα έρνπλ πξφζβαζε ζηε ςεθηαθή ηερλνινγία θαη ζην δηαδίθηπν, ζηηο ηάμεηο ηνπο, ζηα ζρνιεία αιιά θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθπαίδεπζήο ηνπο. λα ππάξρεη πςειήο πνηφηεηαο δηαζέζηκν ςεθηαθφ πιηθφ γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο καζεηέο πνπ λα αληηπξνζσπεχεη ηελ θνπιηνχξα θαη λα κπνξεί παξάιιεια λα δψζεη λφεκα θαη ζεκαζία ζην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην. νη εθπαηδεπηηθνί πξέπεη λα δηαζέηνπλ ηε γλψζε θαη ηηο δεμηφηεηεο γηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηα λέα ςεθηαθά εξγαιεία πξνθεηκέλνπ λα επηηπγράλνπλ πςειά αθαδεκατθά πξφηππα. (UNESCO World Education Report, Teachers and Teaching in a Changing World, 1998) 2.1 Απφ ηηο παξαδνζηαθέο ζηηο ζχγρξνλεο απφςεηο γηα ηε κάζεζε: Θεσξεηηθφ πιαίζην θαη κεηεμέιημε ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο Γηα δεθαεηίεο ε εθπαίδεπζε πνξεχηεθε αληαλαθιψληαο ηελ θνπιηνχξα ηεο βηνκεραληθήο λεσηεξφηεηαο: καδηθφηεηα, κεραληζηηθφο ραξαθηήξαο παξαγσγήο, ηεξαξρηθή δνκή θαη νξγάλσζε (Καηζαίνπ, 2000). Ρα ζεκάδηα απηά είλαη εκθαλή ζηε καζεζηαθή θαη δηδαθηηθή δηαδηθαζία κε θπξίαξρα ηα κεραληζηηθά ζηνηρεία θαη ηε καδηθφηεηα (Κπνπδάθεο, 2000). Αθεηεξία θαη ηέξκα ηεο γλψζεο είλαη ν δάζθαινο πνπ σζεί, έηζη, ην καζεηή ζε κηα παζεηηθή απνδνρή ησλ φζσλ πξνζθέξνληαη-θνηλνπνηνχληαη. Ζ πξνζθεξφκελε γλψζε είλαη εληαία, δελ έρεη άκεζν ραξαθηήξα, αιιά ραξαθηεξίδεηαη απφ έλα ζπλαθέο αμηαθφ 42

43 πεξηερφκελν πνπ ζηφρν έρεη ηε δηακφξθσζε εζηθνχ ραξαθηήξα θαη νινθιεξσκέλεο πξνζσπηθφηεηαο (Αγγειφπνπινο θ.ά., 2002). Έηζη, ζην παξαδνζηαθφ ζρνιείν νη γλψζεηο παξέρνληαη ζε κηα γλσζηνθεληξηθή θαη δαζθαινθεληξηθή βάζε, ρσξίο ηελ νπζηαζηηθή βίσζε απφ ην καζεηή, γεγνλφο πνπ δεκηνπξγεί έλα έιιεηκκα πνπ βαξαίλεη θπξίσο ην καζεηή θαη πνπ ηνλ θαζηζηά αδχλακν λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο ησλ θαηξψλ. Ρν παξαδνζηαθφ κνληέιν κάζεζεο εζηηάζηεθε κε άιια ιφγηα ζηνλ εληνπηζκφ ησλ γλσζηηθψλ αλεπαξθεηψλ ηνπ καζεηή γηα ηελ θαηεγνξηνπνίεζή ηνπ, αμηνπνηψληαο ηηο βαζηθέο θαη θαηψηεξεο δεμηφηεηεο κάζεζεο. Ν δάζθαινο ζεσξήζεθε απνθιεηζηηθφο θνξέαο θαη δηαβηβαζηήο ηεο γλψζεο θαη θαηά ζπλέπεηα ν καζεηήο πεξηνξίζηεθε ζε παζεηηθφ δέθηε. Ζ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο ήηαλ γξακκηθή θαη κε θαλέλαλ ηξφπν δε ζα έπξεπε λα ραξαθηεξίδεηαη απφ δηαζθέδαζε. Πχκθσλα κε ηηο ζχγρξνλεο απφςεηο γηα ηε κάζεζε, θάζε καζεηήο ζεσξείηαη μερσξηζηή νληφηεηα, έρνληαο ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ζχκθσλα κε ηα νπνία είλαη δπλαηφλ λα καζαίλεη αμηνπνηψληαο έλα ηδαίηεξν ζηπι θαη ηξφπν κάζεζεο. Νη Ρ.Ξ.Δ. κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ ην δπλακηθφ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή θαη λα αλαδείμνπλ ην εχξνο ηεο αηνκηθφηεηαο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Ρν άηνκν καζαίλεη απνηειεζκαηηθφηεξα κέζα ζε ππνινγηζηηθά πεξηβάιινληα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο (Computer Supported Collaborative Learning /CSCL). O ξφινο ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ ζεσξείηαη δπλακηθφο θαη ελεξγεηηθφο ζε έλα απζεληηθφ πιαίζην κάζεζεο (γλσζηηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηζηηθφ θ.ιπ) θαη ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ζπζρεηίζεσλ κε ηελ πξνεγνχκελε γλσζηηθή ππνδνκή (γλψζε, εκπεηξία). Νη θιίζεηο, ηα ελδηαθέξνληα, ηα θίλεηξα, νη ζηάζεηο, νη αλάγθεο, ην γλσζηηθφ ζηπι κάζεζεο θ.ιπ. ησλ εθπαηδεπνκέλσλ αμηνπνηνχληαη σο βαζηθνί αηνκηθνί πξνζσπηθνί δείθηεο γηα ηνλ επαλαπξνζδηνξηζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο κάζεζεο (declarative knowledge) θαη ην ζρεδηαζκφ αλάινγσλ εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (procedural knowledge) ζε ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο κάζεζεο (conditional knowledge) θαη ζε απζεληηθά εθπαηδεπηηθά πιαίζηα-πεξηβάιινληα (authentic learning environments). Ζ απνηίκεζε ηεο φιεο παξέκβαζεο θαη αμηνπνίεζεο ηεο κάζεζεο ηνπνζεηείηαη πιένλ - πέξα απφ ην απνηέιεζκα - ζηε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο, σο απνηέιεζκα κηαο ζεηξάο λνεηηθψλ δηεξγαζηψλ θαη ςπρνινγηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ θαηλνκέλσλ. Πηα πιαίζηα απηά νη Ρερλνινγίεο ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ εμαζθαιίδνπλ εξγαιεία δπλακηθά γηα ηελ αιιαγή απηή θαη γηα ηελ πιαηζίσζε ησλ λέσλ απηψλ αλαγθψλ κε θαηάιιεια ππνζηεξηθηηθά πεξηβάιινληα. 43

44 Πήκεξα θαζίζηαηαη αλαγθαία ε κεηαηφπηζε απφ ην παξαδνζηαθφ πιαίζην ζε έλα λέν πεξηβάιινλ κάζεζεο κέζα ζην νπνίν αλαδεηθλχνληαη νη ζχγρξνλεο δηαδηθαζίεο κάζεζεο γηα ηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο. Ν αθφινπζνο πίλαθαο πεξηγξάθεη ηε κεηαηφπηζε απηή: Υαξαθηεξηζηηθά ηεο παξαδνζηαθήο αληίιεςεο γηα ηε κάζεζε Ζ γλψζε πξνθχπηεη απφ ηελ παζεηηθή απνδνρή Ζ κάζεζε είλαη κηα κνλαρηθή πνξεία Ζ κάζεζε είλαη κνλνδηάζηαηε θαη αθνινπζεί έλα κφλν δξφκν Ζ κάζεζε εζηηάδεηαη ζηηο γλσζηηθέο αλεπάξθεηεο ησλ καζεηψλ Ξεγή πιεξνθφξεζεο είλαη κφλν ν δάζθαινο θαη ην βηβιίν Ζ γλψζε αλαπαξάγεηαη Ν δάζθαινο κεηαθέξεη γλψζε Υαξθηεξηζηηθά ηεο ζχγρξνλεο αληίιεςεο γηα ηε κάζεζε Ζ γλψζε αλαθαιχπηεηαη θαη θαηαθηάηαη απφ ην καζεηή Ζ κάζεζε είλαη θνηλσληθή δηαδηθαζία Ζ κάζεζε είλαη ζθαηξηθή (νιηζηηθή) θαη νδεγνχκαζηε ζε απηήλ απφ δηάθνξα κνλνπάηηα Ζ κάζεζε εζηηάδεηαη ζηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο ηθαλφηεηεο ησλ καζεηψλ Ζ πιεξνθφξεζε πξνέξρεηαη απφ πνηθίιεο δηαθνξεηηθέο πεγέο Ζ γλψζε παξάγεηαη απφ ηνπο καζεηέο Ν δάζθαινο δηεπθνιχλεη ηε ζχλδεζε ηεο γλψζεο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα Ζ κεηαηφπηζε απφ ηε δηδαζθαιία πξνο ηηο δηαδηθαζίεο ηεο κάζεζεο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη έλα λέν ππνζηεξηθηηθφ καζεζηαθφ πεξηβάιινλ. Απηφ ην λέν πεξηβάιινλ πεξηιακβάλεη επίζεο ηελ αιιαγή ζηνπο ξφινπο θαη ησλ δχν, εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπνκέλσλ. Ν ξφινο ηνπ δαζθάινπ κεηαηνπίδεηαη απφ ηε κεηαθνξά ηεο γλψζεο ζηε δηεπθφιπλζε ηεο κάζεζεο (νδεγεί, πξνζαλαηνιίδεη, ζπκκεηέρεη, βνεζά ζηνλ αλαζηνραζκφ θ.ιπ). Ν λένο απηφο ξφινο δε κεηψλεη ηελ αμία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, αιιά ππαγνξεχεη λέα γλψζε θαη δεμηφηεηεο. Ραπηφρξνλα, νη εθπαηδεπφκελνη απνθηνχλ κεγαιχηεξε επζχλε γηα ηελ ίδηα ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζήο ηνπο ζε απηφ ην πεξηβάιινλ, κέζσ ηεο αλαδήηεζεο θαη ηεο ζχλζεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ, ελψ ζπκκεηέρνπλ ζε κηα θνηλή δηαδηθαζία κε ελεξγεηηθνχο ξφινπο. Νη Ρ.Ξ.Δ. κπνξνχλ λα ζηεξίμνπλ ηελ κεηαηφπηζε απηή, αξθεί λα ελζσκαησζνχλ ζην πιαίζην ηεο κάζεζεο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ (Βνζληάδνπ, 2006). 44

45 Νένο Ρφινο Γαζθάινπ Γηεπθνιχλεη ην ζρεκαηηζκφ νκάδσλ ζπλεξγαζίαο θαη ην δηάινγν κεηαμχ ησλ κειψλ Δλζαξξχλεη θαη ππνζηεξίδεη καζεηηθέο πξσηνβνπιίεο Πρεδηάδεη ην πεξηβάιινλ κάζεζεο, ψζηε λα πξνσζείηαη ε απηνλνκία ε αιιειεπίδξαζε θαη νη επηινγέο Δληάζζεη ηελ απνθηεζείζα γλψζε ζε έλα ξεαιηζηηθφ πιαίζην Σξεζηκνπνηεί πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο γηα λα θαιχςεη φια ηα ελδηαθέξνληα Αμηνινγεί ηε δηαδηθαζία ηεο δηθήο ηνπ δηδαζθαιίαο πνζηεξίδεη θαη δηεπθνιχλεη ηνλ αλαζηνραζκφ (self-reflection) επί ηεο δηαδηθαζίαο κάζεζεο Θάλεη ρξήζε δηάθνξσλ εξγαιείσλ γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο κάζεζεο Νένο Ρφινο Μαζεηή Απνηειεί κέινο κηαο νκάδαο κε θνηλφ ζηφρν Αλαιακβάλεη ηελ απνπεξάησζε έξγνπ θαη αλαπηχζζεη ηελ αλάινγε δξάζε Αιιειεπηδξά κε ζπκκαζεηέο ηεο ίδηαο νκάδαο γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ζηφρνπ Αλαδεηά ηε ζχλδεζε ηεο γλψζεο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα Θαιιηεξγεί ηα ηαιέληα ηνπ θαη ηα ρξεζηκνπνηεί ζε φια ηα γλσζηηθά πεδία Δπηβιέπεη ηε δηαδηθαζία κάζεζεο ηνπ θαη απην-αμηνινγείηαη Αλαζηνράδεηαη ηελ φιε πξνζπάζεηα πνπ θαηέβαιε, ζηέθεηαη θξηηηθά θαη ιακβάλεη απνθάζεηο γηα ηε κειινληηθή ηνπ δξάζε Ξαξαθνινπζεί θαζεκεξηλά ηε δηαδηθαζία κάζεζεο πνπ αθνινπζεί θαη ηα απνηειέζκαηα απηήο Δπνκέλσο, θαζίζηαηαη αλαγθαία ε επαλεμέηαζε ηεο εθπαηδεπηηθήο θαηάζηαζεο, αιιά θαη ν επαλαπξνζδηνξηζκφο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ κε ηε κεηαηφπηζε ηνπ ελδηαθέξνληνο απφ ηε δηδαζθαιία ζηε κάζεζε θαη ηελ ελίζρπζε ηεο απηνλνκίαο ηεο κάζεζεο. Νη Ρερλνινγίεο ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ εμαζθαιίδνπλ εξγαιεία δπλακηθά γηα ηελ αιιαγή απηή θαη γηα ηελ πιαηζίσζε ησλ λέσλ απηψλ ζπλζεθψλ κε θαηάιιεια ππνζηεξηθηηθά πεξηβάιινληα. 45

46 2.2 χγρξνλεο ζεσξήζεηο γηα ηε κάζεζε. Δμέιημε ησλ αληηιήςεσλ γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε 2.3 χγρξνλεο πξνζεγγίζεηο ζηε Γηδαθηηθή θαη ηε Μεζνδνινγία κε ηε δηακεζνιάβεζε ησλ ΣΠΔ O γλσζηηθφο θνλζηξνπθηηβηζκφο (Cognitive Constructivism): J. Piaget & J. Bruner Πχκθσλα κε ηηο γλσζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο, ε κάζεζε αλαθέξεηαη ζηηο γλσζηηθέο δνκέο θαη ηηο εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο ηνπ αηφκνπ. Ζ κάζεζε πξαγκαηψλεηαη κέζσ ηνπ ζρεδηαζκνχ γλσζηηθψλ καζεζηαθψλ ζηξαηεγηθψλ. Ξνιιέο απφ ηηο πξνζεγγίζεηο απηέο ζηεξίδνληαη ζην θηινζνθηθφ πιαίζην ηεο ζεσξίαο ηνπ Dewey ( ) φπνπ ε κάζεζε εθηηκάηαη σο κηα ελεξγεηηθή δηαδηθαζία, κε εζηίαζε ζηνλ «ελεξγεηηθφ καζεηή», ν νπνίνο ρξεζηκνπνηεί ηηο αηζζήζεηο γηα λα θαηαζθεπάζεη έλλνηεο. Πηα πιαίζηα απηά ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ε κάζεζε κπνξεί λα έρνπλ λφεκα θαη αμία γηα ηνλ εθπαηδεπφκελν ζε έλα ππνζηεξηθηηθφ πεξηβάιινλ κάζεζεο. Ν Piaget ( ) ηφληζε ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο ελεξγεηηθήο θαη άκεζεο επαθήο κε πξφζσπα, γεγνλφηα, αληηθείκελα θαη θαηλφκελα ζηε γλσζηηθή αλάπηπμε. Ν Piaget νλφκαζε ην ζεσξεηηθφ ηνπ πιαίζην "γελεηηθή επηζηεκνινγία" ("genetic epistemology"), επεηδή ελδηαθέξζεθε πξψηηζηα γηα ην πψο ε γλψζε αλαπηχρζεθε ζηνπο αλζξψπηλνπο νξγαληζκνχο, βαζηδφκελνο ζην ππφβαζξν ηεο βηνινγίαο θαη ηεο θηινζνθίαο. Γηαηχπσζε έηζη έλλνηεο, νη νπνίεο επεξέαζαλ ηε ζεσξία θαη ηελ έξεπλά ηνπ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ αηφκνπ ( Βαζηθή είλαη ε ζέζε ηνπ φηη ε κάζεζε πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο πξνζαξκνγήο θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ. Θαηά ηνλ Piaget ππάξρνπλ ηέζζεξηο πεξίνδνη ή ζηάδηα γλσζηηθήο αλάπηπμεο ηνπ αηφκνπ. Πηε θάζε ηεο εθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ε κάζεζε αλαθέξεηαη ζην ζηάδην ηεο αθαηξεηηθήο, ηππηθήο ινγηθήο ζθέςεο. ΠΡΑΓΗΑ ΓΛΥΠΡΗΘΖΠ ΑΛΑΞΡΜΖΠ Αηζζεζηνθηλεηηθφ ζηάδην (sensorimotor):αηζζήζεηο/αληαλαθ ια-ζηηθέο θηλήζεηο. Πηάδην ηεο πξνζπιινγηζηηθήο ζθέςεο (pre-operational): γιψζζα/ζχκβνια. Πηάδην ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πξάμεσλ (concrete operational):αθεξεκέλεο έλλνηεο κέζσ ζπγθεθξηκέλσλ εξγαιείσλ. Πηάδην ησλ ηππηθψλ ινγηθψλ πξάμεσλ (formal operational): ρξήζε αθεξεκέλεο ζθέςεο. 46

47 Πχκθσλα κε ηνλ J. Piaget: H κάζεζε είλαη κηα ελεξγεηηθή δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία απηή (ε κάζεζε)επέξρεηαη σο απνηέιεζκα ηεο πξνζαξκνγήο ηνπ αηφκνπ ζην πεξηβάιινλ θαη πξαγκαηψλεηαη κέζσ δχν βαζηθψλ ιεηηνπξγηψλ: ηεο αθνκνίσζεο θαη ηεο ζπκκφξθσζεο. Ππλεπψο, ε εκπεηξία θαη ε επίιπζε πξνβιεκάησλ είλαη βαζηθνί παξάγνληεο γηα ηελ αθνκνίσζε θαη ηε ζπκκφξθσζε ησλ πιεξνθνξηαθψλ εξεζηζκάησλ, ψζηε λα επέιζεη ε ΞΟΝΠΑΟΚΝΓΖ=ΑΦΝΚΝΗΥΠΖ+ΠΚΚΝΟΦΥΠΖ Αθνκνίσζε: ελζσκάησζε ησλ εξεζηζκάησλ ζηα ππάξρνληα γλσζηηθά ζρήκαηα. Ππκκφξθσζε: ηξνπνπνίεζε ησλ ππαξρφλησλ γλσζηηθψλ ζρεκάησλ, ψζηε λα ελζσκαησζνχλ ηα λέα εξεζίζκαηα ζηηο ππάξρνπζεο γλσζηηθέο δνκέο ηνπ αηφκνπ. εθπαηδεπφκελνππεξηβάιινληνο. πξνζαξκνγή ηεο πιεξνθνξίαο πνπ ιακβάλεη ν εθπαηδεπφκελνο ζηηο ππάξρνπζεο γλσζηηθέο ηνπ δνκέο. Ν ηξφπνο πνπ παξνπζηάδεηαη ε πιεξνθνξία είλαη επίζεο ζεκαληηθφο. Ζ κάζεζε είλαη νιηθή, απζεληηθή θαη πξαγκαηηθή. Ζ γλψζε νηθνδνκείηαη κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο Ρφζν ν Piaget φζν θαη ν Bruner ππνγξάκκηζαλ ηε ζεκαζία ηεο κειέηεο ηεο δνκήο ησλ πξαγκάησλ, ηε ζπζρέηηζε δειαδή, κεηαμχ πξαγκάησλ, πνπ γίλεηαη εθηθηή φηαλ ζηε ΒΑΠΗΘΔΠ ΑΟΣΔΠ Ππεηξνεηδήο δηάηαμε ηεο χιεο, φπνπ ην πεξηερφκελν εμειίζζεηαη απφ ην γεληθφ ζηε εμεηδίθεπζε (spiral organization). Ξξνδηάζεζε γηα κάζεζε: γη απηφ πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε φιεο νη εκπεηξίεο θαη ην πιαίζην πνπ ζα θάλεη ηνλ εθπαηδεπφκελν πξφζπκν λα κάζεη (readiness). Ζ κάζεζε κπνξεί λα αθνινπζεί έλα αλαθαιππηηθφ πιαίζην, ψζηε νη πιεξνθνξίεο λα κπνξνχλ λα δνκεζνχλ κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν (discovery learning-going beyond the information given): Ξξαμηαθά (enactive) Δηθνληζηηθά (iconic) Ππκβνιηθά (symbolic) δηδαζθαιία πηνζεηεζεί ε κέζνδνο εχξεζεο κε αλαθάιπςε, επηλφεζε θαη πξνβιεκαηηζκφ. Πχκθσλα κε ηνλ J. Bruner (1915) ε κάζεζε είλαη κηα αλαθαιππηηθή δηαδηθαζία (discovery learning) θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ πνιχπινθεο γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο, νη νπνίεο έρνπλ ζρέζε κε ηελ πξφζθηεζε, ηελ επεμεξγαζία θαη ηελ θσδηθνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηψλ. Ν Bruner επηζεκαίλεη φηη θαηά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ην άηνκν πξέπεη λα νδεγείηαη απφ ηελ αλαθάιπςε ησλ ελλνηψλ, ζην κεηαζρεκαηηζκφ θαη ηελ αμηνιφγεζε εθηίκεζε έιεγρν ησλ γλψζεσλ ( Ρα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ηα νπνία ζηεξίδνληαη ζηε ζπκπεξηθνξηζηηθή ζεψξεζε γηα ηε κάζεζε έρνπλ βαζηθφ γλψξηζκα ηελ απζηεξά δνκεκέλε εμειηθηηθή ηνπο αιιεινπρία, είλαη δειαδή «θιεηζηά» ινγηζκηθά κε ζπγθεθξηκέλε ζηνρνζεζία, πνπ γηα λα ηελ θαηαθηήζεη ν εθπαηδεπφκελνο, ζα πξέπεη λα αθνινπζήζεη βήκαηα πξνο ηελ 47

48 θαηάθηεζε ηεο γλψζεο. Ρα ινγηζκηθά εθείλα ηα νπνία βαζίδνληαη ζηε γλσζηηθή ζεψξεζε είλαη επέιηθηα, κε ηνλ εθπαηδεπφκελν λα αζθεί θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζήο ηνπ. Νη δπλαηφηεηεο ηνπ ηη ζα πξέπεη λα δηδαρζεί ην ππνθείκελν κάζεζεο, θαζψο θαη πφηε ζα ην δηδαρζεί κπνξεί λα εμαξηψληαηηαη απφ ηα εμειηθηηθά ζηάδηα λνεηηθήο αλάπηπμεο ηνπ Piaget ή απφ ηνλ ηξφπν πηνζέηεζεο ελφο αλαθαιππηηθνχ ζηπι κάζεζεο θαηά ηνλ Bruner. Πηηο γλσζηηθέο ζεσξήζεηο ν εθπαηδεπφκελνο θαηέρεη θεληξηθφ ξφιν ζε φια ηα εμειηθηηθά ζηάδηα ηνπ καζήκαηνο θαη ν εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα ην αλαγλσξίζεη. Ξην ζπγθεθξηκέλα: Ν εθπαηδεπηηθφο θαζνδεγεί, ζπκβνπιεχεη, ιχλεη θάπνηεο απφ ηηο απνξίεο ηνπ εθπαηδεπφκελνπ. Ζ αλαηξνθνδφηεζε ηεο γλψζεο πνπ παξέρνπλ ηα ινγηζκηθά, ελζαξξχλεη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε δηαδηθαζία πξφζθηεζεο ηεο λέαο γλψζεο θαη λα αλαπηχμνπλ ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο. Ν εθπαηδεπφκελνο κέζα απφ ζπγθξίζεηο, θαηεγνξηνπνηήζεηο, γεληθεχζεηο θ.ιπ. κπνξεί λα αλαπηχζζεη έλλνηεο θαη λα ιχλεη πξνβιήκαηα. Ν εθπαηδεπφκελνο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα απηναμηνινγείηαη αθνχ νινθιεξσζεί ε πεξηήγεζε ζην ινγηζκηθφ. Ζ ζεσξία ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ εμειίρζεθε ρξνληθά. Ζ κάζεζε βαζίδεηαη ζην λνεηηθφ ρεηξηζκφ ησλ ζπκβφισλ ηα νπνία κπνξνχλ λα νηθνδνκήζνπλ λέεο έλλνηεο. Απφ ηηο βαζηθέο ζέζεηο ησλ γλσζηηθψλ ζεσξηψλ κάζεζεο, ζηελ πνξεία δηαηππψζεθαλ ν γλσζηηθφο ή θνηλσληθφο ζπκπεξηθνξηζκφο (Bandura), ην αλαθαιππηηθφ κνληέιν (Bruner), ην θνλζηξνπθηηβηζηηθφ κνληέιν ηνπ Papert ελψ ζήκεξα βξίζθεηαη ζε πεξαηηέξσ πεηξακαηηθή δηεξεχλεζε ε ζεσξία κάζεζεο ηεο «πνιιαπιήο λνεκνζχλεο (Multiple Intelligence Theory)» (Gardner). Πχκθσλα κε ηνπο θνλζηξνπθηηβηζηέο ε κάζεζε είλαη ε πξνζσπηθή αλαθάιπςε πνπ πξνθχπηεη σο απνηέιεζκα ελδειερνχο έξεπλαο (ε κάζεζε είλαη αλάπηπμε). Ν θνλζηξνπθηηβηζκφο σο ζεσξία (constructivist theory) εξκελεχεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη εθπαηδεπφκελνη καζαίλνπλ, ελψ αληηιακβάλνληαη ηνλ θφζκν ελζσκαηψλνληαο λέεο εκπεηξίεο ζε απηέο πνπ ήδε γλσξίδνπλ. Ζ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο είλαη ν ζθνπφο ηεο κάζεζεο. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηε ζεσξία απηή, νη άλζξσπνη θαηαζθεπάδνπλ ηηο δηθέο ηνπο θαηαλνήζεηο γηα ηνλ θφζκν γχξσ ηνπο, κέζα απφ ηελ εκπεηξία θαη ηνλ (αλα)ζηνραζκφ ηνπο πάλσ ζηελ εκπεηξία απηή. Δίλαη επνκέλσο, ελεξγνί δεκηνπξγνί ηεο γλψζεο ηνπο. Πχκθσλα κε ηνπο θνλζηξνπθηηβηζηέο ε κάζεζε λνείηαη σο ε αλαδήηεζε ησλ ελλνηψλ, εληαγκέλε κέζα ζε πιαίζην (πξνζσπηθέο εκπεηξίεο, θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο). Ζ 48

49 δηδαζθαιία ζα πξέπεη λα ζηνρεχεη ζηελ θαηαζθεπή λέσλ ελλνηψλ, έρνληαο αμηνπνηήζεη ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε (Schema) ησλ καζεηψλ. Έηζη ε κάζεζε θαηά ηνπο νπαδνχο ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ, δελ είλαη κηα απιή κεηαθνξά γλψζεσλ απφ ηνλ εθπαηδεπηή ζηνλ εθπαηδεπφκελν, αιιά ην απνηέιεζκα κηαο δηαδηθαζίαο πξνζσπηθήο νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο, κέζα απφ ηνλ ζπλδπαζκφ ηεο λέαο πιεξνθνξίαο κε ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε ηνπ θάζε αηφκνπ θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ λέσλ ηδεψλ θαη γλψζεσλ ζηηο ππάξρνπζεο. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηε ζηαδηαθή νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο μεθηλψληαο απφ ηελ απιή αλάγλσζε ησλ πεγψλ έσο ηελ πιήξε επεμεξγαζία. Ρν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ βαζίδεηαη ζηελ ηερληθή ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ κπνξεί λα έρεη εθαξκνγή ζε θάζε είδνπο γλσζηηθά αληηθείκελα, κπνξεί δε λα κεγηζηνπνηήζεη ηα νθέιε πξνο ηνλ δηδαζθφκελν, αλ εθαξκνζηεί ζε έλλνηεο θαη γλψζεηο πνπ ρξεηάδνληαη πνιιαπιή ζχλδεζε θαη αλαπαξάζηαζε. Έλα ζχζηεκα εμάιινπ,ην νπνίν ζηεξίδεηαη ζηε ζεσξία ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ παξέρεη έλα πεξίπινθν πεξηβάιινλ, κε ηε βνήζεηα ηνπ νπνίνπ κπνξεί ν ρξήζηεο λα νηθνδνκήζεη λέεο γλψζεηο ζηελ πξνυπάξρνπζα εκπεηξία ηνπ. Ξξφζθαηεο κειέηεο( π.ρ. Jonassen 2000) κεηαηνπίδνπλ ην βάξνο ηνπ ππνινγηζηή θαη ηνλ κεηαηξέπνπλ θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζε εξγαιείν θαη γλσζηηθφ κέζν, πνπ βνεζά ζηελ αληίιεςε ελλνηψλ θαη θαηαζηάζεσλ. Βαζηθέο αξρέο ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ: Γεκηνπξγήζηε ηηο ζπλζήθεο, αιιά αθήζηε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα αλαθαιχςνπλ, εμάγνληαο ηε γλψζε απφ κέζα ηνπο. Γεκηνπξγήζηε ηε γλψζε κε απζεληηθέο θαηαζηάζεηο θαη δξαζηεξηφηεηεο. Σξεζηκνπνηήζηε ηηο γλσζηηθέο κεζφδνπο καζεηείαο, ψζηε λα κπνξέζεη ν εθπαηδεπφκελνο λα θαηαζθεπάζεη ηε γλψζε ζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο θαη δξαζηεξηφηεηεο. Ρνπνζεηήζηε ηε γλψζε ζε πνιιαπιά πιαίζηα, πξνεηνηκάδνληαο γηα ηε κεηαθνξά ζε λέα πιαίζηα. Γεκηνπξγήζηε γλσζηηθή επειημία κε δεδνκέλν φηη, φιε ε γλψζε θαίλεηαη απφ πνιιέο πξννπηηθέο. Βνεζήζηε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα ζπλεξγαζηνχλ ζηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο. Θαηά ζπλέπεηα πξνηείλνληαη ζηξαηεγηθέο νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο ζε αλάινγα πεξηβάιινληα: ζπλεξγαηηθή κάζεζε (collaborative learning), 49

50 κάζεζε βαζηζκέλε ζε εξγαζίεο (projects based learning), επίιπζε πξνβιεκάησλ (problem solving). e-portfolio θαη projects. Η θνηλσληθνπνιηηηζκηθή ζεψξεζε γηα ηε κάζεζε: L. Vygotsky θαη Α. Bandura i) Κνηλσληθνπνιηηηζκηθέο Θεσξίεο Μάζεζεο (Socio-Cultural Learning Theories) Πχκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ L. Vygotsky ( ) ε θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε (social interaction) δηαδξακαηίδεη έλα ζεκειηψδε ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηεο γλψζεο (development of cognition). Ππγθεθξηκέλα πξνηείλνληαη: Ζ εζηίαζε ζηελ θνηλσληθή πηπρή ηεο γλψζεο (πνπ αληηπαξαβάιιεηαη ζπρλά κε ηνλ Piaget). Νη θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο είλαη αξρηθή πεγή γλψζεο θαη ζπκπεξηθνξάο. Ζ κάζεζε βειηηζηνπνηείηαη απφ ηηο αιιειεπηδξάζεηο θαη ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο ελήιηθεο ή ηνπο πην ηθαλνχο εθπαηδεπφκελνπο. Ζ κάζεζε δηαθνξνπνηείηαη (incremental learning) κέζσ ηεο θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο θαη ζπλεξγαζίαο κε ηνπο πεξηζζφηεξν έκπεηξνπο, πνπ κπνξεί λα είλαη νη γνλείο/δάζθαινη/ζπκκαζεηέο θαη πεξηγξάθεηαη σο «δψλε ηεο επηθείκελεο αλάπηπμεο» (proximal development). Ζ θνηλσληθνπνιηηηζκηθή ζεσξία ηνπ L. Vygotsky εθαξκφδεηαη ζε ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο ηα νπνία βαζίδνληαη ζηνλ ππνινγηζηή. Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε βαζίδεηαη ζηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ κε ην καζεζηαθφ ζηφρν θαη ηα δηαζέζηκα εξγαιεία, ζηα πιαίζηα ελφο θνηλσληθνπνιηηηζκηθνχ πιαηζίνπ αλαθνξάο. Ν Vygotsky ππνγξακκίδεη ηε ζεκαζία ηνπ δηαιφγνπ σο νξγάλνπ κε ην νπνίν ηα άηνκα ζπιινγηθά ή αηνκηθά κπνξνχλ λα δηαπξαγκαηεπηνχλ ηνπο ελλνηνινγηθνχο κεηαζρεκαηζκνχο. Ξέξα απφ ηηο απφςεηο ηεο γλσζηηθήο ζεψξεζεο θαη ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ, ζεκαληηθέο ζεσξνχληαη νη επηζηεκνληθέο απφςεηο ηεο θνηλσληθνγλσζηηθήο ζεψξεζεο ηεο κάζεζεο ηνπ Α. Bandura (γλσζηηθφο θνηλσληθφο ζπκπεξηθνξηζκφο). Ζ ζεσξία ηνπ Vygotsky ζεσξείηαη ζπκπιεξσκαηηθή ζε απηή ηνπ Bandura γηα ηελ θνηλσληθή κάζεζε θαη έλα βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηεο εκπιαηζησκέλεο ζεσξίαο κάζεζεο (situated learning theory). Ραπηφρξνλα νη απφςεηο ηνπ γηα ηε γλσζηηθή αλάπηπμε παξνπζηάδνπλ ελδηαθέξνλ ζπγθξηηηθά κε ηηο απφςεηο ησλ Bruner θαη Piaget. ii) Κνηλσληθνγλσζηηθέο Θεσξίεο Μάζεζεο (Socio-Cognitive Learning Theories) 50

51 Ν φξνο θνηλσληθν-γλσζηηθή ζεσξία (socio-cognitive learning theory) ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνλ Α. Bandura, γηα λα δειψζεη ηφζν ηνπο θνηλσληθνχο παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηε δηακφξθσζε ηεο ζπκπεξηθνξάο θαη ηεο δξάζεο ηνπ αλζξψπνπ, φζν θαη ηνπο γλσζηηθνχο παξάγνληεο, δειαδή ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ζθέςεο πνπ δηακνξθψλνπλ θαη θαζνδεγνχλ ηα θίλεηξα, ηα ζπλαηζζήκαηα θαη ηηο πξάμεηο ηνπ. πνζηεξίδεη φηη κηα απφ ηηο βαζηθέο δπλαηφηεηεο ηνπ αλζξψπνπ είλαη ε δπλαηφηεηα ηνπ αηφκνπ λα παξεκβαίλεη θαη λα ξπζκίδεη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ. Ρν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ αηφκνπ δε δηακνξθψλεηαη κφλν απφ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο θαη ζπγθεθξηκέλα ζχκθσλα κε ηε κίκεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ άιισλ, αιιά απφ ηνπο εζσηεξηθνχο - ελδνπξνζσπηθνχο παξάγνληεο, φπσο νη εθηηκήζεηο θαη νη αμηνινγήζεηο πνπ θάλεη ην άηνκν γηα ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο πξάμεηο ηνπ (vicarious reinforcement). Ζ λέα ζπκπεξηθνξά δνκείηαη κε ηελ παξαηήξεζε θαη ηε κίκεζε πξνηχπσλ ζπκπεξηθνξάο ηελ νπνία ν Bandura αληηιακβάλεηαη σο κηα δεκηνπξγηθή δηαδηθαζία δηακφξθσζεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ θαη φρη σο παζεηηθή απνδνρή ζπκπεξηθνξψλ, αληηιήςεσλ θαη ζηάζεσλ απφ ην άηνκν. Πεκαληηθή δηάζηαζε ηεο ζεσξίαο ηνπ θαηέρεη ε απην-απνηειεζκαηηθφηεηα (selfefficacy), δειαδή νη εθηηκήζεηο πνπ θάλεη ν ίδηνο γηα ηελ αμία ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ (Θνιηάδεο, 2002). Ζ απην-απνηειεζκαηηθφηεηα αλαθέξεηαη ζην θαηά πφζν ζεσξνχκε φηη είκαζηε ηθαλνί θαη ζε ζέζε λα ρεηξηζηνχκε ηνπο ηδηαίηεξνπο ζηφρνπο καο. Ζ αίζζεζε απνηειεζκαηηθφηεηαο επεξεάδεη ηνπο ζηφρνπο πνπ θάπνηνο επηιέγεη λα πξαγκαηνπνηήζεη ή ηελ πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιεη πξνο ηνπο ζηφρνπο απηνχο θαη ην βαζκφ κε ηνλ νπνίν εκκέλεη φηαλ αληηκεησπίδεη εκπφδηα. Ζ απην-απνηειεζκαηηθφηεηα έρεη ζεκαληηθφ αληίθηππν ζηηο ζπκπεξηθνξέο πνπ επηιέγνπκε, ελψ ζήκεξα επεθηείλεηαη ζε δηάθνξνπο ηνκείο αλάπηπμεο ηεο αλζξψπηλεο δξάζεο θαη ζπκπεξηθνξάο, κε θπξίαξρεο ηηο εθηηκήζεηο γηα ην ρεηξηζκφ ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ (computer self-efficacy). Νη εθπαηδεπηηθνί πξέπεη λα αλαγλσξίζνπλ φηη ε ρακειή αίζζεζε απηναπνηειεζκαηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ ζπνπδαζηψλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζηα ρακειφηεξα επίπεδα πξνζπάζεηαο θαη πξσηνβνπιίαο θαηά ηελ αληηκεηψπηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ. Ν Α. Bandura, σο παηέξαο ηεο θνηλσληθήο γλσζηηθήο ζεσξίαο, δηαηππψλεη ηε ζεσξία ηνπ βαζηζκέλνο ζην κνληέιν ηεο ηξηαδηθήο ακνηβαίαο αηηηνθξαηίαο (Triadic Reciprocal Causation Model), κε ζθνπφ λα εμεγήζεη πψο ε κάζεζε πξνθχπηεη απφ ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ηξηψλ παξαγφλησλ: 1. ησλ πξνζσπηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ 2. ηεο ζπκπεξηθνξάο, θαη 3. ηνπ θνηλσληθνχ πεξηβάιινληνο. 51

52 Ζ θνηλσληθή γλσζηηθή ζεσξία έρεη ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα εμεγήζεη πψο νη άλζξσπνη κπνξνχλ λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο απην-ξπζκηδφκελεο κάζεζεο (self-regulation). Ζ απην-ξχζκηζε είλαη ε ρξήζε ησλ δεμηνηήησλ απην-ειέγρνπ ζηηο λέεο θαηαζηάζεηο, είλαη ην πξντφλ ησλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ ησλ ηξηψλ απηψλ παξαγφλησλ. Ζ απηνξχζκηζε είλαη κηα ζεκαληηθή ηθαλφηεηα γηα ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο. Θαζψο νη ζπνπδαζηέο πξνρσξνχλ ζην ζρνιείν, αλακέλεηαη λα γίλνπλ φιν θαη πεξηζζφηεξν πην αλεμάξηεηνη εθπαηδεπφκελνη θαη απηφ ζεκαίλεη φηη ζα πξέπεη λα αλαιάβνπλ ηε κεγαιχηεξε επζχλε γηα ηε κάζεζή ηνπο κε ηε ιηγφηεξε θαζνδήγεζε θαη ηηο ιηγφηεξεο νδεγίεο απφ ηνπο δαζθάινπο θαη ηνπο γνλείο. Δπηπιένλ, ζηελ επνρή ηεο γξήγνξεο αιιαγήο ησλ πιεξνθνξηψλ, είλαη ζεκαληηθφ γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο λα έρνπλ ηζρπξέο δεμηφηεηεο ζηε δπλαηφηεηα γηα απην-ξχζκηζε θαη απην-θαζνδήγεζε (self-direction) ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπο, φηαλ κάιηζηα γίλεηαη έληνλνο ιφγνο γηα δηα-βίνπ κάζεζε, γηα δηαξθή εθπαίδεπζε, επηκφξθσζε θαη θαηάξηηζε (on the job training). Πρεηηθά κε ηελ απην-ξχζκηζε αμίδνπλ ηα πξνζερζνχλ ηα εμήο: Ρν απην-ξπζκηζηηθφ ζχζηεκα απνηειείηαη απφ ηξία ζπζηαηηθά. Ρν πξψην ζπζηαηηθφ πεξηιακβάλεη ηηο δηαδηθαζίεο πξφβιεςεο (forethought processes) πνπ εκθαλίδνληαη πξηλ απφ ηελ αξρή ελφο ζηφρνπ. Απηέο νη δηαδηθαζίεο πεξηιακβάλνπλ ηελ αλάιπζε ζηφρνπ (task analysis) θαη ηηο πεπνηζήζεηο θηλήηξσλ (self-motivational beliefs). Ρν δεχηεξν ζπζηαηηθφ απνηειείηαη απφ ηηο δηαδηθαζίεο απφδνζεο (performance processes), ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ απην-ειέγρνπ (self-control) θαη ηεο απην-παξαηήξεζεο (selfobservation), νη νπνίεο ελεξγνπνηνχληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νινθιήξσζεο ελφο ζηφρνπ. Ρν ηξίην ζπζηαηηθφ πεξηιακβάλεη ηηο δηαδηθαζίεο ηεο απην-αληαλάθιαζεο ή ηνπ αλαζηνραζκνχ (self-reflection) πνπ εκθαλίδνληαη κεηά απφ ηελ νινθιήξσζε ελφο ζηφρνπ. Νη δηαδηθαζίεο απηέο πεξηιακβάλνπλ ηελ απην-θξίζε (self-judgment) θαη ηελ απηναληίδξαζε (self-reaction). Ζ ηερλνινγία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα βνεζήζεη θαη λα πξνσζήζεη ηελ απηνξχζκηζε. Ζ ηερλνινγία κπνξεί λα βνεζήζεη πνιχ ζηελ αλάπηπμε ηεο απην-ξπζκηδφκελεο κάζεζεο. Ρα βίληεν πνπ βαζίδνληαη ζηνλ ππνινγηζηή κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα δηακνξθψζνπλ ηηο δηάθνξεο δεμηφηεηεο απην-ξχζκηζεο. Νη ππνινγηζηέο κπνξνχλ επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα παξάζρνπλ ηελ πνιχηηκε κεηαγλσζηηθή αλαηξνθνδφηεζε (metacognitive feedback) ζηνπο ζπνπδαζηέο, θαζψο επίζεο θαη ηα πιηθά νηθνδφκεζεο (scaffolding) ησλ δεμηνηήησλ ησλ ζπνπδαζηψλ, βαζηθά ζηνηρεία γηα ηελ αλάπηπμε ησλ απην-ξπζκηζηηθψλ δεμηνηήησλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. 52

53 Η ζεσξία ηεο εκπιαηζησκέλεο κάζεζεο Η ζεσξία ηεο Δγθαζηδξπκέλεο ή Δκπιαηζησκέλεο Μάζεζεο (Situated Learning Theory) Ζ κάζεζε εκπεξηέρεη (πξνυπνζέηεη) δξάζε (δξαζηεξηφηεηα) ε νπνία είλαη αλαπφζπαζηα ζπλδεδεκέλε κε ην επξχηεξν πιαίζην θαη ηελ θνπιηνχξα ζηελ νπνία ζπληειείηαη (Lave J., 1991). Δίλαη θνηλσληθφ θαηλφκελν θαη θπζηθή ζπλέπεηα θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο θαη ζπλεξγαζίαο ησλ κειψλ ζε κηα θνηλφηεηα πξαθηηθήο (community of practice, ζρ.1). Ρα κέιε ηεο ελζηεξλίδνληαη ζπγθεθξηκέλα «πηζηεχσ», αληηιήςεηο θαη έρνπλ αλαπηχμεη ζπγθεθξηκέλεο ζπκπεξηθνξέο ( Νη Jean Lave and Etienne Wenger (1991) ηνλίδνπλ φηη νη εθπαηδεπφκελνη εηζέξρνληαη ζε θνηλφηεηεο πξαθηηθψλ πηνζεηψληαο έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο ξφινπο θαη ζπλεξγάδνληαη κε άηνκα δηαθνξεηηθήο εκπεηξίαο. Ρα κε έκπεηξα κέιε ηεο θνηλφηεηαο ζηελ αξρή βξίζθνληαη ζην πεξηζψξην ηεο νκάδαο. Κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη θαζψο αιιειεπηδξνχλ κε ην πεξηβάιινλ θαη ηα εκπεηξφηεξα κέιε δξαζηεξηνπνηνχληαη πεξηζζφηεξν, αλαγλσξίδνληαη απφ ηα ππφινηπα κέιε θαη πξνρσξνχλ πξνο ην θέληξν ηεο θνηλφηεηαο θαη γίλνληαη εκπεηξνγλψκνλεο (λφκηκε πεξηθεξεηαθή ζπκκεηνρή/ legitimate peripheral participation). Δθπαηδεπφκελνη θαη εηδηθνί (learners and experts) Κοινότητες πρακτικών (Communities of Practice) (Lave & Wenger 1991) Νφκηκε πεξηθεξηθή ζπκκεηνρή (legitimate peripheral participation) ρήκα1: θνηλόηεηεο πξαθηηθώλ (communities of practice) Πχκθσλα κε ηε ζεσξία ηεο εκπιαηζησκέλεο ή εγθαζηδξπκέλεο κάζεζεο (situated learning) ζηηο «θνηλφηεηεο πξαθηηθψλ»: ε γλψζε είλαη ελζσκαησκέλε ζηε δσή ησλ θνηλνηήησλ, κέζα ζηηο νπνίεο ηα κέιε κνηξάδνληαη αμίεο, πεπνηζήζεηο, θαη πξαθηηθέο. ε γλψζε είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηελ πξαθηηθή. Γελ πθίζηαηαη γλψζε ρσξίο ηελ πξάμε. 53

54 νη άλζξσπνη νξγαλψλνπλ ηε κάζεζή ηνπο αλάινγα κε ηηο θνηλφηεηεο ζηηο νπνίεο αλήθνπλ. Δπνκέλσο, ηα ζρνιεία είλαη ηζρπξά καζεζηαθά πεξηβάιινληα γηα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. ε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο θαη ε ηδηφηεηα ηνπ κέινπο ηεο νκάδαο (membership) είλαη αδηάζπαζηεο. Ρν άηνκν αηζζάλεηαη φηη αλήθεη θάπνπ θαη ξπζκίδεη αλάινγα ηε ζέζε ηνπ ζηελ νκάδα αιιά θαη καζαίλεη ηαπηφρξνλα. ε ζπλεηζθνξά ζηελ θνηλφηεηα- ή ε ελδπλάκσζε (empowerment) - δεκηνπξγεί ηηο πξνυπνζέζεηο γηα κάζεζε.άιισζηε θαηαζηάζεηο ζηηο νπνίεο ζπκκεηέρνπκε πξαγκαηηθά, θαη πνπ έρνπλ ζπλέπεηεο γηα καο θαη ηελ θνηλφηεηά καο, δεκηνπξγνχλ ηα πην ηζρπξά καζεζηαθά πεξηβάιινληα. κσο, πψο γίλεηαη αληηιεπηή ε γλψζε κέζα ζηε ζεσξία απηή (Clansey J. William, 1995) ε γλψζε θαηαζθεπάδεηαη δπλακηθά θαζψο θηλνχκαζηε θαη επηθνηλσλνχκε, θαζψο αληηιακβαλφκαζηε. Θάζε άηνκν θσδηθνπνηεί ηηο δηάθνξεο πιεξνθνξίεο θαη θαηαζθεπάδεη πξνζσπηθέο αλαπαξαζηάζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ θαζεκεξηλψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ. ε γλψζε δελ απνηειεί έλα ζχλνιν γεγνλφησλ ή θαλφλσλ. ηαλ έλα άηνκν δξα, δελ αθνινπζεί απιά ζρήκαηα, θαλφλεο ή δηαδηθαζίεο πνπ αλαθαιεί απφ ηελ κλήκε ηνπ, αιιά δεκηνπξγεί θάζε θνξά θάηη λέν. ε γλψζε ζπλδέεηαη κε ηε δπλαηφηεηα λα πξνζαλαηνιίδνπκε θαη λα πξνζδηνξίδνπκε ηελ ζπκπεξηθνξά καο ψζηε λα πξνζαξκφδεηαη δπλακηθά ζηηο δηάθνξεο ζπλζήθεο. Ρν ηη θάλεη έλα άηνκν θαη ην ηη βιέπεη ζπλπθαίλνληαη, κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη λέεο αληηιήςεηο θαη δξάζεηο, νη νπνίεο ζπλζέηνπλ θαη επεξεάδνπλ ηε κειινληηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ. Ζ γλψζε είλαη ζαλ ηελ ελέξγεηα, κία αλαιπηηθή αθαίξεζε. Γελ κπνξεί λα δψζεη θαλείο ηελ γλψζε ζε έλα άιιν άηνκν. (αθφκα θαη ηα βηβιία απνηεινχλ πεξηγξαθή ηεο γλψζεο, είλαη ν ράξηεο ηεο πεξηνρήο, φρη ε πεξηνρή). Ππλεπψο, αθνχ ε γλψζε δελ είλαη έλα ζχλνιν απφ πεξηγξαθέο, είλαη απηνλφεην φηη δελ κπνξνχκε λα κάζνπκε κεηαθέξνληαο απιψο θαλφλεο απφ ην κπαιφ ελφο αηφκνπ ζην κπαιφ ελφο άιινπ. Θαηαλνψληαο φηη καζαίλνπκε θαζψο αληηιακβαλφκαζηε κία δξαζηεξηφηεηα θαη επεηδή νη δξαζηεξηφηεηεο είλαη θπξίσο θνηλσληθέο, ε ζεσξία απηή δίλεη έκθαζε ζην πψο κπνξνχκε λα βειηηψζνπκε ηνλ ηξφπν πνπ καζαίλνπκε ιακβάλνληαο ππφςε ηε ζπκκεηνρή ζε κία θνηλφηεηα θαη ηελ ηαπηφηεηα πνπ παίξλνπκε ζπκκεηέρνληαο. Νδεγνχκαζηε ινηπφλ ζηηο βαζηθέο αξρέο ηεο ζεσξίαο απηήο νη νπνίεο ζπλνςίδνληαη ζηα εμήο: 54

55 Ζ γλψζε πξέπεη λα παξνπζηαζηεί ζε έλα απζεληηθφ πιαίζην, δειαδή ζε θαηαζηάζεηο θαη εθαξκνγέο πνπ ζα πεξηιακβάλνπλ ή ζα εκπιαηζηψλνπλ ηε ζπγθεθξηκέλε γλψζε. Ζ κάζεζε απαηηεί ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε θαη ηε ζπλεξγαζία. Δθηφο ηνπ απζεληηθνχ πιαηζίνπ (in real world settings) πνπ γίλεηαη νξαηφ ζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο δσήο, ηνλίδεηαη αθφκε ν θαηαιπηηθφο ξφινο ηεο καζεηείαο (apprenticeship), ηεο ζπλεξγαηηθφηεηαο (collaboration), ηνπ αλαζηνραζκνχ (self-reflection), ηεο ππνζηήξημεο θαη βνήζεηαο (coaching, scaffolding), ησλ θαζεθφλησλ (tasks), ησλ δξαζηεξηνηήησλ (activities) αιιά θαη ησλ γλσζηηθψλ εξγαιείσλ (cognitive tools) (Brown, Collins θαη Duguid, 1989), πνπ επηηξέπνπλ ζηνπο καζεηεπφκελνπο λα απνθηήζνπλ κε κεγαιχηεξε επηηπρία ηηο γλψζεηο πνπ δηδάζθνληαη. Βαζηζκέλνη ζηηο ζεσξεηηθέο βάζεηο πνπ είρε ζέζεη ε Jean Lave, νη Brown, Collins θαη Duguid (1989), πξφηεηλαλ έλα κνληέιν δηδαζθαιίαο, πνπ λα κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζηηο ηάμεηο. Ξξφθεηηαη γηα ην κνληέιν ηεο γλσζηηθήο καζεηείαο (cognitive apprenticeship) κέζα απφ ην νπνίν ε κάζεζε απνθηά λφεκα (meaningful learning) θαη είλαη επθνιφηεξν λα ζπκβεί φηαλ νη καζεηεπφκελνη βξίζθνληαη ζε έλα πξαγκαηηθφαπζεληηθφ πιαίζην θαη νη δξαζηεξηφηεηεο (authentic activities) κε ηηο νπνίεο αζρνινχληαη (through collaborative problem solving, dialogue, and discussion) είλαη απηέο εμαηηίαο ησλ νπνίσλ νδεγνχληαη ζε βαζχηεξα επίπεδα θαηαλφεζεο ηεο επηδησθφκελεο γλψζεο. Δίλαη πξνθαλέο φηη έλα πνιχ ζεκαληηθφ θνκκάηη ηνπ κνληέινπ ηεο εκπιαηζησκέλεο κάζεζεο είλαη ε ηδέα ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ αξράξηνπ ζε θάπνηα θνηλφηεηα πξαθηηθήο (CoP: Community of practice, Lave θαη Wegner,1991) φπνπ κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ,ηα κέιε ηεο πξνρσξνχλ πξνο ην θέληξν ηεο θνηλφηεηαο, γηλφκελνη εκπεηξνγλψκνλεο (λφκηκε πεξηθεξεηαθή ζπκκεηνρή/ Legitimate peripheral participation). Έλα εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ έρεη θαηαζθεπαζηεί βαζηδφκελν ζηελ εκπιαηζσκέλε κάζεζε παξέρεη επίζεο ζηνλ εθπαηδεπφκελν ηελ επθαηξία λα εξεπλήζεη πνιιαπινχο ξφινπο θαη πξννπηηθέο. Θαζψο δίλνληαη ζηνλ εθπαηδεπφκελν πνιιαπινί ξφινη θαη επθαηξίεο λα εξεπλήζεη ην ινγηζκηθφ απφ δηάθνξεο πξννπηηθέο, πξνυπνηίζεηαη φηη ν πφξνο (resource) πξέπεη λα έρεη αθεξαηφηεηα πνπ λα επηηξέπεη ηελ εμνλπρηζηηθή έξεπλα θαη εμέηαζε, θαη λα κπνξεί λα παξαγάγεη ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο θαη πινχζηεο θαηαζηάζεηο κάζεζεο, θαη επαλάιεςε (multiple roles and perspectives) Η απην-ξπζκηδφκελε κάζεζε (Self-regulated learning) Ζ Πρνιηθή απην-ξχζκηζε αλαθέξεηαη ζηηο απην-παξαγφκελεο ζθέςεηο, ζπλαηζζήκαηα θαη πξάμεηο ζηνρεχνληαο ζηελ απφθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ, φπσο ε 55

56 αλάιπζε ελφο γξαπηνχ θεηκέλνπ, ε πξνεηνηκαζία γηα θάπνηα δνθηκαζία ή ε ζπγγξαθή ελφο θεηκέλνπ. Ζ απην-ξχζκηζε κηαο ζπκπεξηθνξάο είλαη ζπλπθαζκέλε κε έλλνηεο, φπσο ε απηναπνηειεζκαηηθφηεηα (δειαδή ηα πηζηεχσ θάπνηνπ γηα ηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα νξγαλψζεη θαη λα εθαξκφζεη ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο γηα ζρεδηαζκέλνπο ζηφρνπο). Ξξφθεηηαη γηα κηα θπθιηθή δηαδηθαζία πνπ επαλαιακβάλεηαη δηαξθψο, θαζψο ε αλαηξνθνδφηεζε απφ πξνεγνχκελε ζπκπεξηθνξά νδεγεί ζε αλαγθαίεο πξνζαξκνγέο θαη ππξνδνηεί κειινληηθέο πξνζπάζεηεο Ν Barry J. Zimmerman (1998), έρνληαο ζηεξηρζεί ζηε ζεσξία ηνπ Bandura, δηαηχπσζε ηα 3 ζηνηρεία ηεο θπθιηθήο θάζεο ηεο απηνξχζκηζεο: ηελ πξφβιεςε (φιεο εθείλεο νη δηαδηθαζίεο πνπ πξνεγνχληαη ηεο πξνζπάζεηαο θαη πξνεηνηκάδνπλ ην ζθεληθφ ηεο πξάμεο), ην βνπιεηηθφ έιεγρν ή έιεγρν απφδνζεο (φιεο εθείλεο νη δηαδηθαζίεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνζπάζεηαο θη επεξεάδνπλ ηελ πξνζνρή θαη ηελ πξάμε) θαη ηνλ αλαζηνραζκφ (ν νπνίνο ιεηηνπξγεί σο ην επηζηέγαζκα ηεο φιεο πξνζπάζεηαο θαη επεξεάδεη ηελ πξφβιεςε ηεο επφκελεο πξνζπάζεηαο). Ζ κάζεζε, ζε απηή ηε ζεσξία, ππνγξακκίδεη ηελ αμία χπαξμεο εηδηθψλ (experts) θαη ζπλεθπαηδεπνκέλσλ (peers) καδί. Γηα λα δεκηνπξγεζνχλ ζρνιεία κάζεζεο πξέπεη λα δηαζθαιηζηεί έλα πεξηβάιινλ φπνπ νη αηνκηθνί ζηφρνη θαη ε απην-απνηειεζκαηηθφηεηα αληηκεησπίδνληαη ζπζηεκαηηθά σο αιιειέλδεηα ζηνηρεία, ηθαλά λα παξαρζνχλ δηά ηεο παξαηήξεζεο ησλ εηδηθψλ θαη ηεο εμάζθεζεο κέζα απφ ηε ζπλεξγαζία κε ζπκκαζεηέο. Πε απηά ηα ζρνιεία έκθαζε ηδηαίηεξε δίδεηαη ζηηο κεζφδνπο θαη ηερληθέο επίβιεςεο ηεο δηαδηθαζίαο, κεηάθξαζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ απνηειέζκαηνο. Φάζεηο Απην-ξπζκηδφκελεο Κάζεζεο, θαηά Schunk & Zimmerman (1998): 1. Ξξφβιεςε (Αλάιπζε Δξγαζίαο & Ξεπνηζήζεηο Θηλήηξσλ)-Forethought 2. Έιεγρνο Απφδνζεο/Βνχιεζεο (Απην- Έιεγρνο & Απην-Ξαξαηήξεζε)- Performance/Volitional Control 3. Αλαζηνραζκφο (Θξίζε & Αληίδξαζε)- Self-Reflection Έηζη, ε απην-ξπζκηδφκελε κάζεζε μεθηλά αξρηθά απφ ηελ παξαηήξεζε ηνπ πξνηχπνπ, αθνινπζεί ηε κίκεζε ηνπ πξνηχπνπ γηα λα θαηαιήμεη ζηνλ απην-έιεγρν θαη ηελ ηειηθή πξνζαξκνγή ηεο επηδεηθλπφκελεο δεμηφηεηαο ζηηο λέεο ζπλζήθεο,πνπ είλαη θαη ην ηειηθφ δεηνχκελν ηεο απην-ξπζκηδφκελεο κάζεζεο. Δπνκέλσο, ν απην-ξπζκηδφκελνο καζεηήο πξέπεη δηαξθψο λα επηβιέπεη ηα απνηειέζκαηα ηεο κάζεζεο θαη λα πξνζαξκφδεη ηηο ζηξαηεγηθέο ηνπ επηινγέο αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε θαη ην ζηφρν πνπ έρεη ν ίδηνο πξνζσπηθά ζέζεη. Πεκαληηθφ ξφιν ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πηνζέηεζε απην-ξπζκηζηηθψλ ζηξαηεγηθψλ δηαδξακαηίδεη ν θνηλσληθφο πεξίγπξνο θαη ζπγθεθξηκέλα ε απην-θαζνδήγεζε 56

57 γηα ηε ρξήζε ηεο θνηλσληθήο βνήζεηαο. Ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηή, εδψ, είλαη λα κεηαβηβάζεη ηελ επζχλε ηεο κάζεζεο ζηνλ εθπαηδεπφκελν δεηψληαο ηνπ λα πξνβαίλεη ζε απην-επίβιεςε ησλ ελεξγεηψλ ηνπ, λα ηνλ βνεζά λα αλαιχεη ηα δεδνκέλα ηνπ είηε ζε αηνκηθφ επίπεδν είηε κε ηε βνήζεηα κηθξψλ νκάδσλ, λα ππνζηεξίδεη ηελ επηινγή ζηφρσλ θαη ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ επίηεπμή ηνπο κε θξηηήξην αλαθνξάο ηα πνξίζκαηα ηεο απην-επίβιεςεο. Αθφκε, ν ίδηνο ν εθπαηδεπηήο κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο πξφηππν θαη σο ηέηνην θέξεη ηελ επζχλε λα επηδείμεη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο πιεζψξα ζηξαηεγηθψλ, ψζηε λα επηιέμνπλ νη ίδηνη απηή ηε ζηξαηεγηθή πνπ πξνζεγγίδεη ην δηθφ ηνπο ζηπι κάζεζεο. Ρειηθά, ην ελδηαθέξνλ ηνπ εθπαηδεπηή κεηαηνπίδεηαη απφ ην απνηέιεζκα ζηε δηαδηθαζία πνπ νδεγεί ζε απηφ. Βαζηθέο αξρέο ηεο απην-ξπζκηδφκελεο κάζεζεο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ: 1. Βνεζήζηε ηνλ εθπαηδεπφκελν λα νδεγεζεί ζηνλ εληνπηζκφ ησλ γλσζηηθψλ ηνπ ηθαλνηήησλ θαη αλεπαξθεηψλ. 2. Γεκηνπξγήζηε ηηο πξνυπνζέζεηο εθείλεο, ψζηε ν εθπαηδεπφκελνο λα επηιέγεη κε πξνζσπηθή επζχλε ην ζηφρν ηνπ. 3. Θαιιηεξγήζηε ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ γλσζηηθψλ απαηηήζεσλ ηνπ έξγνπ. 4. Γεκηνπξγήζηε ηηο ζπλζήθεο, φπνπ ε γλψζε θαη νη δεμηφηεηεο επηδεηθλχνληαη απφ ηνπο εηδηθνχο ζηνλ ηνκέα. 5. Γεκηνπξγήζηε επθαηξίεο ζπλεξγαζίαο γηα εμάζθεζε ηεο επηδεηθλπφκελεο γλψζεο ή δεμηφηεηαο. 6. Ππλνδέςηε ηελ πξνζπάζεηα ηνπ εθπαηδεπφκελνπ κε ελεκέξσζε ηεο πνξείαο πνπ αθνινπζεί θαη ηεο πξνζέγγηζεο ή απφθιηζεο απφ ηνλ ζηφρν. 7. Βνεζήζηε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα πξνζαξκφζνπλ ηελ απνθηεζείζα δεμηφηεηα ζε επξχηεξεο θαηαζηάζεηο θαη θπξίσο ζε θαζεκεξηλέο θαηαζηάζεηο δσήο Η γλσζηηθή καζεηεία (cognitive apprenticeship) Ζ γλσζηηθή καζεηεία (cognitive apprenticeship) δηαηππψζεθε απφ ηνπο Collins, Brown, and Newman θαη είλαη έλα δηδαθηηθφ εθπαηδεπηηθφ κνληέιν, πνπ εξκελεχεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα άηνκα καζαίλνπλ (Collins, Brown, and Newman, 1989, Bransford, Brown, & Cocking, 2000). 57

