ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΔΗΖΓΜΔΝΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΖ ΠΟΡΔΗΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΔΗΖΓΜΔΝΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΖ ΠΟΡΔΗΑ"

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ MBA ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ «Nέεο Αξρέο Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ» Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΔΗΖΓΜΔΝΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΖ ΠΟΡΔΗΑ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΓΔΧΡΓΟΠΟΤΛΟ ΑΝΣΧΝΗΟ ΔΠΗΜΔΛΔΗΑ: ΠΑΝΑΓΟΠΟΤΛΟ ΗΧΑΝΝΖ Σξηκειήο Δπηηξνπή Γεσξγφπνπινο Αληψληνο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Αλαζηαζφπνπινο Γεψξγηνο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Αλδξνπιάθεο Γεψξγηνο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Πάηξα

2 Πεξηερφκελα ει ΠΔΡΗΛΖΦΖ.. 2 Α ΜΔΡΟ. ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ 1. ΔΗΑΓΩΓΖ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΖΓΔ ΚΑΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΔΗΖΓΜΔΝΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΓΗΔΘΝΖ ΔΜΠΔΗΡΗΑ ΚΑΗ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Ζ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΩΝ ΔΛΛΖΝΗΚΩΝ ΔΗΖΓΜΔΝΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ 61 Β ΜΔΡΟ. ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΜΔΛΔΣΖ. 73 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ. 120 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

3 Πεξίιεςε Ο ξφινο ηεο Υξεκαηνδφηεζεο, ζηελ Λεηηνπξγία θαη Αλάπηπμε ησλ Δπηρεηξήζεσλ, ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη απνθηήζεη θεθαιαηψδε ζεκαζία. Οη CFO ησλ Δπηρεηξήζεσλ αλαιακβάλνπλ φιν θαη κεγαιχηεξεο πξσηνβνπιίεο θαη έλα κεγάιν κέξνο πιένλ ησλ απνθάζεσλ ηνπ Management ησλ επηρεηξήζεσλ, αθνξά ρξεκαηνδνηηθά ζέκαηα. Παξαηεξνχληαη επίζεο, θνζκνγνληθέο αιιαγέο ζηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο( αγνξέο ρξήκαηνο- αγνξέο θεθαιαίνπ). Σα παξαδνζηαθά ρξεκαηνδνηηθά ηδξχκαηα (π.ρ. Σξάπεδεο), δηαθνξνπνηνχλ ηελ ιεηηνπξγία ηνπο, εθζπγρξνλίδνληαη θαη γηα λα θαιχςνπλ ηηο λέεο απμεκέλεο αλάγθεο ηεο δήηεζεο εθεπξίζθνπλ λέα Δλαιιαθηηθά Υξεκαηνδνηηθά Πξντφληα. Ζ παξνχζα Γηπισκαηηθή Δξγαζία, αζρνιείηαη κε ηελ Υξεκαηνδφηεζε ησλ Διιεληθψλ Δηζεγκέλσλ Δπηρεηξήζεσλ θαη ηελ ζπκβνιή ηεο ζηελ Αλαπηπμηαθή ηνπο πνξεία. Έγηλε πξνζπάζεηα λα θαιπθζνχλ πιήξσο, αθ ελφο κελ νη παξαδνζηαθέο κνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο,φπσο ε Υξεκαηνδφηεζε κε Ίδηα Κεθάιαηα, ν Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο,ην Υξεκαηηζηήξην θαη αθ εηέξνπ φια ηα Νέα πξντφληα Υξεκαηνδφηεζεο, φπσο ην Leasing, ην Factoring, ην Forfaiting θ.α. αιιά θαη ηα λέα κνξθψκαηα ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ φπσο νη εηαηξείεο Venture Capital,σο Δξγαιεία ζηελ εμεχξεζε θεθαιαίσλ γηα ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή εμπγίαλζε θαη Αλάπηπμε ησλ επηρεηξήζεσλ. Σέινο επηρεηξήζεθε κε ηελ βνήζεηα ησλ απνηειεζκάησλ Πξσηνγελνχο Έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε, ε παξνπζίαζε ηεο Υξεκαηνδνηηθήο θαη Αλαπηπμηαθήο ηξαηεγηθήο ησλ Δηζεγκέλσλ ζην Υ.Α.Α ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ζηελ νπνία πξαγκαηνπνηήζεθαλ κεγάιεο αιιαγέο θαη νη Δπηρεηξήζεηο επηδίσμαλ λα αλαπηπρζνχλ αληηκεησπίδνληαο ηηο λέεο πξνθιήζεηο ηεο αγνξάο. 2

4 Α ΜΔΡΟ Δηζαγσγή Σα ζηάδηα εμέιημεο ησλ έκβησλ νξγαληζκψλ ( γέλλεζε, αλάπηπμε, θνξχθσζε, παξαθκή, ηέινο), κνηάδνπλ λα αθνινπζνχλ θαη νη αληίζηνηρνη νηθνλνκηθνί. Μέζα ζε έλα αβέβαην παγθνζκηνπνηεκέλν πεξηβάιινλ πνπ αιιάδεη δηαξθψο,είλαη δπλαηή ε παξάηαζε ησλ θάζεσλ ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο θνξχθσζεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Γηα λα ζπκβεί απηφ ζα πξέπεη, θαη αξρήλ λα πξνγξακκαηίδεηαη ζσζηά ε κειινληηθή ηνπο δξάζε, ψζηε λα γίλεηαη έγθαηξε δηάγλσζε, ζσζηή εθηίκεζε θαη απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ πνπ ηηο απεηινχλ. Δπίζεο ε κεγαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ησλ επθαηξηψλ, ν δηαξθήο εθζπγρξνληζκφο θαη ε έγθαηξε πξνζαξκνγή ζηηο κεηαβνιέο, ηηο βνεζάεη λα παξακείλνπλ ηζρπξέο. ηαλ νη επηρεηξήζεηο ρξεηάδνληαη νπνηνπδήπνηε είδνπο θεθάιαηα, πξνζθεχγνπλ ζε εμεηδηθεπκέλνπο νξγαληζκνχο θαη επηρεηξήζεηο (ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα ), ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ ζπλεξγάδνληαη (πειάηεο θαη πξνκεζεπηέο ) θαη ηέινο ζε νηθνλνκηθέο κνλάδεο πνπ ην θχξην έξγν ηνπο δελ είλαη ε ρξεκαηνδφηεζε ( επελδπηηθφ θνηλφ). Οη ρξεκαηνδφηεο-επελδπηέο (επηρεηξεκαηηθνί θνξείο, πηζησηέο), πνπ παξέρνπλ απηά ηα θεθάιαηα, επηζπκνχλ ζε αληάιιαγκα κηα ηθαλνπνηεηηθή απφδνζε θαη ηελ αζθαιή επηζηξνθή (επαλάθηεζή) ηνπο. Ζ θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο είλαη ε παξνχζα αμία ησλ ρξεκαηνξνψλ πνπ παξάγνπλ ηα ζηνηρεία ηνπ ελεξγεηηθνχ ηεο. ηαλ κηα επηρείξεζε ρξεκαηνδνηείηαη εμ νινθιήξνπ απφ θνηλέο κεηνρέο, ηφηε φιεο νη παξαπάλσ ρξεκαηνξνέο αλήθνπλ ζηνπο κεηφρνπο ηεο επηρείξεζεο. ηαλ ε επηρείξεζε ρξεκαηνδνηείηαη απφ κεηνρηθφ θεθάιαην θαη καθξνπξφζεζκα δαλεηαθά θεθάιαηα (debt), ηφηε νη ρξεκαηνξνέο ζπάλε ζηα δχν, ζηνπο κεηφρνπο θαη ζηνπο πηζησηέο. Ζ ζρέζε ησλ δπν απηψλ πεξηπηψζεσλ ρξεκαηνδφηεζεο ηεο επηρείξεζεο ε θαη άιισλ πην ζχλζεησλ απνηειεί έλα πνιχ ζεκαληηθφ έξγν ηνπ ρξεκαηννηθνλνκηθνχ δηαρεηξηζηή (financial manager, CFO) θαη αλαθέξεηαη σο θεθαιαηαθή δηάξζξσζε (capital structure) ή ρξεκαηνδνηηθή δηάξζξσζε. 3

5 Έρνπλ δηαηππσζεί αξθεηέο ζεσξίεο πνπ πξνζπαζνχλ λα εμεγήζνπλ ηελ επηινγή κεηαμχ ησλ κνξθψλ ρξεκαηνδφηεζεο, capital structure puzzle. Έηζη ε θεθαιαηαθή δηάξζξσζε ή δνκή (capital structure) είλαη θπξίσο ε αλαινγία καθξνπξφζεζκσλ θαη βξαρππξφζεζκσλ δαλείσλ θαη Ηδίσλ θεθαιαίσλ κηαο επηρείξεζεο θνπφο ηεο είλαη ε εχξεζε ηνπ άξηζηνπ ζπλδπαζκνχ ησλ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο, ν νπνίνο λα κεγηζηνπνηεί ηελ ηηκή ηεο θνηλήο κεηνρήο θαη θαηά ζπλέπεηα θαη ηελ ζπλνιηθή αμία κηαο εηαηξίαο. Έλα παξάδεηγκα θεθαιαηαθήο δηάξζξσζεο ηεο Δπηρείξεζεο κε δχν επηινγέο, δίλεηαη ζην παξαθάησ Γξάθεκα Model 1 Model 2 Bonds 40% Stocks 60% Bonds 60% Stocks 40% Γξάθεκα 1. Pie Models of Capital structure. Modern Financial Management Ross, S. Α., Westerfield, R. W., Jaffe, J. F., & Jordan, Β. D. (2008). Οη επηρεηξήζεηο κε ζεκαληηθά Ηδία θεθάιαηα κπνξνχλ ζε πεξηφδνπο θξίζεσο λα κεηαζέζνπλ ηηο ππνρξεψζεηο πξνο ηνπο ηδηνθηήηεο ησλ θεθαιαίσλ, ζε κεηαγελέζηεξεο επνρέο ελψ νη επηρεηξήζεηο κε ζεκαληηθά Γαλεηαθά θεθάιαηα νθείινπλ λα εθπιεξψλνπλ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο πξνο ηνπο δαλεηζηέο, αλεμάξηεηα απφ ηελ χπαξμε ή κε θεξδνθφξσλ απνηειεζκάησλ. Δπίζεο ηα Ίδηα Κεθάιαηα βνεζνχλ ηηο επηρεηξήζεηο ζηελ αλαδήηεζε εμσηεξηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ( π.ρ. Σξαπεδηθά Γάλεηα ). Μεηά ηελ ρξεκαηηζηεξηαθή άλνημε ζηελ Διιάδα θαη ηελ κεηαθνξά ηεξαζηίσλ θεθαιαίσλ απφ ηξαπεδηθέο θαηαζέζεηο ζε αγνξέο κεηνρψλ, ν ελζνπζηαζκφο ησλ επελδπηψλ έρεη κεησζεί θαη νη Δηζεγκέλεο Δπηρεηξήζεηο, 4

6 ζηξέθνληαη θαη ζα ζηξαθνχλ ζην κέιινλ ζε άιιεο Δλαιιαθηηθέο κνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο (ην Leasing, ην Factoring, ην Forfaiting,νη εηαηξείεο Venture Capital, θ.α.). ήκεξα, πνιιέο επηρεηξήζεηο έρνπλ δπζθνιία λα αληιήζνπλ θεθάιαηα γηα επελδχζεηο απφ ηηο ζπλήζεηο θεθαιαηαγνξέο θαη κία λέα δπλαηφηεηα ε νπνία δελ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί επαξθψο ζηελ Διιάδα, είλαη ηα εηαηξηθά νκφινγα. Σα εηαηξηθά νκφινγα είλαη κία κνξθή δαλεηζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ απεπζείαο απφ ηδηψηεο επελδπηέο θαη πνιίηεο θαη, πάξα ηα θνξνινγηθά θίλεηξα ηα νπνία ππάξρνπλ, νη εθδφζεηο ηέηνησλ νκνιφγσλ είλαη ζρεηηθά πεξηνξηζκέλεο. ηελ παγθφζκηα αγνξά ηα εξγαιεία απηά είλαη πνιχ θαιά γλσζηά αιιά νη Διιεληθέο επηρεηξήζεηο (Δηζεγκέλεο θαη κε ) δελ έρνπλ αθφκε εμνηθεησζεί κε ηηο έλλνηεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ησλ εξγαιείσλ απηψλ ζε επξεία θιίκαθα. ηελ εμεηαδφκελε πεξίνδν, θαηά ηελ νπνία νη Διιεληθέο επηρεηξήζεηο εληείλνπλ ηελ δηεζλή παξνπζία ηνπο θαη ππφθεηληαη ζηνλ δηεζλή αληαγσληζκφ, ε νηθνλνκηθή ηνπο επξσζηία θαη ε εμέιημή ηνπο, βαζίδεηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζηελ ρξήζε ηεο θαηάιιειεο Υξεκαηννηθνλνκηθήο ηξαηεγηθήο πνπ ππνζηεξίδεη ηελ ζσζηά ζρεδηαζκέλε ηξαηεγηθή ηνπο Αλάπηπμε. Οη αλσηέξσ απνηεινχλ κέξνο ηεο Δπηρεηξεζηαθήο ηξαηεγηθήο, πνπ απνηειεί ζεκείν αλαθνξάο θαη θαζνδεγεί ηελ επηρείξεζε ζηελ πινπνίεζε ησλ καθξνρξφλησλ ζηφρσλ ηεο (Wheelen θαη Hunger 2008). Έηζη ε Υξεκαηννηθνλνκηθή ηξαηεγηθή σο έλα ηκήκα ηεο ηξαηεγηθήο Δπηκέξνπο Λεηηνπξγηψλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηξαηεγηθή Αλάπηπμεο σο ηελ πιένλ δηαδεδνκέλε θαη εθαξκνδφκελε Δηαηξηθή ηξαηεγηθή, θαινχληαη λα ζπληνλίζνπλ ηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ, ηηο δξάζεηο θαη ηηο ζέζεηο ηεο επηρείξεζεο ζην εζσηεξηθφ ηεο θαη απέλαληη ζηνπο αληαγσληζηέο ηεο. Ζ Αλάπηπμε ηίζεηαη σο δσηηθή αλάγθε ησλ επηρεηξήζεσλ ζην λέν πεξηβάιινλ φπνπ ν αληαγσληζκφο είλαη νμχηαηνο θαη απιψλεηαη ζε παγθφζκην επίπεδν, απεηιψληαο ηελ ίδηα ηελ χπαξμε ησλ επηρεηξήζεσλ. Απφ ηηο ηξαηεγηθέο Αλάπηπμεο ηδηαίηεξε αλαθνξά αμίδεη λα γίλεη ζηελ ηξαηεγηθή Γηεζλνπνίεζεο, πνπ εληάζζεηαη ζηελ θαηεγνξία Αλάπηπμεο αγνξάο ελψ θαηά ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο απνηειεί κηα απφ ηηο πιένλ δηαδεδνκέλεο επηινγέο ησλ επηρεηξήζεσλ δηεζλψο. 5

7 Ζ παγθφζκηα αγνξά, απνηειεί δηπιή πξφθιεζε θαη γηα ηηο Διιεληθέο Δηζεγκέλεο : ε ζεηηθή ηεο πιεπξά είλαη ε δπλαηφηεηα πνπ παξέρεη ζηηο επηρεηξήζεηο λα απμήζνπλ ηα θέξδε ηνπο θαη λα αλαπηπρζνχλ ζε λέεο αγνξέο, ηαπηφρξνλα φκσο είλαη πξνθαλείο νη θίλδπλνη θαη νη απεηιέο ζηηο νπνίεο εθηίζεηαη έλαο νξγαληζκφο πνπ επηρεηξεί λα δηεζλνπνηεζεί. Οη κνξθέο πνπ κπνξεί λα ιάβεη, ε ηξαηεγηθή Γηεζλνπνίεζεο αλήθνπλ ζε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο: Μνξθέο εμαγσγηθνχ ηχπνπ ( Άκεζεο εμαγσγέο, Licensing, Franchising θ.α.) θαη Μνξθέο κε εμαγσγηθνχ ηχπνπ(άκεζεο μέλεο επελδχζεηο Κνηλνπξαμίεο,ηξαηεγηθέο ζπκκαρίεο, Δμαγνξέο θαη πγρσλεχζεηο, πκβφιαηα management θ.α.). Οη Διιεληθέο Πνιπεζληθέο θαηαγξάθνπλ δπλακηθή παξνπζία ζηε δηεζλή επελδπηηθή ζθελή ( Βαιθαληθή Υεξζφλεζν, Δπξσπατθή Έλσζε, ΖΠΑ, Βξαδηιία, Αίγππην θ.ι.π), ελψ ν ξφινο πνπ δηαδξακαηίδνπλ νη Θπγαηξηθέο ηνπο ζε απηφ ην ζπλερψο ελαιιαζζφκελν δηεζλέο πεξηβάιινλ είλαη θαζνξηζηηθφο ζηελ δηαηήξεζε θαη ελδπλάκσζε ηεο αληαγσληζηηθήο ηνπο ζέζεο ζηνλ Διιεληθφ θαη Γηεζλή Δπηρεηξεκαηηθφ ζηίβν. ζν αλαθνξά ηα θίλεηξα δηεζλνπνίεζεο αλά γεσγξαθηθή πεξηνρή έρεη παξαηεξεζεί φηη π.ρ. ζηα Βαιθάληα, ε χπαξμε ζπγαηξηθψλ θαίλεηαη λα ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ αληαγσληζηηθή ζέζε ηεο Δπηρείξεζεο ζηελ Διιάδα αιιά θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ ρακειφηεξνπ παξαγσγηθνχ θφζηνπο ζηηο ρψξεο απηέο. Ο ξφινο ησλ Θπγαηξηθψλ πνπ ζπλήζσο ζπλαληάηαη ζηηο Διιεληθέο Πνιπεζληθέο είλαη Σππνπνηεκέλε Θπγαηξηθή θαη έρεη ζρέζε κε ηελ παξαγσγή ψξηκσλ πξντφλησλ, πνπ πξνζαξκφδνληαη ζηελ αγνξά δξαζηεξηνπνίεζεο θαη ππνζηεξίδνληαη απφ ηηο ππάξρνπζεο ηερλνινγίεο. Ζ Οηθνλνκηθή θξίζε θαη ε χθεζε ηεο Διιεληθήο αιιά θαη ηεο Παγθφζκηαο Οηθνλνκίαο, δεκηνπξγνχλ λέα δεδνκέλα θαη πξνθιήζεηο. Έηζη γηα ηηο Διιεληθέο Δηζεγκέλεο, ε ζσζηή εθκεηάιιεπζε ηνπ δηθηχνπ ησλ Θπγαηξηθψλ ηνπο, ε αλαδήηεζε λέσλ επθαηξηψλ θαη θαηλνηνκηψλ θαη νη ζσζηά ζρεδηαζκέλεο Δπελδχζεηο ζην θαηάιιειν timing, απνηεινχλ ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο παξνχζαο Οηθνλνκηθήο Καηάζηαζεο. 6

8 Γεληθά ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΣΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΖ Ζ Υξεκαηννηθνλνκηθή ηξαηεγηθή απνζθνπεί ζηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο απφδνζεο ησλ πφξσλ ηεο επηρείξεζεο θαη ζηελ αξηζηνπνίεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο Οηθνλνκηθήο Γηεχζπλζεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ ζηφρσλ. Ζ θαηάξηηζε θαη ε πινπνίεζή ηεο απφ ηελ επηρείξεζε,είλαη εμαηξεηηθά ζεµαληηθέο δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχλ κεγάιε πξνζνρή. χκθσλα κε ηνπο Wheelen & Hunger, ε Υξεκαηννηθνλνκηθή ηξαηεγηθή, εμεηάδεη ηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ησλ επηρεηξεζηαθψλ ζηξαηεγηθψλ επηινγψλ θαη πξνζπαζεί λα βξεη ην θαιχηεξν δπλαηφ ρξεκαηννηθνλνκηθφ ζρέδην δξάζεο ελψ παξάιιεια πξέπεη λα δψζεη ζηελ επηρείξεζε ηζρπξφ αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα. Έλα ζεκαληηθφ ζέκα ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο ζηξαηεγηθήο είλαη ν ζπλδπαζκφο ηεο βειηίσζεο ηνπ δείθηε ησλ μέλσλ σο πξνο ηα ίδηα θεθάιαηα'' µε ηελ ηαπηφρξνλε ρξεκαηνδφηεζε ησλ καθξνρξφλησλ επελδχζεσλ απφ ίδηα θεθάιαηα µέζσ ησλ ρξεκαηνξνψλ, πεξηνξίδνληαο έηζη θαη ην επίπεδν δαλεηζµνχ ( παξαηεξείηαη θπξίσο ζηηο επηρεηξήζεηο κεγάινπ κεγέζνπο γηαηί, ζπλήζσο, ζηηο κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο,νη δηνηθήζεηο έρνπλ ηελ ηάζε λα απνθεχγνπλ ηε ρξεζηκνπνίεζε μέλσλ θεθαιαίσλ πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξήζνπλ ηελ επηρείξεζε ππφ ηνλ πιήξε έιεγρφ ηνπο). Δπίζεο νη Wheelen θαη Hunger (2008), ππνζηεξίδνπλ φηη µηα επηρείξεζε είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηήζεη ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή κφριεπζε, γηα λα απμήζεη ηα θέξδε αλά µεηνρή µφλν αλ ρξεκαηνδνηεί ηηο επελδχζεηο ηεο µε καθξνπξφζεζκα μέλα θεθάιαηα, απμάλνληαο ηαπηφρξνλα ηελ αμία ηεο µεηνρήο αιιά θαη νιφθιεξεο ηεο επηρείξεζεο. Άιιεο έξεπλεο έρνπλ θαηαιήμεη ζην ζπµπέξαζµα, φηη φζν µεγαιχηεξν είλαη ην επίπεδν δαλεηζµνχ µηαο επηρείξεζεο ηελ θάλεη λα θαίλεηαη ιηγφηεξν ειθπζηηθή ζε πεξηπηψζεηο εμαγνξψλ αιιά αλαγθάδεη παξάιιεια ηελ δηνίθεζή ηεο 7

9 λα εζηηάζεη ζηνλ ππξήλα ησλ εξγαζηψλ ηεο θαη λα απμεζεί έηζη ε παξαγσγηθφηεηα,πνπ µε ηε ζεηξά ηεο νδεγεί ζε βειηίσζε ησλ ρξεµαηηθψλ ξνψλ. Οη Calandro θαη Flynn (2007) ππνζηεξίδνπλ φηη ε Υξεµαηννηθνλνµηθή ηξαηεγηθή απνηειείηαη απφ ηξία ζηάδηα : ηελ θαηάξηηζε ηεο ζηξαηεγηθήο, ηελ θαηαλνµή ησλ δηαζέζηµσλ πφξσλ θαη ηελ µέηξεζε ηεο απφδνζεο, ηα νπνία αιιειεπηδξνχλ µεηαμχ ηνπο( Γξάθεκα 2). Γξάθεκα 2. Γξαθηθή απεηθφληζε ηεο αλάδξαζεο ηεο ρξεµαηννηθνλνµηθήο ζηξαηεγηθήο (Πεγή: Calandro, J. J., & Flynn, R. (2007). Οn Financial Strategy. Business Strategy Series.) Strategy Formulation Performance Measurement Resource Allocation Ζ θαηάξηηζή ηεο μεθηλά µε ηνλ νξηζµφ ησλ ζηφρσλ πνπ ζέιεη λα επηηχρεη ε εθάζηνηε επηρείξεζε (βξαρππξφζεζκνη ή καθξνπξφζεζκνη). Ο βαζηθφο ζηφρνο πνπ ζέηεη θάζε δηνίθεζε είλαη θνηλφο θαη δελ ζα µπνξνχζε λα είλαη άιινο απφ ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο πεξηνπζίαο ησλ µεηφρσλ ελψ νη ππφινηπνη ζηφρνη είλαη δηαθνξεηηθνί γηα θάζε επηρείξεζε, φπσο γηα παξάδεηγµα ε πνζνζηηαία αχμεζε ηεο θεξδνθνξίαο, ε βειηίσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο, ε αχμεζε ηεο απφδνζεο ηνπ απαζρνινχµελνπ θεθαιαίνπ, ε µείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη ε αχμεζε ησλ πσιήζεσλ θ.α. Βέβαηα, πξέπεη λα ηνλίζνπµε φηη ππάξρεη θαη ε πεξίπησζε ηεο χπαξμεο αιιεινζπγθξνπφµελσλ ζηφρσλ πνπ πξέπεη λα ηχρνπλ ηδηαίηεξεο πξνζνρήο έηζη ψζηε λα ειαρηζηνπνηεζεί ην ελδερφµελν θφζηνο ηνπο επάλσ ζηελ ίδηα ηελ επηρείξεζε. 8

10 Ο Bierman (1999), ππνζηεξίδεη φηη ε ρξεµαηννηθνλνµηθή ζηξαηεγηθή δελ µπνξεί λα µεηαηξέςεη µηα µεγάιε απνηπρία ζε µηα πνιχ µεγάιε επηηπρία αιιά µπνξεί λα βειηηψζεη µηα ππάξρνπζα επηηπρία θαη λα απμήζεη ηηο πηζαλφηεηεο επηβίσζεο ηεο επηρείξεζεο έηζη ψζηε λα µπνξεί λα απνιαµβάλεη απηήλ ηελ επηηπρία. Ζ Γνκή ηεο Υξεκαηννηθνλνκηθήο ηξαηεγηθήο Σν Υξεκαηννηθνλνκηθφ management παίξλεη δηαξθψο απνθάζεηο ζρεηηθά κε δχν θπξίσο ζεκειηψδεηο ιεηηνπξγίεο ηεο επηρείξεζεο, ηελ Δπελδπηηθή θαη ηελ Υξεκαηννηθνλνκηθή ιεηηνπξγία. Έηζη ε δνµή ηεο Υξεκαηννηθνλνκηθήο ηξαηεγηθήο απνηειείηαη απφ ηξείο άµεζα ζρεηηδφκελα απνθάζεηο: ηηο επελδπηηθέο, ηηο ρξεκαηνδνηηθέο θαη ηηο µεξηζµαηηθέο (Slater θαη Zwirlein 2006) ελψ ζπκπεξηιακβάλεη θαη ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ. Οη Rutterford, Upton θαη Kodwani (2006) πξνζζέηνπλ θαη ηηο απνθάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη µε ηελ δηαρείξηζε θηλδχλνπ. Δπνκέλσο ην Υξεκαηννηθνλνκηθφ management, πξνβαίλεη ζηηο εμήο ηνπιάρηζηνλ ελέξγεηεο : ρεδηάδεη ελαιιαθηηθά ζελάξηα επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο. Δμεηάδεη ην θφζηνο πινπνίεζεο θάζε ζελαξίνπ θαη ηα νθέιε πνπ εθηηκάηαη φηη απηφ ζα εμαζθαιίζεη ζηελ επηρείξεζε. Αμηνινγεί θαη ζπγθξίλεη ηα επηκέξνπο ζελάξηα θαη πξνθξίλεη απηφ πνπ εμππεξεηεί ηνπο καθξνπξφζεζκνπο ζηφρνπο ηεο επηρείξεζεο. Δμαζθαιίδεη ηελ αλαγθαία ρξεκαηνδφηεζε, θξνληίδνληαο λα επηηχρεη ηα εμήο ηαπηφρξνλα απνηειέζκαηα : Διαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο ησλ θεθαιαίσλ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Αξηζηνπνίεζε ηεο θεθαιαηαθήο ηεο δηάξζξσζεο. 9

11 Οη επελδπηηθέο απνθάζεηο αθνξνχλ ηελ επέλδπζε ησλ θεθαιαίσλ ηεο επηρείξεζεο κε ζηφρν ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο πεξηνπζίαο κεηφρσλ ( νη πεξηζζφηεξεο επελδχζεηο γίλνληαη θπξίσο ζε πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία, θαη ζε εμαγνξέο άιισλ επηρεηξήζεσλ, Slater & Zwirlein,1996). Οη επελδπηηθέο απνθάζεηο είλαη πνιχ πην ζεµαληηθέο αθφµα θαη απφ ηηο ρξεµαηνδνηηθέο απνθάζεηο αθνχ κία ιάζνο επέλδπζε µπνξεί λα νδεγήζεη ζε πεξηπέηεηεο ηελ επηρείξεζε (Pike & Dobbins, 1986). Οη ρξεµαηνδνηηθέο απνθάζεηο, αθνξνχλ ηνλ ηξφπν ρξεµαηνδφηεζεο ησλ επελδχζεσλ αιιά θαη ηελ θεθαιαηαθή δνµή πνπ ζα έρεη ε εθάζηνηε επηρείξεζε. Ζ επηρείξεζε αλαδεηεί ηελ πιένλ ζπµθέξνπζα ρξεµαηνδφηεζε απφ άπνςε θφζηνπο, ε νπνία ζα επεξεάζεη ηελ θεθαιαηαθή δνµή ηεο ελψ ζα δηαηεξήζεη ηελ πηζηνιεπηηθή ηεο ηθαλφηεηα ψζηε λα κπνξεί λα ρξεµαηνδνηήζεη ηηο επελδχζεηο ηεο. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε ρξεκαηνδνηηθή απφθαζε, κπνξεί λα ππνθξχπηεηαη απφ άιιεο απνθάζεηο φπσο π.ρ. πεξηζζφηεξεο πσιήζεηο νδεγνχλ ζε πεξηζζφηεξεο πηζηψζεηο ζε πειάηεο, νη νπνίεο νδεγνχλ ζε δέζκεπζε ρξεκαηννηθνλνκηθψλ πφξσλ ηεο επηρείξεζεο. Οη µεξηζµαηηθέο απνθάζεηο ζρεηίδνληαη µε ηελ δηαλνµή ή µε µεξίζµαηνο. χµθσλα µε ηνπο Miller θαη Modigliani (1961) ζηηο πιήξσο θεθαιαηνπρηθέο αγνξέο, ε µεξηζµαηηθή πνιηηηθή είλαη αλεμάξηεηε απφ ηηο άιιεο ελψ ζχκθσλα κε άιιεο ζεσξίεο,νη επελδπηέο επηζπµνχλ µεγαιχηεξν µέξηζµα παξά µειινληηθά θεθαιαηνπρηθά θέξδε απφ ηελ αχμεζε ηεο ηηµήο ησλ µεηνρψλ ηνπο. Δπίζεο νη απνθάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη µε ηελ δηαρείξηζε θηλδχλνπ θαη νη νπνίεο είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλεο µε ηηο µεξηζµαηηθέο απνθάζεηο, θαζνξίδνπλ ηα επίπεδα θηλδχλνπ πνπ µπνξεί λα αλαιάβεη µηα επηρείξεζε έηζη ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα ζπλερίζεη απξφζθνπηα ηε ιεηηνπξγία ηεο ρσξίο λα ζέζεη ζε θίλδπλν ηελ πεξηνπζία ησλ κεηφρσλ. ιεο νη αλσηέξσ απνθάζεηο αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο θαη έρνπλ άµεζν αληίθηππν ζηα ρξεκαηννηθνλνκηθά κεγέζε ησλ επηρεηξήζεσλ,αλ θαη ε ηάζε πνπ επηθξαηεί ζχµθσλα µε έξεπλεο, είλαη λα µελ εμεηάδνληαη ζπλνιηθά νη αλσηέξσ απνθάζεηο αιιά λα εμεηάδνληαη μερσξηζηά (Slater & Zwirlein1996). 10

12 Ρφινο ηνπ Οηθνλνµηθνχ Γηεπζπληή ΟΤ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΤ ΓΗΔΤΘΤΝΣΖ Ο ξφινο ηνπ Οηθνλνκηθνχ Γηεπζπληή είλαη πνιχ ζεµαληηθφο αθνχ ζα επηιέμεη ηηο θαηαιιειφηεξεο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηελ επηρείξεζε, ζα ζρεδηάζεη θαη ζα ειέγμεη γηα ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζή ηνπο κε ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο θεξδνθνξίαο θαη ηελ αλάπηπμε ηεο επηρείξεζεο. Κάζε ζηξαηεγηθφ δήηεµα µέζα ζε µηα επηρείξηζε έρεη ρξεµαηννηθνλνµηθέο επηπηψζεηο αλεμάξηεηα, αλ είλαη απφ ηε θχζε ηνπ ρξεµαηννηθνλνµηθφ ή φρη (Wheelen θαη Hunger 2008). Ζ πην ζεµαληηθή δνπιεηά ηνπ Οηθνλνµηθνχ Γηεπζπληή είλαη λα δεµηνπξγήζεη αμία γηα ηελ επηρείξεζε, µέζσ ηνπ πξνυπνινγηζµνχ επελδχζεσλ παγίνπ θεθαιαίνπ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ ρξεµαηνδφηεζεο θαη ρεηξηζµνχ ηνπ θαζαξνχ θεθαιαίνπ θίλεζεο (Ross, Westerfield, Jaffe θαη Jordan 2008). Δπίζεο ζχκθσλα κε ηνπο Pike θαη Dobbins (1986), ν Οηθνλνµηθφο Γηεπζπληήο,ελεξγεί ζαλ έλαο ρξεµαηννηθνλνµηθφο µεζνιαβεηήο αλάµεζα ζηελ επηρείξεζε θαη ζηηο ρξεκαηαγνξέο δηαδξακαηίδνληαο έλαλ πνιχ δσηηθήο ζεκαζίαο ξφιν, φπνπ γηα λα κπνξέζεη λα αληαπεμέιζεη θαηά ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ζα πξέπεη λα έρεη κηα πνιχ μεθάζαξε άπνςε αθελφο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο επηρείξεζήο ηνπ θαη αθεηέξνπ ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ησλ ρξεκαηαγνξψλ. Υάξε ζην ζαθή πξνζδηνξηζκφ ηνπ ξφινπ θαη ησλ επζπλψλ ηεο Οηθνλνκηθήο Γηεχζπλζεο θαη ηεο δέζκεπζεο φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ κεξψλ, νη επηρεηξήζεηο επηηπγράλνπλ ηνλ θαζνξηζκφ κηαο μεθάζαξεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο ζηξαηεγηθήο απφιπηα επζπγξακκηζκέλεο κε ηελ επηρεηξεκαηηθή ζηξαηεγηθή. Σν αζηαζέο νηθνλνκηθφ θιίκα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ, νη ζπλερείο αιιαγέο ησλ δεδνκέλσλ θαη νη πηέζεηο απφ κεηφρνπο, θαλνληζηηθέο αξρέο θ.ά., έρνπλ δεκηνπξγήζεη απμεκέλεο απαηηήζεηο γηα ηνλ Οηθνλνκηθφ Γηεπζπληή. Ο ξφινο θαη ε θπζηνγλσκία θαηά ζπλέπεηαλ ηνπ manager νηθνλνκηθνχ δηεπζπληή, δελ κπνξεί παξά λα είλαη πνιπδηάζηαηνο, θαη αηηηνινγείηαη απφ ην πνιπκέησπν ηνπ αγψλα πνπ θαιείηαη λα δηεμάγεη, ηελ πνιππινθφηεηα ησλ θαζεθφλησλ πνπ θαιείηαη λα αζθήζεη, ηνπ πνιπηάιαληνπ ηεο πξνζσπηθφηεηαο πνπ πξέπεη λα δηαζέηεη (personal Qualities), θαη ηνπ πνιπζρηδνχο ησλ επαγγεικαηηθψλ δεμηνηήησλ (Professional Skills) πνπ πξέπεη λα εθαξκφζεη. 11