58 Κε ην κνληέιν ηεο γλσζηηθήο καζεηείαο επηρεηξείηαη λα εμεηαζηεί ην πξφβιεκα ηεο άδειεο γλψζεο θαη λα εξκελεπηνχλ νη δηαδηθαζίεο ηεο ζθέςεο, σο νξαηέο δξαζηεξηφηεηεο κάζεζεο απφ ηνπο ζπνπδαζηέο θαη ηνλ εθπαηδεπηή. Πηε δηάζηαζε απηή ν εθπαηδεπηήο θαζίζηαηαη ηθαλφο, ψζηε λα πηνζεηεί ηηο κεζφδνπο ηεο παξαδνζηαθήο καζεηείαο, φπσο είλαη: ηα πξφηππα (modelling), ε άζθεζε (coaching), ηα πιηθά ζθαισζηάο (scaffolding), θαη ε κείσζε (fading), πξνθεηκέλνπ λα θαζνδεγήζεη απνηειεζκαηηθά ηε κάζεζε ησλ ζπνπδαζηψλ ηνπ (Collins et al., 1991). Πηελ αλάπηπμε ηνπ κνληέινπ απηνχ αζθνχλ ζεκαληηθή επηξξνή νη εμήο ζεσξίεο: i. Κνηλσληθν-πνιηηηζκηθή ζεσξία κάζεζεο (Socio-cultural theory of learning) Πχκθσλα κε ηελ θνηλσληθν-πνιηηηζκηθή ζεσξία ε απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη απνηέιεζκα θνηλσληθν-ηζηνξηθφ-πνιηηηζηηθήο δηαδηθαζίαο (Driscoll, 2000). Ζ ζεσξία απηή βαζίδεηαη ζηηο επξχηεξεο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο ζεσξίαο ηνπο Vygotsky, ν νπνίνο δίλεη έκθαζε ζε δνκηθά ζηνηρεία, φπσο: θνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά, επηθνηλσληαθά ζηπι, αθαδεκατθφ ππφβαζξν θ.ιπ., ηα νπνία αλαπηχζζνληαη κέζα ζε κία ηδηαίηεξα θνηλσληθή θαη πνιηηηζηηθή αιιειεπίδξαζε. ii. H ζεσξία ηεο επηθείκελεο αλάπηπμεο ηνπ Vygotsky (Vygotsky 's Zone of Proximal Development -ZPD) Πχκθσλα κε ηνλ Vygotsky, ε αλζξψπηλε αλάπηπμε θαη κάζεζε δεκηνπξγνχληαη θαη αλαπηχζζνληαη απφ ηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηζηηθή αιιειεπίδξαζε κέζα ζην πιαίζην πνπ νξίδεηαη σο "δψλε ηεο επηθείκελεο αλάπηπμεο" (Vygotsky,1987). Ν Vygotsky δηέθξηλε ηελ αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ ζε πξαγκαηηθή (actual) θαη πηζαλή (potential) αλάπηπμε. Ζ πξαγκαηηθή αλάπηπμε θαζνξίδεηαη απφ απηφ πνπ έλα παηδί κπνξεί λα θάλεη ρσξίο ηε βνήζεηα απφ έλαλ ελήιηθα ή ην δάζθαιν. Αληίζεηα, ε πηζαλή αλάπηπμε αλαθέξεηαη ζην ηη έλα παηδί κπνξεί λα θάλεη "κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο θάησ απφ ηελ ππνζηήξημε ή ηελ θαζνδήγεζε ησλ ελειίθσλ ή ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο ζπλνκήιηθεο πνπ θαίλεηαη λα ηα θαηαθέξλνπλ (Vygotsky, 1987). iii. Η ζεσξία ηεο εκπιαηζησκέλεο ή εγθαζηδξπκέλεο γλψζεο (Situated Cognition) Βαζηζκέλε ζηελ θνηλσληθνπνιηηηζκηθή ζεσξία ε εκπιαηζησκέλε κάζεζε αλαθέξεηαη ζηηο γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλεο κέζα ζε θπζηθά θαη θνηλσληθά πιαίζηα. Ζ εκπιαηζησκέλε κάζεζε ελζσκαηψλεηαη ζην πιαίζην θαη βαζίδεηαη ζε θνηλσληθνχο, πνιηηηζηηθνχο παξάγνληεο θαη πιηθά πφξσλ. Θαηά ζπλέπεηα, νη γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο αθνξνχλ ζηνλ πνιηηηζκφ ("enculturation"), πηνζεηψληαο θαλφλεο, ζπκπεξηθνξέο, δεμηφηεηεο, πεπνηζήζεηο, γιψζζα, θαη ηηο ηνπνζεηήζεηο κηαο ηδηαίηεξεο θνηλφηεηαο (Lave, & Wenger, 1991). 58

59 Ζ κάζεζε ζηεξίδεηαη ζηηο αξρέο ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο: 1. ε κάζεζε δελ κπνξεί λα θαζνξηζηεί απφ άιιν πιαίζην παξά κφλν κέζα απφ ηε ζπλεξγαζία 2. ε κάζεζε είλαη πξνζδηνξηζκέλε αληηθεηκεληθά θαη πξνθχπηεη απφ πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο θαη επεμεξγαζία. Ν John Dewey ήηαλ ππνζηεξηρηήο ησλ εκπιαηζησκέλσλ πξνζεγγίζεσλ ζηε κάζεζε, ζπκθσλψληαο φηη ε θαηαλφεζε θαζνξίδεηαη κέζα απφ ηελ θνηλσληθή κνλάδα, αληηπαξαβάιινληαο ηηο απφςεηο ηνπ απηέο κε ηε γλσζηηθή ζεψξεζε ζηε ςπρνινγία, ε νπνία επηδηψθεη λα θαζνξίζεη πψο ηα άηνκα επεμεξγάδνληαη ηηο πιεξνθνξίεο. Ξέληε βαζηθέο δηαζηάζεηο απηήο ηεο ζεψξεζεο: 1.Πιαίζην (Context). Ρν πιαίζην δίλεη λφεκα θαη ζεκαζία ζην πεξηερφκελν. 2. Απζεληηθφηεηα (Authenticity). Ζ απζεληηθφηεηα αλαθέξεηαη θαη πξνζδηνξίδεηαη απφ ην γλσζηηθό (cognition) κέξνο ή ηελ αηηηνινγία-ινγηθή (reasoning). 3. Γξαζηεξηφηεηα & ζπκκεηνρή (Activity & Participation). Ζ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο πξνθχπηεη απφ ηε δξαζηεξηφηεηα (Jonassen, 1999). Δπνκέλσο, ε γλψζε ελζσκαηψλεηαη ζηε δξαζηεξηφηεηα. 4. Κνηλφηεηα Πξαθηηθήο (Community of practice). Ξέξα απφ ηε ζεκαζία ή ην πεξηερφκελν ηεο εκπιαηζησκέλεο κάζεζεο, ε αλζξσπνινγηθή πξννπηηθή εζηηάδεη ζηηο θνηλφηεηεο πνπ ζεκαίλεη φηη θάπνηνο καζαίλεη απφ ηελ χπαξμε θαη ηε ζπκκεηνρή ζηελ θνηλφηεηα (Lave J., Wenger E.,1991). 5. Κνηλή ή θαηαλεκεκέλε γλψζε (Shared or distributed cognition). Ζ ζεσξία ηεο θαηαλεκεκέλεο γλψζεο -πνπ ππνζηεξίδεηαη ζεκαληηθά απφ ηνπο Hollan, J. Hutchins, E. & Kirsch, D. (2000) θαη Pea (1995)- ππνζηεξίδεη φηη ε γλψζε δελ πξαγκαηψλεηαη κέζα ζην θεθάιη ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, αιιά θαηαλέκεηαη ζηνλ θφζκν κεηαμχ ησλ αηφκσλ, ησλ εξγαιείσλ, ησλ αληηθεηκέλσλ, θαζψο θαη ησλ βηβιίσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ, ησλ θνηλνηήησλ θαη ησλ πξαθηηθψλ ζηηο νπνίεο ζπκκεηέρνπλ (Pea, 1995). Απφ ηηο παξαδνζηαθέο ζέζεηο γηα ηε κάζεζε ζηηο ζχγρξνλεο ζεσξήζεηο γηα ηε κάζεζε 59

60 Θαηά ηε δηάξθεηα ησλ αηψλσλ, νη καζεηείεο έρνπλ απνδεηρζεί απνηειεζκαηηθέο κνξθέο εθπαίδεπζεο. Νη καζεηεπφκελνη δνπιεχνληαο παξάιιεια έρνπλ θαηαθηήζεη πνιιέο δεμηφηεηεο ζην εκπφξην θαη ζηηο ηέρλεο. Ρν ζχζηεκα καζεηείαο πεξηιακβάλεη ζπρλά κηα νκάδα εθπαηδεπνκέλσλ, νη νπνίνη ρξεζηκεχνπλ σο πφξνη ν έλαο γηα ηνλ άιινλ, εξεπλψληαο κηα λέα πεξηνρή θαη ηαπηφρξνλα βνεζψληαο ν έλαο ηνλ άιιν. Ν εκπεηξνγλψκνλαο (δάζθαινο-εθπαηδεπηήο) είλαη ζρεηηθά πην εηδηθεπκέλνο απφ ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο, κε κηα επξχηεξε νπηηθή ησλ ζεκαληηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ γλσξηζκάησλ ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Ζ γλσζηηθή καζεηεία είλαη ε επέθηαζε ηεο καζεηείαο (Brown, Collins, & Duguid, 1989). Γηαθνξέο κεηαμχ ηεο παξαδνζηαθήο καζεηείαο θαη ηεο γλσζηηθήο καζεηείαο έρνπλ θαζνξηζηεί απφ Collins et al (1989). Πχκθσλα κε ηε γλσζηηθή καζεηεία, ν εθπαηδεπηηθφο θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ππνζηεξίδεη ηνπο ζπνπδαζηέο παξέρνληαο δπλαηφηεηεο γηα ηελ θαιιηέξγεηα ελφο ππφβαζξνπ ππνζηήξημεο θαη νηθνδφκεζεο γλψζεο σο κηα «ζθαισζηά» (scaffold) πνπ βνεζά ηε κάζεζε θαη ηελ απφθηεζε γλσζηηθψλ ζηξαηεγηθψλ (cognitive strategies). Ζ γλσζηηθή καζεηεία επηηξέπεη ζηνπο εθπαηδεπνκέλνπο λα καζαίλνπλ κέζσ ησλ αιιειεπηδξάζεψλ ηνπο, αλαπηχζζνληαο ζελάξηα - ηζηνξίεο κέζα απφ ηελ θνηλή εκπεηξία, νηθνδνκψληαο έηζη ηε γλψζε ζηελ νκάδα. Ζ γλσζηηθή καζεηεία σο κνληέιν βαζίδεηαη ζεκαληηθά ζηε ζεσξία ηεο εγθαζηδξπκέλεο ή εκπιαηζησκέλεο κάζεζεο, παξέρνληαο πξαθηηθά βήκαηα γηα εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο απηήο. Ρφζν ε ζεσξία ηεο εκπιαηζησκέλεο κάζεζεο φζν θαη ην κνληέιν ηεο γλσζηηθήο καζεηείαο βαζίδνληαη ζηηο δεμηφηεηεο πνπ αλαπηχζζνληαη θαηεπζείαλ κέζα απφ απζεληηθά πιαίζηα, απφ ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ησλ πην έκπεηξσλ εθπαηδεπνκέλσλ (εκπεηξνγλψκνλεο) ζην πιαίζην ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο κάζεζεο (peers and experts). Δλψ ην κνληέιν ηεο γλσζηηθήο καζεηείαο ζπζρεηίδεηαη ακεζφηεξα κε ηε ζεσξία ηεο εκπιαηζησκέλεο κάζεζεο, ηαπηφρξνλα ζρεηίδεηαη θαη κε άιια κνληέια ηνπ θνηλσληθνχ θνλζηξνπθηηβηζκνχ, ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηελ ίδηα ζεσξία, φπσο είλαη: goal based models, anchored instruction, problem based models θ.ιπ. Κεξηθά βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο γλσζηηθήο καζεηείαο είλαη: o o o o o επξεηηθέο κέζνδνη (heuristics), εκπιαηζησκέλε κάζεζε (situated learning), επίδεημε πξνηχπσλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο (modeling), άζθεζε (coaching), νξζή δηαηχπσζε (articulation), 60

61 o o o αλαζηνραζκφο (self-reflection), αλαθάιπςε (exploration), θαη ζηαδηαθή αχμεζε ηεο δπζθνιίαο (increasing complexity). Ζ γλσζηηθή καζεηεία ππνζηεξίδεη ηελ απνηειεζκαηηθή ελζσκάησζε ηεο αθαδεκατθήο θαη επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο έηζη ψζηε νη ζπνπδαζηέο λα νηθνδνκνχλ ηηο δηθέο ηνπο θαηαλνήζεηο γηα ηα αθαδεκατθά πξφηππα θαη λα εζσηεξηθεχνπλ ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ζθέςεο. Απηή ε πξνζέγγηζε πεξηιακβάλεη ηελ αλάπηπμε γλσζηηθψλ θαη κεηαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ, πξνθεηκέλνπ νη εθπαηδεπφκελνη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο γλψζεηο ηνπο ζε λέεο θαηαζηάζεηο. Πηε ζεκεξηλή ηάμε, σο επί ην πιείζηνλ, νη εθπαηδεπφκελνη πξνζπαζνχλ λα απαληήζνπλ γηα ηνπο θαλφλεο θαη ηνπο λφκνπο πνπ δηαηππψλνπλ νπζηαζηηθά άιινη, λα δξάζνπλ πάλσ ζε παξαδεθηά ζχκβνια ή ζπζηήκαηα, θαη λα επηιχνπλ κε ζαθήλεηα πξνβιήκαηα, αιιά θαη λα είλαη ζε ζέζε λα κεηαθέξνπλ φια ηα παξαπάλσ ζε λέεο θαηαζηάζεηο. Πε αληηπαξαβνιή κε ηελ παξαδνζηαθή απηή πξνζέγγηζε γηα ηνλ ηξφπν πνπ νη εθπαηδεπφκελνη καζαίλνπλ, ζήκεξα ππνζηεξίδεηαη φηη εξκελεχνπλ, αηηηνινγνχλ θαη καζαίλνπλ κε κνλαδηθά πξφηππα, αλαιχζεηο πεξηπηψζεσλ, απζεληηθέο θαηαζηάζεηο θαη είλαη ζε ζέζε λα επηιχνπλ ζχλζεηα, αλεπαξθψο δνκεκέλα πξνβιήκαηα. Απηφο ν ηξφπνο κάζεζεο απνθαιείηαη έλα είδνο καζεηείαο θαη ζεσξείηαη πην απνηειεζκαηηθφο επεηδή νη έλλνηεο "ζπλερψο εμειίζζνληαη ζε λέεο πεξηπηψζεηο, κε ηε κνξθή ηεο δηαπξαγκάηεπζεο, θαη κέζα απφ αλαπφθεπθηεο δξαζηεξηφηεηεο αλαζρεκαηίδνληαο λέεο έλλνηεο θαη ηδέεο ζε κηα λέα θαηαζθεπαζκέλε κνξθή " (Brown et al., 1989, p. 33). Νη ππνζηεξηθηέο ηνπ κνληέινπ απηνχ ζεσξνχλ φηη ε γλψζε κπνξεί λα θαηαθηεζεί θαιχηεξα ζηα καζεζηαθά πεξηβάιινληα πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηα αθφινπζα ραξαθηεξηζηηθά: o o o o o o o απζεληηθφ πιαίζην (authentic context) απζεληηθέο δξαζηεξηφηεηεο (authentic activities) πξνηππνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο ζθέςεο (modeling of processes) πνιιαπινί ξφινη θαη πξννπηηθέο (multiple roles and perspectives) ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο γηα ηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο (collaboration to construction of knowledge) άζθεζε θαη πιηθά ζθαισζηάο (coaching and scaffolding) γηα ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ θαη ηελ νινθιήξσζε πην δχζθνισλ έξγσλ αλαζηνραζκφο (self-reflection) 61

62 o o o νξζή δηαηχπσζε (articulation) πνπ δειψλεη φηη ε κάζεζε θαηαθηήζεθε αμηνιφγεζε κέζα απφ ηνπο ζηφρνπο κάζεζεο (integrated assessment of learning tasks) (Collins, Brown, & Holum, 1991, Collins, Brown, & Newman,1989, Herrington & Νliver, 2000) Ρν γλσζηηθφ πξφηππν καζεηείαο απνηειείηαη απφ απηά ηα ζηάδηα. Νη δάζθαινη/εθπαηδεπηέο πξέπεη λα εμεηάζνπλ ηηο εηδηθέο δηαδηθαζίεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζε έλαλ δχζθνιν, εθπαηδεπηηθφ/επαγγεικαηηθφ ζηφρν. Νη απζεληηθνί ζηφρνη έρνπλ σο ζθνπφ λα νδεγήζνπλ ηνπο ζπνπδαζηέο ζε εθείλεο ηηο δηαδηθαζίεο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο απνηειεζκαηηθέο ζηξαηεγηθέο Η δηδαζθαιία κε ζχλδεζε (Αnchored instruction) Απηνχ ηνπ είδνπο ε δηδαζθαιία πξνηάζεθε γηα πξψηε θνξά απφ ηνλ John Bransford ζην Cognition and Tecnhology Group ηνπ Vanderbilt. Αξρηθά δίδνληαλ πνιχπινθα πξνβιήκαηα πξνο επίιπζε ζε βηληενθαζζέηεο, κε ζηφρν λα δεκηνπξγεζνχλ ελδηαθέξνληα θαη ξεαιηζηηθά πεξηβάιινληα πνπ ελεζάξξπλαλ ηελ ελεξγή θαηαζθεπή γλψζεο απφ ηνπο καζεηέο. Ζ κάζεζε απηή είλαη ζπλδεδεκέλε κε ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο εγθαηεζηεκέλεο κάζεζεο. Σαξαθηεξηζηηθή θαζζέηα απηήο ηεο δηδαζθαιίαο είλαη ην «Jasper Woodbury Problem Solving Series», φπνπ παξνπζηάδνληαη πεξηπέηεηεο κε καζεκαηηθέο έλλνηεο γηα ηελ επίιπζε καζεκαηηθψλ πξνβιεκάησλ. Ν θχξηνο ζηφρνο ηεο δηδαζθαιίαο κε ζχλδεζε είλαη λα θαζηζηά ηνπο καζεηέο ηθαλνχο λα αληηιακβάλνληαη ηα θξηηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πξνβιεκάησλ θαη, βιέπνληαο ηελ θαηάζηαζε απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο, λα βηψλνπλ ηηο αιιαγέο ζηελ αληίιεςή ηνπο θαη ηελ θαηαλφεζε ζηε ζχλδεζε. Υο anchor ζεσξείηαη νπνηαδήπνηε πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε ή κειέηε πεξίπησζεο, απ φπνπ αγθηζηξψλεηαη κηα ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ θαη παξνπζηάδεηαη κε ηε βνήζεηα ηεο ηερλνινγίαο. Πχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο δηδαζθαιίαο κε ζχλδεζε, ε φιε δξαζηεξηφηεηα επηθεληξψλεηαη γχξσ απφ έλα πξφβιεκα δνζκέλν ζε ξεαιηζηηθφ πεξηβάιινλ φπνπ νη καζεηέο : o o o ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηελ εμεχξεζε ιχζεο, δηαζπνχλ ην αξρηθφ πξφβιεκα ζε ππν-πξνβιήκαηα θαη επηλννχλ ηε κεηαμχ ηνπο ζπλάθεηα, κεηαθέξνπλ ηελ απνθηεκέλε γλψζε ζε πνιιά θαη δηαθνξεηηθά επίπεδα, 62

63 o ε ζπκκεηνρή ηνπο είλαη παξαγσγηθή θαη πξνζσπηθή αθνχ εκπιέθνληαη ζε απηή ηελ θαηάζηαζε πξνζσπηθά, παίξλνληαο ηελ θαηάζηαζε ζηα δηθά ηνπο ρέξηα. Κε ηελ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο θαη ηελ επξεία δηάδνζε ηνπ δηαδηθηχνπ, παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα:.1 είηε γηα λα παξνπζηαζηεί κηα πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε ηελ νπνία νη καζεηέο θαινχληαη λα εμεξεπλήζνπλ θαη λα επηιχζνπλ.2 είηε γηα λα αληιεζνχλ πιεξνθνξίεο ρξήζηκεο γηα ηελ επίιπζε κηαο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο Βαζηθέο αξρέο γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ηεο δηδαζθαιίαο κε ζχλδεζε:.1 Γεκηνπξγήζηε απζεληηθά πεξηβάιινληα κε παξνπζηαδφκελεο πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο πξνζνκνησκέλεο κε απηέο ηεο αιεζηλήο δσήο.2 Γεκηνπξγήζηε ξφινπο πξνζνκνησκέλνπο ζε απηνχο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο.3 Φξνληίζηε, ψζηε ην παξνπζηαδφκελν πξφβιεκα λα ππν-δηαηξείηαη ζε ππν-πξνβιήκαηα.4 Γεκηνπξγήζηε ζπλδέζεηο κε αιιειεπηδξαζηηθά πεξηβάιινληα.5 Γψζηε ηε δπλαηφηεηα ζηνλ ζπκκεηέρνληα λα ππνβάιιεη εξσηήζεηο.6 Δμαζθαιίζηε ηε δπλαηφηεηα ζην ζπκκεηέρνληα λα πινεγείηαη ζε δηάθνξα πεξηβάιινληα πξνθεηκέλνπ λα αζθήζεη ην ξφιν ηνπ θαηά ην δπλαηφλ απνηειεζκαηηθφηεξα θαη λα επηηχρεη ζηελ απνζηνιή ηνπ.7 Αλαζέζηε ζην δηδάζθνληα ην ξφιν ηνπ κεζάδνληα-δηεπθνιπληή Η κάζεζε κέζσ επίιπζεο πξνβιήκαηνο (Problem-Based Learning) Ν φξνο κάζεζε βαζηζκέλε ζε πξφβιεκα πξσηνρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηνλ Howard Barrows θαη ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ ην 1980 ζηελ εθπαίδεπζε ηαηξψλ, σο κηα πξνζέγγηζε ηνπ Αλαιπηηθνχ Ξξνγξάκκαηνο φπνπ νιφθιεξε ε εθπαίδεπζε ζηεξίδεηαη ζε πξνβιήκαηα πνπ νδεγνχλ ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ επηκέξνπο επηζηεκψλ ηεο ηαηξηθήο. Ξξφθεηηαη γηα κηα δπλακηθή θαη απνηειεζκαηηθή κέζνδν πξνεηνηκαζίαο ησλ ηαηξψλ γηα λα γίλνπλ θαιχηεξνη ιχηεο πξνβιεκάησλ. Υζηφζν, ζην ρψξν ηεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ε κάζεζε ε βαζηζκέλε ζε πξνβιήκαηα απαηηεί αλαγθαίεο πξνζαξκνγέο ζε επίπεδν θνηλσληθφ θαη παηδαγσγηθφ. Πηνρεχεη ζηελ θαιιηέξγεηα αλψηεξσλ λνεηηθά 63

64 δεμηνηήησλ κε ηελ παξνρή πνιχπινθσλ θαη γλήζησλ πξνβιεκάησλ. Απηή ε κάζεζε έρεη, πηα, ζπλδεζεί κε θάζε θαηλνηνκία πνπ πεξηιακβάλεη επίιπζε πξνβιεκάησλ. Ρν επηρείξεκα πνπ πξνβάιιεηαη είλαη φηη ζε φιε καο ηε δσή θαινχκαζηε λα ιχζνπκε έλα πξφβιεκα, είηε κέζα ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ είηε εθηφο απηνχ. ζν πην επηηπρεκέλνη ιχηεο είκαζηε ηφζν πην επηηπρεκέλνη είκαζηε ζηε δσή καο θαη ηφζν πην εχθνιε θαζίζηαηαη ε επηβίσζή καο. Δπνκέλσο, ε επίιπζε πξνβιεκάησλ είλαη κηα αλαγθαία θαη νπζηαζηηθή δηαδηθαζία ζηελ νπνία πξέπεη λα ζηνρεχεη ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (Jonassen et al., 2003). Πηεξηγκέλε ζηε Γλσζηηθή Τπρνινγία απηνχ ηνπ είδνπο ε κάζεζε έρεη ηξεηο αξρέο (Schmidt, 1993):.1 Δλεξγνπνίεζε ηεο πξνυπάξρνπζαο γλψζεο πάλσ ζηελ νπνία ζα ζηεξηρζεί ε λέα.2 Κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο δεκηνπξγνχληαη λέεο ζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ λέσλ θαη παιηψλ ελλνηψλ..3 Ρα πξνβιήκαηα παξνπζηάδνληαη φπσο θαη ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο. Ρα πεξηβάιινληα πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ αθνξνχλ ζε ηξία είδε πξνβιεκάησλ:.3.1 Ιεθηηθά (Story Problems). Ξξφθεηηαη γηα αιγνξηζκηθά πξνβιήκαηα πιαηζησκέλα απφ κηα ηζηνξία. Σξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζηα καζεκαηηθά θαη ζε άιια γλσζηηθά αληηθείκελα, φπσο θπζηθή, ρεκεία θ.ά. Δδψ πξφθεηηαη θπξίσο γηα δηδαθηηθά πεξηβάιινληα πνπ εζηηάδνπλ θπξίσο ζηα δηαδηθαζηηθά επίιπζεο (tutorials). Αλ θαη δελ εληάζζνληαη ζηηο πξνζεγγίζεηο ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ, παξακέλνπλ απφ ηα πην απνηειεζκαηηθά γη απηή ηελ θαηεγνξία πξνβιεκάησλ..3.2 Δξγαζηεξηαθά Ξξνβιήκαηα (Laboratory Problems). Ξξφθεηηαη γηα πξνβιήκαηα πνπ γηα ηελ επίιπζή ηνπο απαηηείηαη ε αθνινπζία ζπγθεθξηκέλσλ δηαδηθαζηψλ, ε παξαηήξεζε ησλ απνηειεζκάησλ, ε κέηξεζε απηψλ θαη ηέινο, ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. Ξξνζθέξνληαη ηδηαίηεξα γηα ην κάζεκα ηεο Σεκείαο, κέξνο ηνπ νπνίνπ δηεμάγεηαη ζην εξγαζηήξην. Ρα εηθνληθά πεξηβάιινληα ζεσξνχληαη ηδαληθά, κεηαμχ άιισλ, γηα θαηαζηάζεηο πνπ ζπλεπάγνληαη ηε δηεμαγσγή πεηξακάησλ πνπ κπνξεί λα εγθπκνλνχλ θλδχλνπο γηα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Έλα γλσζηφ ηέηνην πεξηβάιινλ είλαη ην ChemLab φπνπ ν εθπαηδεπφκελνο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηήζεη εηθνληθά πεηξάκαηα, λα παξαηεξήζεη, λα κεηξήζεη, λα ζπκπεξάλεη..3.3 Ξξνβιήκαηα Αλαθάιπςεο (Investigation Problems). Ξξφθεηηαη γηα πξνβιήκαηα κέζα απφ ηα νπνία ν εθπαηδεπφκελνο θαιείηαη λα απηελεξγήζεη θαη λα επηιέμεη ηνλ ηξφπν πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ηηο δηάθνξεο πεγέο πιεξνθφξεζεο πξνθεηκέλνπ λα δηεμαρζεί κηα επηζηεκνληθή έξεπλα ή λα αλαθαιπθζεί θάηη γηα ην νπνίν απαηηνχληαη 64

65 δεδνκέλα θαη ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο ζπιινγήο θη επεμεξγαζίαο απηψλ. Πε απηνχ ηνπ ηχπνπ ηα πξνβιήκαηα ν εθπαηδεπφκελνο απαηηείηαη λα γλσξίδεη κηα ζεηξά απφ δεμηφηεηεο φπσο επηθνηλσληαθέο δεμηφηεηεο, γισζζηθέο, καζεκαηηθέο, ηερληθέο θ.ά. Γλσζηφ πεξηβάιινλ γηα ηέηνηνπ ηχπνπ πξνβιήκαηα αλέπηπμε ε NASA, ην «The Astronomy Village», φπνπ ν εθπαηδεπφκελνο κπνξεί λα πξνβεί ζε έξεπλα, ζε ζπιινγή θαη αλάιπζε δεδνκέλσλ, γηα ηελ εθκάζεζε βαζηθψλ κεζφδσλ αζηξνλνκίαο. Γεληθά, φκσο, ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη ε κάζεζε ε βαζηζκέλε ζε πξφβιεκα ζηεξίδεηαη ζε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο πξνβιεκάησλ (Good & Brophy, 1995; Sternberg, 1999) : ηα Δπαξθψο Γνκεκέλα (Well-Structured Problems) θαη ηα Αλεπαξθψο Γνκεκέλα Ξξνβιήκαηα (Ill-Structured Problems). Έλαο ηξφπνο θαηάηαμεο ησλ πξνβιεκάησλ ζε κία απφ ηηο δχν θαηεγνξίεο είλαη ην θαηά πφζν ν ιχηεο-εθπαηδεπφκελνο γλσξίδεη φηη πξφθεηηαη γηα πξφβιεκα ή φρη. Αλ δελ είλαη εκθαλέο εμ αξρήο θαη απαηηείηαη ν εληνπηζκφο ηεο χπαξμεο πξνβιήκαηνο ζε κία δνζκέλε θαηάζηαζε, ηφηε απηφ νξίδεηαη σο Αλεπαξθψο Γνκεκέλν Ξξφβιεκα. Γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ ππάξρνπλ δπν ζρνιέο: ε εκπεηξηθή (Thorndike) θαη ε ελνξαηηθή (Κνξθνινγηθή Τπρνινγία). Πηελ πξψηε ζρνιή,ε ιχζε επέξρεηαη κε ηε κέζνδν ηεο δνθηκήο θαη πιάλεο. Πηε δεχηεξε, ε ιχζε επέξρεηαη μαθληθά σο κηα «εζσηεξηθή ιάκςε», κεηά απφ κηα δηαδηθαζία αλαδηνξγάλσζεο ηνπ πξνβιήκαηνο. Κέξνο απηψλ ησλ πνξηζκάησλ έρνπλ ελζσκαησζεί ζην Κνληέιν ηεο Δπεμεξγαζίαο ησλ Ξιεξνθνξηψλ (Θνιηάδεο, 2002). Γηα ηελ απνηειεζκαηηθή επίιπζε πξνβιεκάησλ πξνηείλεηαη απφ δηάθνξνπο εξεπλεηέο, κία ζεηξά βεκάησλ πνπ νδεγνχλ κε κεγαιχηεξε βεβαηφηεηα ζηελ επίιπζε απηψλ. Έλα ηέηνην γλσζηφ κνληέιν είλαη ην I.D.E.A.L. ησλ Bransford & Stein (1993) απφ ηα αξρηθά: Identify, Define, Explore, Act, Look at. Βαζηθέο αξρέο γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, ηεο κάζεζεο ηεο βαζηζκέλεο ζε πξφβιεκα:.1 Γεκηνπξγήζηε απζεληηθά πεξηβάιινληα κε παξνπζηαδφκελεο πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο πξνζνκνησκέλεο κε απηέο ηεο αιεζηλήο δσήο..2 Δμαζθαιίζηε ζηνλ εθπαηδεπφκελν πιεζψξα κνληέισλ πξνβιεκάησλ, ψζηε λα επηιέμεη εθείλνο απηφ πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο αλάγθεο ηνπ..3 Γψζηε ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπφκελν λα δεκηνπξγήζεη ηα δηθά ηνπ κνληέια πξνζνκνίσζεο, ψζηε λα εμάγεη επθνιφηεξα ζπκπεξάζκαηα. 65

66 .4 Ξαξέρεηε ζηνλ εθπαηδεπφκελν κηα ζεηξά πεγψλ πιεξνθφξεζεο πξνθεηκέλνπ λα νδεγεζεί ζηελ εχξεζε ηνπ αλαγθαίνπ ζηνηρείνπ γηα ηελ θαηάθηεζε ηνπ ζηφρνπ ηνπ..5 Ππκπεξηιάβεηε ηφζν αηνκηθέο φζν θαη ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαηά ηελ εμεξεχλεζε ηνπ πξνβιήκαηνο..6 Γψζηε ζηνλ εθπαηδεπφκελν ηε δπλαηφηεηα λα επηιέμεη εθείλνο ηε κέζνδν επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ ηνπ θαη παξνπζίαζεο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο εξγαζίαο ηνπ Η θαηαλεκεκέλε γλψζε (Distributed Cognition) Ζ εζηίαζε εδψ δίλεηαη ζηνλ ηξφπν πνπ ην άηνκν δηαρεηξίδεηαη ηε γλψζε ηφζν ηελ εζσηεξηθή -πνπ ήδε θαηέρεη- φζν θαη ηελ εμσηεξηθή, πνπ ζπκβαίλεη γχξσ ηνπ θαη ηελ νπνία ζα πξέπεη λα κάζεη λα δηαρεηξίδεηαη. Απηή ε λέα πξνζέγγηζε ζηφρν έρεη λα κειεηήζεη ην γλσζηηθφ θαηλφκελν, έηζη φπσο απηφ παξάγεηαη αζπλαίζζεηα θάησ απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ αηφκσλ κεηαμχ ηνπο αιιά θαη ζε ζρέζε κε ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχλ, θαζψο επίζεο θαη ην απνηέιεζκα ηεο αιιειεπίδξαζεο απηήο δειαδή ηελ παξαγσγή λέαο γλψζεο. Δλδηαθέξεηαη θπξίσο γηα ηε δηάδνζε ηεο γλψζεο κεηαμχ ησλ αηφκσλ, ηελ αιιειεπίδξαζε εξγαιείσλ θαη αηφκνπ θαη ηνπο κεηαζρεκαηηζκνχο, πνπ παξάγνληαη κέζα απφ απηή ηελ αιιειεπίδξαζε. Ν ζπλεξγαηηθφο ηξφπνο εξγαζίαο, ε κειέηε ησλ κεκνλσκέλσλ αιιά θαη ησλ ζπιινγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ εξγαζίαο ελδηαθέξεη πνιιέο νκάδεο εξεπλεηψλ (γλσζηηθνχο, θνηλσληθνχο θαη νξγαλσηηθνχο ςπρνιφγνπο, θνηλσληνιφγνπο, αλζξσπνιφγνπο θαη εηδηθνχο ζηελ αλάπηπμε ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ). Ζ θαηαλεµεµέλε γλψζε (distributed cognition) έρεη πξνηαζεί απφ ηνπο James Hollan, Edwin Hutchins, and David Kirsch (1995) σο κηα λέα εξεπλεηηθή θαηεχζπλζε.ππλνπηηθά,ε ζεσξία ηεο θαηαλεµεµέλεο γλψζεο (distributed cognition) κεηαθέξεη ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο απφ ην άηνκν, ζην θνηλσληθφ θαη πιηθφ πιαίζην (εξγαιεία, πεξηβάιινλ) ζην νπνίν πξαγκαηψλεηαη ε δηαδηθαζία απηή. Δηδηθφηεξα ε ζεσξία ηεο θαηαλεµεµέλεο γλψζεο (distributed cognition) απνηειεί µηα πξψηκε εξκελεία ηεο γλψζεο, απφ γλσζηηθή, θνηλσληθή θαη νξγαλσηηθή πξννπηηθή. Ζ πξνζέγγηζε απηή απνηειεί κία εξκελεία ηεο κειέηεο ησλ γλσζηηθψλ θαηλνκέλσλ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε γλψζε ζεσξείηαη σο έλα θαηαλεµεµέλν θαηλφµελν (distributed), αληίζεηα µε ηελ παξαδνζηαθή γλσζηηθή ςπρνινγία ε νπνία εξκελεχεη ηε γλψζε σο θαηλφκελν επεμεξγαζίαο ησλ πιεξνθνξηψλ απφ ην άηνκν (Salomon 1995, Pea 1995, Hollan, Hutchins & Kirsh 2000). 66

67 Ζ έξεπλα πνπ αλαπηχζζεηαη ζην ρψξν ηεο αιιειεπίδξαζεο αλζξψπνπ κεραλήο (Human Computer Interaction) έρεη εζηηάζεη ηειεπηαία ζηελ εξκελεία ηνπ γλσζηηθνχ κέξνπο ηεο αλζξψπηλεο αλάπηπμεο θαη ηνπο ζηφρνπο πνπ ζα πξέπεη λα επηηεπρζνχλ. Ζ ζχγρξνλε έξεπλα θαη νη ζεσξίεο πνπ αλαπηχζζνληαη νθείινπλ λα πξνζαξκνζηνχλ θαη λα κεηαηνπηζηνχλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Ζ θαηαλεµεµέλε γλψζε (distributed cognition) είλαη κηα ηέηνηα λέα πξνζέγγηζε, ε νπνία δείρλεη ηε κεηαηφπηζε απηή απφ ηηο ζεσξίεο επεμεξγαζίαο ησλ πιεξνθνξηψλ ζηηο λέεο εθαξκνγέο ηνπ γλσζηηθνχ κέξνπο ηεο αλζξψπηλεο θχζεο. Γειαδή, ελψ νη παξαδνζηαθέο ζεσξήζεηο ηεο αιιειεπίδξαζεο ηνπ αλζξψπνπ κε ηα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα (HCI) δε δίλνπλ έκθαζε ζε θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο πιεπξέο ηνπ αηφκνπ, νη λέεο πξνζεγγίζεηο ππνζηεξίδνπλ απηέο ηηο πιεπξέο. Κέζσ ηεο εξκελείαο απηήο, δίλεηαη έκθαζε ζηελ θαηαλεµεµέλε θχζε ησλ γλσζηηθψλ θαηλνκέλσλ αλάκεζα ζε ππνθείκελα, θαηαζθεπάζµαηα (artifacts) θαη εζσηεξηθέο θαη εμσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο. Ππλεπψο, ην ππνθείκελν ζεσξείηαη κέξνο ελφο επξχηεξνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ πεξηιακβάλεη ην θνηλσληθφ θαη πιηθφ πεξηβάιινλ ηνπ. Ρα πιαίζηα απηά νξηνζεηνχλ ζε κεγάιν βαζκφ ηηο έξεπλεο πνπ αθνξνχλ ζηελ επηθνηλσλία αλζξψπνπ - ππνινγηζηή θαη εηδηθφηεξα ζηελ αλάπηπμε θαη ην ζρεδηαζκφ ζπλεξγαηηθψλ δηθηπαθψλ πεξηβαιιφλησλ. Ξνιιά απφ απηά ηα πεξηβάιινληα έρνπλ σο ζηφρν ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε θαη κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζε πεξηβάιινληα άκεζεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο θαζψο θαη ζε ππνζηεξηθηηθά πεξηβάιινληα αλνηρηήο θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Ζ βάζε ηεο ζεσξίαο απηήο ζηεξίδεηαη ζηελ παξαδνρή: Ζ ζεσξία ηεο θαηαλεµεµέλεο γλψζεο (distributed cognition), φπσο νπνηαδήπνηε γλσζηηθή ζεσξία, επηδηψθεη λα εξκελεχζεη ηελ νξγάλσζε ησλ γλσζηηθψλ ζπζηεκάησλ. Αληίζεηα απφ ηηο παξαδνζηαθέο ζεσξήζεηο γηα ηε γλσζηηθή πιεπξά ηεο κάζεζεο, ε ζεσξία απηή επεθηείλεη ηελ έλλνηα ηεο γλψζεο πέξα απφ ην άηνκν γηα λα θαιχςεη ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ θαη κε ηηο πεγέο θαη ηνπο πφξνπο (resources), αιιά θαη ηα πιηθά (materials) πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην πεξηβάιινλ. Βαζηθέο αξρέο ηεο ζεσξίαο ηεο θαηαλεµεµέλεο γλψζεο (distributed cognition):.1 Ζ πξψηε αξρή αθνξά ηα όξηα ηεο αλάιπζεο ηνπ γλσζηηθνχ κέξνπο: Ζ θαηαλεκεκέλε γλψζε (distributed cognition) ςάρλεη ηηο γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο ζηηο ιεηηνπξγηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ καδί ζε κηα δηαδηθαζία επεμεξγαζίαο, αληίζεηα κε ηελ παξαδνζηαθή άπνςε ε νπνία εζηηάδεη κεκνλσκέλα ζην γλσζηηθφ κέξνο ηνπ αηφκνπ..2 Ζ δεχηεξε αξρή αθνξά ζην εχξνο ησλ κεραληζκώλ πνπ πηζαλψο ζπκκεηέρνπλ ζηε γλσζηηθή δηαδηθαζία: νη παξαδνζηαθέο ζέζεηο εζηηάδνπλ ζηα γλσζηηθά γεγνλφηα 67

68 ζχκθσλα κε ηα νπνία γίλεηαη ν ρεηξηζκφο ησλ ζπκβφισλ απφ ην άηνκν. Ζ θαηαλεκεκέλε γλψζε (distributed cognition) εζηηάδεη ζε κηα επξχηεξε θαηεγνξία γλσζηηθψλ γεγνλφησλ θαη δελ αλακέλεη φια απηά ηα γεγνλφηα λα ζπκβαίλνπλ ζε θάζε έλα άηνκν μερσξηζηά. Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ νη επηκέξνπο αξρέο: 1. Νη γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο κπνξνχλ λα θαηαλεκεζνχλ ζηα κέιε κηαο θνηλσληθήο νκάδαο 2. Νη γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο κπνξνχλ λα ζπκπεξηιακβάλνπλ ην ζπληνληζκφ αλάκεζα ζε εζσηεξηθά θαη εμσηεξηθά ζηνηρεία ηεο γλσζηηθήο δνκήο (πιηθά, πεξηβάιινλ). 3. Νη γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο κπνξνχλ λα θαηαλεκεζνχλ κέζσ ηνπ ρξφλνπ, έηζη ψζηε ηα πξντφληα ησλ πξνεγνχκελσλ γεγνλφησλ λα κπνξνχλ λα κεηαζρεκαηίδνπλ ηε θχζε ησλ πην πξφζθαησλ γεγνλφησλ. Πηελ αλάπηπμε ηεο ζεσξίαο ζεκαληηθνί παξάγνληεο είλαη: o o ν ζεκαληηθφο ξφινο ηεο ηερλνινγίαο γηα ην ρεηξηζκφ ησλ λνεηηθψλ ζηφρσλ ε θνηλσληθνπνιηηηζηηθή ζεσξία ηνπ Vygotsky, ζχκθσλα κε ηελ νπνία πεξηγξάθεηαη ν ραξαθηήξαο ησλ θνηλσληθψλ αιιειεπηδξάζεσλ κε ηα εμσηεξηθά δηακεζνιαβνχληα γεγνλφηα, ηα νπνία ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε ησλ δηαδηθαζηψλ γηα ηελ εζσηεξίθεπζε σο άδειεο θαη εζσηεξηθέο ζθέςεηο ζην άηνκν. Ζ ζεσξία ηεο θαηαλεκεκέλεο γλψζεο βξίζθεη ηδηαίηεξε εθαξκνγή ζηελ θαηαλφεζε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ θαη ηεο ηερλνινγίαο. Πχκθσλα κε ηε βαζηθή ππφζεζε ηεο ζεψξεζεο απηήο, νη γλσζηηθέο θαη ππνινγηζηηθέο ηδηφηεηεο ησλ ζπζηεκάησλ κπνξνχλ λα απνηεινχληαη απφ ηελ νξγάλσζε θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ηίζεληαη, απφ ηελ αθζνλία ηνπ ζχγρξνλνπ πξαγκαηηθνχ πεξηβάιινληνο (π.ρ. ρψξνη εξγαζίαο πνπ εμνπιίδνληαη κε πςειή ηερλνινγία). Δηδηθφηεξα, απηή ε ζεσξία πξνηείλεη ηελ εζηίαζε ζηελ θαηαλνκή ησλ γλσζηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζηα κέιε ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, ηνλ ζπληνληζκφ κεηαμχ ηεο εζσηεξηθήο θαη εμσηεξηθήο δνκήο, θαζψο θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν,ηα πξντφληα ησλ πξνεγνχκελσλ γεγνλφησλ κπνξνχλ λα κεηαζρεκαηίζνπλ ηε θχζε ησλ πιένλ πξφζθαησλ γεγνλφησλ. Ζ ζεσξία ιακβάλεη ππφςε ην πεξηβάιινλ ησλ αλζξψπσλ ζε ζρέζε κε ην πνιηηηζηηθφ θαη ηζηνξηθφ ππφβαζξφ ηνπο. Ππλνπηηθά, ε ζεσξία ηεο θαηαλεκεκέλεο γλψζεο πξνζθέξεη ην ζεσξεηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηελ θαζνδήγεζε πνπ απαηηνχληαη γηα ηε κειέηε, ην ζρεδηαζκφ θαη ηε βειηίσζε ησλ ζχλζεησλ ζηνηρείσλ αλζξψπνπ θαη ππνινγηζηηθψλ πεξηβαιιφλησλ. 68

69 Η γλσζηηθή επειημία (Cognitive Flexibility Theory) Ζ ζεσξία ηεο γλσζηηθήο επειημίαο (cognitive flexibility theory), ε ζεσξία ηνπ Spiro, εζηηάδεηαη ζηε κάζεζε ζε πνιπζχλζεηα θαη κε επαξθψο δνκεκέλα (ill-structured) πεδία, εμαξηεκέλα απφ ηηο ζπλζήθεο (context dependant) θαη βαζίδεηαη ζηε γλσζηηθή επειημία (Spiro, R.J., Feltovich, P.J., Jacobson, M.J., & Coulson, R.L., 1992). Κε ηνλ φξν «γλσζηηθή επειημία» ελλννχκε ηελ ηθαλφηεηα ηεο άκεζεο επαλαδφκεζεο ησλ γλψζεσλ θάπνηνπ κε πνιινχο ηξφπνπο, σο απηελεξγφ αληίδξαζε ζε κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο θαη αλάγθεο. Έλα κε επαξθψο δνκεκέλν γλσζηηθφ πεδίν (ill-structured domain) ζπλήζσο πεξηιακβάλεη ηελ παξάιιειε θαη δηαδξαζηηθή αιιειεπίδξαζε πνιιαπιψλ, επξείαο εθαξκνγήο γλσζηηθψλ δνκψλ (πνιιαπιά γλσζηηθά ζρήκαηα, νπηηθέο, αξρέο θ.η.ι.), θαζεκία απφ ηηο νπνίεο είλαη απφ κφλε ηεο πνιχπινθε (δειαδή έρνπκε ζεκαηηθή θαη αλά πεξίπησζε πνιππινθφηεηα). Θαηά ζπλέπεηα, έλα κε επαξθψο δνκεκέλν γλσζηηθφ αληηθείκελν παξνπζηάδεη θαη αλνκνηνκνξθία ζηηο εθαξκνγέο ηνπ. Ν Spiro, πξνθεηκέλνπ λα ππνζηεξίμεη ηελ ζεσξία ηνπ, αλαθέξεη φηη: θάπνηνο καζαίλεη δηαζρίδνληαο ζε δηάθνξεο θαηεπζχλζεηο ην «γλσζηηθφ ηνπίν». Έλα ηνπίν είλαη κία πνιχπινθε δνκή θαη θάπνηνο κπνξεί λα ζπιιάβεη κφλν κία κηθξή πνζφηεηα απφ ηηο ιεπηνκέξεηεο πνπ ην απνηεινχλ κε κία κφλν βφιηα ζε απηφ. Αλ φκσο θάπνηνο ην δηαζρίζεη πνιιέο θνξέο θαη ζε δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο, ζα κπνξνχζε λα ζπιιέμεη φιν θαη πεξηζζφηεξε πιεξνθνξία γη απηφ. Ζ γλψζε ηειηθά απνηειεί κηα αλαπαξάζηαζε πνπ θαζξεθηίδεη φιε ηε δηαδηθαζία ηνπ criss-crossing θαηά ηε κειέηε ηνπ ζέκαηνο. Κε ηε κέζνδν απηή ζηφρνο είλαη ε δεκηνπξγία κίαο «δηθηπνκνξθηθήο» γλψζεο πνπ θαηαζθεπάδεηαη θαη πνπ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο. Ζ κνξθή απηή ηεο γλψζεο ηελ θάλεη πην επέιηθηε θαη ηθαλή λα αληαπνθξηζεί ζε πιεηάδα δηαθνξεηηθψλ πεξηπηψζεσλ. Κέζα απφ ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο ζεσξίαο, ηνλίδνληαη ηα εμήο: ζηε δηδαζθαιία πξέπεη λα απνθεχγεηαη ε ππεξαπινχζηεπζε, γηα λα κελ θαηαιήγνπκε ζηελ αδπλακία ηεο ζπζρέηηζεο ησλ ελλνηψλ θαη ηε κε ζπλνρή ησλ ηδεψλ ζηηο πξνεγκέλεο πεξηνρέο γλψζεο (advanced knowledge domains). νη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχλ πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο, αληί λα ζηεξίδνληαη ζε εληαία ζρήκαηα γηα λα πεξηγξάςνπλ ηα αληηθείκελα ή ηα γεγνλφηα. πξέπεη λα δίλεηαη έκθαζε ζηε δηδαζθαιία ε νπνία βαζίδεηαη ζε πξαγκαηηθά παξαδείγκαηα (case-based), ψζηε λα γίλεη ζαθέο φηη πνηθίια παξαδείγκαηα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα επεμεγήζνπλ ηηο πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. 69

70 ε πξνεγκέλε γλψζε κπνξεί λα απνθηεζεί ζε έλα πξαγκαηηθφ πιαίζην (real-world context) ε θαηαζθεπή ηεο γλψζεο ζε αληίζεζε κε ηε κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο, βνεζάεη ζηε κεηαθνξά ηεο γλψζεο, επηηξέπνληαο ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα αλαπηχμνπλ ηηο δηθέο ηνπο ελλνηνινγηθέο θαηαζθεπέο, ψζηε λα πξνζαξκφζνπλ ηε γλψζε ζε δηαθνξεηηθέο θαηαζηάζεηο γηα κειινληηθή ρξήζε. νη πεγέο γλψζεο πξέπεη λα δηαζπλδένληαη (highly interconnected) παξά λα δηαρσξίδνληαη (compartmentalized). ππνζηεξίδεηαη ε πνιππινθφηεηα ζηε ζχγθξηζε ησλ νκνηνηήησλ θαη ησλ δηαθνξψλ ησλ παξαδεηγκάησλ ζε κε επαξθψο δνκεκέλεο (ill structured) καζεζηαθέο πεξηνρέο, κε ηελ παξνπζίαζε πνιιαπιψλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ ίδησλ πιεξνθνξηψλ θαη δηαθνξεηηθψλ ζεκαηηθψλ πξννπηηθψλ ησλ πιεξνθνξηψλ. Πεκαληηθά ζπζηαηηθά γηα ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ζεσξνχληαη: ηα ζέκαηα (themes), νη πεξηπηψζεηο (cases), νη ππνπεξηπηψζεηο (mini - cases) θαη νη νπηηθέο (perspectives). Ρα ζπζηαηηθά απηά παξέρνπλ ηε βάζε γηα ηελ ππεξθεηκεληθή (hypertext) πξαθηηθή. Ν ππνινγηζηήο ηαηξηάδεη απφιπηα, ράξε ζηελ εγγελή επειημία πνπ παξέρεη, γηα λα θαιιηεξγεζεί ε γλσζηηθή επειημία. Ππγθεθξηκέλα, ηα πνιπδηάζηαηα θαη κε γξακκηθά ππεξθεηκεληθά ζπζηήκαηα (hypertext systems), αλ ζρεδηαζηνχλ θαηάιιεια ψζηε λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο φια ηα παξαπάλσ, έρνπλ ηε δχλακε λα αληαπνθξηζνχλ ζε illstructured καζεζηαθά αληηθείκελα θαη λα ζηεξίμνπλ ηελ επειημία ηα γλψζεο, κε ηξφπν πνπ ηα παξαδνζηαθά κέζα (θείκελα, παξαδφζεηο, αλαδήηεζε ζην internet) δελ κπνξνχλ. Ζ ηθαλφηεηα ηεο κειέηεο ελφο ζέκαηνο απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο θαη ε δηαζχλδεζε φισλ απηψλ ησλ πεγψλ είλαη έκθπηε ζηνλ ππνινγηζηή. Ρν δηαδίθηπν κπνξεί θαη παξέρεη ζηνπο ρξήζηεο ηεξάζηηεο πνζφηεηεο δεδνκέλσλ γηα φια ηα ζέκαηα, ζε φιεο ηηο κνξθέο (θείκελα, βίληεν, εηθφλεο, ήρνο) θαη απφ φιεο ηηο νπηηθέο γσλίεο, ιφγσ ηεο παγθφζκηαο απήρεζήο ηνπ. Νη Jonassen, Ambruso & Olesen (1992) πεξηγξάθνπλ κηα εθαξκνγή ηεο γλσζηηθήο ζεσξίαο επειημίαο, πξνθεηκέλνπ λα ζρεδηάζνπλ έλα πξφγξακκα ππεξθεηκέλσλ γηα ηελ ηαηξηθή. Ρν πξφγξακκα παξέρεη δηαθνξεηηθέο θιηληθέο πεξηπηψζεηο πνπ νη ζπνπδαζηέο πξέπεη λα εληνπίζνπλ θαη λα αμηνπνηήζνπλ ρξεζηκνπνηψληαο ηηο πνηθίιεο πεγέο ησλ δηαζέζηκσλ πιεξνθνξηψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζπκβνπιψλ απφ ηνπο εκπεηξνγλψκνλεο). Απαηηείηαη φκσο κία ζσζηή αξρηηεθηνληθή πνπ ζα θαζνδεγήζεη ηελ εμεξεχλεζε ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ζα αληηθαηαζηήζεη ηελ ηπραία αλαδήηεζε. Δηδηθφηεξα, φζνη εηζάγνληαη 70

71 γηα πξψηε θνξά ζε έλα ζέκα είλαη δχζθνιν λα αθνινπζήζνπλ κία ζσζηή θαηεχζπλζε κφλν κε ηελ ηπραία αλαδήηεζε ζε θαηάιιεια πξνγξάκκαηα. Έηζη, ε Cognitive Flexibility Theory απνηειεί κία ηδηαίηεξε ηζρπξή ιχζε γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα πξέπεη λα δνκείηαη ε πιεξνθνξία ζηνλ παγθφζκην ηζηφ. Αο θαληαζηνχκε φιε απηή ηε γξαπηή πιεξνθνξία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηε δηδαζθαιία, ζε έλα πεξηβάιινλ εχθνιν ζηελ πξφζβαζε, κε αλαθνξέο απφ ην έλα θείκελν ζην άιιν θαη γξήγνξν ζηελ πξνζπέιαζε. Ρα πιηθά, ηα θείκελα θαη νη πιεξνθνξίεο, νη ζεσξίεο κάζεζεο, ε δηδαθηηθή κεζνδνινγία, ε δηαρείξηζε ηεο ηάμεο, ε ηζηνξία ηεο εθπαίδεπζεο, νη νκηιίεο, ηα παξαδείγκαηα, ηα θηινζνθηθά επξήκαηα, ηα δεκνθηιή βηβιία γηα ηελ εθπαίδεπζε, νη έξεπλεο, νη εθεκεξίδεο, φια απνθηνχλ ηελ ίδηα αμία θαη δχλακε ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο. Πηε ζπλέρεηα κπνξνχκε λα πξνζζέζνπκε θαη φια απηά ηα κέζα πνπ καο πξνζθέξεη ν ππνινγηζηήο: forum, internet, δίθηπα επηθνηλσλίαο, βηληενζθνπεκέλα καζήκαηα, επηθνηλσλία πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ, αιιειεπίδξαζε. ια απηά ζπλζέηνπλ έλα ηδαληθφ πεξηβάιινλ κάζεζεο, ρσξίο πεξηνξηζκνχο. 71

72 Βηβιηνγξαθία Ξελφγισζζε Βηβιηνγξαθία Bransford, J.D. & Stein, B.S. (1993). The Ideal Problem Solver (2nd Ed). New York: Freeman. Bransford, J. D., Brown, A. L., & Cocking, R. R. (2000). How People Learn: Brain, Mind, Experience, and School. Washington, D.C.: National Academy Press. Also available: Brown J., Collins A., Duguid P. (1989). Situated cognition and the culture of learning. Educational Researcher, Vol.18, No. 1, pp Brown J., Collins A., Duguid P., (1989). Situated cognition and the culture of learning. Educational Researcher, Vol.18, No. 1, pp Collins, A., Brown, J. S., & Holum, A. (1991). Cognitive apprenticeship: Making thinking visible. American Educator: The Professional Journal of the American Federation of Teachers, 15(3), 6-11, Collins, A., Brown, J. S., & Newman, S.E. (1989). Cognitive apprenticeship: Teaching the crafts of reading, writing, and mathematics. In L. B. Resnick (Ed.), Knowing, Learning and Instruction, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Driscoll, M. (2000). Psychology of Learning for Instruction, Allyn and Bacon, Boston. Good, T.L., and Brophy, J. (1995). Contemporary Educational Psychology, 5 th Ed. N.York: Longman. Herrington, J., & Oliver, R. (2000). An instructional design framework for authentic learning environments. Educational Technology Research and Development, 48(3), Herrington, J., Oliver, R. (2000). Critical Characteristics of situated learning: Implications for the instructional design of multimedia, 17 Oct. 1997: 29 pars. 18 Sep Hollan, J. Hutchins, E. & Kirsch, D. (2000). Distributed Cognition: Toward a New Foundation for Human-Computer Interaction Research. ACM Transactions on Computer- Human Interaction, 7(2), pp Jonassen, D.H., Howland, j., Moore, J., and Marra, R.M. (2003). Learning to solve problems with technology: a constructivist perspective. New Jersey: Merrill Prentice Hall. 72

73 Jonassen, D., Ambruso, D. & Olesen, J. (1992). Designing hypertext on transfusion medicine using cognitive flexibility theory. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 1(3), Jonassen, D. H Computers as Mindtools for Schools: Engaging Critical Thinking. Upper Saddle River, NJ: Merrill. Lave J., Wenger E.(1991) Situated Learning: Legitimate Peripheral Participation. New York: Cambridge University Press. Pea, R. (1995) Practices of distributed intelligence and designs for education. In G. Salomon (Ed). Distributed cognitions: considerations (pp.47-87). Cambridge, England: Cambridge University Press. Salomon G. (1995). Distributed Cognitions: Psychological and educational considerations, Cambridge, England: Cambridge University Press. Schmidt H.G. (1993) Foundations of problem-based learning: Some explanatory notes. Medical Education 27, Spiro, R.J., Feltovich, P.J., Jacobson, M.J., & Coulson, R.L. (1992). Cognitive flexibility, constructivism and hypertext: Random access instruction for advanced knowledge acquisition in ill-structured domains. In T. Duffy & D. Jonassen (Eds.), Constructivism and the Technology of Instruction. Hillsdale, NJ: Erlbaum Sternberg, R.J. (1999). Handbook of creativity. New York: Cambridge University Press. One of the most comprehensive surveys of the entire field of creativity. Vygotsky, L. S. (1987). The Collected Works of L. S. Vygotsky, Volume 1: Problems of General Psychology. R. W. Rieber & A. S. Carton (Eds.). NY, Plenum Press. Zimmerman, B.J. (1998). Developing self-fulfilling cycles of academic regulation:an analysis of exemplary instructional models. In D.H.Schunk & B.J. Zimmerman (Eds.), Self-regulated learning: From teaching to self-reflective practice (pp.1-19). New York, Guilford. Διιελφγισζζε Αγγειφπνπινο, Ζ., Θαξαγηάλλεο, Ξ., Θαξαληδήο, Η., Φξαγθνχιεο, Η., & Φσθάο, Δ. (2002). Η δηδαζθαιία ησλ καζεκάησλ ηνπ δεκνηηθνύ ζρνιείνπ κε ειεθηξνληθό ππνινγηζηή. Δθδ. Θαιεηδνζθφπην, Αζήλα, ζζ Βνζληάδνπ, Π. (2006). ρεδηάδνληαο Πεξηβάιινληα Μάζεζεο Τπνζηεξηδόκελα από ηηο ύγρξνλεο Σερλνινγίεο, Gutenberg. 73

74 Θνιηάδεο, Δ. (2002). Γλσζηηθή ςπρνινγία, γλσζηηθή λεπξνεπηζηήκε θαη εθπαηδεπηηθή πξάμε: Μνληέιν Δπεμεξγαζίαο Πιεξνθνξηώλ. Γ ηφκνο. Αζήλα. Θνιηάδεο, Δ. (2002). Θεσξίεο Μάζεζεο θαη Δθπαηδεπηηθή Πξάμε, θνηλσληθνγλσζηηθέο πξνζεγγίζεηο, Αζήλα. Καηζαίνπ, Γ. (2000). Παγθνζκηνπνίεζε, θνηλσλία ηεο γλώζεο θαη δηά βίνπ εθπαίδεπζε. Οη λέεο νξίδνπζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ έξγνπ. Λέα Ξαηδεία, ηρ.93, ζζ Κπνπδάθεο, Π. (2000). ύγρξνλα παηδαγσγηθά θαη εθπαηδεπηηθά πξνβιήκαηα. Δθδ. Gutenberg, Αζήλα. Γηθηπαθνί ηφπνη Μέζνδνη θαη πξαθηηθέο δεκηνπξγίαο θαη ππνζηήξημεο θνηλνηήησλ κάζεζεο (Learning Communities) Οη «Κνηλφηεηεο Μάζεζεο» (Learning Communities) Νη Ρ.Ξ.Δ. πξνζθέξνπλ πνιιέο δπλαηφηεηεο γηα ηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ επειημία ζηνλ ηξφπν απφθηεζεο πιεξνθνξηψλ, ζηηο δπλαηφηεηεο επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο φπνηε θη απφ φπνπ νη εθπαηδεπηέο θαη νη εθπαηδεπφκελνη πξνηηκνχλ. Ξην ζπγθεθξηκέλα, Ν εθπαηδεπφκελνο πιένλ κπνξεί: o o o λα ππνβάιιεη εξσηήζεηο νπνηαδήπνηε ζηηγκή ζέιεη, λα ζπκκεηέρεη ζε ζπδεηήζεηο, λα ζπλεξγάδεηαη κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ, 74

75 o λα επηθνηλσλεί κε εηδηθνχο, ζρεηηθνχο κε ην αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο γηα ηελ απφθηεζε γλψζεο Ρν καζεζηαθφ πιηθφ κε πνιπκέζα είλαη δηαδξαζηηθφ, πην πινχζην ζε καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη πην ειθπζηηθφ Ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί: o o o λα ζπλεξγάδεηαη κε ζπλαδέιθνπο γηα ηελ παξαγσγή καζεζηαθνχ πιηθνχ λα βξίζθεη έηνηκν καζεζηαθφ πιηθφ ην νπνίν κπνξεί λα επαλαρξεζηκνπνηήζεη κε θαηάιιειε πξνζαξκνγή λα ελεκεξψλεηαη ζρεηηθά κε ηηο λέεο ηάζεηο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία o λα αλαπηχζζεη γφληκν πξνβιεκαηηζκφ ζρεηηθά κε παηδαγσγηθά θαη επηζηεκνληθά ζέκαηα ηεο εηδηθφηεηάο ηνπ Ζ αμηνπνίεζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή ζπλεπάγεηαη κνηξαία κία αιιαγή ζηνλ ξφιν ηνπ καζεηή θαη ηνπ δαζθάινπ. Νη δάζθαινη κπνξνχλ λα είλαη ηξνθνδφηεο «κεηα»-πιεξνθνξηψλ θαη ζεκαληηθνί ππνζηεξηθηέο ηεο δηαδηθαζίαο, παξέρνληαο ηελ ζεκαληηθή εκπεηξία ηνπο, ρσξίο λα εκπνδίδνπλ ηε κάζεζε ηνπ καζεηή απφ πνιιαπιέο πεγέο πιεξνθνξηψλ. Νη καζεηέο ηνπνζεηνχληαη πιένλ ζην θέληξν ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο θαη έρνπλ πνιιαπιά εθπαηδεπηηθά κέζα θαη εξγαιεία γηα ηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο, ηελ θαηαλφεζε ελλνηψλ, ηελ πξαθηηθή εμάζθεζε θαη ηε ζπλεξγαζία κε ζπκκαζεηέο ηνπο( Paris S., Ayres L.,1994). Δπίζεο, νη δάζθαινη ζπλεξγάδνληαη πην εχθνια κε ζπλαδέιθνπο απφ φιν ηνλ θφζκν ζηε ζπιινγή θαη παξαγσγή καζεζηαθνχ πιηθνχ, θαζψο θαη ζηε ζρεδίαζε αιιά θαη ζηελ δηεθπεξαίσζε ελφο καζήκαηνο ζε δηαθνξεηηθέο ρψξεο. Κε απηφ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγνχληαη θνηλφηεηεο κάζεζεο. Γεκηνπξγείηαη ην ζρνιείν «ρσξίο ηνίρνπο» φπνπ ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ζπλεξγαζηεί κε ζπλαδέιθνπο εληφο θαη εθηφο ησλ ζπλφξσλ. Ραπηφρξνλα, νη καζεηέο έξρνληαη ζε επαθή κε άιινπο καζεηέο άιισλ ζρνιείσλ, θαζψο έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο πνηθίιν καζεζηαθφ πιηθφ, μεθεχγνληαο έηζη απφ ηελ ηπξαλλία ηνπ ελφο ζρνιηθνχ βηβιίνπ. Ήδε ζην θεθάιαην 1 έρεη αλαθεξζεί ε δξάζε e-twinning πνπ θέξεη ζε επαθή ζρνιεία δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ ζε κία πξνζπάζεηα απφ θνηλνχ ζρεδηαζκφ θαη εθηέιεζε καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Κία πνιχ ζεκαληηθή πξνζπάζεηα δεκηνπξγία θνηλνηήησλ κάζεζεο, ππφ ηελ επνπηεία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ησλ πνπξγείσλ Ξαηδείαο, είλαη ε δεκηνπξγία θαη ζπληήξεζε ηνπ δηαδηθηπαθνχ θφκβνπ ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθηχνπ Πρνιείσλ, The European Schoolnet [ Ν θφκβνο απηφο πξνζθέξεη εθπαηδεπηηθφ 75

76 πιηθφ, πεγέο, πιεξνθνξίεο, λέα θαη επηθνηλσλία γηα ηα ζρνιεία, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο καζεηέο φισλ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο. Αληίζηνηρνη θφκβνη είλαη νη παξαθάησ: Canada's Schoolnet [ Global Schoolnet Foundation [ Educasource [ Θφκβνο πνπ παξέρεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο Γαιιίαο πξφζβαζε ζε ειεθηξνληθέο πεγέο πιεξνθφξεζεο (βάζεηο δεδνκέλσλ, θαηαιφγνπο, ζπιινγέο εηθφλσλ θηι.) θαη ζε έλα ρψξν αληαιιαγήο απφςεσλ θαη εκπεηξηψλ. The Virtual Schoolhouse [ Θφκβνο ηεο CISCO γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ ζρνιείσλ πνπ ζέινπλ λα αμηνπνηήζνπλ δηθηπαθέο ππεξεζίεο θαη πιηθφ. Νη Ρ.Ξ.Δ. κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ γηα λα επηηεπρζεί ελεξγή ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή, ζπιινγηθή κάζεζε θαη ζπλεξγαηηθφηεηα ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη εθπφλεζε πεηξακάησλ. Υο παξάδεηγκα αλαθέξνληαη ην αμηφινγν πξφγξάκκα γηα ηελ σθεαλνγξαθία SeaWiFS Project - The Living Ocean Teacher's Guide [ Πηνλ δηαδηθηπαθφ ηνπ θφκβν ππάξρεη επνπηηθφ πιηθφ, δξαζηεξηφηεηεο θαη νινθιεξσκέλα καζήκαηα βαζηζκέλα ζε ζηνηρεία ππεξεζίαο ηεο NASA θαη άιιεο έγθπξεο πεγέο. Νη καζεηέο ιεηηνπξγνχλ σο κηθξνί εξεπλεηέο, ζπιιέγνπλ πιεξνθνξίεο, δηαζηαπξψλνπλ πιεξνθνξίεο, ζπδεηνχλ κε ζπκκαζεηέο ηνπο (πνπ κπνξεί λα αλήθνπλ ζε άιια ζρνιεία) θαη πξαγκαηνπνηνχλ κειέηεο θαζνδεγνχκελνη απφ ηνπο θαζεγεηέο. Δλα άιιν ζπλαθέο έξγν είλαη ην MetLink International [ πνπ αθνξά πεξηβαιινληηθή έξεπλα θαη εθπαίδεπζε, ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ ζρνιεία απφ φιν ηνλ Θφζκν. Νη καζεηέο ιεηηνπξγνχλ σο κεησξνιφγνη, θάλνπλ κεηξήζεηο, θαηαρσξνχλ ηηο κεηξήζεηο ηνπο ζε βάζεηο δεδνκέλσλ θαη επεμεξγάδνληαη ηα δεδνκέλα απηά ζηα πιαίζηα εξγαζηψλ Τπνινγηζηηθά πζηήκαηα πλεξγαηηθήο Μάζεζεο (Computer Supported Collaborative Learning) Ξιεζψξα ζπζηεκάησλ πνπ εληζρχνπλ ηελ επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία κέζσ ππνινγηζηψλ αμηνπνηνχληαη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία(avgeriou P., Papasalouros A., Retalis S.,2001). Θη απηφ γηαηί ζεκαληηθνί παξάγνληεο ηεο κάζεζεο είλαη ν δηάινγνο κεηαμχ εθπαηδεπφκελσλ θαη εθπαηδεπηψλ, ε ζπλεξγαζία ησλ εθπαηδεπφκελσλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ε παξνρή επθαηξηψλ γηα ελεξγεηηθή 76

77 ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπφκελσλ ζε αληίζεζε κε ηελ παζεηηθή παξαθνινχζεζε δηαιέμεσλ θαη ηε κνλαρηθή πξαγκαηνπνίεζε εξγαζηψλ. Ζ ζπκβνιή ησλ ζπζηεκάησλ ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ζηελ αλάπηπμε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπφκελσλ πνπ αλαιακβάλνπλ ξφινπο ζε νκάδεο, κε ηε ζπλεπαθφινπζε αλάπηπμε αηζζεκάησλ αιιεινεθηίκεζεο θαη εκπηζηνζχλεο θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαδηθαζία επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο κέζα απφ ζπδήηεζε θαη ζπλεξγαζία (McCormack C., Jones D.,1998). Σσνεργασία Επικοινωνία Διάσταση Χρόνοσ Μέσο Σσστήματα Σσνεργατικής μάθησης Σύγτρονη Ασύγτρονη Κείμενο Πολσμέσα (ήτος, εικόνα, βίντεο) Σύγτρονα κειμενικά Σύγτρονα με πολσμέσα Ασύγτρονα κειμενικά Ασύγτρονα με πολύμεσα ρήκα 1. Ραμηλφκεζε ζπζηεκάησλ ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Ρα ζπζηήκαηα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο, φπσο ζρεκαηηθά θαίλεηαη ζην ζρήκα 1: ζηα αζχγρξνλα θεηκεληθά ζπζηήκαηα, φπσο ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν (εηθ. 1), νη ιίζηεο ζπδήηεζεο, ηα ζπζηήκαηα αζχγρξνλσλ ζπλδηαζθέςσλ παγθνζκίνπ ηζηνχ (web discussion fora), νη ειεθηξνληθνί πίλαθεο αλαθνηλψζεσλ (bulletin boards εηθ. 2), θ.ιπ. 77

78 Δηθφλα1. Δθαξκνγή ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ Outlook express Δηθφλα 2. Ξαξάδεηγκα πξνγξάκκαηνο bulletin board ζηα ζύγρξνλα θεηκεληθά ζπζηήκαηα, φπσο απηά πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ππεξεζία IRC ηνπ Γηαδηθηχνπ (chat εηθφλα 3), ή πεξηζζφηεξν πνιχπινθα ζπζηήκαηα ζαλ ηα MUD θαη ΚΝΝ (εηθ. 4). 78

79 Δηθφλα 3. Νζφλε απφ ην MSN messanger Δηθφλα 4. Νζφλε απφ απιή εθαξκνγή MOO (Multiuser Object-Oriented environment) ζηα ζύγρξνλα ζπλεξγαηηθά ζπζηήκαηα πνιπκέζσλ (εηθ. 5 θαη 6) (Alessi S., Trollip S.,2000), φπσο ηα ζπζηήκαηα βηληεν-δηάζθεςεο (π.ρ. Microsoft NetMeeting, Centra, θα.) ή ζπζηήκαηα ζχγρξνλεο ζπλεξγαζίαο πνπ πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ζαλ ην δηακνηξαδφκελν αζπξνπίλαθα (π.ρ. Synergo, CoolModes, θα). Δηθφλα 5. Ρν ζχζηεκα NetMeeting γηα ζχγρξνλε ζπλεξγαζία 79

80 Δηθφλα 6. Δθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ Synergo γηα ζχγρξνλε ζπλεξγαηηθή κάζεζε κε δηακνηξαδφκελν αζπξνπίλαθα Tα ζπλεξγαηηθά ζπζηήκαηα νκαδηθήο ελαζρόιεζεο (CSCW - Computer Supported Collaborative Work) πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο νκαδηθήο εθπφλεζεο εξγαζίαο. Ρα ζπζηήκαηα απηά δηεπθνιχλνπλ ηνπο καζεηέο λα αληαιιάζζνπλ πιηθφ, λα απνζεθεχνπλ θαη λα δηαρεηξίδνληαη πιηθφ γηα ηελ εξγαζία ηνπο, λα πξνζζέηνπλ ζρφιηα ζην πιηθφ, λα θξαηνχλ εθδφζεηο ησλ εξγαζηψλ ηνπο φζν ηηο επεμεξγάδνληαη νκαδηθά, θ.α. (Mason J., Bruning R.,1998) Ξαξαδείγκαηα ηέηνησλ ζπζηεκάησλ είλαη ηα Synergeia, Teamware, GHT, VCR Feature, FLE3 ( ΗΒΚ Lotus Learning Space ηεο ( KnowledgeForum ( θ.α. Ξαξάδεηγκα ζπζηεκάησλ θαίλνληαη ζηηο εηθφλεο 8 θαη 9, νη εθπαηδεπφκελνη ζπλεξγάδνληαη ζηα πιαίζηα δεκηνπξγίαο ηζηνζειίδσλ θαη ζρνιηαζκνχ θεηκέλνπ. Δηθφλα 8. Ρν ζπλεξγαηηθφ ζχζηεκα νκαδηθήο ελαζρφιεζεο GHT 80

81 Δηθφλα 9. Ρν ζπλεξγαηηθφ ζχζηεκα νκαδηθήο ελαζρφιεζεο VCR Feature Ρα ζπλεξγαηηθά ζπζηήκαηα ηξηζδηάζηαησλ ελεξγώλ θόζκσλ. Πε έλα εηθνληθφ πεξηβάιινλ ή αιιηψο ζε έλα ηξηζδηάζηαην εηθνληθφ θφζκν, ν καζεηήο κπνξεί λα πινεγείηαη θαη λα αιιειεπηδξά κε αληηθείκελα θαη άιινπο καζεηέο ή ηνλ θαζεγεηή ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν έρνληαο κία αίζζεζε ηεο «εκβχζηζεο» θαη ηεο άκεζεο αληαπφθξηζεο-αλάδξαζεο αθνχ παξέρνληαη εξγαιεία ζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο κε chat. Σαξαθηεξηζηηθά ηέηνηα ζπηήκαηα πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ην ActiceWords (βι. εηθ. 10, Mpouta H., Paraskeva F., Retalis S., 2006), ην Eve, θα. Δηθφλα 10. Ρν ζπλεξγαηηθφ ζχζηεκα ηξηζδηάζηαηνπ ελεξγνχ θφζκνπ ActiveWorlds Ρα Wiki είλαη αζχγρξνλα ζπζηήκαηα πνπ επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηνπο λα δεκηνπξγήζνπλ θαη λα επεμεξγαζηνχλ απφ θνηλνχ θείκελα ππεξκέζσλ. Γηα παξάδεηγκα κπνξνχλ νη καζεηέο λα δεκηνπξγήζνπλ κία ζρνιηθή εθεκεξίδα ρσξίο λα είλαη απαξαίηεηε ε γλψζε θάπνηα γιψζζαο φπσο ε HTML language. Ρα πην δεκνθηιή ηέηνηα ζπζηήκαηα είλαη ην TiKiWiki, MediaWiki (βι. Δηθ. 11), ην dokuwiki, θ.α. 81

82 Δηθφλα 11. Ρν αζχγρξνλν ζπλεξγαηηθφ ζχζηεκα Wiki, MediaWiki. Νινθιεξσκέλα ζπζηήκαηα γηα αίζνπζεο ζχγρξνλεο ηειε-εθπαίδεπζεο. Κία αίζνπζα ζχγρξνλεο ηειε-εθπαίδεπζεο είλαη εηδηθά δηακνξθσκέλε αίζνπζα (βι. εηθ. 12), φπνπ νη ζπκκεηέρνληεο κέζσ κίαο ή πεξηζζφηεξσλ νζνλψλ παξαθνινπζνχλ δηάιεμε, ζπλνκηινχλ θαη ζπλεξγάδνληαη κε θάπνηνλ ή θάπνηνπο νκηιεηέο νη νπνίνη βξίζθνληαη ζε απνκαθξπζκέλν γεσγξαθηθφ ρψξν. Νη δπλαηφηεηεο πνπ ζα παξέρνληαη απφ ηνλ εμνπιηζκφ κίαο ηέηνηαο αίζνπζαο ζα πξέπεη λα είλαη νη εμήο (πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζηνλ θφκβν: o δπλαηφηεηα ηειεδηάζθεςεο πνιιαπιψλ ζεκείσλ (multi-point)θαη δεκηνπξγία αλνηθηψλ εηθνληθψλ ηάμεσλ o δπλαηφηεηα εγγξαθήο (recording) ηνπ καζήκαηνο o δπλαηφηεηα παξάιιειεο πξνβνιήο/κεηάδνζεο πνηθίινπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ φπσο: δηαθάλεηεο ηνπ εθπαηδεπηή, ζεκεηψζεηο, αληηθείκελα, θσηνγξαθίεο θιπ. (ζε έληππε κνξθή) ήρνο, κνπζηθή, ερεηηθέο παξνπζηάζεηο θαη παξνπζηάζεηο βίληεν (αλαινγηθά κέζα) παξνπζηάζεηο Powerpoint, ειεθηξνληθέο ζεκεηψζεηο, ζρέδηα, εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ (software applications) θαζψο θαη ζεκεηψζεηο ζε ιεπθφ πίλαθα (whiteboard) (ςεθηαθά κέζα). o δπλαηφηεηα θνηλήο ρξήζεο θαη δηακνηξαζκνχ εθαξκνγψλ (π.ρ. επεμεξγαζία ζηνηρείσλ ζην Excel). 82

83 Δηθφλα 12. Αίζνπζα ηειεθπαίδεπζεο Ρα παξαπάλσ ζπζηήκαηα δηαθέξνπλ σο πξνο ηηο ηερληθέο απαηηήζεηο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ή ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ πξνζθέξνπλ/επηβάιινπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (Psycharis, S., Daflos, A., Chrysafiadi, K. & Giannakopoulos, B.,2005). Γηα παξάδεηγκα, ηα αζχγρξνλα ζπζηήκαηα επηηξέπνπλ κεγαιχηεξε επειημία θαη θαιχηεξε ρξήζε ηνπ δηδαθηηθνχ ρξφλνπ. Γίλεηαη πεξηζζφηεξνο ρξφλνο θαη επθαηξίεο ζηνπο καζεηέο λα ππνβάινπλ εξσηήζεηο, απνξίεο θαη λα ζρνιηάζνπλ πξαθηηθέο απφ νπνπδήπνηε είλαη, νπνηεδήπνηε πξνηηκνχλ. Δπίζεο, εθπαηδεπφκελνη θαη εθπαηδεπηέο κπνξνχλ, κέζσ εξσηναπνθξίζεσλ, λα ζπλδηαιέγνληαη κε εχγισηην ηξφπν ρξεζηκνπνηψληαο ηε γιψζζα ζηελ νινθιεξσκέλε ηεο κνξθή (ζε αληίζεζε κε ηα ζχγρξνλα ζπζηήκαηα ησλ νπνίσλ νη ρξήζηεο θάησ απφ ηελ πίεζε ηνπ ρξφλνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζπληνκνγξαθίεο, αδφθηκν θαη άηππν χθνο (chatty)). Νη ηνπνζεηήζεηο-απφςεηο είλαη δπλαηφλ λα απνηειέζνπλ λέν εξέζηζκα γηα πεξαηηέξσ ζρνιηαζκφ απφ άιινπο εθπαηδεπφκελνπο θαη ε φιε καζεζηαθή δηαδηθαζία λα εμειίζζεηαη ζπρλά ρσξίο ηελ άκεζε παξέκβαζε ηνπ εθπαηδεπηή. Αληίζεηα ηα ζχγρξνλα ζπλεξγαηηθά ζπζηήκαηα έρνπλ πςειή ακθηδξαζηηθφηεηα, ζπκβάιινπλ ζηε γξήγνξε απνζαθήληζε ελλνηψλ θαη επίιπζε πξνβιεκάησλ, αμηνπνηνχλ ηηο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ έρεη ν πξνθνξηθφο ιφγνο (χθνο, ρξνηά θσλήο) θαη ηε δχλακε ηεο εηθφλαο (γηα ηελ πεξίπησζε ηνπ video-conferencing) ή ηνπ δηακνηξαδφκελνπ πίλαθα Γηαδηθαζία εθαξκνγήο ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Νη βαζηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αζχγρξνλε ζπλεξγαηηθή κάζεζε είλαη: ε δεκηνπξγία θιίκαηνο εκπηζηνζχλεο ζηελ ηάμε ε ζχλζεζε ηεο νκάδαο, ε θαηαλνκή θαη ζπγθεθξηκελνπνίεζε ξφισλ ζηελ νκάδα ε ζπγθεθξηκελνπνίεζε ησλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ, ησλ ζπλεξγαηηθψλ ζηφρσλ, ε απνζαθήληζε ηνπ ηξφπνπ αμηνιφγεζεο ησλ γλσζηηθψλ θαη ζπλεξγαηηθψλ ζηφρσλ, ε 83

84 εηνηκαζία ησλ πεγψλ κε βάζε ηηο νπνίεο ζα εξγαζηνχλ νη νκάδεο, ε εηνηκαζία αηνκηθνχ ή νκαδηθνχ θχιινπ εξγαζίαο ε επηινγή ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο νη ζηξαηεγηθέο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. ζν ζεκαληηθή είλαη ε δηαθνξεηηθφηεηα ζηνπο καζεηέο πνπ ζπκκεηέρνπλ, ψζηε λα αθνπζηνχλ πνηθίιεο απφςεηο, λα ππάξρεη πινπξαιηζκφο ζην δηάινγν θαη λα βνεζά ν έκπεηξνο ηνλ άπεηξν, άιιν ηφζν πξέπεη λα ππάξρεη κία νκνηνγέλεηα ησλ καζεηψλ σο πξνο ηνπο ζηφρνπο, ψζηε λα είλαη δπλαηή ε νκαιή ζπλεξγαζία γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε (ή πεξάησζε) δξαζηεξηνηήησλ. Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε πξέπεη λα εληζρχεηαη απφ αλάινγεοθαηάιιειεο δξαζηεξηφηεηεο. Ππάληα νη καζεηέο εκπιέθνληαη ζε αληαιιαγή απφςεσλ ρσξίο θάπνην θίλεηξν ή έλαπζκα. Γηα λα αλαπηπρζεί νπζηαζηηθή αιιειεπίδξαζε, λα ππάξρεη ζπλεξγαζία, απφθηεζε εκπεηξηψλ, εκπινπηηζκφο ηδεψλ θαη αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ θαη γηα λα εληζρπζεί ε δεκηνπξγηθή θαη απνθιίλνπζα ζθέςε, πξέπεη νη καζεηέο λα εκπιαθνχλ ζε ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο κέζα ζε θιίκα εκπηζηνζχλεο ησλ κειψλ ηεο νκάδαο, μέξνληαο πσο ζα βαζκνινγεζνχλ (Tzanavari A., Retalis S. and Pastellis P.,2004). Ραπηφρξνλα, επηβάιιεηαη ε θαζνδήγεζε θαη παξέκβαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ φπνπ θαη φηαλ ρξεηάδεηαη θαζψο θαη ε ελίζρπζε θαη εκςχρσζε ησλ καζεηψλ γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ ζπλεξγαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ρέινο, είλαη ρξήζηκν λα αμηνπνηεζνχλ ζηξαηεγηθέο, φπσο ε ζπλεξγαηηθή ζπλαξκνιόγεζε (jigsaw), ε νκαδηθή εμεξεύλεζε, ε αληηπαξάζεζε ζε νκάδεο, θ.α. πλεξγαηηθή ζπλαξκνιόγεζε: Πχκθσλα κε απηή ηε κέζνδν ζπλεξγαζίαο νη καζεηέο εξγάδνληαη ζε νιηγνκειείο νκάδεο (5-6 καζεηψλ). Ζ ππφ εθπφλεζε εξγαζία ρσξίδεηαη ζε κέξε θαη θάζε κέινο ηεο νκάδαο αλαιακβάλεη λα αζρνιεζεί κε έλα απφ απηά. Κφιηο ηειεηψζεη ην ζπγθεθξηκέλν έξγν, αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα ην παξνπζηάζεη-εμεγήζεη ζηα ππφινηπα κέιε ηεο νκάδαο. Ξξηλ ν θάζε καζεηήο παξνπζηάζεη ην κέξνο πνπ ηνπ αλαινγεί, επηθνηλσλεί κε ηα κέιε ησλ άιισλ νκάδσλ πνπ έρνπλ αλαιάβεη θνηλφ κε απηφλ ζέκα. Πηφρνο είλαη λα βνεζήζνπλ ν έλαο ηνλ άιιν ψζηε λα γίλνπλ εηδηθνί ζην ζέκα ηνπο θαη λα κπνξέζνπλ λα ην παξνπζηάζνπλ κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν. Ν θάζε καζεηήο επηζηξέθεη ζηελ νκάδα ηνπ, παξνπζηάδεη ην κέξνο ηεο εξγαζίαο πνπ ηνπ αλαινγεί θη φινη νη καζεηέο ζπλζέηνπλ ηε ζπλνιηθή εξγαζία. Αληηπαξάζεζε ζε νκάδεο: Δθαξκφδνληαο απηή ηε κέζνδν νη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε δεχγε νκάδσλ, φπνπ ην έλα ζα είλαη ππεχζπλν γηα ηα ππέξ θαη ην άιιν γηα ηα ελαληίνλ ζηνηρεία θάπνηνπ ζέκαηνο. Ζ επηινγή ησλ νκάδσλ ζα πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζην γεγνλφο φηη νη νκάδεο ζα πξέπεη λα εέρνπλ κηθξφ πιήζνο ( απφ 2-5 άηνκα) ψζηε 84

85 λα πξνάγεηαη ε αλεμαξηεζία θαη ε δηαθνξεηηθφηεηα. Ρν πιήζνο επίζεο θάζε νκάδαο είλαη ζπλάξηεζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηνπ ρξφλνπ γηα ηε ζπγθεθξηκκέλε δξαζηεξηφηεηα θαζψο θαη ηεο απαίηεζεο γηα ζπλεθηηθφηεηα ησλ κειψλ πνπ εμαξηάηαη θαη απφ ην γλσζηηθφ ππφβαζξν ησλ κειψλ.απηφο ν ηξφπνο εξγαζίαο βνεζά ηνπο καζεηέο λα εληξπθήζνπλ ζε θάπνην ζέκα, λα ζπιιέμνπλ πνιιέο πιεξνθνξίεο θαη λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ ππέξ ή θαηά ηνπ ζέκαηνο. Βηβιηνγξαθία Ξελφγισζζε Alessi S., Trollip S.(2000). Multimedia for Learning. Pearson Education, Massachusetts. Avgeriou P., Papasalouros A., Retalis S. (2001). Learning Technology Systems: Issues, Trends, Challenges. In Proceedings of IOSTE Sumposium in Southern Europe, Science and Technology Education Paralimni, Cyprus, May. Mason J., Bruning R.(1998). Providing meaningful feedback. Πην Jonnasen, D. (επηκ.), Instructional Designs for Microcomputer Courseware, Lawrence Erlbaum, New Jersey. McCormack C., Jones D.,(1998). Building a Web-Based Education System, Wiley Computer Publishing Mpouta H., Paraskeva F., Retalis S. (2006), «An online 3d virtual learning environment for teaching children Mathematics»,ζην International Joint Conferences on Computer, Information, and Systems Sciences, and Engineering (CIS 2 E 06), Institute of Electrical & Electronics Engineers (IEEE), University of Bridgeport Paris S., Ayres L. (1994), Becoming reflective students and teachers with authentic assessment. American Psychological Association, Washington, DC. Tzanavari A., Retalis S. and Pastellis P.(2004), Giving More Adaptation Flexibility to Authors of Adaptive Assessments, Adaptive Hypermedia Conference 2004, Eidhoven, the Netherlands, August Psycharis, S., Daflos, A., Chrysafiadi, K. & Giannakopoulos, B.(2005): A decision support information system for the teaching and the evaluation of environmental aspects to students. The Journal of Science Education, vol. 6, No 1, 2005 (January) Psycharis, S., Daflos, A., Chrysafiadi, K. & Giannakopoulos, B.(2005): Education in the framework of System Theory.The Journal of Science Education, vol. 6, N0 2,

86 Γηθηπαθνί ηφπνη Australian National Training Authority. Assessment and Online Teaching, αλαθηεκέλν απφ ην Castle T.. Online Authentication Using Combined Smart Card And Fingerprint Recognition, Centre for Applied Research into Education Technology, αλαθηεκέλν απφ ην Culwick M., The Castle Toolkit, δηαζέζηκν ζην Computer Assisted Assessment Center. αλαθηεκέλν απφ ην European Computer Driving License, αλαθηεκέλν απφ ην Educational Testing Service. Erater, αλαθηεκέλν απφ ην Halfed-Baked Software, αλαθηεκέλν απφ ην Hazari S., Schno D.. Leveraging Student Feedback to Improve Teaching in Web-based Courses. αλαθηεκέλν απφ ην IMS. IMS Question & Test Interoperability: ASI Best Practice & Implementation Guide, v.1.2, αλαθηεκέλν απφ ην Kehoe J.,(1995) Writing multiple-choice test items. Practical Assessment, Research & Evaluation, Vol. 4 No. 9,.αλαθηεκέλν απφ ην Question Mark. Question Mark Perception, αλαθηεκέλν απφ ην Αλάπηπμε καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ κε ηε ζπκβνιή ησλ Σ.Π.Δ. 1. Γεκνπξγία πιαηζίνπ εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ δξαζηεξηνηήησλ - δηδαθηηθνχ πιηθνχ, ζρεδίαζε project, κε ηε ρξήζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. 2. Γηεπηζηεκνληθή δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε κε ηε ρξήζε ησλ Ρ.Ξ.Δ Αλάπηπμε καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο κε ηε ζπκβνιή ησλ Σ.Π.Δ. Ζ αλάπηπμε δηδαθηηθψλ εξγαιείσλ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ Ρ.Ξ.Δ., πξέπεη λα εθπιεξψλεη νξηζκέλεο παηδαγσγηθέο αξρέο νη νπνίεο θαη πξνζδηνξίδνπλ ην παηδαγσγηθφ κνληέιν πνπ 86

87 θξίλεηαη απαξαίηεην λα πηνζεηεζεί (Crawford R.,1999, Negroponte N., Resnick M. and Cassel J. 1997)). Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη: Ζ γλψζε δε κεηαθέξεηαη νχηε κεηαδίδεηαη, αιιά νηθνδνκείηαη (Wilson B. & Lowry M.,2000, Mayer R. E. 1999). Ζ πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο κπνξεί λα γίλεηαη κε βησκαηηθφ ηξφπν, ψζηε λα πξνθχπηεη ελεξγεηηθή νηθνδφκεζε θαη θαηάθηεζε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο απφ ηνλ καζεηή. Ν καζεηήο πξέπεη λα έρεη ελεξγεηηθφ ξφιν θαη λα βξίζθεηαη ζηνλ ππξήλα ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Ζ δηδαζθαιία πξνζαξκφδεηαη ηφζν ζηηο εμαηνκηθεπκέλεο αλάγθεο, φζν θαη ζηνπο αηνκηθνχο ηνπ ξπζκνχο. Ρν ινγηζκηθφ πνπ αμηνπνηείηαη δηδαθηηθά πξέπεη λα παξέρεη δπλαηφηεηεο πξνζσπηθήο εμεξεχλεζεο. Νη Ρ.Ξ.Δ. πξέπεη λα αμηνπνηνχληαη απφ ην καζεηή φρη κφλν γηα ηελ πιεξνθφξεζε αιιά θπξίσο γηα ηελ αλαθάιπςε ηεο γλψζεο. Λα ελζαξξχλεηαη ε ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ ζηελ εθπφλεζε νκαδηθψλ εξγαζηψλ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ Ρ.Ξ.Δ., κέζα θαη έμσ απφ ην ζρνιείν. Ρα δηδαθηηθά εξγαιεία πνπ αμηνπνηεί ν εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα ηνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα βνεζά ηνπο καζεηέο ηνπ, λα θαηεπζχλεη θαη λα νξγαλψλεη ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο, κε ηξφπν ψζηε ε δηδαζθαιία λα είλαη επράξηζηε θαη δεκηνπξγηθή. Νη Ρ.Ξ.Δ. πξέπεη λα παξέρνπλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ηε δπλαηφηεηα ρξεζηκνπνίεζεο αλαθαιππηηθψλ κεζφδσλ νη νπνίεο βνεζνχλ ην καζεηή λα καζαίλεη πψο λα πξνζεγγίδεη ηε γλψζε, πψο λα ζθέθηεηαη, πψο λα ειέγρεη ηελ πξνζνρή, ηε κλήκε, ηε ζθέςε, ηελ ηθαλφηεηά ηνπ ζηε ιχζε πξνβιεκάησλ θαη γεληθά ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ, ζηνηρεία πνπ ζα ηνλ βνεζήζνπλ λα αλαπηχμεη ηε δηθή ηνπ «γλσζηηθή ζηξαηεγηθή» (Jonassen D. H. 1994). Π έλα ηέηνην πεξηβάιινλ, ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αιιάδεη θαη αλαβαζκίδεηαη. Δίλαη πιένλ ν ζχκβνπινο, ν δηεπθνιπληήο, ν θαζνδεγεηήο ηεο κάζεζεο θαη ν πινεγφο ηεο γλψζεο (Wilson B. & Lowry M., 2000). Ρν κάζεκα κπνξεί λα ζρεδηάδεηαη κε ηέηνην ηξφπν ψζηε ηα ιάζε ηνπ καζεηή, θαηά ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ ή ησλ άιισλ ηερλνινγηθψλ εξγαιείσλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη σο επθαηξίεο γηα κάζεζε θαη λα κελ εθιακβάλνληαη σο απνηπρίεο. Απνξίεο, απφςεηο θαη δηαθσλίεο πνπ ελδερφκελα δηαηππψλνληαη πξέπεη λα απνηεινχλ αθνξκή γηα δεκηνπξγηθνχο ηξφπνπο πξνζέγγηζεο ηεο γλψζεο, πνπ επλννχλ ηελ θξηηηθή ηθαλφηεηα θαη πξνάγνπλ ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε. 87

88 Νη δηδαθηηθέο ελέξγεηεο πνπ εθαξκφδνληαη κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηνρεχνπλ ζηελ πξφθιεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ηνπ καζεηή γηα ην γλσζηηθφ αληηθείκελν, ηελ παξνρή θηλήηξσλ γηα ηελ απφθηεζε γλψζεο, ηελ αλάθιεζε ηεο πξνυπάξρνπζαο γλψζεο, ηελ εθαξκνγή ηεο απνθηεκέλεο γλψζεο (πξαθηηθή εμάζθεζε), ηελ παξνρή βνήζεηαο πξνο ην καζεηή, ηελ παξνρή δπλαηφηεηαο αλάιεςεο νκαδηθψλ εξγαζηψλ πνπ λα ζπλδένπλ ην δηδαθηηθφ αληηθείκελν κε ην ηδηαίηεξν πεξηβάιινλ ησλ καζεηψλ (Clements D. 2000, Caccuran T. & Lambert P.,1999) ρεδίαζε εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ Σ.Π.Δ. Νη εθαξκνγέο ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε έρνπλ βξεζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ζην θέληξν ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο, θαζψο ραξαθηεξίδνληαη σο κέζν αλαδηακφξθσζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο. Θεσξψληαο ηηο ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ησλ επηθνηλσληψλ σο κέζν γηα ηε βειηηζηνπνίεζε ηεο εθπαίδεπζεο, ζπκπιεξσκαηηθφ ησλ φπνησλ παξαδνζηαθψλ κέζσλ θαη ππνβνεζεηηθφ γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ -θαη φρη σο ππνθαηάζηαηφ ηνπ- παξνπζηάδεηαη ν ζρεδηαζκφο θαη ε πινπνίεζε εθπαηδεπηηθψλ εθαξκνγψλ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζε δηάθνξα γλσζηηθά αληηθείκελα ηεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Θφκεο, επηκ.,2000, Οάπηεο Α. θαη Οάπηε Α.,1999 α, ΞΔΞΘ,1998). Ζ αλακελφκελε βειηηζηνπνίεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο κε ηελ εθαξκνγή κεζφδσλ, ηερληθψλ θαη πξντφλησλ (πιηθνχ θαη ινγηζκηθνχ) ησλ ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξίαο θαη ησλ επηθνηλσληψλ -ζέζε πνπ απέρεη καθξάλ ηεο ζεψξεζήο ηνπο σο παλάθεηα- ζηεξίδεηαη ηφζν ζηηο δπλαηφηεηέο ηνπο φζν θαη ζηελ ειθπζηηθφηεηα, αιιά θαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο, φπσο φιεο νη ελδείμεηο ησλ πηινηηθψλ/πεηξακαηηθψλ εθαξκνγψλ ηνπο έρνπλ δείμεη - θαη δείρλνπλ, ζε κηα ζπλερηδφκελε εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα δηεζλψο (Strommen E. & Lincoln B.,1992 Negroponte N., Resnick M. and Cassel J.,1997) Γεκηνπξγία ελφο πιαηζίνπ εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ κε ρξήζε ησλ Σ.Π.Δ. Ζ ρξήζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε ζα πξέπεη λα γίλεηαη κε νξγαλσκέλν ηξφπν, ψζηε λα είλαη απνηειεζκαηηθή γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη γηα ηνπο καζεηέο (ΞΔΞΘ, 2000). Ζ νξγάλσζε ηεο ρξήζεο ησλ Ρ.Ξ.Δ. είλαη δπλαηφ λα επηηεπρζεί κέζσ εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ δηδαζθαιίαο ηα νπνία ζα πεξηγξάθνπλ ηελ πξνεξγαζία πνπ απαηηείηαη θαηά πεξίπησζε, ηελ εθπαηδεπηηθή πνξεία ζηελ ηάμε θαζψο θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο κεηά ηε δηδαζθαιία. Απηνί νη βαζηθνί άμνλεο ελφο εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ην πιαίζην γηα ηε δεκηνπξγία δηαθνξεηηθψλ ζελαξίσλ αλάινγα 88

89 κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν θαη ηελ εθπαηδεπηηθή βαζκίδα. Έλα ελδεηθηηθφ πιαίζην πνπ ππνδεηθλχεη ζε γεληθέο γξακκέο ηε ζπλήζε δφκεζε ησλ ζελαξίσλ δηδαζθαιίαο κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. κπνξεί λα είλαη ην αθφινπζν:ξεξηγξαθή γλσζηαθνχ αληηθεηκέλνπ θαη εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ (ηάμε, κάζεκα, ζηφρνη) Σξφλνο θαη κέζα πινπνίεζεο (δηδαθηηθφο ρξφλνο, ηίηινη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, ηζηνζειίδεο αλαθνξάο, ζπλνδεπηηθφ πιηθφ θχιια εξγαζίαο) Κεζνδνινγία ινπνίεζεο Ζ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πνπ ζα πινπνηεζεί κε βάζε ην ζελάξην ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη δξαζηεξηφηεηεο, φπνπ ζα αμηνπνηνχληαη νη Ρ.Ξ.Δ. (αιιά θαη φιεο νη εθπαηδεπηηθέο ηερλνινγίεο, 3.6.: ηερλνινγίεο πξνζνκνίσζεο / νπηηθνπνίεζεο, πεηξακαηηζκνχ, ) θαη νη νπνίεο ζα εληάζζνληαη ζηα παξαθάησ κεζνδνινγηθά βήκαηα(ηα βήκαηα ηεο επηζηεκνληθήο / εθπαηδεπηηθήο κεζνδνινγίαο): o o o o o έλαπζκα ελδηαθέξνληνο (αλαδεηείηαη θπξίσο ζην δηαδίθηπν θαη ζην δηαζέζηκν ινγηζκηθφ θαη αμηνπνηείηαη δηαζεκαηηθή πιεξνθνξία: θείκελα, εηθφλεο, video, ήρνη, ) δηαηχπσζε ππνζέζεσλ / πξνβιεκαηηζκφο (κε βάζε πιεξνθνξίεο απφ ην δηαδίθηπν θαη ην δηαζέζηκν ινγηζκηθφ, ψζηε νη εθπαηδεπφκελνη λα δηαηππψζνπλ ππνζέζεηο ή πξναληηιήςεηο ηνπο) πεηξακαηηζκφο / ελεξγεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (κε ηελ δηεμαγσγή κεηξήζεσλ κέζσ ηνπ Ζ/ κε ρξήζε αηζζεηήξσλ / απηήξσλ, ηελ εθηέιεζε αλαδξαζηηθψλ πξνγξακκάησλ πξνζνκνίσζεο / νπηηθνπνίεζεο, ηελ εθηέιεζε εθπαηδεπηηθψλ παηρληδηψλ, ) δηαηχπσζε ζπκπεξαζκάησλ / εξκελεηψλ (κε βάζε ηα απνηειέζκαηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζχγθξηζε κε ηηο δηαηππσζείζεο ππνζέζεηο, ) εθαξκνγέο / εκπέδσζε / γεληθεχζεηο (κε ηελ αλαδήηεζε κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, ηνπ δηαζέζηκνπ ινγηζκηθνχ αιιά θαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή / ηερλνινγία παξφκνησλ πεξηπηψζεσλ θαη ζρεηηθψλ εθαξκνγψλ) Γηεπηζηεκνληθή πξνζέγγηζε κε ρξήζε ησλ Σ.Π.Δ. Νη ζηξαηεγηθέο θαη πξαθηηθέο πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ αμηνπνίεζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. εμππεξεηνχλ ζε κεγάιν βαζκφ ηε δηαζεκαηηθή / δηεπηζηεκνληθή πξνζέγγηζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, θαηά ηελ νπνία αλαιχεηαη ζεκαηηθά θάζε δήηεκα ζηηο επηκέξνπο παξακέηξνπο ηνπ (ηζηνξία, 89

90 επηζηήκε, ηερλνινγία, πεξηβάιινλ, θνηλσλία, ηέρλε, ) θαη δηεξεπλψληαη νη κεηαμχ ηνπο αιιειεπηδξάζεηο γηα ηελ αλεχξεζε θαη αλάδεημε ησλ πιένλ θαζνξηζηηθψλ ζηελ δηακφξθσζή ηνπ. Απηέο νη ζηξαηεγηθέο πξαγκαηνπνηνχληαη είηε κε ηελ αλάζεζε επηκέξνπο δξαζηεξηνηήησλ, πνπ ζπκπιεξψλνπλ θαη επεθηείλνπλ ζε πιάηνο ή βάζνο κηα γλσζηηθή πεξηνρή εμαζθαιίδνληαο κηα νινθιεξσκέλε θαη φρη απνζπαζκαηηθή κειέηε, είηε/θαη κε ηε ζρεδίαζε / νξγάλσζε / εθηέιεζε ελφο ζπλφινπ πξνγξακκαηηζκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ, ελφο πξν-ζρεδίνπ δξαζηεξηνηήησλ (project), πνπ αθνξνχλ ζε κηα νινθιεξσκέλε ζεκαηηθή, εθαξκφδνληαο ζηελ πξάμε, ζην εξγαζηήξην θαη ζην πεδίν, ηε δηαζχλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν θαη ηελ θνηλσλία. Νη επηκέξνπο δξαζηεξηφηεηεο αλαηίζεληαη απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζε κεκνλσκέλνπο καζεηέο ή νιηγνκειείο νκάδεο θαη νινθιεξψλνληαη ζχληνκα, κε ηε ζπγθέληξσζε πξφζζεηεο πιεξνθνξίαο (απφ βηβιηνγξαθηθή έξεπλα, απφ έξεπλα ζε βάζεηο δεδνκέλσλ ή ζην δηαδίθηπν, απφ ζπλεληεχμεηο ή εξσηήζεηο ζε εηδηθνχο, ), αιιά θαη γηα ηελ εθηέιεζε κεηξήζεσλ, ηνλ πξνβιεκαηηζκφ θαη πεηξακαηηζκφ (ζηνλ θαζεκεξηλφ θφζκν κε απηνζρέδηεο δηαηάμεηο, ζην κνπζείν, ζην παηγλίδη,...), κε ηε ζρεδίαζε ή ηελ θαηαζθεπή πξνηχπσλ, ηελ παξνπζίαζε πιηθνχ ή/θαη ινγηζκηθνχ, ηε δξακαηνπνίεζε. Ζ ζεκαηηθή ηνπο είλαη δπλαηφ λα αθνξά ζε κηα γλσζηηθή ελφηεηα ή κηα επξχηεξε γλσζηηθή πεξηνρή, επθηαίν φκσο είλαη απηή ε ζεκαηηθή λα ζπλδέεηαη κε έλα ζπγθεθξηκέλν δήηεκα ή πξφβιεκα πνπ ελδηαθέξεη ή απαζρνιεί ηε ζρνιηθή ή επξχηεξε (ηνπηθή, εζληθή, δηεζλή, παγθφζκηα) θνηλφηεηα θαη πξνζθέξεηαη γηα δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε (θνηλσληθή, νηθνλνκηθή, πνιηηηζηηθή,...). Έηζη κφλν ε εθπαίδεπζε δελ παξακέλεη απνκνλσκέλε απφ ην θπζηθφ ηεο πεδίν, - ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν θαη ηνπο αλζξψπνπο ηνπ -, επηηπγράλεηαη ε δηαζχλδεζή ηεο κε ηα πξαγκαηηθά δεηήκαηα θαη πξνβιήκαηά ηνπ, παξέρεη φρη κφλν γλψζεηο αιιά θαη δεμηφηεηεο, ηέινο δε εκπινπηίδεηαη / νινθιεξψλεηαη κε ηε ζθαηξηθφηεηα θαη δηαζεκαηηθφηεηα πνπ πξέπεη λα έρεη ζήκεξα. Ζ (αιιειν-)εμάξηεζε επηζηήκεο ( / εθπαίδεπζεο) θαη θνηλσλίαο - ζε φιεο ηηο εθθάλζεηο ηεο - ήηαλ πάληα ηζρπξή θαη θαζνξηζηηθή, γηα ακθφηεξα ηα κέξε. Απηή φκσο ε - απαξαίηεηε θαη επθηαία - δηαζεκαηηθφηεηα δελ είλαη δπλαηφ λα απνηειεί ην επηρείξεκα γηα κηα επηθαλεηαθή αληηκεηψπηζε θαη - ηειηθά κηα ειιηπή θαη αλαπνηειεζκαηηθή εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ρεδηαζκφο ησλ ηεζη αμηνιφγεζεο 90

91 Κηα ηδηαίηεξε πιεπξά ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο ε νπνία είλαη δπλαηφ λα εληζρπζεί ηδηαίηεξα κε ηε ρξήζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. είλαη ε αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ (Ξνιίηεο Ξ., Ονχζνο Ξ., Θαξακάλεο Κ. θαη Ρζανχζεο Γ.,2000). Απηή κπνξεί λα επηηεπρζεί (θαη) κε ηεζη αμηνιφγεζεο πνπ ζα είλαη ζε ζέζε λα ζρεδηάδνπλ νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί κε ηε ρξήζε απιψλ ζρεηηθά ινγηζκηθψλ εηδηθά αλεπηπγκέλσλ γηα ηε δεκηνπξγία ειεθηξνληθψλ αζθήζεσλ. Δλδεηθηηθέο πεξηπηψζεηο ειεθηξνληθψλ αζθήζεσλ πνπ κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ κε ηέηνηνπ ηχπνπ ινγηζκηθά είλαη: ζηαπξφιεμα, ζπκπιήξσζε θελψλ, αληηζηνίρηζε (θεηκέλσλ, εηθφλσλ), εξσηήζεηο πνιιαπιψλ απαληήζεσλ, αζθήζεηο αλαθαηεκέλσλ πξνηάζεσλ. Θαηάιιεια ινγηζκηθά γηα ην ζθνπφ απηφ θξίλνληαη εθείλα φπνπ ε αιιειεπίδξαζε κε ηνλ ρξήζηε / εθπαηδεπηηθφ γίλεηαη ζηα Διιεληθά θαη κπνξνχλ λα γίλνπλ επηπιένλ αιιαγέο θαη πξνζζήθεο ζηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο ησλ εξσηήζεσλ (θάζε άζθεζε κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί θαη ζε επίπεδν αξράξηνπ ή πξνρσξεκέλνπ, δηακνξθψλνληαο αλάινγα θαη ηελ βαξχηεηα ηεο θάζε απάληεζεο), ησλ απαληήζεσλ θαη ηεο βαζκνινγίαο (κε δπλαηφηεηα παξακεηξνπνίεζεο) ρεδηαζκφο θαη πινπνίεζε Δθπαηδεπηηθψλ ελαξίσλ κε Σ.Π.Δ. Θαζψο ζεσξείηαη φηη νη Ρ.Ξ.Δ. κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο κέζν πξνψζεζεο ηεο θαηαλφεζεο ελλνηψλ θαη αλάπηπμεο ηθαλνηήησλ εξκελείαο, θαιχπηνληαο έηζη ην θελφ πνπ αθήλνπλ ζε απηνχο ηνπο δχν ηνκείο νη παξαδνζηαθέο δηδαζθαιίεο, θξίλεηαη απαξαίηεην νη εθπαηδεπηηθνί λα είλαη ζε ζέζε λα ζρεδηάδνπλ θαη λα πινπνηνχλ εθπαηδεπηηθά ζελάξηα κε ηηο Ρ.Ξ.Δ.. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ εμάζθεζή ηνπο ηφζν ζην ζρεδηαζκφ ζελαξίσλ, φζν θαη κε ηελ πινπνίεζε ελδεηθηηθψλ ζελαξίσλ δηδαζθαιίαο,ζε ζπλζήθεο πνπ πξνζνκνηψλνπλ εθείλεο ηεο ζρνιηθήο ηάμεο (Mayer R. E.,1999, Καθξάθεο Β.,2000),. Ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο ζεσξείηαη ε αμηνιφγεζε ελφο ζελαξίνπ κεηά ηελ πινπνίεζή ηνπ. Νη ζρεηηθέο έξεπλεο δείρλνπλ φηη ζπδεηήζεηο αμηνιφγεζεο βνεζνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα θάλνπλ ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηηο δηαδηθαζίεο θαη λα βειηηψλνπλ ηηο δηδαθηηθέο ηνπο πξνηάζεηο. Βηβιηνγξαθία Ξελφγισζζε Caccuran T. & Lambert P. (1999), The virtual school: emancipating the Curriculum Clements D. (2000), First experiences in Science, Mathematics and Technology. Young children and technology, ζην 91

92 Crawford R. (1999), Teaching and learning IT in secondary schools: towards a new pedagogy?, Education and Information Technologies, 4 (1), Jonassen D. H. (1994), Thinking technology: toward a constructivist design model, Educational Technology, 31 (4), Mayer R. E. (1999), Multimedia aids to problem-solving transfer, International Journal of Educational Research, 31, Negroponte N., Resnick M. and Cassel J. (1997), Creating a Learning Revolution Strommen E. & Lincoln B. (1992), Contructivism, technology, and the future of classroom learning ζην Wilson B. & Lowry M. (2000), Constructivist learning on the Web Διιελφγισζζε Καθξάθεο Β. (2000), Τπεξκέζα ζηελ Δθπαίδεπζε. Μηα θνηλσληθν-επνηθνδνκεζηηθή πξνζέγγηζε, Κεηαίρκην, Αζήλα Ξνιίηεο Ξ., Ονχζνο Ξ., Θαξακάλεο Κ. θαη Ρζανχζεο Γ. (2000), Αμηνιόγεζε ηεο επηκόξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζηα πιαίζηα ηνπ έξγνπ ΟΓΤΔΑ, ζην Β. Θφκεο (επηκ.),(2000) «Οη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ Δθπαίδεπζε», Ξξαθηηθά 2νπ Ξαλειιήληνπ Ππλεδξίνπ , Ξάηξα Οάπηεο Α. θαη Οάπηε Α. (1999α), Πιεξνθνξηθή θαη Δθπαίδεπζε. πλνιηθή Πξνζέγγηζε, Αζήλα ΞΔΞΘ (1998), Η Πιεξνθνξηθή ζην ζρνιείν, Ξαηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, Αζήλα ΞΔΞΘ (2000), Πξνεηνηκαζία ηνπ Γαζθάινπ ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο. Αξρηθή επηκόξθσζε όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο, Ξαηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, Αζήλα Γηθηπαθνί ηφπνη:

93 Θίξθε (2001), Νδχζζεηα (2001), Πεηξήλεο (2001), 93

94 ΓΛΩΑΡΙ ΟΡΩΝ Actual Advanced Knowledge Domains Anchored instruction Apprenticeship Articulation Artifacts Authentic activities Authentic context Authentic learning environments Authenticity Bulletin boards Case-based Chatty Coaching Cognitive apprenticeship Cognitive flexibility theory Cognitive constructivism Cognitive strategy Cognitive tools Collaborative learning Community of practice Compartmentalized Computer self-efficacy Computer Supported Collaborative Learning/CSCL Computer Supported Collaborative Work/CSCW Concrete operational Conditional knowledge Constructivist theory Context Context Dependant Declarative knowledge Discovery learning Distributed cognition Empowerment Enactive Enculturation Experts Exploration Forethought processes Formal operational Genetic epistemology Heuristics Human Computer Interaction Hypertext Hypertext systems Ξξαγκαηηθή Ξξνεγκέλεο πεξηνρέο γλψζεο Γηδαζθαιία κε ζχλδεζε Καζεηεία Νξζή δηαηχπσζε Θαηαζθεπάζµαηα Απζεληηθέο δξαζηεξηφηεηεο Απζεληηθφ πιαίζην Απζεληηθά εθπαηδεπηηθά πιαίζηαπεξηβάιινληα Απζεληηθφηεηα Ζιεθηξνληθνί πίλαθεο αλαθνηλψζεσλ Γηδαζθαιία ε νπνία βαζίδεηαη ζε πξαγκαηηθά παξαδείγκαηα Άηππν χθνο Άζθεζε Γλσζηηθή καζεηεία Θεσξία ηεο γλσζηηθήο επειημίαο Γλσζηηθφο Θνλζηξνπθηηβηζκφο Γλσζηηθή ζηξαηεγηθή Γλσζηηθά εξγαιεία κάζεζεο Ππλεξγαηηθή κάζεζε Θνηλφηεηα πξαθηηθήο Γηαρσξηζκέλεο πεγέο γλψζεο Απην-απνηειεζκαηηθφηεηα σο πξνο ηε ρξήζε ησλ πνινγηζηψλ πνινγηζηηθά πεξηβάιινληα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο πλεξγαηηθά ζπζηήκαηα νκαδηθήο ελαζρόιεζεο πγθεθξηκέλσλ Πξάμεσλ (ηάδην) Κάζεζε ζε ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο Θεσξία θνλζηξνπθηηβηζκνχ Ξιαίζην Δμαξηεκέλνο απφ ηηο ζπλζήθεο Ξεξηερφκελν κάζεζεο Αλαθαιππηηθή δηαδηθαζία Θαηαλεκεκέλε γλψζε Δλδπλάκσζε Ξξαμηαθά Ξνιηηηζκφο Δηδηθνί Αλαθάιπςε Γηαδηθαζίεο πξφβιεςεο Ρππηθέο Ινγηθέο πξάμεηο (Πηάδην) Γελεηηθή επηζηεκνινγία Δπξεηηθέο κέζνδνη Αιιειεπίδξαζε αλζξψπνπ-κεραλήο πεξθείκελν πεξθεηκεληθά ζπζηήκαηα 94

95 Iconic Δηθνληζηηθφ Increasing complexity Απμεηηθή πνιππινθφηεηα Incremental learning Γηαθνξνπνηεκέλε κάζεζε Integrated assessment of learning tasks Αμηνινγεζε κέζα απφ ηνπο ζηφρνπο κάζεζεο International Society for Technology in Education Γηεζλήο Θνηλφηεηα γηα ηελ Ρερλνινγία ζηελ Δθπαίδεπζε Ill-structured problems Αλεπαξθψο δνκεκέλα πξνβιήκαηα Investigation Problems Ξξνβιήκαηα Αλαθάιπςεο Jigsaw πλεξγαηηθή ζπλαξκνιόγεζε Knowledge-skills Γλψζε-δεμηφηεηεο Laboratory Problems Δξγαζηεξηαθά Ξξνβιήκαηα Learning Communities Θνηλφηεηεο Κάζεζεο Learning processing Απνηειεζκαηηθφηεξε κάζεζε Legitimate peripheral participation Λφκηκε πεξηθεξεηαθή ζπκκεηνρή Meaningful learning Κάζεζε κε λφεκα Membership Κέινο νκάδαο Metacognitive feedback Κεηαγλσζηηθή αλαηξνθνδφηεζε Mini - cases πνπεξηπηψζεηο Modeling Δπίδεημε πξνηχπσλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο Modeling of processes Ξξνηππνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο ζθέςεο Multi-point Ξνιιαπιά ζεκεία On the job training Δπηκφξθσζε θαη θαηάξηηζε Peers Ππλεθπαηδεπφκελνη Performance Control Έιεγρνο Απφδνζεο Perspectives Νπηηθέο Potential Ξηζαλή Pre-operational Ξξνζπιινγηζηηθφ Problem solving Δπίιπζε πξνβιεκάησλ Procedural knowledge Πρεδηαζκφο εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Project based learning Κάζεζε βαζηζκέλε ζε εξγαζίεο Proximal development Δπηθείκελε αλάπηπμε Readiness Ξξνδηάζεζε γηα κάζεζε Real-world context Ξεξηβάιινλ απζεληηθνχ πιαηζίνπ Recording Δγγξαθή Resource Ξφξνο Scaffolding Νηθνδφκεζεο Schema Ξξνυπάξρνπζα Γλψζε Self-control Απην-έιεγρνο Self-direction Απην-θαζνδήγεζε Self-efficacy Απην-απνηειεζκαηηθφηεηα Self-judgment Απην-θξίζε Self-motivational beliefs Ξεπνηζήζεηο θηλήηξσλ Self-observation Απην-παξαηήξεζε Self-reaction Απην-αληίδξαζε Self-reflection Αλαζηνραζκφο Self-regulation Απην-ξχζκηζε Sensorimotor Αηζζεζηνθηλεηηθφ ζηάδην Shared/distributed cognition Θνηλή/θαηαλεκεκέλε γλψζε Situated cognition Δκπιαηζησκέλε γλψζε 95

96 Situated learning theory Social interaction Socio-cognitive learning theory Software applications Spiral organization Standards Story-problems Symbolic Task analysis Triadic Reciprocal Causation Model Volitional Control Web discussion fora Well-Structured Problems Δκπιαηζησκέλε ζεσξία κάζεζεο Θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε Θνηλσληθν-γλσζηηθή ζεσξία κάζεζεο Δθαξκνγέο Ινγηζκηθνχ Ππεηξνεηδήο δηάηαμε ηεο χιεο Θξηηήξηα Ιεθηηθά πξνβιήκαηα Ππκβνιηθφ Αλάιπζε ζηφρνπ Ρξηαδηθή ακνηβαία αηηηνθξαηία Έιεγρνο Βνχιεζεο Ππζηήκαηα αζχγρξνλσλ ζπλδηαζθέςσλ παγθνζκίνπ ηζηνχ Δπαξθψο Γνκεκέλα 96

97 ΔΝΟΣΗΣΑ 3 Υξήζε ησλ βαζηθψλ εξγαιείσλ πιεξνθνξηθήο, πνιπκεζηθψλ εξγαιείσλ θαη ηνπ δηαδηθηχνπ πγγξαθείο Δπαλζία Μαθξή Μπφηζαξε Γεψξγηνο Καιθάλεο αξάληνο Φπράξεο πκεψλ Ρεηάιεο 97

98 3.1 Σν Γηαδίθηπν σο πεγή πιεξνθνξηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πφξσλ, σο κέζν επηθνηλσλίαο θαη σο «ρψξνο» δεκνζίεπζεο έξγσλ πσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα νη Ρ.Ξ.Δ. παξέρνπλ δπλαηφηεηεο γηα ηελ ππνζηήξημε πνηθίισλ καζεην-θεληξηθψλ παηδαγσγηθψλ πξνζεγγίζεσλ νη νπνίεο ελζαξξχλνπλ ηνπο καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγεηηθά ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη λα αλαπηχζζνπλ θξηηηθή ζθέςε θαη ηθαλφηεηα δηαρείξηζεο πιεξνθνξίαο. Νη Ρ.Ξ.Δ. πξνζθέξνπλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ζηνπο καζεηέο πεγέο πιεξνθφξεζεο, κέζα επηθνηλσλίαο, λένπο ηξφπνπο αμηνιφγεζεο θαη απηφ-αμηνιφγεζεο θαη εξγαιεία γηα έθθξαζε, δηεξεχλεζε, πξνζνκνίσζε θαηλνκέλσλ θαη θαηαζθεπή κνληέισλ. Δπίζεο, ε ρξήζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. είλαη δπλαηφλ λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο λα αλαπηχμνπλ πςεινχ επηπέδνπ γλσζηαθέο δεμηφηεηεο (higher order cognitive skills), νη νπνίεο εληζρχνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, φπσο ε ηθαλφηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ, ε δηεξεχλεζε θη αλαθάιπςε επηινγψλ θαη πνιιαπιψλ νπηηθψλ ελφο γλσζηηθνχ ζέκαηνο, ν αλαζηνραζκφο ηεο κεζφδνπ θαη ησλ θξηηεξίσλ επηινγήο ηεο πην θαηάιιειεο, ε δπλαηφηεηα γηα επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία, θαζψο θαη ε θξηηηθή ζθέςε θαη ε ακθηζβήηεζε [Steeples and Jones, 2002]. Ζ πξψηε θαη πην δηαδεδνκέλε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ε άληιεζε θεηµεληθνχ θαη νπηηθναθνπζηηθνχ πιηθνχ. Νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη καζεηέο κπνξνχλ εχθνια λα επηζθεθζνχλ ειεθηξνληθέο βηβιηνζήθεο, δηαδηθηπαθά κνπζεία, λα πξνζπειάζνπλ ηφζν εηδεζενγξαθηθέο, φζν θαη εμεηδηθεπκέλεο, αλά γλσζηηθφ αληηθείκελν, δηθηπαθέο πχιεο (portals), θ.ν.θ. Απηή ε δπλαηφηεηα αίξεη αλππέξβιεηεο δπζθνιίεο ηηο νπνίεο αληηκεηψπηδε ε εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα γηα πνιιά ρξφληα. Ρν Γηαδίθηπν, ινηπφλ, πξνζθέξεη άκεζε πξφζβαζε ζε κεγάιεο θιίκαθαο πιεξνθνξία - ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ καζεζηαθψλ πφξσλ θαη ζρεδίσλ καζεκάησλ πνπ έρνπλ δεκηνπξγήζεη εθπαηδεπηηθνί απφ φια ηα ζεκεία ηνπ πιαλήηε - πνπ κπνξεί λα εμππεξεηήζεη ηνπο ζθνπνχο ηεο δηδαζθαιίαο ησλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ ηνπ ζρνιείνπ. Νη εθπαηδεπηηθνί θη νη καζεηέο πνπ θαινχληαη λα αμηνπνηήζνπλ ην Γηαδίθηπν σο πεγή πιεξνθνξηψλ θαη καζεζηαθψλ πεγψλ πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα αλαθαιχςνπλ ηηο πιεξνθνξίεο, λα ηηο αμηνινγήζνπλ σο πξνο ηελ παηδαγσγηθή ηνπο αμία θαη ηελ θαηαιιειφηεηά ηνπο θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηηο ελζσκαηψζνπλ ζηε δηδαζθαιία. Ζ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζην Γηαδίθηπν πξαγκαηνπνηείηαη θπξίσο κέζσ ησλ γλσζηψλ «Κεραλψλ Αλαδήηεζεο». Ξαξά ην γεγνλφο φηη νη κεραλέο απηέο παξέρνπλ εμειηγκέλνπο κεραληζκνχο αλαδήηεζεο θαη ηαμηλφκεζεο ηεο πιεξνθνξίαο θαζψο θαη ηε δπλαηφηεηα γηα δηαηχπσζε εξσηήζεσλ ζε θπζηθή γιψζζα, δελ επαξθνχλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή αλαδήηεζε καζεζηαθψλ πεγψλ. Έλαο πξψηνο ιφγνο είλαη ην γεγνλφο φηη ηα παξαπάλσ 98