13 ΠΖΓΔ ΚΑΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΔΗΖΓΜΔΝΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΓΗΔΘΝΖ ΔΜΠΔΗΡΗΑ ΚΑΗ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 1.ΓΔΝΗΚΑ Πεγέο Υξεκαηνδφηεζεο Μηα απφ ηηο θπξηφηεξεο αξκνδηφηεηεο Οηθνλνκηθνχ Γηεπζπληή, είλαη ε επηινγή ηεο πιένλ ζπκθέξνπζαο πεγήο ρξεκαηνδφηεζεο πξνθεηκέλνπ λα θαιπθζνχλ νη αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο ζε ρξεκαηηθνχο πφξνπο. Οη πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο πνπ κπνξεί λα βξεη κηα επηρείξεζε είλαη πνιιέο θαη πνηθίιεο : αθελφο νη παξαδνζηαθέο κνξθέο ρξεκαηνδφηεζεο, φπσο ε Απηφρξεκαηνδφηεζε, νη Σξαπεδηθέο Πηζηψζεηο θαη Γάλεηα, νη Πηζηψζεηο ησλ πξνκεζεπηψλ, νη Πξνθαηαβνιέο πειαηψλ θ.α θαη αθ εηέξνπ ηα λέα πξντφληα ρξεκαηνδφηεζεο, φπσο είλαη ην Leasing, ην Factoring, ην Forfaiting, νη εηαηξείεο Venture Capital θ.α. Δπίζεο νη αγνξέο θεθαιαίσλ (π.ρ. Υξεκαηηζηήξην), είλαη πιένλ έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζηελ εμεχξεζε θεθαιαίσλ θαη ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή εμπγίαλζε ησλ επηρεηξήζεσλ. Ο θχξηνο δηαρσξηζκφο ησλ πεγψλ Υξεκαηνδφηεζεο είλαη ζε : Δζσηεξηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο : Πξνζσπηθφ Κεθάιαην, Ίδηα Κεθάιαηα, Υξεκαηηθέο Ρνέο απφ ζεηηθή εμέιημε βξαρππξφζεζκσλ Απαηηήζεσλ θαη Τπνρξεψζεσλ, Απνζεκαηηθά Κεθάιαηα( αδηαλέκεηα θέξδε), Δθπνίεζε Πεξηνπζηαθψλ ηνηρείσλ ( κε απαξαίηεηε). Δμσηεξηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο (μέλα θεθάιαηα ή εμσηεξηθφο δαλεηζκφο) : Σξαπεδηθά δάλεηα( Overdraft, Βξαρππξφζεζκα θαη Μαθξνπξφζεζκα Σνθνρξεσιπηηθά Γάλεηα) Σξαπεδηθή Πίζησζε( Δγγπεηηθέο Δπηζηνιέο, Δλέγγπεο Πηζηψζεηο Δηζαγσγψλ ), Υξεκαηηζηήξην, Υξεκαηνδνηηθή Μίζζσζε, Πξαθηφξεπζε/ Δθρψξεζε Απαηηήζεσλ, Κξαηηθή/Κνηλνηηθή ηήξημε (Αλαπηπμηαθνί Νφκνη, ΣΔΜΠΔ, Δπηρνξεγήζεηο, Πξνγξάκκαηα Δπξσπατθήο Έλσζεο). 12

14 Δπίζεο δηαρσξίδνληαη, αλάινγα κε ηελ δηάξθεηα ζε Μαθξνπξφζεζκεο ή Βξαρππξφζεζκεο. Ζ πεγή ρξεκαηνδφηεζεο πξέπεη λα αληηζηνηρεί ζην ζθνπφ ηεο ρξεκαηνδφηεζεο. Μαθξνπξφζεζκεο πεγέο Ζ καθξνπξφζεζκε ρξεκαηνδφηεζε πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη γηα πάγηα θεθάιαηα θαη γηα καθξνπξφζεζκεο αλάγθεο ( εγθαηαζηάζεηο, εμνπιηζκφο, επίπισζε, νρήκαηα ) Δπελδχζεηο. Οη καθξνπξφζεζκεο κνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο φπσο ηα Μαθξνπξφζεζκα Δπηρεηξεκαηηθά Γάλεηα έρνπλ φιν θαη κεγαιχηεξε δήηεζε ηα ηειεπηαία ρξφληα ελψ ζπλεπάγνληαη κεγαιχηεξν θίλδπλν απφ ηα αληίζηνηρα βξαρππξφζεζκα ιφγσ ηεο δηάξθεηαο ηνπ ρξφλνπ πίζησζεο. Δμαηηίαο ηνπ παξάγνληα ηνπ κεγαιχηεξνπ θηλδχλνπ, ηα καθξνπξφζεζκα δάλεηα είλαη ζπλήζσο εμαζθαιηζκέλα θαη δχλαηαη λα απαηηεζεί ε απφζβεζε ηνπο. Πεγέο Πξνζσπηθφ θεθάιαην Αδηαλέκεηα θέξδε πλεξγάηεο Δπηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα πςεινχ θηλδχλνπ (ΔΚΤΚ) Δπηρεηξεκαηηθνί άγγεινη θαη άιινη επελδπηέο Οκνινγίεο ε Αχμεζε Μεηνρηθνχ Κεθαιαίνπ Σξαπεδηθά δάλεηα Μίζζσζε θαη εμαγνξά / Υξεκαηνδνηηθή Μίζζσζε. Βξαρππξφζεζκεο πεγέο Ζ βξαρππξφζεζκε ρξεκαηνδφηεζε ζπλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη γηα θεθάιαην θίλεζεο απνζέκαηα, νθεηιέηεο θαη γηα θάιπςε θαζεκεξηλψλ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ. Πεγέο Σξαπεδηθή ππεξαλάιεςε Factoring Δκπνξηθή πίζηε Leasing 13

15 Έλαο ηξφπνο δηαρσξηζκνχ ησλ πεγψλ Υξεκαηνδφηεζεο κπνξεί λα είλαη ζε : Άκεζε ρξεκαηνδφηεζε. Π.ρ. κέζσ Υξεκαηηζηεξίνπ, Ηδησηηθήο Σνπνζέηεζεο θ.α. Έκκεζε ρξεκαηνδφηεζε ηελ Διιάδα επηθξάηεζε ην ζχζηεκα ηεο Έκκεζεο Υξεκαηνδφηεζεο κε θχξηεο πξσηαγσληζηέο ηηο Σξάπεδεο θαη άιια παξαδείγκαηα Π.ρ. Πξνκεζεπηέο, Factoring, Leasing Δπίζεο έλαο άιινο ηξφπνο δηαρσξηζκνχ ησλ Μνξθψλ Υξεκαηνδφηεζεο είλαη ζε : Παξαδνζηαθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο : είλαη νη πεγέο άληιεζεο θεθαιαίσλ πνπ έρνπλ θαζηεξσζεί εδψ θαη ρξφληα θαη ζπλήζσο απνηεινχλ πξνηεξαηφηεηα ζηηο επηινγέο ησλ Δπηρεηξήζεσλ. Παξαδείγκαηα: Απηνρξεκαηνδφηεζε, Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο, νη Πηζηψζεηο ησλ πξνκεζεπηψλ, νη Πξνθαηαβνιέο θ.α., χγρξνλα Υξεκαηνδνηηθά Δξγαιεία: είλαη νη Δλαιιαθηηθνί ηξφπνη Υξεκαηνδφηεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο δηεζλψο θαη ζα κπνξνχζαλ λα δψζνπλ ιχζεηο, αλ πξνζαξκνζηνχλ ζηελ ειιεληθή επηρεηξεκαηηθή πξαγκαηηθφηεηα. ηελ Διιάδα ηα ζχγρξνλα Υξεκαηννηθνλνκηθά Δξγαιεία εηζήρζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο εηθνζαεηίαο. Ήδε νη Διιεληθέο Δπηρεηξήζεηο άξρηζαλ λα ηα ρξεζηκνπνηνχλ ηα ηειεπηαία ρξφληα κε απμαλφκελνπο ξπζκνχο. Παξαδείγκαηα: Leasing, Factoring, Venture Capital.θ.α. Παξαθάησ ζα αλαιχζνπκε κε πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο ηηο θαηεγνξίεο απηέο, γηα λα δνχκε πνηα πεγή ρξεκαηνδφηεζεο είλαη πην θαηάιιειε γηα ηελ θάζε επηρείξεζε αλάινγα κε ην Μέγεζφο ηεο, ηνλ ηνκέα Γξαζηεξηφηεηαο θαη ηελ Κεθαιαηαθή ηεο Γηάξζξσζε. 14

16 2.ΠΑΡΑΓΟΗΑΚΟΗ ΣΡΟΠΟΗ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ Παξαδνζηαθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο : είλαη νη πεγέο άληιεζεο θεθαιαίσλ πνπ έρνπλ θαζηεξσζεί εδψ θαη ρξφληα θαη ζπλήζσο απνηεινχλ πξνηεξαηφηεηα ζηηο επηινγέο ησλ Δπηρεηξήζεσλ. Παξαδείγκαηα: Υξεκαηνδφηεζε κε Ίδηα Κεθάιαηα, Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο, Πηζηψζεηο Πξνκεζεπηψλ θ.α. ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΜΔ ΗΓΗΑ ΚΔΦΑΛΑΗΑ Ζ ρξεκαηνδφηεζε κε ίδηα θεθάιαηα πεξηιακβάλεη ηξεηο επηκέξνπο πεγέο, ηνπο εζσηεξηθά δεκηνπξγεζέληεο πφξνπο (απηνρξεκαηνδφηεζε), ηελ εμσηεξηθή έθδνζε κεηνρψλ θαη ηελ έθδνζε δηθαησκάησλ. Ο Launstein (1981) έξρεηαη λα πξνζζέζεη θαη κηα ηέηαξηε πεγή, ηελ ξεπζηνπνίεζε εθείλσλ ησλ ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνχ πνπ δελ έρνπλ έρνπλ ηελ αλακελφκελε απφδνζε. ηνηρεία ίδησλ θεθαιαίσλ Α) Σν κεηνρηθφ θεθάιαην ( νλνκαζηηθή αμία ησλ κεηνρψλ θαη είλαη κέζν ρξεκαηνδφηεζεο, κέζν θαηαλνκήο ησλ δηθαησκάησλ εμνπζίαο θαη εγγχεζε πξνο ηξίηνπο ). Β) Ζ δηαθνξά απφ έθδνζε κεηνρψλ ππέξ ην άξηην ( φηαλ ππάξρνπλ δηαδνρηθέο απμήζεηο ηνπ Μ.Κ, νη λέεο κεηνρέο αγνξάδνληαη ζε πςειφηεξε ηηκή απφ ηελ νλνκαζηηθή αμία γηα λα δηαζθαιίδνληαη ηα δηθαηψκαηα ησλ παιαηψλ κεηνρψλ ). Γ) Γηαθνξέο αλαπξνζαξκνγήο παγίσλ ζηνηρείσλ ( γίλεηαη αλά ηεηξαεηία κε ηελ εθαξκνγή εηδηθψλ ζπληειεζηψλ θαη ε δηαθνξά πνπ πξνθχπηεη ζηελ αμία ελζσκαηψλεηαη ζην Μ.Κ αιιά δελ εηζξέεη λέν ρξήκα ζηελ επηρείξεζε ). 15

17 Γ) Δπηρνξεγήζεηο Δπελδχζεσλ ( νη εμσηεξηθνί πφξνη πνπ πξνέξρνληαη απφ ην θξάηνο ε ηελ ΔΔ ζηηο επηρεηξήζεηο ζηα πιαίζηα επελδπηηθήο πνιηηηθήο ). Δ ) Σα απνζεκαηηθά ( δηαθξίλνληαη ζε αθνξνιφγεηα, ηαθηηθά ή ππνρξεσηηθά, ηα νπνία πξνβιέπνληαη απφ ηνπο λφκνπο θαη ηα εθνχζηα ή έθηαθηα, ε απφθαζε ηεο δεκηνπξγίαο ησλ νπνίσλ αλήθεη ζηελ δηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο ). Ε ) Σα απνηειέζκαηα εηο λένλ( θέξδνο πξνεγνχκελσλ ρξήζεσλ πνπ δελ έρεη δηαλεκεζεί ζηνπο κεηφρνπο ή δελ έρεη θαηαλεκεζεί ζηα απνζεκαηηθά θεθάιαηα. Δπίζεο απφ ρξήζε ζε ρξήζε, ζπζζσξεχνληαη δεκηέο νη νπνίεο κεηαθέξνληαη κέρξη λα ζπκςεθηζηνχλ απφ ηα ζεηηθά απνηειέζκαηα ). Ζ αλαγθαηφηεηα ησλ Ηδίσλ Κεθαιαίσλ Ο θχξηνο ζθνπφο ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ είλαη ε δηαζθάιηζε ηεο θεξεγγπφηεηαο ηεο επηρείξεζεο. Απνηεινχλ κηα «αζπίδα» πξνζηαζίαο έλαληη ησλ εμσγελψλ ή ελδνγελψλ θξίζεσλ γηα ηνπο κεηφρνπο, ηνπο δαλεηζηέο θαη ηνπο πξνκεζεπηέο ηεο επηρείξεζεο. Δπηηξέπνπλ ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο θαη ηελ απξφζθνπηε ζπλέρεηά ηεο απφ θξίζεηο ηεο αγνξάο ή αζηάζκεηνπο παξάγνληεο. Απηνρξεκαηνδφηεζε Απηνρξεκαηνδφηεζε,είλαη ε εμεχξεζε θαη δηάζεζε θεθαιαίσλ απφ πεγέο ηεο επηρείξεζεο. Θεσξείηαη σο ε θαηαιιειφηεξε πεγή ρξεκαηνδφηεζεο ηεο επηρείξεζεο, αθνχ ζπλδπάδεη πάξα πνιιά πιενλεθηήκαηα : -Ζ εμάξηεζε ηεο απφ ηελ αγνξά θεθαιαίσλ ειαρηζηνπνηείηαη θαη δελ είλαη απαξαίηεην λα πξνζαξκφδεη ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά θαη άιια κεγέζε ζχκθσλα κε ηηο πξνηηκήζεηο ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ πεγψλ. Δπίζεο ζε πεξηφδνπο θξίζεο θαη κεησκέλεο ξεπζηφηεηαο ζε κηα νηθνλνκία, δελ θηλδπλεχεη ηελ δηαθνπή ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηεο ιεηηνπξγίαο, σο ζπλέπεηα ηεο κε εμεχξεζεο επαξθψλ ρξεκαηνδνηηθψλ πεγψλ. 16

18 -Ζ πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα ηεο επηρείξεζεο εληζρχεηαη,αθνχ κεηψλεηαη ε ηηκή ηνπ Γείθηε Γαλεηαθήο Δπηβάξπλζεο, κε απνηέιεζκα ηελ επρεξέζηεξε δαλεηνδφηεζε ηεο. - Δλψ θαίλεηαη φηη ππάξρεη βιάβε ηνπ κεηφρνπ, επεηδή δελ θαξπνχηαη ην ζχλνιν ηεο θεξδνθνξίαο ζηελ δηάξθεηα ελφο ρξφλνπ, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ν κέηνρνο επσθειείηαη απφ ηελ αλάπηπμε ηεο επηρείξεζεο θαη ηελ πγηέζηεξε δνκή ηεο θεθαιαηαθήο ηεο βάζεο. - ηελ πεξίπησζε ηεο απηνρξεκαηνδφηεζεο, απνθεχγεηαη ην θφζηνο άληιεζεο θεθαιαίσλ απφ ηελ αγνξά κε απνηέιεζκα ε θεξδνθνξία λα δηεπξχλεηαη, αιιά θαη λα εληζρχεηαη ζεκαληηθά θαη ην πεξηζψξην θέξδνπο ( αχμεζε ηεο ηηκήο ηνπ ζρεηηθνχ δείθηε, σο απνηέιεζκα ηεο αχμεζεο ηνπ αξηζκεηή ιφγσ κείσζεο ηνπ θφζηνπο) - Ηδηαίηεξα γηα κηα επηρείξεζε πνπ επξίζθεηαη ζηελ αξρή ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ή ην κέγεζνο ηεο είλαη κηθξφ ή κεζαίν θαη επηζπκεί λα αλαπηπρζεί, ε απηφρξεκαηνδφηεζε είλαη αλαγθαζηηθή. Πξάγκαηη ε αλάπηπμε κηαο επηρείξεζεο πξνυπνζέηεη αχμεζε φισλ ησλ κεγεζψλ ηεο επνκέλσο θαη ηνπ θεθαιαίνπ ηεο. Γηα λα δηαηεξεζεί φκσο ε δαλεηαθή ηεο ηθαλφηεηα, είλαη αλαγθαία θαη ε αχμεζε ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ ηεο θαη θαηά ζπλέπεηα, αλ δελ είλαη επηζπκεηή ε πξνζθπγή ζηελ πξσηνγελή αγνξά θεθαιαίσλ, είλαη απαξαίηεην λα απηνρξεκαηνδνηεζεί. Τπάξρνπλ θαη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο φπσο : -Γπζαξέζθεηα ησλ κεηνςεθνχλησλ κεηφρσλ ηεο επηρείξεζεο, ησλ κηζζσηψλ θαη ησλ θαηαλαισηψλ. -Τπεξβνιηθή αχμεζε ησλ ηηκψλ ησλ πξντφλησλ, ε νπνία γίλεηαη εληνλφηεξε ζε πεξηπηψζεηο κνλνπσιηαθψλ θαηαζηάζεσλ. Ζ απηνρξεκαηνδφηεζε γίλεηαη κε δχν ηξφπνπο : Δίηε κε γλήζηα απηφρξεκαηνδφηεζε (παξαθξάηεζε θεξδψλ), είηε κε κε γλήζηα απηφρξεκαηνδφηεζε (απειεπζέξσζε θεθαιαίσλ). 17

19 Γλήζηα απηνρξεκαηνδφηεζε Γίλεηαη κέζσ δεκηνπξγίαο απνζεκαηηθψλ( πξφθεηηαη γηα ηελ παξαθξάηεζε κέξνπο ή ηνπ ζπλφινπ ησλ θεξδψλ κηαο ρξήζεο θαη ηελ δεκηνπξγία απνζεκαηηθψλ θεθαιαίσλ, εληζρχνληαο ηα ίδηα θεθάιαηα ηεο επηρείξεζεο ), δεκηνπξγίαο απνζεκαηηθψλ θπξηφηεηαο ηξίησλ (νη επηρεηξήζεηο ιφγσ λνκνζεζίαο αιιά θαη ζηα πιαίζηα ηεο πνιηηηθήο πξνζσπηθνχ παξαθξαηνχλ έλα πνζνζηφ απφ ηα θέξδε ηνπο, γηα ηελ δεκηνπξγία θνλδπιίσλ ελίζρπζεο ηνπ κειινληηθνχ εηζνδήκαηνο ησλ εξγαδφκελσλ), αχμεζεο ηνπ Μ.Κ( έθδνζε λέσλ κεηνρψλ θαη αγνξά ηνπο απφ ηνπο παιαηνχο κεηφρνπο (ηδησηηθή ηνπνζέηεζε) ε απφ ην επελδπηηθφ θνηλφ (δεκφζηα εγγξαθή), δηελέξγεηαο απνζβέζεσλ (ην πνζνζηφ ηεο απφζβεζεο θαζνξίδεηαη αλάινγα κε ην είδνο ηνπ παγίνπ ζηνηρείνπ θαη ηελ ρξνληθή δηάξθεηα, ζηελ νπνία δηελεξγείηαη. Με γλήζηα απηνρξεκαηνδφηεζε Ζ κε γλήζηα απηνρξεκαηνδφηεζε δελ ζηεξίδεηαη ζηελ θεξδνθνξία ηεο, αιιά ζηελ απειεπζέξσζε θεθαιαίσλ, πνπ πξνέξρεηαη απφ αλαδηάηαμε ησλ ζηνηρείσλ θαη ησλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ ηεο επηρείξεζεο. Eκθαλίδεηαη, κε ηελ ξεπζηνπνίεζε ησλ αθαλψλ απνζεκαηηθψλ (γίλεηαη, είηε κε ηελ αλαπξνζαξκνγή ηεο αμίαο ηνπο θαη ηελ δεκηνπξγία αθνξνινγήησλ απνζεκαηηθψλ θεθαιαίσλ, είηε κε ηελ πψιεζε ηνπο), κε ηελ αλαδηάξζξσζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνχ ( κε ηελ εθπνίεζε ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνχ,ζπλήζσο παγίσλ, θαη ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπο κε άιια,ηα νπνία εθηηκάηαη φηη, γηα δηάθνξνπο ιφγνπο, είλαη παξαγσγηθφηεξα γηα ηελ επηρείξεζε) θ.α Ηθαλφηεηα απηνρξεκαηνδφηεζεο Ζ ηθαλφηεηα απηνρξεκαηνδφηεζεο πξνθχπηεη είηε απφ ηνλ πξννξηζκφ είηε απφ ηελ ζχλζεζή ηεο. Ηθαλφηεηα Απηνρξεκαηνδφηεζεο = Καζαξφ Απνηέιεζκα Υξήζεο + Απνζβέζεηο θαη πξνβιέςεηο - Αλαιήςεηο επί απνζβέζεσλ θαη πξνβιέςεσλ + Έζνδα απφ πψιεζε ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνχ - Καζαξή ινγηζηηθή αμία ησλ πσιεζέλησλ ηνπ ελεξγεηηθνχ - Φφξνο επί ησλ θεξδψλ- Μεξίδην επηδνηήζεσλ ηεο επέλδπζεο πνπ ελδερφκελα πεξηέρεηαη ζην θαζαξφ απνηέιεζκα. 18

20 ΚΔΦΑΛΑΗΑΓΟΡΔ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΗΣΖΡΗΟ ηηο Κεθαιαηαγνξέο, νη επηρεηξήζεηο ηδηαίηεξα νη εηζεγκέλεο, έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα αληιήζνπλ καθξνπξφζεζκα θεθάιαηα κε δηάθνξνπο ηξφπνπο εληζρχνληαο ηελ θεθαιαηαθή ηνπο δνκή θαη παξάιιεια έρνληαο έλα αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα γηα πεξαηηέξσ αλάπηπμε. Οη ηίηινη πνπ δηαπξαγκαηεχνληαη ζηελ θεθαιαηαγνξά είλαη νη κεηνρέο θαη νη νκνινγίεο. Ζ έθδνζε κεηνρψλ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί, κε ηδησηηθή δηαπξαγκάηεπζε ε κε ηνπνζέηεζε ε κε δεκφζηα εγγξαθή. Ζ ηδησηηθή δηαπξαγκάηεπζε ρξεζηκνπνηείηαη θαηά θχξην ιφγν ζηηο κε εηζεγκέλεο επηρεηξήζεηο πνπ αλαδεηνχλ λένπο πφξνπο, είηε απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο επηρεηξεκαηίεο ε απφ θάπνηνλ ηξίην πνπ πξνζδνθά απφδνζε κεγαιχηεξε απφ ην κέζν φξν. Οη ζεκαληηθφηεξεο δπζθνιίεο είλαη : αγνξά κεγάισλ παθέησλ κεηνρψλ πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ρακειά ην θφζηνο,νη κεηνρέο δελ κπνξνχλ λα ξεπζηνπνηεζνχλ άκεζα, δελ κπνξεί λα γίλεη κεγάιε δηαζπνξά ηνπ θηλδχλνπ ζε πνιιέο κηθξέο επηρεηξήζεηο θ.α. Ζ ηνπνζέηεζε ρξεζηκνπνηείηαη ηφζν απφ εηζεγκέλεο ( έθδνζε κηθξνχ φγθνπ κεηνρψλ φπνπ ε ηξάπεδα, πνπ είλαη ζπλήζσο ν ζχκβνπινο έθδνζεο, επηιέγεη ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα ε άιινπο ππνςήθηνπο επελδπηέο π.ρ. funds γηα λα ζπκκεηάζρνπλ ) φζν θαη απφ ηηο κε εηζεγκέλεο επηρεηξήζεηο. Ζ δεκφζηα εγγξαθή πξαγκαηνπνηείηαη, θαηά βάζε, κφλν απφ ηηο εηζεγκέλεο επηρεηξήζεηο. Καηά ηε δεκφζηα εγγξαθή νη κεηνρέο δηαηίζεληαη πξνο πψιεζε ζην επξχ θνηλφ ζε πξνζπκθσλεκέλε ηηκή. Ζ δηάζεζε ησλ κεηνρψλ απηψλ γίλεηαη κέζσ αλαδφρσλ(π.ρ. ηξαπεδψλ). Δπίζεο ε έθδνζε δηθαησκάησλ είλαη κηα πξνζθνξά πνπ απεπζχλεηαη ζηνπο ππάξρνληεο κεηφρνπο ηεο επηρείξεζεο γηα λα εγγξαθνχλ ψζηε λα απνθηήζνπλ νξηζκέλεο λέεο κεηνρέο ζε αλαινγία ησλ παιαηψλ πνπ ήδε δηαζέηνπλ θαη ε νπνία γίλεηαη, ζπλήζσο, ζε ηηκή ρακειφηεξε απφ ηελ ηξέρνπζα. Ζ θίλεζε απηή κπνξεί λα γίλεη ηφζν απφ εηζεγκέλεο επηρεηξήζεηο φζν θαη απφ κε εηζεγκέλεο πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζνπλ ρξεκαηνδφηεζε ρσξίο λα πξνζθέξνπλ ηηο κεηνρέο ζε ηξίηνπο. 19

21 ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ε έθδνζε κεηνρψλ δελ ζπλνδεχεηαη κε θαηαβνιή κεηξεηψλ. Σέηνηεο πεξηπηψζεηο είλαη,φηαλ ε αχμεζε αθνξά ηελ θεθαιαηνπνίεζε απνζεκαηηθψλ θαη ηελ αλαπξνζαξκνγή ηεο αμίαο ησλ παγίσλ. Σα ρξεκαηηζηήξηα (stock exchange bourse) έρνπλ αλαδεηρζεί ζε πνιχ ρξήζηκνπο παξάγνληεο, φρη κφλν γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε ησλ επηρεηξήζεσλ αιιά θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπο θαη ηελ βειηίσζε ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο δνκήο θαη απνδνηηθφηεηάο ηνπο. Ζ ειιεληθή θεθαιαηαγνξά έρεη λα πξνζθέξεη πνιιά ζηηο επηρεηξήζεηο,εηδηθά ζηηο ρξνληθέο πεξηφδνπο, θαηά ηηο νπνίεο ε άληιεζε δαλεηζκνχ απφ ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα θαζίζηαηαη νινέλα θαη δπζρεξέζηεξε. Ζ ηξαπεδηθή ρξεκαηνδφηεζε θαη ε πξφζβαζε ζηηο θεθαιαηαγνξέο αιιεινζπκπιεξψλνληαη παξέρνληαο ζηηο εηαηξείεο νινθιεξσκέλεο ιχζεηο ρξεκαηνδφηεζεο. Οη ρξεκαηηζηεξηαθέο αγνξέο επεξεάδνπλ, επίζεο, ηελ άληιεζε θαη ηελ δηάρπζε ησλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηηο επηρεηξήζεηο, βειηηψλνληαο ηελ πιεξνθφξεζή ησλ ζπλαιιαζζνκέλσλ κε απηέο, κε ζηφρν ηελ απνθνκηδή πςειφηεξσλ απνδφζεσλ κε ηελ πεξηζζφηεξν επηθεξδή ηνπνζέηεζε ησλ θεθαιαίσλ ηνπο. Αγνξά Αμηψλ Διιεληθνχ Υξεκαηηζηεξίνπ ην παξαθάησ Γξάθεκα 3 απνηππψλεηαη ε εμέιημε ηνπ αξηζκνχ ησλ εηζεγκέλσλ ζην ΥΑ εηαηξεηψλ απφ ην 2000 κέρξη ην Γξάθεκα 3 Πεγή: Ηζηνζειίδα Υξεκαηηζηεξίνπ Αζελψλ. ase.gr 20

22 Σν 2006, ζην πιαίζην εθζπγρξνληζκνχ ηεο Αγνξάο, έγηλε κηα πξνζπάζεηα εθθαζάξηζεο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξεηψλ ζην ΥΑΑ, θαη δηαγξάθεθαλ 37 εηαηξείεο πνπ δελ πιεξνχζαλ ηα θξηηήξηα παξακνλήο (ιφγσ ππνιεηηνπξγίαο, ζπλερφκελσλ αξλεηηθψλ νηθνλνκηθψλ απνηειεζκάησλ θιπ.), θαη βξηζθφληνπζαλ ζε αλαζηνιή, ελψ απηφ ζπλέβε θαη ζε θάπνηεο απφ ηηο επφκελεο ρξνληέο. Γεληθά παξαηεξείηαη κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ εηζεγκέλσλ ζην Υ.Α.Α απφ ην 2005 θαη κεηά θαη έηζη ην 2010 θζάλεη ηηο 277 Δηαηξείεο. εκεηψλεηαη φηη απφ ην Ννέκβξην ηνπ 2005 ηζρχεη ε λέα θαηεγνξηνπνίεζε ηεο Αγνξάο Αμηψλ ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ Αζελψλ. Δηδηθφηεξα, ε εμέιημε ηνπ αξηζκνχ ησλ εηζεγκέλσλ ζην ΥΑ εηαηξεηψλ ζηηο επηκέξνπο αγνξέο / θαηεγνξίεο απνηππψλεηαη ζηνλ αθφινπζν Πίλαθα 1 : Δμέιημε Δηζεγκέλσλ ζην ΥΑ αλά Καηεγνξία Πεγή: Ηζηνζειίδα Υξεκαηηζηεξίνπ Αζελψλ. ase.gr Καηά ην 2010 πξαγκαηνπνηήζεθαλ δεθαηέζζεξηο δεκφζηεο πξνζθνξέο κεηνρψλ θαη κεηαηξέςηκσλ νκνινγηαθψλ δαλείσλ, εηαηξηψλ εηζεγκέλσλ ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ. Δπηπιένλ, ηέζζεξηο εηαηξίεο άληιεζαλ θεθάιαηα ρσξίο δεκφζηα πξνζθνξά (VELL, ALTEC, DIONIC, ΓΗΑ) θαη ηξείο εηζεγκέλεο ζην ΥΑ εηαηξίεο πξνέβεζαλ ζε άληιεζε θεθαιαίσλ κε εηζθνξά ζε είδνο ( ΕΖΝΩΝ ΑΔ, SCIENS ΓΗΔΘΝΖ, CENTRIC). Οη δεκφζηεο πξνζθνξέο κεηνρψλ πξαγκαηνπνηήζεθαλ θπξίσο απφ ηνλ ηξαπεδηθφ θιάδν φπνπ ε ΔΘΝΗΚΖ Σξάπεδα άληιεζε 1,8 δηο επξψ πνπ αληηζηνηρεί ζρεδφλ ζην 50% ησλ αληιεζέλησλ 21

23 θαηά ην 2010 θεθαιαίσλ θαη ε Δκπνξηθή Σξάπεδα άληιεζε θεθάιαηα πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 26% ησλ αληιεζέλησλ κε δεκφζηα πξνζθνξά θεθαιαίσλ ην ηνλ παξαθάησ Πίλαθα 2 εκθαλίδνληαη νη Δθδφζεηο Μεηνρηθψλ Σίηισλ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ελψ παξίζηαληαη γξαθηθά ζην ζπλλεκέλν γξάθεκα. Πίλαθαο 2. Δθδφζεηο κεηνρηθψλ ηίηισλ κε αξρηθή δεκφζηα πξνζθνξά Πεγή: Δηήζηα Έθζεζε Δπηηξνπήο Κεθαιαηαγνξάο 2010 Έτος Αξηζκφο Πνζφ (εθαη. Δπξψ) , , , , , , , , ,5 725,

24 ηνλ παξαθάησ Πίλαθα, παξνπζηάδεηαη ε Δμέιημε ησλ Αληιεζέλησλ Κεθαιαίσλ ηφζν απφ ηηο Ήδε Δηζεγκέλεο Δηαηξείεο φζν θαη απφ ηηο Νέεο Δηαηξείεο ηνπ ΥΑΑ πνπ εηζάγνληαη θάζε ρξνληά θαζψο θαη ηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ην Ά Δμάκελν ηνπ Πίλαθαο 3. ΗΣΟΡΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΑΝΣΛΖΘΔΝΣΧΝ ΚΔΦΑΛΑΗΧΝ ΑΠΟ ΣΟ 2000 Δθδφζεηο ΟΜΗΛΟ ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΥΡΖΜΑΣΗΣΖΡΗΑ. Α Δμάκελν 2011 Καη ζε Γηαγξακκαηηθή κνξθή : Γξάθεκα 4. Μεηαβνιέο κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ήδε Δηζεγκέλσλ Δηαηξεηψλ & Νέσλ Δηαηξεηψλ ζην Υ.Α.Α. Δθδφζεηο ΟΜΗΛΟ ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΥΡΖΜΑΣΗΣΖΡΗΑ. Α Δμάκελν

25 Ο δαλεηζκφο απφ ηελ θεθαιαηαγνξά γίλεηαη θαη κε ηελ έθδνζε νκνινγηαθψλ ηίηισλ ζηαζεξνχ ή θπκαηλφκελνπ επηηνθίνπ, κε ηελ κνξθή απιψλ νκνιφγσλ, κε ή ρσξίο δηθαηψκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ιήμε ηνπ δαλείνπ (cαll ή put options), κεηαηξέςηκσλ νκνινγηψλ, πηζησηηθψλ εγγξάθσλ, πξνεμνθιεκέλσλ καθξνρξφλησλ νκνινγηψλ (zero coupon) ή απνθνκκέλσλ απφ ηα κεξίζκαηα νκνινγηψλ (strip bonds),θ.ιπ. Σα νκφινγα επηηξέπνπλ ζηνλ εθδφηε λα ρξεκαηνδνηήζεη καθξνπξφζεζκεο επελδχζεηο κε εμσηεξηθά θεθάιαηα (εθδίδνληαη γεληθά γηα έλα θαζνξηζκέλεο δηάξθεηαο ρξνληθφ δηάζηεκα ( σξηκφηεηα) κεγαιχηεξν ελφο έηνπο). Δλ ησ κεηαμχ, αλ θαη ηα εηαηξηθά νκφινγα ζεσξνχληαη απφ ηα πην επηζθαιή, ζηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο παξακέλεη ηζρπξή ε δήηεζε ηνπο, θαζψο έρνπλ ζηελ παξνχζα νηθνλνκηθή θάζε ησλ πςειφηεξσλ απνδφζεσλ απφ ηνπο άιινπο ηχπνπο θηλεηψλ αμηψλ( γηα κεγάιεο εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην εηαηξείεο θπκαίλνληαη αλάκεζα ζην 6% θαη ην 8%, ελψ γηα κηθξφηεξεο επηρεηξήζεηο μεπεξλνχλ αθφκε θαη ην 10%, κε απμεκέλν φκσο ηνλ επελδπηηθφ θίλδπλν). Οη θεθαιαηαγνξέο ζην ζχλνιν ηνπο απνηεινχλ, πιένλ, έλα πνιχ ζεκαληηθφ κνριφ αλάπηπμεο ησλ επηρεηξήζεσλ, αθνχ απνηεινχλ δεμακελέο άληιεζεο θεθαιαίσλ. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, πνπ κηα επηρείξεζε ζηξέθεηαη πξνο ηε θεθαιαηαγνξά γηα άληιεζε ρξεκάησλ γηα παξάδεηγκα κέζσ εθδφζεσο ε / θαη δηάζεζεο ησλ κεηνρψλ ηεο,ην θφζηνο είλαη θαηά πνιχ κηθξφηεξν απφ ην κέζν θφζηνο ηνπ ηξαπεδηθνχ δαλεηζκνχ. κσο, ηα θξηηήξηα πνπ ζα πξέπεη κηα επηρείξεζε λα πιεξνί ψζηε λα αληιήζεη ρξήκαηα κέζσ ηεο θεθαιαηαγνξάο είλαη αξθεηά θαη ζεκαληηθά : ε επηρείξεζε πξέπεη λα έρεη ηελ απαξαίηεηε νξγαλσηηθή δνκή θαη ιεηηνπξγία θαη λα έρεη απνδεδεηγκέλα αμηνπνηήζεη ζην παξειζφλ κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν φζα θεθάιαηα ηεο ρνξεγήζεθαλ απφ νπνηαδήπνηε πεγή (ίδηα θαη μέλα). 24