99 ζπζηήκαηα έρνπλ πξφζβαζε κφλν ζε έλα κηθξφ πνζνζηφ ησλ ζπλνιηθψλ δηαζέζηκσλ πιεξνθνξηψλ. Δπηπιένλ, ε αλαδήηεζε καζεζηαθνχ πιηθνχ πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο κε βάζε εμεηδηθεπκέλα θξηηήξηα πνπ αθνξνχλ ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά πνπ είλαη επηζπκεηφ λα έρεη ην καζεζηαθφ πιηθφ, φπσο παηδαγσγηθά ή ηερληθά. Έηζη, εμεηδηθεπκέλα ζπζηήκαηα ινγηζκηθνχ θαη ππεξεζίεο έρνπλ αλαπηπρζεί πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Πηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη κηα ηαμηλφκεζε ησλ ζπζηεκάησλ θαη ησλ ππεξεζηψλ αλαδήηεζεο πεγψλ πιεξνθφξεζεο θαη καζεζηαθψλ πεγψλ ζην Γηαδίθηπν, θαη αλαθέξνληαη ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απηψλ. Ρν Γηαδίθηπν απνηειεί, επίζεο, έλα κέζν γηα ζπλεξγαζία κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ. Νη εθπαηδεπηηθνί ζπρλά ζπλεξγάδνληαη κε ζπλαδέιθνπο ηνπο γηα ηε ζπιινγή θαη παξαγσγή καζεζηαθνχ πιηθνχ, ηε δεκηνπξγία θαη αληαιιαγή ζρεδίσλ καζεκάησλ, φπσο ζπκβαίλεη κέζσ ηνπ θφκβνπ ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθηχνπ Πρνιείσλ, The European Schoolnet [ Ν θφκβνο απηφο πξνζθέξεη εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, πεγέο, πιεξνθνξίεο, λέα θαη επηθνηλσλία γηα ηα ζρνιεία, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο καζεηέο φισλ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο. Άιινη ελδεηθηηθνί θφκβνη είλαη νη παξαθάησ: Canada's Schoolnet [ Global Schoolnet Foundation [ Educasource [ Θφκβνο πνπ παξέρεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο Γαιιίαο πξφζβαζε ζε ειεθηξνληθέο πεγέο πιεξνθφξεζεο (βάζεηο δεδνκέλσλ, θαηαιφγνπο, ζπιινγέο εηθφλσλ θηι.) θαη ζε έλα ρψξν αληαιιαγήο απφςεσλ θαη εκπεηξηψλ. Ρέινο, κία απφ ηηο θχξηεο πξνζηηζέκελεο αμίεο ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη φηη απνηειεί έλα πξφζθνξν κέζν επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο κεηαμχ εθπαηδεπηηθνχ θαη καζεηή θαη καζεηψλ κεηαμχ ηνπο. Απνηειεί δειαδή, ην θχξην κέζν γηα ηε δεκηνπξγία «θνηλνηήησλ κάζεζεο» φπσο αλαιχζεθε ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην. Ν δεκηνπξγφο ηνπ δηαδηθηχνπ Tim Burners-Lee πνπ είλαη φηαλ εξγαδφηαλ σο Φπζηθφο ζην CERN θαη είλαη θαη πξφεδξνο ηνπ W3C consortium δεκηνχξγεζε, επίζεο, ην ζεκαζηνινγηθφ ηζηφ (Semantic Web). Ρν W3C δίλεη ψζεζε ζηελ ηδέα ηνπ ζεκαζηνινγηθνχ δηθηχνπ θαη θπξίσο ζηα πξφηππα θαη ηηο ηερλνινγίεο πνπ απαηηνχληαη. Ρν ζεκαζηνινγηθφ δίθηπν έρεη ζθνπφ λα δψζεη νληνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ζεκαζηνινγηθφ πξνζδηνξηζκφ ζηηο πεγέο/θφκβνπο ηνπ δηαδηθηχνπ κε απψηεξν ζθνπφ θάζε πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα λα κπνξεί λα ζπλεξγαζζεί κε θάπνην άιιν αληαιιάζζνληαο πιεξνθνξία θαη φρη κφλν ππεξκεζηθφ πιηθφ Τπεξεζίεο αλαδήηεζεο πεγψλ ζην Γηαδίθηπν 99

100 Ζ απνηειεζκαηηθή αλαδήηεζε γεληθψλ πιεξνθνξηψλ ζηνλ Ηζηφ Ξαγθφζκηαο Δκβέιεηαο απνηειεί ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Ζ αλαδήηεζε πξαγκαηνπνηείηαη θπξίσο κέζσ θαηάιιεισλ ζπζηεκάησλ ινγηζκηθνχ, ησλ γλσζηψλ «Κεραλψλ Αλαδήηεζεο» (search engines), θαζψο θαη ησλ «Θεκαηηθψλ Θαηαιφγσλ» (directories). Δπίζεο, εθηφο απφ ηηο «γεληθνχ ζθνπνχ» κεραλέο αλαδήηεζεο, εηδηθά γηα ηελ εθπαίδεπζε, έρνπλ δεκηνπξγεζεί εηδηθά δηαδηθηπαθά ζπζηήκαηα φπσο πχιεο (portals), δηακεζνιαβεηέο καζεζηαθψλ πεγψλ (educational brokers), θ.α. ψζηε λα απμεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο αλαδήηεζεο. Ξαξαθάησ παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα δηάθνξα ζπζηήκαηα. Μεραλέο Αλαδήηεζεο Νη κεραλέο αλαδήηεζεο ρξεζηκνπνηνχλ πξνεγκέλεο ηερληθέο αλάθηεζεο πιεξνθνξίαο (information retrieval) αμηνπνηψληαο ζηαηηζηηθέο ηερληθέο αλάιπζεο θεηκέλνπ πνπ βαζίδνληαη ζηε ζάξσζε ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ απφ θαηάιιεια πξνγξάκκαηα (crawlers), ηελ απνζήθεπζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ ζε θαηάιιειεο βάζεηο δεδνκέλσλ θαη ηελ θαηάιιειε ιεθηηθή ή/θαη ζεκαζηνινγηθή αλάιπζε ηνπ πεξηερνκέλνπ απηνχ. Κε απηφ ηνλ ηξφπν είλαη δπλαηή ε παξνπζίαζε ζην ρξήζηε κηαο ιίζηαο δηθηπαθψλ ηφπσλ ηαμηλνκεκέλεο κε βάζε ηε ζεκαζηνινγηθή ζπλάθεηα ζε ζρέζε κε ηηο ιέμεηο θιεηδηά ή θξάζεηο πνπ απηφο εηζάγεη θαηά ηελ εθηέιεζε ελφο εξσηήκαηνο αλαδήηεζεο. Νη κεραλέο αλαδήηεζεο παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα εξσηήκαηα αλαδήηεζεο ζε θπζηθή γιψζα, φπσο θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 1. Έηζη, είλαη δπλαηφλ λα πξνθαζνξηζηεί ν δηθηπαθφο ηφπνο (domain name) ζηνλ νπνίν ζα πεξηνξηζηεί ε αλαδήηεζε, ν ηχπνο αξρείνπ, ε γιψζζα, θιπ. Γλσζηέο κεραλέο αλαδήηεζεο είλαη νη Google, Msn, Ask, θιπ. Δηθφλα 1: Γπλαηφηεηα ζχλζεηεο αλαδήηεζεο ζην Google Κεξηθνί κεραληζκνί αλαδήηεζεο αλαδεηνχλ κφλν ηνπο ηίηινπο ησλ ηζηνζειίδσλ, ελψ άιινη αλαδεηνχλ θάζε ιέμε. Θάζε κεραληζκφο αλαδήηεζεο έρεη ην δηθφ ηνπ ηξφπν λα απνθαζίδεη πνηεο ηζηνζειίδεο ηεο ιίζηαο ηνπ είλαη απηέο πνπ πηζαλφλ αλαδεηάκε. 100

101 πάξρνπλ θαη κεηα-κεραλέο αλαδήηεζεο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ αλαδήηεζε ρξεζηκνπνηψληαο ηαπηφρξνλα παξαπάλσ απφ κηα κεραλέο αλαδήηεζεο. Κηα ηεηνηα κεηακεραλή αλαδήηεζεο είλαη ε DogPile ( Ρα απνηειέζκαηα ππφθεηληαη ζε εηδηθή ηαμηλφκεζε γηα λα κελ ππάξρνπλ πνιιαπιέο αλαθνξέο κηαο ηζηνζειίδαο. πάξρνπλ, επίζεο, κεραλέο αλαδήηεζεο επηζηεκνληθνχ πεξηερνκέλνπ. Κηα ηέηνηα κεραλή αλαδήηεζεο είλαη ε πνιχ ζεκαληηθή Scirus ( ζηελ νπνία κπνξεί λα γίλεη αλαδήηεζε άξζξσλ (papers) απφ επηζηεκνληθά πεξηνδηθά θαη αλ κάιηζηα ε πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν γίλεηαη κέζσ δηαθνκηζηψλ πνπ έρνπλ δηθαηψκαηα ρξήζεο ειεθηξνληθψλ βηβιηνζεθψλ (π.ρ. Ξαλεπηζηήκηα) (είηε dialup είηε θαη φρη) είλαη δπλαηφ ην ειεχζεξν «θαηέβαζκα» άξζξσλ απφ ειεθηξνληθά πεξηνδηθά θαη νίθνπο πνπ έρνπλ ζπκθσλία κε ην αληίζηνηρν ίδξπκα. Πεκαληηθφ είλαη λα γλσξίδνπλ νη εθπαηδεπηηθνί ην πψο «δνπιεχνπλ» νη κεραλέο αλαδήηεζεο ζαλ ηελ scirus. Γηα ηελ ελεκέξσζή ηνπο ζα κπνξνχζαλ λα δηαβάζνπλ ην ζρεηηθφ άξζξν ζηελ : Θεκαηηθνί Καηάινγνη Αληίζεηα απφ ηηο κεραλέο αλαδήηεζεο, νη ζεκαηηθνί θαηάινγνη (web directories) ππνζηεξίδνπλ ηελ εχξεζε πιεξνθνξηψλ κέζσ θαηαιιήισλ ζρεκάησλ ηαμηλφκεζεο ζηα νπνία θαηεγνξηνπνηνχληαη νη δηθηπαθνί ηφπνη ζηνλ Ηζηφ Ξαγθφζκηαο Δκβέιεηαο. Απηά ηα ζρήκαηα ηαμηλφκεζεο νξίδνληαη απφ ηνπο δεκηνπξγνχο ηνπ ζεκαηηθνχ θαηαιφγνπ. Ππρλά επηηξέπεηαη ζηνπο θαηφρνπο δηθηπαθψλ ηφπσλ λα εηζάγνπλ κφλνη ηνπο ην δηθφ ηνπο ηφπν ζηελ θαηεγνξία πνπ ζεσξνχλ θαηάιιειε. Δηδηθνί ζπληάθηεο (editors) ειέγρνπλ ηελ νξζφηεηα ησλ ζηνηρείσλ πνπ εηζάγνληαη ζηνλ θαηάινγν. Έηζη, ελψ ε απνηειεζκαηηθφηεηα κηαο κεραλήο αλαδήηεζεο βαζίδεηαη ζηηο ηερληθέο ηεο δπλαηφηεηεο, δειαδή ηε ρσξεηηθφηεηα θαη ηελ επεμεξγαζηηθή ηζρχ ησλ ζπζηεκάησλ απνζήθεπζεο θαη αλαδήηεζεο θαζψο θαη ηνπο αιγνξίζκνπο αλαδήηεζεο θαη ηαμηλφκεζεο, νη ζεκαηηθνί θαηάινγνη βαζίδνληαη ζηελ κε απηνκαηνπνηεκέλε αλζξψπηλε παξέκβαζε γηα ηελ νξγάλσζε ηεο πιεξνθνξίαο ζε ζεκαηηθέο θαηεγνξίεο. Νη γλσζηφηεξνη ζεκαηηθνί θαηάινγνη είλαη ην Yahoo! [ θαη ην Open Directory Project (ODP) [ Ηδηαίηεξα ην ODP απνηειεί ηνλ εθηελέζηεξν θαηάινγν, ν νπνίνο βαζίδεηαη ζηε ζπλεηζθνξά ζπληαθηψλ ζε εζεινληηθή βάζε. Γηαζέηεη επίζεο απηφκαην πξφγξακκα γηα ηελ πεξηνδηθή ελεκέξσζε ησλ ζπλδέζκσλ πνπ πεξηέρεη, αλ θαη απηφ ζπρλά δελ ιεηηνπξγεί ηθαλνπνηεηηθά ζηελ πξάμε. Υο παξάδεηγκα δίλεηαη ε ζειίδα ηνπ ODP κε ηκήκα ησλ θαηαρσξήζεσλ ηνπ θαηαιφγνπ αλαθνξηθά κε Java applets ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ηεο Φπζηθήο. 101

102 Δηθφλα 2: Νη θαηαρσξήζεηο θαηαιφγνπ κε Java applets Φπζηθήο απφ ην ODP Δμεηδηθεπκέλα ζπζηήκαηα αλαδήηεζεο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Νη ππεξεζίεο αλαδήηεζεο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκεο γηα ηελ εχξεζε πιεξνθνξηψλ ζηνλ Ηζηφ Ξαγθφζκηαο Δκβέιεηαο, κε δεδνκέλν ην ηεξάζηην κέγεζνο ηνπ Ηζηνχ θαη ηελ ηαρχηαηε αιιαγή ηνπ πεξηερνκέλνπ πνπ δηαηίζεηαη ζε απηφλ. Ξαξά ην γεγνλφο φηη νη ππεξεζίεο απηέο παξέρνπλ εμειηγκέλα εξγαιεία αλαδήηεζεο θαη ηαμηλφκεζεο ηεο πιεξνθνξίαο θαζψο θαη ηε δπλαηφηεηα γηα δηαηχπσζε εξσηήζεσλ ζε θπζηθή γιψζζα, δελ επαξθνχλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή αλαδήηεζε εθπαηδεπηηθψλ πφξσλ. Έλαο πξψηνο ιφγνο είλαη ην γεγνλφο φηη ηα παξαπάλσ ζπζηήκαηα έρνπλ πξφζβαζε κφλν ζε έλα κηθξφ πνζνζηφ ησλ ζπλνιηθψλ δηαζέζηκσλ πιεξνθνξηψλ. Δπηπιένλ, κηα αλαδήηεζε καζεζηαθνχ πιηθνχ πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο κε βάζε εμεηδηθεπκέλα θξηηήξηα πνπ αθνξνχλ ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά πνπ είλαη επηζπκεηά λα δηαζέηεη ην καζεζηαθφ πιηθφ, φπσο παηδαγσγηθά ή ηερληθά. Έηζη, εμεηδηθεπκέλα ζπζηήκαηα ινγηζκηθνχ θαη ππεξεζίεο έρνπλ αλαπηπρζεί πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Πηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη κηα ηαμηλφκεζε ησλ ζπζηεκάησλ θαη ησλ ππεξεζηψλ απηψλ καδί κε ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα γηα ηελ θάζε πεξίπησζε. Κε ηε βνήζεηα ηέηνησλ ζπζηεκάησλ είλαη δπλαηή ε πην απνηειεζκαηηθή εχξεζε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ. Απνζήθεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ- Γηακεζνιαβεηέο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ Νη απνζήθεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ (Learning Object Repositories) ή καζεζηαθέο απνζήθεο ή δηακεζνιαβεηέο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ είλαη ζπζηήκαηα πνπ πεξηέρνπλ απνζεθεπκέλν καζεζηαθφ πιηθφ θαζψο θαη θαηάιιειεο πεξηγξαθέο ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ, ψζηε λα είλαη δπλαηή ε αλαδήηεζε θαη αλάθηεζε ηνπ πιηθνχ απφ ηνπο ρξήζηεο ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ κέζσ εμεηδηθεπκέλσλ εξσηήζεσλ. Κε απηή ηελ έλλνηα απνηεινχλ «ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο» καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Ν φξνο «καζεζηαθφ αληηθείκελν» ζεκαίλεη θάζε νληφηεηα, είηε ςεθηαθή είηε φρη, ε νπνία είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε κάζεζε, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε. Νη πεξηγξαθέο ησλ καζεζηαθψλ

103 αληηθεηκέλσλ νλνκάδνληαη καζεζηαθά κεηα-δεδνκέλα. Έηζη, γηα θάζε καζεζηαθφ αληηθείκελν, γηα παξάδεηγκα έλα ειεθηξνληθφ βηβιίν, έλα Java applet κε έλα δηαδξαζηηθφ πξφγξακκα εμνκνίσζεο ή έλα εθαπαηδεπηηθφ παηρλίδη παξέρεηαη έλα ζχλνιν απφ ραξαθηεξηζηηθά πνπ ην πεξηγξάθνπλ. Κε δεδνκέλε ηε ζεκαζία πνπ έρνπλ ηα κεηαδεδνκέλα σο κεραληζκφο νξγάλσζεο θαη αλαδήηεζεο καζεζηαθψλ πφξσλ, έρεη νξηζηεί απφ ηνλ δηεζλή νξγαληζκφ IEEE έλα πξφηππν (standard) κε ζηφρν ηνλ θνηλφ ηξφπν θαηαγξαθήο ησλ καζεζηαθψλ κεηα-δεδνκέλσλ. Ρν πξφηππν απηφ νλνκάδεηαη Learning Object Metadata (LOM κεηα-δεδνκέλα καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ). Ρν LOM νξίδεη έλα κεγάιν ζχλνιν απφ ραξαθηεξηζηηθά γηα έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν, ηα νπνία νξγαλψλνληαη ζε ελλέα θαηεγνξίεο. Πε απηέο πεξηιακβάλνληαη ηα ηερληθά θαη παηδαγσγηθά ραξαθηεξηζηηθά, ην γλσζηηθφ αληηθείκελν (κέζσ θάπνηνπ ζπζηήκαηνο ηαμηλφκεζεο), πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα, θιπ. Κε βάζε ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά είλαη δπλαηφλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ κε εχθνιν ηξφπν εμεηδηθεπκέλεο αλαδεηήζεηο γηα ζπγθεθξηκέλα καζεζηαθά αληηθείκελα. Ρν πξφηππν LOM ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο γηα ηελ απνζήθεπζε θαη αλαδήηεζε καζεζηαθψλ πφξσλ (αληηθεηκέλσλ) ζε απνζήθεο. Νη απνζήθεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ παξέρνπλ ζηνπο εγγεγξακκέλνπο ρξήζηεο ηνπο ηε δπλαηφηεηα λα εηζάγνπλ έηνηκα αληηθείκελα θαζψο θαη θαηάιιεια εξγαιεία αλάπηπμεο γηα λα δεκηνπξγήζνπλ λέα αληηθείκελα. Δπηπιένλ, πέξα απφ ην λα ιεηηνπξγνχλ σο βάζεηο δεδνκέλσλ ειεθηξνληθνχ καζεζηαθνχ πιηθνχ, νινθιεξψλνληαη κε θαηάιιεια ζπζηήκαηα πνπ είλαη δπλαηφλ λα ππνζηεξίμνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ζην πεξηβάιινλ ηνπ Γηαδηθηχνπ (Learning Management Systems). Κηα ηέηνηα απνζήθε απνηειεί ην ζχζηεκα Ariadne [ πνπ πξνέθπςε σο απνηέιεζκα (πξντφλ) ελφο κεγάινπ επξσπατθνχ πξνγξάκκαηνο. Δηθφλα 3: Φφξκα αλαδήηεζεο ζην MERLOT 103

104 Πηελ Δηθφλα 3 παξνπζηάδεηαη σο παξάδεηγκα ε θφξκα πξνεγκέλεο αλαδήηεζεο ηνπ MERLOT. Πηελ αλαδήηεζε ηνπ παξαδείγκαηνο δεηήζεθε έλα Java Applet ηχπνπ πξνζνκνίσζεο γηα ηε κεραληθή ηνπ γπκλαζίνπ, ην απνηέιεζκα ηεο νπνίαο ήηαλ κηα ζειίδα ζην Γηαδίθηπν. Αο ζεκεησζεί φηη ην MERLOT, φπσο θαη αξθεηέο άιιεο απνζήθεο, πεξηέρεη πιεξνθνξίεο θαη γηα πφξνπο πνπ βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθνχο ηφπνπο ζην Γηαδίθηπν. Δπηπιένλ, παξέρεη ηε δπλαηφηεηα γηα πξνψζεζε κηαο αλαδήηεζεο ζε άιιεο απνζήθεο (federated search). Άιιεο ζεκαληηθέο ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο καζεζηαθψλ πφξσλ είλαη ην Educational Resources Information Center (ERIC) ηνπ πνπξγείνπ Ξαηδείαο ησλ ΖΞΑ [ ην EduSource [ ην World Lecture Hall ( ην Globewide Network Academy ( ην Multimedia Educational Resource for Learning and Online Teaching (MERLOT), θ.α.. Ξνιινί εθδνηηθνί νίθνη δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζε ρξήζηεο λα απνθηήζνπλ ςεθηαθφ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, φπσο: Element K ( Online Learning Network ( net/) DigitalThink ( McGraw-Hill Learning Network (MHLN): MHLN ( IntraLibrary ( Δθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ή κεκνλσκέλνη εθπαηδεπηηθνί ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο δηαζέηνπλ ζπρλά δηθηπαθνχο ηφπνπο κε εθπαηδεπηηθνχο πφξνπο. Νη δηθηπαθνί απηνί ηφπνη δελ είλαη δπλαηφλ λα ραξαθηεξηζηνχλ σο καζεζηαθέο απνζήθεο. Δμαίξεζε ίζσο απνηειεί ην πξφγξακκα Open Courseware ηνπ Ρερλνινγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ ηεο Καζαρνπζέηεο [ Ρν πξφγξακκα απηφ ζηνρεχεη ζηε δηάζεζε ηνπ πιηθνχ φισλ ησλ καζεκάησλ ηνπ παλεπηζηεκίνπ ζην Γηαδίθηπν κέζα απφ έλα θαηάιιεια νξγαλσκέλν ζχζηεκα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ (content management system). Κέρξη ζηηγκήο έλαο πνιχ κεγάινο θαη δηαξθψο απμαλφκελνο αξηζκφο καζεζηαθνχ πιηθνχ είλαη δηαζέζηκνο γηα δηάθνξα γλσζηηθά αληηθείκελα. Ξαξά ην γεγνλφο φηη νη καζεζηαθνί πφξνη πνπ παξέρεη αλαθέξνληαη ζηελ παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε, είλαη ελδερνκέλσο ρξήζηκνη γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο φισλ ησλ βαζκίδσλ. Γηακεζνιαβεηέο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ 104

105 Νη απνζήθεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ επηηξέπνπλ ηελ αλαδήηεζε θαη αλάθηεζε καζεζηαθψλ πφξσλ κε βάζε πιεξνθνξίεο πνπ βξίζθνληαη ηνπηθά απνζεθεπκέλεο. Νη δηακεζνιαβεηέο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (learning resource brokers, e-learning brokers) απνηεινχλ ζπζηήκαηα πνπ επηηξέπνπλ ηελ αλαδήηεζε ζε εηεξνγελείο θαη δηάζπαξηεο πεγέο καζεζηαθνχ πιηθνχ κέζα απφ έλα εληαίν ζχζηεκα πνπ είλαη δηαζέζηκν ζηνπο ρξήζηεο ηνπ σο κηα εθπαηδεπηηθή πχιε (portal). Ρέηνηεο πεγέο είλαη, γηα παξάδεηγκα, νη καζεζηαθέο απνζήθεο πνπ παξνπζηάζηεθαλ πξνεγνπκέλσο. Κηα πχιε παξέρεη ζηνπο ρξήζηεο ηεο δπλαηφηεηεο αλαδήηεζεο, επηθνηλσλίαο, θαζψο θαη ελεκέξσζεο, π.ρ. κέζσ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, γηα γεγνλφηα πνπ αλήθνπλ ζην πεδίν ελδηαθέξνληνο ηνπ ρξήζηε. Έηζη, έλαο ρξήζηεο ηεο πχιεο πνπ έρεη εθδειψζεη ελδηαθέξνλ γηα πιηθφ ζρεηηθφ κε ηελ άισζε ηεο Θσλζηαληηλνππφιεσο γηα λα ην αμηνπνηήζεη ζηε δηδαζθαιία ηεο Ηζηνξίαο ζα ελεκεξσζεί κέζσ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ αλ ππάξμεη κηα λέα ζρεηηθή θαηαρψξηζε ζην ζχζηεκα. Νη δηακεζνιαβεηέο δειαδή, ιεηηνπξγνχλ σο ελδηάκεζνη αλάκεζα ζηνπο ρξήζηεο πνπ αλαδεηνχλ κεκνλσκέλνπο καζεζηαθνχο πφξνπο ή αθφκε θαη νινθιεξσκέλα πξνγξάκκαηα δηδαζθαιίαο απφ απφζηαζε κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ζηα ζπζηήκαηα πνπ παξέρνπλ απηνχο ηνπο πφξνπο θαη απηέο ηηο ππεξεζίεο. Νη δηακεζνιαβεηέο επηηξέπνπλ ηελ εηζαγσγή ησλ πεξηγξαθψλ ηνπ πιηθνχ θαη ησλ καζεκάησλ απφ ηνπο θνξείο πνπ ηα παξέρνπλ, ψζηε απηέο νη πεξηγξαθέο λα είλαη δηαζέζηκεο ζηνπο ρξήζηεο ηνπ δηακεζνιαβεηή. Έλαο ηέηνηνο δηακεζνιαβεηήο είλαη ε πχιε Educanext 9 πνπ αλαπηχρζεθε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο Universal ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (βιέπε εηθφλα 4). πσο θαη νη απνζήθεο, νη δηακεζνιαβεηέο βαζίδνληαη ζηελ ηερλνινγία ησλ κεηα-δεδνκέλσλ γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ καζεζηαθψλ πφξσλ. Ιφγσ ηεο θαηαλεκεκέλεο θχζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ηνπ Ηζηνχ, ηα φξηα κεηαμχ δηακεζνιαβεηή θαη απνζήθεο είλαη ζπρλά δπζδηάθξηηα. Έηζη, ε απνζήθε MERLOT πνπ αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο έρεη ραξαθηεξηζηηθά ελφο δηακεζνιαβεηή (παξνρή ζπλδέζκσλ ζε πφξνπο ζην Γηαδίθηπν, federated search). Νη δηακεζνιαβεηέο δηαθνξνπνηνχληαη ζην φηη πινπνηνχλ ζπλήζσο ζχλζεηα επηρεηξεκαηηθά κνληέια (business models) γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ πιηθνχ πνπ παξέρνπλ, ψζηε λα ηθαλνπνηνχλ πεξηνξηζκνχο ζε πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα, λα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα κεραληζκνχο ρξέσζεο, θιπ., θαζψο θαη ζηηο ππεξεζίεο πχιεο πνπ παξέρνπλ. Πεκαληηθνί δηακεζνιαβεηέο είλαη νη θαη Ν ηειεπηαίνο παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ θαζψο πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ζρέδηα καζεκάησλ. 9 Educanext portal, 105

106 Δηθφλα 4: Ν Γηακεζνιαβεηήο Educanext Κία ιίζηα κε ηνπο πην γλσζηνχο δηακεζνιαβεηέο είλαη: SeSDL ( LearnAlberta Portal ( CAREO ( COLIS ( SMETE ( MERLOT ( Heal ( EducaNext ( ) European Knowledge Pool System ( Δθπαηδεπηηθέο Ξχιεο (portals) Ιέγνληαο εθπαηδεπηηθή πχιε (portal) ελλννχκε κηα ηνπνζεζία ζηνλ παγθφζκην ηζηφ, ε νπνία θηινδνμεί λα νδεγήζεη ην ρξήζηε-εθπαηδεπηηθφ ζε επηιεγκέλνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο, ηαμηλνκεκέλνπο ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο. Δθηφο απφ ηελ θαηεπζπλφκελε πξφζβαζε, πνιιέο πχιεο, γηα παξάδεηγκα ε πχιε ηνπ ζρνιηθνχ δηθηχνπ πξνζθέξνπλ δσξεάλ ππεξεζίεο: κεραληζκνχο αλαδήηεζεο, αίζνπζεο ζπδεηήζεσλ, ινγαξηαζκνχο θαη ππεξεζίεο εηδήζεσλ, θ.α. Αθνινπζεί έλαο ελδεηθηηθφο θαηάινγνο κε ειιεληθέο δηαδηθηπαθέο εθπαηδεπηηθέο πχιεο πνπ είλαη πξντφληα ζπιινγηθήο ή αηνκηθήο πξνζπάζεηαο. 106

107 Δθπαηδεπηηθή Πχιε ΤπΔΠΘ e-yliko.gr Ξξνηάζεηο Γηδαζθαιίαο, πνζηεξηθηηθφ ιηθφ θαη Ινγηζκηθφ. Ξιεξνθνξίεο γηα Δπξσπατθά Ξξνγξάκκαηα, Ππλέδξηα Ζ πχιε ηνπ Παλειιήληνπ ρνιηθνχ Γηθηχνπ παξέρεη πνηθίιεο ππεξεζίεο ζε εθπαηδεπηηθνχο θαη ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο (ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, ζχγρξνλε θη αζχγρξνλε επηθνηλσλία, ρψξνο αλάξηεζεο ηζηνζειίδσλ, θ.α) Ζ εθπαηδεπηηθή πχιε ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ιλζηηηνχηνπ Έδξα Δθπαίδεπζεο Ζ ειεθηξνληθή Έδξα Δθπαίδεπζεο αζρνιείηαη θπξίσο κε ζέκαηα πνπ απαζρνινχλ γεληθά ηελ εθπαίδεπζε θαη θαη' επέθηαζε ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζε φια ηα ζηάδηα ηεο δσήο ηνπ. πάξρνπλ ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηνλ καζεηή, ην πιένλ ζεβαζηφ αληηθείκελν εξγαζίαο θαη κειέηεο ζηε δνπιεηά ηνπ θάζε εθπαηδεπηηθνχ ή ηέινο ζέκαηα ζρεηηθά κε ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε. H e-πχιε Δθπαίδεπζεο πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ εθπαηδεπηηθνχο ηεο Ξξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη έρεη ζθνπφ λα ελεκεξψλεη, λα πιεξνθνξεί θαη λα είλαη ν ζπλδεηηθφο θξίθνο κεηαμχ φισλ ησλ ειιεληθψλ Γεκνηηθψλ Πρνιείσλ- Λεπηαγσγείσλ, ησλ γνλέσλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο ρψξαο καο. e-paideia Δηδήζεηο, Πρέδηα Καζεκάησλ, Έξεπλεο - Κειέηεο, Δθπαηδεπηηθά Άξζξα 107

108 Πχιε Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο Ρν ΘΡΑΝΙΟ αθνξά δαζθάινπο, καζεηέο θαη γνλείο θαη πεξηέρεη λέα, ελεκέξσζε, αζθήζεηο, εξγαζίεο, παξνπζηάζεηο θαη γεληθά ζρνιηθά βνεζήκαηα. ALTASEARCH είλαη Ξχιε πιεξνθφξεζεο γηα ηελ εθπαίδεπζε, πινχζην ζε ζπλδέζεηο ζρεδφλ γηα θάζε εθπαηδεπηηθφ ζέκα Ξχιε γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο φισλ ησλ βαζκίδσλ κε ζπλδέζκνπο ζε πιηθφ, άιιεο εθπαηδεπηηθέο πχιεο θαη άιινπο δηθηπαθνχο ηφπνπο. AlfaVita: ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΗ ΠΤΛΗ Δηδήζεηο, Αλαιχζεηο, Eξεπλεο, Θέκαηα γηα φινπο ηνπο ρψξνπο ηεο Ξαηδείαο γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ην γνληφ, ην καζεηή, ην θνηηεηή, ηνλ ελεκεξσκέλν πνιίηε Ν δηθηπαθφο ηφπνο ΑΝΑΠΛΟΤ απεπζχλεηαη ζε εθπαηδεπηηθνχο ηεο Α/ζκηαο εθπαίδεπζεο, καζεηέο,γνλείο, θαζψο θαη θνηηεηέο ησλ Ξ.Ρ.Γ.Δ. Ξεξηέρεη άξζξα επηθαηξφηεηα, ζπλδέζεηο ζε ελδηαθέξνλ πιηθφ θαη ελδηαθέξνπζεο ηζηνζειίδεο Education gr Δθπαηδεπηηθφ site γηα ηελ Α-ζκηα Δθπαίδεπζε ζηελ Θνηλσλία ηεο Ξιεξνθνξίαο. Άξζξα θαη εξγαζίεο εθπαηδεπηηθψλ, πνπ αθνξνχλ ζέκαηα ηεο Α/ζκηαο εθπαίδεπζεο 108

109 Ρν πεξηερφκελν ηνπ ηφπνπ eduportal.gr είλαη παηδαγσγηθφ, αθνξά ζέκαηα δηδαθηηθήο κεζνδνινγίαο, ηειεθπαίδεπζεο, ελεκέξσζεο θαη επηθνηλσλίαο. Γίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζπάζεηα λα είλαη έγθπξν, θαζψο νπνηαδήπνηε πιεξνθνξία ειέγρεηαη θαη δηαζηαπξψλεηαη πξνηνχ δεκνζηεπζεί. Η δξάζε etwinning Νη ζρνιηθέο ζπλεξγαζίεο ζηελ Δπξψπε είλαη κία απμαλφκελε θνηλή πξαθηηθή πνπ απνθηά επξεία αλαγλψξηζε. Ρν etwinning έρεη σο ζηφρν ηελ δηαζχλδεζε ησλ ζρνιείσλ ηεο Δπξψπεο θαη απνηειεί απφ ηνλ Πεπηέκβξην ηνπ 2004 κία απφ ηηο πνιιέο δξάζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο elearning ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Κέζσ ηνπ etwinning, ζρνιεία ησλ θξαηψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αιιά θαη ηεο Λνξβεγίαο θαη ηεο Ηζιαλδίαο, ζα ππνζηεξηρηνχλ ζηελ "αδεξθνπνίεζε" ζρνιείσλ κέζσ ηνπ Internet. Υ.Δ.Γ.Ι.Α ΠΣνιηθφο Δθπαηδεπηηθφο Γηθηπαθφο Ηζηφο Αηγαίνπ. Φχιια εξγαζίαο γηα ηελ Α/βάζκηα εθπαίδεπζε θαη άιιεο ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο. e-έλσζε Ζ Eθπαηδεπηηθή Ξχιε e-έλσζε απεπζχλεηαη ζε εθπαηδεπηηθνχο φισλ ησλ βαζκίδσλ. Πηηο ζειίδεο ηνπ ππάξρεη πινχζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαζψο επίζεο φια ηα Ξξνγξάκκαηα Ππνπδψλ λεπηαγσγείνπ, δεκνηηθνχ, γπκλαζίνπ & Ρ.Δ.Δ. Γηθηπαθφο ηφπνο ηεο ΔΣ.Π.Δ. Ζ Δ.Ρ.Ξ.Δ. είλαη Δπηζηεκνληθή Έλσζε κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα, πνπ εθπξνζσπεί ηνπο Έιιελεο επηζηήκνλεο ησλ Ρερλνινγηψλ ηεο Ξιεξνθνξίαο θαη ησλ 109

110 Δπηθνηλσληψλ (Ρ.Ξ.Δ.) κε θνηλφ ελδηαθέξνλ ηηο εθαξκνγέο ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε. Ξχιεο δηάζεζεο ειεχζεξνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Ν φξνο «ειεχζεξν ινγηζκηθφ» είλαη ηδηαίηεξα επξχο σο πξνο ηε ρξήζε θαη ηε ζεκαζία ηνπ. Πηελ παξάγξαθν απηή ην ειεχζεξν ινγηζκηθφ ή ινγηζκηθφ αλνηρηνχ πεγαίνπ θψδηθα λνείηαη ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπ Free Software Foundation 10 : νξίδεη σο ειεχζεξν ην ινγηζκηθφ πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, αληηγξαθεί, κειεηεζεί, ηξνπνπνηεζεί θαη αλαδηαλεκεζεί ρσξίο πεξηνξηζκφ. Ρν αληίζεην ηνπ ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ είλαη ην ηδηφθηεην ινγηζκηθφ, θαη φρη ην ινγηζκηθφ πνπ πσιείηαη γηα θέξδνο, φπσο ην εκπνξηθφ ινγηζκηθφ. Ρν ειεχζεξν ινγηζκηθφ νξηζκέλεο θνξέο αλαθέξεηαη θαη σο αλνηρηφ ινγηζκηθφ ή ινγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα αιιά νη δχν έλλνηεο δελ είλαη ηαπηφζεκεο. Γελ είλαη θάζε ινγηζκηθφ ειεχζεξν κφλν θαη κφλν επεηδή είλαη αλνηρηνχ θψδηθα. Πχκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία πεξί πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, ε ειεχζεξε αληηγξαθή, δηαλνκή θαη ηξνπνπνίεζε ηνπ ινγηζκηθνχ δελ επηηξέπεηαη. Γηα ην ιφγν απηφ, νη εθδφζεηο ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ θάλνπλ ρξήζε εηδηθήο άδεηαο (free software licence) ζχκθσλα κε ηελ νπνία, παξαρσξείηαη ην δηθαίσκα αληηγξαθήο, ηξνπνπνίεζεο θαη αλαδηαλνκήο ηνπ ινγηζκηθνχ, ζηνπο ρξήζηεο. Πχκθσλα κε ην Ίδξπκα Διεχζεξνπ Ινγηζκηθνχ, νη άδεηεο ρξήζεο ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ ηηο εμήο ειεπζεξίεο: Διεπζεξία 0: Διεπζεξία ρξήζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο γηα νπνηνλδήπνηε ζθνπφ. Διεπζεξία 1: Διεπζεξία κειέηεο θαη ηξνπνπνίεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Διεπζεξία 2: Διεπζεξία αληηγξαθήο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Διεπζεξία 3: Διεπζεξία βειηίσζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη επαλέθδνζεο ηνπ, πξνο ην ζπκθέξνλ ηεο θνηλφηεηαο ησλ ρξεζηψλ. Νη ειεπζεξίεο 1 θαη 3 πξνυπνζέηνπλ ηελ πξφζβαζε ησλ ρξεζηψλ ζηνλ πεγαίν θψδηθα ηνπ ινγηζκηθνχ θαη πξνζδηνξίδνπλ ην ινγηζκηθό αλνηρηνύ θώδηθα (open-source software (OSS)) ( ). Νη ειεπζεξίεο 0 θαη 2 πξνζδηνξίδνπλ ην ειεύζεξν από ρξέσζε ινγηζκηθφ (freeware). Πχκθσλα κε ην Ίδξπκα Διεπζέξνπ Ινγηζκηθνχ ν φξνο freeware ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πξνζδηνξίζεη ην θαιππηφκελν κε δηθαηψκαηα πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ινγηζκηθφ, ην νπνίν 10 Free Software Foundation, 110

111 δηαηίζεηαη δσξεάλ γηα απεξηφξηζην ρξνληθφ δηάζηεκα, επηηξέπεηαη ε αληηγξαθή αιιά δελ επηηξέπεηαη ε ηξνπνπνίεζή ηνπ θαη θαηά ζπλέπεηα δελ παξέρεηαη δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζηνλ θψδηθά ηνπ. Tν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ αλαδεηείηαη θαη αλαθηάηαη κε ηξφπνπο φπσο απηνί πνπ παξνπζηάζηεθαλ ζηηο πξνεγνχκελεο παξαγξάθνπο, δελ ηθαλνπνηεί ηα παξαπάλσ θξηηήξηα ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο γηα παξάδεηγκα, ν πεγαίνο θψδηθαο δελ είλαη πάληνηε δηαζέζηκνο. Ρν ειεχζεξν ινγηζκηθφ απεπζπλφηαλ αξρηθά ζε ρξήζηεο κε ραξαθηεξηζηηθά αλάινγα κε απηά ησλ δεκηνπξγψλ ηνπ: επαγγεικαηίεο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ρξήζηεο κε πνιχ πςειή εμνηθείσζε κε ηνπο ππνινγηζηέο. Ξαξ φια απηά, φιν θαη πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ δηεηζδχνπλ ζην θνηλφ ησλ ζπλεζηζκέλσλ ρξεζηψλ κε πνιιαπιά νθέιε, φπσο νηθνλνκηθά ή ηερληθά. Ξαξαδείγκαηα ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ κε απμαλφκελε δηείζδπζε ζην ζχλνιν ησλ θαλνληθψλ ρξεζηψλ απνηεινχλ νη νηθνγέλεηεο πξνγξακκάησλ Mozilla θαη OpenOffice. Πηνλ ηνκέα ησλ εθπαηδεπηηθψλ εθαξκνγψλ θαη εηδηθφηεξα ησλ εθαξκνγψλ γηα ηηο Φπζηθέο Δπηζηήκεο έλαο κεγάινο αξηζκφο πξνγξακκάησλ έρεη αλαπηπρζεί θαη είλαη δηαζέζηκνο κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ σο ειεχζεξν ινγηζκηθφ. Ππληειεζηέο απηψλ ησλ εγρεηξεκάησλ είλαη εθπαηδεπηηθνί απφ φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο (θπξίσο ηξηηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα), θνηηεηέο, αλεμάξηεηνη πξνγξακκαηηζηέο, θιπ. Ρν ειεχζεξν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ απεπζχλεηαη ηφζν ζε ηειηθνχο ρξήζηεο, κε ηε κνξθή εθηειέζηκσλ πξνγξακκάησλ, φζν θαη ζηελ ίδηα ηελ θνηλφηεηα ησλ πξνγξακκαηηζηψλ, σο ινγηζκηθφ ππνδνκήο γηα ηελ αλάπηπμε εμεηδηθεπκέλσλ εθαξκνγψλ βαζηζκέλσλ ζε γεληθά θαη επαλαρξεζηκνπνηήζηκα πιαίζηα εθαξκνγψλ (application frameworks) θαη βηβιηνζήθεο. Ρν ινγηζκηθφ απηφ αλήθεη ζε δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο: Γηαδξαζηηθά πξνγξάκκαηα κνληεινπνίεζεο θπζηθψλ θαηλνκέλσλ, πξνζνκνηψζεηο, πξνγξάκκαηα νδήγεζεο (drivers) θαη ζπιινγήο δεδνκέλσλ (data acquisition) πεηξακαηηθψλ δηαηάμεσλ, κεραλέο δηαρείξηζεο θπζηθψλ λφκσλ (physics engines), βηβιηνζήθεο γξαθηθψλ γηα ηε δηζδηάζηαηε θαη ηξηζδηάζηαηε απεηθφληζε πεηξακαηηθψλ δηαηάμεσλ, θιπ. Ζ αλάπηπμε ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο κε ηξφπν ζπιινγηθφ θαη θαηαλεκεκέλν. Γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δηαδηθαζίαο αλάπηπμεο έλα ζχλνιν ζπζηεκάησλ είλαη δηαζέζηκα. Ρν πην δηαδεδνκέλν ηέηνην ζχζηεκα είλαη ην SourceForge 11. Ρν SourceForge είλαη δηαζέζηκν κέζσ ηνπ Ηζηνχ θαη παξέρεη ηε δπλαηφηεηα αλαδήηεζεο θαη αλάθηεζεο ηνπ ινγηζκηθνχ (πεγαίνο θαη εθηειέζηκνο θψδηθαο). Ξεξηέρεη επίζεο πιεξνθνξίεο γηα ην ινγηζκηθφ φπσο θαη ζπλδέζκνπο πξνο ηνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο ησλ δεκηνπξγψλ ηνπ ινγηζκηθνχ. 11 SourceForge, 111

112 Ρέινο, πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ην ζχληνκν απηφ θείκελν δελ εμαληιεί ην ζέκα ηεο αλαδήηεζεο καζεζηαθψλ πφξσλ θαη εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζην Γηαδίθηπν. Ρν πεδίν είλαη κεγάιν θαη δηαξθψο εμειηζζφκελν, φπσο φιεο νη ζρεηηθέο κε ην Γηαδίθηπν ηερλνινγίεο. Κηα δηαθαηλφκελε θαηεχζπλζε απηήο ηεο εμέιημεο είλαη ηα νκφηηκα δίθηπα (peer to peer networks P2P) γηα ην δηακνηξαζκφ εθπαηδεπηηθψλ πφξσλ. Ξξφθεηηαη γηα κηα επέθηαζε ησλ θαηαλεκεκέλσλ αξρηηεθηνληθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ νκφηηκα δίθηπα φπσο ηα Napster θαη Gnutella ζην πεδίν ηεο εθπαίδεπζεο. Ρα νκφηηκα δίθηπα ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο γηα ην δηακνηξαζκφ πφξσλ, φπσο ηξαγνχδηα ζε κνξθή MP3 κεηαμχ ρξεζηψλ, αιιά δελ είλαη ηδηαίηεξα θαηάιιεια γηα εθπαηδεπηηθνχο πφξνπο, θαζψο δελ ππνζηεξίδνπλ, γηα παξάδεηγκα, καζεζηαθά κεηα-δεδνκέλα. Νη θφκβνη κπνξνχλ λα ελψλνληαη ή λα δηαρσξίδνληαη δξψληαο αλεμάξηεηα απφ ηε δξάζε ησλ άιισλ θφκβσλ. Θάζε θφκβνο πεξηέρεη εθπαηδεπηηθέο/καζεζηαθέο πεγέο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο πεγέο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ γηα ηνπο άιινπο θφκβνπο ηνπ δηθηχνπ. Ζ ηερλνινγία Edutella [ απνηειεί έλα πξσηφθνιιν πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηε, ην νπνίν εθαξκφδεηαη πεηξακαηηθά ζην πιαίζην ηνπ εξεπλεηηθνχ πξνγξάκκαηνο Prolearn ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο [ Μεηαθξαζηηθέο Μεραλέο Πεκαληηθή κπνξεί λα ζεσξεζεί θαη ε χπαξμε εηδηθψλ δηθηπαθψλ ηφπσλ πνπ παξέρνπλ κεηαθξαζηηθέο ππεξεζίεο. πάξρνπλ ηζηνζειίδεο πνπ κπνξνχλ λα κεηαθξάζνπλ είηε θείκελα, είηε θαη νιφθιεξνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο (θαη φρη απιά ηζηνζειίδεο). Ζ κεηάθξαζε δελ είλαη νχηε πιήξεο νχηε εμ νινθιήξνπ αθξηβήο, κπνξεί λα πξνζθέξεη φκσο ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο θαη λα βνεζήζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηελ αλαδήηεζε ελφο ζέκαηνο κέζα απφ ηζηνζειίδεο γξακκέλεο αθφκα θαη ζηα Ηαπσληθά. Ζ ηερλνινγία απηή δελ είλαη αθφκα ηειεηνπνηεκέλε, κπνξεί φκσο λα βνεζήζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο κηαο θαη νξηζκέλεο ηέηνηεο κεραλέο δηαζέηνπλ δπλαηφηεηα κεηάθξαζεο θαη κε ρξήζε ιεμηθνχ ζπγθεθξηκέλεο νξνινγίαο. Ρέηνηεο ηζηνζειίδεο είλαη ε Worldlingo ( ή άιιεο ζαλ ηελ κεηαθξαζηηθή κεραλή ηεο Altavista ( πνπ ρξεζηκνπνηεί ηερλνινγία Systran, αιιά θαη άιιεο πνπ κπνξεί λα βξεη θαλείο αλ ρξεζηκνπνηήζεη κηα κεραλή αλαδήηεζεο. Πεκεηψλεηαη εδψ πσο ε worldlingo κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη κέζα απφ ην πεξηβάιινλ ζπγθεθξηκέλσλ θεηκελνγξάθσλ (ρσξίο πεξηβάιινλ Browser - html). 3.2 Γεκηνπξγία Μαζεζηαθνχ πιηθνχ Πνιπκέζσλ θαη Τπεξκέζσλ Γηα ηε δεκηνπξγία καζεζηαθνχ πιηθνχ ππεξκέζσλ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ νη θεηκελνγξάθνη ηεο γιψζζαο HTML θαζψο θαη εξγαιεία δεκηνπξγίαο πιηθνχ ππεξκέζσλ γεληθνχ ζθνπνχ (π.ρ. Flash) πνπ παξέρνπλ πνιινχο βαζκνχο ειεπζεξίαο ή εμεηδηθεπκέλα 112

113 «εξγαιεία δεκηνπξγίαο καζεζηαθνχ πιηθνχ», ή αιιηψο ινγηζκηθά/εξγαιεία ζπγγξαθήο καζεζηαθνχ πιηθνχ. Ρα εμεηδηθεπκέλα απηά εξγαιεία απεπζχλνληαη ζε εθπαηδεπηηθνχο πνπ επηζπκνχλ λα έρνπλ εξγαιεία εχθνια ζηε ρξήζε γηα λα δεκηνπξγήζνπλ θαιαίζζεην καζεζηαθφ πεξηερφκελν επαλαρξεζηκνπνηψληαο καζεζηαθά αληηθείκελα θαη ελζσκαηψλνληαο κηα ζεηξά κέζσλ (θείκελν, ήρν, εηθφλα, video). Ρν θξίζηκν δήηεκα ζηελ επηινγή ελφο εξγαιείνπ δεκηνπξγίαο πνπ ηίζεηαη είλαη: Θέινπκε έλα εξγαιείν εχθνιν ζηε ρξήζε πνπ πεξηνξίδεη πηζαλφλ ηε δεκηνπξγηθή ειεπζεξία ή έλα εξγαιείν δεκηνπξγίαο εθαξκνγψλ ππεξκέζσλ γεληθνχ ζθνπνχ ην νπνίν απαηηεί πεξηζζφηεξε πξνζπάζεηα ζηελ εθκάζεζε αιιά πξνζθέξεη πνιιέο δπλαηφηεηεο δεκηνπξγίαο; Πηελ παξαθάησ ελφηεηα αλαθέξνληαη νη θεηκελνγξάθνη ηεο γιψζζαο HTML θαη δίλεηαη έκθαζε ζηα εμεηδηθεπκέλα εξγαιεία δεκηνπξγίαο καζεζηαθνχ πιηθνχ ππεξκέζσλ. Γιψζζα HTML Ζ γιψζζα HTML (HyperText Markup Language) είλαη κία απιή γιψζζα πεξηγξαθήο ππεξθεηκέλσλ. Ζ HTML καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα έρνπκε ζην ίδην έγγξαθν, πνπ εκθαλίδεηαη σο κηα ηζηνζειίδα (web page), θείκελν, εηθφλεο, θσηνγξαθίεο, ήρνπο θαζψο θαη ζπλδέζκνπο γηα άιια έγγξαθα ή δηεπζχλζεηο ηνπ Ξαγθφζκηνπ Ηζηνχ. Ρα έγγξαθα HTML είλαη απιά αξρεία θεηκέλνπ, επνκέλσο κπνξνχλ λα γξαθνχλ ζε νπνηνλδήπνηε ππνινγηζηή ρξεζηκνπνηψληαο έλαλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ (π.ρ. NotePad, WordPad). Ρα αξρεία έρνπλ θαηάιεμε ".html" ή ".htm". Δπνκέλσο, ε απνζήθεπζε ελφο αξρείνπ κε εληνιέο ζηε γιψζζα HTML ζα πξέπεη λα γίλεη κε θαηάιεμε ".html" ή ".htm" έηζη ψζηε λα κπνξεί λα ην δηαβάζεη έλαο δηαθπιιηζηήο ηνπ Ξαγθφζκηνπ Ηζηνχ (WEB Browser). Αλ θαη γηα ηελ θαηαζθεπή ηζηνζειίδσλ δελ είλαη απαξαίηεηε ε ρξήζε ελφο εηδηθνχ θεηκελνγξάθνπ (editor) αθνχ έλαο απιφο επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ, φπσο ηo NotePad ή ην WordPad, αξθνχλ (θηάλεη ην αξρείν πνπ ζα δεκηνπξγεζεί λα έρεη θαηάιεμε *.html ή *.htm), είλαη πην εχθνιν θαη πην απνδνηηθφ λα ρξεζηκνπνηεζεί έλαο απφ ηνπο πνιινχο θεηκελνγξάθνπο HTML. Νη θεηκελνγξάθνη ρσξίδνληαη ζε ηξεηο κεγάιεο θαηεγνξίεο: Θεηκελνγξάθνη εηηθεηψλ (tag editors), φπσο ην HTML Assistant Pro, ην Hot Dog, θ.α., κε ηνπο νπνίνπο ν ρξήζηεο εχθνια γξάθεη θψδηθα ζε HTML ρξεζηκνπνηψληαο "κπάξεο" κε εηηθέηεο ή εξγαιεηνζήθεο. Ν ρξήζηεο βιέπεη ην θείκελν πνπ επεμεξγάδεηαη ζε γιψζζα 113

114 HTML. Γηα λα δεη ην απνηέιεζκα σο ηζηνζειίδα πξέπεη λα επηιέμεη ηελ εληνιή πξνεπηζθφπεζεο, νπφηε εκθαλίδεηαη ζε έλα browser ην απνηέιεζκα ηεο επεμεξγαζίαο. WYSIWYG (What You See Is What You Get), φπσο ν FrontPage, Dreamweaver, θ.α. ηνπο νπνίνπο κπνξνχκε λα παξνκνηάζνπκε κε ην MS Word. Θη απηφ γηαηί έρνπλ εηδηθέο "κπάξεο" πνπ απηνκαηνπνηνχλ ηελ εηζαγσγή εηηθεηψλ, ηε κνξθνπνίεζε θεηκέλνπ, θιπ. Ν ρξήζηεο δε βιέπεη ηνλ θψδηθα ζε γιψζζα HTML αιιά κφλν ην παξαγφκελν απνηέιεζκα, απηφ πνπ ζα θαίλεηαη ζην browser. Ξνιινί απφ ηνπο θεηκελνγξάθνπο απηνχο επηηξέπνπλ ζην ρξήζηε λα κεηαπεδήζεη ζε έλα άιιν παξάζπξν φπνπ εκθαλίδεηαη ν θψδηθαο HTML. Κεηαηξνπείο (converters) νη νπνίνη είλαη πξνγξάκκαηα πνπ εχθνια, ρσξίο θφπν θαη ηδηαίηεξεο γλψζεηο ζαο επηηξέπνπλ λα κεηαηξέςεηε ζε ηζηνζειίδα έλα θείκελν πνπ έρεηε ήδε επεμεξγαζηεί κε θάπνην άιιν εξγαιείν, π.ρ. Word, Excel, Powerpoint, θ.α. Νη κεηαηξνπείο είλαη εμαηξεηηθά βνιηθνί, αθνχ γηα ηε ρξήζε ηνπο δελ απαηηείηαη ε παξακηθξή γλψζε HTML, πνιιέο θνξέο φκσο ην απνηέιεζκα ηεο κεηαηξνπήο δελ είλαη ην επηζπκεηφ. Πε απηή ηελ πεξίπησζε πξέπεη λα επέκβεηε ζηνλ θψδηθα HTML θαη λα θάλεηε ηξνπνπνηήζεηο, πξάγκα φρη πάληα εχθνιν. Δξγαιεία ζπγγξαθήο καζεζηαθνχ πιηθνχ κε πνιπκέζα θαη ππεξκέζα Δάλ ζέιεη ν εθπαηδεπηηθφο λα δεκηνπξγήζεη καζεζηαθφ πιηθφ πνπ λα πεξηέρεη εξσηήζεηο αμηνιφγεζεο, λα εκθαλίδεη ην πεξηερφκελν κε πξνθαζνξηζκέλε ζεηξά θαη κε θαλφλεο πινήγεζεο, θαζψο επίζεο θαη λα ζπκκνξθψλεηαη κε ηα πξφηππα καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ φπσο ην SCORM, ζα πεξάζνπλ αξθεηέο εβδνκάδεο γηα λα ην πεηχρεη κε έλαλ θεηκελνγξάθν ηεο γιψζζαο HTML (θη αθνχ πξνγξακκαηίζεη ζε θάπνηα γιψζζα δηαδηθηπαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, π.ρ. JavaScript). Νη θεηκελνγξάθνη ηεο γιψζζαο HTML δελ είλαη, ηδηαίηεξα εχθνια ζηε ρξήζε, εξγαιεία γηα ηε δεκηνπξγία δηαδηθηπαθνχ πιηθνχ καζεκάησλ. Γηα απηφ ην ιφγν έρνπλ δεκηνπξγεζεί εμεηδηθεπκέλα εξγαιεία ζπγγξαθήο πνπ δελ απαηηνχλ πξνγξακκαηηζηηθέο γλψζεηο θαη επηηξέπνπλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα θαηαζθεπάζεη πςειήο πνηφηεηαο καζεζηαθφ πιηθφ, αμηνπνηψληαο ηελ εκπεηξία ηνπ ζε δηδαθηηθφ ζρεδηαζκφ θαη πεξηερφκελν πνιπκέζσλ [Horton & Horton, 2003]. Αλ θαη πνιιά απφ ηα εξγαιεία είλαη αθξηβά, εληνχηνηο, παξέρνπλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο κία κεγάιε γθάκα ιεηηνπξγηψλ. πάξρνπλ εξγαιεία πνπ κνηάδνπλ πνιχ κε ην Micorsoft Word ζηε δεκηνπξγία δηαδηθηπαθνχ καζεζηαθνχ πιηθνχ, π.ρ. ην Coursegenie θαη άιια πνπ παξέρνπλ έηνηκα πξφηππα καζεκάησλ (course templates), νδεγνχο δεκηνπξγίαο θαη δφκεζεο καζεζηαθνχ πιηθνχ (wizards) θαζψο θαη πξνεγκέλεο ιεηηνπξγίεο δεκηνπξγίαο εξσηήζεσλ αμηνιφγεζεο. Δπίζεο, αλάινγα κε ην εξγαιείν ππάξρνπλ επηινγέο γηα λα πξνζζέηνπλ νη εθπαηδεπηηθνί εηδηθά εθθέ (π.ρ. παξνπζίαζε πεξηερνκέλνπ κε mouseover, pop-up windows). 114

115 Δπηπιένλ, πνιιά εξγαιεία δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θαζνξηζηνχλ θαλφλεο πινήγεζεο κε ζθνπφ λα δεκηνπξγεζνχλ δηαθιαδηδφκελα ζελάξηα παξνπζίαζεο ηνπ πιηθνχ. Ρα πην δεκνθηιή πιένλ εξγαιεία δεκηνπξγνχλ καζεζηαθφ πιηθφ πνπ είλαη ζχκθσλν κε ηα πξφηππα καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. Ρέινο, γηα ηνπο πην «ηνικεξνχο» εθπαηδεπηηθνχο, πνιιά εξγαιεία πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο δηαδξαζηηθνχ καζεζηαθνχ πιηθνχ ελζσκαηψλνληαο ζηηο ζειίδεο ηνπ θψδηθα γξακκέλν ζε θάπνηα γιψζζα δηαδηθηπαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. Ρα εξγαιεία δεκηνπξγίαο καζεζηαθνχ πιηθνχ κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο: Δξγαιεία πνπ δεκηνπξγνχλ πιηθφ σο κία αιιεινπρία δηαθαλεηψλ (Slide-Show) ζε κνξθή video. Ξξφθεηηαη γηα εμεηδηθεπκέλα θαη πην δπλακηθά εξγαιεία απφ ην MS Powerpoint. Δίλαη θαηάιιεια γηα γξακκηθέο παξνπζηάζεηο. Ξαξαδείγκαηα εξγαιείσλ είλαη ηo RealNetworks Camtasia, ην Macromedia Captivate, ην Viewlets Builder, ην KidPix, ην IMC Lecturnity, θ.α. Δξγαιεία πνπ δεκηνπξγνχλ ειεθηξνληθά βηβιία ζηε κνξθή Help ησλ Windows. Ρν παξαγφκελν πιηθφ κνηάδεη κε έλα ειεθηξνληθφ βηβιίν, απνηεινχκελν απφ πίλαθα πεξηερνκέλσλ, πιήθηξα πινήγεζεο «κπξνζηά-πίζσ-επηζηξνθή ζηελ θεληξηθή ζειίδα», ελψ ζηηο ζειίδεο κπνξεί λα ππάξρνπλ αληηθείκελα πνιπκέζσλ θαη άιια ζηνηρεία δηάδξαζεο. Ξαξάδεηγκα e-book creators: WinHelp, HelpTron (βιπ. εηθφλα 5), HyperMaker HTML, (ιίζηα ηέηνησλ εξγαιείσλ ππάξρεη ζηελ ηζηνζειίδα: char_hhw.zip) Δμεηδηθεπκέλα εξγαιεία δεκηνπξγίαο καζεζηαθνχ πιηθνχ πνπ δελ αλήθνπλ ζε θάπνηα απφ ηηο παξαπάλσ θαηεγνξίεο, φπσο: CourseGenie, Seminar, Elearning Objects, Lectora, Trainersoft, Acce-lerator, 115

116 Δηθφλα 5: Ρα εξγαιεία δεκηνπξγίαο καζεζηαθνχ πιηθνχ Camtasia, HelpTron θαηlectora πάξρνπλ δηάθνξεο ζπγθξίζεηο εξγαιείσλ δεκηνπξγίαο καζεζηαθνχ πιηθνχ φπσο νη αθφινπζεο: Ρέινο, κία εμαηξεηηθή ζπγθξηηηθή κειέηε εξγαιείσλ ζπγγξαθήο καζεζηαθνχ πιηθνχ πνπ επηθεληξψλεηαη ζηε ζπκκφξθσζή ηνπο κε ηελ πξνδηαγξαθή SCORM, είλαη ε εμήο: ADL group, Authoring Tools Investigation Report, November 29, 2002, URL: ρεδίαζε δηεξεχλεζε - αμηνπνίεζε αμηνιφγεζε ηζηνζειίδσλ, ηζηνρψξσλ θαη ππιψλ Νη Ηζηνρψξνη ζεσξνχληαη ππεξκεζηθέο δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο, δειαδή εθαξκνγέο ζηηο νπνίεο νη πιεξνθνξίεο είλαη απνζεθεπκέλεο ζε δίθηπν θαη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε δηαθφξνπο θφκβνπο. Νη εθαξκνγέο απηέο πεξηιακβάλνπλ θείκελν ζε ζπλδπαζκφ κε άιιεο κνξθέο δεδνκέλσλ φπσο ήρν, γξαθηθά, εηθφλεο, πξνζνκνίσζε, θίλεζε, video θ.ιπ. Ρν θχξην γλψξηζκα ησλ ππεξκεζηθψλ εθαξκνγψλ είλαη ην γεγνλφο φηη ν ρξήζηεο κπνξεί λα θηλεζεί απφ έλα θνκκάηη πιεξνθνξίαο ζε έλα άιιν κέζσ ησλ ζπλδέζκσλ. Σαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ησλ ππεξκέζσλ είλαη ν κε ζεηξηαθφο ή γξακκηθφο ηξφπνο νξγάλσζεο ησλ δεδνκέλσλ. πάξρνπλ πνιιέο νδεγίεο ζρεδηαζκνχ ηζηνζειίδσλ/ηζηνρψξσλ ζηηο νπνίεο κπνξνχλ λα αλαηξέμνπλ νη ζρεδηαζηέο/θαηαζθεπαζηέο. Δλδεηθηηθά κεξηθέο νδεγίεο είλαη νη αθφινπζεο: Web Site Usability: Design Guidelines by the U.S. Department of Health & Human Services and the U.S. General Services Administration, 116

117 Yale C/AIM Web Style Guide. Yale-New Haven Medical Center, Nielsen, J.: Guidelines for Multimedia on the Web, A Jakob Nielsen s Alertbox, Κέιεκα φισλ ησλ νδεγηψλ είλαη λα βνεζήζνπλ ηελ νκάδα ζρεδηαζκνχ λα θάλνπλ ηέηνηεο ζρεδηαζηηθέο επηινγέο πνπ ζα ζπκβάινπλ ζηελ επρξεζηία ελφο ηζηνρψξνπ. Δπρξεζηία είλαη ε ηθαλφηεηα ελφο ζπζηήκαηνο λα εθπιεξψλεη ηηο πξνζδνθίεο ηνπ ρξήζηε. Ζ επρξεζηία είλαη κηα απφ ηηο πην ζεκαληηθέο παξακέηξνπο πνηφηεηαο ελφο ηζηνρψξνπ. Πχκθσλα κε ην πξφηππν ISO/DIS [ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επρξεζηίαο είλαη : ε απνηειεζκαηηθφηεηα ε απνδνηηθφηεηα ε ππνθεηκεληθή ηθαλνπνίεζε Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα αθνξά ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο λα θέξεη εηο πέξαο ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ κε επηηπρία, ε απφδνζε αθνξά ζηε δπλαηφηεηα λα ηηο εθηειέζεη γξήγνξα θαη κε θαιή ρξήζε ησλ πφξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ε ηθαλνπνίεζε αθνξά ζηελ ππνθεηκεληθή αίζζεζε επραξίζηεζεο πνπ απνθνκίδεη ν ρξήζηεο απφ ηε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ηελ αηζζεηηθή ηνπ ζπζηήκαηνο. Νη ζρεδηαζηέο ελφο ηζηνρψξνπ/πχιεο ή απιήο ηζηνζειίδαο πξέπεη λα θξνληίζνπλ ην πεξηερφκελφ ηνπ/ηεο λα είλαη θαηαλνεηφ θαη εχθνια πινεγήζηκν. Απηφ ζεκαίλεη φηη φρη κφλν ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί γιψζζα θαηαλνεηή θαη απιή, αιιά επίζεο λα πξνζθεξζνχλ θαηαλνεηνί κεραληζκνί πινήγεζεο εληφο θαη κεηαμχ ησλ ζειίδσλ. Ζ παξνρή κεραληζκψλ πινήγεζεο θαη πιεξνθνξηψλ πξνζαλαηνιηζκνχ ζηηο ζειίδεο ζα κεγηζηνπνηήζεη ηελ πξνζβαζηκφηεηα θαη ηε ρξεζηηθφηεηα ησλ ζειίδσλ. Βέβαηα, νη ζρεδηαζηέο ηζηνζειίδσλ ζα πξέπεη λα θάλνπλ ζρεδηαζηηθέο επηινγέο κε ζηφρν ηελ πξνζβαζηκφηεηα ψζηε λα σθειεζνχλ αξθεηέο νκάδεο αηφκσλ κε ζπγθεθξηκέλεο αλαπεξίεο, θαζψο θαη ε θνηλφηεηα ησλ ρξεζηψλ ηνπ Γηαδηθηχνπ ζπλνιηθά. Νη ζρεδηαζηέο ηζηνρψξσλ ζα πξέπεη λα αλαηξέμνπλ ζην έγγξαθν «Νδεγίεο γηα ηελ Ξξνζβαζηκφηεηα ηνπ Ξεξηερνκέλνπ ηνπ Ξαγθφζκηνπ Ηζηνχ 1.0» (κεηαθξαζκέλν ζηα Διιεληθά) ην νπνίν είλαη έλα έγγξαθν αλαθνξάο γηα ηηο αξρέο πξνζβαζηκφηεηαο θαη ηηο ηδέεο ζρεδηαζκνχ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ πξνζβαζηκφηεηα θαη εθδίδεηαη απφ ηελ Ξξσηνβνπιία γηα ηελ Ξξνζβαζηκφηεηα ηνπ Ηζηνχ (Web Accessibility Initiative) [ 117

118 Ζ ζχγρξνλε ηάζε αλάπηπμεο εθπαηδεπηηθψλ ηζηνζειίδσλ/ηζηνρψξνο είλαη λα πηνζεηνχληαη ηερληθέο ρξεζηνθεληξηθήο θαη ζπκκεηνρηθήο ζρεδίαζεο (User Centered or Participatory Design). Αλάινγα κε ην είδνο ηεο εθαξκνγήο πνπ ζα δεκηνπξγεζεί θαη ηεο δηαζεζηκφηεηαο ησλ κειινληηθψλ ρξεζηψλ (είηε καζεηψλ, είηε εθπαηδεπηηθψλ) δεηείηαη ε εκπινθή ηνπο ζηε ζρεδηαζηηθή δηαδηθαζία, είηε ζε νξηζκέλα ζηάδηα ηεο ζρεδίαζεο (π.ρ. έιεγρνο ζρεδηαζηηθψλ πξσηνηχπσλ), είηε θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο παξαγσγήο. Ν ξφινο ηνπ ρξήζηε είλαη θαζνξηζηηθφο ηφζν ζηε ζρεδίαζε, φζν θαη ζηελ ηειηθή ιήςε απνθάζεσλ θαη ηφζν νη ζρεδηαζηέο φζν θαη νη ρξήζηεο έρνπλ απφ θνηλνχ επζχλε γηα ηελ επηηπρεκέλε έθβαζε ηεο ζρεδίαζεο. Απηφ πξνυπνζέηεη φρη κφλν νη ρξήζηεο λα ζπκκεηέρνπλ ζηνλ ζρεδηαζκφ, αιιά θαη νη ζρεδηαζηέο λα κπαίλνπλ ζηε ζέζε ησλ ρξεζηψλ. Κε άιια ιφγηα, ν ρξήζηεο γίλεηαη ζρεδηαζηήο, αιιά θαη ν ζρεδηαζηήο γίλεηαη ρξήζηεο. Έηζη απμάλεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηαδηθαζίαο ζρεδίαζεο θαη κεηξηάδνληαη πεξηζζφηεξν ηα δηαθνξηθά «δχλακεο». Πήκεξα, ε αλάπηπμε δηθηπαθψλ ππιψλ είλαη ζρεηηθά εχθνιε δηαδηθαζία αθνχ ππάξρνπλ πνιιά εχρξεζηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ (content management tools). Έηζη πνιινί ηζηνρψξνη θαη πνιιέο δηθηπαθέο πχιεο δεκηνπξγνχληαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ παίδνπλ θαη ην ξφιν ηνπ ζρεδηαζηή, εθηφο απφ απηφλ ηνπ ηειηθνχ ρξήζηε. Ξαξάιιεια, νη ζπλάδειθνί ηνπο εθπαηδεπηηθνί θαινχληαη ηφζν λα εκπινπηίζνπλ ην πιηθφ ησλ ππιψλ απηψλ, αιιά θπξίσο λα αμηνπνηήζνπλ ην πιηθφ είηε γηα λα δεκηνπξγήζνπλ εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, είηε γηα λα αλαλεψζνπλ ηηο γλψζεηο ηνπο θαη λα πξνζαξκφζνπλ ηε δηδαθηηθή ηνπο πξαθηηθή ζηηο ηαρχηαηεο κεηαβνιέο πνπ ζπκβαίλνπλ, ηφζν ζην εηδηθφ γλσζηηθφ ηνπο αληηθείκελν φζν, θπξίσο, ζηε ρξήζε ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηε δηδαζθαιία. Δπίζεο, νη εθπαηδεπηηθνί, εθηφο απφ ηελ αμηνπνίεζε έηνηκσλ πξντφλησλ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ εθπαηδεπηηθψλ εξγαιείσλ θαη καζεζηαθνχ πιηθνχ, κπνξνχλ λα πάξνπλ ρξήζηκεο ηδέεο γηα ζρέδηα καζεκάησλ, γηα ζρεδίαζε δξαζηεξηνηήησλ, γηα δεκηνπξγία πιηθνχ πξνζαξκνζκέλνπ ζηηο αλάγθεο θαη ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ εηδηθνχ γλσζηηθνχ ηνπο αληηθεηκέλνπ θαη ηεο ζρνιηθήο ηάμεο. κσο, ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη πιηθφ πνπ είλαη δηαζέζηκν ζην Γηαδίθηπν παξνπζηάδεη θαη κηα ζεηξά απφ κεηνλεθηήκαηα: i) Πε πνιιέο πεξηπηψζεηο είλαη ακθηζβεηήζηκεο πνηφηεηαο, θαζψο δελ έρεη θξηζεί ή πηζηνπνηεζεί απφ θάπνηα αξρή, ii) είλαη μελφγισζζν, iii) παξέρεη αλεπαξθή ηεθκεξίσζε θαη iv) δελ είλαη πξνζαξκνζκέλν ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Υο απνηέιεζκα, νη εθπαηδεπηηθνί πνπ θαινχληαη λα ην αμηνπνηήζνπλ πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα αλαθαιχςνπλ ην θαηάιιειν ινγηζκηθφ/πιηθφ, λα ην αμηνινγήζνπλ σο πξνο ηελ παηδαγσγηθή ηνπ αμία θαη ηελ θαηαιιειφηεηά ηνπ θαη ζηε ζπλέρεηα λα ην ελζσκαηψζνπλ ζηε δηδαζθαιία, ζεσξεηηθή ή πεηξακαηηθή. Νη εθπαηδεπηηθνί 118

119 ζα πξέπεη λα επηιέμνπλ ην θαηάιιειν ινγηζκηθφ/πιηθφ πνπ λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηθέξεη νπζηαζηηθά καζεζηαθά νθέιε, λα είλαη θαηάιιειν λα εηζαρζεί ζηε δηδαθηηθή πξάμε ζχκθσλα κε ην επηιεγκέλν παηδαγσγηθφ πιαίζην θαη λα εκπινπηίδεη ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν δηδαζθαιίαο ησλ αληίζηνηρσλ δηδαθηηθψλ ελνηήησλ. Ππλεπψο, ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη πιηθφ πνπ ζα επηιεγεί πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηεζεί νθείιεη λα είλαη: o o o o o o Γηαηζζεηηθφ: λα πεξηγξάθεη µε απιφ θαη επνπηηθφ ηξφπν ηηο βαζηθέο πηπρέο ηεο έλλνηαο πνπ αλαπαξηζηά, ψζηε λα επηηξέπεη ηε κεηαηξνπή ηνπ αθεξεµέλνπ ζε ζπγθεθξηµέλν, Ππλεπέο νπηηθά: λα ρξεζηµνπνηεί θαηάιιειεο εμσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο κέζα απφ έλα ζχλνιν θνηλσληθά απνδεθηψλ ζπµβφισλ γηα ηελ έθθξαζε ησλ ηδεψλ µε έµθαζε ζηηο αλαπαξαζηάζεηο αλαινγηθήο θαη φρη ζπµβνιηθήο µνξθήο. Θαηάιιειν παηδαγσγηθά-δηδαθηηθά: λα πξνθχπηεη απφ ηηο γλψζεηο πνπ έρνπµε γηα ηα λνεηηθά µνληέια ησλ εθπαηδεπφκελσλ ζηνπο νπνίνπο απεπζχλεηαη θαη ηαπηφρξνλα λα αληαπνθξίλεηαη ζηε δνµή ηνπ γλσζηηθνχ ηνµέα πνπ αθνξά, Δπεμεξγάζηµν θαη εμειίμηµν: λα ππφθεηηαη, εάλ απηφ θξίλεηαη δηδαθηηθά αλαγθαίν, ζε επεμεξγαζία ηεο δνµήο θαη ηνπ πεξηερνµέλνπ ηνπ απφ ηνλ ηειηθφ ρξήζηε (εθπαηδεπηηθφ ή/θαη εθπαηδεπφκελν), «Ππλεξγάζηµν»: λα έξρεηαη ζε ζπλέξγεηα µε εθπαηδεπηηθφ πιηθφ αλάινγεο µνξθήο ζην πιαίζην δεµηνπξγίαο πην ζχλζεησλ εθπαηδεπηηθψλ αληηθεηµέλσλ, Αλνηθηφ θαη επαλαρξεζηµνπνηήζηµν: λα µπνξεί λα ρξεζηµνπνηεζεί απφ δηαθνξεηηθά αλνηθηά εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα, αξθεί απηά λα ππνζηεξίδνπλ ηνλ ηξφπν πεξηγξαθήο ηνπ Ηδηαίηεξα, νη εθπαηδεπηηθνί πξέπεη λα αμηνινγήζνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο χιεο πνπ πξαγκαηεχεηαη ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ή ν καζεζηαθφο πφξνο πνπ έρεη εληνπηζηεί ζην Γηαδίθηπν. Γηα παξάδεηγκα, ζα πξέπεη ε χιε: 1 λα είλαη έγθπξε θαη αμηφπηζηε 2 λα αληαπνθξίλεηαη ζηελ ειηθηαθή νκάδα θαη ζηε δηδαζθφκελε χιε 3 λα κελ εκπεξηέρεη πξνθαηαιήςεηο 4 λα είλαη απαιιαγκέλε απφ ιάζε εθθξαζηηθά, γξακκαηηθά θαη ζπληαθηηθά Ρέινο, ε πξφζβαζε, ε εθηίκεζε θαη ε αμηνπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο πνπ αλαθηάηαη κέζα απφ ην Γηαδίθηπν δελ είλαη νχηε απηφκαηε, νχηε πξνθαλήο. Νη εθπαηδεπηηθνί πξέπεη λα 119

120 είλαη πνιχ πξνζεθηηθνί ζην πιηθφ πνπ ζα επηιέμνπλ. Δπίζεο, δε ζα πξέπεη λα δίλνπλ ζηνπο καζεηέο κφλν ηηο δηεπζχλζεηο ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ, αιιά λα εμεγνχλ γηαηί έρνπλ επηιεγεί νη ηφπνη απηνί θαη λα ηνπο θαζνδεγνχλ γηα ηηο ελέξγεηεο πνπ ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ψζηε λα απμεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο. Νη καζεηέο σο ρξήζηεο ινηπφλ ηνπ Γηαδηθηχνπ, ζα πξέπεη λα είλαη ελήκεξνη ζρεηηθά κε ηελ ςεθηαθή πξαγκαηηθφηεηα. Ζ αμηνπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο απαηηεί κηα ζεηξά απφ ηδηαίηεξεο δεμηφηεηεο αιιά, θπξίσο, θξηηηθή ζηάζε απφ ηελ πιεπξά ηνπ ρξήζηε, ν νπνίνο ζα πξέπεη λα γλσξίδεη φρη κφλν ηξφπνπο γηα λα ηελ εληνπίζεη, αιιά θαη ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ζα ειέγμεη ηελ αμηνπηζηία ηεο, ηε ρξεζηκφηεηά ηεο αιιά θαη ηηο ηερληθέο ηεο αμηνπνίεζήο ηεο. 3.4 ρεδίαζε καζεκάησλ επηκφξθσζεο θαη δηδαζθαιίαο κε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ (ζεσξεηηθέο αξρέο θαη δηδαθηηθή πξαθηηθή) Ρν Γηαδίθηπν απνηειεί πιένλ έλα δηαδεδνκέλν θαη πξφζθνξν κέζν ηελ παξνρή εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο. Απφ ηε κία ζπκβάιιεη ζην λα βειηησζεί ε πξνζβαζηκφηεηα θαη ε δηαζεζηκφηεηα πνηθίινπ πιεξνθνξηαθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ην νπνίν κπνξεί λα ηθαλνπνηήζεη δηαθνξεηηθέο πξνηηκήζεηο αιιά θαη αλάγθεο καζεηψλ θαη εθπαηδεπνκέλσλ. Ρα ππεξκέζα εμαζθαιίδνπλ πνηθηινκνξθία ζηνλ ηξφπν αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο θαζηζηψληαο ην καζεζηαθφ πιηθφ πην ειθπζηηθφ. Δπίζεο, ε ζπλεξγαηηθφηεηα κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ δηεπθνιχλεηαη ζεκαληηθά κε ηε ρξήζε αζχγρξνλεο θαη ζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο. Απηέο νη δπλαηφηεηεο ζπλεγνξνχλ ππέξ ηεο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε [McCormack and Jones, 1997)]. Πε έλα δηαδηθηπαθφ εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ αλακέλεηαη φηη θάπνηεο πνιχπινθεο έλλνηεο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ζα εμεγνχληαη θαιχηεξα, δηάθνξα ζέκαηα ζα ζπδεηνχληαη εθηελέζηεξα, ε αμηνιφγεζε θη απηφ-αμηνιφγεζε ζα έρεη πνηθίιεο κνξθέο θαη ζα είλαη πην επέιηθηεο θαη γεληθά ην καζεζηαθφ πεξηβάιινλ ζα είλαη πην αλνηρηφ, πην επέιηθην (ρσξνρξνληθά) θαη πην καζεηνθεληξηθφ. Απψηεξνο ζηφρνο είλαη ε εθπαίδεπζε θαη ε θαηάξηηζε: 3. λα είλαη επέιηθηεο, απαιιαγκέλεο φζν ην δπλαηφλ απφ ρσξηθνχο θαη ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο ηεο παξαδνζηαθήο δηδαζθαιίαο απφ ηελ έδξα, γηα λα κπνξνχλ λα πξνζειθχνπλ άηνκα πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθέο καζεζηαθέο πξνηηκήζεηο (learning styles), πνιιαπιέο αζρνιίεο, πνπ εξγάδνληαη, θνθ. 4. λα είλαη πξνζηηέο ζε άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο ή θνηλσληθά απνθιεηζκέλα (ίζεο επθαηξίεο γηα φινπο) 5. λα εληζρχνπλ ηε ζπλεξγαηηθφηεηα θαη ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ αηφκσλ πνπ δηζηάδνπλ λα επηθνηλσλήζνπλ ζηα παξαδνζηαθά πεξηβάιινληα ηεο «ηάμεο» ή πνπ δε κπνξνχλ λα παξεπξίζθνληαη φηαλ δηεμάγεηαη κηα ζπδήηεζε. 120

121 6. λα απεπζχλνληαη ζε εθπαηδεπφκελνπο κε δηαθνξεηηθφ ππφβαζξν θαη πξνηηκεηέν ηξφπν κάζεζεο (learning styles) 7. ε δηδαθηέα ηνπο χιε λα κπνξεί λα δηαηεξείηαη ελήκεξε κε εχρξεζην θη νηθνλνκηθφ ηξφπν Έηζη, ην Γηαδίθηπν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε έλα πξφγξακκα επηκφξθσζεο ή δηδαζθαιίαο σο: 8. κέζν δηαλνκήο/δηάζεζεο πιεξνθνξηαθνχ/ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ (π.ρ. Web sites κε νδεγίεο θαη πιεξνθνξίεο γηα ην πξφγξακκα ζπνπδψλ, γηα έλα εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα, πξφζβαζε ζε καζεζηαθφ πιηθφ ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ, εηθνληθψλ κνπζείσλ, θ.α.) 9. κέζν δηαλνκήο/δηάζεζεο καζεζηαθνχ πιηθνχ ζε δηάθνξεο κνξθέο (π.ρ. δηαλνκή αξρείσλ θεηκέλνπ ζε κνξθή doc, postcript, θιπ. ή εηθφλσλ, ήρσλ, videos, εθαξκνγψλ απηνδηδαζθαιίαο, πξνζνκνηψζεηο, θ.ν.θ.) 10. κέζν πξνζθνξάο εηδηθά ζρεδηαζκέλνπ ππεξκεζηθνχ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (Web-based courseware) 11. κέζν αμνιφγεζεο θαη απηφ-αμηνιφγεζεο (π.ρ. κέζσ ππεξκεζηθψλ δηαγλσζηηθψλ θξηηεξίσλ, ή εξγαιείσλ απζεληηθήο αμηνιφγεζεο (Portfolio) 12. κέζν ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο (ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο) κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψλ. Απφ ηνπο πξναλαθεξφκελνπο ηξφπνπο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ ζηε δηδαζθαιία θαη ζηελ επηκφξθσζε, πξέπεη λα ζηαζνχκε ζηελ πξνζηηζέκελε αμία πνπ πξνζθέξεη σο κέζν γηα ζπλεξγαζία. Ρα γλσζηηθά αληηθείκελα άιισζηε, καζαίλνληαη θαιχηεξα κέζα ζε έλα θνηλσληθφ πεξηβάιινλ. Νη καζεηέο απφ παζεηηθνί δέθηεο πιεξνθνξίαο, πξνβαίλνπλ ζε δξάζεηο φπνπ θαινχληαη λα εμσηεξηθεχζνπλ ζθέςεηο, ηδέεο, λα αηηηνινγήζνπλ απφςεηο αιιά θαη επηινγέο ηνπο. Ζ ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ θαη γεληθφηεξα ησλ επηκνξθνχκελσλ ζε δηάινγν, ηνπο νδεγεί ζηελ έθζεζή ηνπο ζηνλ ηξφπν ζθέςεο θαη ζηηο ζηξαηεγηθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Έηζη, δηεπθνιχλεηαη ε δηεχξπλζε ηνπ γλσζηηθνχ ηνπο πεδίνπ ηφζν ζε επίπεδν δεισηηθήο, φζν θαη δηαδηθαζηηθν-ππνζεηηθήο γλψζεο. Κέζσ απηνχ ηνπ δηαιφγνπ πξνσζείηαη ε πξφβιεςε, ε απην-επίβιεςε θαη ν απην-ζηνραζκφο πνπ είλαη απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αλάπηπμε αλψηεξσλ λνεηηθψλ δεμηνηήησλ. Ν φξνο «αλψηεξεο λνεηηθέο δεμηφηεηεο» πεξηιακβάλεη: ηηο ηθαλφηεηεο ιχζεο πξνβιεκάησλ, ηε ζηνρνζέηεζε θαη ηελ επίβιεςε εθπιήξσζεο απηψλ, ηε ιήςε απνθάζεσλ, ηελ επηινγή ησλ θαηάιιεισλ ζηξαηεγηθψλ ιχζεο πξνβιεκάησλ, ηελ αλάιπζε αηηηψλ θαη ηε ζπζρέηηζή ηνπο κε ηηο ζπλέπεηεο, ηνλ έιεγρν θαη ηελ επίβιεςε ηεο δεισηηθήο θαη δηαδηθαζηηθήο γλψζεο θαη άιια παξεκθεξή. 121

122 Ππλεπψο θαηά ην ζρεδηαζκφ πξνγξακκάησλ επηκφξθσζεο θαη δηδαζθαιίαο ην Γηαδίθηπν πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα ππνζηεξίδεη ηε δηεξεπλεηηθή θαη ζπλεξγαηηθή πξνζέγγηζε ζηε κάζεζε, λα βνεζά ην καζεηή/επηκνξθνχκελν λα έρεη πξφζβαζε ζε πεγέο πιεξνθνξηαθνχ θαη καζεζηαθνχ πιηθνχ πνπ θαιχπηνπλ ζθαηξηθά έλλνηεο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ, λα εκπιέθεη ην καζεηή θαη ηνλ επηκνξθνχκελν ζε ζπλεξγαηηθέο δξάζεηο θαη λα παξέρεη επηθνηλσλία κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ/επηκνξθσηή εχθνια θαη απξφζθνπηα. Ρν δηαδηθηπαθφ εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ ζα πξέπεη λα εµπλέεη, λα πξνζθέξεη πξσηφηππεο εµπεηξίεο θαη λα εµπιέθεη ην µαζεηή ζε θαηαζηάζεηο γηα ηηο νπνίεο έρεη πξνζσπηθφ ελδηαθέξνλ θαη θίλεηξν γηα κάζεζε, λα ηνλ ηνπνζεηεί ζε θεληξηθφ ξφιν ελεξγνχ θαηαζθεπαζηή ησλ ίδησλ ηνπ ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ. Πε έλα ηέηνην πεξηβάιινλ δηδαζθαιίαο θαη επηκφξθσζεο ν ξφινο ησλ καζεηψλ/επηκνξθνχκελσλ αιιά θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, αιιάδεη. Νη καζεηέο θαζίζηαληαη ππεχζπλνη ελψπηνλ ηεο πξνζσπηθήο ηνπο καζεζηαθήο πνξείαο, αιιά θαη ζεκαληηθνί παξάγνληεο ζηε καζεζηαθή πνξεία ηνπ ζπκκαζεηή ηνπο. Δπεκβαίλνπλ θαη ξπζκίδνπλ ην ξπζκφ θαη ην βαζκφ κάζεζεο θαη ζέηνπλ ζηφρνπο γηα ηε βειηίσζή ηνπο, ηε δηθή ηνπο θαη ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπο. Κε ηε βνήζεηα ηνπ δηαδηθηχνπ απμάλεηαη ε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο γλσζηηθψλ θαη κεηαγλσζηηθψλ ζηξαηεγηθψλ, αιιά θαη νη επθαηξίεο γηα πξνβιεκαηηζκφ θαη αλάπηπμε δηαιφγνπ θαη ζπιινγηζκνχ. Νη επηκνξθνχκελνη θαινχληαη λα αμηνινγήζνπλ ηελ πιεζψξα ησλ πεγψλ, γλσζηαθψλ εξεζηζκάησλ θαη λα πηνζεηήζνπλ, αθνχ θξίλνπλ, απηά πνπ γηα ηνπο ηδίνπο είλαη απνηειεζκαηηθφηεξα γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ καζεζηαθνχ ζηφρνπ ηνπο. Φπζηθά θαη ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζε κία δηαδηθηπαθή ηάμε αιιάδεη. Δίλαη θαζνδεγεηηθφο, δειαδή βνεζά ηνπο καζεηέο, φηαλ αληηκεησπίδνπλ έλα απιφ καζεζηαθφ (ή θαη ηερληθφ) πξφβιεκα, αιιά θαη αλαηξνθνδνηηθφο. Δκςπρψλεη, παξαθηλεί ην καζεηή κε ηηο εξσηήζεηο ηνπ ζε απηνξξχζκηζε θαη κεηαγλσζηηθή δξάζε, δηεπθνιχλεη θαη ελζαξξχλεη ην δηάινγν αλάκεζα ζηνπο καζεηέο, εληζρχεη ηα ζεηηθά απνηειέζκαηα ελφο εγρεηξήκαηνο, παξνηξχλεη γηα απνζαθήληζε θαη επαλεμέηαζε ησλ ιαλζαζκέλσλ ρεηξηζκψλ θαη εάλ απαηηεζεί επαλαζρεδηάδεη ή αλαζεσξεί ην πιάλν εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ γηα ηελ επηηπρή έθβαζε ηνπ καζήκαηνο πξνο φινπο ηνπο καζεηέο. 3.5 πζηήκαηα Γηαρείξηζεο ηεο Μάζεζεο (CMS, LMS): Γλσξηκία, ρξήζε θαη αμηνπνίεζε, δηδαθηηθή αμηνιφγεζε Ρα Ππζηήκαηα Γηαρείξηζεο ηεο Κάζεζεο (Learning Management Systems- ΠΓΚ) παξέρνπλ νινθιεξσκέλεο ππεξεζίεο, φπσο ε δεκηνπξγία θαη ε δηαλνκή ησλ on-line καζεζηαθψλ πφξσλ, ε επηθνηλσλία θαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ κεξψλ, ε δηαρείξηζε ησλ 122

123 εθπαηδεπηηθψλ νξγαληζκψλ θιπ. Ρα ζπζηήκαηα απηά πξνζθέξνπλ κηα εληαία θαη νκνηφκνξθε πξφζβαζε ζηνπο καζεηέο, ζηνπο δηδάζθνληεο, ζηνπο ζπγγξαθείο καζεζηαθνχ πιηθνχ, ζηνπο ζρεδηαζηέο θαη δηαρεηξηζηέο εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ. Ρα ζπζηήκαηα δηαρείξεζεο ηεο κάζεζεο επηηξέπνπλ επίζεο ηε βειηηζηνπνίεζε ηεο νξγάλσζεο αιιά θαη ηεο «θαηαλνκήο» ηεο γλψζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ νξγαληζκψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. Ρα ΠΓΚ έρνπλ θαζηεξσζεί σο ε βαζηθή ππνδνκή γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο αλνηθηήο θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο πνπ βαζίδεηαη ζηελ ηερλνινγία, κε εχρξεζην, απνηειεζκαηηθφ θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθφ ηξφπν. Ρα ΠΓΚ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηελ θαηάξηηζε, φρη κφλν επεηδή έρνπλ δηαθεκηζηεί σο ε πιένλ πξνεγκέλε καζεζηαθή ηερλνινγία, αιιά θαη επεηδή έρνπλ ζπγθεθξηκέλα πιενλεθηήκαηα λα πξνζθέξνπλ. Ξην ζπγθεθξηκέλα, ηα ΠΓΚ αίξνπλ ηνπο ρσξηθνχο θαη ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο, πξνζθέξνπλ έλαλ εμαηξεηηθφ βαζκφ ειεπζεξίαο φζνλ αθνξά ζηνλ ηξφπν κάζεζεο, ππνζηεξίδνπλ εθηεηακέλε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ καζεηψλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη επηηξέπνπλ ηε γξήγνξε θαη αλέμνδε ζπληήξεζε ησλ καζεζηαθψλ πφξσλ. Ρα ΠΓΚ πξνζθέξνπλ, φπσο είλαη αλακελφκελν, δηαθνξεηηθνχ είδνπο ππεξεζίεο θαη εξγαιεία, ζε πνηθίια είδε ρξεζηψλ (καζεηέο, εθπαηδεπηηθνχο, δηαρεηξηζηέο), φζνλ αθνξά ζηελ νξγάλσζε θαη δηαλνκή ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ, ζηε δηαρείξηζε ησλ καζεκάησλ, ζηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ, ζηα εξγαιεία επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο, ζηε δηαρείξηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ νξγαληζκψλ θιπ. Κε ηελ αχμεζε ηνπ φγθνπ ηεο δηαζέζηκεο πιεξνθνξίαο, ηα ΠΓΚ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ ην πξφβιεκα ηεο αλαδήηεζεο, ηεο αλαλέσζεο, ηεο αλάθηεζεο θαη ηεο ζπληήξεζεο ηεο πιεξνθνξίαο κε απνηέιεζκα λα απαηηείηαη έλα είδνο ζεκαζηνινγίαο ηεο πιεξνθνξίαο. Ρα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο ππνζηεξίδνληαη απφ ηερλνινγίεο πιεξνθνξηψλ. Νη πην ζπλεζηζκέλεο απφ απηέο ηηο ηερλνινγίεο είλαη νη παξαθάησ: 1. Απνζήθεο Γλψζεο (Knowledge repositories) 2. Δμεηδηθεπκέλα Δξγαιεία Ξξνζπέιαζεο (Expertise access tools) 3. Δθαξκνγέο Ζιεθηξνληθήο Κάζεζεο (E-learning applications) 4. Ρερλνινγίεο Ππδεηήζεσλ θαη Κελπκάησλ (Discussion and chat technologies) 5. Πχγρξνλα Γηαδξαζηηθά Δξγαιεία (Synchronous interaction tools) 6. Δξγαιεία Αλαδήηεζεο θαη Δμφξπμεο Γεδνκέλσλ (Search and data mining tools) Νη ππεξεζίεο θαη ηα εξγαιεία ησλ ΠΓΚ κπνξνχλ λα θαηεγνξίεο: ηαμηλνκεζνχλ ζηηο αθφινπζεο 123

124 7. Γηαρείξηζε Μαζεκάησλ (Course Management), δειαδή ηα εξγαιεία εθείλα, γηα ηε δεκηνπξγία, ηελ πξνζαξκνγή, ηε δηαρείξηζε θαη ηελ επηηήξεζε ησλ καζεκάησλ. 8. Γηαρείξηζε Σάμεο (Class Management), ε νπνία πεξηιακβάλεη ηα εξγαιεία εθείλα γηα ηε δηαρείξηζε ησλ καζεηψλ, ηε δεκηνπξγία νκάδσλ, ηε αλάζεζε εξγαζηψλ θιπ. 9. Δπηθνηλσλία (Communication Tools), ε νπνία πεξηέρεη ιεηηνπξγίεο γηα ηε ζχγρξνλε θαη αζχγρξνλε επηθνηλσλία κέζσ ειεθηξνληθήο αιιεινγξαθίαο ( ), ζπδήηεζεο (chat), βεκάησλ ζπδήηεζεο (discussion fora), ζπλδηάζθεςε ήρνπ θαη εηθφλαο (audio/video-conferencing), αλαθνηλψζεηο. Ρα πιένλ αλεπηπγκέλα απφ απηά πξνζθέξνπλ θαη ζχγρξνλεο δπλαηφηεηεο ζπλεξγαζίαο, φπσο είλαη ν δηακνηξαζκφο ηεο επηθάλεηαο εξγαζίαο, αξρείσλ θαη εθαξκνγψλ (desktop, file and application sharing) ή ν αζπξνπίλαθαο (whiteboard). 10. Δξγαιεία Μαζεηψλ (Student Tools), ηα νπνία δηεπθνιχλνπλ ηνπο καζεηέο ζηε δηαρείξηζε θαη κειέηε ησλ καζεζηαθψλ πφξσλ. Ρέηνηα εξγαιεία είλαη νη πξνζσπηθέο θαη δεκφζηεο ζεκεηψζεηο πάλσ ζην θείκελν, νη ππνγξακκίζεηο, νη ζειηδνδείθηεο, ε πξνζσπηθή ηζηνξία, ε off-line κειέηε, νη κεραλέο αλαδήηεζεο κέζσ ησλ θαηάιιεισλ κεηαδεδνκέλσλ θιπ. 11. Γηαρείξηζε Πεξηερνκέλνπ (Content Management), γηα ηε δεκηνπξγία, απνζήθεπζε θαη δηαλνκή ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ, ηε δηαρείξηζε ησλ αξρείσλ, ηελ εηζαγσγή θαη εμαγσγή ηεκαρίσλ πιηθνχ θιπ. 12. Δξγαιεία Αμηνιφγεζεο (Assessment Tools), γηα ηε δηαρείξηζε δηαγσληζκάησλ ζην Γηαδίθηπν, ησλ παξαδνηέσλ εξγαζηψλ, ηηο αζθήζεηο απην-αμηνιφγεζεο, ζηαηηζηηθά γηα ηε ελεξγή ζπκκεηνρή ησλ ρξεζηψλ ζηα δηάθνξα ηκήκαηα ηνπ καζήκαηνο θιπ. 13. Γηαρείξηζεο ζρνιήο (School-Management), γηα ηε δηαρείξηζε αξρείσλ, απνπζηψλ, βαζκψλ, εγγξαθψλ καζεηψλ, πξνζσπηθψλ ζηνηρείσλ ησλ καζεηψλ, νηθνλνκηθψλ ζεκάησλ θιπ. Ρα πην γλσζηά ζπζηήκαηα θαίλνληαη ζηνλ αθφινπζν πίλαθα. Ρν Αθαδεκατθφ Γίθηπν ηεο Διιάδαο, GU-NET έρεη εμειιελίζεη ην ζχζηεκα e-class (βιπ. αθφινπζε εηθφλα) ην νπνίν θαη ζπλερψο ην αλαπηχζζεη. Πίλαθαο: Ρα πην γλσζηά Ππζηήκαηα Γηαρείξηζεο ηεο Κάζεζεο λνκα Γηθηπαθφο ηφπνο WebCT 124

125 BlackBoard TopClass VirtualU Intralearn ATutor Claroline Moodle dotlrn Δηθφλα 6: Ρν ζχζηεκα δηαρείξηζεο κάζεζεο e-class Ρα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο κάζεζεο/εθπαίδεπζεο έρνπλ πεξηζζφηεξν ζρέζε κε ηε δηαρείξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, ηα LOR είλαη απηφλνκεο ζειίδεο δηαδηθηχνπ πνπ πεξηιακβάλνπλ έλα κφλν εθπαηδεπηηθφ αληηθείκελν. Ρo κάζεκα ζε έλα ζχζηεκα δηαρείξεζεο κάζεζεο κπνξεί επνκέλσο λα ζεσξεζεί σο κία ζπιινγή απφ πιηθφ πνπ πεξηιακβάλεηαη ζε έλα LOR. Ρν LOR επνκέλσο ππνζηεξίδεη κεραληζκνχο πξνζζήθεο ηνπ πιηθνχ κε κνξθή εθπαηδεπηηθνχ αληηθεηκέλνπ απφ ηνπο δεκηνπξγνχο ηνπ.( π.ρ. ην 125

126 3.6 Οκνγελνπνίεζε βαζηθψλ γλψζεσλ ινγηζκηθνχ γεληθήο ρξήζεο - Δθπαηδεπηηθή αμηνπνίεζε, εξγαιείσλ γεληθήο ρξήζεο Ζ ξαγδαία εμέιημε θαη νη κεηαζρεκαηηζκνί ηεο ζχγρξνλεο επνρήο επηβάιινπλ ηελ αλάγθε αιιαγψλ ζε πνιινχο απφ ηνπο ζηφρνπο ηεο ζχγρξνλεο Δθπαίδεπζεο πξνθεηκέλνπ λα αληηζηαζκίζνπλ ηηο αδπλακίεο ηεο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο θαη λα ζπκβάινπλ ζηελ ελδπλάκσζε ηεο απηφλνκεο κάζεζεο, ηεο θξηηηθήο ζθέςεο θαη ηεο ζπλεξγαζίαο. Ν ππνινγηζηήο (H/Y) κπνξεί λα ζπληειέζεη ζεκαληηθά ζηα παξαπάλσ, αλ αλαδεηρζεί ζε έλα αμηφινγν εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν, κε ελεξγφ ζπκκεηνρή ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, παξέρνληαο παξάιιεια θαη ηε δπλαηφηεηα απνθεληξσκέλεο κάζεζεο, αιιά θαη κάζεζεο ε νπνία είλαη πξντφλ επηθνηλσλίαο. Ζ παξνπζίαζε ηεο πιεξνθνξίαο, κε ηε ρξήζε εηθφλαο, ήρνπ θηι. θαζίζηαηαη ειθπζηηθή θαη απμάλεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ ρξήζηε,δίλεηαη ε δπλαηφηεηα παξνπζίαζεο ηεο πιεξνθνξίαο κε πνιινχο ηξφπνπο θαη ζχληνκα. Αθεξεκέλεο έλλνηεο απνδηδφκελεο κε αλαπαξαζηάζεηο θαζίζηαληαη θαηαλνεηέο, ελψ κέζσ πξνζνκνηψζεσλ γίλεηαη δπλαηή ε παξνπζίαζε ζχλζεησλ δηαδηθαζηψλ θαη θαηλνκέλσλ. Κία άιιε δηάζηαζε πνπ πξνζθέξεη ε ρξήζε ηνπ Ζ/ είλαη ε δπλαηφηεηα πνιιψλ κεηαβνιψλ ζηελ επηθάλεηα εξγαζίαο, ρσξίο λα ράλεηαη ε άξηηα κνξθή, ε ηάμε θαη ε αηζζεηηθή (ρσξίο κνπηδνχξεο θαη ζεκεηψζεηο). Έηζη, θάζε εξγαζία γίλεηαη κία δηαδηθαζία ζηαδηαθή θαη αλαθαιππηηθή, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα ζην καζεηή λα πεηξακαηίδεηαη, λα δηεξεπλά, λα επεθηείλεη θαη λα αλαλεψλεη ηηο ηδέεο ηνπ. Ρέινο, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο πεξηβάιινληνο επηθνηλσλίαο κέζα ζην νπνίν κπνξνχλ λα ζπλεξγαζηνχλ πνιινί καζεηέο. Γειαδή ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί θαηά ηελ θξίζε ηνπ λα δψζεη έκθαζε ζηελ αλάπηπμε ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ καζεηψλ, ψζηε δεκηνπξγψληαο επλντθφ ςπρνινγηθφ θιίκα λα δηεπθνιχλεη ηελ αιιειεπίδξαζε, ηελ αληαιιαγή ηδεψλ, ηελ δηεχξπλζε θαη ηελ αλάπηπμε ηεο ζθέςεο κέζσ ηεο θνλσληθήο κάζεζεο. Δπεμεξγαζηήο Κεηκέλνπ Ν επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ απνηειεί ζηελ νπζία έλα κέζν έθθξαζεο, επεμεξγαζίαο θαη αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ θαη ηδεψλ. Δίλαη έλα δπλακηθφ εξγαιείν ζπγγξαθήο πνπ παξέρεη πνιιέο δπλαηφηεηεο ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο θαη κνξθνπνίεζεο θεηκέλσλ, απφ αηζζεηηθή θαη ιεηηνπξγηθή άπνςε. Κε ηε ρξήζε ηνπ αίξνληαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο ρξήζεο ηνπ ραξηηνχ. Κε ηηο ειεθηξνληθέο επηθάλεηεο πνπ δε θζείξνληαη πνηέ είλαη δπλαηή νπνηαδήπνηε δηαρείξηζε, θαηαγξαθή, αλαζεψξεζε θαη επεμεξγαζία ηεο εκθάληζεο ηνπ θεηκέλνπ. Δπηπιένλ, ην γξάςηκν κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε κία δηαδηθαζία δπλακηθή, 126

127 ζπλεξγαηηθή, ζηαδηαθή θαη αλαθαιππηηθή, δεδνκέλνπ φηη ην θείκελν κεηαηξέπεηαη ζε κία κεηαβιεηή νληφηεηα πνπ ζπκβάιιεη ζηελ παξαγσγή ιφγνπ θαη ζηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε. Νη δηεπθνιχλζεηο πνπ παξέρνπλ ζήκεξα νη Λέεο Ρερλνινγίεο ζα πξνθαιέζνπλ ζεκαληηθέο εμειίμεηο, πνπ ζα ζπκβάινπλ ζηε δηαρείξηζε, ζηε κεηαθνξά, ζηε δηάζσζε αιιά θαη αλαπαξαγσγή γξαπηψλ θεηκέλσλ πνπ ήηαλ πάληνηε κία πνιχ θνπηαζηηθή εξγαζία. Κε ηνλ ηξφπν απηφ γίλεηαη εχθνιε ε εμάπισζε ησλ κνξθσηηθψλ αγαζψλ ζηνλ επξχηεξν πιεζπζκφ ψζηε απηά λα κελ απνηεινχλ πιένλ, πξνλφκην νιίγσλ. Πξφγξακκα Παξνπζίαζεο Ρν εξγαιείν απηφ καο παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζρεδηαζκνχ θαη νξγάλσζεο παξνπζηάζεσλ, αιιά ζπγρξφλσο, σο ζπγγξαθηθφ παθέην, αλαδεηθλχεηαη ζε πνιπκεζηθφ εξγαιείν. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ εηζαγσγή ζην θείκελφ ηνπ εηθφλσλ, βίληεν, ήρνπ, δηαζπλδέζεσλ κε δηθηπαθνχο ηφπνπο θηι. Ζ ρξήζε ηνπ απφ ηνπο καζεηέο, παξέρεη δπλαηφηεηεο γηα αλάπηπμε ηεο παξαγσγηθήο γλψζεο θαη δηεπθφιπλζε ηεο κάζεζεο. ηαλ ην ινγηζκηθφ παξνπζίαζεο έρεη θαηαζθεπαζηεί απφ νκάδεο καζεηψλ κε ηε βνήζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, γίλεηαη πεξηζζφηεξν ελδηαθέξνλ θαζψο έρνπλ ζπλεηζθέξεη ζ απηφ νη ίδηνη νη καζεηέο κε αλαδήηεζε θαη πξνζθνξά θεηκέλσλ, εηζαγσγή νκηιίαο ή αθφκα θαη κε ηε δηθή ηνπο θσλή θηι. Λνγηζηηθφ θχιιν Ρν εξγαιείν απηφ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηελ νξγάλσζε θαη επεμεξγαζία δεδνκέλσλ σο επη ην πιείζηνλ ζε επηρεηξήζεηο. Πήκεξα φκσο ε ρξήζε ηνπ επεθηείλεηαη θαη γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο, κε ηελ νλνκαζία ινγηζηηθφ ή ππνινγηζηηθφ θχιιν. Κε ην εξγαιείν απηφ, εθηφο απφ ηελ νξγάλσζε δεδνκέλσλ παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ζπζρεηηζκνχ ηνπο, ππνινγηζκψλ, καζεκαηηθψλ πξάμεσλ, δηακφξθσζεο γξαθεκάησλ θηι. Ηιεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν (Δ - mail) Ρν ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν είλαη κία κεγάιε θαηλνηνκία πνπ εηζήγαγε ην Γηαδίθηπν. Αλαθεξφκελνη ζην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, ελλννχκε ηνλ ειεθηξνληθφ ηξφπν κεηάδνζεο αξρείσλ. Γηα λα επηηεπρζεί απηφ ζα πξέπεη απαξαίηεηα λα ππάξρεη έλα δίθηπν κεηάδνζεο δεδνκέλσλ. Θάζε ρξήζηεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ έρεη κία δηεχζπλζε, γηα λα επηθνηλσλεί κε ηνπο άιινπο ρξήζηεο. Ζ δηεχζπλζε γξάθεηαη (ζχκθσλα κε ηα ακεξηθαληθά πξφηππα) κε πεδνχο ραξαθηήξεο θαη έρεη ηελ κνξθή: ηαπηνπνίεζε «πεξηνρή». Ζ ηαπηνπνίεζε ηνπ ρξήζηε είλαη ε ηαπηφηεηά ηνπ (user name). Ζ «πεξηνρή» απνηειείηαη απφ ην φλνκα πνπ έρεη δνζεί ζηνλ ππνινγηζηή απφ ηνλ παξνρέα ζχλδεζεο, ην φλνκα ηνπ 127

128 παξνρέα θαη ηέινο ην είδνο ηνπ νξγαληζκνχ ζηνλ νπνίνλ αλήθεη ν παξνρέαο εμππεξεηήζεσλ Internet. Ππλνιηθά ε «πεξηνρή» νλνκάδεηαη «Host name». Φπιινκεηξεηήο Ν θπιινκεηξεηήο επηηξέπεη ηελ πξνζπέιαζε ηνπ πινχζηνπ πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ επηθνηλσλίαο πνπ παξέρνληαη ζην Γηαδίθηπν. Δίλαη έλα εχρξεζην εξγαιείν πνπ αμηνπνηείηαη ζηε εθπαίδεπζε γηα ηελ αλαδήηεζε, απφθηεζε θαη κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο. Δπηηξέπεη ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ απνκαθξπζκέλσλ ρξεζηψλ θαη δηεπθνιχλεη ηε δηαξθή πξφζβαζε ζηε γλψζε (εθπ/θέο πχιεο, νξγαληζκνί, βηβιηνζήθεο, θηι.). 3.7 Πξφηππα Μαζεζηαθψλ Σερλνινγηψλ - Παξνπζίαζε θαη δηδαθηηθά νθέιε Νη εθπαηδεπηηθέο ή καζεζηαθέο ηερλνινγίεο (δειαδή εμεηδηθεπκέλεο Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε) δηεπξχλνληαη πξφζθαηα ζε φιεο ηηο ζχγρξνλεο ςεθηαθέο ηερλνινγίεο, νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ έξεπλα φισλ ησλ επηζηεκνληθψλ πεδίσλ, αμηνπνηνχληαη δε ζε φια ηα εθπαηδεπηηθά / γλσζηαθά αληηθείκελα θαη ζεσξνχληαη αλαληηθαηάζηαηεο γηα κηα βέιηηζηε εθπαηδεπηηθή (ζεσξεηηθή / δηδαθηηθή θαη πεηξακαηηθή / εξγαζηεξηαθή) δηαδηθαζία. Νη Δθπαηδεπηηθέο Ρερλνινγίεο o o o o Νη Ρερλνινγίεο Ξιεξνθφξεζεο, εθηφο ηεο αλαδήηεζεο ηεο πιεξνθνξίαο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, αμηνπνηνχληαη γηα ηε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πιεξνθνξηψλ θάζε κνξθήο (θεηκέλσλ, γξαθεκάησλ, ζηαηηθψλ θαη θηλνχκελσλ εηθφλσλ, ήρσλ, ). Νη Ρερλνινγίεο Δπηθνηλσληψλ, εθηφο ησλ ζπλήζσλ θπξίσο δηαδηθηπαθψλ εθαξκνγψλ ηνπο, αμηνπνηνχληαη γηα ηε δεκηνπξγία θαη βέιηηζηε ρξήζε δηθηχσλ κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θνξέσλ, ηδξπκάησλ, ζρνιείσλ, εξγαζηεξηαθψλ δηαηάμεσλ θαη εθηφο ησλ εξγαζηεξηαθψλ ρψξσλ κεηξεηηθψλ ζπζθεπψλ. Νη Ρερλνινγίεο Ξξνγξακκαηηζκνχ θαη Ινγηζκνχ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ηελ επίιπζε καζεκαηηθψλ ζπλαξηήζεσλ θαη ηελ εθαξκνγή αιγνξίζκσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πξνηχπσλ. Νη Ρερλνινγίεο Ξεηξακαηηζκνχ θαη Απηνκαηηζκνχ, κε ηε ρξήζε αηζζεηήξσλ θαη απηήξσλ, νη νπνίνη δηαζπλδένπλ ηηο πεηξακαηηθέο δηαηάμεηο κε ηνλ ειεθηξνληθφ 128

129 ππνινγηζηή, αμηνπνηνχληαη ζηε ιεηηνπξγία, έιεγρν θαη ιήςε κεηξήζεσλ ζην ζεκεξηλφ θαη κειινληηθφ εθπαηδεπηηθφ εξγαζηήξην. o o Νη Ρερλνινγίεο Ξξνζνκνίσζεο θαη Νπηηθνπνίεζεο αμηνπνηνχληαη ζηελ αλαπαξάζηαζε ησλ ζηνραζηηθψλ δηαδηθαζηψλ (θπξίσο ηνπ κηθξνθφζκνπ), κε ρξήζε ηπραίσλ αξηζκψλ θαη εθαξκνγή ησλ ηερληθψλ Monte Carlo. Ρέινο, νη Ρερλνινγίεο Δπεμεξγαζίαο / Απεηθφληζεο ηεο (νπηηθήο, ερεηηθήο) Ξιεξνθνξίαο θαη Γπλακηθψλ / Αλαδξαζηηθψλ Αλαπαξαζηάζεσλ αμηνπνηνχληαη ζηε ρξήζε Δθπαηδεπηηθψλ Ξαξνπζηάζεσλ ζε φια ηα γλσζηαθά αληηθείκελα. Ρα Ξξφηππα Πην ρψξν ησλ εθπαηδεπηηθψλ ή καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ (δειαδή εμεηδηθεπκέλσλ Ρ.Ξ.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε) παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα κηα έληνλε θηλεηηθφηεηα ζηελ πηνζέηεζε ηππνπνηεκέλσλ πξνδηαγξαθψλ θαη πξνηχπσλ. Γειαδή ππάξρεη κία θηλεηηθφηεηα απφ ηελ εληειψο απζαίξεηε θαηάζηαζε φπνπ δελ ππάξρνπλ θαζφινπ πξφηππα ζηελ θαηάζηαζε φπνπ νξίδνληαη πξφηππα γηα φια ηα ζέκαηα κε ζθνπφ ηελ πιήξε δηαιεηηνπξγεζηκφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. Ρα νθέιε πνπ κπνξνχκε λα απνθνκίζνπκε απφ ηελ πξνηππνπνίεζε ζην ρψξν ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ είλαη πνιιαπιά [Hodgins and Conner 2000, Duval and Hodgins, 2003, Downes, 2003]]: 14. Νη θαηαζθεπαζηέο ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ κπνξνχλ λα επαλαρξεζηκνπνηήζνπλ καζεζηαθφ πιηθφ θαη λα ζπλδπάζνπλ πεξηερφκελν απφ πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο πεγέο. 15. Νη ρξήζηεο ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα ηεο εχθνιεο θαη ζηνρεπκέλεο αλαδήηεζεο πιηθνχ απφ κία πιεζψξα καζεζηαθψλ πφξσλ νη νπνίνη απμάλνληαη εθζεηηθά. 16. Ζ θαηαζθεπή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ γίλεηαη κε γλψκνλα ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηά ηνπ κε άιια αληίζηνηρα ινγηζκηθά πνπ ππνζηεξίδνπλ ηα ίδηα πξφηππα. Γεληθά κπνξνχκε λα πνχκε φηη ηα πξφηππα βνεζνχλ ζηελ εμαζθάιηζε ησλ εμήο ηδηνηήησλ [MASIE Center 2002]: 17. Γηαιεηηνπξγηθφηεηα (Interoperability) Κπνξεί έλα εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ λα ζπλεξγαζηεί κε άιια παξφκνηα ινγηζκηθά; 18. Δπαλαρξεζηκνπνίεζε (Reusability) Κπνξνχκε λα επαλαρξεζηκνπνηήζνπκε ηνπο καζεζηαθνχο πφξνπο; 129

130 19. Πξνζβαζηκφηεηα (Accessibility) Κπνξεί ν καζεηήο λα έρεη πξφζβαζε ζην θαηάιιειν καζεζηαθφ πεξηερφκελν ηελ θαηάιιειε ζηηγκή; πάξρνπλ νξγαληζκνί (π.ρ. AICC, IMS, CEN/ISSS, CETIS, ARIADNE) πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη έληνλα ζην λα θαηαγξάςνπλ ηηο απαηηήζεηο θαη ηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ θαη λα ηηο πεξηγξάςνπλ κε ηε κνξθή πξνδηαγξαθψλ. Άιινη νξγαληζκνί (ADL, ALIC) θαη κεκνλσκέλεο εξεπλεηηθέο νκάδεο αλαιακβάλνπλ ζηε ζπλέρεηα λα αλαπηχμνπλ πξντφληα θαη εθαξκνγέο πνπ πινπνηνχλ ηηο παξαπάλσ πξνδηαγξαθέο, ψζηε λα ηηο δνθηκάζνπλ ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο θαη λα αμηνινγήζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ηελ νξζφηεηα θαη ηελ εθηθηφηεηά ηνπο. Ρέινο νη νξγαληζκνί πνπ ιεηηνπξγνχλ σο δηεζλή θέληξα πξνηππνπνίεζεο (π.ρ. νη επηηξνπέο ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Ζιεθηξνιφγσλ θαη Ζιεθηξνληθψλ Κεραληθψλ (Institute of Electrical and Electronics Engineers IEEE) θαη ν Γηεζλήο Νξγαληζκφο Ξξνηππνπνίεζεο (International Standardization Organization - ISO), αλαιακβάλνπλ λα κεηαηξέςνπλ ζε έγθπξα δηεζλή πξφηππα ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ έρνπλ δνθηκαζηεί θαη αμηνινγεζεί ζεηηθά. Ζ αμία ησλ πξνηχπσλ είλαη αδηακθηζβήηεηε θαη ε σξίκαλζε θαη πηνζέηεζή ηνπο ζεσξνχληαη κνλφδξνκνο γηα ηελ επηηπρεκέλε εθπαηδεπηηθή αμηνπνίεζε ησλ Ρ.Ξ.Δ.. Πηελ ελφηεηα απηή επηθεληξσλφκαζηε ζηα πην γλσζηά απφ απηά ηα πξφηππα, δειαδή ζην πξφηππν γηα κεηαδεδνκέλα καζεζηαθψλ πφξσλ (π.ρ. ΗΔΔΔ LOM), ζην πξφηππν καζεζηαθήο ζρεδίαζεο (IMS Learning Design) θαη ζην πξφηππν παθεηαξίζκαηνο (IMS Content Packaging). Κεηαδεδνκέλα (Metadata) Νη καζεζηαθνί πφξνη ή καζεζηαθά αληηθείκελα (learning resources or learning objects) ζηα πιαίζηα ησλ πξνεγκέλσλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ απμάλνληαη εθζεηηθά, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ηε δηαρείξηζή ηνπο εμαηξεηηθά δπζρεξή [Jacobsen, 2001]. Υο δηαρείξηζε ελλννχκε ηε δπλαηφηεηα λα κπνξνχκε λα ηα ελεκεξψλνπκε γηα ηπρφλ αιιαγέο, λα ηα αλαδεηνχκε, λα ηα ρξεζηκνπνηνχκε, λα ηα δηακνηξαδφκαζηε θαη λα ηα επαλαρξεζηκνπνηνχκε. Ζ κφλε βηψζηκε ιχζε πνπ έρεη πξνηαζεί ζην πξφβιεκα απηφ είλαη ν νξηζκφο ελφο ζπλφινπ κεηαδεδνκέλσλ πάλσ ζηα καζεζηαθά αληηθείκελα, δειαδή έλα ζχλνιν απφ ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα, πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πιήξε θαη αθξηβή πεξηγξαθή ηνπο. Γχν είλαη ηα πην γλσζηά πξφηππα κεηαδεδνκέλσλ γηα καζεζηαθά αληηθείκελα: ην πξφηππν Dublin Core θαη ην IEEE LOM (Learning Objects Meta-data). Ρα ζηνηρεία κεηαδεδνκέλσλ ηνπ πξνηχπνπ Dublin Core, πιήζνπο δεθαπέληε (15), παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. Πίλαθαο. Ρα κεηαδεδνκέλα ηνπ πξνηχπνπ Dublin Core 130

131 Όλνκα κεηαδεδνκέλνπ (DC Element Name) Πεξηγξαθηθόο νξηζκόο ησλ ζηνηρείσλ κεηαδεδνκέλσλ ηνπ Dublin Core standard Title Ρν φλνκα πνπ δίλεηαη ζηελ πεγή πιεξνθνξηψλ. (Ν ηίηινο είλαη ην φλνκα κε ην νπνίν ε πεγή είλαη επίζεκα γλσζηή.) Creator Ζ νληφηεηα ε νπνία επζχλεηαη αξρηθά γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο πεγήο. Subject Ρν ζέκα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο πεγήο. (Δθθξάδεηαη θπξίσο κε ιέμεηο θιεηδηά ή θψδηθεο ηαμηλφκεζεο θιάζεσλ.) Description Κηα έθζεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο πεγήο. (Κπνξεί λα εθθξαζηεί κε κηα ζχληνκε επηζθφπεζε, κε έλαλ πίλαθα πεξηερνκέλσλ, θ.ιπ.) Publisher Ζ νληφηεηα ε νπνία είλαη ππεχζπλε γηα ηε δηαζεζηκφηεηα ηεο πεγήο. Contributor Ζ νληφηεηα πνπ είλαη ππεχζπλε λα ζπλεηζθέξεη ζην πεξηερφκελν ηεο πεγήο. Date Ζ εκεξνκελία ελφο γεγνλφηνο ζηνλ θχθιν δσήο ηεο πεγήο. Type Ζ θχζε ή ην είδνο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο πεγήο. Format Ζ θπζηθή ή ςεθηαθή πινπνίεζε / ηππνπνίεζε ηεο πεγήο. Identifier Κηα ζαθήο αλαθνξά ζηελ πεγή κέζα έλα ζπγθεθξηκέλν πιαίζην. (URL, URI, DOI, θ.ιπ...) Source Κηα αλαθνξά ζηελ πεγή απφ ηελ νπνία πξνέξρεηαη / απνξξέεη ε παξνχζα πεγή. 131

132 Όλνκα κεηαδεδνκέλνπ (DC Element Name) Πεξηγξαθηθόο νξηζκόο ησλ ζηνηρείσλ κεηαδεδνκέλσλ ηνπ Dublin Core standard Language Ζ γιψζζα ηνπ πλεπκαηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηεο πεγήο. Relation Κηα αλαθνξά ζε κηα άιιε ζρεηηθή πεγή. Coverage Ζ επέθηαζε ή ν ζθνπφο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο πεγήο. Rights Ξιεξνθνξίεο γηα ηα δηθαηψκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε νπνηαδήπνηε ρξήζε ηεο πεγήο. (Γηθαηψκαηα Ξλεπκαηηθήο Ηδηνθηεζίαο) Ρν IEEE LOM είλαη πην ζχλζεην πξφηππν κεηαδεδνκέλσλ θη απνηειείηαη απφ ππνρξεσηηθά θαη πξναηξεηηθά κεηαδεδνκέλα πνπ είλαη ρσξηζκέλα ζε ελλέα θαηεγνξίεο: Γεληθά ζηνηρεία Πηνηρεία θχθινπ δσήο Πηνηρεία κεηα-κεηαδεδνκέλσλ Ρερληθά ζηνηρεία Δθπαηδεπηηθά ζηνηρεία Πηνηρεία δηθαησκάησλ Πηνηρεία ζρέζεσλ Πηνηρεία ζρνιίσλ Πηνηρεία ηαμηλφκεζεο Κε βάζε ηα πξφηππα κεηαδεδνκέλσλ θαηαζθεπάδνληαη εηδηθά ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ φπσο νη δηακεζνιαβεηέο καζεζηαθνχ πιηθνχ πνπ έρνπλ πξναλαθεξζεί. Πρεδίαζε Καζεζηαθήο Γηαδηθαζίαο (Learning Design) Έλα ζέκα πνπ είλαη απφ ηα πην ζεκαληηθά αιιά θαη απφ ηα πιένλ δχζθνια λα πξνηππνπνηεζνχλ, είλαη ε ζρεδίαζε ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Γηα ην ιφγν απηφ, ν νξγαληζκφο IMS έρεη αλαπηχμεη ηελ πξνδηαγξαθή Learning Design, κε ηελ νπνία κπνξνχλ λα πεξηγξαθνχλ δηάθνξεο παηδαγσγηθέο ζηξαηεγηθέο. Απηφ επηηπγράλεηαη, φρη κε ηελ 132