26 Σξαπεδηθή Υξεκαηνδφηεζε Οη ρξεκαηνδνηήζεηο εθ κέξνπο ησλ ηξαπεδψλ είλαη ε θπξηφηεξε πεγή εμεχξεζεο θεθαιαίσλ γηα ηηο επηρεηξήζεηο (ζηε ρψξα καο ηα ηειεπηαία ρξφληα, ππνινγίδεηαη φηη ηνπιάρηζηνλ κία ζηηο ηξεηο επηρεηξήζεηο εμαθνινπζεί λα θαηαθεχγεη ζηελ παξαδνζηαθή ηξαπεδηθή ρξεκαηνδφηεζε).ζ ζεκαζία ηνπο είλαη ηέηνηα ψζηε κεξηθέο θνξέο λα ζπγρέεηαη ε έλλνηα ηεο ρξεκαηνδφηεζεο κε ηηο ηξαπεδηθέο ρνξεγήζεηο. Οη ηξαπεδηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο νλνκάδνληαη θαη ρνξεγήζεηο, δάλεηα, ή ηξαπεδηθέο πηζηψζεηο αλ θαη ν δηαθνξεηηθφο φξνο θάζε θνξά είλαη δπλαηφλ λα ζεκαίλεη θαη δηαθνξεηηθή κνξθή ηξαπεδηθήο ρξεκαηνδφηεζεο (νη ρνξεγήζεηο σο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα θάζε ηχπν ρξεκαηνδφηεζεο εθηφο φκσο ησλ εγγπεηηθψλ επηζηνιψλ,ν φξνο δάλεην ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηηο εθ άπαμ ρνξεγήζεηο ελψ ν νξφο πίζησζε ζε φιεο ηηο ινηπέο πεξηπηψζεηο εθηφο ησλ δαλείσλ). Γηαθξίζεηο ηξαπεδηθψλ ρξεκαηνδνηήζεσλ Οη δηαθξίζεηο είλαη πνιιέο αλάινγα κε ην ρξεζηκνπνηνχκελν θξηηήξην: - Με θξηηήξην ηνλ ρξφλν επηζηξνθήο ησλ θεθαιαίσλ ππάξρνπλ νη βξαρππξφζεζκεο, νη κεζνπξφζεζκεο θαη νη καθξνπξφζεζκεο. ήκεξα ζπλήζσο ζηελ ηξαπεδηθή πξαθηηθή δελ ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο κεζνπξφζεζκε ρξεκαηνδφηεζε θαη βξαρππξφζεζκεο νλνκάδνληαη νη κέρξη ηνπ έηνπο, ελψ κεζνκαθξνπξφζεζκεο νη πέξαλ ηνπ έηνπο. Ζ δηάθξηζε είλαη ζεκαληηθή, δηφηη ε αληηκεηψπηζε, ηφζν απφ πιεπξάο επθνιίαο ρνξήγεζεο θαη εμαζθαιίζεσλ, φζν θαη απφ πιεπξάο επηηνθίσλ είλαη δηαθνξεηηθή. Οη ηξάπεδεο γεληθά πξνηηκνχλ λα θάλνπλ βξαρππξφζεζκεο ρνξεγήζεηο, ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα δηαθνξνπνηνχλ ηελ πειαηεία ηνπο εχθνια φηαλ αιιάδνπλ νη ζπλζήθεο ηεο αγνξάο, αιιά θαη γηα λα εμαζθαιίδνπλ κεγαιχηεξεο απνδφζεηο. Μάιηζηα ηειεπηαία, κε ηελ αλάπηπμε πνπ έρεη ιάβεη ν ρξεκαηνπηζησηηθφο ηνκέαο, νη ειιεληθέο ηξάπεδεο θαηεπζχλνπλ ηηο καθξνπξφζεζκεο ρξεκαηνδνηήζεηο, πνπ αθνξνχλ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο πάγην εμνπιηζκφ, ζε ηκήκαηα ή εηαηξείεο Leasing είηε ηέινο ζε εμεηδηθεπκέλα γηα θάζε πεξίπησζε πηζησηηθά ηδξχκαηα, 25

27 φπσο είλαη γηα ηα αθίλεηα νη εηαηξίεο real estate ή real development θαη γηα εμνπιηζκφ πςειήο ηερλνινγίαο ζε εηαηξείεο venture capital. - Αλάινγα κε ηνλ ζηφρν ηνλ νπνίν θαινχληαη λα θαιχςνπλ, δειαδή ηελ αλάγθε ηεο επηρείξεζεο νη ηξαπεδηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο δηαθξίλνληαη ζε ρνξεγήζεηο γηα αγνξά ή θαηαζθεπή παγίσλ εγθαηαζηάζεσλ, ηηο ρνξεγήζεηο γηα θεθάιαην θηλήζεσο,ηηο ρξεκαηνδνηήζεηο γηα πξνεηνηκαζία εμαγσγψλ,ηελ ρξεκαηνδφηεζε εηζαγσγψλ θιπ. Ο δηαρσξηζκφο, ελψ γίλεηαη κε θξηηήξην κφλν ηνλ ζηφρν, έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία, δεδνκέλνπ φηη ηα είδε απηά ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ δηαθέξνπλ σο πξνο ηνλ ρξφλν, αιιά θαη ηελ εμαζθάιηζε,αθφκε δε θαη ηελ κνξθή ηνπ ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ θαη ηνλ ηξφπν ινγηζηηθήο παξαθνινχζεζεο. Σα δάλεηα γηα πάγηα είλαη καθξνπξφζεζκα, έρνπλ εκπξάγκαηεο εμαζθαιίζεηο θαη έρνπλ ηαθηή ιήμε ή εμνθινχληαη κε ηνθνρξεσιπηηθέο δφζεηο,ελψ αληίζεηα νη ρνξεγήζεηο γηα θεθάιαην θηλήζεσο είλαη βξαρππξφζεζκεο,αλαθπθινχκελεο, θαη έρνπλ δηαθφξσλ εηδψλ εμαζθαιίζεηο. -Αλάινγα κε ηνλ ηξφπν εμαζθάιηζεο, νη ηξαπεδηθέο ρνξεγήζεηο δηαθξίλνληαη ζε ρνξεγήζεηο κε πξνζσπηθή εγγχεζε,κε εκπξάγκαηεο εμαζθαιίζεηο ( αλαιπηηθά δε θαη κε ην είδνο ηεο εμαζθάιηζεο ) ή ρσξίο εμαζθάιηζε.δδψ ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη νη κελ ηξάπεδεο επηζπκνχλ θαη απαηηνχλ πνιιέο θαη ζπλήζσο εκπξάγκαηεο εμαζθαιίζεηο, νη επηρεηξήζεηο δελ έρνπλ θαλέλα ιφγν λα επηβαξχλνπλ ππεξβνιηθά ηελ αθίλεηε πεξηνπζία απηψλ ή ησλ θνξέσλ ηνπο. Ζ απαίηεζε ησλ ηξαπεδψλ γηα εμαζθαιίζεηο φκσο κεηψλεηαη ζηνλ βαζκφ πνπ ε πξνεγνχκελε ζπλεξγαζία κε κηα επηρείξεζε δελ έρεη δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα θαη ε επηρείξεζε είλαη ζπλεπήο ζε φιεο ηηο ππνρξεψζεηο ηεο. Σα θξηηήξηα ρξεκαηνδφηεζεο Σα θξηηήξηα ρξεκαηνδφηεζεο εθ κέξνπο ησλ ηξαπεδψλ είλαη γεληθά θαη εηδηθά. Γεληθά θξηηήξηα είλαη ε ελεκεξφηεηα ( απνδνηηθφηεηα ή ζθνπηκφηεηα ), ε αζθάιεηα θαη ε παξαγσγηθφηεηα (νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα. Δηδηθά θξηηήξηα είλαη ε λνκηθή κνξθή ηεο επηρείξεζεο,ε βησζηκφηεηα, ε ζέζε ηεο ζηελ αγνξά θαη ηα δεδνκέλα ηνπ θιάδνπ ζηνλ νπνίν αλήθεη. 26

28 Θα πξέπεη λα αλαθεξζεί εδψ φηη ζην παξειζφλ ην κνλαδηθφ ζρεδφλ θξηηήξην ρξεκαηνδφηεζεο εθ κέξνπο ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ ήηαλ ην χςνο ησλ εμαζθαιίζεσλ θαη απηφ νδήγεζε ζε ζηξεβιψζεηο ηελ πηζηνδνηηθή θαη ζε ιαλζαζκέλεο απνθάζεηο,πνπ είραλ δπζκελή αληίθηππν ηφζν ζηελ θαιή ιεηηνπξγία θαη ηελ δνκή ηνπ ελεξγεηηθνχ ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ, φζν θαη ζηελ ιεηηνπξγία ησλ ίδησλ ησλ επηρεηξήζεσλ αιιά θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Πηζηψζεηο Πξνκεζεπηψλ, Πξνθαηαβνιέο Πειαηψλ Ζ ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ησλ πηζηψζεσλ ησλ πξνκεζεπηψλ είλαη έλαο αξθεηά δηαδεδνκέλνο θαη ζπλεζηζκέλνο ηξφπνο ρξεκαηνδφηεζεο κηαο επηρείξεζεο. Δκθαλίδεηαη κε δχν κνξθέο : ηελ ρξεκαηνδφηεζε ζε είδνο (αθνξά πξψηεο χιεο ή εκπνξεχκαηα) θαη ζε ρξήκα. Οη επηρεηξήζεηο πξνηηκνχλ ζπρλά λα ρξεκαηνδνηνχληαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν γηα δχν ζεκαληηθνχο ιφγνπο : Ο πξψηνο ιφγνο είλαη φηη νη επηρεηξήζεηο, πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο, νη νπνίνη κάιηζηα είλαη ζπρλνί ζπλεξγάηεο ηνπο θαη ηνπο γλσξίδνπλ θαιά, δηαζέηνπλ ηελ αλαγθαία θεξεγγπφηεηα. Ο δεχηεξνο ιφγνο έρεη λα θάλεη κε ηελ δπλαηφηεηα άληιεζεο απμεκέλσλ θεθαιαίσλ απφ ηηο ηξάπεδεο, δεδνκέλνπ φηη νη ηξάπεδεο δηαζέηνπλ ζηνπο πειάηεο ηνπο πηζηψζεηο κέρξη νξηζκέλνπ χςνπο θαη επνκέλσο φηαλ ρξεζηκνπνηνχλ ελαιιαθηηθά άιινπο ηξφπνπο ρξεκαηνδφηεζεο θαηαιείπνπλ κεγαιχηεξν αρξεζηκνπνίεην ηκήκα ηεο ηξαπεδηθήο ηνπο πίζησζεο ζηελ νπνία θαηαθεχγνπλ φηαλ απαηηεζεί. Πιένλ ηνχησλ, επεηδή νη πηζηψζεηο ησλ πξνκεζεπηψλ, πνπ φπσο ειέρζε πξνυπνζέηνπλ θεξεγγπφηεηα, δελ εμαζθαιίδνληαη κε εκπξάγκαηεο εμαζθαιίζεηο, αξθεηέο θνξέο δε νχηε θαλ κε ελνρηθέο, κε απνηέιεζκα ηα αθίλεηα θαη θηλεηά ηεο επηρείξεζεο λα είλαη ειεπζέξα βαξψλ, ψζηε λα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ φπνπ πξέπεη ζην κέιινλ. 27

29 Οη πηζηψζεηο ησλ πξνκεζεπηψλ δελ είλαη κφλν βξαρππξφζεζκεο, αιιά κεξηθέο θνξέο κεζνπξφζεζκεο, ζπαλίσο καθξνπξφζεζκεο, πνπ είλαη επίζεο ζε είδνο ή ζε ρξήκα. Αληίζεηα κε ηελ πξνεγνχκελε κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο πνπ ζπρλά εθθξάδεηαη ζε είδνο, νη πξνθαηαβνιέο πειαηψλ απνηεινχλ ρξεκαηνδφηεζε πάληνηε ζε ρξήκα. Ζ ρξεκαηνδφηεζε κέζσ πξνθαηαβνιψλ πειαηψλ ζπλίζηαηαη ζηελ θαηαβνιή ελφο πνζνζηνχ ηεο αμίαο ησλ αγνξαδνκέλσλ αγαζψλ εθ κέξνπο ησλ πειαηψλ θαη πξαγκαηνπνηείηαη ηαπηφρξνλα κε ηελ παξαγγειία. Οη ζπκθσλίεο πξνθαηαβνιψλ ή θαη πξνπιεξσκψλ πξνυπνζέηνπλ φηη νη ρξεκαηνδνηνχκελεο επηρεηξήζεηο θαηέρνπλ ηζρπξή ζέζε ζηελ αγνξά θαη φηη ηα πξντφληα ηνπο ή νη ππεξεζίεο ηνπο ζπγθεληξψλνπλ ελεξγφ δήηεζε, ε νπνία είλαη κεγαιχηεξε απφ ηελ πξνζθνξά ηνπο γηα δηάθνξνπο ιφγνπο. πλήζσο νη πξνθαηαβνιέο πειαηψλ είλαη βξαρππξφζεζκεο ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, ρσξίο παξφια ηαχηα λα απνθιείνληαη θαη κεγαιχηεξα ρξνληθά δηαζηήκαηα. πλαληψληαη δε ζε φινπο ζρεδφλ ηνπο ηνκείο επηρεηξεκαηηθήο θαη επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, άιινηε κε ζηφρν ηελ ρξεκαηνδφηεζε θαη άιινηε ηελ εμαζθάιηζε. 28

30 3. ΤΓΥΡΟΝΑ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΗΚΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ήκεξα πνπ νη πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ έρνπλ πεξηνξηζηεί ζεκαληηθά, ιφγσ ηεο άξλεζεο ησλ ηξαπεδψλ λα ηηο ρξεκαηνδνηήζνπλ κε ηνπο παξαδνζηαθνχο ηξφπνπο θαη ηελ επθνιία κε ηελ νπνία ηηο ρξεκαηνδνηνχζαλ ην πξνεγνχκελν δηάζηεκα, έρνπκε επηιέμεη λα αλαθεξζνχκε ζε θάπνηα ζρεηηθά λέα θαη ελαιιαθηηθά εξγαιεία ρξεκαηνδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ. ηελ παγθφζκηα αγνξά ηα εξγαιεία απηά είλαη πνιχ θαιά γλσζηά αιιά θξίλνπκε φηη νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο (εηζεγκέλεο θαη κε ) δελ έρνπλ αθφκε εμνηθεησζεί κε ηηο έλλνηεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ησλ εξγαιείσλ απηψλ ζε επξεία θιίκαθα. 1.ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΗΚΖ ΜΗΘΧΖ (LEASING) Ζ Υξεκαηνδνηηθή Μίζζσζε είλαη κία ζχγρξνλε κέζνδνο κεζνκαθξνπξφζεζκεο ρξεκαηνδφηεζεο πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζε κηα επηρείξεζε λα δεκηνπξγήζεη ή λα επεθηείλεη ηνλ παξαγσγηθφ εμνπιηζκφ ηεο ρσξίο λα δηαζέζεη ηα δηθά ηεο θεθάιαηα. Οη επηρεηξήζεηο, βηνκεραληθέο, βηνηερληθέο, εκπνξηθέο, θαηαζθεπαζηηθέο, ηνπξηζηηθέο, γεσξγηθέο, κεηαθνξψλ, ππεξεζηψλ θηι αλεμάξηεηα απφ ην κέγεζνο θαη ηε λνκηθή κνξθή κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ απηή ηε κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηελ θάιπςε ησλ επελδπηηθψλ ηνπο δαπαλψλ. Έηζη ην leasing απφ ηελ αξρή ζα πξέπεη λα δηεπθξηληζζεί φηη αθνξά κφλν επελδπηηθέο δαπάλεο θαη φρη θεθάιαηα θίλεζεο. πλδπάδεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Σξαπεδηθνχ Γαλεηζκνχ θαη ηεο κίζζσζεο θεθαιαηνπρηθψλ αγαζψλ (χγρξνλεο κνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο, Γ.Λαδαξίδεο 1996 ). κσο αληίζεηα απφ ηνλ Σξαπεδηθφ Γαλεηζκφ, δηαθέξεη ζηηο δηάθνξεο ρψξεο ιφγσ ηνπ δηαθνξεηηθνχ λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ ηζρχεη (Υξήκα-Πίζηε Σξάπεδεο, Γ. Παπαληθνιάνπ -Π. Κηφρνο ) Σα απαηηνχκελα θεθάιαηα δηαηίζεληαη απφ ηελ εηαηξεία Υξεκαηνδνηηθήο Μίζζσζεο, ε νπνία αγνξάδεη ηνλ εμνπιηζκφ ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηεο επηρείξεζεο. ηελ ζπλέρεηα εθκηζζψλεη ηνλ εμνπιηζκφ απηφλ ζηελ επηρείξεζε γηα πξνθαζνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη γηα ζπγθεθξηκέλν κίζζσκα. 29

31 Με ηελ ιήμε ηεο ζχκβαζεο ε επηρείξεζε έρεη ηε δπλαηφηεηα λα αγνξάζεη ηνλ εμνπιηζκφ θαηαβάιινληαο έλα κηθξφ πνζφ ην νπνίν δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην 5% ηεο αμίαο ηνπ εμνπιηζκνχ. Μπνξεί ελαιιαθηηθά λα επηζηξέςεη ηνλ εμνπιηζκφ ζηελ εηαηξεία Υξεκαηνδνηηθήο Μίζζσζεο ή λα ζπλερίζεη ηε κίζζσζε. Έηζη ηεο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα ζπκπιεξψζεη, λα εθζπγρξνλίζεη θαη λα επεθηείλεη ηηο παξαγσγηθέο ηεο εγθαηαζηάζεηο ρσξίο λα απαηηείηαη ε δηάζεζε ηδίσλ θεθαιαίσλ ή ε πξνζθπγή ζην δαλεηζκφ. Γξάθεκα 5. Γηαγξακκαηηθή Απεηθφληζε ηεο Λεηηνπξγίαο ηνπ Leasing Οη δφζεηο ηεο κίζζσζεο θαηαβάιινληαη κεληαία, αλά ηξίκελν ή αλά εμάκελν. Σν επηηφθην γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δφζεσλ είλαη ιίγν πην πςειφ απφ ην αληίζηνηρν επηηφθην δαλεηζκνχ. Ζ επηρείξεζε ζα θιεζεί επίζεο λα θαηαβάιιεη εθάπαμ θαη έλα πνζφ 0,1% έσο 1% επί ηεο αμίαο ηεο επέλδπζεο γηα ην δηαρεηξηζηηθφ θφζηνο. Ζ πεξίνδνο απνπιεξσκήο είλαη απφ 3 έηε θαη πάλσ (ζπλήζσο 3-5 έηε ) αλ πξφθεηηαη γηα θηλεηφ εμνπιηζκφ θαη γηα 10 έσο 15 έηε γηα αθίλεηα, ή δε ρξεκαηνδφηεζε κπνξεί λα θηάζεη κέρξη θαη ην 100% ηεο αμίαο ηνπ εμνπιηζκνχ. Ζ ειάρηζηε αμία γηα ζχλαςε ζπκβάζεσο ρξεκαηνδνηηθήο κηζζψζεσο είλαη πξν Φ.Π.Α. γηα θηλεηά θαη γηα αθίλεηα. 30

32 Υξεκαηνδνηνχκελνο εμνπιηζκφο Αληηθείκελν ηεο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο κπνξεί λα είλαη πξάγκα θηλεηφ ή αθίλεην, πνπ πξννξίδεηαη γηα ηελ επηρείξεζε ή ην επάγγεικα ηνπ κηζζσηή. ηελ θαηεγνξία ησλ θηλεηψλ πεξηιακβάλνληαη θαη ηα απηνθίλεηα νρήκαηα θαζψο θαη ηα αεξνζθάθε ελψ ξεηά εμαηξνχληαη ηα πινία θαη ηα πισηά λαππεγήκαηα. Με άιια ιφγηα ην leasing ρξεκαηνδνηεί θαηλνχξγην ή κεηαρεηξηζκέλν εμνπιηζκφ απφ ηελ Διιάδα ή ην εμσηεξηθφ φπσο κεραλνινγηθφ, ειεθηξνληθφ, επηζηεκνληθφ,βηνκεραληθφ εμνπιηζκφ, επαγγεικαηηθφ εμνπιηζκφ θαηαζηεκάησλ, ΗΥΔ απηνθίλεηα, επαγγεικαηηθά νρήκαηα, ιεσθνξεία, εμνπιηζκνί γξαθείνπ, επαγγεικαηηθά αθίλεηα (γξαθεία, θαηαζηήκαηα, μελνδνρεία, ηαηξεία θαη νπνηαδήπνηε άιιε επαγγεικαηηθή ζηέγε). ηελ θαηεγνξία πνπ δελ ρξεκαηνδνηνχληαη ζπγθαηαιέγνληαη ηα εμήο: πινία, νπνηαδήπνηε κνξθή παξνρήο ππεξεζηψλ φπσο κεηαθνξά, εγθαηάζηαζε θαη ζπληήξεζε εμνπιηζκνχ, αλαιψζηκα αγαζά, εξγαζίεο, νηθφπεδα, άδεηεο επαγγεικαηηθψλ νρεκάησλ. (Γ. Θάλνο-Π. Κηφρνο-Γ.Παπαληθνιάνπ, 2002) Ζ ζχγρξνλε κνξθή ηνπ ζεζκνχ ζεκαηνδνηείηαη ην 1952 ζηηο ΖΠΑ κε ηελ ίδξπζε ηεο εηαηξείαο United States Leasing Corporation πνπ απνηειεί ζήκεξα ηελ κεγαιχηεξε αλεμάξηεηε εηαηξεία ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο ζηνλ θφζκν. Λίγα ρξφληα αξγφηεξα, ζηε δεθαεηία ηνπ 1960 δεκηνπξγήζεθε ζηελ Δπξψπε ε εηαηξεία Mercantile Leasing Company. Ο ζεζκφο δηεζλψο εηζήιζε ζε θάζε σξηκφηεηαο ην 1991 ελψ κέρξη ηφηε εκθάληδε ζεηηθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο. ηελ Διιάδα εηζήιζε ην 1986 κε ην λφκν 1665/1986 πεξί ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο θαη ηξνπνπνηήζεθε κε ηνπο Ν.2367/95 θαζψο θαη Ν.2682/ ε άλζεζε βξίζθεηαη απφ ην 2000 θαη κεηά αθνχ ζεζκνζεηήζεθε ην leasing γηα αθίλεηα. Ο θιάδνο ηνπ leasing κπνξεί λα εληζρχζεη ηε δξαζηεξηφηεηά ηνπ, ρξεκαηνδνηψληαο ηηο παξαγσγηθέο επελδχζεηο πνπ ρξεηάδνληαη νη επηρεηξήζεηο, εηδηθά ζηελ πεξίνδν πνπ νη ηξάπεδεο πηέδνληαη λα πξνρσξήζνπλ ζε απνκφριεπζε. 31

33 Φνξνινγηθή κεηαρείξηζε ησλ Μηζζσηψλ ηνπ Leasing Σα κηζζψκαηα ζεσξνχληαη ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο γηα ηνπο κηζζσηέο θαη εθπίπηνπλ απφ ηα αθαζάξηζηα έζνδά ηνπο. Σα θίλεηξα ησλ αλαπηπμηαθψλ λφκσλ δελ ζίγνληαη απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπ leasing ζηελ επέλδπζε κε εμαίξεζε ηελ επηδφηεζε επηηνθίνπ. Έηζη ε ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε κπνξεί λα ππνθαηαζηήζεη ηνλ ηξαπεδηθφ δαλεηζκφ ζε επελδχζεηο πνπ ππάγνληαη ζε αλαπηπμηαθνχο λφκνπο θάησ απφ ηηο εμήο πξνυπνζέζεηο: - Ο εμνπιηζκφο πνπ ζα απνηειέζεη αληηθείκελν ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο πξέπεη λα είλαη θαηλνχξηνο - Ζ ζχκβαζε ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο πνπ ζα θαιχςεη ηκήκα επελδχζεσλ αλαπηπμηαθψλ λφκσλ, δελ κπνξεί λα είλαη κηθξφηεξε ησλ 10 εηψλ, εθηφο αλ αλαθέξεηαη ζηε ζχκβαζε ν φξνο φηη ην θηλεηφ κεηά ηε ιήμε ηεο ζα πεξηέρεηαη ζηελ θπξηφηεηα ηνπ κηζζσηή κε ή ρσξίο αληάιιαγκα. Με δεδνκέλν φηη ην κεγαιχηεξν πιενλέθηεκα ηνπ ζεζκνχ ηνπ leasing είλαη νη ζεκαληηθφηαηεο θνξνινγηθέο ειαθξχλζεηο είλαη θπζηθφ ην leasing λα είλαη ζπκθέξνλ γηα πγηείο θαη θεξδνθφξεο επηρεηξήζεηο. Χθέιεηεο ησλ Δπηρεηξήζεσλ απφ ηε ρξήζε ηνπ Leasing. Ζ Υξεκαηνδνηηθή Μίζζσζε σο κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο παξνπζηάδεη πνιιά πιενλεθηήκαηα ηδηαίηεξα γηα ηηο λέεο επηρεηξήζεηο. Με ηε ρξήζε ηνπ leasing σο κέζνδν επελδχζεσλ ζε φια ηα ζηάδηα ηεο δσήο ησλ θαη θπξίσο ζηελ πεξίνδν επελδπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο,απνθνκίδνπλ ζεκαληηθά νθέιε : 1. Ζ εηαηξία leasing ζπλήζσο αλαιακβάλεη φιν ην θφζηνο αγνξάο ηνπ εμνπιηζκνχ ή ηνπ αθηλήηνπ αιιά θαη ηνλ αλαινγνχληα θφξν. Έηζη ε επηρείξεζε δελ πιεξψλεη άκεζα ρξήκαηα γηα φηη αγφξαζε, γεγνλφο νπζηψδεο γηα λέεο θαη κηθξέο επηρεηξήζεηο κε κηθξή ξεπζηφηεηα. 2. Δπηπιένλ ε επηρείξεζε, απνθηά θαιχηεξε ξεπζηφηεηα αθνχ δελ έρεη δηαζέζεη ίδηα θεθάιαηα θαη δελ αλαγθάδεηαη λα θαηαθχγεη ζε ππέξκεηξν δαλεηζκφ. 32

34 3. Σα κηζζψκαηα γηα ηνλ εμνπιηζκφ θαη ην ηκήκα ησλ κηζζσκάησλ πνπ αθνξά ζε θηίξην, ζεσξνχληαη δαπάλεο θαη κεηψλνπλ ην θνξνινγεηέν εηζφδεκα. Σα κηζζψκαηα απφ ην leasing επηβαξχλνληαη κε ΦΠΑ, ιφγσ παξνρήο ππεξεζίαο. 4. Ζ επηρείξεζε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη άκεζα ηνλ εμνπιηζκφ/αθίλεην πνπ έρεη επηιέμεη, θαζψο ε εηαηξία leasing θαιχπηεη κέρξη θαη ην 100% ηεο αμίαο ηεο επέλδπζε, ησλ εμφδσλ κεηαθνξάο θαη εγθαηάζηαζεο, πεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ΦΠΑ ζηελ πεξίπησζε θηλεηνχ εμνπιηζκνχ. 5. Ζ δηάξθεηα ηεο κίζζσζεο θαη ην χςνο ηνπ κηζζψκαηνο, πξνζαξκφδνληαη ζην cash-flow ηεο εηαηξίαο ηνπ, αθνχ ιεθζνχλ ππφςε θαη ηπρφλ επνρηθνί παξάγνληεο. 6. Ζ επηρείξεζε κπνξεί λα επηηχρεη θαιχηεξνπο φξνπο πξνκήζεηαο εμνπιηζκνχ ή απφθηεζεο επαγγεικαηηθνχ αθηλήηνπ, θαζψο ε αμίαο ηνπο εμνθιείηαη ηνηο κεηξεηνίο. 7. Ζ πξαγκαηνπνίεζε επέλδπζεο ζε θαηλνχξην εμνπιηζκφ κέζσ leasing απφ λέεο ή πθηζηάκελεο επηρεηξήζεηο κπνξεί λα ζπλδπαζηεί κε ηελ επηδφηεζε κέζσ ηνπ αλαπηπμηαθνχ λφκνπ 3299/2004 ε ησλ Πξνγξακκάησλ ηεο Δ.Δ., εθφζνλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο θαη ζηελ πεξίπησζε απηή ε επηρείξεζε δελ έρεη αλάγθε λα απνδείμεη φηη έρεη ην 25% ησλ θεθαιαίσλ ηεο επέλδπζεο σο ίδηα θεθάιαηα. 8. Έρεη ηελ επηινγή κεηά ην πέξαο ηεο κίζζσζεο λα αγνξάζεη ηνλ εμνπιηζκφ, λα ηεξκαηίζεη ή λα αλαλεψζεη ηε ζχκβαζε. 9. Γηεπθνιχλεηαη ζηελ θαηάξηηζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ θαη ησλ ηακεηαθψλ πξνγξακκάησλ ηεο θαη εκθαλίδεη θαιχηεξε εηθφλα ζηηο νηθνλνκηθέο ηεο θαηαζηάζεηο καθώς δελ επεξεάδνληαη αξλεηηθά νξηζκέλνη ρξεκαηννηθνλνκηθνί δείθηεο. 10. Γελ ρξεηάδεηαη λα παξάζρεη κεγάιεο εγγπήζεηο φπσο ζπκβαίλεη κε ηνλ ηξαπεδηθφ δαλεηζκφ θαη νη δηαδηθαζίεο ηνπ Leasing είλαη απινχζηεξεο θαη ηαρχηεξεο. πλήζσο δε ρξεηάδνληαη πξνζεκεηψζεηο, ππνζήθεο θηι ελψ πξνβιέπνληαη κεησκέλα ζπκβνιαην-γξαθηθά δηθαηψκαηα θαη απαιιαγή απφ δηάθνξα ηέιε θαη θφξνπο. 33

35 11. Πξνθεηκέλνπ γηα αθίλεηα, δελ πθίζηαηαη ν θίλδπλνο ηεο αλαπξνζαξκνγήο ηνπ ελνηθίνπ απφ ηνλ ηδηνθηήηε, θαζψο θαη ηεο ηδηφρξεζεο ή ηεο θαηαβνιήο «αέξα». 12. Ζ επηρείξεζε πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ ηερλνινγηθή απαμίσζε ηνπ εμνπιηζκνχ ηεο, ηνλ νπνίν κπνξεί λα αλαλεψλεη ρσξίο λα δεζκεχεη ηα δηαζέζηκα θεθάιαηά ηεο. Ζ ρξήζε φκσο ηνπ leasing πεξηέρεη θαη νξηζκέλα κεηνλεθηήκαηα. 1. Σν θαηλνκεληθφ θφζηνο ηνπ leasing είλαη πςειφηεξν απφ ην επηηφθην ηνπ ηξαπεδηθνχ δαλεηζκνχ. Αλ φκσο δηεξεπλήζνπκε ηηο θνξναπαιιαγέο πνπ παξέρνληαη, αληηιακβαλφκαζηε φηη δεκηνπξγεί πιενλεθηηθή θαηάζηαζε ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο. Σν θφζηνο απνηειεί αληηθείκελν δηαπξαγκάηεπζεο. Βεβαίσο δελ ζα πξέπεη λα δηαθεχγεη ην γεγνλφο φηη νη εηαηξίεο leasing εθηφο ηνπ επηηνθίνπ πνπ ζα επηβαξχλεη ηελ αγνξά ηνπ εμνπιηζκνχ ή ηνπ αθηλήηνπ ζα πξνζζέζνπλ θαη ην δηθφ ηνπο επηρεηξεκαηηθφ ξίζθν αιιά θαη ην αλαινγνχλ θέξδνο απφ απηή ησλ ηε δξαζηεξηφηεηα αθνχ απηφο είλαη θαη ν ιφγνο χπαξμεο ησλ.γη απηφ θαη νη επηρεηξήζεηο, ακέζσο κεηά ηελ δηακφξθσζε ησλ ζπκβάζεσλ leasing, ζα πξέπεη λα εμεηάζνπλ φια ηα θφζηε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ζχκβαζε θαη λα ηα ζπγθξίλνπλ κε ην θφζηνο πνπ ζα πξνέθππηε απφ ηε ρξήζε δαλείνπ γηα ηελ επέλδπζε. Ζ ζχγθξηζε ζα πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε ηεο ηε κείσζε ηνπ θφξνπ πνπ ζα πξνθχςεη απφ ην leasing, ηε κε ρξήζε ίδησλ θεθαιαίσλ ηεο επηρείξεζεο, ηε δπλαηφηεηα γξήγνξεο αλαλέσζεο ηνπ εμνπιηζκνχ ησλ ή θαη ηε βειηίσζε ηεο εηθφλαο ηεο επηρείξεζεο. 2. Έλα άιιν είλαη φηη κπνξεί λα εθδεισζεί δηζηαγκφο απφ ηελ πιεπξά ησλ ηξαπεδψλ γηα ρξεκαηνδφηεζε κηαο επηρείξεζεο (παξά ηε ζεηηθή ζρέζε ηδίσλ πξνο μέλα θεθάιαηα), φηαλ ν εμνπιηζκφο ηεο ζηεξίδεηαη ζηε κέζνδν ηνπ leasing. 3.Δπίζεο ν κηζζσηήο αλαιακβάλεη φινπο ηνπο θηλδχλνπο απφ ηπραία πεξηζηαηηθά ε αλσηέξα βία έλαληη ηνπ εθκηζζσηή θαη δηαηξέρεη ηνλ θίλδπλν 34