133 ζεκαζηνινγηθή πεξηγξαθή ησλ ζηξαηεγηθψλ αιιά κε κηα γεληθή θαη επέιηθηε γιψζζα πνπ επηηξέπεη ηελ αλαπαξάζηαζε απηψλ. Ζ γιψζζα απηή αξρηθά αλαπηχρζεθε απφ ην Αλνηθηφ Ξαλεπηζηήκην ηεο Νιιαλδίαο, κεηά απφ ελδειερή εμέηαζε θαη ζχγθξηζε ελφο εθηεηακέλνπ αξηζκνχ πξνζεγγίζεσλ. Έκθαζε δφζεθε ψζηε ε γιψζζα λα πεηχρεη κηα θαιή ηζνξξνπία αλάκεζα ζηε γεληθφηεηα θαη ζηε δπλαηφηεηα έθθξαζεο παηδαγσγηθψλ ζεσξηψλ. Κε ηε γιψζζα απηή είλαη δπλαηφλ λα πεξηγξαθνχλ νη ζπκκεηέρνληεο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία (καζεηέο, εθπαηδεπηηθνί, ζχκβνπινη, θνθ), νη ξφινη ηνπο, νη δηαζέζηκνη καζεζηαθνί φξνη θαη ηα παθέηα εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ νη ζπκκεηέρνληεο γηα λα πεηχρνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο κέζα απφ ελνξρεζηξσκέλεο δξάζεηο. Ζ πεξηγξαθή απηή κπνξεί λα «δηαβαζηεί» θαη εθηειεζηεί απφ θάπνην ζχζηεκα πνπ ππνζηεξίδεη ηελ πξνδηαγξαθή απηή. Ρν πην γλσζηφ ζχζηεκα είλαη ην CopperCore ( πάξρνπλ αληίζηνηρα αξθεηά εξγαιεία δεκηνπξγίαο ζρεδίσλ καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο (Koper and Tattersall, 2004). Ξαθεηάξηζκα Καζεζηαθνχ ιηθνχ (Content Packaging) Ζ πξνδηαγξαθή απηή νξίδεη ηε δνκή ηνπ πεξηερνκέλνπ ψζηε λα είλαη δπλαηή ε αληαιιαγή ηνπ κεηαμχ ησλ εξγαιείσλ ζπγγξαθήο θαη αλάπηπμεο καζεζηαθνχ πιηθνχ (authoring tools) θαη ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο. Ρν IMS Content Packaging απνηειεί ηελ πην θαηάιιειε πξνδηαγξαθή γηα ηε δφκεζε καζεζηαθνχ πεξηερνκέλνπ. Ρν πεξηερφκελν απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν θπζηθψλ αξρείσλ, καδί κε θαηάιιειε πεξηγξαθή ηεο δνκήο απηψλ ησλ πφξσλ, ψζηε λα είλαη δπλαηή ε παξνπζίαζή ηνπο. Δπίζεο πξνβιέπνληαη κεηαδεδνκέλα γηα ηνπο πφξνπο θαηά ην πξφηππν ηνπ LOM. Πχκθσλα κε ηελ πξνδηαγξαθή, ην ζχλνιν ησλ αξρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ ην παθέην καζεζηαθνχ πεξηερνκέλνπ πεξηέρεηαη ζε έλα κνλαδηθφ αξρείν ζε θαηάιιειε κνξθή (π.ρ..zip,.cab ) ην νπνίν νλνκάδεηαη Package Interchange File. Απηφ πεξηέρεη ππνρξεσηηθά έλα εηδηθφ XML αξρείν, ην νπνίν πεξηγξάθεη ηε ινγηθή νξγάλσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη νλνκάδεηαη αξρείν Manifest. Ρν αξρείν Manifest έρεη κηα ινγηθή νξγάλσζε, κε ηε κνξθή ζηνηρείσλ XML ε νπνία πεξηιακβάλεη: έλαλ ηνκέα κεηα-δεδνκέλσλ (Meta-data), φπνπ δίλνληαη πιεξνθνξίεο ζε θαηάιιειε κνξθή γηα ην ίδην ην παθέην, έλαλ ηνκέα νξγάλσζεο (Organizations section) φπνπ νξίδεηαη ε δνκή ηνπ πεξηερνκέλνπ κε ηε κνξθή ηεξαξρηθήο νξγάλσζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ, ηνλ ηνκέα Ξφξσλ (resources section) φπνπ ππάξρνπλ αλαθνξέο γηα ηα πξαγκαηηθά αξρεία πνπ ζπληζηνχλ ην πεξηερφκελν, κεηα-δεδνκέλα γηα απηά ηα αξρεία θαη αλαθνξέο ζε εμσηεξηθά αξρεία. Ζ παξαπάλσ δνκή είλαη δπλαηφλ λα πεξηέρεη άιιεο φκνηεο ππν-νξγαλψζεηο (sub-manifests). Έλα παθέην πεξηέρεη επίζεο ηα ίδηα ηα θπζηθά αξρεία πφξσλ, ηα νπνία πεξηγξάθνληαη ζην αξρείν manifest. Ρα αξρεία απηά είλαη δπλαηφλ λα νξγαλψλνληαη ζε ππν-θαηαιφγνπο. Ρν αξρείν manifest έρεη έλα πξνθαζνξηζκέλν φλνκα (imsmanifest.xml) θαη είλαη δπλαηφ λα πεξηέρεη πνιιαπιέο νξγαλψζεηο ησλ ίδησλ πφξσλ. 133

134 πάξρνπλ πνιιά ινγηζκηθά παθέηα πνπ νλνκάδνληαη ContentPackage editors, π.ρ. o Reload editor ( πνπ βνεζνχλ ηνπο ζπγγξαθείο ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ λα δνκήζνπλ θαη λα «παθεηάξνπλ» ηνπο καζεζηαθνχο πφξνπο ψζηε λα κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ζε ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο κάζεζεο ή λα πξνζθεξζνχλ ζηνπο καζεηέο γηα λα ηνπο κειεηήζνπλ κε ηε βνήζεηα ελφο ContentPackage player πνπ κνηάδεη ζαλ έλα θνηλφ δηαθπιιηζηή παγθνζκίνπ ηζηνχ (web browser) Ζ πξνδηαγξαθή SCORM H πξνδηαγξαθή SCORM (Sharable Content Object Reference Model) αλαπηχρζεθε απφ ην ADL(Advanced Destributed Learning), πξσηνβνπιία ηνπ ππνπξγείνπ Δζληθήο Άκπλαο ηεο Ακεξηθήο (Department of Defense). Πθνπφο ηεο SCORM είλαη λα ζπλελψζεη δηάθνξεο πξνδηαγξαθέο θαη πξφηππα. Απηή ηε ζηηγκή είλαη ηδηαίηεξα δεκνθηιήο. Ξαξέρεη έλα κνληέιν δνκήο θαη πινήγεζεο πεξηερνκέλνπ κε θχξην ζηφρν ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα. Γηαθξίλεη ηα παξαθάησ ηξία δνκηθά ζηνηρεία, κε θεληξηθή ηδέα ην φηη έλα κάζεκα (course) απνηειεί κία ζπιινγή απηψλ: Learning Units (LUs), ηα κηθξφηεξα εθπαηδεπηηθά ζηνηρεία ηα νπνία κπνξνχλ λα παξνπζηαζζνχλ ζε έλα καζεηή, φπσο κία HTML ζειίδα. Blocks, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη γηα θψιηαζκα. Έλα block κπνξεί λα πεξηιακβάλεη LUs θαη/ή άιια blocks (θσιηαζκέλα blocks) Objectives, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα θαζνξίζνπλ πξναπαηηνχκελα καζεκάησλ θαη λα αλαπαξαζηήζνπλ ηνπο ζηφρνπο ελφο καζήκαηνο. Κπνξεί λα είλαη απιά ή ζχλζεηα, αλάινγα κε ην αλ πεξηέρνπλ απιά ή πνιιαπιά LUs θαη blocks Δλ γέλεη, ην SCORM θαζνξίδεη πψο έλαο ρξήζηεο µπνξεί λα δεµηνπξγήζεη έλα µάζεµα ζπλαζξνίδνληαο αληηθείµελα πεξηερνµέλνπ, πνηνο είλαη ν ηχπνο απηψλ ησλ αληηθεηµέλσλ θαη πψο ρξεζηµνπνηνχληαη θαη αιιειεπηδξνχλ ζε έλα ζχζηεµα δηαρείξηζεο µάζεζεο θαη, ηέινο, ηη είδνπο δεδνµέλα αληαιιάζζνπλ αληηθείµελα πεξηερνµέλνπ ζε έλα ηέηνην ζχζηεµα. Ρα πεξηζζφηεξα ινγηζκηθά παθέηα πνπ «παθεηάξνπλ» πιηθφ (Content Package editors) κπνξνχλ λα εμάγνπλ ην πιηθφ θαη ζε κνξθή πνπ ζπλάδεη κε ηελ πξνδηαγξαθή SCORM. Δπίζεο γλσζηά εξγαιεία ζπγγξαθήο καζεζηαθνχ πιηθνχ φπσο ην Authorware ηεο Macromedia ή ην LRN ηεο Microsoft παθεηάξνπλ ην πιηθφ ζχκθσλα κε ηελ πξνδηαγξαθή SCORM. Βηβιηνγξαθία Duval, Δ. and Hodgins, W. (2003). A LOM Research Agenda, The Twelfth International World Wide Web Conference May, Budapest, Hungary.Collier & Robson. 134

135 Downes, S. (2003). E-Learning Decisions: Modes, Models and Strategies, Government Online Conference, Ottawa, 24-25, February Hodgins, W. and Conner, M. (2000). Everything you ever wanted to know about learning standards but were afraid to ask. Horton W., Horton K. (2003). E-learning Tools and Technologies: A consumer's guide for trainers, teachers, educators, and instructional designers. John Wiley & Sons. Jacobsen, P. (2001). Reusable learning objects, e-learning Magazine. November 2001 Koper, R and Tattersall, C, (2004). Learning Design: A Handbook on Modelling and Delivering Networked Education and Training. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg. McCormack, C. and Jones, J. D.(1997). Building a Web-based Education System, UK:Wiley Computer Publishing. Steeples, C. and Jones, C. (Eds) (2002) Issues in networked learning. Berlin: Springer. Θαιθάλεο,Γ.Θ,(2007), Δθ-Παηδεπηηθό ΔΡΓΑΣΗΡΙΟ θαη Δθ-Παηδεπηηθέο ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΦΤΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ,Ι.ην Δξγαζηήξην,ΙΙ.νη Σερλνινγίεο,Αζήλα Θνθθηλίδεο Γ., Η Θνθθηλά Η., Ξαπαγγειήο Κ., Knowledge Management & Semantic Web Οεηάιεο, Π. (επηκέιεηα έθδνζεο) (2005). Οη Πξνεγκέλεο Σερλνινγίεο Γηαδηθηύνπ ζηελ Τπεξεζία ηεο Μάζεζεο, Δθδφζεηο Θαζηαληψηεο ISBN X 135

136 ΔΝΟΣΗΣΑ 4 Υξήζε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ πγγξαθείο Δπαλζία Μαθξή Μπφηζαξε Γεψξγηνο Καιθάλεο αξάληνο Φπράξεο Βαζηιηθή Πεξάθε Αλαζηαζία Κπξθίλε Αηθαηεξίλε Καζηκάηε ηπιηαλφο Ισάλλνπ 136

137 4.1 Ιζηνξηθή εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζε ζρέζε κε ηελ εμέιημε ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ επηζηεκψλ ηεο Αγσγήο Ιζηνξηθή εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζε ζρέζε κε ηελ εμέιημε ηεο πιεξνθνξηθήο Ζ ρξήζε ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή θαη θαηάιιεινπ ινγηζκηθνχ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, ρξνλνινγείηαη ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1940, φηαλ Ακεξηθαλνί εξεπλεηέο αλέπηπμαλ ηνπο πξψηνπο πξνζνκνησηέο πηήζεο, νη νπνίνη ρξεζηκνπνηνχζαλ Ζ/ γηα ηελ πξνζνκνίσζε ησλ ηηκψλ ησλ νξγάλσλ ηνπ αεξνπιάλνπ. Απφ ηε επνρή ηνπ δεπηέξνπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ θαη κέρξη ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ παξαγφηαλ έηξερε ζε Ζ/ ηχπνπ mainframe. Ρν θφζηνο ηέηνησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ ήηαλ πνιχ κεγάιν θαη γηα ην ιφγν απηφ ηα ρξεζηκνπνηνχζαλ ειάρηζηα εξεπλεηηθά θέληξα θαη παλεπηζηήκηα. Ρν εθπαηδεπηηθφ ππνινγηζηηθφ ζχζηεκα PLATO πνπ αλαπηχρζεθε ην 1960 απφ ην παλεπηζηήκην ηνπ Illinois θαη ην αληίζηνηρν TICCIT ηεο εηαηξείαο MITRE Corporation, ζεσξνχληαη ηα πξψηα νινθιεξσκέλα εμεηδηθεπκέλα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχζαλ θαηάιιειν ινγηζκηθφ γηα ηελ θάιπςε ζπγθεθξηκέλσλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ. Πεκεηψλεηαη φηη ε έθδνζε PLATO IV (1972), δηέζεηε ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία πηνζεηήζεθαλ απφ ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ ηξνθνδφηεζε ηελ επεξρφκελε γεληά ησλ πξνζσπηθψλ Ζ/. Ρε δεθαεηία ηνπ 60 δεκηνπξγήζεθαλ, επίζεο νη εμεηδηθεπκέλεο γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ BASIC (1963) θαη LOGO (1967), νη νπνίεο απεπζπλφληνπζαλ θπξίσο ζε ζπνπδαζηέο γηα ηελ θάιπςε εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ. Ζ δεκηνπξγία ηνπ ALTAIR 8800, ηνπ πξψηνπ πξνζσπηθνχ Ζ/ ην 1975, έδσζε ηεξάζηηα ψζεζε ζηελ εμάπισζε ησλ Ζ/ θαη ζηελ αλάπηπμε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ. Ππγθεθξηκέλα ν ππνδεθαπιαζηαζκφο ηνπ θφζηνπο απφθηεζεο ελφο ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή (απφ ηα $ ζηα $), έδσζε ηε δπλαηφηεηα λα πξνκεζεπηνχλ Ζ/ πνιιά ζρνιεία, παλεπηζηήκηα θαη ηδηψηεο, κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία πνιιψλ εηαηξεηψλ παξαγσγήο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, κεξηθέο απφ ηηο νπνίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη κέρξη ζήκεξα, (π.ρ. Broderband θαη Learning Company). Ζ ζπλερήο εμάιινπ βειηίσζε ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ, επηηξέπεη ηε δηαξθή αλαβάζκηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ κε ηε ρξήζε ειθπζηηθφηεξσλ γξαθηθψλ πεξηβαιιφλησλ θαη ηελ ελζσκάησζε πνιπκεζηθνχ πιηθνχ (Wikipedia, 2007). 137

138 4.1.2 Ιζηνξηθή εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζε ζρέζε κε ηελ εμέιημε ησλ επηζηεκψλ ηεο Αγσγήο Νη έξεπλεο ηνπ Ivan Pavlov πάλσ ζηε ζπκπεξηθνξά αλζξψπσλ θαη δψσλ πνπ απαληνχλ ζε έλα εξέζηζκα, ελέπλεπζαλ ηνλ Thorndike, o νπνίνο επηθέληξσζε ην ελδηαθέξνλ ηνπ ζηηο ςπρνινγηθέο θαη ιηγφηεξν ζηηο θπζηνινγηθέο αξρέο κάζεζεο. Ξαξαηήξεζε φηη κηα απάληεζε δίλεηαη ή καζαίλεηαη θαιχηεξα φηαλ ζπλδέεηαη κε αληακνηβή, ηθαλνπνίεζε θαη ελίζρπζε. Ππλέρεηα ησλ παξαπάλσ απνηέιεζε ε θαηαζθεπή, ην 1926, απφ ηνλ Pressey ελφο κεραλήκαηνο γηα ηνλ έιεγρν ησλ απαληήζεσλ ησλ θνηηεηψλ ηνπ. Ν ζρεδηαζκφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο κεραλήο βαζίζηεθε ζηνπο λφκνπο ηεο κάζεζεο πνπ δηαηχπσζε ν Thorndike, έδηλε ηε ζσζηή απάληεζε θαη επέηξεπε ηε δηφξζσζε ησλ ιαζψλ. Πε ζπλέρεηα ησλ παξαπάλσ, ν Skinner ηζρπξίζηεθε φηη νη απαληήζεηο κπνξνχλ λα εληζρπζνχλ κε ηε ρξήζε θαηάιιεισλ ηερληθψλ δεκηνπξγίαο εξεζηζκάησλ πνπ νδεγνχλ ζηε κάζεζε, ε νπνία ειέγρεηαη κε βάζε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ (ζπκπεξηθνξηθέο ή κπηρεβηνξηζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο). Κε βάζε ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη φηη ε κέζνδνο δνθηκήο ιάζνπο (trial and error) αλαγνξεχεηαη ζε χςηζην καζεζηαθφ θξηηήξην. Ζ κεηαθνξά ησλ αξρψλ ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ ζηε δηδαθηηθή πξάμε δεκηνχξγεζαλ ην πιαίζην ηεο πξνγξακκαηηζκέλεο δηδαζθαιίαο, νη βαζηθέο αξρέο ηεο νπνίαο είλαη νη παξαθάησ: Ν καζεηήο εξγάδεηαη αηνκηθά θαη ζχκθσλα κε ηνπο δηθνχο ηνπ ξπζκνχο Ν καζεηήο πξνρσξά κε κηθξά βήκαηα, πξνζεθηηθά επηιεγκέλα Ν καζεηήο πξέπεη λα ελεκεξψλεηαη ακέζσο γηα ηα ιάζε πνπ θάλεη Κε βάζε ηα παξαπάλσ, ε αλάπηπμε ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο είλαη αλαπφθεπθηε θαη ήδε απφ ηα κέζα ηνπ 20 νπ αηψλα ν Skinner πξφηεηλε νη παξαπάλσ αξρέο λα εθαξκφδνληαη θαηά πξνηίκεζε απφ κεραλέο. Πχκθσλα κε ηνλ ίδην ν ππνινγηζηήο ζπληζηά ηελ χςηζηε δηδαθηηθή κεραλή γηα ηελ πινπνίεζε θαη ην ζρεδηαζκφ ησλ βεκάησλ πνπ θξίλνληαη αλαγθαία ζε κηα πξνγξακκαηηζκέλε δηδαζθαιία. Θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ πνπ κπνξεί λα βαζίδνληαη ζην ζπκπεξηθνξηθφ κνληέιν, είλαη φηη ην δηδαθηηθφ πιηθφ παξνπζηάδεηαη κε ζεηξηαθφ ηξφπν, απφ ην απιφ ζην ζχλζεην, κε άκεζε ελίζρπζε ζηηο ελδηάκεζεο απαληήζεηο. Ρν πεξηερφκελν δηακνξθψλεηαη κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα επηηξέπεη έλα εμαηνκηθεπκέλν ηξφπν κάζεζεο, αθνινπζψληαο πξνγξακκαηηζκέλα θείκελα ή πιηθφ πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ νζφλε ηνπ Ζ/. Θαηεγνξίεο εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ πνπ κπνξεί λα βαζίδνληαη ζην ζπκπεξηθνξηθφ κνληέιν είλαη νη παξαθάησ (Alessi & Trollip, 2000): 138

139 Λνγηζκηθφ παξνπζίαζεο: Ξξφθεηηαη γηα πξνγξάκκαηα πνπ αλαθέξνληαη κε ηε κνξθή δηαιέμεσλ (tutorials) ζε έλα εμεηδηθεπκέλν ζέκα πνπ αλαιχεηαη ζε βάζνο. Ν ππνινγηζηήο παξνπζηάδεη ηηο θαηλνχξηεο έλλνηεο κε ρξήζε θεηκέλνπ, παξαδεηγκάησλ, animation, video, πεξηγξαθήο, εξσηήζεσλ θαη πξνβιεκάησλ. Ν θχθινο πιεξνθνξία εξψηεζε αλάδξαζε επαλαιακβάλεηαη ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο εθαξκνγήο. Πξνγξάκκαηα εμάζθεζεο θαη εθαξκνγψλ (drill and practice): Ξεξηιακβάλνπλ έλα ζχλνιν εξσηήζεσλ αζθήζεσλ θαη απνβιέπνπλ ζηελ αλαδξαζηηθή απάληεζε. Γηδαθηηθά παηρλίδηα: Ρν παηρλίδη ρξεζηκνπνηείηαη σο θίλεηξν κε ζηφρν ηελ εζηίαζε ηεο πξνζνρήο ηνπ καζεηή ζην πεξηερφκελν, φπσο θαη ζηελ ελζάξξπλζε θαη πξναγσγή ηθαλνηήησλ κάζεζεο Πξνζνκνηψζεηο: Αλαπαξηζηνχλ θπζηθά ζπζηήκαηα κε ζηφρν ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ελλνηψλ θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο ησλ νληνηήησλ ηνπ ζπζηήκαηνο κε βάζεη λφκνπο, ζρέζεηο θιπ. Πηνλ αληίπνδα ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ, αλαπηχζζεηαη ε άπνςε φηη ε κειέηε ηεο παξαηεξήζηκεο ζπκπεξηθνξάο ζπλέβαιε ζηελ θαζνδεγνχκελε γλψζε, φρη φκσο θαη ζηελ απηφλνκε αλαθάιπςε ή επηλφεζε. Νη ζπκπεξηθνξηζηέο αγλννχζαλ ηηο λνεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ καζεηή, πνπ φπσο δηαπίζησλε ν Papert, ήηαλ ηθαλφο λα πξνγξακκαηίζεη, λα δηεξεπλήζεη θαη λα επηλνήζεη κφλνο ηνπ ζε έλα αλνηρηφ ππνινγηζηηθφ πεξηβάιινλ. Πνβαξφ αληίινγν ζηε ζπκπεξηθνξηθή ζεσξία, δηαηππψλεη θαη ε αλαπηπμηαθή ζεσξία ηνπ Jean Piaget. Ζ ζπγθεθξηκέλε ζεσξία αζρνιείηαη κε ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηεο λνεηηθήο εμέιημεο ηνπ παηδηνχ θαη ππνζηεξίδεη φηη ην παηδί αλαπηπζζφκελν θαηαζθεπάδεη ηηο γλσζηηθέο ηνπ δνκέο, ηηο λνεηηθέο απεηθνλίζεηο, θαη ηα λνεηηθά ζρήκαηα πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζεη ή λα εξκελεχζεη θπζηθέο εκπεηξίεο. Νη γλσζηηθέο δνκέο αλαπηχζζνληαη κε ηξφπν επάιιειν θαη κε απμαλφκελε πνιππινθφηεηα. Ν Bruner (1996) ζπλδχαζε ηα παξαπάλσ κε ηε ζσθξαηηθή έλλνηα ηεο κάζεζεο σο κηα δηαδηθαζία εζσηεξηθήο αλαδηνξγάλσζεο κέζσ ηεο αλαθαιππηηθήο κάζεζεο. Κε βάζε ηελ παξαπάλσ ζεσξία, ν καζεηήο καζαίλεη κέζα απφ πεηξακαηηζκφ θαη απφ ηα ιάζε ηνπ θαη αλαθαιχπηεη ηηο θαηλνχξηεο έλλνηεο. Ζ αλαθάιπςε ηεο γλψζεο πξέπεη λα είλαη ειεγρφκελε, λα δηαηππψλεηαη κε ζαθήλεηα ην πξφβιεκα ή ην πξνο δηεξεχλεζε θπζηθφ θαηλφκελν θαη ελ κέξεη θαη ε πνξεία πνπ ζα αθνινπζεζεί γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ή ηνπ θπζηθνχ θαηλνκέλνπ. Αλάινγα κε ηελ θξίζε ηνπ δηδάζθνληα, κπνξεί ε κάζεζε λα είλαη 139

140 ιηγφηεξν θαζνδεγνχκελε. Κπνξεί π.ρ. λα παξαιεθζεί ε πνξεία πνπ ν καζεηήο ζα αθνινπζήζεη θαη λα αθεζεί λα ηελ αλαθαιχςεη ν ίδηνο. Ν Ausubel (1968) έδσζε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ ππάξρνπζα γλψζε ηνπ καζεηή, ηελ νπνία ν δηδάζθσλ πξέπεη λα γλσξίζεη θαη πάλσ ζ απηή λα νηθνδνκήζεη ηε λέα γλψζε. Ζ θξάζε ηνπ Ausubel the most important single factor influencing learning is what the learner already knows. Ascertain this and teach him accordingly ραξαθηήξηζε κηα νιφθιεξε ςπρνγλσζηηθή ζεσξία γηα ηε κάζεζε, ηελ επνηθνδνκεηηθή ζεσξία. Κε βάζε ηε ζπγθεθξηκέλε ζεσξία: Νη καζεηέο δελ απνηεινχλ παζεηηθνχο δέθηεο, θέξνπλ πξνεγνχκελεο αληηιήςεηο θαη απφςεηο θαη είλαη ππεχζπλνη ηεο δηθήο ηνπο κάζεζεο. Ζ κάζεζε εκπιέθεη ην καζεηή κε ελεξγφ ηξφπν ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ξξνυπνζέηεη ηελ νηθνδφκεζε λνήκαηνο θαη ζπκβαίλεη ζπρλά κεηά απφ πξνζσπηθή δηαπξαγκάηεπζε. Ζ γλψζε νηθνδνκείηαη θαη αμηνινγείηαη απφ ην καζεηή σο πξνο ην βαζκφ πνπ ηαηξηάδεη κε ηελ ππάξρνπζα εκπεηξία ηνπ θαη είλαη ζπλεπήο κε άιιεο πιεπξέο ηεο γλψζεο ηνπ. Ζ δηδαζθαιία δελ είλαη απιά κεηάδνζε γλψζεο, αιιά πξνυπνζέηεη ηελ νξγάλσζε ηεο ηάμεο θαη ην ζρεδηαζκφ δξαζηεξηνηήησλ κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα πξνσζείηαη ε νηθνδφκεζε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο. Ρν παηδαγσγηθφ πεξηβάιινλ πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλαθαιππηηθή θαη ηελ επνηθνδνκεηηθή ζεσξία είλαη καζεηνθεληξηθφ θαη ε εθαξκνγή ηνπ απαηηεί έλα ππνινγηζηηθφ πεξηβάιινλ πνπ επηηξέπεη ζην καζεηή λα αιιειεπηδξάζεη κε απηφ, λα πξνβιεκαηηζηεί, λα ζρεδηάζεη, λα εθηειέζεη πεηξακαηηζκνχο θαη λα θαηαγξάςεη ηελ πξνζσπηθή αληίιεςε πνπ έρεη γηα κηα έλλνηα, ψζηε ζηε ζπλέρεηα κε ηελ θαηάιιειε θαζνδήγεζε απηή λα κεηαζρεκαηηζηεί ζε αληηθεηκεληθή επηζηεκνληθή έλλνηα. Απηφ βέβαηα πξέπεη λα γίλεηαη κε θαηάιιεια ζρεδηαζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, ψζηε λα ελεξγνπνηνχληαη ζθέςεηο θαη ζπδεηήζεηο ζρεηηθέο κε ην αληηθείκελν πνπ δηδάζθεηαη. Νη παξαπάλσ δηαπηζηψζεηο νδήγεζαλ ζηε δεκηνπξγία ηνπ δηεξεπλεηηθνχ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ (Πνινκσλίδνπ, 1999), ην νπνίν επηηξέπεη: Ρνλ πεηξακαηηζκφ θαη ηελ παξακεηξνπνίεζε ησλ θαηλνκέλσλ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ Ρε δπλαηφηεηα νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο κέζα απφ κηα δηαδηθαζία αλαδήηεζεο θαη θξίζεο ηεο πιεξνθνξίαο Ρε δπλαηφηεηα δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ησλ ελλνηψλ 140

141 Ρε δπλαηφηεηα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο θαη θνηλήο νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο κέζα απφ ζπδήηεζε, δηαπξαγκάηεπζε θαη αληηπαξάζεζε 141

142 4.2 Βαζηθέο θαηεγνξίεο ινγηζκηθνχ απφ πιεπξάο ραξαθηεξηζηηθψλ θαη απφ πιεπξάο δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε ηνπο Υο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ νξίδεηαη ην εμεηδηθεπκέλν ινγηζκηθφ πνπ κπνξεί λα ππνζηεξίμεη δηδαθηηθέο θαη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο (ΗΡ, 2002). Θαηεγνξηνπνηείηαη κε βάζε ηε ρξήζε ηνπ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, ην βαζκφ αιιειεπίδξαζεο θαη ηελ παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε, ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο (Alessi & Trollip, 2000): Μαζεζηαθή δηαδηθαζία Λνγηζκηθφ εμάζθεζεο εθαξκνγψλ (Drill and Practice) Απνβιέπεη ζηελ αλαδξαζηηθή απάληεζε ηνπ καζεηή θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα εμάζθεζε ησλ καζεηψλ πάλσ ζε χιε πνπ έρνπλ ήδε δηδαρζεί. Γεληθά δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα ην ρξεζηκνπνηεί ν δηδάζθσλ θαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ, αθνχ νη απαληήζεηο ησλ καζεηψλ κπνξνχλ λα θαηαρσξνχληαη γηα πεξαηηέξσ επεμεξγαζία. Λνγηζκηθφ παξνπζίαζεο ή δηαιέμεσλ (Tutorial) Ρν ζπγθεθξηκέλν είδνο ινγηζκηθνχ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα παξνπζίαζεο θπξίσο ζηνηρείσλ ζεσξίαο ζηνπο καζεηέο, ηα νπνία εληζρχνληαη κε ηε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ κέζσλ φπσο ήρν, θείκελν θαη ππεξθείκελν (ζπλδεδεκέλν κε δηαθνξεηηθά αξρεία), εηθφλεο, video θαη πξνζνκνηψζεηο. Νη παξνπζηάζεηο απηέο ζηνρεχνπλ ηφζν ζηελ πιεξέζηεξε θαηαλφεζε ηνπ θπζηθνχ θαηλνκέλνπ πνπ ε ζεσξία πεξηγξάθεη, φζν θαη ζηελ αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ καζεηψλ, θάλνληαο ην κάζεκα ειθπζηηθφηεξν Λνγηζκηθφ πξνζνκνίσζεο (Simulation) Κε ηνλ φξν ινγηζκηθφ πξνζνκνίσζεο, λννχληαη εθείλα ηα ινγηζκηθά ηα νπνία επηηξέπνπλ ηελ εηθνληθή αλαπαξάζηαζε θαη κνληεινπνίεζε ελφο θαηλνκέλνπ ή ελφο πξαγκαηηθνχ ζπζηήκαηνο, θάησ απφ ζπλζήθεο πνπ πξνζεγγίδνπλ ηηο πξαγκαηηθέο. Ππλήζσο ηα ινγηζκηθά απηά επηηξέπνπλ ζην ρξήζηε λα κεηαβάιιεη ηηο ζπλζήθεο θάησ απφ ηηο νπνίεο πξαγκαηνπνηείηαη ην εηθνληθφ πείξακα θαη λα θαηαλννχλ έηζη ηνλ ηξφπν πνπ ε κεηαβνιή απηή επεξεάδεη ηελ εμέιημε ηνπ θπζηθνχ θαηλνκέλνπ. Δλζσκαηψλνπλ έλα καζεκαηηθφ κνληέιν θαη γηα απηφ ζπρλά αλαθέξνληαη θαη σο κνληέια πξνζνκνίσζεο. Έλα κνληέιν πξνζνκνίσζεο είλαη επνκέλσο έλα ζχλνιν ππνζέζεσλ/ελεξγεηψλ/θαλφλσλ γηα ηε ιεηηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο, ηελ εμήγεζε ελφο θαηλνκέλνπ ή ηελ επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο εθθξαζκέλσλ ππφ κνξθή καζεκαηηθψλ ή ινγηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ αληηθεηκέλσλ ηνπ ζπζηήκαηνο θσδηθνπνηεκέλσλ ζε θάπνην ινγηζκηθφ ή ζε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ (Τπράξεο & Θππξηαλφο, 2006). 142

143 Λνγηζκηθφ επίιπζεο πξνβιεκάησλ (Problem Solving) θαη απηναμηνιφγεζεο Κέζα απφ ηελ δπλαηφηεηα αλάπηπμεο απφ ην καζεηή δηαθφξσλ ζηξαηεγηθψλ επίιπζεο, απνβιέπεη ζηελ απηναμηνιφγεζε ηνπ θαη ζηελ αλάδεημε ησλ αδπλακηψλ θαη παξαλνήζεσλ πνπ ηπρφλ έρεη. Γηδαθηηθά παηρλίδηα Έλα δειεαζηηθφ πεξηβάιινλ παηρληδηνχ είλαη ην θίλεηξν ψζηε λα ηεζνχλ θαη λα επηηεπρζνχλ ζπγθεθξηκέλνη δηδαθηηθνί θαη καζεζηαθνί ζηφρνη. Βαζκφ αιιειεπίδξαζεο Αλνηθηφ πεξηβάιινλ Νλνκάδεηαη ην πεξηβάιινλ κάζεζεο ην νπνίν ζρεδηάδεηαη κε βάζε ην γλσζηνζεσξεηηθφ πιαίζην ηνπ επνηθνδνκηζκνχ. Ρν πεξηβάιινλ απηφ απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν απφ πξσηαξρηθά αληηθείκελα θαη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο πνπ επηδξνχλ ζ απηά φπσο θαη έλα ζχλνιν απφ θαλφλεο πνπ δηέπνπλ απηή ηελ επίδξαζε. Κιεηζηφ πεξηβάιινλ Νλνκάδεηαη ην ινγηζκηθφ πνπ ππνζηεξίδεη ην παξαδνζηαθφ δαζθαινθεληξηθφ κνληέιν δηδαζθαιίαο. Υο θιεηζηά καζεζηαθά πεξηβάιινληα κάζεζεο κπνξνχλ λα ραξαθηεξηζηνχλ ηα ινγηζκηθά εμάζθεζεο, παξνπζίαζεο, ηα δηδαθηηθά παηρλίδηα θαη νη κε αιιειεπηδξαζηηθέο πξνζνκνηψζεηο. Παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε Γηεξεπλεηηθφ ινγηζκηθφ πνζηεξίδεηαη φηη ηα ινγηζκηθά δηεξεπλεηηθνχ ραξαθηήξα, κέζα απφ ηνπο θαηλνχξηνπο ηξφπνπο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο πνπ εηζάγνπλ θαη ππνζηεξίδνπλ, βνεζνχλ ηνπο καζεηέο ζηελ απφθηεζε λέσλ δεμηνηήησλ, νμχλνπλ ηελ αληίιεςή ηνπο θαη απνθηνχλ θξηηηθή ζθέςε θαη απηελέξγεηα. Ρα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δηεξεπλεηηθνχ ινγηζκηθνχ είλαη ηα παξαθάησ: o o o o Δπηηξέπεη ηνλ πεηξακαηηζκφ θαη ηελ παξακεηξνπνίεζε ησλ θαηλνκέλσλ Ξαξέρεη ηε δπλαηφηεηα νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο κέζα απφ κηα δηαδηθαζία αλαδήηεζεο θαη θξίζεο ηεο πιεξνθνξίαο Ξαξέρεη ηε δπλαηφηεηα δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ησλ ελλνηψλ Ξαξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο θαη θνηλήο νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο κέζα απφ ζπδήηεζε θαη αληηπαξάζεζε 143

144 4.3 Κξηηήξηα αμηνιφγεζεο, πιαίζην έληαμεο θαη θαηαιιειφηεηαο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Υο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ (Δ.Ι.), νξίδεηαη ην εμεηδηθεπκέλν ινγηζκηθφ πνπ ππνζηεξίδεη ηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία, κέζα ζην πιαίζην ελφο ζπγθεθξηκέλνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ. Ρν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ επηκνξθσηψλ ζα πξέπεη λα θαιχπηεη νξηζκέλα θξηηήξηα ηα νπνία ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηα ηερληθά, φζν θαη κε ηα εθπαηδεπηηθά θαη παηδαγσγηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά, πνπ ηειηθά ζα αμηνπνηεζνχλ πξνο φθεινο ηνπ ηειηθνχ απνδέθηε, ηνπ καζεηή (Reeves, 1997). Σερληθά ραξαθηεξηζηηθά Ρα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Δ.Ι. πξνδηαγξάθνληαη κε βάζε ην γεληθφ πιαίζην ησλ ηππνπνηεκέλσλ θξηηεξίσλ ISO , 2 θαη 3, ηα νπνία ειέγρνπλ έμη ηδηφηεηεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ πνηφηεηα νπνηνπδήπνηε ινγηζκηθνχ. Απηέο είλαη: ιεηηνπξγηθόηεηα, αμηνπηζηία, επρξεζηία, απνδνηηθόηεηα, ζπληεξεζηκόηεηα θαη κεηαθεξζηκόηεηα ζε δηάθνξα πεξηβάιινληα software θαη hardware. Ρα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά πνπ ζα επηιεγνχλ ζα πξέπεη: Λα εμαζθαιίδνπλ ηθαλνπνηεηηθή ιεηηνπξγηθόηεηα. Ππγθεθξηκέλα ην ΔΙ ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγεί κε βάζε ηα πξνδηαγεγξακκέλα απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή ηνπ ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά - ζε δηάθνξα πεξηβάιινληα θαη εθδφζεηο ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ θαη λα παξέρεη αζθάιεηα, ζε πεξίπησζε δηθηπαθήο ή δηαδηθηπαθήο ιεηηνπξγίαο. Λα είλαη αμηόπηζηα θαη ζπγθεθξηκέλα λα έρνπλ ειεγρζεί γηα ηπρφλ αηέιεηεο (bugs) ζηνλ θψδηθά ηνπο, λα παξνπζηάδνπλ αλνρή ζε βιάβεο θαη λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα αλάθακςεο. Λα είλαη εύρξεζηα, παξέρνληαο θαηαλνεηφ θαη ειθπζηηθφ πεξηβάιινλ δηεπαθήο κε ην ρξήζηε. Ζ ιεηηνπξγία ηνπο λα είλαη απνδνηηθή εμαζθαιίδνληαο ηαρχηεηα ζηελ εθηέιεζε ηνπ θψδηθα ηνπο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηε βέιηηζηε ρξήζε ησλ πφξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Λα παξέρνπλ δπλαηφηεηα ζπληήξεζεο, δίλνληαο ζην ρξήζηε ηε δπλαηφηεηα ειέγρνπ θαη ηξνπνπνηήζεσλ θάπνησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπο. Λα κεηαθέξνληαη θαη λα εγθαζίζηαληαη εχθνια ζε δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα. 144

145 ζνλ αθνξά ηελ επρξεζηία (usability), ν νξηζκφο ηεο δίλεηαη ζην πξφηππν ISO/DIS φπνπ πεξηγξάθεηαη σο ε ηθαλφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο λα εθπιεξψλεη ηηο πξνζδνθίεο ηνπ ρξήζηε. Ππγθεθξηκέλα, νξίδεηαη σο : «Ν βαζκφο ζηνλ νπνίν έλα ζχζηεκα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ρξήζηεο κε ζπγθεθξηκέλν πξνθίι κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ κε απνηειεζκαηηθφηεηα, απφδνζε θαη ηθαλνπνίεζε». Ρέινο, ε απνηειεζκαηηθφηεηα είλαη ζπλάξηεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ θαη παξακεηξνπνηείηαη κε βάζε ηε ζπλεθηηθφηεηα ησλ ζηφρσλ θαη ηελ αθξηβή εθηέιεζε απηψλ. Ζ απφδνζε είλαη ζπλάξηεζε ηεο κεηαβιεηήο απνηειεζκαηηθφηεηα ζηφρσλ/πφξνη ζπζηήκαηνο ελψ ε ηθαλνπνίεζε αθνξά ηελ δπλαηφηεηα ζρεηηθά εχθνιεο εθηέιεζεο δηεξγαζηψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ. Δθπαηδεπηηθά - Παηδαγσγηθά ραξαθηεξηζηηθά Πε αληίζεζε κε ηελ ηππνπνηεκέλε θαη γεληθά απνδεθηή πξαθηηθή αμηνιφγεζεο ησλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, δελ ππάξρεη έλα αληίζηνηρν απνδεθηφ κνληέιν αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπ ραξαθηεξηζηηθψλ. Πεκεηψλεηαη φηη ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ παξάγεηαη ζπλήζσο σο αλεμάξηεην πξντφλ θαη φρη σο κέξνο δηδαθηηθνχ πιηθνχ πνπ εμππεξεηεί ζπγθεθξηκέλν Ξξφγξακκα Ππνπδψλ. Αμίδεη επίζεο λα θαηαγξαθεί ε άπνςε φηη ηα θξηηήξηα επηινγήο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ γηα ρξήζε ζηελ ηάμε δελ πξέπεη ζε θακία πεξίπησζε λα είλαη ηερληθά αιιά παηδαγσγηθά θαη καζεζηαθά. Ζ εηζαγσγή ησλ Ρ.Ξ.Δ. ζηε Γηδαθηηθή πξαθηηθή έρεη δπν ζπληζηψζεο. Ζ πξψηε ζρεηίδεηαη κε ηελ επηινγή ησλ ζεκαηηθψλ ελνηήησλ θαη ηηο ηξνπνπνηήζεηο ηνπ Αλαιπηηθνχ Ξξνγξάκκαηνο, ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο ζχγρξνλεο επηζηεκνληθέο εμειίμεηο αιιά θαη ηηο αλάγθεο ηνπ ελήιηθα αιιά θαη ηελ αλάπηπμε ησλ Ρ.Ξ.Δ. πξνο ηελ θαηεχζπλζε δεκηνπξγίαο πεξηβαιιφλησλ πνπ ζα επλννχλ ηηο δηαδηθαζίεο ζθέςεο θαη ηηο γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο. Νη αξρέο επνκέλσο, πάλσ ζηηο νπνίεο ζα δνκεζεί έλα καζεζηαθφ πεξηβάιινλ πνπ ζα ελζσκαηψλνληαη νη Ρ.Ξ.Δ., είλαη νη εμήο (Squires & McDougall, 1994): Ν νξηζκφο ηνπ παηδαγσγηθνχ πιαηζίνπ. Ρν πιαίζην αλαθέξεηαη ζηηο γεληθέο παηδαγσγηθέο αξρέο, ηηο γλσζηηθέο δνκέο, ηηο δεμηφηεηεο, ηηο γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο θαη ηελ επηθαηξνπνίεζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ. Ζ θαηαζθεπή ηεο γλψζεο. Ζ θαηαζθεπή ηεο γλψζεο είλαη ην απνηέιεζκα κηαο ελεξγνχο δηαδηθαζίαο πνπ πεξηιακβάλεη φρη κφλν ηελ ζπζζψξεπζε λέαο γλψζεο αιιά θαη ηεο αλαζηνραζηηθήο δξάζεο πάληα κέζα ζην πιαίζην πνπ έρεη ήδε νξηζζεί. Ζ γλψζε επνκέλσο πνπ ζα δνκεζεί ζα είλαη ην απνηέιεζκα ησλ εκπεηξηψλ ηνπ εθπαηδεπφκελνπ θαη ησλ εξκελεηψλ ηνπ κέζα ζην πεξηβάιινλ κάζεζεο πνπ ζα έρεη 145

146 δεκηνπξγεζεί. Ρν πεξηβάιινλ κάζεζεο ζα πξέπεη επνκέλσο λα επηηξέπεη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο-ζε αηνκηθφ ή ζπιινγηθφ επίπεδν- λα εξκελεχνπλ κφλνη ηνπο ηα θαηλφκελα παξά λα δέρνληαη θαηεπζείαλ ηηο εξκελείεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ ζπλεξγαηηθφηεηα. Ζ ζπλεξγαηηθφηεηα ζα πξέπεη λα πξνθχπηεη κέζα απφ ηελ δηαδηθαζία κάζεζεο, ελψ ζηφρνο ηεο είλαη ε αλάπηπμε, ε εμέηαζε θαη ε αμηνιφγεζε δηαθνξεηηθψλ αληηιήςεσλ θαη ππνζέζεσλ θαη ε εμέηαζε ηνπ καζεζηαθνχ απνηειέζκαηνο γηα δηαθνξεηηθέο παξακέηξνπο ηεο ζπλεξγαηηθφηεηαο (π.ρ. εθηέιεζε θαζεθφλησλ γηα πξνβιήκαηα κηαο απάληεζεο, πξνβιήκαηα κε πνιιέο απαληήζεηο θιπ) θαη γηα δηάθνξεο δνκέο πξνζαξκνζηηθψλ πεξηβαιιφλησλ. Ζ δηαινγηθή αλαζηνραζηηθή δηαδηθαζία. Ζ δηαινγηθή αλαζηνραζηηθή δηαδηθαζία πξνθαιείηαη απφ ηελ ζπλεξγαηηθή κάζεζε, θαζψο νη εθπαηδεπφκελνη «αλαγθάδνληαη» λα δηαπξαγκαηεπζνχλ πάλσ ζε ζηξαηεγηθέο επίιπζεο απζεληηθψλ πξνβιεκάησλ. Κε βάζε ηα παξαπάλσ, είλαη πξνθαλέο φηη ε εθπφλεζε παηδαγσγηθψλ θαη καζεζηαθψλ θξηηεξίσλ πξνδηαγξαθψλ θαη αμηνιφγεζεο ηνπ Δ.Ι. είλαη ζχλζεηε δηαδηθαζία θαη πξέπεη λα ιακβάλεη ππ φςε ηεο πνιιέο παξακέηξνπο. Έλα κνληέιν αμηνιφγεζεο θαη πξνδηαγξαθήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ Δ.Ι. πνπ πξνηείλεηαη ζηε ζπλέρεηα, ιακβάλεη ππ φςε ηα παξαθάησ θξηηήξηα, νκαδνπνηεκέλα ζε εθπαηδεπηηθά θαη θξηηήξηα πεξηερνκέλνπ ηνπ Δ.Ι (Reeves, 1997). Δθπαηδεπηηθά θξηηήξηα Οκάδεο ρξεζηώλ πνπ απεπζύλεηαη: Ρα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά (ΔΙ) πνπ ζα πξνηαζνχλ ζα πξέπεη λα είλαη θαηάιιεια γηα ηηο ειηθίεο ησλ καζεηψλ φισλ ησλ βαζκίδσλ εθπάηδεπζεο θαη γηα ηε ρξήζε ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία δελ ζα απαηηνχλ δεμηφηεηεο αζχκβαηεο κε ηελ ειηθία θαη ηηο γλψζεηο ησλ καζεηψλ. Θεκαηνινγία θαη καζεζηαθή ζηνρνζεζία ηνπ Δ.Λ: Θα πξέπεη ε ζεκαηνινγία λα είλαη ζπκβαηή σο έλα βαζκφ-κε ηα ΑΞΠ. Δπηζεκαίλεηαη φηη ην Δ.Ι. πξέπεη λα ελζαξξχλεη ηε ζπλεξγαηηθή, ηε δηεξεπλεηηθή θαη ηε δεκηνπξγηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο. Τπνζηεξηθηηθό εθπαηδεπηηθό πιηθό, πνπ ζα βνεζάεη δηδάζθνληεο θαη καζεηέο, παξέρνληάο ηνπο π.ρ. πξνηάζεηο δηδαζθαιίαο, θχιια εξγαζίαο, θιπ. Ιθαλόηεηα πξνζαξκνγήο ζε επηκέξνπο αλάγθεο: Ρα πξνηεηλφκελα ΔΙ ζα πξέπεη λα παξέρνπλ δπλαηφηεηεο αλάδξαζεο θαη δεκηνπξγίαο πεξηβάιινληνο αλαθαιππηηθήο κάζεζεο. Δπίζεο ζα πξέπεη λα παξέρνπλ δπλαηφηεηα ηξνπνπνίεζεο, γηα δηδαζθαιία ηνπ ίδηνπ αληηθεηκέλνπ ζε δηαθνξεηηθέο ειηθίεο καζεηψλ. 146

147 ηξαηεγηθέο ελίζρπζεο ηεο ζπκκεηνρήο θαη ηεο πξνζνρήο ησλ καζεηώλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία: Ρα πξνηεηλφκελα ΔΙ ζα πξέπεη λα επηηξέπνπλ ηελ ζρεηηθά εχθνιε δεκηνπξγία εηθνληθψλ πεηξακαηηθψλ δηαηάμεσλ κε δπλαηφηεηα άκεζνπ ρεηξηζκνχ ησλ νληνηήησλ πνπ εκπιέθνληαη ζ απηέο, ψζηε λα θηλεηνπνηνχλ ηνπο καζεηέο θαη λα ηνπο νδεγνχλ ζε ζπλεξγαζία ή θαη αληαγσληζκφ ζην πιαίζην κηαο δξαζηεξηφηεηαο. Ρεαιηζηηθή πξνζνκνίσζε ελφο θπζηθνχ θαηλνκέλνπ ή πξαγκαηηθνχ ζπζηήκαηνο κε ηαπηφρξνλε εμαζθάιηζε ηεο κέγηζηεο δπλαηήο αμηνπηζηίαο θαη αθξίβεηαο ησλ αξηζκεηηθψλ ιχζεσλ ησλ ινγηζκηθψλ. Απηφ κπνξεί λα γίλεη εθηθηφ αλ ην ΔΙ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ζε παξακέηξνπο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ αμηνπηζηία ησλ αξηζκεηηθψλ κεζφδσλ επίιπζεο πνπ ρξεζηκνπνηεί. Ζ αμηνπηζηία κηαο πξνζνκνίσζεο ζπλδέεηαη κε ηελ εζσηεξηθή αλαπαξάζηαζε θαη κνληεινπνίεζε ελφο πξαγκαηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηνλ ηξφπν πνπ απηή ε αλαπαξάζηαζε παξνπζηάδεηαη ζην ρξήζηε. Ζ αμηνπηζηία ζπλδέεηαη επίζεο κε ην αλ κπνξεί ν ρξήζηεο λα ρεηξηζζεί ηα αληηθείκελα ηεο πξνζνκνίσζεο κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ ζα ηα ρεηξηδφηαλ ζηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν, κε ην ηη πξάγκαηη κπνξεί λα θάλεη κε ηε πξνζνκνίσζε θιπ. Ζ αηηηνιφγεζε ηεο ρξήζεο ηεο αμηνπηζηίαο σο δείθηε γηα ηελ πξνζνκνίσζε πξνέξρεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ε πςειήο αμηνπηζηίαο πξνζνκνίσζε βνεζά ηελ απφθηεζε γλψζεο φηαλ νη δηαθνξέο αλάκεζα ζην πξαγκαηηθφ θαη ην πξνζνκνησκέλν ζχζηεκα είλαη πνιχ κηθξέο (Τπράξεο, 2006). Γεκηνπξγία θαη ρξήζε κνλάδσλ εηζόδνπ: Ρν ΔΙ πξέπεη λα επηηξέπεη ηελ εχθνιε δεκηνπξγία θαη ρεηξηζκφ κνλάδσλ εηζφδνπ γηα ηηο παξακέηξνπο πνπ εκπιέθνληαη ζηελ πξνζνκνίσζε. Πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο: Ρα πξνηεηλφκελα ΔΙ ζα πξέπεη λα επηηξέπνπλ ηελ εχθνιε δεκηνπξγία δηαθνξεηηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ ελφο θπζηθνχ θαηλνκέλνπ. Υξήζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ: Ρα πξνηεηλφκελα ΔΙ ζα πξέπεη λα κπνξνχλ λα θαιχπηνπλ δηαθνξεηηθέο δηδαθηηθέο αλάγθεο, δειαδή λα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ ηάμε ζε κηα θιαζζηθή κεησπηθή δηδαζθαιία, ζε εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία, ζηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ θ.α. Δλίζρπζε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο: Ρα πξνηεηλφκελα ΔΙ ζα πξέπεη λα εληζρχνπλ ηνλ επαγσγηθφ θαη παξαγσγηθφ ηξφπν ζθέςεο. Γπλαηόηεηα αμηνιόγεζεο - απηναμηνιόγεζεο. Ρν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πξέπεη λα πξνζθέξεη πνηθηιία δηαδηθαζηψλ αμηνιφγεζεο θαη απηναμηνιφγεζεο. 147

148 Πεξηερφκελα Δ.Λ. 1. Πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά πεξηερνκέλσλ: Ρα πεξηερφκελα ησλ ΔΙ ζα πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη γηα ηελ επηζηεκνληθή ηνπο νξζφηεηα, ηελ πιεξφηεηα θαη ηε ζαθήλεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο. 2. Καηαιιειόηεηα: Νη καζεηέο ζα πξέπεη λα θαηαλννχλ ηελ πιεξνθνξία πνπ ην ινγηζκηθφ παξνπζηάδεη θαη γηα ην ιφγν απηφ ην ιεμηιφγην θαη ε ζχληαμε ησλ θεηκέλσλ πνπ παξαηίζεληαη γξαπηά ή πξνθνξηθά πξέπεη λα είλαη θαηάιιεια γηα ηελ ειηθία θαη ην γλσζηηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ. 3. Γνκή: Ζ νξγάλσζε ηεο πιεξνθνξίαο πνπ παξέρεηαη, πξέπεη λα δηεπθνιχλεη ηε δηαδηθαζία ηεο πξννδεπηηθήο αθνκνίσζεο ελλνηψλ. ΠΡΟΓΙΑΓΡΑΦΔ ΤΝΟΓΔΤΣΙΚΧΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΧΝ Νη ζπλνδεπηηθέο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ επηκνξθσηψλ ζα πξέπεη λα ηνπο ππνζηεξίδνπλ ηφζν ζηε δηαδηθαζία εθκάζεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ φζν θαη ζηε δηαδηθαζία ηεθκεξίσζεο θαη ζπγγξαθήο δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ, κε ρξήζε ησλ πξναλαθεξζέλησλ ΔΙ. Γηα ην ιφγν απηφ πξνηείλεηαη νη ππνςήθηνη επηκνξθσηέο λα έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο: Ρα πιήξε εγρεηξίδηα ρξήζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ (θαηά πξνηίκεζε ζηελ ειιεληθή γιψζζα). Ξιήξσο ηεθκεξησκέλεο πξφηππεο δηδαθηηθέο πξνηάζεηο. Ρν επηκνξθσηηθφ πιηθφ πξέπεη λα πεξηέρεη ή λα παξαπέκπεη ζε αζθήζεηο, πξνβιήκαηα θαη ζελάξηα, επηιεγκέλα έηζη ψζηε λα ππνβνεζνχλ ηελ αθνκνίσζε ηεο πεξηερφκελεο γλψζεο απφ ηνλ επηκνξθνχκελν. Δθηελή βηβιηνγξαθία θαη παξαπνκπέο ζε αμηφινγνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο φπνπ ν επηκνξθνχκελνο Έρεη πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ηα ζέκαηα πνπ πξαγκαηεχεηαη. Έρεη ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο κε άιινπο ρξήζηεο ή επηκνξθσηέο, ψζηε κέζσ αληαιιαγήο απφςεσλ θαη πιεξνθνξηψλ λα πξνσζείηαη ε ζπλεξγαηηθή δηάζηαζε ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 148

149 Alessi, S.M. & Trollip, S.R. (2000). Multimedia for learning: Methods and development, Boston, MA: Allyn & Bacon. Ausubel, D. P. (1968). Educational Psychology, A Cognitive View, New York: Holt, Rinehart and Winston. Bruner, J. (1996). The Culture of Education, Cambridge, MA: Harvard University Press. Reeves, T. C. (1997). Established and emerging evaluation paradigms for instructional design. In C. R. Dills & A. J. Romiszowski (Eds.), Instructional development paradigms (pp ). Englewood Cliffs, New Jersey: Educational Technology Publications Squires, D. and A. McDougall (1994). Choosing and Using Educational Software: A Teacher s Guide, The Falmer Press. Wikipedia (2007), Educational Software, Γηαζέζηκν on: (πξνζπειάζηεθε ζηηο ) ΗΡ (2002). Δθπαηδεπηηθό Λνγηζκηθό: Πξώηε γλσξηκία κε δηαζέζηκν εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό, ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ: Δπηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ΡΞΔ ζηελ εθπαίδεπζε, Ξάηξα Πνινκσλίδνπ Σ. (1999), Δθπαηδεπηηθή ηερλνινγία: Μέζα, πιηθά, δηδαθηηθή ρξήζε θαη αμηνπνίεζε, Δθδφζεηο Θαζηαληψηε, Αζήλα. Τπράξεο, Π. (2006). Αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληώλ ζηελ Δθπαίδεπζε (Σ.Π.Δ.). Αμηνπηζηία, Δγθπξόηεηα θαη Πξνδηαγξαθέο ησλ Λνγηζκηθώλ-Σν ελάξην κε ρξήζε Σ.Π.Δ. Ζκεξίδα ηνπ Κεηαπηπρηαθνχ Ξξνγξάκκαηνο ηνπ ΞΡΓΔ ηνπ παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ. Οφδνο Τπράξεο Π. & Φξαγθάθεο Θ. (2006). Ζ ρξήζε ησλ Ρερλνινγηψλ Ξιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληψλ γηα ηελ αλάπηπμε κεηαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ θαη ε ρξήζε δηαδηθηπαθνχ εξγαιείνπ γηα ηελ αμηνιφγεζή ηνπο, Πξαθηηθά ηνπ ζπλεδξίνπ ηεο ΔΣΠΔ (Διιεληθήο Δπηζηεκνληθήο Έλσζεο Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληώλ ζηελ Δθπαίδεπζε). Θεζζαινλίθε 5-8 Νθησβξίνπ 2006,

150 4.4 Παξνπζίαζε, εμεξεχλεζε θαη ρξήζε πθηζηάκελνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ (Λνγηζκηθφ ΤΠΔΠΘ) Γξαζηεξηφηεηεο Πηνλ θαηάινγν παξνπζηάδνληαη ηα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ "Ξηζηνπνηεκέλσλ Ινγηζκηθψλ" γηα φιεο ηηο εηδηθφηεηεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ εθπαίδεπζε ησλ επηκνξθσηψλ θαη ζηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Νη αληίζηνηρεο κε ηα ινγηζκηθά απηά δξαζηεξηφηεηεο ζα πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ ζηα ζπλνδεπηηθά βηβιία (βηβιίν θαζεγεηή θαη καζεηή) Α/ Όλνκα Βαζκίδα Καηεγνξία Γλσζηηθφ χληνκε Πεξηγξαθή Πνχ έρεη ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΠΔΡΙΟΡΙΜΟΙ Α Λνγηζκηθνχ Δθπ/ζεο αληηθείκελν απνζηαιεί (Έγθξηζε ΣΗΝ ΑΓΔΙΑ (πνπ Π.Ι.); ΥΡΗΗ απεπζχλεηαη): Γ ΓΤ ΔΛ ΣΔΔ 1 Κχηηαξν, κηα Θεηηθέο Βηνινγία Ξνιπκεζηθφ εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ Πε ηε κειέηε ηεο ε 345 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ Πφιε (Cell City) Δπηζηήκεο Βηνινγίαο θαη ζπγθεθξηκέλα Πε ηε κειέηε ησλ θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ (Μαζεκαηηθά θπηηάξσλ. Ζ δνκή θαη νη ιεηηνπξγίεο ησλ θπηηάξσλ ηνπ ΤπΔΠΘ. CD -Φπζηθή- παξνπζηάδνληαη κέζα απφ ηελ αλαινγία κε ηε δνκή Rom Υεκεία- θαη ηηο ιεηηνπξγίεο ησλ ζχγρξνλσλ πφιεσλ ινγηζκηθνχ: ζε Βηνινγία) 80 επηκνξθσηέο 2 Αλαθαιχπησ ηε Θεηηθέο Βηνινγία, Απφ ηα πιένλ δεκνθηιή πξντφληα ζην ρψξν ηεο ε 350 ζρνιηθά 350 ΥΟΛΔΙΑ Φχζε Δπηζηήκεο Αλζξσπνινγία κειέηεο θαη ηεο πνιπκεζηθήο παξνπζίαζεο ησλ εξγαζηήξηα, ζην ΚΙΡΚΗ (Eyewitness (Μαζεκαηηθά κπζηηθψλ ηνπ θπζηθνχ θφζκνπ κε πξνζεγκέλα θαη πιαίζην ηεο Encyclopedia of -Φπζηθή- εληππσζηαθά γξαθηθά, πνηθηιία animations, video θαη Κίξθεο Nature) Υεκεία- αλαιπηηθέο αθεγήζεηο κε κεγάιν βαζκφ Βηνινγία) επηζηεκνληθήο ιεπηνκέξεηαο 150