36 ηεο έθηαθηεο θαηαγγειίαο ηεο ζχκβαζεο αλ αζεηήζεη θάπνηνλ φξν ηεο γηα ζεκαληηθφ δηάζηεκα. ηελ πεξίπησζε απηή ν εθκηζζσηήο κπνξεί λα ηνπ αθαηξέζεη ηνλ εμνπιηζκφ θαη λα απαηηήζεη ηελ άκεζε πιεξσκή φισλ ησλ κηζζσκάησλ κέρξη ηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο. Ο κηζζσηήο ππφθεηηαη ζηνπο ειέγρνπο ηνπ εθκηζζσηή γηα δηαπίζησζε ηεο θαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ εμνπιηζκνχ. πκπέξαζκα. Παξά ηα κεηνλεθηήκαηα πνπ έρεη, ηα ηζρπξά θνξνινγηθά πιενλεθηήκαηα πνπ ραξαθηεξίδνπλ ην leasing ην θαζηζηνχλ κηα ηδηαίηεξα ειθπζηηθή κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο. Δίδε Leasing Ο επηρεηξεκαηίαο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηιέμεη αλάκεζα ζε πνιιά πξνγξάκκαηα leasing. Οη πην ζπλεζηζκέλεο κνξθέο είλαη : I. Απιή ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε (direct leasing, ε ζπλεζέζηεξε κνξθή πνπ αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε θαηλνχξγηνπ εμνπιηζκνχ ή θηηξίνπ). II. Leasing αθηλήησλ (Αληηθείκελν απνηεινχλ ε επαγγεικαηηθή ζηέγε, γξαθεία, θαηά-ζηήκαηα, βηνκεραληθά θαη βηνηερληθά θηίξηα, θαη άιια αθίλεηα γηα επαγγεικαηηθή ρξήζε III. Πψιεζε θαη επαλακίζζσζε Πάγησλ ηνηρείσλ (sale & lease back). Γίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηελ επηρείξεζε λα εθκεηαιιεπηεί ζεκαληηθά θεθάιαηα πνπ παξακέλνπλ δεζκεπκέλα ζε πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία). V. Λεηηνπξγηθή ή δηαρεηξηζηηθή κίζζσζε (operating leasing). Γηαθέξεη απφ ηελ απιή ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε ζην φηη ν Δθκηζζσηήο εθηφο απφ ηελ πξνζθνξά ρξήζεο ηνπ αγαζνχ, αλαιακβάλεη θαη ηελ ηερληθή ζπληήξεζεο ηνπ, ηηο επηδηνξζψζεηο, ηελ αζθάιηζε θηι. 35

37 Δηζεγκέλεο Δηαηξείεο Leasing ζην ΥΑΑ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, ν ζεζκφο ηεο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο (leasing) απνηεινχζε πξσηνπνξηαθφ πξντφλ γηα ην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα ελψ ζρεηηθά ζχληνκα είρακε ηηο πξψηεο εηζαγσγέο ζην ρξεκαηηζηήξην. Ωζηφζν ζήκεξα δελ ππάξρνπλ εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ πνπ λα παξακέλνπλ εηζεγκέλεο θπξίσο ιφγσ απνξξφθεζήο ηνπο απφ ηηο κεηξηθέο ( π.ρ. Σξάπεδεο ). Σν αξρηθφ ζεζκηθφ πιαίζην δελ ήηαλ ην θαιχηεξν δπλαηφ, ζηελ ζπλέρεηα φκσο ε ειιεληθή αγνξά αγθάιηαζε ην ζεζκφ πνπ απφ ρξφλν ζε ρξφλν αλαπηπζζφηαλ κε ηαρχηαηνπο ξπζκνχο, παξά ην κεγάιν χςνο ησλ επηηνθίσλ ηεο επνρήο εθείλεο. Ζ εθηίλαμε βέβαηα ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ κηζζψζεσλ έιαβε ρψξα φηαλ ζηε «θαξέηξα» ηνπ ζεζκνχ πξνζηέζεθε θαη ε δπλαηφηεηα ηνπ sale and lease back αθηλήησλ. Δίθνζη ρξφληα κεηά, ην leasing δελ απνηειεί πιένλ έλαλ πξσηνπφξν ηνκέα, αιιά έλαλ θιαζηθφ ηνκέα δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνζθέξεηαη απφ ην ζχλνιν ησλ ηξαπεδηθψλ νκίισλ. Οη εηαηξίεο leasing πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε επίπεδν ρψξαο ζήκεξα είλαη άλσ ησλ 15 θαη φιεο ησλ είλαη θπξίσο ζπγαηξηθέο ηξαπεδψλ. Απηφ ζπκβαίλεη θπξίσο, δηφηη απηή ε δξαζηεξηφηεηα αζθείηαη απφ αλψλπκεο κφλν εηαηξείεο απνθιεηζηηθνχ ζθνπνχ, κε θεθάιαην ηνπιάρηζηνλ φζν απαηηείηαη γηα ηελ ίδξπζε ηξάπεδαο εθηφο αλ ην κηζφ ηνπιάρηζηνλ ηνπ κεηνρηθνχ ηνπο θεθαιαίνπ αλήθεη ζε ηξάπεδα, νπφηε ην ειάρηζην φξην πεξηνξίδεηαη ζην κηζφ.(γ.μνπξγέιαο, Γειηίν Έλσζεο Διιεληθψλ Σξαπεδψλ). Γηα ηε ζχζηαζε ησλ εηαηξηψλ ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο, γηα ηε κεηαηξνπή πθηζηάκελεο αλψλπκεο εηαηξίαο ζε αλψλπκε εηαηξία κε ζθνπφ ηε ζχλαςε ζπκβάζεσλ ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο θαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ζηελ Διιάδα ππνθαηαζηεκάησλ αιινδαπψλ ρξεκαηνδνηηθψλ ηδξπκάησλ κε έδξα εθηφο ΔΟΥ πξνθεηκέλνπ λα αζθήζνπλ ζηελ Διιάδα ηε δξαζηεξηφηεηα ηεο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο, απαηηείηαη εηδηθή άδεηα ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, ε νπνία είλαη αξκφδηα γηα ηελ άζθεζε επνπηείαο θαη ειέγρνπ ησλ εηαηξηψλ απηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θαζνξηζκνχ ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ παξνρή ηεο άδεηαο ιεηηνπξγίαο θαη ησλ ζπληειεζηψλ θεξεγγπφηεηαο, ξεπζηφηεηαο θαη ζπγθέληξσζεο θηλδχλσλ. Σέινο, νη θαλφλεο άζθεζεο επνπηείαο ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο επί ησλ εηαηξηψλ απηψλ θαζνξίδνληαη ζηελ ΠΓ/ΣΔ 2622/

38 2. ΓΗΚΑΗΟΥΡΖΖ (FRANCHISING) Έλαο απφ ηνπο επηθξαηέζηεξνπο νξηζκνχο ηεο Γηθαηφρξεζεο είλαη: χκβαζε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ δχν επηρεηξήζεσλ, βάζεη ηεο νπνίαο ε κία επηρείξεζε, ν δηθαηνπάξνρνο ή δφηεο (franchisor), παξαρσξεί ζηελ άιιε, ην δηθαηδφρν ή ιήπηε (franchisee), έλαληη άκεζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ "παθέηνπ franchising", δειαδή ελφο ζπλφινπ δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ή πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο πνπ αθνξνχλ εκπνξηθά ζήκαηα, επσλπκίεο, δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα (πηλαθίδεο θαηαζηεκάησλ), πξφηππα ρξήζεο, ζρέδηα, ππνδείγκαηα, επξεζηηερλία θαζψο θαη ηελ απαξαίηεηε ηερλνγλσζία κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή θαη εκπνξία ζπγθεθξηκέλσλ ηχπσλ πξντφλησλ ή/θαη ππεξεζηψλ ζε ηειηθνχο ρξήζηεο. Έηζη ε Γηθαηφρξεζε απνηειεί κνξθή Υξεκαηνδφηεζεο ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηθαηνδφρνπ αιιά θαη κέζνδν Αλάπηπμεο ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηθαηνπάξνρνπ ελψ ηαπηφρξνλα απνηειεί κηα εμειηγκέλε κνξθή ζπζηήκαηνο δηαλνκήο κέζσ ηεο νπνίαο πξντφληα θαη ππεξεζίεο δηαθηλνχληαη ζηελ αγνξά. ΔΗΓΖ FRANCHISING α) Άκεζν Franchising: ππάξρεη θαηεπζείαλ ζρέζε ηνπ δηθαηνπάξνρνπ θαη ηνπ δηθαηνχρνπ πνπ βξίζθεηαη ζε μέλε ρψξα, ρσξίο ηελ παξακηθξή παξέκβαζε ηξίηνπ. β) Κχξηα πκθσλία Franchising: ε επηρείξεζε, ν δηθαηνπάξνρνο (master franchisor) παξέρεη ζηελ άιιε, ηνλ θχξην δηαθαηνδφρν (master franchisee) έλαληη άκεζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο ην απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ «παθέηνπ franchising» κε ζθνπφ ηε ζχλαςε πεξαηηέξσ ζπκθσληψλ franchising (sub franchising) κε ηξίηνπο. γ) πκθσλία γηα Γξαζηεξηφηεηα Κνηλήο Δπηρείξεζεο (Joint Venture): Μηα θνηλή επηρείξεζε είλαη εθείλε πνπ ππφθεηηαη ζηνλ θνηλφ έιεγρν δχν ή πεξηζζνηέξσλ επηρεηξήζεσλ, νηθνλνκηθά αλεμάξηεησλ. ηελ πεξίπησζε απηή ν δηθαηνπάξνρνο κε ηνλ joint venture ζπλέηαηξφ ηνπ, πνπ είλαη ζπλήζσο θάηνηθνο μέλεο ρψξαο, 37

39 ζπληζηά κηα joint venture εηαηξία ζ απηή ηε ρψξα. Ζ εηαηξία joint venture ζηε ζπλέρεηα ζπλάπηεη κε ην δηθαηνπάξνρν είηε πκθσλία Αλάπηπμεο κηαο πεξηνρήο ή Κχξηα πκθσλία Franchising. ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Μεηαμχ ηνπ δφηε θαη ηνπ ιήπηε δεκηνπξγείηαη κηα ζρέζε ζπλεξγαζίαο πνπ βαζίδεηαη ζηελ ακνηβαία εκπηζηνζχλε, ηελ αιιεινζηήξημε ηφζν κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ φζν θαη κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ. Μέζσ ηνπ ζπζηήκαηνο απηνχ, ε εηαηξία (δηθαηνπάξνρνο) εμαζθαιίδεη ηελ γξήγνξε αλάπηπμε ηεο γεσγξαθηθήο επηρεηξεκαηηθήο κνλάδαο, ρσξίο λα μνδέςεη ρξφλν θαη ρξήκα.ο δε ιήπηεο δξψληαο, κε ηε ζπλερή ππνζηήξημε ηνπ δφηε θαη απαιιαγκέλνο ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απφ νξγαλσηηθά πξνβιήκαηα (εμνηθνλνκψληαο ην ζρεηηθφ θφζηνο) αθνζηψλεηαη ζηελ αχμεζε θαη πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ. Ζ ηππνπνίεζε ηεο ηερλνγλσζίαο πνπ δηεπθνιχλεη ηελ πνιιαπιή δηάζεζε ηεο εθ κέξνπο ηνπ δφηε ζε αληαγσληζηηθέο ηηκέο θαη απαιιάζζεη ηνλ ιήπηε απφ ζεκαληηθά κεγαιχηεξεο δαπάλεο γηα ηελ απηνδχλακε απφθηεζή ηεο. Ζ δηαξθήο θαη επξεία ηερλνινγηθή θαη εκπνξηθή ππνζηήξημε, αιιεινβνήζεηα θαη αιιειεγγχε ησλ κειψλ ηνπ ζπζηήκαηνο, κε ηε ζπλερή παξνρή γλψζεσλ, ζπκβνπιψλ, πιεξνθνξηψλ εθ κέξνπο ηνπ δφηε θαη ηελ αληαιιαγή ησλ γλψζεσλ θαη εκπεηξηψλ κεηαμχ ησλ κειψλ γηα ηελ εχξπζκε θαη απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηφζν ηνπ ζπζηήκαηνο φζν θαη ησλ θαη' ηδίαλ αηνκηθψλ επηρεηξήζεσλ.( Υξεκαηννηθνλνκηθή Γηαρείξηζε. Μ.Α.Αιεμαλδξίδεο, 2004) MEIOΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Ζ δπζρεξήο θαη ρξνλνβφξα δηαδηθαζία επηινγήο ησλ κειψλ ηνπ ζπζηήκαηνο, αθνχ ε πξνζσπηθφηεηα, νη ηθαλφηεηεο, ε πξνζαξκνζηηθφηεηα θαη ε δπλαηφηεηά ηνπο γηα έληαμε ζην δίθηπν, απνηεινχλ αλαπφζπαζηνπο φξνπο γηα ηε δεκηνπξγία κηαο ζπκπαγνχο θαη δπλακηθά νξγαλσκέλεο νκάδαο, πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηε θνηλή επηδίσμε κε βάζε ηελ ακνηβαία εκπηζηνζχλε, 38

40 αιιειεγγχε θαη πςειή παξαγσγηθφηεηα. Πνιιέο θνξέο ηα ζπκβφιαηα πνπ ζπλάπηνληαη κεηαμχ ηνπο είλαη ηδηαίηεξα απζηεξά θαη δεζκεπηηθά. Ζ αδπλακία επρεξνχο εμνπδεηέξσζεο ησλ (ηπρφλ) αξλεηηθψλ επηδξάζεσλ πνπ ζα ππνζηνχλ ηα κέιε ηνπ ζπζηήκαηνο απφ ηηο ελδερφκελεο αηπρείο, άζηνρεο ή ιαλζαζκέλεο απνθάζεηο ή επηινγέο ηνπ θαζνδεγεηηθνχ θέληξνπ. Ζ δπζθνιία αμηνιφγεζεο ηνπ παθέηνπ franchising, ηδηαίηεξα φηαλ πξφθεηηα γηα θαηλνχξηα πξντφληα πνπ δελ έρνπλ δνθηκαζζεί ζηελ αγνξά. Ζ Υξεκαηννηθνλνκηθή Πιεπξά Αλάπηπμεο ελφο πζηήκαηνο Franchise ηαλ κηα επηρείξεζε απνθαζίζεη λα αλαπηχμεη θαη λα ηζρπξνπνηήζεη ην δίθηπφ ηεο κε Franchising, έξρεηαη αληηκέησπε κε κηα ζεηξά πνηθίισλ παξαγφλησλ, ρξεκαηννηθνλνκηθήο θπξίσο θχζεσο, ηνπο νπνίνπο νθείιεη λα εθηηκήζεη θαη λα ζηαζκίζεη κε φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε αθξίβεηα.ζ δηαρξνληθή επηηπρία κηαο αιπζίδαο Franchise κπνξεί λα επηηεπρζεί φηαλ ν Franchisor επαλεμεηάδεη ζπρλά ην ζχζηεκα Franchise πνπ έρεη αλαπηχμεη, επαλεπελδχεη ζπλερψο ζε απηφ, αιιά είλαη θαη ζε ζέζε λα αλαδσνγνλήζεη ην concept, αλάινγα κε ηηο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη θάζε θνξά ζηελ αγνξά. Τπάξρεη κία ζεηξά απφ πνηθίινπο θαη αιιειεμαξηψκελνπο ρξεκαηννηθνλνκηθνχο παξάγνληεο, ηνπο νπνίνπο νθείιεη λα ιάβεη ζνβαξά ππφςε ηνπ έλαο επίδνμνο Franchisor, θαηά ηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο ελφο ζπζηήκαηνο Franchise. Οη ρξεκαηννηθνλνκηθνί απηνί παξάγνληεο εληάζζνληαη κέζα ζε ηξεηο βαζηθέο πεξηνρέοθιεηδηά, νη νπνίεο είλαη νη εμήο: Ο ηξφπνο απφθηεζεο εηζνδήκαηνο απφ ηνλ Franchisor. Σν πηινηηθφ ζηάδην θαη νη απαηηνχκελεο επελδχζεηο. Σν ζηάδην αλάπηπμεο θαη ην ρξεκαηννηθνλνκηθφ πιάλν ηνπ Franchisor. 39

41 Πξννπηηθέο ηνπ Franchise σο εξγαιείνπ ρξεκαηνδφηεζεο θαη αλάπηπμεο Σν Franchise ζήκεξα απνηειεί έλαλ απφ ηνπο ηξφπνπο επηρεηξεκαηηθήο αλάπηπμεο θαη δξαζηεξηνπνίεζεο πνπ πεξηθιείεη ηφζν πιενλεθηήκαηα θαη δπλαηά ζεκεία φζν θαη αδπλακίεο θαη ζεκεία φπνπ απαηηείηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή. Δίλαη γεγνλφο φηη ην Franchise,απνηειεί δηέμνδν επηβίσζεο θπξίσο γηα ηηο κεζαίεο θαη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, θαζψο θαη εξγαιείν βειηίσζεο ηεο βησζηκφηεηαο θαη ηεο θεξδνθνξίαο ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ. Παξάιιεια, απνηειεί ζεκαληηθφ εξγαιείν ηφζν κεηαθνξάο θαηλνηνκηψλ θαη αλαδηαξζξψζεσλ φζν θαη ελίζρπζεο ησλ εκπνξηθψλ ή βηνκεραληθψλ κνλάδσλ,ηδηαίηεξα ζε θιάδνπο φπνπ ππάξρνπλ κεγάια δίθηπα. ηελ Διιάδα, ε πξψηε εθαξκνγή ηνπ ζεζκνχ έγηλε απφ ηελ Goodys ην 1976, θαη ζήκεξα απνηειεί θηλεηήξηα δχλακε γηα ηελ αλάπηπμε ησλ Διιεληθψλ Δπηρεηξήζεσλ ηφζν φζν ζην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο φζν θαη ζην εμσηεξηθφ, ζηνπο πεξηζζφηεξνπο επηρεηξεκαηηθνχο θιάδνπο( έλδπζε, ππφδεζε, έπηπια, θαιιπληηθά, εζηίαζε, ειεθηξνληθά,ηνπξηζκφο θ.ι.π.) ( Υξεκαηννηθνλνκηθή Γηαρείξηζε, Μ. Α. Αιεμαλδξίδεο, 2004.) Σν ζχζηεκα Franchise πξέπεη λα είλαη ζπγθξνηεκέλν κε έλαλ ηέηνην ηξφπν ψζηε λα δηαζθαιίδνληαη, αθελφο θεξδνθφξεο απνδφζεηο ζην επελδεδπκέλν θεθάιαην ηνπ Franchisor, θαζψο θαη ζεκαληηθέο ππεξαμίεο, αθεηέξνπ ηθαλνπνηεηηθέο απνδφζεηο ζηελ επέλδπζε ηνπ Franchisee θαη απνδφζεηο ζπγθξίζηκεο κε ηηο αληίζηνηρεο άιισλ επελδπηηθψλ επθαηξηψλ. 40

42 3. FACTORING Ζ έλλνηα ηηο κέξεο καο, ην κεγαιχηεξν ίζσο πξφβιεκα ζηηο εκπνξηθέο ζρέζεηο είλαη ε έιιεηςε ξεπζηφηεηαο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ θαη ν κεγαιχηεξνο φγθνο ησλ ζπλαιιαγψλ πνπ αθνξνχλ πξνκήζεηα αγαζψλ ή παξνρή ππεξεζηψλ γίλεηαη, αλαγθαζηηθά, κε πίζησζε ηνπ ηηκήκαηνο. Απηφ έρεη ζπρλά σο απνηέιεζκα, νη πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο λα απνζηεξνχληαη ηα θεθάιαηα πνπ αληηζηνηρνχλ ζηελ εκπνξηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα, κε πεξαηηέξσ ζπλέπεηα ηε δηαηάξαμε ηνπ νηθνλνκηθνχ ηνπο πξνγξακκαηηζκνχ. Παξάιιεια δε, ππνρξεψλνληαη εθ ησλ πξαγκάησλ λα ηεζνχλ ζηε δηαδηθαζία ηεο είζπξαμεο ησλ απαηηήζεψλ ηνπο απφ, ζπρλά αθεξέγγπνπο, πειάηεο. Σν Factoring ή "χκβαζε πξαθηνξείαο επηρεηξεκαηηθψλ απαηηήζεσλ" είλαη έλαο ζχγρξνλνο νηθνλνκηθφο θαη λνκηθφο ζεζκφο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ, πνπ εηζήρζε ζηε ρψξα καο κε ηνλ λ. 1905/1990, κε ζθνπφ λα ακβιχλεη ηηο ζπλέπεηεο ηεο αλψκαιεο εμέιημεο ησλ ζπλαιιαγψλ γηα ηνλ επηρεηξεκαηία. Δίλαη κία ελαιιαθηηθή κνξθή βξαρππξφζεζκεο ρξεκαηνδφηεζεο πνπ δελ αληηθαζηζηά ηνλ παξαδνζηαθφ δαλεηζκφ αιιά ηνλ ζπκπιεξψλεη θαη ζπλνδεχεηαη θαη απφ άιιεο ππεξεζίεο (χγρξνλεο κνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο, Γ.Λαδαξίδεο 2001 ). ηηο Ζ.Π.Α. αξρίδεη λα εθαξκφδεηαη απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1960 θαη ζηελ Δπξψπε απφ ηε δεθαεηία ηνπ ηελ Διιάδα θάλεη γηα πξψηε θνξά, ηελ εκθάληζε ηνπ κε ηελ ππ αξηζ. " 959/103/1987 πξάμε " ηνπ δηνηθεηνχ ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, αιιά λνκνζεηηθά εηζήρζεθε κε ην λ. 1905/1990. Αξγφηεξα, κε ηελ ππ αξηζ. " 2168/81/1993 πξάμε " ηνπ δηνηθεηή ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, θαζνξίζηεθαλ νη φξνη ζρεηηθά κε ηελ ίδξπζε ησλ εηαηξεηψλ factoring. Ζ δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα αζθεζεί, κφλν απφ Θπγαηξηθή Σξάπεδαο ε απφ Α.Δ. κε ειάρηζην Μ.Κ. ίζν κε ην ¼ απηνχ πνπ απαηηείηαη γηα Σξαπεδηθή Δηαηξεία θαη πξέπεη λα θαηαβιεζεί ζε κεηξεηά. (Υξήκα-Πίζηε Σξάπεδεο, Γ. Παπαληθνιάνπ -Π. Κηφρνο). 41

43 Σέινο ην factoring ηαηξηάδεη πεξηζζφηεξν κε θάπνηεο θαηεγνξίεο πξντφλησλ, ελψ δελ ελδείθλπηαη γηα άιιεο. Οη εηαηξείεο factoring απνθεχγνπλ λα αλαιακβάλνπλ ηελ πξαθηφξεπζε αγαζψλ πνπ δελ είλαη ηππνπνηεκέλα (ρχκα, θιπ), πνπ είλαη εππαζή (λσπά πξντφληα θ.ι.π. ) ή πξντφληα πνπ απαηηνχλ ζπληήξεζε κεηά ηελ πψιεζε θαζψο θαη πνιχπινθα αγαζά ή ππεξεζίεο. ηα επηδησθφκελα πξντφληα ζπγθαηαιέγνληαη ηα βηνκεραληθά πξντφληα ειαθξά ή βαξέα, ηαηξηθά κεραλήκαηα, θαηαζθεπέο, πθαληνπξγηθά πξντφληα, πιεξνθνξηθήο, δηαξθή θαηαλαισηηθά αγαζά, έηνηκα ελδχκαηα, έπηπια, θ.α. Γξάθεκα 6. Γηαγξακκαηηθή Απεηθφληζε ηεο Λεηηνπξγίαο ηνπ Factoring. (Πεγή. Υξεκαηννηθνλνκηθή Γηαρείξηζε. Μ.Α. Αιεμαλδξίδεο, 2004) Δίδε ηνπ factoring Με ην factoring παξέρεηαη έλα ζχλνιν ππεξεζηψλ πνπ πεξηιακβάλεη, ηελ ρξεκαηνδφηεζε ( ρνξήγεζε πξνθαηαβνιψλ), ηελ αζθάιηζε ( θάιπςε πηζησηηθνχ θηλδχλνπ ) θαη ηε δηαρείξηζε απαηηήζεσλ ( έιεγρνο θεξεγγπφηεηαο, ινγηζηηθή παξαθνινχζεζε,είζπξαμε απαηηήζεσλ, θ.ι.π.)(υξήκα-πίζηε Σξάπεδεο, Γ. Παπαληθνιάνπ -Π. Κηφρνο). Με βάζε ραξαθηεξηζηηθά απφ ηηο παξαπάλσ νηθνλνκηθέο ιεηηνπξγίεο αιιά θαη ιφγσ ηεο έιιεηςεο ηνπ λνκνζεηηθνχ ππφβαζξνπ πνπ έρεη ε ρψξα, δηακνξθψζεθαλ πνιιέο παξαιιαγέο πνπ ραξαθηεξίδνληαη κνξθέο ή είδε ηνπ factoring : 42

44 Α. Γλήζην factoringε ε factoring ρσξίο δηθαίσκα αλαγσγήο (without recourse). αλ γλήζην factoring νλνκάδεηαη εθείλν ην νπνίν αληαπνθξίλεηαη ζηηο ηξείο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ δειαδή ηε ρξεκαηνδνηηθή, ηε δηαρεηξηζηηθή θαη ηελ αζθαιηζηηθή. Σν γλήζην factoring κπνξεί λα δηαρσξηζηεί α) ζηε δηαδηθαζία πξνθαηαβνιψλ θαη β) ζηε πξνεμνθιεηηθή δηαδηθαζία. Β. Νφζν factoring. Σν λφζν factoring νλνκάδεηαη θαη αιιηψο σο factoring κε δηθαίσκα αλαγσγήο (with recourse) θαη ην θχξην ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη δελ ππάξρεη ε αζθαιηζηηθή ιεηηνπξγία. Βέβαηα ζε απηφ ην είδνο ηνπ factoring έρεη ν πξάθηνξαο ην θίλδπλν λα κελ ηθαλνπνηεζεί ην αλαγσγηθφ ηνπ δηθαίσκα ζε πεξίπησζε πνπ ν πξνκεζεπηήο δελ κπνξεί λα πιεξψζεη φπσο θαη ν νθεηιέηεο. Γ. Καηαιεθηηθφ factoring. ε απηφ ην είδνο ηνπ factoring δελ ππάξρεη ε ρξεκαηνδνηηθή αιιά ε αζθαιηζηηθή θαη ε δηαρεηξηζηηθή ιεηηνπξγία. Γ. Factoring πξνπιεξσκέλν. Απηφ ην είδνο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε πεξίπησζε φπνπ ε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Πξνκεζεπηή γίλεηαη πξηλ ραξαθηεξηζηνχλ σο ιεμηπξφζεζκεο νη απαηηήζεηο πνπ έρνπλ κεηαβηβαζζεί ζην πξάθηνξα κεηά ηελ απνζηνιή ησλ εκπνξεπκάησλ κε πξνθαηαβνιέο ή πξνεμνθιήζεηο. Δ. Απηνεμππεξεηνχκελν factoring. Δπηρεηξήζεηο κε κεγάιν θχθιν εξγαζηψλ ζπκθσλνχλ κε ην πξάθηνξα λα αλαιάβεη ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ θαη ην θίλδπλν αθεξεγγπφηεηαο ησλ νθεηιεηψλ, ελψ ζα έρνπλ νη ίδηεο ην βάξνο ηεο ινγηζηηθήο θαη λνκηθήο παξαθνινχζεζεο ησλ απαηηήζεσλ. Ε. Δγρψξην θαη δηεζλέο factoring Δγρψξην factoring, νλνκάδεηαη φηαλ θαιχπηεη ηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο γηα ηηο πσιήζεηο ηεο ζηελ εγρψξηα αγνξά. Γηεζλέο factoring, είλαη απηφ πνπ αθνξά ζηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο απφ ηηο ζπλαιιαγέο ηεο ζηε Γηεζλή αγνξά. Ζ. πκκεηνρηθφ factoring. Απηφ ην είδνο factoring εκθαλίδεηαη ζηελ πεξίπησζε ζπκκεηνρήο πεξηζζνηέξσλ πξαθηφξσλ ή ηξαπεδψλ κε κηα ζπκβαηηθή ζρέζε factoring. Θ. Καηαρξεζηηθέο κνξθέο factoring απνηεινχλ ηα: i) Ακηγψο ρξεκαηνδνηηθφ factoring πνπ βαζίδεηαη κνλάρα ζηε ρξεκαηνδνηηθή ιεηηνπξγία θαη ii) Γηαρεηξηζηηθφ factoring πνπ ζηεξίδεηαη ζηε δηαρεηξηζηηθή κφλν Λεηηνπξγία. 43

45 Πιενλεθηήκαηα Ζ ζπλερήο αμηνιφγεζε απφ ηνλ πξάθηνξα ηεο πηζηνιεπηηθήο ηθαλφηεηαο ησλ πθηζηάκελσλ θαη λέσλ αγνξαζηψλ, εμπγηαίλεη ην πειαηνιφγην ηεο επηρείξεζεο θαη δεκηνπξγεί ζπλζήθεο πγηνχο εηζπξαμηκφηεηαο ησλ απαηηήζεσλ. Ζ αλάιεςε απφ ηνλ πξάθηνξα ηεο είζπξαμεο ησλ ηηκνινγίσλ βειηηψλεη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ νθεηιεηψλ ζε φηη αθνξά ηελ εμφθιεζε ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπο, κε απνηέιεζκα ηελ έγθαηξε ξεπζηνπνίεζε ησλ εηζπξαθηέσλ απαηηήζεσλ ηνπ πξνκεζεπηή. Ζ αλάζεζε ηεο δηαρείξηζεο θαη ινγηζηηθήο παξαθνινχζεζεο ησλ εκπνξηθψλ απαηηήζεσλ ζηνλ πξάθηνξα κεηψλεη ζεκαληηθά ηα ιεηηνπξγηθά θφζηε ηεο ζπλεξγαδφκελεο επηρείξεζεο. Οη αλσηέξσ ππεξεζίεο παξέρνπλ ζηελ επηρείξεζε ηε δπλαηφηεηα άληιεζεο ινγηζηηθήο θαη δηνηθεηηθήο πιεξνθφξεζεο πςεινχ επηπέδνπ ζεκαληηθήο γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηεο επηρείξεζεο απφ ηνλ factor ζηεξίδεηαη ζην αμηνινγεκέλν πειαηνιφγηφ ηεο θη έηζη δελ απαηηείηαη παξνρή πξφζζεησλ αζθαιεηψλ. Δπηπιένλ ζπλδέεηαη απφιπηα κε ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηεο θαη κπνξεί λα απμάλεηαη αλάινγα κε απηφλ, θάηη πνπ εμαζθαιίδεη ζπλερή ξεπζηφηεηα. Ζ αλάιεςε ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ απφ ηελ εηαηξία factoring δηαζθαιίδεη ηελ πιεξσκή ησλ ηηκνινγίσλ θαη ηελ απνθπγή επηζθαιεηψλ, γεγνλφο πνπ δηεπθνιχλεη ηνλ νηθνλνκηθφ ζρεδηαζκφ ηεο επηρείξεζεο, εγγπάηαη ηελ αλάπηπμή ηεο, ελψ παξάιιεια βειηηψλεη ηελ εηθφλα ηνπ ηζνινγηζκνχ ηεο θαη ηελ πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηά ηεο. Με ηελ πξνεμφθιεζε ησλ εκπνξηθψλ απαηηήζεσλ απφ ηνλ Factor ε επηρείξεζε επηηπγράλεη: 1) Άκεζε ξεπζηφηεηα 2)Βειηίσζε ηακεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη 3)πλάξηεζε ησλ εηζξνψλ ηεο κε ην χςνο ησλ πσιήζεσλ. 44

46 Γεληθφηεξα ε ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ factoring δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηελ επηρείξεζε λα εθινγηθεχζεη ηελ νξγαλσηηθή θαη ιεηηνπξγηθή δνκή ηεο, λα πεξηνξίδεη ην θφζηνο ηεο, λα βειηηψλεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηεο θαη λα επηθεληξψλεη ηελ πξνζνρή θαη δξάζε ηεο ζηελ ζπλερή αλάπηπμή ηεο. Σα θφζηε θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ factoring Ζ ζπκθσλία κε ηνλ factor θαη ε παξνρή ηνπ θαηάιιεινπ θαηά πεξίπησζε κίγκαηνο ππεξεζηψλ, δηακνξθψλεη θαη ην θφζηνο ζπλεξγαζίαο. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο ζπλεξγαζίαο ζπλήζσο δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε ην κίγκα ππεξεζηψλ πνπ ζέιεη ε επηρείξεζε, θαζψο θαη απφ ηελ πξνκήζεηα, ην χςνο ηεο νπνίαο εμαξηάηαη απφ ηελ αλαιακβαλφκελε νκάδα ησλ αγνξαζηψλ-πειαηψλ, ηνλ αξηζκφ θαη ηε κέζε αμία ησλ ηηκνινγίσλ, θαζψο θαη ηε δηάξθεηα ηεο κέζεο πηζησηηθήο πεξηφδνπ. Γηα ηελ θάιπςε θαη ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ ε πξνκήζεηα πξνζαπμάλεηαη. Δπίζεο, εμαξηάηαη θαη απφ ην επηηφθην πνπ εθαξκφδεηαη επί ησλ ρνξεγήζεσλ (αληίζηνηρν ησλ ηξαπεδηθψλ γηα θεθάιαην θίλεζεο) ρσξίο επηβάξπλζε ΔΦΣΔ θαη κε εηζθνξά ηνπ Ν. 128/75 ζην 0,12%. Οη πξνθαηαβνιέο ηνπ εμαγσγηθνχ factoring πξαγκαηνπνηνχληαη ζην λφκηζκα ηνπ ηηκνινγίνπ, κε εθαξκνγή επηηνθίνπ LIBOR πιένλ πεξηζσξίνπ. Ωο κεηνλεθηήκαηα γηα ηηο επηρεηξήζεηο ζα κπνξνχζαλ λα αλαθεξζνχλ ηα παξαθάησ: Σν πςειφ θφζηνο γηα ηελ επηρείξεζε, εηδηθφηεξα κάιηζηα φηαλ ηα ηηκνιφγηα πξφο είζπξαμε είλαη κηθξήο αμίαο. Γηάθνξνη νηθνλνκηθνί θίλδπλνη πνπ απνξξένπλ απφ ηπρφλ επηρεηξεκαηηθέο απψιεηεο. Ζ εμάξηεζε ηεο επηρείξεζεο απφ ηνπο ηξφπνπο θαη ηηο κεζφδνπο πνπ ρξεζηκνπνηεί ε εηαηξεία factoring ληα ηελ είζπξαμε ησλ δηαθφξσλ απαηηήζεσλ. (Υξήκα-Πίζηε Σξάπεδεο, Γ. Παπαληθνιάνπ -Π. Κηφρνο ). 45