151 3 Δγθπθινπαίδεηα Θεηηθέο Βηνινγία, Ξνηνηηθφο πνιπκεζηθφο εθπαηδεπηηθφο ηίηινο πνπ ε 329 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ ηνπ Αλζξσπίλνπ Δπηζηήκεο Αλζξσπνινγία πξαγκαηεχεηαη ζέκαηα ζρεηηθά κε ην αλζξψπηλν θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ ψκαηνο (The (Μαζεκαηηθά- ζψκα. Ξξνζθέξεηαη Πε ηε κειέηε -κέζα απφ κία ηνπ ΤπΔΠΘ. εη Ultimate Human Φπζηθή- δηαδηθαζία θαζνδεγνχκελεο αλαθάιπςεο- ησλ εγρεηξηδίσλ Body) Υεκεία- θπζηθψλ δηαδηθαζηψλ, ησλ έκβησλ φλησλ θαη ηεο ινγηζκηθνχ: ζε Βηνινγία) ιεηηνπξγίαο ηνπο 80 επηκνξθσηέο 4 Cabri Geometry Θεηηθέο Γεσκεηξία, Γηαινγηθφ πεξηβάιινλ Πε ηε δηδαζθαιία θαη ε 345 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ II Δπηζηήκεο Άιγεβξα, θαηαζθεπή γεσκεηξηθψλ ελλνηψλ κέζα απφ θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ (Μαζεκαηηθά- Σξηγσλνκεηξία πεηξακαηηζκφ, δηεξεχλεζε θαη άκεζν ρεηξηζκφ ησλ ηνπ ΤπΔΠΘ. CD Φπζηθή- γεσκεηξηθψλ ζρεκάησλ θαη αληηθεηκέλσλ Rom Υεκεία- ινγηζκηθνχ: ζε Βηνινγία) 80 επηκνξθσηέο 5 The Geometer's Θεηηθέο Γεσκεηξία, Αλνηθηφ πεξηβάιινλ δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο πνπ ε 329 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ SKETCHPAD Δπηζηήκεο Άιγεβξα, επηηξέπεη ηελ άκεζε δηαρείξηζε ησλ καζεκαηηθψλ θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ (Μαζεκαηηθά- Σξηγσλνκεηξία αληηθεηκέλσλ θαη ζρεκάησλ θαζψο θαη ηελ ηνπ ΤπΔΠΘ. εη Φπζηθή- επεμεξγαζία ηνπο απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο. Ζ εγρεηξηδίσλ Υεκεία- δπλαηφηεηα ηεο θίλεζεο θαη ηεο παξαθνινχζεζεο ινγηζκηθνχ: ζε Βηνινγία) ησλ αιιαγψλ ησλ ζηνηρείσλ θαη ησλ κεγεζψλ ηνπ 80 επηκνξθσηέο ζρήκαηνο δηεπθνιχλεη ηελ εηθαζία θαη ηνλ πεηξακαηηζκφ ζηα Καζεκαηηθά 6 MODELLUS Θεηηθέο Γηαζεκαηηθφ - Γπλακηθφ εξγαιείν Πε ηε δηαινγηθή θαηαζθεπή θαη ε 350 ζρνιεία, ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο Μαζεκαηηθά, δηεξεχλεζε καζεκαηηθψλ κνληέισλ. Ξαξέρεη ζηνπο ζε θνξείο ηνπ ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Μαζεκαηηθά- Φπζηθή καζεηέο ηε δπλαηφηεηα λα θαηαζθεπάδνπλ, λα ΤπΔΠΘ θαη ζε 80 ΥΟΛΔΙΑ - Φπζηθή- πξνζνκνηψλνπλ θαη λα αλαιχνπλ κνληέια κε επηκνξθ. αθνξα φια ηα Υεκεία- δηαινγηθφ ηξφπν Δπίζεο, ην ζρνιεία Βηνινγία) παθέην έρεη Γεπηεξνβάζκηα δηαηεζεί ζε ο Δθπαίδεπζεο 151

152 ζεκαληηθφ εληφο θαη εθηφο αξηζκφ ειιεληθήο ελδηαθεξφκελσλ επηθξάηεηαο εθπαηδεπηηθψλ/ ζρνιείσλ 7 Αλαθαιχπησ ηε Θεηηθέο Δθπαίδεπζε Ξνιπκεζηθφ εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ Πε ηνλ πιαλήηε ε 345 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ ΓΗ (Eyewitness Δπηζηήκεο Γε. Θαηαηνπηζηηθά θείκελα, ζηαηηθέο θαη θηλνχκελεο θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ Virtual Reality (Μαζεκαηηθά- εηθφλεο, πξνζνκνηψζεηο θαη βίληεν δίλνπλ ζηνλ ηνπ ΤπΔΠΘ. CD Earth Quest) Φπζηθή- θαζεγεηή ηελ δπλαηφηεηα λα δηδάμεη ζέκαηα ησλ Rom Υεκεία- θπζηθψλ επηζηεκψλ κε ειθπζηηθφ θαη δπλακηθφ ηξφπν ινγηζκηθνχ: ζε Βηνινγία) 80 επηκνξθσηέο 8 SimCalc Θεηηθέο Μαζεκαηηθά, Δξγαιείν Πε ηε δηδαζθαιία ηεο Άιγεβξαο, πνπ ε 350 ζρνιηθά 350 ΥΟΛΔΙΑ Mathworlds Δπηζηήκεο Φπζηθή ζπλδπάδεη ηελ αξηζκεηηθή θαη ηε γξαθηθή παξάζηαζε εξγαζηήξηα, ζην ΟΓΤΔΙΑ (Μαζεκαηηθά- κηαο ζπλάξηεζεο θαζψο θαη ηελ πξνζνκνίσζε ηεο πιαίζην ηεο Φπζηθή- αληίζηνηρεο θίλεζεο πνπ απηή εθθξάδεη, Κίξθεο Υεκεία- παξνηξχλνληαο ηνλ καζεηή λα αλαπηχμεη Βηνινγία) πξσηνβνπιία θαη δξάζε θαηά ηε κειέηε ησλ ζπλαξηήζεσλ 9 Function Probe Θεηηθέο Μαζεκαηηθά, Ξνιπεπνπηηθφ εξγαιείν Πε ηε ζχγρξνλε άιγεβξα, ε 345 ζρνιεία ΥΟΛΔΙΑ Δπηζηήκεο Φπζηθή ηελ ηξηγσλνκεηξία θαη ηελ αλάιπζε, πνπ επηηξέπεη ηε θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ (Μαζεκαηηθά- δηεξεχλεζε ησλ ζπλαξηήζεσλ θαη ηελ καζεκαηηθή ηνπ ΤπΔΠΘ. CD Φπζηθή- κνληεινπνίεζε Rom Υεκεία- ινγηζκηθνχ: ζε Βηνινγία) 80 επηκνξθσηέο 11 Interactive Θεηηθέο Φπζηθή Αλνηρηφ πεξηβάιινλ κάζεζεο-εξγαζηήξην θίλεζεο ε 329 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ Physics Δπηζηήκεο ζηνλ Ζ/ πνπ πξνζνκνηψλεη ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ (Μαζεκαηηθά- Κεραληθήο ηνπ Λεχησλα ηνπ ΤπΔΠΘ. εη 152

153 Φπζηθή- εγρεηξηδίσλ Υεκεία- ινγηζκηθνχ: ζε Βηνινγία) 80 επηκνξθσηέο 12 Chemistry Set Θεηηθέο Υεκεία Ξνιπκεζηθή εγθπθινπαίδεηα Σεκείαο πνπ θαιχπηεη ε 350 ζρνιηθά 350 ΥΟΛΔΙΑ 2000 Δπηζηήκεο έλα κεγάιν θάζκα απηήο ηεο επηζηεκνληθήο εξγαζηήξηα, ζην ΚΙΡΚΗ (Μαζεκαηηθά- πεξηνρήο. Σξεζηκνπνηεί εηθφλεο, video, animations, πιαίζην ηεο Φπζηθή- slides, πξνζνκνηψζεηο, θείκελν, ήρν Κίξθεο Υεκεία- Βηνινγία) 14 Σαμηλνκνχκε Θεηηθέο Δπηζηήκεο (Φπζηθή - Υεκεία - Γεσγξαθία, Ιζηνξία, Γιψζζα, Φπζηθή, Ινγηζκηθφ δηεξεπλεηηθνχ ραξαθηήξα Πε ηελ θαηαλφεζε ελλνηψλ δηαρείξηζεο πιεξνθνξίαο θαη δεδνκέλσλ Μαζεκαηηθά - Υεκεία, Έλλνηεο Βηνινγία) ηαηηζηηθήο ε πάλσ απφ 100 ζρνιεία ηεο ΟΓΤΔΙΑ θαη ζε ζεκαληηθφ αξηζκφ επηκνξθσηψλ ΔΥΔΙ ΣΑΛΔΙ ΟΛΑ ΣΑ ΓΙΑ ΔΛΛΗΝΙΚΑ ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΥΟΛΔΙΑ - αθνξα φια ηα ζρνιεία Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 15 ΓΑΙΑ ΙΙ Θεηηθέο Γεσγξαθία, Δθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ απνηεινχκελν απφ 7 ΓΔΝ ΔΥΔΙ Δπηζηήκεο Φπζηθή, κηθξφθνζκνπο Πε ηε δηδαζθαιία θαηλνκέλσλ πνπ ΑΠΟΣΑΛΔΙ a.cti.gr/penelo (Φπζηθή - Μαζεκαηηθά, ζρεηίδνληαη κε ηε ΓΖ, κε δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε 5 pe/ Υεκεία - Αζηξνλνκία, γλσζηηθψλ αληηθείκελσλ Μαζεκαηηθά - Ιζηνξία Βηνινγία) Δπηζηεκψλ θαη Σερλνινγίαο 16 Υεισλφθνζκνη Θεηηθέο Γηαζεκαηηθφ κε Ινγηζκηθφ δηεξεπλεηηθνχ ραξαθηήξα Πε ηα ε πάλσ απφ ΔΥΔΙ ΣΑΛΔΙ ΟΛΑ ΣΑ 153

154 Δπηζηήκεο έκθαζε ζηα (Φπζηθή - Μαζεκαηηθά Υεκεία - Μαζεκαηηθά - Βηνινγία) καζεκαηηθά κε δπλαηφηεηεο θαηαζθεπήο γξαθηθψλ 100 ζρνιεία ηεο καζεκαηηθψλ κνληέισλ θαη δπλακηθνχ ρεηξηζκνχ ΟΓΤΔΙΑ θαη ηνπο βαζηζκέλν ζηε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ LOGO ζε ζεκαληηθφ αξηζκφ επηκνξθσηψλ ΓΙΑ ΔΛΛΗΝΙΚΑ ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΥΟΛΔΙΑ - αθνξα φια ηα ζρνιεία Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 17 Γηαζηεκηθφ Θεηηθέο Ιζηνξία, Ινγηζκηθφ ζπνλδπισηήο κνξθήο κε ε κεκνλσκέλα ΝΑΙ, ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ ρνιείν Δπηζηήκεο Βηνινγία, αληηθεηκελνζηξαθή πξνγξακκαηηζκφ. Έρεη ηε κνξθή ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - Φπζηθή, παηρληδηνχ θαη δηαπξαγκαηεχεηαη ζέκαηα ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - Μαζεκαηηθά Αζηξνλνκίαο, Καζεκαηηθψλ (ζπλαξηήζεηο, ζε νξηζκέλνπο ΥΟΛΔΙΑ αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - δηαλχζκαηα, ζθαίξα ), Βηνινγίαο (θχηηαξν, επηκνξθσηέο. ζρνιεία Βηνινγία) γελεηηθή ), Νηθνινγίαο θαη Ηζηνξίαο (αλαθαιχςεηο, Γεπηεξνβάζκηα αλαγέλλεζε) ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 18 ηαηηζηηθή Θεηηθέο Μαζεκαηηθά Δθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ αμηνπνηεί ην Excel κε ε 15 Eληαία ΝΑΙ, ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο ζηφρν ηελ θαηαλφεζε ζηαηηζηηθψλ κεγεζψλ & Λχθεηα. ΠΙΛΟΣΙΚΗ ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - δηαδηθαζηψλ. Θαιχπηεη ηηο ελφηεηεο: Γεδνκέλα, ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - Δπεμεξγαζία Γεδνκέλσλ, Ξαξνπζίαζε Γεδνκέλσλ ΣΑ 15 αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - ΥΟΛΔΙΑ ΣΟΤ ζρνιεία Βηνινγία) ΔΛΠΗΝΟΡΑ Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο 154

155 επηθξάηεηαο 19 Πξσηέαο Θεηηθέο Μαζεκαηηθά Ινγηζκηθφ δηεξεπλεηηθνχ θαη πεηξακαηηθνχ ραξαθηήξα ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο (Πηζαλφηεηεο πνπ παξέρεη δπλαηφηεηεο ζπγγξαθήο, ζχλζεζεο, δεκφζηα ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - θαη ηαηηζηηθή) νπηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ Πε ηε δηδαζθαιία Γπκλάζηα ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - Ξηζαλνηήησλ θαη Πηαηηζηηθήο (1892) θαη αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - Δληαία Λχθεηα ζρνιεία Βηνινγία) (1303) ηεο Γεπηεξνβάζκηα ρψξαο. ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 20 ΙΡΙ Θεηηθέο Μαζεκαηηθά, Ζ ηέρλε ησλ καζεκαηηθψλ θαη ηα καζεκαηηθά ηεο ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο Καιιηηερληθά ηέρλεο. Ξαξέρεη ηε δπλαηφηεηα θαηαζθεπήο δεκφζηα ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - δηαθνζκεηηθψλ κνηίβσλ κε ρξήζε αιγνξίζκσλ, Γπκλάζηα ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - γεσκεηξηθψλ θαη αξρηηεθηνληθψλ θαηαζθεπψλ θ.η.ι (1892) ηεο αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - ρψξαο. ζρνιεία Βηνινγία) Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 21 ΓΑΙΑ Θεηηθέο Δπηζηήκεο (Φπζηθή - Υεκεία - Μαζεκαηηθά - Βηνινγία) Μαζεκαηηθά, Φπζηθή, Γεσγξαθία Γηαζπλδεφκελνη κηθξφθνζκνη πνιπκέζσλ Πε ηε ε πάλσ απφ δηαζεκαηηθή δηεξεχλεζε ηεο γεο, βαζηδφκελν ζηελ 100 ζρνιεία ηεο πεηξακαηηθή έξεπλα. Κειεηά ηα γεσγξαθηθά ΟΓΤΔΙΑ θαη ραξαθηεξηζηηθά ηεο γεο, ηα καγλεηηθά ηεο πεδία, ηελ ζε ζεκαληηθφ θίλεζε ησλ δνξπθφξσλ αξηζκφ επηκνξθσηψλ ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΟΓΤΔΙΑ ΥΡΗΗ ΣΑ ΥΟΛΔΙΑ 155

156 22 Γεκηνπξγφο Θεηηθέο Μαζεκαηηθά, Ξεξηβάιινλ έθθξαζεο, κνληεινπνίεζεο θαη ε πάλσ απφ ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ Μνληέισλ Δπηζηήκεο Φπζηθή, επηθνηλσλίαο Πε ηελ αλάπηπμε ηεο κάζεζεο, ηεο 100 ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΟΓΤΔΙΑ (Φπζηθή - Οηθηαθή θαληαζίαο θαη ηεο ζθέςεο. Δπηηξέπεη ηελ ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ Υεκεία - Οηθνλνκία, νπηηθνπνίεζε ζπιινγηζηηθψλ κνληέισλ κε εθαξκνγή ζε ζεκαληηθφ ΥΟΛΔΙΑ Μαζεκαηηθά - Βηνινγία ζηα Καζεκαηηθά (αλαινγίεο) αιιά θαη ζε άιια αξηζκφ Βηνινγία) γλσζηηθά αληηθείκελα φπσο: θηλεκαηηθή, δπλακηθή, επηκνξθσηψλ δσνινγία, κνληέια ιήςεο απνθάζεσλ θ.η.ι 23 Γεκηνπξγφο Θεηηθέο Μαζεκαηηθά, Ξεξηβάιινλ κνληεινπνίεζεο κε ηε ρξήζε ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΛΑ ΣΑ Μνληέισλ ΙΙ Δπηζηήκεο Φπζηθή, «αληηθεηκέλσλ».πνζηεξίδεη ηε δεκηνπξγία ΑΠΟΣΑΛΔΙ ΣΑΛΔΙ ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - Πεξηβαιινληηθή πνηνηηθψλ, εκηπνζνηηθψλ θαη πνζνηηθψλ κνληέισλ, ΑΚΟΜΗ ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - Δθπαίδεπζε, επηηξέπεη ηε δηεξεχλεζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ νξίσλ ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - Πιεξνθνξηθή, ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο θαη παξέρεη ελαιιαθηηθνχο ζρνιεία Βηνινγία) Βηνινγία, ηξφπνπο έθθξαζεο θαη νπηηθήο αλαπαξάζηαζεο Γεπηεξνβάζκηα Υεκεία, Οηθηαθή ο Δθπαίδεπζεο Οηθνλνκία εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 25 Δθπαηδεπηηθφ Θεηηθέο Φπζηθή Ξεξηιακβάλεη εηθνληθά εξγαζηήξηα Πε ηηο αθφινπζεο ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Λνγηζκηθφ ζηε Δπηζηήκεο ζεκαηηθέο ελφηεηεο: Ζιεθηξηζκφο, Θεξκφηεηα, Νπηηθή δεκφζηα ΔΛΛΗΝΙΚΑ Φπζηθή (Φπζηθή - θαη Κεραληθή. Ζ κειέηε ησλ δηαθφξσλ θαηλνκέλσλ Γπκλάζηα ΥΟΛΔΙΑ - Γπκλαζίνπ Υεκεία - γίλεηαη κε πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο φπσο: (1892) ηεο αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - πξνζνκνίσζε πεηξακάησλ, δηαγξάκκαηα, γξαθηθέο ρψξαο. ζρνιεία Βηνινγία) παξαζηάζεηο, ζσκαηηδηαθά κνληέια ηεο δνκήο ηεο Γεπηεξνβάζκηα χιεο, δηαλχζκαηα, θ.α ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 156

157 26 Φπζηθή Λπθείνπ Θεηηθέο Φπζηθή Ρν 1ν CD (Φπζηθή Η) παξνπζηάδεη ηηο ελφηεηεο: ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ (Φπζηθή Ι, Δπηζηήκεο Κεραληθή, Θεξκνδπλακηθή θαη Κνξηαθή Φπζηθή, δεκφζηα Δληαία ΔΛΛΗΝΙΚΑ Φπζηθή ΙΙ) (Φπζηθή - Κεραληθέο Ραιαληψζεηο - Θχκαηα. Ρν 2ν CD (Φπζηθή Λχθεηα (1303) ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - ΗΗ) παξνπζηάδεη ηηο ελφηεηεο: Ζιεθηξηζκφο, ηεο ρψξαο. αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - Καγλεηηζκφο, Νπηηθή, Κνληέξλα Φπζηθή. Ρν ζρνιεία Βηνινγία) ινγηζκηθφ πεξηιακβάλεη ζεσξία, πξνζνκνηψζεηο, Γεπηεξνβάζκηα αζθήζεηο θαη βηληενζθνπεκέλα πεηξάκαηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 27 Μηθξφθνζκνη γηα Θεηηθέο Φπζηθή Ινγηζκηθφ δηεξεπλεηηθνχ ραξαθηήξα κε αληηθείκελν ε πάλσ απφ ΔΥΔΙ ΣΑΛΔΙ ΟΛΑ ΣΑ ηε Γηαηήξεζε ηεο Δπηζηήκεο ηνλ πεηξακαηηζκφ θαη ηε κειέηε ηνπ θαηλνκέλνπ 100 ζρνιεία ηεο ΓΙΑ ΔΛΛΗΝΙΚΑ Δλέξγεηαο (Φπζηθή - δηαηήξεζεο ηεο ελέξγεηαο θαηά ηελ θίλεζε ζψκαηνο ΟΓΤΔΙΑ θαη ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - (κπάιαο) ζε θεθιηκέλν επίπεδν ζε ζεκαληηθφ αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - αξηζκφ ζρνιεία Βηνινγία) επηκνξθσηψλ Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 28 ΔΦΣΔΚΠΔΜ Θεηηθέο Φπζηθή Ρν εξγαζηήξην Φπζηθήο ηνπ Γπκλαζίνπ σο ε κεκνλσκέλα ΝΑΙ, ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο ηερλνινγηθφ θέληξν παγθφζκηαο επηθνηλσλίαο θαη ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - κάζεζεο. Ξεξηέρεη πεηξάκαηα, πξνζνκνηψζεηο θαη ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - πνιπκεζηθφ πιηθφ κε αληηθείκελν ηα κεραληθά, ζε νξηζκέλνπο ΥΟΛΔΙΑ αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - ερεηηθά θαη ειεθηξνκαγλεηηθά θχκαηα επηκνξθσηέο. ζρνιεία Βηνινγία) Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο 157

158 ειιεληθήο επηθξάηεηαο 29 Φπζηθή Θεηηθέο Δπηζηήκεο (Φπζηθή - Υεκεία - Μαζεκαηηθά - Βηνινγία) Φπζηθή Πεηξά πεηξακάησλ - πξνζνκνηψζεσλ θαηλνκέλσλ πνπ ε 15 Eληαία δελ κπνξνχλ λα εμεγεζνχλ κε απιή παξαηήξεζε Λχθεηα ή/θαη κε πεηξάκαηα ζην εξγαζηήξην. Δηδηθφηεξα ην ινγηζκηθφ αζρνιείηαη κε ηελ νπηηθή, ηνλ ειεθηξνκαγλεηηζκφ θαη ηε κεραληθή ΝΑΙ, ΓΙΑ 15 ΥΟΛΔΙΑ ΠΙΛΟΣΙΚΗ ΔΛΠΗΝΧΡ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΑ 15 ΥΟΛΔΙΑ ΣΟΤ ΔΛΠΗΝΟΡΑ 30 Πνιιαπιέο Θεηηθέο Φπζηθή, Γηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε (επηζηεκνινγηθή- ε νξηζκέλνπο ΟΛΑ ΣΑ Αλαπαξαζηάζεηο Δπηζηήκεο Ιζηνξία, θηινζνθηθή) κέζσ πνιιαπιψλ αλαπαξαζηάζεσλ ζηε επηκνξθσηέο. ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - Φηινζνθία δηδαζθαιία ησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ. Ξεξηέρεη ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - πξνζνκνηψζεηο πεηξακάησλ Πε ηελ θίλεζε ζην αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - θεθιηκέλν επίπεδν, Πε ηηο δηαδνρηθέο θηλήζεηο ζρνιεία Βηνινγία) ζσκάησλ, Πε ην ειεθηξηθφ πεδίν θαη ηα ινγηθά Γεπηεξνβάζκηα θπθιψκαηα θαη άιια. Ξεξηιακβάλνληαη επίζεο ο Δθπαίδεπζεο θείκελα ηζηνξίαο ησλ επηζηεκψλ ζρεηηθά κε ηα εληφο θαη εθηφο πξνζνκνησκέλα πεηξάκαηα ειιεληθήο επηθξάηεηαο 31 Μηθξφθνζκνη Θεηηθέο Φπζηθή, Νινθιεξσκέλν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ ε κεκνλσκέλα ΝΑΙ, ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ Γηαλπζκάησλ Δπηζηήκεο Μαζεκαηηθά ππνζηεξηδφκελν απφ ππνινγηζηέο θαη δίθηπν Πε ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - επηιεγκέλα ζέκαηα ζηε θπζηθή θαη ηα καζεκαηηθά. ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - Δμεηάδνληαη νη έλλνηεο ζέζεο - κεηαηφπηζεο θίλεζεο, ζε νξηζκέλνπο ΥΟΛΔΙΑ αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - δχλακεο, δχλακεο - θίλεζεο, δχλακεο νξκήο επηκνξθσηέο. ζρνιεία Βηνινγία) Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο 158

159 επηθξάηεηαο 32.Δ.Π Θεηηθέο Φπζηθή, Υεκεία Πχλζεην εξγαζηεξηαθφ πεξηβάιινλ κε ρξήζε ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο (Θεξκφηεηα, πνιπκέζσλ. Δπηηξέπεη κέζσ πξνζνκνηψζεσλ ηνλ δεκφζηα ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - Θεξκνδπλακηθή πεηξακαηηζκφ ζηα ζέκαηα Θεξκνδπλακηθήο θαη Γπκλάζηα ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - ) Θεξκφηεηαο. (1892) θαη αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - Δληαία Λχθεηα ζρνιεία Βηνινγία) (1303) ηεο Γεπηεξνβάζκηα ρψξαο. ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 33 Πεξηβάιινλ Θεηηθέο Φπζηθή, Γηαζεκαηηθφ πνιπκεζηθφ εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ Πε ε κεκνλσκέλα ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο Υεκεία, ηελ εληαία αληηκεηψπηζε ζεκάησλ πνπ άπηνληαη ηεο ζρνιεία ηεο ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - Βηνινγία Βηνινγίαο, Σεκείαο, Φπζηθήο, Ρερλνινγίαο θαη ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - Αγσγήο γείαο. Δμεηάδεη κεηαμχ άιισλ θαηλφκελα ζε νξηζκέλνπο αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - δηαηήξεζεο ηεο ελέξγεηαο θαζψο θαη δνκήο ησλ επηκνξθσηέο. ζρνιεία Βηνινγία) ρεκηθψλ ζηνηρείσλ πνπ επεξεάδνπλ ηε δσή Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 34 Γεκφθξηηνο Θεηηθέο Δπηζηήκεο (Φπζηθή - Υεκεία - Μαζεκαηηθά - Βηνινγία) Φπζηθή, Υεκεία, Πεξηβάιινλ- Οηθνινγία Γηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ κε ε κεκνλσκέλα εθαξκνγή ζηε θπζηθή θαη ζηε ρεκεία. πνζηεξίδεη ηε ζρνιεία ηεο δηδαζθαιία ησλ ελλνηψλ ηεο Δλέξγεηαο θαη ηνπ ΟΓΤΔΙΑ θαη Αηφκνπ ζε νξηζκέλνπο επηκνξθσηέο. ΝΑΙ, ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΔΛΛΗΝΙΚΑ ΥΡΗΗ ΣΑ ΥΟΛΔΙΑ - ΥΟΛΔΙΑ αθνξα φια ηα ζρνιεία Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο 159

160 εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 35 Λεχθηππνο Θεηηθέο Υεκεία Ρν ινγηζκηθφ απηφ παξνπζηάδεη ζέκαηα απφ ηηο ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο παξαθάησ ελφηεηεο: Γνκή αηφκνπ Ξεξηνδηθφο δεκφζηα Δληαία ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Φπζηθή - Ξίλαθαο θαη ρεκηθνί δεζκνί Νμέα - Βάζεηο - Άιαηα Λχθεηα (1303) ΥΟΛΔΙΑ - Υεκεία - Ζιεθηξνρεκεία Σεκηθή Ηζνξξνπία Πε ηηο ελφηεηεο ηεο ρψξαο. αθνξα φια ηα Μαζεκαηηθά - απηέο ππάξρνπλ video, πξνζνκνηψζεηο, πεηξάκαηα, ζρνιεία Βηνινγία) εξσηήζεηο, θ.α Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 36 Υεκεία Θεηηθέο Υεκεία Πεηξά πεηξακάησλ πξνζνκνηψζεσλ θαηλνκέλσλ πνπ ε 15 Δληαία ΝΑΙ, ΓΙΑ 15 ΥΟΛΔΙΑ Δπηζηήκεο αθνξνχλ ηελ αηνκηθή δνκή, ηνπο λφκνπο ησλ Λχθεηα ΠΙΛΟΣΙΚΗ ΔΛΠΗΝΧΡ (Φπζηθή - αεξίσλ, ηνπο ρεκηθνχο δεζκνχο, ηα δηαιχκαηα, ηε ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ Υεκεία - ξαδηελέξγεηα θ.η.ι. (ΙΘΔΗΝ) ΣΑ 15 Μαζεκαηηθά - ΥΟΛΔΙΑ ΣΟΤ Βηνινγία) ΔΛΠΗΝΟΡΑ 37 ΥΗ.ΠΟ.ΛΟ Θεηηθέο Υεκεία, Δθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ δηαδξαζηηθψλ πνιπκέζσλ ε πάλσ απφ ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ Δπηζηήκεο Βηνινγία, Πε ηε δηδαζθαιία ηεο Σεκείαο. Αλαθέξεηαη ζηε 100 ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΟΓΤΔΙΑ (Φπζηθή - Φπζηθή, δηάθξηζε θπζηθψλ θαη ρεκηθψλ θαηλνκέλσλ, ζηα ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ Υεκεία - Πεξηβάιινλ, πιηθά θαη ηηο ηδηφηεηέο ηνπο, ζηηο ρεκηθέο αληηδξάζεηο ζε ζεκαληηθφ ΥΟΛΔΙΑ Μαζεκαηηθά - Γεσγξαθία θ.η.ι αξηζκφ Βηνινγία) επηκνξθσηψλ. 38 Όςεηο ηεο Θεσξεηηθέο Θξεζθεπηηθά Ππγθξηηηθφο ηξφπνο παξνπζίαζεο ζηνηρείσλ ησλ ε 350 ζρνιηθά 350 ΥΟΛΔΙΑ Θξεζθείαο Δπηζηήκεο θχξησλ ζξεζθεηψλ παγθνζκίσο. Σαξαθηεξίδεηαη απφ εξγαζηήξηα, ζην ΚΙΡΚΗ 160

161 (Aspects of κηα δηάζεζε νπδεηεξφηεηαο αλάκεζα ζηηο ζξεζθείεο πιαίζην ηεο Religion) πνπ παξνπζηάδεη, θαζψο ν ρξήζηεο-καζεηήο Κίξθεο πινεγείηαη ζην πεξηερφκελν ηνπ ινγηζκηθνχ κέζα απφ νζφλεο νη νπνίεο δελ δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα κε ηελ επηιεγείζα ζξεζθεία 39 Ιζηνξηθφο Θεσξεηηθέο Ιζηνξία Ηζηνξηθφο Άηιαληαο, νδεγφο ζηελ ηζηνξία ηεο ε 350 ζρνιηθά 350 ΥΟΛΔΙΑ Άηιαληαο Δπηζηήκεο Δπξψπεο, ηεο Κέζεο Αλαηνιήο θαη ηεο Βφξεηαο εξγαζηήξηα, ζην ΚΙΡΚΗ CENTENNIA Αθξηθήο θαηά ηελ 2ε ρηιηεηία κ.σ., βαζηζκέλνο ζε κηα πιαίζην ηεο πινχζηα αθνινπζία ραξηψλ, παξνπζηάδεη, κέζα απφ Κίξθεο αιιαγέο ζπλφξσλ ηελ ηζηνξηθή δηαδξνκή φισλ ησλ απηνθξαηνξηψλ, βαζηιείσλ θαη εζληθψλ θξαηψλ ησλ πξναλαθεξζέλησλ πεξηνρψλ 40 Γεκφζηνο θαη Θεσξεηηθέο Αξραία Ξαξνπζηάδνληαη ζέκαηα φπσο: Πε ηνλ ηδησηηθφ βίν: Ρν ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Ιδησηηθφο Βίνο Δπηζηήκεο Διιεληθά παηδί θαη ν θφζκνο ηνπ, Δθεβηθή ειηθία, Δθπαίδεπζε, δεκφζηα ΔΛΛΗΝΙΚΑ ζηελ Αξραία (Αξραία & Έλδπζε, Γηαηξνθή, Νηθνγελεηαθή δσή, Ρξίηε ειηθία - Γπκλάζηα ΥΟΛΔΙΑ - Διιάδα Νέα Διιεληθά, Θάλαηνο, Θαηνηθία - Έπηπια - Πθεχε. Πε ηνλ δεκφζην (1892) θαη αθνξα φια ηα Ιζηνξία, βίν: Θξεζθεία - Θξεζθεπηηθφο βίνο, Γξάκκαηα - Δληαία Λχθεηα ζρνιεία Θξεζθεπηηθά) Δπηζηήκεο, Θνηλσληθή νξγάλσζε, Κνπζηθή - Θέαηξν. (1303) ηεο Γεπηεξνβάζκηα Ζ παξνπζίαζε ησλ ζεκάησλ γίλεηαη κε πνιπκεζηθφ ρψξαο. ο Δθπαίδεπζεο ηξφπν εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 41 Αξραία Αηηηθή Θεσξεηηθέο Αξραία Ξεξηβάιινλ κειέηεο αξραίσλ ειιεληθψλ θεηκέλσλ & ε 15 Eληαία ΝΑΙ, ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ Πεδνγξαθία Δπηζηήκεο Διιεληθά ησλ κεηαθξάζεψλ ηνπο κε ηε κέζνδν ησλ Λχθεηα θαη ζε ΠΙΛΟΣΙΚΗ ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Αξραία & ζηνηρηζκέλσλ θεηκέλσλ Ξεξηιακβάλεη 36 νξηζκέλνπο ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΥΟΛΔΙΑ - Νέα Διιεληθά, απνζπάζκαηα ησλ Αξηζηνηέιε, Ξιάησλα, Ιπζία, επηκνξθσηέο. ΣΑ 15 αθνξα φια ηα Ιζηνξία, Ηζνθξάηε, Μελνθψληα θαη Θνπθπδίδε. ΥΟΛΔΙΑ ΣΟΤ ζρνιεία Γεπηεξνβάζκηα 161

162 Θξεζθεπηηθά) ΔΛΠΗΝΟΡΑ ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 42 ΘΤΜΗΙ Θεσξεηηθέο Δπηζηήκεο (Αξραία & Αξραία Διιεληθά, Ιζηνξία Νέα Διιεληθά, Ιζηνξία, Θξεζθεπηηθά) Ζ ζεηξά CD-ROM ΘΚΖΠΗΠ («Ζξφδνηνο+», «Αλζνιφγην», «Νκεξηθά Έπε») κε αθεηεξία επηιεγκέλα θείκελα απφ ηελ αξραηνειιεληθή Γξακκαηεία, ζηνρεχεη ζηελ δηδαζθαιία ηεο αξραίαο ειιεληθήο γιψζζαο κε ζηνηρεία ηζηνξίαο, πνιηηηζκνχ θαη αξραηνινγίαο x a.cti.gr/penelo pe/ 43 ΘΤΜΗΙ: Θεσξεηηθέο Αξραία Γηδαζθαιία ηεο αξραίαο ειιεληθήο γιψζζαο, ε πάλσ απφ ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ Ηξφδνηνο Δπηζηήκεο Διιεληθά, πνιηηηζκνχ θαη ηζηνξίαο κε βάζε ηα θείκελα ηνπ 100 ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΟΓΤΔΙΑ (Αξραία & Ιζηνξία Ζξνδφηνπ ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ Νέα Διιεληθά, ζε ζεκαληηθφ ΥΟΛΔΙΑ Ιζηνξία, αξηζκφ Θξεζθεπηηθά) επηκνξθσηψλ 44 Γιψζζα ε Θεσξεηηθέο Γισζζζηθή Ρν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ αλαπηχζζεηαη γχξσ απφ ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Διιεληθή: Οη Δπηζηήκεο Γηδαζθαιία ηηο εμήο ζεκαηηθέο ελφηεηεο: Ηζηνξία ηεο ειιεληθήο δεκφζηα ΔΛΛΗΝΙΚΑ πεξηπέηεηεο ησλ (Αξραία & γιψζζαο Ιεμηιφγην ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, Πεκαζία Γπκλάζηα ΥΟΛΔΙΑ - ιέμεσλ Νέα Διιεληθά, ησλ ιέμεσλ, Γισζζηθέο πνηθηιίεο, Γισζζηθή (1892) θαη αθνξα φια ηα Ιζηνξία, έθθξαζε. Ζ πξνζέγγηζε θάζε γισζζηθνχ ζέκαηνο Δληαία Λχθεηα ζρνιεία Θξεζθεπηηθά) πξαγκαηνπνηείηαη κε πνηθίινπο ηξφπνπο: εηζαγσγή (1303) ηεο Γεπηεξνβάζκηα ζηελ επξχηεξε ζεκαηηθή πεξηνρή, θεηκελνθεληξηθή ρψξαο. ο Δθπαίδεπζεο πξνζέγγηζε, εξσηήζεηο, πνηθηιία δξαζηεξηνηήησλ εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 45 Τπνδείγκαηα Θεσξεηηθέο Θξεζθεπηηθά Ινγηζκηθφ κε ηε κνξθή παηρληδηνχ, δηεξεπλεηηθνχ ε κεκνλσκέλα ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ 162

163 Δπηζηήκεο ραξαθηήξα πνπ βαζίδεηαη ζε ηερληθέο ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ "ΟΓΤΔΑ" (Αξραία & αιιειεπίδξαζεο. Ν καζεηήο επηιέγνληαο ηνλ ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ Νέα Διιεληθά, θαηάιιειν εμνπιηζκφ θαιείηαη λα θέξεη ζε πέξαο κηα ζε νξηζκέλνπο ΥΟΛΔΙΑ - Ιζηνξία, απνζηνιή ζηελ Διιάδα ηεο βπδαληηλήο επνρήο επηκνξθσηέο. Γεπηεξνβάζκηα Θξεζθεπηηθά) Δθπαίδεπζε 46 Σν 21 ελ Πισ Θεσξεηηθέο Θξεζθεπηηθά Ινγηζκηθφ κε ηε κνξθή παηρληδηνχ, δηεξεπλεηηθνχ ε κεκνλσκέλα ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ Δπηζηήκεο ραξαθηήξα πνπ βαζίδεηαη ζε ηερληθέο ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΟΓΤΔΙΑ (Αξραία & αιιειεπίδξαζεο. Ν καζεηήο επηιέγνληαο ηνλ ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ Νέα Διιεληθά, θαηάιιειν εμνπιηζκφ θαιείηαη λα θέξεη ζε πέξαο κηα ζε νξηζκέλνπο ΥΟΛΔΙΑ - Ιζηνξία, απνζηνιή ζηελ Διιάδα ηεο βπδαληηλήο επνρήο επηκνξθσηέο. Γεπηεξνβάζκηα Θξεζθεπηηθά) Δθπαίδεπζε 51 Γηάλνηα Θεσξεηηθέο Ιζηνξία Ρν ινγηζκηθφ αλαθέξεηαη ζηελ πεξίνδν ησλ ε κεκνλσκέλα ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ Δπηζηήκεο πξντζηνξηθψλ ρξφλσλ θαη ηνπ κπθελατθνχ ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΟΓΤΔΙΑ (Αξραία & πνιηηηζκνχ. Βαζίδεηαη ζηε δηεξεχλεζε ζπλφινπ ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ Νέα Διιεληθά, πνιπκεζηθήο πιεξνθνξίαο θαη πεγψλ Πε ηε ζπιινγή ζε νξηζκέλνπο ΥΟΛΔΙΑ - Ιζηνξία, ζηνηρείσλ θαη ηε ζχλζεζε εξγαζηψλ επηκνξθσηέο. Γεπηεξνβάζκηα Θξεζθεπηηθά) Δθπαίδεπζε 52 Ιζηνξία Θεσξεηηθέο Ιζηνξία Ινγηζκηθφ γηα ηελ Α', Β θαη Γ' Γπκλαζίνπ ην νπνίν ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Γπκλαζίνπ "ΣΑ Δπηζηήκεο πεξηιακβάλεη ζελάξηα πνπ ππνζηεξίδνπλ αληίζηνηρεο δεκφζηα ΔΛΛΗΝΙΚΑ ΙΥΝΗ ΣΧΝ (Αξραία & δηδαθηηθέο ελφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ θαη Γπκλάζηα ΥΟΛΔΙΑ - ΑΡΥΑΙΧΝ ΜΑ Νέα Διιεληθά, αθνξνχλ ηελ Αξραία Διιάδα, ηνπο Βπδαληηλνχο (1892) ηεο αθνξα φια ηα ΠΡΟΓΟΝΧΝ", Ιζηνξία, ρξφλνπο θαη ηε Λεφηεξε Ηζηνξία. Ξεξηιακβάλνληαη ρψξαο. ζρνιεία "ΑΠΟ ΣΟ ΠΑΡΟΝ Θξεζθεπηηθά) δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο, κειέηε ηζηνξηθψλ πεγψλ, Γεπηεξνβάζκηα ΣΟ ΠΑΡΔΛΘΟΝ" δηεξεχλεζε πξνβιεκάησλ, πνιιέο πιεξνθνξίεο θαη ο Δθπαίδεπζεο θαη " ΓΗΜΟΙΟ πινχζην πνιπκεζηθφ πιηθφ εληφο θαη εθηφο ΚΑΙ ΙΓΙΧΣΙΚΟ ειιεληθήο ΒΙΟ ΣΗΝ επηθξάηεηαο 163

164 ΑΡΥΑΙΑ ΔΛΛΑΓΑ" 53 Μπθελατθφο Θεσξεηηθέο Ιζηνξία Ινγηζκηθφ δηεξεπλεηηθνχ ραξαθηήξα κε αληηθείκελν ε πάλσ απφ ΟΛΑ ΣΑ Πνιηηηζκφο Δπηζηήκεο ηε κειέηε ηνπ κπθελατθνχ πνιηηηζκνχ κέζα απφ 100 ζρνιεία ηεο ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Αξραία & αξραηνινγηθά επξήκαηα. Ν καζεηήο ζε ξφιν ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΟΛΔΙΑ - Νέα Διιεληθά, αξραηνιφγνπ δηελεξγεί αλαζθαθέο ζε αξραηνινγηθνχο ζε ζεκαληηθφ αθνξα φια ηα Ιζηνξία, ρψξνπο θαη πξνζπαζεί λα αλαπιάζεη θαη λα αξηζκφ ζρνιεία Θξεζθεπηηθά) εξκελεχζεη ηε δσή ζηε κπθελατθή επνρή βάζεη ησλ επηκνξθσηψλ Γεπηεξνβάζκηα επξεκάησλ ηνπ ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 54 Η Διιάδα θαη ν Θεσξεηηθέο Ιζηνξία Γηεξεπλεηηθφ εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ κειεηά ε 15 Eληαία ΝΑΙ, ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ Κφζκνο απφ ηνλ Δπηζηήκεο ηζηνξηθά θαηλφκελα θαη γεγνλφηα ηεο Λεφηεξεο Λχθεηα θαη ζε ΠΙΛΟΣΙΚΗ ΔΛΛΗΝΙΚΑ 19ν ζηνλ 20ν (Αξραία & Δπξσπατθήο θαη Διιεληθήο Ηζηνξίαο. Κέζα απφ νξηζκέλνπο ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΥΟΛΔΙΑ - Αηψλα Νέα Διιεληθά, θαηάιιεια δηακνξθσκέλεο εθπαηδεπηηθέο επηκνξθσηέο. ΣΑ 15 αθνξα φια ηα Ιζηνξία, δξαζηεξηφηεηεο ν καζεηήο ηαμηδεχεη ζην ρψξν θαη ΥΟΛΔΙΑ ΣΟΤ ζρνιεία Θξεζθεπηηθά) ζην ρξφλν αλαθαιχπηνληαο πιεξνθνξίεο Πε ηζηνξηθά ΔΛΠΗΝΟΡΑ Γεπηεξνβάζκηα γεγνλφηα θαη ζπλζέηεη κηα θξηηηθή άπνςε Πε απηά ο Δθπαίδεπζεο ζπγθξίλνληαο ηηο δηαζέζηκεο πεγέο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 55 ΓΙΑΛΟΓΟ Θεσξεηηθέο Φηινζνθία Ν καζεηήο κπνξεί λα θηλεζεί ζηε λνεηή πφιε ηεο ε φια ηα ΟΛΑ ΣΑ Δπηζηήκεο Φηινζνθίαο, αλάκεζα ζε βαζηθέο πεξηνρέο ή θηίξηα δεκφζηα Δληαία ΔΛΛΗΝΙΚΑ (Αξραία & φπσο "ν Θήπνο ηεο Αηζζεηηθήο", "ε Ξεγή ηεο Λχθεηα (1303) ΥΟΛΔΙΑ - Νέα Διιεληθά, Γλψζεο", "ην Θνιέγην ηεο ινγηθήο" θ.α. Κέζα απφ κηα ηεο ρψξαο. αθνξα φια ηα Ιζηνξία, πνηθηιία εξσηήζεσλ ν καζεηήο θαιείηαη λα εηζέιζεη ζ' ζρνιεία 164

165 Θξεζθεπηηθά) έλα "δηάινγν κε ηνλ ππνινγηζηή" ψζηε κπνξέζεη λα Γεπηεξνβάζκηα πξνβιεκαηηζζεί, λα απηελεξγήζεη, λα ο Δθπαίδεπζεο απηναμηνινγεζεί, λα "θηινζνθήζεη" εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 58 ΚΟΜΟ Κνηλσληθέο Γεσγξαθία, Δθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαηαλεκεκέλσλ ππεξκέζσλ ε πάλσ απφ ΝΑΙ, ΓΙΑ ΥΟΛΔΙΑ πνπδέο, Κνηλσληθέο Πε ηελ επεμεξγαζία ζεκάησλ ζπλδπαζκέλεο κειέηεο 100 ζρνιεία ηεο ΓΟΚΙΜΑΣΙΚΗ ΟΓΤΔΙΑ Οηθνλνκία, πνπδέο, ηνπ θπζηθνχ ρψξνπ θαη ηεο θαηαλνκήο θαη εμέιημεο ΟΓΤΔΙΑ θαη ΥΡΗΗ ΣΑ Γεσγξαθία, Ιζηνξία ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζε απηφ ζε ζεκαληηθφ ΥΟΛΔΙΑ Πεξηβάιινλ δηαρξνληθά αξηζκφ επηκνξθσηψλ 62 ΓΙΚΣΤΧΜΑ Κνηλσληθέο Πεξηβαιινληηθή Γηθηπσκέλε κάζεζε κέζσ ηεο κεζφδνπ αλάπηπμεο ε νξηζκέλνπο ΟΛΑ ΣΑ πνπδέο, Αγσγή, Αξρέο ζελαξίσλ κε ζθνπηκφηεηα ζηα νπνία νη ρξήζηεο επηκνξθσηέο ΔΛΛΗΝΙΚΑ Οηθνλνκία, Οηθνλνκίαο δηαρεηξίδνληαη πφξνπο εηθνληθνχ θφζκνπ ππνδπφκελνη ΥΟΛΔΙΑ - Γεσγξαθία, ζπγθεθξηκέλνπο ραξαθηήξεο αθνξα φια ηα Πεξηβάιινλ ζρνιεία Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο 74 Tabletop & Σερλνινγία Γηαζεκαηηθφ: Γηαζεκαηηθφ εξγαιείν δηαρείξηζεο βάζεσλ ε 350 ζρνιηθά 350 ΥΟΛΔΙΑ Tabletop Jr θαη Οξγάλσζε θαη δεδνκέλσλ. Δηζάγεη ηνπο καζεηέο ζηηο βαζηθέο εξγαζηήξηα, ζην ΟΓΤΔΙΑ Πιεξνθνξηθή Δπεμεξγαζία έλλνηεο ηεο νξγάλσζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο πιαίζην ηεο δεδνκέλσλ πιεξνθνξίαο, ζηε δηεξεχλεζε θαη εθαξκνγή ησλ Κίξθεο αξρψλ ηεο ινγηθήο ζηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ θαη ζηελ αλάιπζε δεδνκέλσλ 165

166 75 MicroWorlds Pro Σερλνινγία Πιεξνθνξηθή, Ξεξηβάιινλ βαζηζκέλν ζηε γιψζζα Logo, πνπ ε 329 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ θαη Μαζεκαηηθά θαιιηεξγεί ζχλζεηεο δεμηφηεηεο θαη επηηξέπεη ηεv θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ Πιεξνθνξηθή δηεξεχλεζε- επαλάιεςε- αμηνιφγεζε ηνπ ΤπΔΠΘ. εη εγρεηξηδίσλ ινγηζκηθνχ: ζε 80 επηκνξθσηέο. 76 ρεδηαζκφο & Σερλνινγία Σερλνινγία Δξγαιείν Πε ηε δηδαζθαιία ησλ βαζηθψλ ε 350 ζρνιηθά 350 ΥΟΛΔΙΑ Σερλνινγία θαη κεζνδνινγηθψλ αξρψλ ηεο Ρερλνινγηθήο Πρεδίαζεο. εξγαζηήξηα, ζην ΚΙΡΚΗ (Design & Πιεξνθνξηθή Ρν αθξσλχκην P.R.I.M.E. ζρεκαηίδεηαη απφ ηα αξρηθά πιαίζην ηεο Technology: ησλ πέληε βαζηθψλ ζηαδίσλ ηνπ Ρερλνινγηθνχ Κίξθεο Prime) Πρεδηαζκνχ: Δπηζήκαλζε Ξξνβιήκαηνο (Problem), Έξεπλα (Research), Πρεδηαζκφο (Ideas), ινπνίεζε (Making), Αμηνιφγεζε (Evaluation) 77 Αλαθαιχπησ ηηο Σερλνινγία Σερλνινγία, Ξνηνηηθφο πνιπκεζηθφο εθπαηδεπηηθφο ηίηινο πνπ ε 329 ζρνιεία 350 ΥΟΛΔΙΑ ΜΗΥΑΝΔ (The θαη Πιεξνθνξηθή, πξαγκαηεχεηαη θαη θαιχπηεη έλαλ ζεκαληηθφ αξηζκφ θαη ζε θνξείο ΟΓΤΔΙΑ New Way Things Πιεξνθνξηθή Φπζηθή κεραλψλ. Ξαξνπζηάδεη ηηο επηζηεκνληθέο αξρέο ζηηο ηνπ ΤπΔΠΘ. εη Work) νπνίεο βαζίδεηαη ε ιεηηνπξγία ηεο θάζε κεραλήο εγρεηξηδίσλ θαζψο θαη ηζηνξηθά ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο Πε ηνπο ινγηζκηθνχ: ζε εθεπξέηεο ησλ κεραλψλ 80 επηκνξθσηέο 85 ΓΙΑΦΤΛ-Α Φπζηθή Αγσγή Τγείαο Καζήκαηα Γηαθπιηθήο Αγσγήο κε Σξήζε Ξνιπκέζσλ. ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΛΑ ΣΑ Αγσγή - Βηνινγία Αλαθέξεηαη ζε δεηήκαηα ελεκέξσζεο, αληηζχιιεςεο, ΑΠΟΣΑΛΔΙ ΔΛΛΗΝΙΚΑ Αγσγή Τγείαο αλαπαξαγσγήο θαη πξνθχιαμεο (ηφο HIV-AIDS) ΥΟΛΔΙΑ - αθνξα φια ηα ζρνιεία Γεπηεξνβάζκηα ο Δθπαίδεπζεο εληφο θαη εθηφο 166

167 ειιεληθήο επηθξάηεηαο 88 CD-ROM Βηνινγίαο Βηνινγία Γηδαζθαιία ηεο Βηνινγίαο ζην Γπκλάζην (Θχηηαξν, Γελεηηθή θαη Θιεξνλνκηθφηεηα, Γνκή θαη Ιεηηνπξγίεο ησλ νξγαληζκψλ, Νηθνινγία, Δμέιημε) 88 Chemistry Set 2000 Υεκεία 93 O Θαπκαζηφο θφζκνο ηεο Υεκείαο γηα ην Γπκλάζην Υεκεία 96 Γεσινγία- Γεσγξαθία Γπκλαζίνπ Γεσινγία- Γεσγξαθία 98 ΑΝΑΚΑΛΤΠΣΧ ΣΗ ΓΗ Γεσινγία- Γεσγξαθία 167

168 ΔΝΟΣΗΣΑ 5 Θέκαηα ππνζηήξημεο ζρνιηθψλ εξγαζηεξίσλ πγγξαθείο αξάληνο Φπράξεο πκεψλ Ρεηάιεο ηπιηαλφο Ισάλλνπ 168

169 5.1 ρνιηθφ εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο: Γλσξηκία, ρξήζε θαη δηαρείξηζε Ζ εθπαίδεπζε κέζσ ππνινγηζηψλ ή εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία είλαη κηα παγθφζκηα πξαγκαηηθφηεηα. Πηελ Διιάδα ε αλάγθε ππνζηήξημεο ηεο εθπαίδεπζεο κε ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ έγηλε γξήγνξα θαηαλνεηή θαη ηα ζρνιεία εθνδηάζηεθαλ κε εξγαζηήξηα κέζα απφ δηάθνξεο δξάζεηο. Ρα πξψηα εξγαζηήξηα πιεξνθνξηθήο εγθαηαζηάζεθαλ ζηα ζρνιεία ζηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ '90. Θπξίσο ππήξραλ ζε Ρερληθά Δπαγγεικαηηθά Ιχθεηα θαη ζε Ξνιπθιαδηθά Ιχθεηα, φπνπ ππήξραλ εηδηθφηεηεο Ξιεξνθνξηθήο. Κε ηηο εθπαηδεπηηθέο αιιαγέο θαη ην πέξαζκα απφ ην ζχζηεκα ησλ δεζκψλ ζην ζχζηεκα ησλ θαηεπζχλζεσλ, αιιά θαη κε ηελ εηζαγσγή ηνπ καζήκαηνο ηεο Ξιεξνθνξηθήο ζηα Γπκλάζηα θαη ηα Δληαία Ιχθεηα, δεκηνπξγήζεθαλ λέα εξγαζηήξηα Ξιεξνθνξηθήο, ζρεδφλ ζε θάζε ζρνιείν ηεο Διιάδαο. Ρα ηειεπηαία ρξφληα έγηλε κηα ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα θαη θάζε ζρνιείν ή ζρνιηθφ ζπγθξφηεκα απέθηεζε ηνπιάρηζηνλ έλα ζχγρξνλν εξγαζηήξην πςειψλ πξνδηαγξαθψλ πνπ κπνξεί λα ππνβνεζήζεη νπζηαζηηθά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Τπνδνκή (Τιηθφ Hardware) Ρα πεξηζζφηεξα ζρνιηθά εξγαζηήξηα απνηεινχληαη απφ ζηαζκνχο εξγαζίαο Pentium ΗΗ ή ΗΗΗ θαη έλα θεληξηθφ ππνινγηζηή. Ν θεληξηθφο ππνινγηζηήο ππεξέρεη ηερλνινγηθά έλαληη ησλ άιισλ ζηαζκψλ εξγαζίαο, θαζψο αλαιακβάλεη λα δηεθπεξαηψζεη θαη έλα ζχλνιν ελεξγεηψλ πνπ αθνξνχλ ηνπο ππφινηπνπο ζηαζκνχο εξγαζίαο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν, εθηππψζεηο θαη δηακνηξαζκφ άιισλ πφξσλ. Δμωηεξηθόο θόκβνο ρνιηθό Δξγαζηήξην Δηθφλα 1. Πρεκαηηθή αλαπαξάζηαζε ηνπ ηνπηθνχ δηθηχνπ ηνπ ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ 169

170 Νη ζηαζκνί εξγαζίαο ζπλδένληαη κε ηνλ θεληξηθφ ππνινγηζηή, απνηειψληαο έλα ηνπηθφ δίθηπν LAN (εηθφλα 1). Ρν ηνπηθφ δίθηπν ησλ ζρνιηθψλ εξγαζηεξίσλ πεξηιακβάλεη έλα Ethernet Hub (10BaseT) ζην νπνίν ζπλδένληαη νη ππνινγηζηέο θαη ν εμππεξεηεηήο ηνπ ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ. Πηνλ θεληξηθφ ππνινγηζηή είλαη ζπλδεδεκέλνο έλαο εθηππσηήο γηα ηελ εθηχπσζε αζπξφκαπξσλ θαη έγρξσκσλ θεηκέλσλ. Ζ εθηχπσζε είλαη δπλαηή απφ νπνηνλδήπνηε ζηαζκφ εξγαζίαο. Δπίζεο, κέζσ ηνπ θεληξηθνχ ππνινγηζηή ζπλδένληαη νη ππφινηπνη ππνινγηζηέο ζην Γηαδίθηπν (Βεξγεξάθεο, 2007). Δθηφο απφ ηνλ εθηππσηή, ηα πεξηζζφηεξα ζρνιηθά εξγαζηήξηα δηαζέηνπλ θαη ζαξσηή θαη ςεθηαθή θάκεξα. Ν ζαξσηήο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ςεθηνπνίεζε, δειαδή ηε κεηαηξνπή απφ έληππε κνξθή ζε ειεθηξνληθή, δηαθφξσλ εγγξάθσλ θαη θσηνγξαθηψλ. Ν ζαξσηήο κε ηε βνήζεηα εηδηθνχ ινγηζκηθνχ νπηηθήο αλαγλψξηζεο ραξαθηήξσλ (OCR Optical Character Recognition) κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ εηζαγσγή θεηκέλνπ απφ θάπνην έληππν ζηνλ ππνινγηζηή. Ρα πξνγξάκκαηα OCR κεηαηξέπνπλ ηνπο ηππσκέλνπο ραξαθηήξεο απφ απιφ ζχλνιν θνπθθίδσλ, ζε θείκελν πνπ αλαγλσξίδεη ν ππνινγηζηήο θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη λα κνξθνπνηεζεί ζηε ζπλέρεηα. Ζ απηφκαηε αλαγλψξηζε θεηκέλνπ απνηειεί ζεκαληηθή δηεπθφιπλζε, θαζψο επηηξέπεη ηελ άκεζε θαη εχθνιε εηζαγσγή θεηκέλσλ θαη επηηαρχλεη ηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο γξαπηψλ δνθηκαζηψλ, εξγαζηψλ πξνο ηνπο καζεηέο θαη άιισλ θεηκέλσλ. Ζ ςεθηαθή θάκεξα επηηξέπεη ηε ιήςε εηθφλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηειε-εθπαίδεπζεο θαη ηειεδηαζθέςεσλ κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη θάπνηνπ εμσηεξηθνχ νξγαληζκνχ ή κεηαμχ ησλ εξγαζηεξίσλ ηνπ ίδηνπ ζρνιείνπ. Δπίζεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία κε ζρνιεία ηνπ εμσηεξηθνχ ζηα πιαίζηα εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ, φπσο ην Comenius, ε Άλνημε ηεο Δπξψπεο θαη ην e- Twinning. Νη ζηαζκνί εξγαζίαο είλαη ζπλήζσο ηνπνζεηεκέλνη ζε δηάηαμε Ξ, ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε παξαθνινχζεζε ησλ νζνλψλ ησλ καζεηψλ θαη ησλ εξγαζηψλ θαη ησλ πξνγξακκάησλ πνπ εθηεινχλ. Θάζε ζηαζκφο εξγαζίαο δηαζέηεη κνλάδα αλαπαξαγσγήο δίζθσλ CD θαη DVD, ερεία θαη κηθξφθσλν. Νη ζπζθεπέο απηέο είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ εθηέιεζε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ πνιπκέζσλ, δειαδή πξνγξακκάησλ πνπ παξέρνπλ ζηνλ εθπαηδεπφκελν ηελ επθαηξία λα απνθηήζεη λέεο γλψζεηο θαη καζεζηαθέο εκπεηξίεο κέζα απφ ηνπο ήρνπο, ηηο εηθφλεο θαη ηηο πξνζνκνηψζεηο θηλήζεσλ πνπ πεξηέρνπλ. Πηα ζρνιηθά εξγαζηήξηα κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ ινγαξηαζκνί ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ( ) γηα θάζε εθπαηδεπηηθφ θαη λα νξηζζεί κηα πεξηνρή ζε θάπνην δίζθν ζηελ νπνία ζα έρεη πξφζβαζε κφλν ν ελ ιφγσ εθπαηδεπηηθφο. Κε απηφ ηνλ ηξφπν κπνξεί 170

171 λα εμαζθαιηζζεί ε αθεξαηφηεηα θαη ν πεξηνξηζκφο πξφζβαζεο ζηα αξρεία πνπ δεκηνπξγεί θάπνηνο εθπαηδεπηηθφο (Ξαηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 1998). Ρα ζρνιηθά εξγαζηήξηα πιεξνθνξηθήο έρνπλ ιάβεη ππφςε ηνπο θαη παξακέηξνπο εξγνλνκηθήο ζρεδίαζεο, ππξαζθάιεηαο θαη πξνζηαζίαο απφ θινπή. Ηδηαίηεξα ε εξγνλνκηθή ζρεδίαζε είλαη ζεκαληηθή γηα ηνπο καζεηέο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην εξγαζηήξην γηα αξθεηέο ψξεο, δηφηη έηζη απνθεχγνληαη πξνβιήκαηα φπσο πφλνο ζηε κέζε ή ζηνπο θαξπνχο, πνλνθέθαινη θ.α. Λνγηζκηθφ (Software) Γηα λα κπνξεί λα αμηνπνηεζεί εθπαηδεπηηθά θαη παηδαγσγηθά ην εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο, πξέπεη λα πεξηιακβάλεη δηάθνξα παθέηα ινγηζκηθνχ, δει. εθαξκνγέο πνπ ζα επηηξέπνπλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα παξνπζηάζεη λέεο έλλνηεο ζηνπο καζεηέο θαη λα ειέγμεη ηηο γλψζεηο ηνπο. Δπίζεο πξέπεη λα ππάξρνπλ εξγαιεία πνπ ζα επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία εξγαζηψλ θαη δηαγσληζκάησλ θαη γεληθά θαιαίζζεησλ ζεκεηψζεσλ πνπ ζα δηαλεκεζνχλ ζηνπο καζεηέο. Νη εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ πνπ ππάξρνπλ ζηα ζρνιηθά εξγαζηήξηα εκπίπηνπλ ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο: 20. Δπεμεξγαζία θεηκέλνπ (π.ρ. Microsoft Word) 21. Ινγηζηηθά θχιια (π.ρ. Microsoft Excel) 22. Δξγαιεία δηαδηθηχνπ (π.ρ. Internet Explorer θαη Outlook) 23. Βάζεηο δεδνκέλσλ (π.ρ. Microsoft Access) 24. Γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ (π.ρ. Pascal, Visual Basic) 25. Δπεμεξγαζία εηθφλαο θαη γξαθηθψλ (π.ρ. Εσγξαθηθή) 26. Δπεμεξγαζία ή αλαπαξαγσγή ήρνπ θαη βίληεν (π.ρ. Windows Media Player) 27. Δθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνιπκέζσλ (π.ρ. Ξξψηεο Βνήζεηεο, Ζξφδνηνο) (εηθφλα 2) 171

172 Δηθφλα 2. Νζφλεο εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ Ζ ηειεπηαία θαηεγνξία ινγηζκηθνχ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή, θαζψο επηηξέπεη ζην καζεηή λα γλσξίζεη έλλνηεο θαη αληηθείκελα θαη λα απνθηήζεη εθπαηδεπηηθέο εκπεηξίεο πνπ δελ κπνξεί κε άιινλ ηξφπν. Νη πιεξνθνξίεο θαη νη αζθήζεηο πνπ παξνπζηάδνληαη έρνπλ πνιπκεζηθφ ραξαθηήξα, δει. πεξηέρνπλ εηθφλεο, ήρνπο θαη βίληεν θαη ζθνπεχνπλ ζην λα δηεγείξνπλ πνιιέο απφ ηηο αηζζήζεηο ηνπ καζεηή, ψζηε λα απνθνκίζεη πεξηζζφηεξεο γλψζεηο. Ξνιιά απφ απηά ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά είλαη δηεξεπλεηηθνχ ραξαθηήξα θαη επηηξέπνπλ ζην καζεηή λα αλαθαιχςεη θαη λα εκπεδψζεη θπζηθέο έλλνηεο θαη καζεκαηηθά ζεσξήκαηα θαη λα αλαπηπρζεί ε θξηηηθή ηνπ ηθαλφηεηα. Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε θάπνηα απφ ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά πνπ ζπλαληψληαη ζηα ζρνιηθά εξγαζηήξηα: 28. Ζξφδνηνο 29. Ξαγθφζκηα Ηζηνξία 30. Αλαθαιχπησ ηε ΓΖ ελ πισ 32. Edison (Ζιεθηξηζκφο, Ζιεθηξνληθή) 33. Function Probe 34. SimCalc 35. Gabri Geometry II 36. The Geometer s SketchPad 37. Ηζηνξηθφο άηιαληαο centennia 172