47 4. FORFAITING Ζ έλλνηα Ζ «Δκπνξία Απαηηήζεσλ» ή «Forfaiting» είλαη κία ζχγρξνλε ηερληθή ρξεκαηνδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ έθαλε ηελ εκθάληζε ηνπ γηα πξψηε θνξά ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ελψ νη πξψηεο επηρεηξήζεηο Forfaiting ιεηηνχξγεζαλ ζηελ Διβεηία θαη γξήγνξα επεθηάζεθαλ θαη ζε ρψξεο φπσο ε Γεξκαλία θαη ε Απζηξία. Σν Forfaiting είλαη κία κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο πνπ αζρνιείηαη κε ηελ πξνεμφθιεζε ησλ εκπνξηθψλ απαηηήζεσλ ( γξακκάηηα, ζπλαιιαγκαηηθέο θαη ελέγγπεο πηζηψζεηο) ηνπ θαηφρνπ ηνπο, ρσξίο ην «δηθαίσκα αλαγσγήο». Σν Forfaiting είλαη κία «ηερληθή» ρξεκαηνδφηεζεο πνπ κνηάδεη πνιχ κε απηή ηνπ Factoring. ηελ ηερληθή ηνπ Forfaiting εκπιέθνληαη,ε επηρείξεζε πνπ αζρνιείηαη κε ηελ εκπνξία απαηηήζεσλ ( Forfaiter ), ν πξνκεζεπηήο-εμαγσγέαο θαη ν αγνξαζηήοεηζαγσγέαο ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ, θαζψο θαη, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, έλαο ηξαπεδηθφο νξγαληζκφο ηεο ρψξαο ηνπ εηζαγσγέα. Σν Forfaiting ιακβάλεη ρψξα φηαλ ν πξνκεζεπηήο (εμαγσγέαο) εμάγεη-πσιεί επί πηζηψζεη ηα εκπνξεχκαηα ή ηηο ππεξεζίεο ηνπ ζε θάπνηνλ άιιν επηρεηξεκαηία, ε επηρείξεζε ηνπ νπνίνπ εδξεχεη ζε δηαθνξεηηθφ θξάηνο (εηζαγσγέαο). Ο εμαγσγέαο γηα λα ειαρηζηνπνηήζεη ηνλ νπνηνλδήπνηε θίλδπλν πνπ απνξξέεη απφ ηελ επί πηζηψζεη πψιεζε ησλ παξαπάλσ, απεπζχλεηαη ζε κία εηαηξεία Forfaiting, δειαδή ζηνλ Forfaiter, «πνπιψληαο» ηνπ ηηο εκπνξηθέο απαηηήζεηο (γξακκάηηα, ζπλαιιαγκαηηθέο) πνπ πξνέθπςαλ κεηά ηελ εκπνξηθή ζπλαιιαγή ηνπ κε ηνλ εηζαγσγέα. Ο Forfaiter αγνξάδεη ηηο παξαπάλσ εκπνξηθέο απαηηήζεηο ηνπ εμαγσγέα, κε ηελ πξνυπφζεζε (εθφζνλ δελ πξφθεηηαη γηα επηρείξεζε επψλπκε θαη εχξσζηε νηθνλνκηθά), φηη νη απαηηήζεηο απηέο ζα ζπλνδεχνληαη απφ ηξαπεδηθέο εγγπήζεηο ηεο ρψξαο ηνπ εηζαγσγέα (εγγπεηηθέο επηζηνιέο θ.ά). Με ηνλ ηξφπν απηφ κεηαβηβάδεηαη ε εκπνξηθή απαίηεζε ηνπ εμαγσγέα ζηνλ Forfaiter, ν νπνίνο απεπζχλεηαη πιένλ γηα ηελ είζπξαμε ηνπο ζηνλ εηζαγσγέα. ηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ν εηζαγσγέαο δελ κπνξέζεη λα εμνθιήζεη ηνλ Forfaiter, ε επζχλε ηεο πιεξσκήο ησλ εκπνξηθψλ απαηηήζεσλ κεηαβηβάδεηαη ζηνλ εγγπεηή (ηξάπεδα). 46

48 Σν Forfaiting ρξεζηκνπνηείηαη, θπξίσο, ζε ζπλαιιαγέο κε κεζνπξφζεζκε πίζησζε 3 εηψλ. Ζ αγνξά ησλ εκπνξηθψλ απαηηήζεσλ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ εθάπαμ πξνεμφθιεζε ηνπο απφ ηνλ Forfaiter θαη ηελ ηαπηφρξνλε επηβάξπλζε, απφ ηελ πιεπξά ηνπ εμαγσγέα, ελφο ρξεκαηηθνχ πνζνχ πνπ αθνξά ηνπο ηφθνπο ηεο πξνεμφθιεζεο απηήο γηα ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο πίζησζεο. Σν ρξεκαηηθφ απηφ πνζφ, κε ην νπνίν επηβαξχλεηαη ν εμαγσγέαο, ζπκςεθίδεηαη κε ηελ πξνεμφθιεζε ηνπ ζπλνιηθνχ πνζνχ ησλ απαηηήζεσλ απφ ηνλ Forfaiter. Σα επηηφθηα πξνεμφθιεζεο έρνπλ σο βάζε ηνπο ην δηαηξαπεδηθφ επηηφθην ηνπ Λνλδίλνπ LIBOR. Γξάθεκα 7. Γηαγξακκαηηθή Απεηθφληζε ηεο Λεηηνπξγίαο ηνπ Forfaiting Πεγή. Υξεκαηννηθνλνκηθή Γηαρείξηζε. Μ.Α.Αιεμαλδξίδεο,

49 Πιενλεθηήκαηα ησλ εμαγσγηθψλ επηρεηξήζεσλ απφ ηε ρξήζε ηνπ Forfaiting Σα πιενλεθηήκαηα πνπ απνθνκίδνπλ νη εμαγσγηθέο επηρεηξήζεηο απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηηο εηαηξείεο Forfaiting, είλαη ηα εμήο: Ζ πξνεμφθιεζε ησλ εκπνξηθψλ απαηηήζεσλ ησλ εμαγσγέσλ, αθνχ ε πιεξσκή ηνπο γίλεηαη ηνηο κεηξεηνίο. Σν επηηφθην πξνεμφθιεζεο κε ην νπνίν ζα επηβαξπλζεί ν εμαγσγέαο κπνξεί λα ζπκθσλεζεί κε ηνλ Forfaiter, πξηλ ηελ εκπνξηθή ζπλαιιαγή ηνπ κε ηνλ εηζαγσγέα. Ο εμαγσγέαο, κεηαβηβάδνληαο ηηο απαηηήζεηο ηνπ ζηνλ Forfaiter ρσξίο δηθαίσκα αλαγσγήο ( without recource ), δελ εκπιέθεηαη κε πηζησηηθνχο, πνιηηηθνχο θαη ζπλαιιαγκαηηθνχο θηλδχλνπο πνπ κπνξνχλ λα παξνπζηαζηνχλ θαηά ηελ εμαγσγή ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηνπ. Ζ εμαγσγηθή επηρείξεζε, επίζεο, δελ απαζρνιεί επηπιένλ πξνζσπηθφ γηα ηελ είζπξαμε ησλ απαηηήζεσλ, ιφγσ ηεο πξνεμφθιεζεο απηψλ απφ ηνλ Forfaiter. χγθξηζε Forfaiting θαη Factoring Σν Forfaiting είλαη κία «ηερληθή» ρξεκαηνδφηεζεο πνπ κνηάδεη πνιχ κε απηή ηνπ Factoring, αιιά νη φξνη ησλ ζπκβάζεσλ θαη ησλ παξεπφκελσλ ππεξεζηψλ δηαθέξνπλ. Οη θπξηφηεξεο δηαθνξέο κεηαμχ Forfaiting θαη Factoring εληνπίδνληαη θπξίσο ζηα εμήο: Σν Forfaiting ρξεκαηνδνηεί ζπλήζσο κεζνπξφζεζκεο, αιιά θαη ηειεπηαία καθξνπξφζεζκεο απαηηήζεηο πειαηψλ, ελψ ην Factoring βξαρππξφζεζκεο. Γηα ηελ ηερληθή ηνπ Forfaiting απαηηείηαη ε χπαξμε ζπλαιιαγκαηηθήο ή γξακκαηίνπ, ελψ γηα ην Factoring αξθεί θαη κφλν ην ηηκνιφγην. Ο Factor θαιχπηεη ζπλήζσο ην 80% ηεο αμίαο ησλ απαηηήζεσλ ησλ πειαηψλ ηνπ, ελψ αληίζεηα ν Forfaiter ην 100% ηεο ζπλνιηθήο αμίαο ησλ εκπνξηθψλ απαηηήζεσλ. ηελ ηερληθή ηνπ Factoring ν Factor, ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο, δελ θαιχπηεη πνιηηηθνχο θαη νηθνλνκηθνχο θηλδχλνπο πνπ αληηκεησπίδεη ν εμαγσγέαο, ζε αληίζεζε κε ηνλ Forfaiter, ν νπνίνο θαιχπηεη ηνπο παξαπάλσ θηλδχλνπο. 48

50 Πίλαθαο 5. Βαζηθά Υαξαθηεξηζηηθά Γηεζλνχο Factoring-Forfaiting. Βαζηθά Υαξαθηεξηζηηθά Γηθαίσκα Αλαγσγήο Γηεζλέο Factoring Αλάινγα κε ην είδνο ηνπ Factoring Forfaiting Υσξίο Γηθαίσκα Αλαγσγήο Δίδνο Πξνηφλησλ Κπξίσο Καηαλαισηηθά Αγαζά Γηάξθεηα Απαηηήζεσλ Βξαρπρξφληεο ( εκέξεο ) Υξεζηκνπνηνχκελν ια ηα Ννκίζκαηα Νφκηζκα Πνζνζηφ Μέρξη ην 80% ησλ Υξεκαηνδφηεζεο απαηηήζεσλ Αλάιεςε Πηζησηηθνχ Απφ ηνλ Factor Κηλδχλνπ Αλάιεςε Πνιηηηθνχ Απφ ηνλ Δμαγσγέα Κηλδχλνπ Παξνρή Δπηπξφζζεησλ Λνγηζηηθή Πιεξνθνξηψλ Παξαθνινχζεζε Κεθαιαηνπρηθά Πξνηφληα Μεζν-Μαθξνρξφληεο( 1-7 Έηε) Δπηιεγκέλα Ννκίζκαηα Σν 100% ησλ απαηηήζεσλ Απφ ηνλ Forfaiter Απφ ηνλ Forfaiter Κακία επηπξφζζεηε Λεηηνπξγία Πξνυπνζέζεηο Υξεκαηνδφηεζεο Δίζπξαμε απαηηήζεσλ Αλππαξμία θηλδχλνπ ρψξαο εηζαγσγήο θεξεγγπφηεηα αγνξαζηήπσιεηή Υψξα εηζαγσγήο απνδεθηνχ θηλδχλνπ, θεξεγγπφηεηα αγνξαζηή Πεγή ( Υξεκαηννηθνλνκηθή Γηαρείξηζε,Μ.Α.Αιεμαλδξίδεο, 2004) 49

51 5. VENTURE CAPITAL -ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΧΝ ΤΜΜΔΣΟΥΧΝ Ζ Έλλνηα Ωο Κεθάιαηα επηρεηξεκαηηθψλ ζπκκεηνρψλ ή επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα κπνξνχκε λα νξίζνπκε ηηο Μεζν-καθξνπξφζεζκεο επελδχζεηο πςειήο απφδνζεο θαη πςεινχ θηλδχλνπ κε ζπκκεηνρή ζηα ίδηα θεθάιαηα λέσλ ή ηαρέσο αλαπηπζζφκελσλ κε εηζεγκέλσλ επηρεηξήζεσλ. Δλαιιαθηηθά, κπνξνχκε λα νξίζνπκε ην Venture Capital σο έλαλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο ηεο ίδξπζεο, αλάπηπμεο ή εμαγνξάο κηαο εηαηξείαο, βάζεη ηνπ νπνίνπ ν επελδπηήο απνθηά ηκήκα ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηεο εηαηξείαο σο αληάιιαγκα γηα ηελ παξνρή ρξεκαηνδφηεζεο (British Venture Capital Association). Ζ Δμέιημε ηνπ Venture Capital Γηεζλψο θαη ην Ηζρχνλ Πιαίζην ζηελ Διιάδα Σν venture capital είλαη έλα ρξεκαηνδνηηθφ εξγαιείν πνπ εκθαλίζηεθε ζηε δεθαεηία ηνπ 1950 ζηηο ΖΠΑ θαη αξθεηά αξγφηεξα αιιά δπλακηθά ζηε Μ. Βξεηαλία θαζψο επίζεο θαη ζηηο άιιεο ρψξεο ηεο Γ. Δπξψπεο. Δίλαη πνιχ λέν ζαλ ζεζκφο ζηελ Διιάδα φπνπ φκσο αλαπηχζζεηαη, εηδηθά ηελ ηειεπηαία πεληαεηία, ξαγδαία. Ο Ν.1775/88 δηακφξθσζε ην πξψην ζεζκηθφ πιαίζην, θαη ήηαλ πεξίπνπ απαγνξεπηηθφο ή απνηξεπηηθφο γηα ηνπο επελδπηέο. Ο ηζρχσλ Ν. 2367/95, πξνζπάζεζε λα αλακνξθψζεη ην πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηνπ venture capital ρσξίο λα ην επηηχρεη. Γηα ην ιφγν απηφ φιεο νη ζνβαξέο πξνζπάζεηεο ζηεξίρζεθαλ ζε offshore εηαηξείεο (funds) ππεξπεδψληαο έηζη φια ηα εκπφδηα (θχξηα θνξνινγηθά) θαη απμάλνληαο ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ πξνζπαζεηψλ. Ο λφκνο 2992/2002, απνηειεί ηελ ηειεπηαία λνκνζεηηθή ξχζκηζε ζην ρψξν ηνπ VC παξέρνληαο επλντθά θνξνινγηθά θαη άιια θίλεηξα. Παξάιιεια ε ππνπξγηθή απφθαζε (ΦΔΚ Β 1544), εμεηδηθεχεη θαη νξηνζεηεί ηνπο φξνπο θαη ηηο πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο ηνπ Σακείνπ Αλάπηπμεο Νέαο Οηθνλνκίαο (Σ.Α.ΝΔ.Ο.) ζε Α.Κ.Δ.. Σν venture capital ζηεξίδεη ηηο αλάγθεο δπλακηθψλ θαη γξήγνξα αλαπηπζζφκελσλ εηαηξεηψλ πνπ ρξεηάδνληαη ίδηα θεθάιαηα γηα λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηελ αλάπηπμή ηνπο. 50

52 H θεθαιαηαθή ελίζρπζε κηαο εηαηξείαο είλαη δπλαηή ηφζν ζε αξρηθφ ζηάδην (ζπνξάο ή εθθίλεζεο) φζν θαη ζε κεηαγελέζηεξν (αλάπηπμεο ή εμαγνξάο). Οη απνδφζεηο ζηηο νπνίεο απνβιέπνπλ νη εηαηξείεο venture capital είλαη αλάινγεο ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ πνπ αλαιακβάλνπλ. Δπηπιένλ, ην venture capital ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά θαη ζηελ πεξίπησζε κεηαβίβαζεο ηεο εηαηξηθήο ηδηνθηεζίαο είηε ζε κεηφρνπο κεηνςεθίαο είηε ζε νκάδεο ζηειερψλ ησλ εηαηξεηψλ (management buy-outs), πξνζθέξνληαο ηελ απαηηνχκελε ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ επίηεπμε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ ηνπο ζηφρσλ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε venture capital πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο κέζσ αχμεζεο κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ, θαηά ηελ νπνία δε ζπκκεηέρνπλ νη πθηζηάκελνη κέηνρνη πξνθεηκέλνπ λα ζπκκεηάζρεη ε εηαηξεία επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ. Οη εηαηξείεο venture capital ρξεζηκνπνηνχλ θαη δηάθνξα άιια εξγαιεία γηα λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηηο επελδχζεηο ηνπο, φπσο πξνλνκηνχρεο κεηνρέο ή κεηαηξέςηκα νκνινγηαθά δάλεηα. Ωο επί ην πιείζηνλ, ν θχξηνο κέηνρνο εμαθνινπζεί λα δηαηεξεί ηνλ έιεγρν ηεο εηαηξείαο ηνπ κεηά ηελ επέλδπζε ηεο εηαηξείαο venture capital. Ζ ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ηνπ ζεζκνχ ηνπ venture capital έρεη νδεγήζεη ζε εληππσζηαθή αλάπηπμε πνιιέο απφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ ηελ αμηνπνίεζαλ. Σέηνηεο πεξηπηψζεηο ζηελ Διιάδα απνηεινχλ νη εηαηξείεο Goody's, Γεξκαλφο,Chipita θ.α. ελψ ζην εμσηεξηθφ γλσζηά παξαδείγκαηα εηαηξεηψλ πνπ ρξεκαηνδνηήζεθαλ κε venture capital είλαη νη Microsoft, Amazon.com θαη Yahoo. Σν venture capital αλαπηχζζεηαη κε πςεινχο ξπζκνχο παγθνζκίσο ελψ, ζχκθσλα κε απνηειέζκαηα εξεπλψλ, νη εηαηξείεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ απηή ηε κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο αλαπηχζζνληαη ηαρχηεξα απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηνπο ( Ηζηνζειίδα. Έλσζε Διιεληθψλ Δπηρεηξεκαηηθψλ Κεθαιαίσλ). Ζ Αλάγθε γηα Venture Capital Σν venture capital είλαη κία αλαπηπζζφκελε κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο πνπ ππεξπεδά ηηο ηζρχνπζεο πξαθηηθέο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ Διιάδα θαη ηηο γεηηνληθέο ρψξεο. Παξάγνληεο πνπ εληείλνπλ ηε δήηεζε venture capital απφ πιεπξάο ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη: 51

53 Έιιεηςε ή πεξηνξηζκφο ησλ δηαζεζίκσλ ηξαπεδηθψλ θεθαιαίσλ. Τςειά επηηφθηα θαη πςειά δηαρεηξηζηηθά θφζηε ησλ δαλείσλ. Ζ απζηεξή πνιηηηθή ησλ Σξαπεδψλ ζε ζρέζε κε ηηο εμαζθαιίζεηο ησλ δαλεηδνκέλσλ θεθαιαίσλ απνηεινχλ αλαζρεηηθφ παξάγνληα εηδηθά ζηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο. Γηαπηζησκέλε αλάγθε ησλ επηρεηξεκαηηψλ λα κνηξαζηνχλ ην ξίζθν. Αλαγλψξηζε ηεο απνηειεζκαηηθήο ζπλεηζθνξάο ησλ venture capital ζηηο επηρεηξήζεηο ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ηνπο ιφγσ ηεο νπζηαζηηθήο ζπκκεηνρήο ζηε δηνίθεζή ηνπο. Ζ ζπκκεηνρή ελφο venture capital επηηξέπεη ζηηο επηρεηξήζεηο ηνλ έιεγρν ηεο ζρέζεο ηδίσλ πξνο μέλα θεθάιαηα. Πιενλεθηήκαηα ησλ Δηαηξηψλ Δπηρεηξεκαηηθψλ Κεθαιαίσλ( VC) έλαληη ησλ άιισλ κνξθψλ ρξεκαηνδφηεζεο: Οη εηαηξείεο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ παξέρνπλ κεζν-καθξνπξφζεζκε ρξεκαηνδφηεζε δεκηνπξγψληαο κηα ηζρπξή θεθαιαηαθή βάζε γηα ηε κειινληηθή αλάπηπμε ηεο επηρείξεζεο. Παξάιιεια έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θαιχςνπλ ηηο κειινληηθέο αλάγθεο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ζε ζπλεξγαζία θαη κε άιινπο επελδπηέο. Οη εηαηξείεο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ παξέρνπλ ζπκβνπιέο ζε ζέκαηα ζηξαηεγηθήο, νξγάλσζεο θαη ρξεκαηννηθνλνκηθήο δηνίθεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ κε βάζε ηελ εκπεηξία πνπ δηαζέηνπλ απφ νκνεηδείο επηρεηξήζεηο. Οη εηαηξείεο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ έρνπλ εθηεηακέλα δίθηπα επαθψλ ζε δηάθνξνπο θιάδνπο, γεγνλφο ηδηαίηεξα ρξήζηκν γηα κηα επηρείξεζε ζε ζέκαηα πξνζέιθπζεο πειαηψλ, πξφζιεςεο ζηειερψλ, θαζψο θαη αλαδήηεζεο ζηξαηεγηθψλ ζπκκάρσλ θαη επελδπηψλ. Ζ ζπκκεηνρή κηαο εηαηξείαο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ πξνζδίδεη θχξνο ζε κηα επηρείξεζε θαη δηεπθνιχλεη ηελ πξφζβαζε ζε παξαδνζηαθέο κνξθέο ρξεκαηνδφηεζεο φπσο π.ρ. ζηνλ ηξαπεδηθφ δαλεηζκφ. Οη εηαηξείεο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ δηαζέηνπλ εκπεηξία ζηελ πξνεηνηκαζία κηαο επηρείξεζεο γηα εηζαγσγή ζην ρξεκαηηζηήξην θαζψο θαη ζε ζέκαηα εμαγνξψλ θαη ζπγρσλεχζεσλ. 52

54 Μνξθέο Venture Capital SEED CAPITAL Κεθάιαην γηα αλάπηπμε θαη SEED STAGE δνθηκή κηαο αξρηθήο ηδέαο START-UP ή EARLY STAGE Κεθάιαην Δθθίλεζεο CAPITAL EXPANSION EXPANSION DEVELOPMENT Υξεκαηνδφηεζε Αλάπηπμεο FINANCE BRIDGE FINANCE Πξνρξεκαηηζηεξηαθή Υξεκ/ζε RESCUE/TURNAROUND Δμαγνξά θαη εμπγίαλζε επηρείξεζεο BUY OUT STAGE MANAGEMENT BUΤ-OUT Υξεκαηνδφηεζε εμαγνξάο επηρείξεζεο απφ ην ππάξρνλ management MANAGEMENT BUΤ-IN Υξεκ/ζε εμαγνξάο επηρείξεζεο απφ λέα νκάδα management REPLACEMENT STAGE REPLACEMENT Υξεκ/ζε εμαγνξάο κεξηδίσλ απεξρφκελσλ εηαίξσλ DEBT REFINANCING Βειηίσζε ζέζεο επηρείξεζεο κε κείσζε ηεο δαλεηαθήο εμάξηεζεο Δπηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα ζηελ Διιάδα : Ζ πξνζπάζεηα αλάπηπμεο ηνπ ζεζκνχ ηνπ Venture Capital ζηελ Διιάδα ζπλάληεζε αξρηθά ζεκαληηθέο δπζθνιίεο αθνχ είρε λα αληηκεησπίζεη, αθελφο, ηε δπζπηζηία απφ ηελ πιεπξά ησλ επηρεηξεκαηηψλ θαη, αθεηέξνπ, ηελ πξνηίκεζε ησλ εηαηξηψλ Venture Capital λα επελδχνπλ πεξηζζφηεξν ζε ψξηκεο θαη κε ρακειφηεξν ξίζθν εηαηξίεο παξά ζε πςεινχ θηλδχλνπ λέεο επηρεηξεκαηηθέο πξνζπάζεηεο. Σν πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ πνπ ρνξεγείηαη ζε επηρεηξήζεηο κε ηε κνξθή επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ (θεθάιαην ζπνξάο (seed) θαη εθθίλεζεο (early stage), θεθάιαην επέθηαζεο θαη αληηθαηάζηαζεο) δελ μεπεξλνχζε ην έηνο 2007 ην 0,008%, κε κέζν Κνηλνηηθφ φξν πάλσ απφ 0,1%. Απηά βξίζθνληαη ζην 7,5% ηνπ Κνηλνηηθνχ κέζνπ φξνπ, ζην 9% ηνπ δαληθνχ θαη ην 14% ηνπ ηξιαλδηθνχ πνζνζηνχ. Έηζη ην έηνο 2007, ηα επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα θαηέγξαςαλ ζπξξίθλσζε, σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ, ηεο ηάμεσο ηνπ 1,6%.( Διιεληθφο Υάξηεο Καηλνηνκίαο 2009) 53

55 Παξαδείγκαηα V.C επελδχζεσλ-funds ζηελ Διιάδα : 1) Capital Connect Venture Partners ΑΚΔ (2003). 24 εθ. επέλδπζε απφ θνηλνχ ηνπ ΣΑΝΔΟ κε ηδηψηεο επελδπηέο απφ ην ρψξν ηε λαπηηιίαο θαη είλαη ε πξψηε επέλδπζε ηνπ Σακείνπ πνπ δεκηνπξγήζεθε κε βάζε ηνλ λφκν 2992/ ) Attica Ventures (ZAITECH FUND ΑΚΔ) (2004) 30εθ,ΣΑΝΔΟ θαη Attica Bank. 3) IBG Hellenic Fund II (2004) 17εθ, MARFIN FINANCIAL GROUP θαη επελδπηέο.( Ηζηνζειίδα taneo.gr/vc funds ) πκπεξάζκαηα Πξννπηηθέο VC ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα νη επηρεηξήζεηο ρξεκαηνδνηνχληαη απφ εηαηξείεο Venture Capital θπξίσο γηα λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηελ ηειηθή αλάπηπμή ηνπο πξηλ ηελ εηζαγσγή ηνπο ζην ρξεκαηηζηήξην. Λφγνη γηα ηελ κε ηαρεία αλάπηπμε ησλ θαηλνηνκηθψλ θεθαιαίσλ ζηελ Διιάδα είλαη νη παξαθάησ : Οη ξπζκνί αλάπηπμεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη ηεο βηνκεραλίαο εηδηθφηεξα, είηε ιφγσ κεγέζνπο είηε ιφγσ κε αληαγσληζηηθφηεηαο Σερλνινγηθή πζηέξεζε ηεο ρψξαο Ζ πεξηνξηζκέλε ζπκβνιή ηνπ ρξεκαηηζηεξίνπ Έιιεηςε θαηάιιεινπ ζηειερηαθνχ δπλακηθνχ Δπηρεηξεκαηηθή λννηξνπία θαη ζπκπεξηθνξά (Η. Απνζηνιφπνπινο, 2007). Παξφια απηά, έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο επηρεηξεκαηηψλ έζπεπζε λα εθκεηαιιεπηεί ην venture capital σο ελαιιαθηηθή πεγή ρξεκαηνδφηεζεο. 54

56 Πίλαθαο 6. Σάζεηο ζηηο Ρνέο ησλ Δπξσπατθψλ Δπηρεηξεκαηηθψλ Κεθαιαίσλ ( ) Trends in European private equity activity flows. Q Q Γείθηεο 1ν ηξίκελν ηνπ 2007 = 100 (Πεγή : EVCA/PEREP_Analytics) Funds raised Investments Divestments at cost Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Πίλαθαο 7. Δμέιημε Δπελδχζεσλ VC ζηελ Δπξσπατθή( ). Βηνκεραλία Investments evolution (industry statistics) Πεγή : EVCA/PEREP_Analytics billion Number of companies financed 80 12, , , , , , Amount invested Number of companies 55

57 6. Ηδηψηεο Δπελδπηέο (Business Angels) Με ηνλ φξν απηφ ελλννχληαη ηδηψηεο επελδπηέο πνπ νη νπνίνη δηαζέηνπλ θεθάιαηα θαη επαγγεικαηηθή εκπεηξία ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ρψξν ηα νπνία θαη δηαζέηνπλ ζε λένπο επηρεηξεκαηίεο κε ηε κνξθή καθξνπξφζεζκεο επέλδπζεο. ηελ Διιάδα ε ρξεκαηνδφηεζε κε ηνλ ηξφπν απηφλ δελ είλαη νχηε ζεζκνζεηεκέλε νχηε ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε φπσο είλαη δηεζλψο θαη πεξηνξίδεηαη ζπλήζσο ζηελ ρξεκαηνδφηεζε απφ ζπγγεληθά πξφζσπα. Ωζηφζν ηα επφκελα ρξφληα αλακέλεηαη λα επεθηαζεί θαη ζηελ Διιάδα ε ρξεκαηνδφηεζε απφ ηδηψηεο επελδπηέο. 7. Θεξκνθνηηίδεο Δπηρεηξήζεσλ (Business Incubators) - Σερλνινγηθά Πάξθα (Technology Parks) Παγθνζκίσο κε ηνλ φξν Θεξκνθνηηίδα Δπηρεηξήζεσλ (Business Incubator ή απιά Incubator), ελλνείηαη κία εηαηξεία ε νπνία παξέρεη ζε λέν-ηδξπφκελεο θαη κε πξννπηηθέο γξήγνξεο αλάπηπμεο εηαηξείεο ρξεκαηνδφηεζε (ζε κηθξφηεξε έθηαζε απφ ηελ αληίζηνηρε πνπ πξνζθέξνπλ ηα VCs), ρψξνπο θαη εμνπιηζκφ (φπσο θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο, ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο, ηειεθσληθέο ζπζθεπέο, πξφζβαζε ζην internet, θ.ι.π), ππεξεζίεο γξακκαηεηαθήο ππνζηήξημεο, ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο θαη ππνζηήξημε (φπσο ζε ζέκαηα θνξνηερληθά, ινγηζηηθά, λνκηθά, πιεξνθνξηθήο, εμεχξεζεο πξνζσπηθνχ, θ.ι.π), αιιά θαη έλα δίθηπν επαθψλ κε πειάηεο θαη πξνκεζεπηέο θαη ζε αληάιιαγκα παίξλεη έλα πνζνζηφ ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ θαη / ή πιεξσκέο απφ ηελ λεντδξπφκελε εηαηξεία. Γεληθά, ε απνζηνιή ηνπ Incubator είλαη λα ηδξχζεη θαη λα κεγαιψζεη ηελ λέα εηαηξεία ηφζν ψζηε απηή λα θηάζεη κε επηηπρία σο ηελ πφξηα ηνπ VC γηα λα δεηήζεη πιένλ, κε ζσζηή ππνδνκή θαη επαγγεικαηηθή πξνεηνηκαζία, ηελ πξψηε επκεγέζε επέλδπζε πνπ ζα ηεο επηηξέςεη λα αλαπηπρζεί θαη λα επηβιεζεί ζηελ αγνξά. Ζ ρξνληθή δηάξθεηα ηεο επέλδπζεο ηνπ Incubator θπκαίλεηαη ζπλήζσο κεηαμχ ησλ 6 θαη 18 κελψλ. ηνλ ειιεληθφ ρψξν, θαη κέζσ ηεο θξαηηθήο - επξσπατθήο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο «Διεπζψ», έρνπλ ηδξπζεί θαη ιεηηνπξγνχλ θαλνληθά πιένλ νη πξψηεο «ζεξκνθνηηίδεο». 56

58 Οη ζεκαληηθφηεξεο ειιεληθέο ζεξκνθνηηίδεο είλαη : i-cube S.A. Αζήλα, Innovative Ventures SA i-ven Αζήλα, Θέξκε ΑΔ Θεζζαινλίθε,Θεξκνθνηηίδα Θεζζαινλίθεο, Xtend B2B Αζήλα, Θεξκνθνηηίδα Νέσλ Δπηρεηξήζεσλ Υαλίσλ Σερλνινγηθφ πάξθν Ζξαθιείνπ. Απηέο νη ζεξκνθνηηίδεο έρνπλ δεκηνπξγεζεί απφ (θαη αλήθνπλ εμνινθιήξνπ ζε) ειιεληθέο εηαηξείεο VC, γεληθφηεξσλ επελδπηηθψλ ππεξεζηψλ θαη ζπκβνχισλ επηρεηξήζεσλ ή ηδησηψλ επελδπηψλ. Θα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη, παξφηη γεληθά αθνινπζνχλ ην κνληέιν ιεηηνπξγίαο ησλ δηεζλψλ incubators φπσο απηφ πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, ε πξνζέγγηζή ηνπο ζε απηφ είλαη δηαθνξεηηθή. Οη δηαθνξέο εληνπίδνληαη θπξίσο ζηνλ ηξφπν θαη ην χςνο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο πνπ πξνζθέξνπλ ζηνπο λένπο επηρεηξεκαηίεο. Έηζη, άιινη Έιιελεο incubators έρνπλ ηα δηθά ηνπο θεθάιαηα κε ηα νπνία ρξεκαηνδνηνχλ ηνπο incubates (ηηο λέεο εηαηξείεο ηηο νπνίεο ιακβάλνπλ ππφ ηελ πξνζηαζία ηνπο) θαη άιινη απιψο κεζνιαβνχλ θαη θέξλνπλ ζε επαθή ηηο λέεο εηαηξείεο κε εηαηξείεο VC νη νπνίεο αλαιακβάλνπλ ηελ ρξεκαηνδφηεζή ηνπο. Ζ ρξνληθή δηάξθεηα ηεο επέλδπζεο ηνπ Incubator θπκαίλεηαη ζπλήζσο κεηαμχ 6 θαη 18 κελψλ. Κάπνηεο άιιεο πξνζπάζεηεο πνπ γίλνληαη ζηε ρψξα καο, είηε απφ ηνλ ηδησηηθφ είηε απφ ηνλ δεκφζην ηνκέα, κάιινλ δελ θηάλνπλ ζηελ πιήξε έλλνηα ηνπ Incubator, θπξίσο γηαηί δελ πεξηιακβάλνπλ ην θνκκάηη ηεο ρξεκαηνδφηεζεο, θαη ηεο ζπλαθφινπζεο θαηνρήο κέξνπο ηνπ θεθαιαίνπ, ηεο λέαο επηρείξεζεο. Ζ πιένλ δηαδεδνκέλε κνξθή ζηε ρψξα καο είλαη ηα «ηερλνινγηθά πάξθα» ηα νπνία δεκηνπξγνχληαη απφ θνξείο (δήκνπο, επαγγεικαηηθέο ή/ θαη επηζηεκνληθέο ελψζεηο, θ.ι.π.) κε ζθνπφ λα πξνσζήζνπλ ζπγθεθξηκέλα ζπκθέξνληα κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο λέσλ επηρεηξήζεσλ (π.ρ., αλάπηπμε ζπγθεθξηκέλσλ ηερλνινγηψλ, κείσζε αλεξγίαο ζε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή, θ.ι.π.) θαη πεξηνξίδνληαη ζην λα παξέρνπλ ζε λέεο επηρεηξήζεηο (θπξίσο) εγθαηαζηάζεηο θαη (πξναηξεηηθά) ππεξεζίεο ππνζηήξημεο επί πιεξσκή. Σέηνηα (ελδεηθηηθά) είλαη νη «ζεξκνθνηηίδεο» Λαπξίνπ, Υαλίσλ, Λάξηζαο, ε Σερλφπνιε Θεζζαινλίθεο (ε νπνία ζρεδηάδεηαη λα πεξηιακβάλεη θαη ζεξκνθνηηίδα κε ηελ νινθιεξσκέλε έλλνηα ηνπ φξνπ), ην πάξθν πςειήο ηερλνινγίαο Αθξφπνιηο ζηελ Αζήλα. 57

59 8. ΓΖΜΟΗΑ Ζ ΔΠΗΓΟΣΟΤΜΔΝΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ - ΚΡΑΣΗΚΖ/ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΣΖΡΗΞΖ ( ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΟΗ ΝΟΜΟΗ,ΣΑΜΔΗΑ ΣΖΡΗΞΖ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΔΔ ) Απηφο ν ηχπνο ρξεκαηνδφηεζεο ελψ ρξεζηκνπνηείηαη εδψ θαη δεθαεηίεο, πξνζαξκφδεηαη δηαξθψο ζηα λέα δεδνκέλα θαη ζηηο ζχγρξνλεο απαηηήζεηο, αιιά πξνυπνζέηεη θαη ζπκκφξθσζε κε νξηζκέλνπο φξνπο ή κε θξηηήξηα επηιεμηκφηεηαο. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, ηξάπεδεο, πηζησηηθά ηδξχκαηα ή επελδπηηθά ηακεία ελεξγνχλ σο ελδηάκεζνη θνξείο γηα ηα Σακεία ε ηα Πξνγξάκκαηα παξέρνπλ ηε ρξεκαηνδφηεζε ελψ πξνεγείηαη ε έξεπλα θαη ε επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ Πξνγξάκκαηνο, γηα ηελ επηρείξεζε. ΝΔΟ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΟ ΝΟΜΟ Μεηά ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ παιαηφηεξνπ επελδπηηθνχ λφκνπ Ν.3299/2004 θαη ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ κε ην άξζξν 37 ηνπ Ν. 3522/2006, έρεη ηεζεί ζε εθαξκνγή ν Νένο Αλαπηπμηαθφο Νφκνο Ν.3908/2011, ν νπνίνο εληάζζεηαη ζε κία λέα ζηξαηεγηθή γηα ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηελ πξνψζεζε ελφο λένπ επηρεηξεκαηηθνχ πξνηχπνπ. ηνρεχεη ζε κία δπλακηθή θαη βηψζηκε νηθνλνκία κε αηρκή ηελ Πξάζηλε Αλάπηπμε, εληζρχνληαο ηελ αληαγσληζηηθφηεηα, ηνλ παξαγσγηθφ κεηαζρεκαηηζκφ, ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ πεξηθεξεηαθή ζχγθιηζε. Βαζηθέο κνξθέο ελίζρπζεο Παξέρνληαη ηα εμήο θίλεηξα : 1.Δπηρνξήγεζε θεθαιαίνπ 2.Δπηρνξήγεζε ρξενιπζίνπ καθξνπξφζεζκνπ δαλείνπ δηάξθεηαο έσο 10 έηε Σν δάλεην δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην 65% ηνπ θφζηνπο ηεο επέλδπζεο θαη ην ππφινηπν θαιχπηεηαη απφ εηζθνξά κεηξεηψλ. 3.Φνξνινγηθέο απαιιαγέο α. Με δηαλεκφκελα θέξδε β. Απμεκέλεο απνζβέζεηο 58

60 4. Δπηδφηεζε ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ έσο 7 έηε. ια ηα θίλεηξα είλαη επηιέμηκα γηα ηηο κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο, ελψ γηα ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο (άλσ ησλ 250 εξγαδνκέλσλ ή θχθινο εξγαζηψλ άλσ ησλ 50 εθαη. επξψ) θαη γηα ηηο επελδχζεηο άλσ ησλ 50 εθαη. επξψ ηζρχεη κφλν ην θνξνινγηθφ θίλεηξν. Ζ ίδηα ζπκκεηνρή αλέξρεηαη ηνπιάρηζηνλ ζην 25% ηνπ χςνπο ηεο επέλδπζεο. Μεγαιχηεξα πνζνζηά ίδηαο ζπκκεηνρήο ιακβάλνληαη ππφςε ζεηηθά ζηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο. ΔΘΝΗΚΟ ΣΑΜΔΗΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ (Δ.Σ.Δ.ΑΝ) Σν ΔΣΔΑΝ ζα απνηειέζεη έλα εηδηθφ Σακείν ζηήξημεο ησλ επηρεηξήζεσλ, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο ΜΜΔ αιιά θαη ζηηο θαηλνηφκεο επηρεηξήζεηο. Ο εηδηθφο απηφο θνξέαο, πνπ ηδξχεηαη κε ηε κνξθή αλψλπκεο εηαηξείαο, αλακέλεηαη λα ιεηηνπξγήζεη σο θαηαιχηεο ζηε ξνή θεθαιαίσλ πξνο ηηο επηρεηξήζεηο, αλαβαζκίδνληαο θαη ζπκπιεξψλνληαο ην πθηζηάκελν ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα, κνριεχνληαο κέζσ αλαθπθινχκελσλ δαλείσλ, εγγπήζεσλ θαη αληεγγπήζεσλ, ζπλεπελδχζεσλ θαη ζπκκεηνρψλ, ζπλνιηθνχο πφξνπο άλσ ησλ 2,5 δηο γηα ηελ επφκελε δηεηία. Δηζάγεη γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα ηελ «πβξηδηθή ρξεκαηνδφηεζε» (mezzanine finance) ησλ ΜΜΔ, ηελ ρξεκαηνδφηεζε αξρηθψλ ζηαδίσλ κηαο επηρείξεζεο (early-stage) θαη ηε ρξεκαηνδφηεζε «Δπηρεηξεκαηηθψλ Αγγέισλ» (business angels). Δπίζεο αμηνπνηεί ηηο αλάινγεο πξαθηηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ., ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή (Δ.Δ)., ην Δπξσπατθφ Σακείνπ Δπελδχζεσλ (ΔΣΔ) θαη ηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ (ΔΣΔΠ). ΔΤΡΧΠΑΨΚΑ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Υξεκαηνδνηηθά φξγαλα φπσο ην Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ, ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ θαη ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Αλαζπγθξφηεζεο θαη Αλάπηπμεο ηδξχζεθαλ απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε θαηαλνκή ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο εληφο θαη εθηφο απηήο. 59

61 Σν Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ (European Investment Fund-EIF) ηδξχζεθε ην 1994, θαη παξέρεη ελίζρπζε ζηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, κέζσ εηαηξεηψλ επηρεηξεκαηηθνχ θεθαιαίνπ. Δπηπιένλ, δηαρεηξίδεηαη ηα ηξία ζρέδηα: α) Μεραληζκφο Δθθίλεζεο, β) Κεθάιαην Κίλεζεο θαη γ) Μεραληζκφο Δγγπήζεσλ ππέξ ησλ ΜΜΔ. Ζ πξσηνβνπιία JEREMIE έρεη αλαιεθζεί απφ θνηλνχ απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαη ην Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ. Απνζθνπεί ζην λα βειηηψζεη ηελ πξφζβαζε ησλ κηθξνεπηρεηξήζεσλ θαη ησλ κεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε θαη εηδηθφηεξα ζηε ρνξήγεζε πνιχ κηθξψλ δαλείσλ, ζε επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα ή ζε εγγπήζεηο θαζψο θαη ζε άιιεο κνξθέο θαηλνηφκνπ ρξεκαηνδφηεζεο. Ζ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ (European Investment Bank EIB) ηδξχζεθε απφ ηε πλζήθε ηεο Ρψκεο θαη ραξαθηεξίδεηαη σο εηδηθφ φξγαλν ηεο E.E Αληιεί ρακεινχ θφζηνπο θεθάιαηα, δαλεηδφκελε απφ ηηο δηεζλείο θεθαιαηαγνξέο θαη ιεηηνπξγεί είηε απεπζείαο, είηε κέζσ ησλ ζπλνιηθψλ δαλείσλ, ζπκπξάηηνληαο κε δηάθνξνπο ρξεκαηνπηζησηηθνχο νξγαληζκνχο ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο θνηλφηεηαο, κε ζηφρν θαηά θχξην ιφγν ηε ζηήξημε κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ. Κάησ απφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο κπνξεί λα δαλεηνδνηεζνχλ θαη κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο, φηαλ παξνπζηάζνπλ αμηφπηζηα επηρεηξεκαηηθά ζρέδηα γηα νηθνλνκηθά βηψζηκα θαη απνδνηηθά έξγα. Γηα ηελ πεξίνδν , ε ΔΣΔΠ έρεη δηαζέζεη 15 δηζεθαηνκκχξηα γηα δάλεηα ζε ΜΜΔ, ζηα πιαίζηα ελφο ζπλνιηθνχ παθέηνπ 30 δηο γηα ηελ πεξίνδν Σα δάλεηα απηά ζα ρνξεγεζνχλ απφ κεζάδνληεο, π.ρ. εκπνξηθέο ηξάπεδεο. Πξννξίδνληαη γηα ελζψκαηεο ή αζψκαηεο επελδχζεηο απφ ΜΜΔ αιιά κπνξνχλ επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ππνρξεψζεσλ πνπ απνξξένπλ απφ ηνλ εκπνξηθφ θχθιν ησλ ΜΜΔ θαη αληαλαθινχλ ηηο καθξνπξφζεζκεο αλάγθεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ΜΜΔ. Ζ δηάξθεηα ησλ δαλείσλ ζα είλαη κεηαμχ 2 θαη 12 έηε, κε κέγηζην χςνο δαλείνπ ηα 12,5 εθαηνκκχξηα. 60

62 4.Ζ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΧΝ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΔΗΖΓΜΔΝΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ Υξεκαηννηθνλνκηθή ηξαηεγηθή θαη ηξαηεγηθή Αλάπηπμεο χκθσλα κε ηελ βηβιηνγξαθία, σο Αλάπηπμε Δπηρείξεζεο νξίδεηαη ε αχμεζε ζην κέγεζφο ηεο θαη ε επίηεπμε ησλ πην επηζπκεηψλ ζηφρσλ ηεο. Γηα λα ην θαηαθέξεη απηφ ρξεζηκνπνηεί ηελ ηξαηεγηθή Αλάπηπμεο, κία ζεηξά ελεξγεηψλ πνπ ιακβάλνληαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο ( θεξδνθνξία, αχμεζε ηεο αμίαο ηνπ κεηφρνπ θ.α.) θαη ηελ αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ νξγαλσζηαθψλ ιεηηνπξγηψλ (Wheelen θαη Hunger 2008). Ζ εθηίκεζε ηεο αλάπηπμεο κηαο επηρείξεζεο εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηέζζεξα κεγέζε: Υξνληθφο νξίδνληαο( Γηαηεξήζηκε αλάπηπμε), Αχμεζε εζφδσλ, Αχμεζε θεξδψλ (Κεξδνθφξα αλάπηπμε), Αχμεζε ηηκήο κεηνρήο( Γεκηνπξγία αμίαο). Τπάξρνπλ αξθεηέο ζηξαηεγηθέο επηινγέο επέθηαζεο θαη αλάπηπμεο,ζχκθσλα κε ηελ βηβιηνγξαθία, ηηο νπνίεο αθνινπζνχλ θαη νη ειιεληθέο εηζεγκέλεο : 1. Κάζεηε Οινθιήξσζε Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα επέθηαζε ηεο επηρείξεζεο είηε πξνο ηα πίζσ (πξνκεζεπηέο), είηε πξνο ηα εκπξφο (δηαλνκείο, ιηαλνπσιεηέο), κέζσ δεκηνπξγίαο λέσλ κνλάδσλ, ή εμαγνξάο άιισλ επηρεηξήζεσλ ή ζχλαςεο ζηξαηεγηθψλ ζπκκαρηψλ (Wheelen θαη Hunger 2008). Ζ θάζεηε νινθιήξσζε δηαθξίλεηαη ζε πιήξε (ραιπβνπξγία) θαη κεξηθή (βηνκεραλία πεηξειαηνεηδψλ, π.ρ. Exxon) 2. Οξηδφληηα Οινθιήξσζε ηελ πεξίπησζε απηή κία επηρείξεζε πξνζπαζεί λα αλαπηπρζεί κέζσ εμαγνξάο ή δεκηνπξγίαο παξφκνησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ίδην ζηάδην ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο (Wheelen θαη Hunger 2008). ηφρνο : Ζ επίηεπμε ζπλεξγεηψλ απφ νηθνλνκίεο θιίκαθνο, ε γξήγνξε αχμεζε ηνπ κεξηδίνπ αγνξάο, ε απφθηεζε κνλνπσιηαθψλ θεξδψλ, θ.ιπ. 61

63 3. Γηαθνξνπνίεζε Πξνζπάζεηα πξνζζήθεο λέσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηα ππάξρνληα. Ζ εκπεηξηθή έξεπλα δελ έρεη αλαδείμεη φηη, γεληθά ε δηαθνξνπνίεζε απμάλεη ηελ απφδνζε ησλ επηρεηξήζεσλ. Σα φξηα κεηαμχ ζπζρεηηζκέλεο θαη αζπζρέηηζηεο δηαθνξνπνίεζεο ζε κία επηρείξεζε δελ είλαη απφιπηα. πζρεηηζκέλε Γηαθνξνπνίεζε Πξνζζήθε λέσλ ζπζρεηηζκέλσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηα ππάξρνληα. Παξαδείγκαηα ζηελ Διιάδα: Οκηινη Σξαπεδψλ (Δζληθή, Alpha, θ.ιπ.), Οκηινο INTRACOM, QUEST, ALTEC, 3E, ΑΓΔΣ ΖΡΑΚΛΖ, NIKAS (Αιιαληηθά, Wendys), ΓΔΛΣΑ-SINGULAR. ηξαηεγηθή Καηαιιειφηεηα (Strategic Fit) Πξνθχπηεη φηαλ κία ή πεξηζζφηεξεο δξαζηεξηφηεηεο ζηηο αιπζίδεο αμίαο δηαθνξεηηθψλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ είλαη αξθεηά παξφκνηεο ψζηε λα παξέρνπλ επθαηξίεο γηα Μεηαθνξά εκπεηξίαο (expertise) ή ηερλνινγηθνχ know-how απφ κία δξαζηεξηφηεηα ζηελ άιιε. πλδπαζκέλε απφδνζε θνηλψλ δξαζηεξηνηήησλ αιπζίδσλ αμίαο γηα λα επηηεπρζνχλ ρακειφηεξα θφζηε. Δθκεηάιιεπζε ελφο πνιχ γλσζηνχ brand name. ηαπξνεηδή επηρεηξεκαηηθή ζπλεξγαζία (Cross-business collaboration) γηα λα δεκηνπξγεζνχλ αληαγσληζηηθέο & πνιχηηκεο δπλάκεηο πφξσλ θαη ηθαλνηήησλ. Αζπζρέηηζηε Γηαθνξνπνίεζε Πεξηιακβάλεη δηαθνξνπνίεζε δξαζηεξηνηήησλ ρσξίο : ηξαηεγηθή θαηαιιειφηεηα (strategic fit) ρέζεηο αιιειεμάξηεζεο ζηηο αιπζίδεο αμίαο Δληαίν ζηξαηεγηθφ ζθειεηφ Ζ πξνζέγγηζε είλαη λα εηζέιζεη ε επηρείξεζε ζε νπνηαδήπνηε δξαζηεξηφηεηα λνκίδεη φηη κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη θέξδε. Οη επηρεηξήζεηο πνπ πξνσζνχλ αζπζρέηηζηε δηαθνξνπνίεζε ζπρλά αλαθέξνληαη θαη σο conglomerates. Παξαδείγκαηα ζηελ Διιάδα : Σξάπεδεο-Ξελνδνρεία (Alpha/ΞΔΗ, Δζληθή /ΑζηέξαοΒνπιηαγκέλεο), Παπαέιιελαο (θαιιπληηθά, ραξηηθά) 62

64 4. πγθέληξσζε- Γηείζδπζε Αγνξάο Ζ εζηίαζε ησλ πφξσλ θαη ηθαλνηήησλ ηεο επηρείξεζεο ζηα ππάξρνληα πξντφληα / αγνξέο (Wheelen θαη Hunger 2008), κε ζθνπφ λα επηηχρεη πην επηθεξδή αλάπηπμε κέζσ ηεο αχμεζεο κεξηδίνπ αγνξάο. Σξφπνη επίηεπμεο: 1. Με ηελ αχμεζε ηεο ρξήζεο ηνπ πξντφληνο απφ ηνπο ππάξρνληεο πειάηεο (λέεο ρξήζεηο, δηαθήκηζε) 2. Με ηελ πξνζέιθπζε ησλ πειαηψλ ησλ αληαγσληζηψλ (δηαθνξνπνίεζε / ρακειή ηηκή) 3. Με ηελ πξνζέιθπζε κε ρξεζηψλ ηνπ πξντφληνο (δσξεάλ δείγκαηα, θνππφληα) 5. Αλάπηπμε Αγνξάο Ζ πξνψζεζε ππαξρφλησλ πξντφλησλ ζε λέεο αγνξέο. Σξφπνη : 1. Μέζσ λέσλ γεσγξαθηθψλ πεξηνρψλ ζε εγρψξην ή δηεζλέο επίπεδν (ζηξαηεγηθή δηεζλνπνίεζεο) 2. Δίζνδνο ζε λέα δίθηπα δηαλνκήο 3. Πξνζέιθπζε πειαηψλ θαη απφ άιια ηκήκαηα ηεο αγνξάο (π.ρ. Βηνκεραληθνί πειάηεο).δλδείθλπηαη, φηαλ ε επηρείξεζε δηαζέηεη λέα, αμηφπηζηα θαη φρη αθξηβά δίθηπα δηαλνκήο θαη ε αγνξά δελ είλαη θνξεζκέλε. 6. Αλάπηπμε Πξντφλησλ Ζ αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ γηα ηηο ππάξρνπζεο αγνξέο ή ηξνπνπνίεζε ησλ ππαξρφλησλ πξντφλησλ. Σξφπνη : 1. Αλάπηπμε λέσλ ραξαθηεξηζηηθψλ πξντφλησλ 2. Αλάπηπμε λέσλ πνηνηηθψλ παξαιιαγψλ 3. Αλάπηπμε επηπιένλ κεγεζψλ θαη κνληέισλ Δλδείθλπηαη, φηαλ ε επηρείξεζε δηαζέηεη επηηπρεκέλα πξντφληα, πνπ φκσο βξίζθνληαη ζε θάζε σξίκαλζεο, θαη ν θιάδνο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηαρείεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο. Απαηηεί ηελ αλάπηπμε λέσλ ηθαλνηήησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή & πξνζθνξά ησλ λέσλ πξντφλησλ. 63

65 Οη ηξαηεγηθέο απηέο επηηπγράλνληαη είηε κέζσ εζσηεξηθήο αλάπηπμεο είηε κέζσ εμσηεξηθήο αλάπηπμεο, φπσο νη Δμαγνξέο & πγρσλεχζεηο (Mergers & Acquisitions) θαη νη ηξαηεγηθέο πκκαρίεο (Strategic Alliances). ην Δξψηεκα αλ ε Δπηρείξεζε ζα πξνζαλαηνιηζηεί ζηελ Δζηίαζε ζε κία ζεκειηψδε αγνξά ή επέθηαζε ζε πνιιέο ζεκειηψδεηο αγνξέο θαη πφηε; Γηαηήξεζε ζεκειηψδνπο αγνξάο φηαλ είλαη επζπγξακκηζκέλε κε ηηο ηθαλφηεηεο φηαλ είλαη δηαθνξνπνηεκέλε φηαλ είλαη δχζθνιν λα αληηγξαθεί Αιιαγή ζεκειηψδνπο αγνξάο φηαλ ην πξντφλ θαζίζηαηαη απαξραησκέλν φηαλ ν αληαγσληζηήο απνθηά αθαηακάρεην πξνβάδηζκα ζε θφζηνο ή ηερλνινγία φηαλ θηάλεη ζε κέγηζηε δπλακηθφηεηα Νέα ζεκειηψδεο αγνξά ζε κε αλαπηπγκέλε παξαθείκελε αγνξά ζε κε αλαγλσξηζκέλν ηκήκα ηεο αγνξάο ζρεηηθή κε κία αλεθκεηάιιεπηε ηθαλφηεηα Μέζα ζηε βαζηθή (ζεκειηψδε) αγνξά πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ε επηρείξεζε, ε εθκεηάιιεπζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο θαη ε αλάπηπμε επηηπγράλεηαη θπξίσο κε ηε βνήζεηα κίαο ζηξαηεγηθήο πξντφλησλ θαη αγνξάο κε ζηφρν ηε κεζνδηθή αχμεζε ησλ κεξηδίσλ ηεο (πειάηεο θ.α.). Δμαηξεηηθά κεγάιε ζεκαζία εδψ έρεη ε λεσηεξηζηηθή ηερλνινγηθή ηεο αλάπηπμε, ε νπνία κπνξεί λα ηεο εμαζθαιίζεη καθξνπξφζεζκα θαη ζηαζεξά ηελ πξψηε ζέζε ζηελ αγνξά (βαζηθφηαην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα). Δθηφο ηεο θχξηαο αγνξάο δξαζηεξηνπνίεζεο ηεο επηρείξεζεο, νθείιεη λα αθνινπζείηαη κία επίζεο κεζνδηθή ρξεκαηννηθνλνκηθή ζηξαηεγηθή, κε ζηφρν ηελ νινθιεξσηηθή εθκεηάιιεπζε θαη εμαζθάιηζε ησλ ζπγθξηηηθά βέιηηζησλ, ήηνη θαιχηεξσλ δπλαηψλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ πξνυπνζέζεσλ, κε ζηφρν ηηο πεξεηαίξσ επελδχζεηο θαη εμαγνξέο. Δηδηθά εδψ, εάλ κέζα απφ ηα δίθηπν πιεξνθφξεζεο «αλαθαιχπηνληαη» επθαηξίεο επελδχζεσλ ζε ζπλαθείο ή αληαγσληζηηθέο επηρεηξήζεηο, κε επφκελε πξνηίκεζε θιάδνπο κε ζαθείο πξνυπνζέζεηο κειινληηθήο αλάπηπμεο. 64

66 Ζ ηξαηεγηθή Πξνζαλαηνιηζκνχ ζην απνηέιεζκα, νδεγεί ζε ηαθηηθέο δξάζεο ζηελ βαζηθή αγνξά, απφ ηελ νπνία ε επηρείξεζε πξνζδνθά καθξνπξφζεζκα έλα ζηαζεξά απμαλφκελν cash flow, ην νπνίν ζα πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ αλάινγν κε ηνπο επηθξαηνχληεο ηφθνπο θεθαιαίνπ. Ζ εμαζθάιηζε απηνχ ηνπ cash flow είλαη θαηά πνιχ ζεκαληηθφηεξε απφ ηελ αχμεζε ηνπ ηδίξνπ. Σν ηπρφλ επηηπγραλφκελν cash flow απφ άιιεο ρξεκαηννηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο δελ πξέπεη λα ζπλππνινγίδεηαη θαη νθείιεη κφλν λα απμάλεη ην βξαρππξφζεζκν cash flow ηεο εηαηξείαο καο (γηα λα εμππεξεηεί ζηελ δηαθνξνπνίεζε ησλ θηλδχλσλ - diversification). Ζ Δηαηξηθή Πνιηηηθή εμαζθάιηζεο απφ θηλδχλνπο είλαη επίζεο ζεκαληηθή θαη πξνέξρεηαη απφ ηηο ξεδέξβεο θάζε είδνπο (πιηθέο θαη άυιεο) πνπ πξέπεη λα ζπζζσξεχεη ε επηρείξεζε δηαξθψο, θαζψο επίζεο απφ ηελ επηθέληξσζή ηεο ζηηο δξαζηεξηφηεηεο, ζηηο νπνίεο έρεη πξαγκαηηθά αληαγσληζηηθά πιενλεθηήκαηα (core businesses - ζηξαηεγηθέο ζέζεηο επηηπρίαο). Ο ρξεκαηννηθνλνκηθφο ζρεδηαζκφο θαη ε δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ ( financial management ) είλαη απφ ηα βαζηθφηεξα εξγαιεία γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο αιιά θαη γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο αλαπηπμηαθήο ζηξαηεγηθήο ηεο. Ζ Υξεκαηννηθνλνκηθή ηξαηεγηθή εμεηάδεη ηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ησλ εηαηξηθψλ επηρεηξεζηαθψλ ζηξαηεγηθψλ επηινγψλ θαη πξνζπαζεί λα βξεη ην θαιχηεξν δπλαηφ ρξεκαηννηθνλνκηθφ ζρέδην δξάζεο (Wheelen & Hunger, 2008). Δπηπιένλ, ε ρξεκαηννηθνλνκηθή ζηξαηεγηθή κπνξεί λα δψζεη ζηελ επηρείξεζε αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα έλαληη άιισλ,ρξεκαηνδνηψληαο κε ζπγθξηηηθά ρακειφηεξν θφζηνο θαη ηηο ππφινηπεο ζηξαηεγηθέο ηεο. Αληηθεηκεληθνί ζηφρνη πνπ αθνξνχλ ηελ Υξεκαηννηθνλνκηθή θαη Αλαπηπμηαθή ηξαηεγηθή κπνξεί λα είλαη ε αχμεζε ησλ πσιήζεσλ, ε αχμεζε ηνπ ελεξγεηηθνχ,ν πινπηηζκφο ησλ κεηφρσλ ( ηηκέο κεηφρσλ, κεξίζκαηα ), αχμεζε ηνπ κεξηδίνπ αγνξάο, ηερλνινγηθφ πξνβάδηζκα, επηβίσζε, εμππεξέηεζε πξνζσπηθψλ επηδηψμεσλ ηνπ top management θ.ι.π 65

67 Δπηινγή ηεο Καηάιιειεο ηξαηεγηθήο Γηα ηελ επηινγή ηεο θαηάιιειεο ζηξαηεγηθήο, ρξεηάδεηαη ε ζηξαηεγηθή αλάιπζε κε φιεο ηηο ηερληθέο ηεο (π.ρ. Μήηξεο ραξηνθπιαθίνπ) θαη φιεο ηηο κεηαβιεηέο πνπ πεξηιακβάλεη απηή. Μία κήηξα πνπ ζπλδπάδεη ηελ αληαγσληζηηθή ζέζε ηεο επηρείξεζεο κε ην ξπζκφ αλάπηπμεο ηεο αγνξάο, είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκε: Ηζρπξφο Ρπζκφο 1. Κάζεηε Οινθιήξσζε. Αληαγσληζηηθή (εμαγνξά άιιεο επηρ/ζεο) Θέζε Δπηρ/ζεο 2. Δζηίαζε ζε κία επηρ/θή δξαζηεξηφηεηα 3. Γηεζλνπνίεζε 4. πζρεηηζκέλε Γηαθνξ/ζε Αδχλαηνο Ρπζκφο 1. πγρσλεχζεηο ακπληηθνχ Αληαγσληζηηθή ηχπνπ Θέζε Δπηρ/ζεο 2. Αλφξζσζε 3. Απνεπέλδπζε 4. Ρεπζηνπνίεζε Παξάδεηγκα Αιιαγήο ηξαηεγηθήο ζηηο Διιεληθέο Δηζεγκέλεο : Δλζσκάησζε Θπγαηξηθψλ (2001+) κηινο Intracom (Intracom, Intrasoft) κηινο Singular (Singular, Γέιηα) Notos Com Holdings (Notos Com Holdings, πφξηζκαλ, Cap Cosmetics, Αθνη Λακπξφπνπινη, Έλδπζε, Αηαιάληε, Παπαέιιελαο Καηαλαισηηθά, Παπαέιιελαο πκκεηνρηθή). Eμαγνξέο - πγρσλεχζεηο θαη ηξαηεγηθέο πκκαρίεο Ζ επηρείξεζε πινπνηεί ζηξαηεγηθέο αγνξάο, πψιεζεο, δηάζπαζεο, κεηαζρεκαηηζκνχ ή ζπγρψλεπζεο επηρεηξήζεσλ, θαζψο θαη δεκηνπξγίαο ζπκκαρηψλ, κε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία ππεξαμίαο κέζσ ηνπ εληνπηζκνχ θαη αλάδεημεο ησλ αλακελφκελσλ ζπλεξγηψλ, ελψ ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηα ηζρπξά θαη αδχλαηα ζεκεία θάζε εκπιεθφκελνπ θνξέα, ηελ δηαρείξηζε ησλ ζπζρεηηδφκελσλ θηλδχλσλ θαη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θξίζηκσλ ζεκείσλ επηηπρίαο δηαρξνληθά. Βαζηθφ εξγαιείν νη κέζνδνη Υξεκαηννηθνλνκηθήο Αλάιπζεο Οη επηρεηξήζεηο ιεηηνπξγνχλ ζήκεξα ζε έλα πεξηβάιινλ έληνλνπ αληαγσληζκνχ. Ζ καθξνρξφληα βησζηκφηεηά ηνπο εμαξηάηαη απφ ην εάλ νη πειάηεοθαηαλαισηέο ηηο αλαθεξχμνπλ (ρξίζνπλ) ηειηθνχο ληθεηέο ζε απηφ ηνλ αδπζψπεην αγψλα. 66

68 Ζ νηθνδφκεζε θαη δηαηήξεζε ηνπ αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηελ πηνζέηεζε κηαο απφ ηηο γεληθέο αληαγσληζηηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ έρεη πξνηείλεη ν θαζεγεηήο M. Porter. Ζ πηνζέηεζε κηαο απφ ηηο γεληθέο αληαγσληζηηθέο ζηξαηεγηθέο ππνζηεξίδεηαη φηη ζπλήζσο ζπλδέεηαη κε απμεκέλε ρξεκαηννηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα ηεο επηρείξεζεο. Απνηέιεζκα κέζα ζην ζεκεξηλφ αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ ππάξρνπλ νξηζκέλεο επηρεηξήζεηο νη νπνίεο εκθαλίδνπλ ρξεκαηννηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα κεγαιχηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε κέζε απνδνηηθφηεηα ηνπ θιάδνπ ζην νπνίν δξαζηεξηνπνηνχληαη. Ζ χπαξμε ζεηηθήο ζπζρέηηζεο (ζχλδεζεο) κεηαμχ κηαο θαιά δηακνξθσζείζαο αληαγσληζηηθήο ζηξαηεγηθήο θαη ηεο πξαγκαηνπνίεζεο «ππέξηεξεο» θεξδνθνξίαο -απνδνηηθφηεηαο απνηειεί ζεκαληηθή πιεξνθφξεζε ζηε δηάζεζε ηνπ αλαιπηή γηα ηελ εθηίκεζε ηεο κειινληηθήο πξννπηηθήο ηεο επηρείξεζεο. κσο ε άληιεζε απηήο ηεο πιεξνθφξεζεο απαηηεί ηελ δηεξεχλεζε ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο δηάζηαζεο απηψλ ησλ γεληθψλ αληαγσληζηηθψλ ζηξαηεγηθψλ ζηηο δεκνζηεπκέλεο εηήζηεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο κε ηε βνήζεηα ησλ κεζφδσλεξγαιείσλ ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο αλάιπζεο. Απηφ απνηειεί ην ζέκα ηεο παξαθάησ ελφηεηαο. Δληνπηζκφο ηεο Υξεκαηννηθνλνκηθήο Απνδνηηθφηεηαο ηεο Αληαγσληζηηθήο ηξαηεγηθήο Ζγεζίαο Κφζηνπο ζηηο Γεκνζηεπκέλεο Δηήζηεο Οηθνλνκηθέο Καηαζηάζεηο ηεο Δπηρείξεζεο κε ηε Βνήζεηα ηεο Υξεκαηννηθνλνκηθήο Αλάιπζεο Ζ αληαγσληζηηθή ζηξαηεγηθή εγεζίαο θφζηνπο κπνξεί λα ζπλνςηζζεί φηη ζπλεπάγεηαη ηελ πξνζθνξά ηνπ αγαζνχ ή ηεο ππεξεζίαο ζε ρακειφηεξε ηηκή απφ ην ζπγθξηηηθά παξφκνην πξντφλ ή ππεξεζία πνπ πξνζθέξεηαη απφ ηνπο αληαγσληζηέο. Ζ πηνζέηεζε απηήο ηεο ζηξαηεγηθήο ζα ζηεθζεί απφ επηηπρία αλ ε επηρείξεζε αλαπηχμεη απνηειεζκαηηθά θαη πνιχ ηειεηνπνηεκέλα ζπζηήκαηα γηα αγνξέο, γηα παξαγσγή, γηα logistics θαζψο επίζεο νηθνλνκηθά θαλάιηα δηαλνκήο. 67

69 Ζ πηνζεηνχζα ηε ζηξαηεγηθή εγεζίαο θφζηνπο επηρείξεζε ζπλήζσο επηθεληξψλεηαη ζε έλα εχξνο πςεινχ-φγθνπ, ζηαζεξνχ, ζπλήζσο ψξηκσλ πξντφλησλ θαη ζπρλά δίλεη έκθαζε ζηηο νηθνλνκίεο θιίκαθαο θαη πξντφληνο παξά ζε ππεξεζίεο, ραξαθηεξηζηηθά. Απηή ε επηρείξεζε επηδηψθεη θαηλνηνκίεο ζηηο δηαδηθαζίεο παξά ζηα πξντφληα. Οη κεγάιεο (heavy) επελδχζεηο ζε πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία,ηέηνηεο φπσο ζε θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο θαη κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ ρακεινχ θφζηνπο γεληθά απνθιείνπλ κηα ζηξαηεγηθή θεηδσιφηεηαο ζηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία (strategy of asset parsimony). Ζ επέθηαζε ησλ δηαδηθαζηψλ εληάζεσο θεθαιαίσλ ζε απηέο ηηο επηρεηξήζεηο ζπλήζσο πεξηέρνπλ πξνζζήθε κεγάισλ θνκκαηηψλ παξαγσγηθήο δπλακηθφηεηαο παξά νξηαθέο πξνζζήθεο. Απφξξνηα απηνχ ηνπ γεγνλφηνο, ην κάλαηδκελη απηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ λα ελδηαθέξεηαη ηφζν γηα ηε δηαηήξεζε ηθαλνπνηεηηθήο παξαγσγηθήο δπλακηθφηεηαο ψζηε λα πεηχρεη ηνπο ζηφρνπο ζρεηηθά κε ην κεξίδην αγνξάο φζν θαη λα απνθχγεη ηελ πιενλάδνπζα παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα γηα έλα επελδπηηθφ νξίδνληα πνπ είλαη ζπλήζσο κεγάινο. Απηέο νη επηρεηξήζεηο ζα πξέπεη επηπιένλ λα ιακβάλνπλ ππφςε ηηο ζπληεινχκελεο ηερλνινγηθέο πξνφδνπο θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ αληαγσληζηψλ ηνπ παξαγσγηθνχ θιάδνπ. Οη επηρεηξήζεηο, πνπ πηνζεηνχλ ηε ζηξαηεγηθή ρακεινχ θφζηνπο, ζπρλά ρξεζηκνπνηνχλ ηελ πξνο ηα πίζσ θαη πξνο ηα κπξνζηά ελνπνίεζε πξνθεηκέλνπ λα κεηψζνπλ ην ζπλνιηθφ θφζηνο παξαγσγήο, λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηα θφζηε ζπλαιιαγψλ, λα εμαζθαιίζνπλ πςειήο πνηφηεηαο, αμηφπηζηεο πεγέο πξνκεζεηψλ θαη λα πξνζηαηεχζνπλ ηερλνινγίεο πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί απφ ηηο ίδηεο ηηο επηρεηξήζεηο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη απνθιεηζηηθά απφ απηέο. Απηά φκσο ηα πιενλεθηήκαηα κπνξνχλ λα αληηζηαζκηζηνχλ κε ην παξαπάλσ απφ ηα κεηνλεθηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ην θφζηνο θαη ηελ επειημία. Ζ αιιαγή ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζπλζεθψλ κπνξεί λα εγθισβίζεη ηελ επηρείξεζε ζε κεγάιν χςνο ζηαζεξψλ εμφδσλ αθνχ ζε ηέηνηεο ζπλζήθεο είλαη δχζθνιε ε απαιιαγή ησλ πάγησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ. Οη βαζηθνί ρξεκαηννηθνλνκηθνί δείθηεο πνπ καο επηηξέπνπλ λα αληρλεχζνπκε ηελ πηνζέηεζε ηεο ζηξαηεγηθήο εγεζίαο θφζηνπο κε βάζε ηελ πιεξνθφξεζε πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ νη εηήζηεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο είλαη νη αθφινπζνη: 68