173 38. Microworlds Pro 39. Αλαθαιχπησ ηε Φχζε 40. Πρεδηαζκφο θαη Ρερλνινγία 41. Ξξψηεο βνήζεηεο Ξαξαηεξνχκε φηη ππάξρνπλ πνιιέο εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ, γηα φιεο ηηο εηδηθφηεηεο. Νη εθαξκνγέο απηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παξαδνζηαθή δηδαζθαιία, γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο. Αμηνπνίεζε ηνπ ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ Απφ ηα πξναλαθεξφκελα είλαη θαλεξφ φηη ηα ζρνιηθά εξγαζηήξηα πιεξνθνξηθήο είλαη πιήξσο εμνπιηζκέλα κε ζχγρξνλν πιηθφ θαη ινγηζκηθφ θαη κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζην κάζεκά ηνπο. Νη θαζεγεηέο Ξιεξνθνξηθήο ρξεζηκνπνηνχλ ην εξγαζηήξην ζρεδφλ ζε φια ηα καζήκαηά ηνπο θαη πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηνχλ ην εξγαζηήξην θαηά ηηο απνγεπκαηηλέο ψξεο γηα δηεμαγσγή ζεκηλαξίσλ ζηηο δεμηφηεηεο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο επηθνηλσλίαο. Νη εθπαηδεπηηθνί ησλ άιισλ εηδηθνηήησλ κπνξνχλ θαη ζα πξέπεη λα εθκεηαιιεπηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ηνπο πξνζθέξεη ην εξγαζηήξην θαη ε κφληκε ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν, ηφζν γηα ηνπο ίδηνπο φζν θαη γηα ηνπο καζεηέο ηνπο. πσο αλαθέξακε ππάξρεη πιεζψξα εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ην νπνίν κπνξεί λα ππνβνεζήζεη ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη λα σζήζεη ηνπο καζεηέο λα δξάζνπλ σο εξεπλεηέο (Γθηκπεξίηεο, 2000). Γηα παξάδεηγκα, ζην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο ν θαζεγεηήο κπνξεί κέζσ εξσηεκάησλ λα σζήζεη ηνπο καζεηέο λα αλαθαιχςνπλ πιεξνθνξίεο ηζηνξηθνχ πεξηερνκέλνπ ρξεζηκνπνηψληαο ην ινγηζκηθφ «Ξαγθφζκηα Ηζηνξία». Ρν ίδην ην δηαδίθηπν πξνζθέξεη πάξα πνιιέο επθαηξίεο γηα αλαθάιπςε λέσλ γλψζεσλ. Νη καζεηέο κπνξνχλ, ρξεζηκνπνηψληαο θάπνηα κεραλή αλαδήηεζεο (π.ρ. ή λα αλαδεηήζνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε θάπνηα εξγαζία. Πε καζήκαηα, φπσο ην κάζεκα ηεο Ρερλνινγίαο ηνπ Γπκλαζίνπ ή ηνπ Δλ. Ιπθείνπ, νη καζεηέο κπνξνχλ λα αλαδεηήζνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε λέα ηερλνινγηθά ζπζηήκαηα θαη λα δνπλ ηξηζδηάζηαηεο αλαπαξαζηάζεηο θαη βίληεν πνπ αλαιχνπλ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ ζπζθεπψλ. Αιιά, αθφκε θαη απιά εξγαιεία, φπσο ην IRC (γλσζηφηεξν σο chat) θαη ην e- mail κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ζπδήηεζε θαη αληαιιαγή απφςεσλ κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπνκέλσλ ή καζεηψλ δηαθνξεηηθψλ ζρνιείσλ. Ζ ςεθηαθή θάκεξα εμάιινπ, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηειεδηάζθεςε κε καζεηέο άιισλ ζρνιείσλ θαη κε άιινπο εθπαηδεπηηθνχο νξγαληζκνχο, ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. 173

174 Ξέξαλ ησλ θιαζηθψλ εξγαιείσλ θαη ηερληθψλ, ζην δηαδίθηπν ππάξρνπλ εθπαηδεπηηθέο πχιεο κε θαηεγνξίεο εθπαηδεπηηθψλ ζεκάησλ θαη online θνηλφηεηεο ζπδεηήζεσλ (π.ρ. ή Νη εθπαηδεπηηθνί, αιιά θαη νη καζεηέο, κπνξνχλ λα σθειεζνχλ απφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο δπλαηφηεηεο. Κπνξνχλ λα αληιήζνπλ ζέκαηα θαη αζθήζεηο γηα λα εκπινπηίζνπλ ηηο ζεκεηψζεηο ηνπο θαη λα ζπδεηήζνπλ δηάθνξα ζέκαηα πνπ ηνπο απαζρνινχλ. Κε απηφ ηνλ ηξφπν ην δηαδίθηπν δξα σο έλα κέζν απηνεπηκφξθσζεο θαη επαγγεικαηηθήο εμέιημεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Νη παξαπάλσ πξνηάζεηο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδηθηχνπ κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζηα πιαίζηα ησλ καζεκάησλ θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ ή θαηά ηηο απνγεπκαηηλέο ψξεο, ζηα πιαίζηα πξνγξακκάησλ αγσγήο πγείαο, αγσγήο ζηαδηνδξνκίαο, Δπξσπατθψλ πξνγξακκάησλ ή ζηα πιαίζηα ελεξγεηψλ απηφ-επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Πηζαλά πξνβιήκαηα Ρα ζρνιηθά εξγαζηήξηα πιεξνθνξηθήο αμηνπνηνχληαη απφ εθπαηδεπηηθνχο δηαθφξσλ εηδηθνηήησλ θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ ή εθηφο ζρνιηθνχ σξαξίνπ. Ζ ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ απφ πνιινχο θαη δηαθνξεηηθνχο καζεηηθνχο πιεζπζκνχο, έρεη σο απνηέιεζκα ηε δπζιεηηνπξγία νξηζκέλσλ ππνινγηζηψλ. Ρα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη πνηθίινπλ, απφ δηαγξαθή αξρείσλ άιισλ ρξεζηψλ κέρξη ηελ απεγθαηάζηαζε εθαξκνγψλ ή ηελ εγθαηάζηαζε παηρληδηψλ θαη άιισλ κε εγθεθξηκέλσλ εθαξκνγψλ πνπ δπζρεξαίλνπλ ηε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ. Γηα ηελ επίιπζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ απαηηείηαη ε χπαξμε πνιηηηθψλ ρξήζεο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ αθεξαηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ θαη δελ επηηξέπνπλ ηελ εγθαηάζηαζε ή απεγθαηάζηαζε εθαξκνγψλ (Γέιιαο & Λαιπάληε, 2000). Ν πεξηνξηζκφο ησλ δπλαηνηήησλ ησλ καζεηψλ θαη ε χπαξμε δηαθνξεηηθψλ ρξεζηψλ θαη ηχπσλ ρξεζηψλ κε δηαθνξεηηθά δηθαηψκαηα ρξήζεο είλαη επηβεβιεκέλνο γηα ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ησλ ππνινγηζηψλ. Άιια πξνβιήκαηα, απφ παηδαγσγηθήο απφςεσο, πην ζεκαληηθά, πνπ εκθαλίδνληαη θαηά ηε ρξήζε ησλ εξγαζηεξίσλ είλαη ε πξνζπέιαζε θαη ε ζέαζε ηζηνζειίδσλ κε άζεκλν ή κε επηηξεπηφ πεξηερφκελν απφ ηνπο καζεηέο. Γηα λα απνθεπρζνχλ ηέηνηα θαηλφκελα είλαη απαξαίηεηε ε χπαξμε πξνγξακκάησλ πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ πξνζπέιαζε ζε θάπνηεο ηζηνζειίδεο ηνπ δηαδηθηχνπ, αιιά θαη ε ζπλερήο επαγξχπλεζε ηνπ δηδάζθνληνο, ψζηε λα αλαθαιχπηεη θαη λα απνηξέπεη άκεζα ηέηνηεο πξνζπάζεηεο. Δξγνλνκηθέο πξνδηαγξαθέο ζπζθεπψλ 174

175 Ζ ρξήζε ππνινγηζηηθψλ πεξηθεξεηαθψλ ζπζθεπψλ πνπ πιεξνχλ πξνδηαγξαθέο εξγνλνκίαο έρεη κεγάιε ζεκαζία δηφηη: 42. επεξεάδεη ηελ επρξεζηία θαη ηελ απνδνηηθφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο αλζξψπνπππνινγηζηή, 43. θαζνξίδεη καθξνπξφζεζκα ζε κεγάιν βαζκφ ηελ απνθπγή πηζαλψλ βιαβεξψλ ζπλεπεηψλ ζηελ πγεία ησλ ρξεζηψλ. Δπεηδή νη εξγνλνκηθέο πξνδηαγξαθέο απνηεινχλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ αιιειεπίδξαζε ρξήζηε-ππνινγηζηή, ζα πξέπεη λα θαζνξίδνληαη κε βάζε ηηο θηλεηηθέο θαη άιιεο δεμηφηεηεο θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ ρξεζηψλ. Νη εξγνλνκηθέο πξνδηαγξαθέο πνπ αθνινπζνχλ ζηεξίδνληαη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία θαη είλαη ζχκθσλεο κε ηα δηεζλή πξφηππα θαη ηηο θνηλνηηθέο νδεγίεο, φπνπ απηφ ήηαλ δπλαηφ. Πιεθηξνιφγην Φπζηθά ραξαθηεξηζηηθά 44. Ρν πιεθηξνιφγην πξέπεη λα έρεη ξπζκηδφκελε θιίζε, ψζηε λα πξνζαξκφδεηαη ζηα αλζξσπνκεηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ρξήζηε. Ζ θιίζε ηνπ πιεθηξνινγίνπ (γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ ηελ νξηδφληηα δηεχζπλζε θαη ηελ επζεία πνπ πεξλά απφ ηελ επηθάλεηα ησλ πιήθηξσλ), πνπ ζεσξείηαη βέιηηζηε γηα ηελ πιεηνςεθία ησλ ρξεζηψλ είλαη κεηαμχ 10 θαη Ρν χςνο ηνπ πιεθηξνινγίνπ κεηξεκέλν απφ ηε κεζαία ζεηξά πιήθηξσλ πξέπεη λα είλαη 3 έσο 3,5 εθ. Αλ ην πιεθηξνιφγην έρεη ξπζκηδφκελε θιίζε, ηφηε κία ηνπιάρηζηνλ ζέζε ηεο ξχζκηζεο πξέπεη λα θαιχπηεη απηή ηελ απαίηεζε. 46. Ζ επηθάλεηα ησλ πιήθηξσλ πξέπεη λα είλαη ζακπή θαη θνίιε, ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε επαθή κε ηα δάθηπια θαη λα απνθεχγνληαη νη αληαλαθιάζεηο. Δμαίξεζε σο πξνο ηελ θακππιφηεηα απνηειεί ην κεγάιν πιήθηξν δηαζηήκαηνο (spacebar), ηνπ νπνίνπ ε επηθάλεηα πξνηείλεηαη λα είλαη επίπεδε ή θπξηή. 47. Ρν ζρήκα ηεο επηθάλεηαο ησλ πιήθηξσλ πξέπεη λα είλαη ηεηξάγσλν ή παξαιιειφγξακκν κε πιεπξέο 10 έσο 15 ρηιηνζηά. Ρν πξνηεηλφκελν εκβαδφλ είλαη ηνπιάρηζηνλ 110 mm2 γηα ηα αιθαβεηηθά ή αξηζκεηηθά πιήθηξα, θαη κεγαιχηεξν απφ 64 mm2 γηα φιεο ηηο άιιεο θαηεγνξίεο. 48. Ζ νξηδφληηα απφζηαζε κεηαμχ ησλ θέληξσλ ησλ πιήθηξσλ πξέπεη λα είλαη 18 έσο 20 ρηιηνζηά, ελψ ε απφζηαζε κεηαμχ δχν ζεηξψλ 1 έσο 4 ρηιηνζηά. 49. Ρα πιήθηξα πξέπεη λα έρνπλ αληίζηαζε 0.5 έσο 0.8 Λ θαη δηαδξνκή 2 έσο 4 ρηιηνζηά. 175

176 50. Ρα πιήθηξα πξέπεη λα έρνπλ αλάδξαζε, ψζηε λα δίλνπλ έλδεημε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο ζηνπο ρξήζηεο κέζσ ηεο αθήο (βιπ. Πρήκα 1). Δπηπιένλ, ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ερεηηθή έλδεημε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάδξαζε ησλ πιήθηξσλ. Ν ρξφλνο πνπ κεζνιαβεί κεηαμχ ηνπ παηήκαηνο ηνπ πιήθηξνπ θαη ηεο έλδεημεο ιεηηνπξγίαο πξνηείλεηαη λα κελ είλαη κεγαιχηεξνο απφ 100 ρηιηνζηά ηνπ δεπηεξνιέπηνπ. ρήκα 1: Δλδεηθλπόκελεο δηαζηάζεηο θαη απνζηάζεηο πιήθηξσλ Άιια ραξαθηεξηζηηθά 51. Ρα ζχκβνια λα παξνπζηάδνπλ επαξθή αληίζεζε θσηεηλφηεηαο θαη λα είλαη απνηππσκέλα κε επθξίλεηα. 52. Ρα πιήθηξα ελεξγεηψλ λα έρνπλ θαηάιιειν θαη ζαθέο ζχκβνιν γηα ηελ αληίζηνηρε ελέξγεηα. 53. Νη ραξαθηήξεο ησλ πιήθηξσλ (θεθαιαία αιθαβεηηθά θαη αξηζκεηηθά) πξέπεη λα έρνπλ χςνο ηνπιάρηζηνλ 2.6 ρηιηνζηά θαη πιάηνο ην 50 έσο 100% ηνπ χςνπο ηνπο. 54. Ξξνηείλεηαη ην πιεθηξνιφγην λα πεξηιακβάλεη πιήθηξα γηα ηελ θίλεζε ηνπ θέξζνξα. 55. Ρα πιήθηξα καθξνρξφλησλ ιεηηνπξγηψλ (π.ρ. θιείδσκα θεθαιαίσλ ραξαθηήξσλ) πξνηείλεηαη λα παξέρνπλ θαη νπηηθή έλδεημε ιεηηνπξγίαο. 56. Ρα πιήθηξα λα πεξηέρνπλ ηνπο ειιεληθνχο ραξαθηήξεο, ηζνκεγέζεηο θαη αληηδηακεηξηθά ησλ ιαηηληθψλ. 57. Ρν πιεθηξνιφγην λα είλαη θηλεηφ θαη αλεμάξηεην απφ άιιεο ζπζθεπέο, ψζηε ν ρξήζηεο λα κπνξεί εχθνια λα πξνζαξκφδεη ηε ζέζε ηνπ πιεθηξνινγίνπ, ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπ. Δπηπιένλ, λα έρεη θαιή επαθή κε ηελ επηθάλεηα ηνπ επίπινπ, ψζηε λα απνθεχγνληαη ελνριεηηθνί θξαδαζκνί ή κεηαθηλήζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πιεθηξνιφγεζεο. Oζφλε 176

177 Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά 58. Ζ εηθφλα ζηελ νζφλε πξέπεη λα είλαη ζηαζεξή, λα κελ ηξεκνπαίδεη ή λα εκθαλίδεη άιιε κνξθή αζηάζεηαο. 59. Ζ θσηεηλφηεηα, ε αληίζεζε ηεο θσηεηλφηεηαο, ε ρσξηθή ηνπνζέηεζε ηεο εηθφλαο θαη ε απφδνζε ησλ ρξσκάησλ, φπνπ απαηηείηαη, πξέπεη λα κπνξνχλ λα ξπζκίδνληαη εχθνια, ψζηε ν ρξήζηεο λα ηηο πξνζαξκφδεη ζηηο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο. 60. Ζ νζφλε πξέπεη λα κπνξεί εχθνια λα πεξηζηξέθεηαη θαη λα ξπζκίδεηαη ε θιίζε ηεο πξνο ηελ νξηδφληηα δηεχζπλζε, ψζηε ν ρξήζηεο λα κπνξεί λα ηελ πξνζαξκφδεη ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπ. 61. Ζ νζφλε πξέπεη λα επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο λα έρνπλ ηθαλνπνηεηηθή αληίιεςε ηεο εηθνληδφκελεο πιεξνθνξίαο, αθφκε θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ην επίπεδν πνπ νξίδεηαη απφ ηελ νπηηθή επζεία ηνπ ρξήζηε θαη ην θέληξν ηεο επηθάλεηαο ηεο νζφλεο ζρεκαηίδεη γσλία (ηνπιάρηζηνλ 40 ) απφ ην θάζεην ζηελ επηθάλεηα ηεο νζφλεο επίπεδν. 62. Ρν θέληξν ηεο νζφλεο πξέπεη λα βξίζθεηαη ζε επζεία πνπ ζρεκαηίδεη γσλία 10 έσο 15, θαη ρακειφηεξα απφ ην νξηδφληην επίπεδν, πνπ νξίδεηαη απφ ην χςνο ησλ καηηψλ ηνπ ρξήζηε, ελψ ε ελδεηθλπφκελε απφζηαζε ρξήζηε - νζφλεο είλαη κεηαμχ 50 θαη 75 εθ. 63. Ζ γσλία ηεο νπηηθήο επζείαο ηνπ ρξήζηε κε ην θάησ κέξνο ηεο νζφλεο πξέπεη λα είλαη πεξίπνπ 60 ψζηε ε εηθνληδφκελε πιεξνθνξία λα βξίζθεηαη ζην νπηηθφ πεδίν ηνπ ρξήζηε. 64. Ζ θιίζε ηεο επηθάλεηαο ηεο νζφλεο πξέπεη λα είλαη κεηαμχ 85 θαη 105, ζε ζρέζε κε ην νξηδφληην επίπεδν, γηα λα απνθεχγνληαη νη αληαλαθιάζεηο. 65. Ζ θσηεηλφηεηα ηεο νζφλεο νπνηνπδήπνηε ζεκείνπ ηεο νζφλεο πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 35cd/nr. Υαξαθηεξηζηηθά θεηκέλνπ 66. Νη ραξαθηήξεο ζηε νζφλε πξέπεη λα είλαη επθξηλείο θαη λα δηαβάδνληαη εχθνια. Ρν πεξίγξακκα ησλ ραξαθηήξσλ πξέπεη λα είλαη ζαθέο θαη απιφ (π.ρ. λα κε γίλεηαη θαηάρξεζε θαιιηγξαθηθψλ ζηνηρείσλ). 67. Ρν κέγεζνο ησλ ραξαθηήξσλ ζπληζηάηαη λα είλαη γχξσ ζηα 3.5 κε 4 ρηιηνζηά γηα απφζηαζε ρξήζηε-νζφλεο κεηαμχ 50 θαη 75 εθ. 68. Ζ ζρέζε πιάηνπο πξνο χςνο ησλ ραξαθηήξσλ λα είλαη απφ 1:1 κέρξη 3:4. 177

178 69. Ζ απφζηαζε κεηαμχ δχν ραξαθηήξσλ ζπληζηάηαη λα είλαη ην 10 έσο 20% ηνπ χςνπο ηνπο. 70. Ζ απφζηαζε κεηαμχ δχν γξακκψλ ζπληζηάηαη λα είλαη 70 έσο 90% ηνπ χςνπο ησλ ραξαθηήξσλ. 71. Ρν ρξψκα ησλ ραξαθηήξσλ θαη ηνπ θφληνπ λα κπνξεί λα αιιάδεη, ψζηε λα κπνξεί λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο πξνηηκήζεηο θαη ηδηαηηεξφηεηεο ησλ ρξεζηψλ. 72. Ζ αληίζεζε ραξαθηήξσλ θαη θφληνπ ζπληζηάηαη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 3: Ζ αλαπαξάζηαζε ζηελ νζφλε λα είλαη ζεηηθή (ζθνχξνη ραξαθηήξεο ζε αλνηρηφ ππφβαζξν), εθηφο αλ ζπληξέρνπλ άιινη ιφγνη. 74. Λα κελ παξνπζηάδνληαη πιεξνθνξίεο ηαπηφρξνλα κε δηαθνξεηηθέο ρξσκαηηθέο απνρξψζεηο, εηδηθά φρη πάλσ απφ ηέζζεξηο. 75. Πιεξνθνξίεο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζπρλά λα κελ παξνπζηάδνληαη ζηα άθξα ηεο νζόλεο. Πνληίθη Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά 76. Ζ ζπζθεπή πξέπεη λα είλαη ειαθξηά, ψζηε νη ζπλερείο κεηαθηλήζεηο ηεο λα κελ πξνθαινχλ θνχξαζε. 77. Ξξνηείλεηαη ε ρξήζε θαηάιιειεο επηθάλεηαο κεηαμχ ηνπ επίπινπ θαη ηεο ζπζθεπήο, ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε θίλεζε, ε αθξίβεηα ηεο κεηαθίλεζεο θαη ε πξνζηαζία ηεο ζπζθεπήο απφ ηε ζθφλε. 78. Ξξέπεη λα ηνπνζεηείηαη ζε ηέηνηα ζέζε, ψζηε λα είλαη εχθνια πξνζβάζηκε θαη ε κεηαθίλεζε ηεο λα απαηηεί ηελ ειάρηζηε πξνζπάζεηα εθ κέξνπο ηνπ ρξήζηε. 79. Ξξέπεη λα κπνξεί λα κεηαθηλείηαη κε επθνιία, ψζηε ε ζέζε ηεο λα πξνζαξκφδεηαη ζηα αλζξσπνκεηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ρξήζηε. 80. Ρν πάλσ κέξνο ηεο ζπζθεπήο λα είλαη θαηάιιεια δηακνξθσκέλν, ψζηε λα δηεπθνιχλεη ηελ επαθή κε ην εζσηεξηθφ ηεο παιάκεο ηνπ ρξήζηε. Γηα αξηζηεξφρεηξεο ρξήζηεο πξνηείλεηαη, φπνπ νη ζπλζήθεο ην επηηξέπνπλ, ε ρξήζε θαηάιιεισλ (κε αληίζηνηρεο θιίζεηο) ζπζθεπψλ. 5.2 Αζθάιεηα (αληηβίσζε (antivirus), θιπ), αληίγξαθα αζθαιείαο (backup) Ινγηζκηθφ παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ δηθηχσλ 178

179 Πην Πρνιηθφ Δξγαζηήξην πξέπεη λα ππάξρεη παθέην ινγηζκηθνχ γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη έιεγρν δηθηχσλ κε ηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά: 81. Ξαξαθνινχζεζε φισλ ησλ ζηνηρείσλ ηνπ δηθηχνπ θαη δηάγλσζε πξνβιεκάησλ. 82. Υο απνηέιεζκα, πξέπεη λα δίλεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία πάλσ ζηνλ αξηζκφ ησλ παθέησλ πνπ ζηέιλνληαη ζηελ πεγή ησλ δεδνκέλσλ, ην ρξφλν αλακνλήο, ηνλ αξηζκφ ησλ απνξξηθζέλησλ παθέησλ, αλ ππήξραλ παθέηα πνπ απνξξίθζεθαλ θαη ζηάιζεθαλ μαλά, θαη άιιεο παξφκνηεο πιεξνθνξίεο. 83. Γεκηνπξγία ράξηε δηθηχνπ (network map) θαη ζπγρξφλσο πξναηξεηηθά ηθαλφηεηα δεκηνπξγίαο βάζεο δεδνκέλσλ ηεο θαηάζηαζεο ησλ ζηνηρείσλ ηνπ δηθηχνπ. 84. Ξξέπεη λα θξαηάεη απνζεθεπκέλα ηα ζηνηρεία ηνπ δηθηχνπ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ θπθινθνξία (traffic) θαη λα δεκηνπξγεί γξαθηθέο παξαζηάζεηο, αλαπαξηζηψληαο ηελ θπθινθνξία ζην ππφ παξαθνινχζεζε δίθηπν. 85. Δλεκέξσζε ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ δηθηχνπ κε ζρεηηθά εχθνιν ηξφπν π.ρ. δηπιφ θιηθ ζε εηθνλίδην πνπ βξίζθεηαη ζε εκθαλή ζέζε ζηελ νζφλε. 5.3 Δηζαγσγή ζηα δίθηπα ( client / server, δηαρείξηζε πφξσλ θιπ) H εηζαγσγή ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ζηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ αλζξψπσλ (ζηελ εξγαζία, ζην ζπίηη, ζην ζρνιείν, ζηε ςπραγσγία θ.ι.π.) ζπλνδεχεηαη απφ ηελ εκθάληζε πξνβιεκάησλ, ηα νπνία κπνξεί λα είλαη απφ απιέο δπζθνιίεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε αδπλακία λα ζπλδέζνπκε έλα θαηλνχξην πεξηθεξεηαθφ ζηνλ ππνινγηζηή καο, σο πνιχ ζνβαξά πξνβιήκαηα, φπσο γηα παξάδεηγκα ην ζσκαηηθφ θαη ςπρνινγηθφ ζηξεο πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ πνιχσξε εξγαζία κε έλαλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή. Νη ζπλζήθεο εξγαζίεο κε Ζ/ κέζα ζε έλα καζεζηαθφ πεξηβάιινλ παξνπζηάδεη αξθεηέο νκνηφηεηεο κε έλα εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ, φπνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο. Νη καζεηέο ρξεζηκνπνηνχλ ζπλήζσο έλα κεραληθφ ηξφπν εηζαγσγήο πιεξνθνξηψλ ζηνλ Ζ/ (πιεθηξνιφγην, πνληίθη), δέρνληαη πιεξνθνξίεο κέζσ ηεο νζφλεο, θάζνληαη γηα αξθεηά κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα κπξνζηά ζ' έλαλ Ζ/ θαη ηέινο, εξγάδνληαη ζπρλά θάησ απφ ζπλζήθεο πίεζεο. Ν ππεχζπλνο ελφο ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ πιεξνθνξηθήο ζα πξέπεη λα έρεη ππφςε ηνπ ηηο ζεκαληηθφηεξεο εξγνλνκηθέο αξρέο ηφζν θαηά ην ιεηηνπξγηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ εξγαζηεξίνπ, φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ (ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο) (Βεξγεξάθεο, 2007). Ν εξγνλνκηθφο ζρεδηαζκφο ελφο καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ην βαζκφ επίηεπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ. 179

180 Ν ζρεδηαζκφο ηνπ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε φινπο ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, θαζψο θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ παξαγφλησλ απηψλ. Πην παξαθάησ ζρήκα παξνπζηάδεηαη έλα κνληέιν εξγαζίαο κε Ζ/, ην νπνίν ιακβάλεη ππφςε ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ηνπ καζεηή, ησλ ηερλνινγηψλ πνπ απηφο έρεη ζηε δηάζεζε ηνπ, ηνπ ζηαζκνχ εξγαζίαο θαη κάζεζεο, θαζψο θαη ησλ εξγνλνκηθψλ παξακέηξσλ πνπ επεξεάδνπλ θαζέλα απφ απηνχο ηνπο παξάγνληεο μερσξηζηά θαη ην ζχζηεκα ζην ζχλνιφ ηνπ. Πην κνληέιν απηφ θαίλεηαη φηη ηφζν ε επίδνζε ηνπ καζεηή, φζν θαη ε ηθαλνπνίεζή ηνπ απφ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, εμαξηψληαη απφ ην έξγν πνπ πξέπεη λα εθηειέζεη, απφ ηελ ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηεί, θαη απφ ην πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν εξγάδεηαη. Φαίλνληαη επίζεο θαη νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ θπξηφηεξσλ κεηαβιεηψλ, ελψ ηίζεηαη θαη έλα πιαίζην γηα ηνλ θαζνξηζκφ θαη ηε κειέηε απηψλ ησλ αιιειεπηδξάζεσλ. Δξγνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ρξεζηψλ θαη ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ Κέρξη πξφζθαηα, ε εξγνλνκηθή κειέηε εζηηαδφηαλ ζηελ αλάιπζε ησλ θπζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο ζπζηήκαηνο, ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ θαη ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν ηα παξαπάλσ αιιειεπηδξνχλ θαη επεξεάδνπλ ηελ απφδνζε ησλ ρξεζηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Ζ ξαγδαία επέθηαζε ηεο ρξήζεο ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ ζε επξχηεξνπο ηνκείο δξαζηεξηνηήησλ πξνθάιεζε αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ ρξεζηώλ κε ηα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα θαη ηηο εθαξκνγέο ηνπο. Ζ κειέηε απηψλ ησλ παξαγφλησλ πεξηιακβάλεη αλάιπζε θαη αμηνιφγεζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ παξέρνληαη απφ ηα ζπζηήκαηα ππνινγηζηψλ, ησλ αλζξσπίλσλ δηαδηθαζηψλ αληίιεςεο θαη αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ, θαζψο θαη ησλ δπλαηνηήησλ θαη πεξηνξηζκψλ πνπ ε αλζξψπηλε θχζε επηβάιιεη (Κετκαξίδνπ, Πέληεξεο & Θαξνχιεο, 2000). Υο απνηέιεζκα, ζηα παξαδνζηαθά αληηθείκελα κειέηεο ηεο εξγνλνκίαο εληάρζεθε θαη ε κειέηε ησλ αλζξσπίλσλ παξαγόλησλ (human factors), πνπ ζρεηίδεηαη θπξίσο κε ηηο 180

181 δπλαηφηεηεο θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ρξεζηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αιιειεπίδξαζήο ηνπο κε έλα ππνινγηζηηθφ ζχζηεκα. Ξην ζπγθεθξηκέλα, ζέκαηα πνπ εμεηάδνληαη είλαη ε αλζξψπηλε δηαδηθαζία αληίιεςεο θαη επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ, ν ξφινο ησλ αηζζήζεσλ ζ' απηή ηε δηαδηθαζία, ε ζεκαζία θαη ν ξφινο ηεο κλήκεο, ηφζν θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε κε ηνπο ππνινγηζηέο, φζν θαη θαηά ηε κάζεζε, νη θηλεηηθέο θαη άιιεο δεμηφηεηεο, θ.ιπ. Δπηπιένλ, επεηδή νη ρξήζηεο δε ζπληζηνχλ έλα νκνηνγελέο ζχλνιν (παξνπζηάδνπλ ηδηαηηεξφηεηεο σο πξνο ηηο εκπεηξίεο, ηηο ηθαλφηεηεο, ηηο αλάγθεο θαηά ηελ επηθνηλσλία ηνπο, θ.ιπ.) ππάξρεη αλάγθε γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ παξνρή κεραληζκψλ, νη νπνίνη λα πξνζδίδνπλ ζηα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα αθφκε κεγαιχηεξε επειημία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα σο πξνο ηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο θαη αληαιιαγήο ηεο πιεξνθνξίαο. Νη εξγνλνκηθέο πξνδηαγξαθέο ησλ ζπζθεπψλ ζηεξίδνληαη ζε αλζξσπνκεηξηθέο θαη εξγνθπζηνινγηθέο κειέηεο, ηα απνηειέζκαηα ησλ νπνίσλ είλαη ζε κεγάιν βαζκφ κεηξήζηκα θαη επηηξέπνπλ ηελ εμαγσγή θαη δηαηχπσζε ζαθψλ ζπκπεξαζκάησλ. Αληίζεηα, δελ ππάξρνπλ θιίκαθεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο επρξεζηίαο θαη απνδνηηθφηεηαο ησλ ππνινγηζηηθψλ εθαξκνγψλ (Κετκαξίδνπ, Πέληεξεο & Θαξνχιεο, 2000). Κφλν γεληθέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη ραξαθηεξηζηηθά επρξεζηίαο κπνξνχλ λα δηαηππσζνχλ. Γηα λα θαζνξηζηεί κε κεγαιχηεξε αθξίβεηα ν βαζκφο επρξεζηίαο κηαο εθαξκνγήο, ζα πξέπεη λα γίλεη αμηνιφγεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγήο ζε πξαγκαηηθφ πεξηβάιινλ, κε κηα αληηπξνζσπεπηηθή νκάδα ρξεζηψλ πξνο ηελ νπνία απεπζχλεηαη. Οξηζκνί Πην πξφηππν ISO 9241 (1993) δίλεηαη ν παξαθάησ νξηζκφο γηα ηελ επρξεζηία ελφο ζπζηήκαηνο: Δπρξεζηία (Usability): Ζ απνηειεζκαηηθόηεηα (effectiveness) θαη ε απνδνηηθόηεηα (efficiency) ελεξγεηψλ ζπγθεθξηκέλσλ ρξεζηψλ γηα ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πεξηβάιινλ θαη ε ηθαλνπνίεζε (satisfaction) πνπ απηνί παίξλνπλ. Απνηειεζκαηηθόηεηα: Ζ αθξίβεηα (accuracy) θαη ε πιεξφηεηα (completeness) κε ηελ νπνία ζπγθεθξηκέλνη ρξήζηεο εθηεινχλ ελέξγεηεο γηα ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πεξηβάιινλ. Απνδνηηθόηεηα: Νη πφξνη πνπ θαηαλαιψλνληαη ζε ζρέζε κε ηελ αθξίβεηα θαη ηελ πιεξφηεηα επίηεπμεο ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ. Ιθαλνπνίεζε: Ζ απνδνρή (acceptability) ελφο ζπζηήκαηνο απφ ηνπο ρξήζηεο ηνπ θαη ε δηεπθφιπλζε (comfort) πνπ πξνζθέξεηαη ζ' απηνχο θαη ζε άιινπο πνπ επεξεάδνληαη απφ ηε ρξήζε ηνπ. 181

182 πσο είλαη θαλεξφ απφ ηνπο παξαπάλσ νξηζκνχο, νη παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ επρξεζηία ελφο ζπζηήκαηνο (ην νπνίν απεπζχλεηαη ζε ζπγθεθξηκέλε νκάδα ρξεζηψλ) είλαη: 86. ηα ηερληθά πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ θαη εθαξκνγψλ, φπσο ηαρχηεηα, αμηνπηζηία, απνδνηηθφηεηα δηαρείξηζεο ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ, θ.ιπ., 87. ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεξηβάιινληνο δηεπαθήο ησλ εθαξκνγψλ, φπσο επειημία, πξνζαξκνζηηθφηεηα, θπζηθφηεηα, θ.ιπ., 88. νη ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ. Υαξαθηεξηζηηθά επρξεζηίαο ηνπ δηαιφγνπ κεηαμχ ρξεζηψλ θαη ππνινγηζηηθψλ εθαξκνγψλ πσο πξναλαθέξζεθε, είλαη αληηθεηκεληθά δχζθνιν λα δηαηππσζνχλ κε ζαθήλεηα θαη αθξίβεηα, θαλφλεο πνπ λα κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ γεληθά θαη λα πξνζδηνξίδνπλ ην βαζκφ επρξεζηίαο θαη απνδνηηθφηεηαο ησλ ππνινγηζηηθψλ εθαξκνγψλ. Δληνχηνηο, ηα ηειεπηαία ρξφληα θαηαβάιινληαη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, κε ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή δηεζλψλ θνξέσλ θαη νξγαληζκψλ. Ξην ζπγθεθξηκέλα, νη πξνζπάζεηεο εζηηάδνληαη: 89. ζηνλ θαζνξηζκφ πξνηχπσλ απφ δηεζλείο νξγαληζκνχο ηππνπνίεζεο (ISO, BSI, DIN,θ.ιπ.), 90. ζηελ θαηαγξαθή θαλφλσλ θαη νδεγηψλ γηα ηε δεκηνπξγία εχρξεζησλ ζπζηεκάησλ δηεπαθήο, απφ νξγαληζκνχο ή εηαηξείεο ινγηζκηθνχ (OSF, Apple, Microsoft, Σ-Windows Consortium), ηα νπνία ζπλνδεχνληαη απφ αληίζηνηρα εξγαιεία γηα ηελ πινπνίεζε πεξηβαιιφλησλ δηαζχλδεζεο θαη δεκηνπξγνχλ de facto πξφηππα. Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά πλέπεηα: Ζ νξγάλσζε ησλ πξνζθεξφκελσλ ιεηηνπξγηψλ, ε παξνπζίαζε ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ε εηζαγσγή δεδνκέλσλ απφ ηελ πιεπξά ηνπ ρξήζηε ζα πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη απφ νκνηνκνξθία, ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε εμνηθείσζή ηνπ κε ηελ εθαξκνγή. Ξα παξάδεηγκα: 91. γηα παξφκνηεο ελέξγεηεο ηνπ ρξήζηε ν δηάινγνο λα είλαη αλάινγνο, 92. ηα κελχκαηα θαηάζηαζεο λα εκθαλίδνληαη ζηελ ίδηα πεξηνρή θαη κε φκνην ηξφπν, 93. ηα πιήθηξα ιεηηνπξγηψλ (π.ρ. ESC) λα αληαπνθξίλνληαη ζε αλάινγεο ελέξγεηεο ζε φιν ην εχξνο ηεο εθαξκνγήο. Γπλαηφηεηα ειέγρνπ: Ν ρξήζηεο πξέπεη λα αηζζάλεηαη φηη έρεη ηνλ έιεγρν ηεο εμέιημεο ηεο επηθνηλσλίαο ηνπ κε ην ζχζηεκα. Γηα παξάδεηγκα, ην πεξηβάιινλ δηεπαθήο ζα πξέπεη: 182

183 94. λα παξέρεη πιεξνθνξίεο έλδεημεο ησλ ελεξγεηψλ ηνπ ρξήζηε κε ηξφπν ζπλεπή θαη θαηαλνεηφ, 95. λα παξέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ εμέιημε ρξνλνβφξσλ δηαδηθαζηψλ, 96. λα επηηξέπεη ζην ρξήζηε ηνλ έιεγρν ηεο πνζφηεηαο θαη ηαρχηεηαο εκθάληζεο ηεο πιεξνθνξίαο, 97. λα επηηξέπεη, φπνπ είλαη δπλαηφ, άκεζε αθχξσζε ησλ ηειεπηαίσλ ελεξγεηψλ ηνπ ρξήζηε. Φπζηθφηεηα: Ζ νξγάλσζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο εθαξκνγήο ζα πξέπεη λα είλαη ζχκθσλε κε ηε θχζε θαη ηε δνκή ηεο εξγαζίαο γηα ηελ νπνία δεκηνπξγήζεθε. Γεληθφηεξα, ην πεξηβάιινλ δηεπαθήο ζα πξέπεη: 98. λα κελ πεξηνξίδεη ή λα πξνθαιεί ζχγρπζε ζην ρξήζηε, ζε φ,ηη αθνξά ζηελ αθνινπζία ή ζηε κνξθή ησλ επί κέξνπο δηαδηθαζηψλ ηεο εθαξκνγήο, 99. λα ρξεζηκνπνηεί γιψζζα απιή, θαηαλνεηή, ζρεηηθή κε ηνλ ηνκέα ηεο εθαξκνγήο θαη απαιιαγκέλε απφ πεξηηηέο ηερληθέο ιεπηνκέξεηεο, 100. νη πξνζθεξφκελεο ιεηηνπξγίεο λα νξγαλψλνληαη ζε ινγηθέο νκάδεο θαη λα είλαη πξνβιέςηκεο σο πξνο ηε θχζε, ηε ζέζε θαη ηνλ ηξφπν ρξήζεο ηνπο. Δπειημία-Πξνζαξκνζηηθφηεηα: Ρν πεξηβάιινλ δηεπαθήο πξέπεη λα επηηξέπεη ηελ πξνζαξκνγή ηνπ δηαιφγνπ ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνηηκήζεηο ηνπ ρξήζηε. Θα πξέπεη παξαδείγκαηνο ράξε λα επηηξέπεη: 101. ηελ πξνζαξκνγή ησλ ρξσκάησλ θαη ηνπ κεγέζνπο ηεο πιεξνθνξίαο, 102. ηελ επηινγή δηαθνξεηηθψλ ή ελαιιαθηηθψλ ηερληθψλ αιιειεπίδξαζεο (επηινγή κηαο ιεηηνπξγίαο ζε έλα κελνχ επηινγψλ κέζσ πνληηθηνχ ή εθηέιεζε ηεο ίδηαο ιεηηνπξγίαο κέζσ πιήθηξσλ ζπληφκεπζεο ηνπ πιεθηξνινγίνπ ή κέζσ εληνιήο απφ γξακκή εληνιψλ ηεο εθαξκνγήο), 103. ηελ ελαιιαθηηθή κνξθνπνίεζε ηεο παξνπζίαζεο ιεηηνπξγηψλ ηεο εθαξκνγήο (π.ρ. επηινγέο απφ pull-down menus ή δπλακηθά pop-up menus ή toolbars) θαη ηε δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ζηελ εκθάληζή ηνπο (π.ρ. ζέζε θαη εκθάληζε ή απφθξπςε toolbars), 104. ηε δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ζηελ εκθάληζε ησλ κελπκάησλ ηεο εθαξκνγήο θαη βνήζεηαο (π.ρ. ζπλνπηηθά/αλαιπηηθά), αλάινγα κε ην επίπεδν εμνηθείσζεο ηνπ ρξήζηε, 105. ηελ θαηαγξαθή θαη εθηέιεζε αθνινπζηψλ εληνιψλ. Αλνρή πξφιεςε ζθαικάησλ: Ν ρξήζηεο πξέπεη λα θαζνδεγείηαη θαη λα πξνθπιάζζεηαη απφ ηε δεκηνπξγία ζθαικάησλ θαη φηαλ απηά ζπκβαίλνπλ, πξέπεη λα ηνπ 183

184 παξέρεηαη επαξθήο θαη θαηαλνεηή επεμήγεζε. Ξην ζπγθεθξηκέλα, ην πεξηβάιινλ δηεπαθήο ζα πξέπεη: 106. λα επηηξέπεη, φπνπ είλαη δπλαηφ, ηνλ έιεγρν ησλ δεδνκέλσλ εηζφδνπ πξηλ ηελ επεμεξγαζία ηνπο απφ ηελ εθαξκνγή, 107. λα παξέρεη, φπνπ απαηηείηαη, ηθαλέο επεμεγήζεηο γηα ηα δεδνκέλα εηζφδνπ, 108. λα δίλεη έκθαζε ζηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο ηνπ ζθάικαηνο, φπνπ θξίλεηαη απαξαίηεην, ψζηε λα βνεζά ην ρξήζηε λα ην δηνξζψζεη, 109. λα επηηξέπεη, φηαλ είλαη δπλαηφ, ηελ θαζπζηέξεζε ηεο δηφξζσζεο ζθαικάησλ, 110. λα επηηξέπεη ζην ρξήζηε λα κπνξεί λα παξαθάκςεη ηε δηφξζσζε ζθαικάησλ, φηαλ απηφο ην επηζπκεί θαη ε ιεηηνπξγία ην επηηξέπεη. Παξνρή βνήζεηαο: Ζ βνήζεηα πνπ παξέρεηαη ζην ρξήζηε ζα πξέπεη: 111. λα είλαη ζπλαθήο κε ηελ εξγαζία πνπ ν ρξήζηεο εθηειεί, 112. λα έρεη γιψζζα θαηαλνεηή, ζπλεπή κε ηελ νξνινγία ηεο εθαξκνγήο θαη απαιιαγκέλε απφ πεξηηηνχο ηερληθνχο φξνπο, 113. λα παξέρεη δπλαηφηεηεο αλαδήηεζεο θαη πινήγεζεο. Παξνπζίαζε πιεξνθνξίαο Δχξνο: Ν ρξήζηεο ζα πξέπεη λα δέρεηαη κε ζπλεπή θαη νξζνινγηθφ ηξφπν πιεξνθνξίεο, ζην εχξνο ηεο ελέξγεηαο πνπ εθηειεί. Ζ παξνπζίαζε πεξηηηψλ πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θνχξαζε θαη ζχγρπζε. Σαρχηεηα: Ν ρξήζηεο ζα πξέπεη λα έρεη ηε δπλαηφηεηα ειέγρνπ ηεο ηαρχηεηαο παξνπζίαζεο ησλ πιεξνθνξηψλ. Καηεγνξηνπνίεζε - παξνπζίαζε επηινγψλ: Νη δπλαηέο αλά πάζα ζηηγκή επηινγέο, ζα πξέπεη λα νξγαλψλνληαη κε νξζνινγηθά θξηηήξηα θαη λα παξνπζηάδνληαη κε ζαθήλεηα. Δπηινγέο πνπ δελ είλαη πξνζβάζηκεο θαηά ηελ ηξέρνπζα θάζε ηνπ δηαιφγνπ ζα πξέπεη λα θαίλνληαη απελεξγνπνηεκέλεο. Αλ ρξεζηκνπνηνχληαη εηθφλεο θαη ζχκβνια, ζα πξέπεη λα κελ παξαπιαλνχλ θαη λα παξέρεηαη επαξθήο επεμήγεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο, αλ απαηηεζεί. Κείκελν: Ρα κνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ παξνπζηαδφκελνπ θεηκέλνπ αλαθέξζεθαλ ζην ηκήκα ησλ πξνδηαγξαθψλ εξγνλνκίαο ηεο νζφλεο. Έκθαζε πξέπεη λα δνζεί ζηελ παξνρή δπλαηφηεηαο ζην ρξήζηε λα πεξηεγείηαη εχθνια θαη κε ηελ επηζπκεηή ηαρχηεηα θαη λα κεηαβάιιεη ην κέγεζνο θαη ηα ρξψκαηα ησλ ραξαθηήξσλ θαη ηνπ θφληνπ. Υξψκαηα: Ρα ρξεζηκνπνηνχκελα ρξψκαηα πξέπεη λα είλαη ιίγα θαη δηαθξηηά. Αλ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ ελδεηθηηθψλ ηεο ιεηηνπξγίαο, ηφηε ζα 184

185 πξέπεη λα αθνινπζνχλ θνηλέο παξαδνρέο (π.ρ. θφθθηλν ζαλ έλδεημε θηλδχλνπ) θαη λα ζπλδπάδνληαη κε επηπιένλ πιεξνθνξίεο (π.ρ. ερεηηθή έλδεημε). Δπίζεο, ζα πξέπεη λα παξέρεηαη γεληθφηεξε επειημία ζηελ πξνζαξκνγή ησλ ρξεζηκνπνηνχκελσλ ρξσκάησλ, αλάινγα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη πξνηηκήζεηο ησλ ρξεζηψλ. Δηζαγσγή δεδνκέλσλ Διαρηζηνπνίεζε ελεξγεηψλ: Ρν ζχζηεκα πξέπεη λα δηεπθνιχλεη ηελ εηζαγσγή δεδνκέλσλ, ειαρηζηνπνηψληαο ηηο απαηηνχκελεο ελέξγεηεο απφ ηελ πιεπξά ηνπ ρξήζηε (π.ρ. κε ηελ παξνρή πξνθαζνξηζκέλσλ ηηκψλ ή ιηζηψλ επηινγψλ, φπνπ απηφ είλαη δπλαηφ) θαη παξέρνληαο ηηο απαηηνχκελεο επεμεγήζεηο γηα ηελ αλακελφκελε πιεξνθνξία (εθαξκφδνληαο ηηο αξρέο ησλ πξνεγνχκελσλ παξαγξάθσλ). Δπηβεβαίσζε ελεξγεηψλ: Γηα επηινγέο, πνπ είλαη ιεηηνπξγηθά θξίζηκεο ή κε αλαζηξέςηκεο ή πνπ αλακέλεηαη λα έρνπλ κεγάιε δηάξθεηα ή έρνπλ άιιεο ηδηαηηεξφηεηεο, ζα πξέπεη λα δεηείηαη ε επηβεβαίσζε ηνπ ρξήζηε. Δπίζεο, ν δηάινγνο επηβεβαίσζεο δε ζα πξέπεη λα είλαη παλνκνηφηππνο γηα ιεηηνπξγηθά αληίζεηεο ελέξγεηεο (π.ρ. δεκηνπξγία αξρείνπ-δηαγξαθή αξρείνπ), ψζηε λα απνθεχγεηαη ε πεξίπησζε ζχγρπζεο. Τπνζηήξημε αθνινπζηψλ ζπρλά εθηεινχκελσλ εληνιψλ: Ρν ζχζηεκα ζα πξέπεη λα έρεη δπλαηφηεηα θαηαγξαθήο θαη εθηέιεζεο αθνινπζηψλ εληνιψλ, ζηελ πεξίπησζε πνπ ζπγθεθξηκέλεο ιεηηνπξγίεο ην απαηηνχλ ή ην επηηξέπνπλ. Παξνρή ελαιιαθηηθψλ ηερληθψλ εηζφδνπ: Θαηά πεξίπησζε, ζπληζηάηαη ε ππνζηήξημε ελαιιαθηηθψλ ζπζθεπψλ θαη ηερληθψλ ζηνηρείσλ γηα ηελ είζνδν (π.ρ. απνθνπή θαη επηθφιιεζε κε ρξήζε πιεθηξνινγίνπ ή πνληηθηνχ). Αλαίξεζε: Θαηά πεξίπησζε θαη εθφζνλ ε θχζε ηεο εξγαζίαο ην επηηξέπεη, ζπληζηάηαη ε παξνρή δπλαηφηεηαο αλαίξεζεο ησλ ζηνηρείσλ ηεο ηειεπηαίαο εηζαγσγήο Πξνδηαγξαθέο Λνγηζκηθνχ Νη πξνδηαγξαθέο ηνπ ινγηζκηθνχ αθνξνχλ ζε: 114. Ινγηζκηθφ ζπζηήκαηνο ησλ ζηαζκψλ εξγαζίαο θαη ηνπ εμππεξεηεηή ηνπ ηνπηθνχ δηθηχνπ ηνπ ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ Ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ (παθέηα εθαξκνγψλ θαη πξνγξακκαηηζηηθφ πεξηβάιινλ). Λεηηνπξγηθφ χζηεκα ζηαζκψλ εξγαζίαο 116. Γξαθηθφ πεξηβάιινλ εξγαζίαο κε δπλαηφηεηα ρξήζεο πνιιψλ παξαζχξσλ Γπλαηφηεηα πνιπεπεμεξγαζίαο (multi-tasking). 185

186 118. Γπλαηφηεηα ππνζηήξημεο πξνζσπηθνχ πεξηβάιινληνο (user profile). Θάζε ρξήζηεο πξέπεη λα κπνξεί λα έρεη ην δηθφ ηνπ πξνζσπηθφ πεξηβάιινλ εξγαζίαο Γπλαηφηεηεο πνιπκέζσλ (multimedia) Ζκεξνκελία έθδνζεο: αλάινγα πάληα κε ηελ εκεξνκελία πξνθήξπμεο ηνπ δηαγσληζκνχ Ρερλνινγία >= 32 bit. Απαηηήζεηο ζε πιηθφ Νη απαηηήζεηο ζε πιηθφ γηα ηνπο ζηαζκνχο εξγαζίαο θαη ηνλ εμππεξεηεηή θαζνξίδνληαη απφ φζα αλαθέξνληαη ζην Γεχηεξν Κέξνο. Τπνζηήξημε Διιεληθώλ 122. Διιεληθά κελνχ Βνήζεηα ζηα Διιεληθά πνζηήξημε Διιεληθψλ ζε φιεο ηηο βαζηθέο εθαξκνγέο (επεμεξγαζία θεηκέλνπ, ινγηζηηθά θχιια, βάζεηο δεδνκέλσλ) Δγρεηξίδην ρξήζεο ζηα Διιεληθά. Γηθηπαθή ππνζηήξημε 126. πνζηήξημε δηθηχσζεο κε TCP/IP πνζηήξημε ζχλδεζεο κε ην Internet (ppp, dialer). Δλζσκαησκέλεο εθαξκνγέο (κε βαζηθέο δπλαηόηεηεο) 128. Εσγξαθηθή Δπεμεξγαζηήο θεηκέλνπ Ονιφη Εσγξαθηθή Αξηζκνκεραλή. Δξγαιεία ππνζηήξημεο θαη ζπληήξεζεο 133. Δξγαιεία ειέγρνπ/ζπληήξεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο 134. Δξγαιεία πξνζηαζίαο απφ ηνχο Γπλαηόηεηα ππνζηήξημεο εθαξκνγώλ 135. Δπεμεξγαζηήο θεηκέλνπ. 186

187 136. Ινγηζηηθά θχιια Βάζεηο δεδνκέλσλ Γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ (αληηθεηκελνζηξαθείο / δηαδηθαζηηθέο) Internet Δξγαιεία θαηαζθεπήο ηζηνζειίδσλ 141. Authoring tools Γπλαηφηεηα πξνζηαζίαο απφ ηνχο. Λεηηνπξγηθφ χζηεκα εμππεξεηεηή Ρν Ιεηηνπξγηθφ Πχζηεκα εμππεξεηεηή ζα πξέπεη λα έρεη φιεο ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ Ιεηηνπξγηθνχ Ππζηήκαηνο ελφο ζηαζκνχ εξγαζίαο θαη επηπιένλ, ηα παξαθάησ: 143. πνζηήξημε ιεηηνπξγηψλ web server, proxy server πνζηήξημε ιεηηνπξγηψλ mail server Θεληξηθή δηαρείξηζε αξρείσλ ρξεζηψλ θαη εθηππσηψλ. Έλα παξάδεηγκα web server IIS Web Server O IIS είλαη ν web server πνπ ζπλνδεχεη ηα windows (NT θαη 2000). Ζ δηαρείξηζή ηνπ γίλεηαη κέζσ ηνπ mangement console. Νηαλ ην αλνίγνπκε επηιέγνπκε απφ ηε ιίζηα πνπ εκθαλίδεηαη ηνλ server πνπ ζα δνπιέςνπκε. Ππλήζσο επηιέγνπκε ηνλ ηνπηθφ server πνπ αλαγλσξίδεηαη ή απφ ην φλνκα ηνπ ππνινγηζηή είηε απφ ηε ιέμε Local. Νηαλ ζα αλνίμνπκε ηνλ server ζα δνχκε ηε ιίζηα ησλ web sites θαη ησλ ftp sitesπνπ ηξέρνπλ ζε απηφλ. Πε απηφ ην ζεκείν πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα δεκηνπξγία πεξηζζφηεξσλ απφ ελα sites ζηνλ ίδην server. Kαζέλα απφ απηά νλνκάδεηαη θαη virtual web server θαη απαηηείηαη ε ρξήζε δηαθνξεηηθνχ IP address γηα θαζέλα απφ απηνχο. Γηα ηε δεκηνπξγία ελφο θαηλνχξηνπ web site θάλνπκε δεμί θιηθ ζηνλ server θαη επηιέγνπκε New -> Web Site. 187

188 Πηε ζπλέρεηα δίλνπκε ην φλνκα πνπ επηζπκνχκε θαη ζπλδένπκε ην web site κε κηα IP address πνπ έρνπκε ήδε πξνζζέζεη ζηελ θάξηα ηνπ ππνινγηζηή. Ζ δηαδηθαζία απηή απηαηείηε ζπλήζσο φηαλ έρνπκε πνιιά παξάιιεια sites πνπ πξέπεη λα είλαη αλεμάξηεηα. Γεληθά ρξεζηκνπνηνχκε ην Default Web Site ην νπνίν δεκηνπξγείηαη κε ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ IIS. Γηαρείξηζε Web Site Tα web sites πνπ ππάξρνπλ ζηνλ server κπνξνχκε λα ηα δηαρεηξηζηνχκε απφ ηε ιίζηα πνπ εκθαλίδεηαη φηαλ ζα αλνίμνπκε ηνλ server. Αλ επηιέμνπκε έλα ζπγθεθξηκέλν web site ζην δεμί παξάζπξν εκθαλίδνληαη φινη νη θαηάινγνη (ηδεαηνί θαη πξαγκαηηθνί) ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ site. Αληίζηνηρα θάησ απφ θάζε θαηάινγν εκθαλίδνληαη νη ππνθαηάινγνη θαη ηα αξρεία ηνπ θαηαιφγνπ. Κε απηφλ ηνλ ηξφπν είλαη δπλαηφ λα γίλνπλ φιεο νη ξπζκίζεηο πνπ πεξηγξάθνληαη παξαθάησ ζε νπνηνδήπνηε θαηάινγν θαη νπνηνδήπνηε αξρείν ηνπ web site. 188

189 Iδεαηνί θαη πξαγκαηηθνί θαηάινγνη Γηα θάζε web site νξίδεηαη έλαο θαηάινγνο ζηνλ νπνίν «δείρλεη» ην site. Νινη ππνθαηάινγνη ηνπ αξρηθνχ θαηαιφγνπ νξίδνληαη ζαλ πξαγκαηηθνί θαηάινγνη θαη είλαη δπλαηφ λα πξνζπειαζζνχλ κε ηε ρξήζε ηνπ ραξαθηήξα «/» αλάκεζά ηνπο. Γηα παξάδεηγκα γηα ην site νξίδνπκε ζαλ home directory ην c:\inetpub\data\sites\test. Ρα αξρεία ηνπ θαηαιφγνπ απηνχ κπνξνχκε λα ηα δνχκε απφ έλαλ θπιινκεηξεηή αλ δψζνπκε ηε δηεχζπλζε Αλ ν θαηάινγνο απηφο έρεη έλαλ πξαγκαηηθφ ππνθαηάινγν πνπ ιέγεηαη Images απηφο κπνξεί λα πξνζπειαζζεί κε ηε δηεχζπλζε Ξαξάιιεια κε ηνπο πξαγκαηηθνχο θαηαιφγνπο είλαη δπλαηφ λα δεκηνπξγήζνπκε θαη ηδεαηνχο. Ξξφθεηηαη γηα θαηαιφγνπο νη νπνίνη αλ θαη κπνξνχλ λα πξνζπειαζζνχλ φπσο ν images δελ είλαη ππνθαηάινγνη ηνπ c:\inetpub\data\sites\test. Γηα παξάδεηγκα είλαη δπλαηφ λα ζέινπκε ν θαηάινγνο c:\my Documents\web_data λα είλαη πξνζπειάζηκνο απφ ηνλ θπιινκεηξεηή ζηε δηεχζπλζε Γηα λα ην πεηχρνπκε ζα πξέπεη λα θηηάμνπκε έλαλ ηδεαηφ θαηάινγν ζην root directory ηνπ web server. Θάλνπκε δεμί θιηθ ζηνλ Default Web Site θαη επηιέγνπκε New -> Virtual Directory. 189

190 Κε απηφλ ηνλ ηξφπν εκθαλίδεηαη ν νδεγφο δεκηνπξγίαο ηνπ ηδεαηνχ θαηαιφγνπ φπνπ ζην πξσην βήκα δίλνπκε ην alias ηνπ θαηαιφγνπ (ζην παξάδεηγκα πνπ αλαθέξζεθε δίλνπκε data) θαη ζην επφκελν βήκα επηιέγνπκε ηνλ θαηάινγν πνπ ζα δείρλεη ην alias (ζην παξάδεηγκά καο c:\my Documents\web_data). Ρπζκίζεηο Web Site Νη ξπζκίζεηο κπνξνχλ λα γίλνπλ ζην επίπεδν ηνπ web site, ζην επίπεδν ελφο πξαγκαηηθνχ ή ηδεαηνχ θαηαιφγνπ ή ζην επίπεδν ελφο κεκνλσκέλνπ αξρείνπ. Πε θάζε πεξίπησζε νη ξπζκίζεηο έπεξεάδνπλ θαη ηνπο ππνθαηαιφγνπο ηνπ θαηαιφγνπ ζηνλ νπνίν βξηζθφκαζηε. Γηα λα δνχκε ηηο ξπζκίζεηο πεγαίλνπκε ζηνλ θαηάινγν πνπ ζεινπκε θάλνπκε δεμί θιηθ θαη επηιέγνπκε Properties. Θα εκθαληζηεί ην παξαθάησ παξάζπξν. Αλάινγα κε ην ηη ζέινπκε λα θάλνπκε πεγαίλνπκε ζην αληίζηνηρν tab. 190

191 Πην πξψην tab (web site) δίλνπκε ηηο πνιχ γεληθέο ξπζκίζεηο ηνπ site (φλνκα, κεγ. Αξηζκφο ρξεζησλ θηι.) Γεληθά δελ πεηξάδνπκε ηελ θαξηέια απηή. Home Directory 191

192 Απφ εδψ κπνξνχκε λα ξπζκίζνπκε ην root directory ηνπ web site, κέζσ ηεε επηινγήο local path θαζψο θαη ηα permissions πνπ ζέινπκε λα έρεη (Access permissions). Ππλήζσο δίλνπκε read γηα πξνθαλεηο ιφγνπο αζθαιείαο (αλ δψζνπκε write αλνηγνπκε κηα πνιχ κεγάιε ηξχπα ζην ζχζηεκα). Αλ ζέινπκε λα εθηεινχληαη θαη scripts ζηνλ θαηάινγν πνπ βξηζθφκαζηε (asp, cgi θηι.) επηιέγνπκε ην script permission ζην θάησ κέξνο ηνπ παξαζχξνπ. Απνθεχγνπκε ην execute γηα λα κελ είλαη δπλαηή ε εθηέιεζε.exe αξρείσλ πνπ κπνξεί λα δεκηνπξγήζνπλ πξφβιεκα ζην ζχζηεκά καο (π.ρ. ηνί). Documents Aπφ εδψ κπνξνχκε λα επηιέμνπκε πνην ζα είλαη ην default αξρείν γηα θάζε θαηάινγν. Απηφ είλαη ην αξρείν πνπ θαιείηαη αλ δελ δεηήζνπκε ζπγθεθξηκέλν αξρείν απφ ηνλ θπιινκεηξεηή αιιά έλαλ θαηάινγν (π.ρ. Ππλήζσο είλαη ην index.html ή ην index.htm αιιά κπνξνχκε λα βάινπκε φπνην ζέινπκε εκείο. Δπίζεο είλαη δπλαηφ λα δψζνπκε παξαπάλσ απφ έλα αξρεία θαη λα νξίζνπκε ηε ζεηξά ζεκαληηθφηεηάο ηνπο. 192

193 Directory Security H βαζηθφηεξε ξχζκηζε πνπ γίλεηαη απφ εδψ αθνξά ζηελ πξνζπέιαζε ηνπ site ή ζεγθεθξηκέλσλ θαηαιφγσλ θαη αξρείσλ απφ ηνλ αλψλπκν ρξήζηε. Αλ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα αλψλπκεο πξφζβαζεο ηφηε είλαη δπλαηφ νπνηνζδήπνηε λα δεί ηηο ζειίδεο κε ηε ρξήζε ελφο θπιινκεηξεηή. Πε πεξίπησζε πνπ ε δελ είλαη ελεξγνπνηεκέλε ε αλψλπκε πξφζβαζε ηφηε ζε θάζε πξνζπάζεηα πξνζπέιαζεο ησλ ζειίδσλ ζα δεηείηαη επηβεβαίσζε ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ ρξήζε κε ηε ρξήζε user name θαη password. Πε απηή ηελ πεξίπησζε ρξεζηκνπνείηαη ην access list ησλ windows, δειαδή ζα γίλεηαη έιγρνο νξζφηεηαο ηνπ user name θαη password κέζσ ηεο ιίζηαο ησλ ρξεζηψλ ησλ windows. Γηα ηηο παξαπάλσ ξπζκίζεηο, αθνχ πακε ζην tab directory security, πάηάκε ην θνπκπη Edit ζηελ παξάγξαθν Anonymous Access and Authentication Control. Λνγηζκηθφ Δθαξκνγψλ 193