70 Γείθηεο Βαζκνχ Παγηνπνηήζεσο ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ. Δίλαη ν δείθηεο κε θπθινθνξνχλησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ (NCA) κε ην ζχλνιν ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ (AS) πνι/δφκελνο επί 100,δειαδή (NCA/AS)x100. Αλ ε ηηκή ηνπ δείθηε είλαη κεγαιχηεξε απφ ην 50% ηφηε κπνξνχκε λα πνχκε φηη απηέο νη επηρεηξήζεηο είλαη εληάζεσο κε θπθινθνξνχλησλ (παγίσλ) πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ, δειαδή ην πνζνζηφ ησλ NCA είλαη κεγαιχηεξν απφ ην πνζνζηφ ησλ θπθινθνξνχλησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ (CA). Σέηνηεο επηρεηξήζεηο είλαη νη επηρεηξήζεηο πνπ πηνζεηνχλ ηε ζηξαηεγηθή ρακεινχ θφζηνπο αθνχ απηέο πξαγκαηνπνηνχλ κεγάιεο επελδχζεηο ζε πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία. Βαζκφο εληάζεσο καθξνπξφζεζκνπ παζεηηθνχ. Απηφ ην πνζνζηφ ππνινγίδεηαη δηαηξψληαο ην καθξνπξφζεζκν παζεηηθφ ή ηηο καθξνπξφζεζκεο πεγέο θεθαιαίνπ (ίδηα θεθάιαηα + καθξνπξφζεζκα μέλα θεθάιαηα, OE + NCL) κε ην ζχλνιν ηνπ παζεηηθνχ ή ηα ζπλνιηθά θεθάιαηα ηεο επηρείξεζεο (OE + L) θαη πνιιαπιαζηάδνληαο επί 100 δειαδή (OE+NCL/OE+L).100 Αλ ε ηηκή ηνπ δείθηε είλαη κεγαιχηεξε απφ ην 50% ηφηε κπνξνχκε λα πνχκε φηη απηέο νη επηρεηξήζεηο είλαη εληάζεσο καθξνπξφζεζκνπ παζεηηθνχ ή καθξνπξφζεζκσλ πεγψλ θεθαιαίσλ. Γειαδή ην πνζνζηφ ησλ OE + NCL είλαη κεγαιχηεξν απφ ην πνζνζηφ ηνπ βξαρππξφζεζκνπ παζεηηθνχ ή ησλ βξαρππξφζεζκσλ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο (CL), ΠOE + NCL > Π. Σέηνηεο επηρεηξήζεηο ζα πξέπεη λα είλαη νη επηρεηξήζεηο πνπ πηνζεηνχλ ηε ζηξαηεγηθή ρακεινχ θφζηνπο γηα ηνλ αθφινπζν ιφγν: Απηέο νη επηρεηξήζεηο είλαη εληάζεσο παγίσλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ, ζχκθσλα δε κε ηε ρξνληθή αξρή ηεο ζπζρέηηζεο ή ηνλ ρξπζφ θαλφλα ρξεκαηνδφηεζεο, ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ πάγησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ζα πξέπεη λα γίλεη κε ηζφπνζν χςνο καθξνπξφζεζκσλ θεθαιαίσλ θαη ζπλεπψο ζα πξέπεη λα είλαη εληάζεσο καθξνπξφζεζκνπ παζεηηθνχ. Γείθηεο θπθινθνξηαθήο ηαρχηεηαο παγίσλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ. Απηφο ν δείθηεο ππνινγίδεηαη αλ δηαηξέζνπκε ην χςνο ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ (πσιήζεηο) κε ηνλ κέζν φξν (αξρή + ηέινο ρξήζεσο / δχν) ησλ πάγησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ. Γειαδή, ε ηηκή απηνχ ηνπ δείθηε ππνινγίδεηαη κε βάζε ηελ αθφινπζε ζρέζε, Α.Κ.Σ.Π.Π.Δ= Κχθινο εξγαζηψλ (Πσιήζεηο) / (Όςνο Π.Π.. αξρή ρξήζεο +Όςνο Π.Π.. ηέινπο ρξήζεο)/2 69

71 Απηφο ν αξηζκνδείθηεο δίλεη έκθαζε ζηνλ βαζκφ απνηειεζκαηηθήο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ πάγησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαρεηξηζηηθήο ρξήζεο. ζν κεγαιχηεξε ε ηηκή ηνπ δείθηε ηφζν κεγαιχηεξε είλαη θαη ε αμηνπνίεζε ησλ Π.Π.. Γεληθά κπνξνχκε λα πνχκε φηη κεγαιχηεξεο ηηκέο ηνπ δείθηε είλαη πξνηηκφηεξεο απφ ηηο κηθξφηεξεο. Βέβαηα κεγαιχηεξεο ή κηθξφηεξεο ηηκέο ηνπ δείθηε ζεκαίλεη ηηκέο ίζεο ή κεγαιχηεξεο ηεο κνλάδαο. Σηκέο κηθξφηεξεο ηεο κνλάδαο ζεκαίλεη αλππαξμία θπθινθνξηαθήο ηαρχηεηαο ή κε απνηειεζκαηηθή ρξεζηκνπνίεζε ηνπ δεζκεπζέληνο θεθαιαίνπ ζηα Π.Π.. Απηφ είλαη έλα απφ ηα ζέκαηα κε ηα νπνία αζρνιείηαη ε δηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο πνπ πηνζεηεί ηε ζηξαηεγηθή ρακεινχ θφζηνπο. Σηκή ηνπ δείθηε κηθξφηεξε απφ ηε κνλάδα κπνξεί λα εξκελεπζεί φηη έρεη πξαγκαηνπνηεζεί «ππεξεπέλδπζε» (overinvestment) ζε Π.Π.. θαη ζπλεπψο ε επηρείξεζε έρεη πιενλάδνπζα παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα. Ζ ηηκή πνπ παίξλεη απηφο ν δείθηεο ζηε ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε θαιφ είλαη λα ζπγθξίλεηαη κε ηελ ηηκή ηνπ ίδηνπ δείθηε ηνπ ζηξαηεγηθνχ γθξνππ (strategic group) ζην νπνίν αλήθεη ε επηρείξεζε θαη κάιηζηα απηή ε ζχγθξηζε λα γίλεηαη ζε δηαρξνληθή βάζε. Απηή ε ζχγθξηζε κπνξεί λα θάλεη θαλεξφ φηη νη πσιήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη απφ ηε ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε δελ είλαη αξθεηέο ή ηθαλνπνηεηηθέο γηα ην χςνο ηνπ θεθαιαίνπ πνπ επελδχζεθε ζηα ιεηηνπξγηθά πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ζε ζχγθξηζε κε ηηο νκνεηδείο επηρεηξήζεηο. Απηφ κπνξεί λα απνηειεί έλα αξθεηά ηζρπξφ γηα ηελ χπαξμε ππεξβνιηθήο δέζκεπζεο θεθαιαίσλ ζηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία εάλ ζπλδπαζζεί κε κηα δηαρξνληθή αχμεζε ηεο δέζκεπζεο θεθαιαίσλ ζε ιεηηνπξγηθά πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία. Απηή ε θαηάζηαζε κπνξεί λα είλαη ην απνηέιεζκα ελφο ρακεινχ φγθνπ πσιήζεσλ ζε ζρέζε κε ην χςνο ηεο επέλδπζεο ζηα ιεηηνπξγηθά πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ή κηαο αχμεζεο ζηε δέζκεπζε θεθαιαίσλ ζηα ιεηηνπξγηθά πάγηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία πνπ είλαη δπλαηφ λα κε ζπλνδεχεηαη απφ κηα αλάινγε ή κεγαιχηεξε κεηαβνιή ζηνλ φγθν πσιήζεσλ. ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη θαηά ηελ εξκελεία απηνχ ηνπ δείθηε δελ ζα πξέπεη λα καο δηαθεχγεη φηη κηα πςειή ηηκή ηνπ δείθηε απηνχ δελ ζπλεπάγεηαη αλαγθαία φηη νη εξγαζίεο ηεο επηρείξεζεο είλαη επηθεξδείο. Γηα λα θαζνξίζνπκε ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ ιεηηνπξγηθψλ πάγησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ζα πξέπεη λα ηα ζπγθξίλνπκε κε ηα ιεηηνπξγηθά απνηειέζκαηα ηεο επηρείξεζεο π.ρ. Μεξηθά απνηειέζκαηα εθκεηαιιεχζεσο, Οιηθά απνηειέζκαηα εθκεηαιιεχζεσο. 70

72 Μειέηε ΗΟΒΔ 2009 «Οη Θπγαηξηθέο ησλ Διιεληθψλ Πνιπεζληθψλ Δπηρεηξήζεσλ θαη νη ηξαηεγηθέο Γηεζλνπνίεζεο» Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο είλαη ν ξφινο ησλ ζπγαηξηθψλ ησλ Διιεληθψλ Πνιχεζληθψλ ζην δηεζλέο δίθηπν παξαγσγήο ησλ νκίισλ ηνπο ηφζν πνζνηηθά φζν θαη πνηνηηθά, φπσο πξνθχπηεη απφ ηα ζηνηρεία ηεο κειέηεο ηνπ ΗΟΒΔ(Οθηψβξηνο 2009). ηε κειέηε επηζεκαίλεηαη φηη βξαρππξφζεζκα ε θαηαγεγξακκέλε εχξσζηε νηθνλνκηθή ζέζε ησλ Διιεληθψλ Πνιπεζληθψλ ζα ιεηηνπξγήζεη σο αζπίδα πξνζηαζίαο ζηελ απεηιή ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, δεδνκέλεο ηεο δπλακηθήο επελδπηηθήο επέθηαζεο ζην εμσηεξηθφ ηνπ πξφζθαηνπ παξειζφληνο, ελψ καθξνπξφζεζκα ε πνιπεζληθφηεηα έρεη ζεηηθή επίπησζε ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ θαη εηδηθφηεξα ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο ζηελ Διιάδα. Ωζηφζν, ν ραξαθηήξαο ηεο ζηξαηεγηθήο δηεζλνπνίεζεο, ηχπνπ αλαδήηεζεο λέσλ αγνξψλ απνηειεί επάισηε ζηξαηεγηθή επηινγή δεδνκέλνπ φηη εμαξηάηαη απφ ηε ξεπζηφηεηα ησλ θαηαλαισηψλ ησλ ρσξψλ ππνδνρήο. πλεπψο αλ ε νηθνλνκηθή θξίζε έρεη επηπηψζεηο ζηηο ρψξεο ππνδνρήο ζα επεξεαζηεί άκεζα θαη ε παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ ζπγαηξηθψλ ζε απηέο ηηο ρψξεο. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο πξσηνγελνχο έξεπλαο πνπ δηελήξγεζε ην ΗΟΒΔ, νη ζπγαηξηθέο ησλ ειιεληθψλ πνιπεζληθψλ επηρεηξήζεσλ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ νκίισλ ηνπο, παξάγνληαο ην 40% ησλ πσιήζεσλ κέζσ επελδπηηθά εληζρπκέλσλ παξαγσγηθψλ κνλάδσλ. πγρξφλσο, απνηεινχλ δπλακηθνχο νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο ζηηο ρψξεο ππνδνρήο ηνπο δεδνκέλνπ φηη είλαη ζεκαληηθνί εξγνδφηεο αιιά θαη επελδπηέο πξνσζψληαο ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ αλάπηπμε ησλ ρσξψλ ππνδνρήο. Απφ ηελ έξεπλα πξνθχπηεη φηη ην θπξηφηεξν θίλεηξν ίδξπζεο / εγθαηάζηαζεο ησλ ζπγαηξηθψλ ειιεληθψλ πνιπεζληθψλ νκίισλ είλαη ε αλαδήηεζε λέσλ αγνξψλ θαη σο επηκέξνπο θίλεηξα θαηαγξάθνληαη ε αλαδήηεζε ζηξαηεγηθψλ πφξσλ αιιά θαη ν ζπλδπαζκφο ησλ δπν θηλήηξσλ καδί. Απηφ ην ζπκπέξαζκα εληζρχεηαη θαη απφ ην απνηέιεζκα φηη νη ζπγαηξηθέο θαινχληαη λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο φρη κφλν ηεο ρψξαο ππνδνρήο (κε ην ζηελφ γεσγξαθηθφ πεξηνξηζκφ) αιιά λα αλαπηχμνπλ 71

73 θαη άιιεο αιινδαπέο αγνξέο ζνλ αθνξά ηα θίλεηξα δηεζλνπνίεζεο αλά γεσγξαθηθή πεξηνρή παξαηεξείηαη φηη ζηα Βαιθάληα ε χπαξμε ζπγαηξηθψλ θαίλεηαη λα ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ αληαγσληζηηθή ζέζε ηεο επηρείξεζεο ζηελ Διιάδα αιιά θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ ρακειφηεξνπ παξαγσγηθνχ θφζηνπο ζηηο ρψξεο απηέο. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ ζπγαηξηθψλ, αλεμαξηήησο θιάδνπ δξαζηεξηνπνίεζεο θαη πεξηνρήο ππνδνρήο, εμεηδηθεχεηαη ζηελ παξαγσγή ηειηθψλ πξντφλησλ κε ζηφρν ηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή. Αλαιχνληαο πεξηζζφηεξν ηνλ ηχπν ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο δηαπηζηψζεθε φηη ηα πξντφληα πνπ παξάγνληαη απφ ηηο ζπγαηξηθέο είλαη κελ παξφκνηα κε απηά πνπ παξάγνληαη γηα ηελ ειιεληθή αγνξά αιιά πξνζαξκφδνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ αγνξψλ ππνδνρήο απνηππψλνληαο κε ζαθήλεηα ηελ πίεζε ηνπ δηεζλνχο αληαγσληζκνχ πνπ απαηηεί απφ ηηο επηρεηξήζεηο πεξηζζφηεξε αληαπνθξηζηκφηεηα ζηηο ηδηαίηεξεο θαηαλαισηηθέο ζπλζήθεο ησλ ρσξψλ ππνδνρήο. Απφ ηελ αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ πξνθχπηεη επίζεο φηη ζηξαηεγηθνχ ηχπνπ απνθάζεηο, φπσο απηέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηρεηξεζηαθή ζηξαηεγηθή, θαζνξίδνληαη απνθιεηζηηθά ζε επίπεδν κεηξηθήο, ελψ ιεηηνπξγηθνχ ηχπνπ απνθάζεηο (γηα παξάδεηγκα ζρέζεηο κε πειάηεο) θαζνξίδνληαη ζε επίπεδν ζπγαηξηθήο. Άξα, ε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ αληηθαηνπηξίδεη ηππνπνηεκέλεο ζπγαηξηθέο πνπ θαινχληαη λα εθαξκφζνπλ κηα θεληξηθή ζρεδηαζκέλε ζηξαηεγηθή δηεζλνπνίεζεο. Ζ νηθνλνκηθή επξσζηία ησλ Διιεληθψλ Πνιπεζληθψλ απνηππψλεη ηηο ζσζηέο ζηξαηεγηθέο επηινγέο ηνπ παξειζφληνο. Μηα θαιή ζπλέρεηα, ζα πξνέηξεπε απηέο επηρεηξήζεηο λα αθνινπζήζνπλ κηα αληηθπθιηθή ζηξαηεγηθή ζηηο ρψξεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη θαη φρη κφλν, πνπ ζα εληζρχζεη ηνλ εμσζηξεθή ραξαθηήξα ηνπο εθκεηαιιεπφκελεο ζπκθέξνπζεο επελδπηηθέο επθαηξίεο ηνπ ζήκεξα, ηηο νπνίεο αλαπηχμνπλ νξγαληθά κε ηηο δηθέο ηνπο δπλάκεηο, κε ζηφρν ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηεο επηρείξεζεο καθξνπξφζεζκα. πκπεξαζκαηηθά, ε δπλαηφηεηα ησλ ειιεληθψλ πνιπεζληθψλ επηρεηξήζεσλ λα πξνρσξήζνπλ ζε αλαδηαξζξψζεηο κέζσ ησλ ζπγαηξηθψλ ηνπο, ηνπο δίλεη έλα ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο. 72

74 Β ΜΔΡΟ. ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΜΔΛΔΣΖ Δηζαγσγή Με ηελ παξνχζα εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα, εζηηάδνπκε ζηελ δηεξεχλεζε θαη αμηνιφγεζε ρξεκαηννηθνλνκηθψλ εξγαιείσλ θαη κεγεζψλ,πνπ αθνξνχλ ηελ Υξεκαηνδφηεζε θαη Αλάπηπμε ησλ Διιεληθψλ Δηζεγκέλσλ. Απηά ζα πξνθχςνπλ απφ ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πνπ ζπιιέμακε κε ηελ Πξσηνγελή Έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζακε ( κέζνδνο Δξσηεκαηνινγίνπ ) θαζψο θαη απφ άιιεο πεγέο φπσο Γεκνζηεπκέλεο Οηθνλνκηθέο Καηαζηάζεηο, ΗΟΒΔ, Δπηηξνπή Κεθαιαηαγνξάο, Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ θ.ι.π. Γηα ηελ δηεξεχλεζε ησλ κεγεζψλ: θχθινο εξγαζηψλ, ξπζκφο αλάπηπμεο ( εηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο πσιήζεσλ ε ελαιιαθηηθφο ηξφπνο), αξηζκφο εξγαδνκέλσλ,πνζνζηά Πεγψλ Υξεκαηνδφηεζεο ρξεζηκνπνηήζακε σο ρξνληθή βάζε ηα Έηε 2004, 2007 θαη 2010 σο αληηπξνζσπεπηηθά έηε ησλ θάζεσλ ηνπ Οηθνλνκηθνχ Κχθινπ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, πνπ κε ην δηαθνξεηηθφ Μάθξν- θαη Μηθξν-πεξηβάιινλ, έρνπλ επεξεάζεη ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ επηρεηξήζεσλ σο πξνο ην εμεηαδφκελν ζέκα. Πξνθεηκέλνπ λα δνχκε ηελ Γηαθνξνπνίεζε θαη ηελ Δμέιημε, ζηελ Υξεκαηνδνηηθή θαη Αλαπηπμηαθή ηξαηεγηθή ησλ Διιεληθψλ Δηζεγκέλσλ θαζψο θαη ηνπο Παξάγνληεο πνπ ηηο επεξεάδνπλ, επηιέμακε ηα ρξνληθά δηαζηήκαηα , θαη 2010-ζήκεξα. Δηδηθά γηα ηελ απνηχπσζε ηεο Αλαπηπμηαθήο ηξαηεγηθήο επηιέμακε ην ρξνληθφ δηάζηεκα Υαξαθηεξηζηηθά ησλ Οηθνλνκηθψλ Δηψλ 2004, 2007 θαη Αλαθέξνπκε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θάζε Έηνπο (Πεξηεθηηθή Αλάιπζε ησλ Βαζηθψλ Οηθνλνκηθψλ Γεηθηψλ θαη ηνπ Δπηρεηξεκαηηθνχ Κιίκαηνο),πνπ πηζαλφλ επεξέαζε θαη ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ εμεηαδφκελσλ εηζεγκέλσλ επηρεηξήζεσλ. 73

75 2004 ΒΑΗΚΟΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΗ ΓΔΗΚΣΔ-ΚΛΗΜΑ Ρπζκφο αλάπηπμεο ΑΔΠ ζε ζηαζεξέο ηηκέο 2000(% κεηαβνιήο ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο) = 4,4% Πιεζσξηζκφο (εηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο ηνπ Δλ.Γ.Σ.Κ) = 3,0% Δπηρεηξεκαηηθέο Δπελδχζεηο (αθαζάξηζηεο επελδχζεηο παγίνπ θεθαιαίνπ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ σο % ηνπ ΑΔΠ)= 18,5% Άκεζεο Ξέλεο Δπελδχζεηο(κέζε αμία εηζξνψλ θαη εθξνψλ άκεζσλ μέλσλ επελδχζεσλ σο πξνο ην ΑΔΠ επί 100) =0,7% Σν 2004 ην δηεζλέο νηθνλνκηθφ θιίκα εκθαλίδεηαη βειηησκέλν παξά ηηο αβεβαηφηεηεο πνπ δεκηνχξγεζε ε άλνδνο ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ε παγθφζκηα δξαζηεξηφηεηα ηξέρεη κε ξπζκφ πεξίπνπ 5% ελψ ζηελ Δπξσδψλε ν ξπζκφο αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ έθζαζε ην 2%. Σν θιίκα θαη νη Οηθνλνκηθέο Δμειίμεηο ζηελ Διιάδα επεξεάζζεθαλ ζεηηθά απφ ηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο ηδίσο ηνπο πξψηνπο κήλεο, φκσο ζηελ ζπλέρεηα παξαηεξήζεθε επηβξάδπλζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαηά ην δεχηεξν εμάκελν θαη απηφ απνηππψζεθε θαη ζην ζρεηηθφ Γείθηε Οηθνλνκηθνχ Κιίκαηνο πνπ ππνρψξεζε ζηα επίπεδα ηνπ πξνεγνχκελνπ Έηνπο(102,5 γηα φιν ην έηνο). Ζ ηδησηηθή θαηαλάισζε απμήζεθε θαηά 3,3% ηξνθνδνηνχκελε απφ ηελ ζπλερηδφκελε πνιηηηθή ησλ ρακειψλ επηηνθίσλ θαη ηελ απειεπζέξσζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ΒΑΗΚΟΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΗ ΓΔΗΚΣΔ -ΚΛΗΜΑ Ρπζκφο Αλάπηπμεο ΑΔΠ ζε ζηαζεξέο ηηκέο 2000 = 4,3% Πιεζσξηζκφο = 3,0% Δπηρεηξεκαηηθέο Δπελδχζεηο =17,5 % Άκεζεο Ξέλεο Δπελδχζεηο =1,2% Σν 2007 ε παγθφζκηα νηθνλνκία αλαπηχρζεθε κε ηδηαίηεξα ηαρχ ξπζκφ (4,9%). Ζ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ ΔΔ-27 θαη ζηελ Δπξσδψλε δηαηήξεζε ην δπλακηζκφ ηεο ην 2007 ηξνθνδνηνχκελε θπξίσο απφ ηελ εγρψξηα δήηεζε θαη ηελ εχξσζηε παγθφζκηα νηθνλνκηθή κεγέζπλζε. Ζ επίδξαζε δπζκελψλ παξαγφλησλ, φπσο ε άλνδνο ηεο δηεζλνχο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ, θαζψο θαη ε αλαηαξαρή ζηηο παγθφζκηεο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο θαίλεηαη φηη ππήξμε ζρεηηθά πεξηνξηζκέλε. 74

76 Κηλεηήξηνο κνριφο αλάπηπμεο ζηελ ΔΔ-27 θαη ζηελ Δπξσδψλε ήηαλ ε ηδησηηθή θαηαλάισζε, ελψ νη θεθαιαηνπρηθέο επελδχζεηο ππνζηεξίδνληαλ απφ ηελ θαιή ρξεκαηννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ επηρεηξήζεσλ θαη απφ ηηο επλντθέο πξνζδνθίεο γηα ηελ εμέιημε ηεο δήηεζεο. Οη θπξηφηεξνη παξάγνληεο πνπ ελίζρπζαλ ηελ ηδησηηθή θαηαλάισζε ήηαλ ε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο ησλ λνηθνθπξηψλ. Ο δείθηεο νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ζηελ Διιάδα ην 2007 δηακνξθψλεηαη θαηά κέζν φξν ζηηο 107,7 κνλάδεο έλαληη 103 κνλάδεο ην 2006, ελψ θηλείηαη ζε πςειφηεξα επίπεδα θαη απφ ην καθξνρξφλην κέζν φξν ηνπ ( ). Σν νηθνλνκηθφ θιίκα βειηηψλεηαη ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο θαζψο νη αληίζηνηρνη δείθηεο πξνζδνθηψλ θηλνχληαη θαηά κέζν φξν ζε πςειφηεξα ησλ πεξπζηλψλ επίπεδα. Ο ηνκέαο ηνπ Ληαληθνχ Δκπνξίνπ είλαη απηφο ζηνλ νπνίν ζεκεηψλεηαη ην 2007 ε κεγαιχηεξε βειηίσζε ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο, ελψ αλάινγν είλαη θαη ην θιίκα ζηηο Τπεξεζίεο, αιιά θαη ηε Βηνκεραλία,κε ηνπο αληίζηνηρνπο δείθηεο επηρεηξεκαηηθψλ πξνζδνθηψλ λα ππεξηεξνχλ θαη ζε ζρέζε κε ηνπο καθξνρξφληνπο κέζνπο φξνπο ηνπο ( ). Δμαίξεζε ζπληζηνχλ νη Καηαζθεπέο. Παξά ηε ζεκαληηθή επηβξάδπλζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2007, ε γεληθή απνηίκεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο γηα ηε ρξνληά πνπ πέξαζε είλαη ζεηηθή. Ζ ηζρπξή εγρψξηα δήηεζε ηξνθνδνηνχκελε απφ ηελ πηζησηηθή επέθηαζε παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηαηήξεζε ηεο αλνδηθήο πνξείαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, σζηφζν ε αλαπηπμηαθή πνξεία ππνζηεξίδεηαη θαη απφ ζεηηθέο εμειίμεηο ζηελ απαζρφιεζε θαη ζηελ άλνδν ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ ΒΑΗΚΟΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΗ ΓΔΗΚΣΔ -ΚΛΗΜΑ Ρπζκφο Αλάπηπμεο ΑΔΠ ζε ζηαζεξέο ηηκέο 2000 = - 4,5% Πιεζσξηζκφο = 4,7% απφ 1,2% ην 2009 Δπηρεηξεκαηηθέο Δπελδχζεηο 11, 9% Άκεζεο Ξέλεο Δπελδχζεηο γηα ην 2010 δελ είλαη δηαζέζηκα αιιά γηα ην 2009 είλαη 0,7% 75

77 Σν Έηνο 2010 ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ εμαζζέληζε ηεο αλάπηπμεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο (5% ην2010), ηνπο θιπδσληζκνχο ζηα δεκφζηα νηθνλνκηθά ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσδψλεο ελψ ε χθεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θιηκαθψζεθε πεξαηηέξσ κε απνηέιεζκα ζην ζχλνιν ηνπ έηνπο ε πηψζε ηνπ Α.Δ.Π. λα θζάλεη ην 4,5% απφ 2% πνπ ήηαλ ην Ο δείθηεο νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ζηελ Διιάδα ην 2010 ζεκεηψλεη πεξαηηέξσ ππνρψξεζε θαη δηακνξθψλεηαη θαηά κέζν φξν ζηηο 63 κνλάδεο,ζηελ Βηνκεραλία νη πξνβιέςεηο παξαγσγήο επηδεηλψλνληαη θαη ππνρσξνχλ ζεκαληηθά νη δείθηεο Καηαλαισηηθήο εκπηζηνζχλεο. ε απηφ ην θιίκα,νη επηδφζεηο ησλ Διιεληθψλ εηζεγκέλσλ επηρεηξήζεσλ δηαγξάθνπλ θαηηνχζα πνξεία, ιφγσ ηεο δηάξθεηαο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ηεο χθεζεο πνπ έρεη πιήμεη ηελ εγρψξηα αγνξά θαη έρεη άκεζα αξλεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ θαηαλάισζε θαη ζηηο επελδχζεηο. εκαληηθή πιεξνθφξεζε γηα ηελ πνξεία ηεο νηθνλνκίαο, εηδηθά γηα ηελ Δπξσδψλε, απνηειεί ε πνξεία ηνπ πξφδξνκνπ δείθηε νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο -COIN πνπ δεκνζηεχεη ην Center of Economic Policy Research (CEPR) θαη ε Σξάπεδα ηεο Ηηαιίαο ζε κεληαία βάζε θαη ζπληζηά πξφβιεςε ηεο εμέιημεο ηνπ ΑΔΠ. Ο δείθηεο ζπλζέηεη πιήζνο νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ φπσο βηνκεραληθή παξαγσγή, ηηκέο, ζηνηρεία απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο, θαζψο θαη ρξεκαηννηθνλνκηθά ζηνηρεία θαη παξαηεξνχκε ηελ πνξεία ηνπ ζην παξαθάησ Γηάγξακκα 10, ζην νπνίν ππάξρνπλ δχν έληνλεο θνξπθέο ην 2004 θαη ην 2007(πςειφηεξε) ελψ απφ ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2007 αξρίδεη ε θάκςε ηνπ δείθηε. Γηάγξακκα 10. Μεληαίνο Γείθηεο -CΟΗΝ ηνπ CEPR. Πεγή: CEPR 76

78 Θεσξία θαη Μεζνδνινγία ηεο Έξεπλαο Αλάκεζα ζηηο δηάθνξεο κεζφδνπο έξεπλαο, επηιέμακε σο βαζηθφ εξγαιείν ην εξσηεκαηνιφγην. Σν εξσηεκαηνιφγην πεξηέρεη κηα ζεηξά δνκεκέλσλ εξσηήζεσλ νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ζεηξά θαη ζηηο νπνίεο ν εξσηψκελνο θαιείηαη λα απαληήζεη γξαπηά (Εαθεηξίνπ, 2003). Σα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα ησλ εξσηεκαηνινγίσλ είλαη: -ηνηρίδνπλ θζελφηεξα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο θαη είλαη ε ιηγφηεξν ρξνλνβφξα κέζνδνο. -Μπνξνχλ λα ζηαινχλ ζε κεγάιν αξηζκφ απνδεθηψλ θαη είλαη εχθνιε ε θαηαζθεπή θαη ε ρξήζε ηνπ. -Οη εξσηψκελνη κπνξνχλ λα εθθξαζηνχλ ειεχζεξα(έιιεηςε άκεζεο επηθνηλσλίαο). -Σππνπνηεκέλνη ηξφπνη αλάιπζεο ηνπ πιηθνχ. -Ο εξεπλεηήο δελ κπνξεί λα επεξεάζεη ηηο απαληήζεηο. Σα θπξηφηεξα κεηνλεθηήκαηα ησλ εξσηεκαηνινγίσλ είλαη: -Ο εξεπλεηήο δελ είλαη ζε ζέζε λα απνζαθελίζεη ηηο αλνηρηέο εξσηήζεηο. -Τπνρξεψλεη ηνλ εξσηεζέληα λα απαληήζεη κε έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν. Με βάζε ηα πιενλεθηήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη πην πάλσ, θξίζεθε φηη ην εξσηεκαηνιφγην είλαη ην θαηαιιειφηεξν κέζν γηα ηελ δηεθπεξαίσζε απηήο ηεο εξεπλεηηθήο κειέηεο. ηελ ζπλέρεηα πεξηγξάθεηαη, ε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ θαηάξηηζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Σν εξσηεκαηνιφγην απνηειεί ην κέζνλ επηθνηλσλίαο (interface) κεηαμχ ηνπ εξεπλεηή θαη ησλ εξσηψκελσλ, κε άκεζν ή έκκεζν ηξφπν, αλάινγα κε ηε κέζνδν ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ. Ζ θαηάξηηζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ιφγσ ησλ ηδηνηήησλ πνπ έρεη, απνηειεί ηελ πιένλ θξίζηκε θαη ιεπηή εξγαζία, θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ επηηπρία κηαο ζηαηηζηηθήο έξεπλαο. 77

79 Λέγεηαη ραξαθηεξηζηηθά φηη θακία ζηαηηζηηθή έξεπλα δελ κπνξεί λα είλαη θαιχηεξε απφ ην εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζ απηή (Παξαζθεπφπνπινο, 1993). Με ηε θξάζε απηή ηνλίδεηαη ην γεγνλφο φηη, ζε κηα έξεπλα αθφκε θαη αλ εθαξκνζηεί απνηειεζκαηηθφ ζρέδην δεηγκαηνιεςίαο ή ε πιένλ ελδεδεηγκέλε αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ,δελ είλαη δπλαηφλ λα εμάγνπκε ζσζηά ζπκπεξάζκαηα αλ ιάβακε κε ζπγθξίζηκεο απαληήζεηο απφ έλα αθαηάιιειν εξσηεκαηνιφγην κε αζαθείο εξσηήζεηο. Καηάξηηζε εξσηήζεσλ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ Γηα ηελ θαηάξηηζε ηνπ θαηάιιεινπ εξσηεκαηνινγίνπ ζα πξέπεη λα έρνπλ πξνεγεζεί νη αθφινπζεο ελέξγεηεο : -Πξνζδηνξηζκφο θαη εμεηδίθεπζε ηνπ ζηφρνπ ηεο έξεπλαο. -Δπηινγή ηεο κεζφδνπ ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ. -Καηαλφεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ εξσηψκελσλ. πσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, ν πξνζδηνξηζκφο θαη ε εμεηδίθεπζε ηνπ ζηφρνπ ηεο έξεπλαο είλαη νη έλλνηεο πνπ πξέπεη λα θαζνξηζηνχλ πξψηεο, θαζψο πάλσ ζε απηέο ζα ζηεξηρζεί ε δηακφξθσζε ησλ εξσηήζεσλ (Ρφληνο θαη Παπάλεο, 2007). Γεκηνπξγία εξσηεκαηνινγίνπ Γηα ηε δεκηνπξγία ελφο εξσηεκαηνινγίνπ πξέπεη λα ιάβνπκε ππ φςηλ καο νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά ψζηε λα απνηειεί κηα επηηπρεκέλε θαη νξζή έξεπλα: (Javeau, 2000). -Πιεξφηεηα, αθήλεηα, πλνρή θαη θαηάιιειε δνκή. -Να πεξηιακβάλεη εξσηήκαηα ειέγρνπ. -Να είλαη θαηά ην δπλαηφλ ζχληνκν. -Να έρεη ηειεηφηεηα παξνπζίαζεο απφ ηερληθήο πιεπξάο. -Να πεξηιακβάλεη βαζηθέο νδεγίεο ζπκπιήξσζεο θαη ελλνηνινγηθέο επεμεγήζεηο. -Να επηδέρεηαη θσδηθνγξαθηθή θαη κεραλνγξαθηθή επεμεξγαζία. 78

80 Σν κέγεζνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ Δπηιέμακε ην εξσηεκαηνιφγην καο λα είλαη ζχληνκν. Δξσηεκαηνιφγηα ηα νπνία επεθηείλνληαη ζε κεγάιν αξηζκφ εξσηεκάησλ θνπξάδνπλ ηνλ εξσηψκελν ή ηνπ δεκηνπξγνχλ ηελ αίζζεζε φηη ζα ράζεη πνιχ ρξφλν θαη είλαη δπλαηφλ λα κελ απαληεζνχλ (Ρφληνο θαη Παπάλεο, 2007) ελψ ζχκθσλα κε ηνλ Pierro (2000), έλα κεγάιν εξσηεκαηνιφγην είλαη εμαξρήο απνζαξξπληηθφ. Σν κέγεζνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ γίλεηαη εθ πξψηεο φςεσο αληηιεπηφ απφ ηνλ φγθν ησλ ζειίδσλ ηνπ θαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ εξσηήζεσλ. Έηζη κεηψζακε ην κέγεζνο ζε ζειίδεο ρξεζηκνπνηψληαο ηελ θαηάιιειε γξακκαηνζεηξά ελψ πεξηνξίζακε ην πιήζνο ησλ εξσηήζεσλ, ζηνλ αλαγθαίν θαη απαξαίηεην αξηζκφ. Αθφκε, απνθαζίζηεθε νη εξσηήζεηο λα είλαη ζπλνπηηθέο θαη πεξηεθηηθέο ψζηε λα ζπκπιεξψλνληαη εχθνια. Έγηλε πξνζπάζεηα λα απνθεπρζνχλ άζθνπεο θαη ρσξίο λφεκα εξσηήζεηο ψζηε ην ηθαλνπνηεηηθφ ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ λα επαξθεί γηα ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα. Σέινο, πξνζπαζήζακε φρη κφλν λα θεξδίζνπκε ηελ πξψηε εληχπσζε ησλ εξσηψκελσλ, αιιά θαη ην εξσηεκαηνιφγην λα γίλεη φζν ηνλ δπλαηφλ ιηγφηεξν θνξηηθφ θαη ρξνλνβφξν. Μέζνδνο ζπκπιήξσζεο εξσηεκαηνινγίνπ Τπάξρνπλ ηέζζεξηο κέζνδνη ζπκπιήξσζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ 1. πποζωπική ζυνένηευξη, 2. ηηλεθωνική ζυνένηευξη και 3. ηο αποζηελλόμενο ηαχυδπομικά επωηημαηολόγιο και 4. ηο αποζηελλόμενο με . Παξαθάησ εμεηάδνπκε αλαιπηηθά ηηο κεζφδνπο έηζη ψζηε λα επηιέμνπκε απηήλ πνπ ηαηξηάδεη πεξηζζφηεξν ηνπο ζθνπνχο θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο εξεπλεηηθήο καο κειέηεο. 79

81 1. Πξνζσπηθή ζπλέληεπμε. Πιενλεθηήκαηα : -Δπηηπγράλεηαη πςειφο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ εξεπλεηή θαη ησλ εξσηψκελσλ κε απνηέιεζκα λα θαηαιήγνπλ ζε πην πιήξε θαη ζπλεπή ζηνηρεία. Μεηνλεθηήκαηα : -Καιά εθπαηδεπκέλνο εξεπλεηήο. -Υακειή αληαπφθξηζε. 2. Σειεθσληθή ζπλέληεπμε. Πιενλεθηήκαηα : -Δίλαη απιή θαη φρη δαπαλεξή Μεηνλεθηήκαηα : -Δίλαη κηα απνηειεζκαηηθή ηερληθή ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ αιιά κφλν ζε πεξηνρέο φπνπ ε ηειεθσληθή επηθνηλσλία είλαη δηαδεδνκέλε θαη ε ηειεθσληθή ζπλέληεπμε ρξεζηκνπνηείηαη κε ζπλερψο απμαλφκελν ξπζκφ, φπσο π.ρ. ζηελ νπεδία. -Ο εξσηψκελνο κπνξεί νπνηεδήπνηε αλ ελνριεζεί απφ ηελ ζπλέληεπμε λα ηελ ζηακαηήζεη, ελψ ζε κηα πξνζσπηθή ζπλέληεπμε είλαη πην δχζθνιν. 3. Σν απνζηειιφκελν ηαρπδξνκηθά ή κε εξσηεκαηνιφγην Πιενλεθηήκαηα : -Υακειφ θφζηνο Μεηνλεθηήκαηα : -Μηθξφο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο εξεπλεηέο -Μηθξφ πνζνζηφ ζπκπιήξσζεο ησλ εξσηεκαηνινγίσλ. Ο ηξφπνο απηφο ζπγθέληξσζεο ζηνηρείσλ είλαη πνιχ απνηειεζκαηηθφο φηαλ απεπζπλφκαζηε ζε πιεζπζκφ πςεινχ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ θαη ζε κέιε εηδηθψλ θαηεγνξηψλ. Ζ κέζνδνο ζπκπιήξσζεο πιηθνχ πνπ επηιέρηεθε γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε έξεπλα είλαη κε ζε ζπλδπαζκφ κε ηειεθσληθή επηθνηλσλία ππνζηεξηθηηθά.έηζη ηα εξσηεκαηνιφγηα απεζηάιεζαλ κέζσ ζηηο επηρεηξήζεηο κεηά απφ ηειεθσληθή επηθνηλσλία, ε νπνία σο ζηφρν είρε αθελφο ηελ ελεκέξσζε ηεο επηρείξεζεο, αθεηέξνπ ηνλ εληνπηζκφ ηνπ θαηαιιειφηεξνπ θαη πιένλ ζπλεξγάζηκνπ ζηειέρνπο. 80

82 ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο σο θαηαιιειφηεξν ζηέιερνο ζεσξήζεθε ν Οηθνλνκηθφο Γηεπζπληήο ε άιιν ππεχζπλν Υξεκαηννηθνλνκηθφ ηέιερνο. Δπίζεο αθνινχζεζαλ θαη άιιεο ηειεθσληθέο επηθνηλσλίεο κε ζθνπφ ηελ παξνρή δηεπθξηλίζεσλ θαη ηελ ππελζχκηζε γηα ηελ απνζηνιή ησλ απαληήζεσλ. Παξνπζίαζε εξσηεκαηνινγίνπ Καηά ην ζρεδηαζκφ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ιήθζεθαλ ππφςε νη βαζηθέο αξρέο ζρεδηαζκνχ, έηζη ψζηε λα είλαη φζν ην δπλαηφ πην ζαθή ηα δεηνχκελα ζηνηρεία θαη πην αμηφπηζηα ηα απνηειέζκαηα γηα ηελ νινθιήξσζε κηαο ζσζηήο θαη επηζηεκνληθήο κειέηεο. Σν εξσηεκαηνιφγην πεξηιακβάλεη ηφζν πνηνηηθέο φζν θαη πνζνηηθέο εξσηήζεηο θαη ρξεζηκνπνηήζεθαλ θπξίσο δχν ηχπνη εξσηήζεσλ, αλνηρηέο θαη θιεηζηέο. εηξά ησλ εξσηήζεσλ ηελ ζεηξά πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ δηάηαμε ησλ εξσηήζεσλ κέζα ζην εξσηεκαηνιφγην πξνζπαζήζακε λα αθνινπζήζνπκε ηηο γεληθέο αξρέο : -Δξσηήζεηο ζηνηρείσλ ηαπηφηεηαο θαη γεληθά κεγέζε ζπγθεληξψλνληαη ζηελ αξρή, έηζη ψζηε ε πξψηε εληχπσζε πνπ ζρεκαηίδεη ν εξσηψκελνο λα είλαη ζεηηθή. -Δχθνιεο εξσηήζεηο ζηελ αξρή, θαηάιιειεο λα επαηζζεηνπνηήζνπλ θαη λα πξνθαιέζνπλ ελδηαθέξνλ ζηνλ εξσηψκελν. Οη δχζθνιεο εξσηήζεηο ζην ηέινο νπφηε είλαη δχζθνιν λα αξλεζεί λα απαληήζεη. -Οη εξσηήζεηο πνπ αλαθέξνληαη ζην ίδην ζέκα λα είλαη ζπγθεληξσκέλεο ζε ελφηεηεο, θαη νη εξσηήζεηο γεληθνχ ηχπνπ λα πξνεγνχληαη ησλ εηδηθψλ έηζη ψζηε ην εξσηεκαηνιφγην λα έρεη κία φςε ζπλαθή θαη ινγηθή γηα λα κελ ληψζεη ν εξσηψκελνο φηη εθηξνρηάδεηαη (Javeau, 2000). 81

83 Σν εξσηεκαηνιφγην, απνηειείηαη απφ 14 εξσηήζεηο πνπ βαζίζηεθαλ ζε δχν ζεκαηηθέο ελφηεηεο : Σν πξψην κέξνο ηνπ Δξσηεκαηνινγίνπ πεξηιακβάλεη εξσηήζεηο νη νπνίεο αθνξνχλ ηα Γεληθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία θαη ηελ Σαπηφηεηα ηεο Δπηρείξεζεο φπσο ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηεο, ηνλ ξπζκφ αλάπηπμεο ( εηήζηνο ξπζκφο κεηαβνιήο πσιήζεσλ ε ελαιιαθηηθφο ηξφπνο), ηνλ αξηζκφ εξγαδνκέλσλ θαζψο θαη ηελ ηξαηεγηθή Αλάπηπμεο πνπ αθνινχζεζε ε επηρείξεζε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Δπηιέμακε λα δηεξεπλήζνπκε ηα κεγέζε ζε επίπεδν Οκίισλ, πξνθεηκέλνπ λα πεξηιεθζνχλ φιεο νη δπλαηέο κνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο αιιά λα γίλεη απνηχπσζε επξείαο γθάκαο ηξαηεγηθψλ Αλάπηπμεο αθνινπζνχληαη. ην δεχηεξν αληρλεχεηαη ε Υξεκαηνδφηεζε ησλ Δηζεγκέλσλ αλαπηπρζνχλ θαη νη Παξάγνληεο πνπ ηηο πεξηνξίδνπλ. Δηδηθφηεξα, δηεξεπλψληαη ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ νη επηρεηξήζεηο γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηελ ιεηηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμή ηνπο ( κνξθέο ρξεκαηνδφηεζεο, επηινγή θαηάιιεισλ ζηξαηεγηθψλ γηα ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηνπο θιάδνπο πνπ αλήθνπλ κε ζηφρν ηελ απφθηεζε ηεο θαηάιιειεο ρξεκαηνδφηεζεο ε ηελ επίηεπμε αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο) ελψ θαηαγξάθνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη επηρεηξήζεηο ζηελ πξνζπάζεηα ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο θαη νη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ εκπφδηζαλ ηελ αλάπηπμή ηνπο. ην ηέινο ηνπ Δξσηεκαηνινγίνπ ππάξρεη ελφηεηα γηα ρφιηα, Παξαηεξήζεηο θαη Τπνδείμεηο. Έλα ζεκαληηθφ βήκα ηεο επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ κεηά απφ ηε ζπιινγή, ηνλ έιεγρν θαη ηελ θσδηθνπνίεζή ηνπο είλαη ε δηαδηθαζία πνπ είλαη γλσζηή ζαλ πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή (descriptive statistics). Απηή αλαθέξεηαη ζηελ πεξηιεπηηθή θαη ζπκππθλσκέλε παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ κε ηξφπν ηέηνην, ψζηε λα έρνπκε κία επνπηηθή πξψηε εηθφλα ησλ ηάζεσλ θαη ησλ ζρέζεσλ πνπ δηέπνπλ ηηο κεηαβιεηέο ηνπ πξνβιήκαηφο καο. Αθφκε, κε ηελ πεξηιεπηηθή παξνπζίαζε ησλ παξαηεξήζεσλ κπνξνχκε λα δηαηππψζνπκε θάπνηεο πξψηεο εηθαζίεο πνπ ζηε ζπλέρεηα ζα ειέγμνπκε κε αθφκε πην πξνεγκέλεο ζηαηηζηηθέο κεζφδνπο. 82

84 Γηα ηελ ζηαηηζηηθή πεξηγξαθή ηνπ Γείγκαηνο αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηηο παξαθάησ ηξείο κεζφδνπο: 1.ηαηηζηηθνχο πίλαθεο- θαηαλνκέο ζπρλνηήησλ. 2.Γηαγξάκαηα. 3.ηαηηζηηθά κέηξα. Σα ηαηηζηηθά κέηξα ππνινγίδνληαη απφ ηα δεδνκέλα θαη ε ηηκή ηνπο αληηπξνζσπεχεη θάπνηα ηάζε ε ζπκπεξηθνξά ηνπ Γείγκαηνο θαη ηα ζεκαληηθφηεξα πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε είλαη: Μέηξα θεληξηθήο ηάζεο ( Αξηζκεηηθφο κέζνο ή κέζε ηηκή (mean), Γηάκεζνο (median),δπηθξαηνχζα Σηκή (mode)), Μέηξα δηαζπνξάο( Δχξνο (range), Γηαθχκαλζε (variance),σππηθή Απφθιηζε (standard deviation)), Μέηξα ζρεηηθήο ζέζεο (Σεηαξηεκφξηα (quartiles)), Mέηξα ζρήκαηνο (Αζπκκεηξία ή ινμφηεηα (skewness), Κχξησζε(Kurtosis)). Ζ ηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε βνήζεηα ηνπ Excel θαη ηνπ ζηαηηζηηθνχ παθέηνπ SPSS. Αλάιπζε Απνηειεζκάησλ ηελ έξεπλα πνπ δηεμήρζε απφ ηνλ Ηαλνπάξην κέρξη θαη ηνλ Μάην ηνπ 2011,επηιέμακε φιεο ηηο Δηζεγκέλεο ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ Αζελψλ εθηφο ησλ επηρεηξήζεσλ ζηνπο θιάδνπο ησλ Σξαπεδψλ, Αζθαιεηψλ,Αθίλεηεο Πεξηνπζίαο θαη Υξεκαηννηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ πνπ ε ζπκπεξηθνξά ηνπο ζην εμεηαδφκελν ζέκα παξνπζηάδεη πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο ηνπ Υ.Α.Α. Δζηάιεζαλ ζπλνιηθά 242 εξσηεκαηνιφγηα, απφ ηα νπνία επηζηξάθεθαλ 17, δειαδή ην πνζνζηφ αληαπφθξηζεο ήηαλ 7%, ην νπνίν κε βάζε αληίζηνηρεο έξεπλεο θξίλεηαη κηθξφηεξν ησλ ζηαηηζηηθψλ απαηηήζεσλ (Παξαζθεπφπνπινο 1993, Pearce θαη Zehra, 1991, Henke, 1986). Έηζη ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί ε πεξηνξηζκέλε αληαπφθξηζε πνπ έδεημαλ νη απνδέθηεο ηεο έξεπλαο, ζηελ έγθαηξε θαη νινθιεξσκέλε απάληεζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ θαη απηφ παξά ηελ ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιακε. Σν εξσηεκαηνιφγην ηεο έξεπλαο παξνπζηάδεηαη ζπλεκκέλα ζην παξάξηεκα ηεο παξνχζαο κειέηεο. 83

85 Α ΜΔΡΟ. Σαπηφηεηα ηνπ δείγκαηνο - Γεληθά Οηθνλνκηθά ηνηρεία Με βάζε ηα ζηνηρεία πνπ καο δίλνπλ νη απαληήζεηο, ζην Ά κέξνο ηνπ Δξσηεκαηνινγίνπ, ε εξγαζία θαηαξρήλ δηεξεπλά γηα ηα έηε 2004, 2007 θαη 2010 ηελ εμέιημε βαζηθψλ Οηθνλνκηθψλ κεγεζψλ ( Κχθινο Δξγαζηψλ,Δηήζηνο Ρπζκφο Αλάπηπμεο, Αξηζκφο Δξγαδνκέλσλ ) ησλ 17 εηζεγκέλσλ επηρεηξήζεσλ ηνπ Γείγκαηνο πξνζδηνξίδνληαο παξάιιεια θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηαπηφηεηάο ηνπο. Οη εηζεγκέλεο ζην Υ.Α.Α. αθνινπζνχλ κε δηαθνξνπνηήζεηο, ζε γεληθέο γξακκέο ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ πνπ είλαη : -ε επίπεδν απαζρνινπκέλσλ αηφκσλ, ην κέζν κέγεζνο κηαο ειιεληθήο επηρείξεζεο είλαη κηθξφηεξν ηνπ αληίζηνηρνπ επξσπατθνχ. -ε επίπεδν θχθινπ εξγαζηψλ, νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο έρνπλ απφ ηα πην κηθξά πνζνζηά ζε επίπεδν κεγέζνπο ( κφλν έλα πνζνζηφ 1,5% έρνπλ θχθιν εξγαζηψλ πάλσ απφ 1.5 εθαη. ) ζε ζρέζε κε ηηο αληίζηνηρεο επξσπαηθέο. -Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ, γεληθά ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί Μ.Μ.Δ. ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο Βαζηιείαο ΗΗ. Οη Διιεληθέο Δηζεγκέλεο ζε έλα αξθεηά ζεκαληηθφ πνζνζηφ ππάγνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ Μεγάισλ Δπηρεηξήζεσλ. χκθσλα κε ην Νέν Δπνπηηθφ Πιαίζην ( Δ.Δ, Βαζηιεία ΗΗ ) νη επηρεηξήζεηο νξίδνληαη σο : -Μηθξέο θαη πνιχ Μηθξέο Δπηρεηξήζεηο( < 50 Δξγαδφκελνη θαη Δηήζηνο θχθινο εξγαζηψλ < 10 εθαη ) -Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (<250 Δξγαδφκελνη θαη Δηήζηνο θχθινο εξγαζηψλ < 50 εθαη ) -Μεγάιεο Δπηρεηξήζεηο( Δηήζηνο θχθινο εξγαζηψλ > 50 εθαη ). Μηα άιιε δηάθξηζε πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα ηηο εηζεγκέλεο εηαηξίεο, είλαη ζε: εηαηξίεο Μεγάιεο θεθαιαηνπνίεζεο, εηαηξίεο Μεζαίαο θαη Μηθξήο θεθαιαηνπνίεζεο,εηαηξίεο Υακειήο Γηαζπνξάο Δηδηθψλ Υαξαθηεξηζηηθψλ θαη εηαηξίεο ζηελ θαηεγνξία ηεο Δπηηήξεζεο. Δπίζεο κπνξεί λα γίλεη δηαρσξηζκφο ηνπο αλάινγα θαη κε ηνλ Κιάδν πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη. 84

86 Έλα κέηξν ηεο Σαπηφηεηαο ηνπ Γείγκαηνο πνπ απνηειεί ηαπηφρξνλα θξηηήξην ηνπ Μέγεζνο ησλ Δπηρεηξήζεσλ, είλαη ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ Απαζρνινχκελνπ Πξνζσπηθνχ.Δπεηδή ζηα δεδνκέλα ππάξρνπλ πνιιέο δηαθνξεηηθέο ηηκέο ζε κεγάιν εχξνο, ην νιηθφ δηάζηεκα ηεο κεηαβιεηήο δηαηξείηαη ζε θιάζεηο θαη θαηαγξάθεθε ε ζπρλφηεηα ησλ παξαηεξήζεσλ ζε θάζε θιάζε. Σν πιήζνο ησλ θιάζεσλ επηιέγεηαη ιακβάλνληαο ππφςηλ ην πιήζνο ησλ παξαηεξήζεσλ θαζψο θαη ηνλ ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν πξννξίδεηαη ε θαηαλνκή. Με βάζε ηνλ ηχπν ηνπ Sturges: k=1+3.2logn, φπνπ n ν αξηζκφο ησλ δεδνκέλσλ καο, ν αξηζκφο ησλ θιάζεσλ πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 5. Δπηιέγνπκε 7 θιάζεηο πξνθεηκέλνπ λα έρνκε πην νκαιή θαηαλνκή θαη ηα δεδνκέλα παξνπζηάδνληαη ζηνπο παξαθάησ Πίλαθεο 8 θαη 9 θαη ηα αληίζηνηρα Γηαγξάκκαηα 8 θαη 9. Πίλαθαο 8.Αξηζκφο Δξγαδνκέλσλ ζηηο Δηζεγκέλεο ηνπ Γείγκαηνο. Α/Α ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΟΛΟ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ Μ.Ο.ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ ΑΝΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΖ 1813, ,6 ΣΑΘΜΗΚΟ Μ.Ο. 1698,4 85

87 Πίλαθαο 9.Κιάζεηο Αξ. Δξγαδνκέλσλ ησλ Δηζεγκέλσλ ηνπ Γείγκαηνο. Κιάζεηο Δξγαδνκέλσλ Πνζνζηά 2004 Πνζνζηά 2007 Πνζνζηά ,00 0,00 0, ,88 5,88 11, ,88 11,77 5, ,65 5,88 23, ,41 35,29 23, ,41 29,41 23, ,77 11,77 11,77 100,00 100,00 100,00 Γηάγξακκα 8. Καηαλνκή επηρεηξήζεσλ κε βάζε ηνλ αξηζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπ Γείγκαηνο ,41 35,29 23, , ,88 5, Ποςοςτά 2004 Ποςοςτά 2007 Ποςοςτά 2010 χκθσλα κε ηα δεδνκέλα (Γηάγξακκα 8) νη επηρεηξήζεηο ηνπ δείγκαηνο, ην 2004 απαζρνινχζαλ ζε πνζνζηφ 29,4% απφ 501 έσο θαη ζην ίδην πνζνζηφ απφ 1001 έσο 4500 εξγαδφκελνπο ελψ ηα πνζνζηά είλαη ρακειά γηα ηηο θαηεγνξίεο απφ 11 έσο 50, 51έσο 150 θαη κεδεληθά κέρξη 10 εξγαδφκελνπο. Σν Έηνο 2007 παξαηεξείηαη αχμεζε ηεο Απαζρφιεζεο, αθνχ ε θαηεγνξία 501 έσο 1000 εξγαδφκελνη αλεβαίλεη ζε πνζνζηφ 35,29% ελψ ε θαηεγνξία 1001 έσο 1500 εξγαδφκελνη δηαηεξείηαη ζε πνζνζηφ 29,4% θαη ε θαηεγνξία 51 έσο 150 αλεβαίλεη ζε πνζνζηφ 11,77%. 86

88 Αληίζεηα ην Έηνο 2010,ιφγσ Ύθεζεο ηεο Οηθνλνκίαο έρνκε κείσζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ θαηεγνξηψλ 501 έσο 1000 εξγαδφκελνη θαη 1001 έσο 1500 εξγαδφκελνη ζην πνζνζηφ 23,53% ( κηθξφηεξν θαη απφ ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ην 2004 ) θαη κεηαηφπηζε ζηίο θαηεγνξίεο 150 έσο 500 πνπ αλεβαίλεη ζε πνζνζηφ 23,53% θαη 11 έσο 50 πνπ αλεβαίλεη ζε πνζνζηφ 11,77%( κείσζε ηεο Απαζρφιεζεο). πλνιηθά θαη ζηα ηξία Έηε, ε πιεηνςεθία ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ δείγκαηνο αλήθεη θπξίσο ζηηο δχν απφ ηηο επηά θαηεγνξίεο (501 έσο 1000 θαη 1001 έσο 1500 εξγαδφκελνη) ελψ δελ ππάξρεη επηρείξεζε κέρξη 10 εξγαδφκελνπο. Δπίζεο ζχκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηνπ Πίλαθα 8, αλ δνχκε ηελ Δμέιημε ηνπ Αξηζκνχ ησλ Δξγαδνκέλσλ σο Μέηξν ηνπ Μεγέζνπο ησλ Δπηρεηξήζεσλ, ζα παξαηεξήζνπκε φηη απφ ην 2004 κέρξη ην 2010, ηφζν ην χλνιν ησλ Δξγαδνκέλσλ φζν θαη ν Μέζνο ξνο ηνπο παξνπζηάδνπλ έληνλε ηάζε Μείσζεο ( ζε έμη ρξφληα νη ζέζεηο εξγαζίαο κεηψζεθαλ θαηά 4200 θαη ν κέζνο φξνο αλά επηρείξεζε θαηά 240), φπσο αλαπαξηζηάλεηαη θαη ζην παξαθάησ Γηάγξακκα 9. Γηάγξακκα 9. Δμέιημε πλφινπ θαη Μ.Ο. Δξγαδνκέλσλ 1567 Μ.Ο. ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΝΟΛΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

89 Ωο αλαθνξά ηελ Σαμηλφκεζε ζχκθσλα κε ηελ Κεθαιαηνπνίεζε θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο ηελ ρξνληθή ζηηγκή ζχληαμεο ηεο κειέηεο, έρνπκε ζην Γείγκα ησλ 17 Δηζεγκέλσλ : 3 Δηαηξείεο Μεγάιεο Κεθαιαηνπνίεζεο (πνζνζηφ17,64% ),8 Δηαηξείεο Μηθξήο θαη Μεζαίαο Κεθαιαηνπνίεζεο( πνζνζηφ 47,05% ), 2 Δηαηξείεο ζηελ θαηεγνξία Υακειήο Γηαζπνξάο θαη Δηδηθψλ Υαξαθηεξηζηηθψλ (πνζνζηφ11,76%), 3 Δηαηξείεο ζηελ θαηεγνξία Δπηηήξεζεο( πνζνζηφ17,64% ) θαη 1 Δηαηξεία πνπ απνρψξεζε απφ ην Υ.Α.Α. ην 2010 κε δεκφζηα πξνζθνξά (πνζνζηφ5,88% ), θαη έηζη πεξίπνπ νη κηζέο αλήθνπλ ζηελ Μηθξή θαη Μεζαία Κεθαιαηνπνίεζε ελψ αθνινπζνχλ ζε πνζνζηά Μεγάιε Κεθαιαηνπνίεζε θαη θαηεγνξία Δπηηήξεζεο. Μπνξνχκε λα πνχκε φηη ην Γείγκα καο ζε γεληθέο γξακκέο, είλαη αληηπξνζσπεπηηθφ ηεο ηαμηλφκεζεο ηνπ Υ.Α.Α. Γηα ηελ κειέηε ηεο Αλάπηπμεο ησλ Δηζεγκέλσλ ηνπ Γείγκαηνο, ζχκθσλα θαη κε ηελ ζρεηηθή βηβιηνγξαθία, ρξεζηκνπνηήζακε σο Μέηξν ην κέγεζνο ηνπ Δηήζηνπ Κχθινπ Δξγαζηψλ ( Σδίξνο) θαη σο Μέηξν ηνπ Ρπζκνχ Αλάπηπμεο ηνλ κέζν Δηήζην Ρπζκφ Μεηαβνιήο ησλ Πσιήζεσλ. ηα δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ηνλ Κχθιν Δξγαζηψλ (πνζνηηθή κεηαβιεηή), ππάξρνπλ πνιιέο δηαθνξεηηθέο ηηκέο ζε κεγάιν εχξνο θαη έηζη δηαηξέζακε ην νιηθφ δηάζηεκα ηεο κεηαβιεηήο ζε θιάζεηο θαη θαηαγξάθεθε ε ζπρλφηεηα ησλ παξαηεξήζεσλ ζε θάζε θιάζε. Δπηιέγνπκε 7 θιάζεηο πξνθεηκέλνπ λα έρνκε πην νκαιή θαηαλνκή θαη νκαδνπνηνχκε ηα δεδνκέλα παξνπζηάδνληαο ηα ζηνπο παξαθάησ Πίλαθεο 10, 11 θαη 12 θαη ζηα αληίζηνηρα Γηαγξάκκαηα 10 θαη

90 Πίλαθαο 10. Σαμηλφκεζε θαη Κχθινο Δξγαζηψλ Δηζεγκέλσλ Γείγκαηνο (Σδίξνο ζε ρηιηάδεο επξψ ). ΚΔΦ/Ζ (Καηεγνξία) ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ ΜΗΚΡΖ ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ ΥΑΜ.ΓΗΑΠ. -ΔΗΓ.ΥΑΡΑΚΣ. Κχθινο Δξγαζηψλ ( ζε ρηιηάδεο Δπξψ) ΚΛΑΓΟ Α/Α ΔΠΗΥΔΗΡΖΖ Σαμίδηα & Αλαςπρή ΜΗΚΡΖ Σερλνινγία Πξνζσπηθά & Οηθηαθά Αγαζά ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ ΜΗΚΡΖ Σερλνινγία ΔΞΟΓΟ ΑΠΟΥΑΑ2010 Σξφθηκα & Πνηά ΔΠΗΣΖΡΖΖ ΔΠΗΣΖΡΖΖ ΜΔΓΑΛΖ ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ ΜΗΚΡΖ ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ ΜΗΚΡΖ Μέζα Δλεκέξσζεο Μέζα Δλεκέξσζεο Βηνκερ.Πξντφληα & Τπεξεζίεο Βηνκερ.Πξντφληα & Τπεξεζίεο Βηνκερ.Πξντφληα & Τπεξεζίεο ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ ΜΗΚΡΖ ΜΔΓΑΛΖ ΥΑΜ.ΓΗΑΠ. -ΔΗΓ.ΥΑΡΑΚΣ. ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ Βηνκερ.Πξντφληα & Τπεξεζίεο Πξνζσπηθά & Οηθηαθά Αγαζά Σαμίδηα & Αλαςπρή ΜΗΚΡΖ Δκπφξην Μέζα ΔΠΗΣΖΡΖΖ Δλεκέξσζεο ΜΔΓΑΛΖ ΜΔΑΗΑ ΚΑΗ ΜΗΚΡΖ Βηνκερ.Πξντφληα & Τπεξεζίεο Πξνζσπηθά & Οηθηαθά Αγαζά ΤΝΟΛΟ Μ.Ο Μ.Ο

91 Πίλαθαο 11. Καηαλνκέο Κχθινπ Δξγαζηψλ Δηζεγκέλσλ Γείγκαηνο. Καηαλνκή ζπρλνηήησλ Σδίξνπ Δπηρεηξήζεσλ 2004 Κέληξν Κιάζεο ΣΕΗΡΟ ζε ρηι xi (ΜηθξέοΔπηρεηξήζεηο) πρλφηεηα fi 1 Γηλφκελν xi. fi Πνζνζηφ% , (Μ.Μ.Δπηρεηξήζεηο) , (Μεγάιεο Δπηρεηξήζεηο) , ( >> ) , ( >> ) , ( >> ) , ( >> ) ,88 ΤΝΟΛΟ Μ.0=xi.fi/fi= ,82 Καηαλνκή ζπρλνηεησλ Σδίξνπ Δπηρεηξήζεσλ 2007 ΣΕΗΡΟ ζε ρηι Κέληξν Κιάζεο xi πρλφηεηα fi Γηλφκελν xi.fi Πνζνζηφ% , , , , , , ,88 ΤΝΟΛΟ Μ.0=xi.fi/f= ,24 90

92 Καηαλνκή ζπρλνηεησλ Σδίξνπ Δπηρεηξήζεσλ 2010 ΣΕΗΡΟ ζε ρηι Κέληξν Κιάζεο xi πρλφηεηα fi Γηλφκελν xi. fi Πνζνζηφ% , , , , , , ,88 ΤΝΟΛΟ Μ.0=xi.fi/fi= ,71 Πίλαθαο 12.Καηαλνκέο πρλνηήησλ Κχθινπ Δξγαζηψλ γηα ηα Έηε 2004, 2007 θαη ΣΕΗΡΟ ζε ρηι Πνζνζηά 2004 Πνζνζηά 2007 Πνζνζηά ,88 5,88 11, ,18 23,53 23, ,76 11,76 17, ,53 41,18 29, ,88 11,76 5, ,88 0,00 5, ,88 5,88 5,88 Γηάγξακκα 10. Καηαλνκή ησλ Δπηρεηξήζεσλ κε βάζε ηνλ Κχθιν Δξγαζηψλ ,88 0,00 5,88 11,76 5,88 5,88 23,53 41,18 29,41 11,76 17,65 11,76 41,18 23,53 23,53 5,88 5,88 11,76 Ποςοςτά 2004 Ποςοςτά 2007 Ποςοςτά

93 χκθσλα κε ηα δεδνκέλα (Γηάγξακκα 10) ε θαηαλνκή ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ δείγκαηνο κε βάζε ηνλ θχθινπ εξγαζηψλ, ην 2004 εκθαλίδεη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ 41,2% ζηε θαηεγνξία ηδίξνπ επξψ ελψ ζεκαληηθφ πνζνζηφ 23,55% εκθαλίδεη θαη ε θαηεγνξία Σν Έηνο 2007 παξαηεξείηαη ιφγσ ηεο Αλάπηπμεο θαη ηεο αχμεζεο ηνπ ζπλνιηθνχ Σδίξνπ, κεηαηφπηζε ηεο θαηεγνξίαο ηδίξνπ ζηελ θιάζε πνπ εκθαλίδεη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ (41,2%), αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ απφ 5,88% ζε 11,76 % ηεο θαηεγνξίαο ελψ ζε ζεκαληηθφ πνζνζηφ 23,55% παξακέλεη θαη ε θαηεγνξία Αληίζεηα ην Έηνο 2010, ην Μαθξννηθνλνκηθφ θιίκα θαη άιινη παξάγνληεο νδεγνχλ πξνο ηελ αληίζεηε θαηεχζπλζε, δειαδή ζε ππνρψξεζε ζεκαληηθνχ πνζνζηνχ επηρεηξήζεσλ απφ ηελ θαηεγνξία (κείσζε απφ 41,2% ζε 29,41%) ζηελ θαηεγνξία ( αχμεζε απφ 11,76% ζε 17,65%), παξακέλεη ε θαηεγνξία ζε πνζνζηφ 23,55% ελψ απμάλεηαη ην πνζνζηφ απφ 5,88% ζε 11,76 % ε θαηεγνξίαο Δπίζεο ζχκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηνπ Πίλαθα 10, αλ δνχκε ηελ Δμέιημε ηνπ Δηήζηνπ Σδίξνπ σο Μέηξν ηεο Αλάπηπμεο ησλ Δπηρεηξήζεσλ, ζα παξαηεξήζνπκε φηη απφ ην 2004 κέρξη ην 2007, ηφζν ν Κχθινο Δξγαζηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ δείγκαηνο σο ελνπνηεκέλνο φζν θαη ν Μέζνο ξνο ηνπο, εκθαλίδνπλ έληνλε Απμεηηθή ηάζε (αχμεζε ηνπ Σδίξνπ θαηά επξψ θαη ν κέζνο φξνο αλά επηρείξεζε θαηά επξψ), πνπ ζηελ ζπλέρεηα κεηαηξέπεηαη ζε έληνλε Αξλεηηθή απφ ην 2007 ζην 2010 ( πηψζε ηνπ Σδίξνπ θαηά πεξίπνπ επξψ),φπσο αλαπαξηζηάλεηαη θαη ζην παξαθάησ Γηάγξακκα. 92

94 Γηάγξακκα 11. Δμέιημε Αλάπηπμεο Δηζεγκέλσλ σο πξνο ηνλ Κχθιν Δξγαζηψλ ΤΝΟΛΟ ΔΣΖΗΧΝ ΠΧΛΖΔΧΝ Μ.Ο. ΔΣΖΗΧΝ ΠΧΛΖΔΧΝ Έλα ζεκαληηθφ Μέηξν ηεο Αλάπηπμεο ησλ Δπηρεηξήζεσλ είλαη ν Μέζνο Δηήζηνο Ρπζκφο Μεηαβνιήο ησλ Πσιήζεσλ πνπ παξνπζηάδεηαη ζηνλ παξαθάησ Πίλαθα 13. Πίλαθαο 13. Μέζνο Δηήζηνο Ρπζκφο Μεηαβνιήο ησλ Πσιήζεσλ γηα ηα Έηε 2004, 2007 θαη Α/Α ΔΣΑΗΡΔΗΑ ,9 8,5-5,3 2 1,06 18, ,97-2,1-17,3 6 17, ,5 7 21,07-8,8-23, ,9 9 60,4-5,2 20, ,14 24,7-5,1 11 0,4 25,8 1,5 12 7,1 8,2 1, ,7 28,6-4, ,7 35,6-11, , ,5 28,8 17 5,16 22,7-14,9 ΤΝΟΛΟ 298, ,61 Μ.Ο. 17, ,7-7, Μ.Ο. 7,95 93

95 Έηζη φπσο πξνθχπηεη απφ ηνλ παξαπάλσ Πίλαθα, ελψ ελψ γηα ην Έηνο 2004 ν Μέζνο Δηήζηνο Ρπζκφο Αλάπηπμεο γηα ηηο Δηζεγκέλεο ηνπ Γείγκαηνο ηξέρεη κε 17,57%, ηξία ρξφληα αξγφηεξα ην 2007 γηα ηηο Δηζεγκέλεο ηνπ Γείγκαηνο ηξέρεη κε 17,57%, ηξία ρξφληα αξγφηεξα ην 2007 θαη ελψ ηφζν ν Κχθινο Δξγαζηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ δείγκαηνο σο ελνπνηεκέλνο φζν θαη ν Μέζνο Όξνο ηνπο, εκθαλίδνπλ έληνλε Απμεηηθή ηάζε, ν Μέζνο Δηήζηνο Ρπζκφο Αλάπηπμεο ππνρσξεί ζην 13,7%. Σν 2010 αθνινπζψληαο ηελ γεληθφηεξε νηθνλνκηθή ηάζε παξνπζηάδεηαη θαζίδεζε ζην -7,4%, αληαλαθιψληαο ηα ζνβαξά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαη νη Διιεληθέο Δηζεγκέλεο ζην ζχλνιν ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπο. Σα αλσηέξσ κεγέζε αλαπαξηζηάλνληαη θαη ζην παξαθάησ Γηάγξακκα. Γηάγξακκα 12. Μ.Ο. Δηήζηνπ Ρπζκνχ Μεηαβνιήο Πσιήζεσλ ( ) 20 17, , ΕτιςιοσΡυκμόσ Ανάπτυξθσ(% Μεταβολισ Πωλιςεων) ,34 ηνλ επφκελν Πίλαθα 14, ζα παξνπζηάζνπκε ηα ηαηηζηηθά Μέηξα πνπ αθνξνχλ ηνλ Ρπζκφ Μεηαβνιήο Πσιήζεσλ θαη ε ηηκή ηνπο αληηπξνζσπεχεη θάπνηα ηάζε ε ζπκπεξηθνξά ηνπ Γείγκαηνο. 94

96 . Πίλαθαο 14.Statistics ΡπζκφοΑλάπηπμεο2004 ΡπζκφοΑλάπηπμεο2007 ΡπζκφοΑλάπηπμεο2010 N Valid Missing Mean 17, ,6588-7,3888 Std. Error of Mean 6, , ,48827 Median 10, ,0000-5,3000 Mode -16,00 a -19,00 a -58,00 a Std. Deviation 26, , ,62872 Variance 683, , ,059 Range 111,70 65,00 89,90 Minimum -16,00-19,00-58,00 Maximum 95,70 46,00 31,90 Sum 298,75 232,20-125,61 a. Multiple modes exist. The smallest value is shown Παξαηεξνχκε φηη δελ ππάξρεη κία επηθξαηνχζα ηηκή γηα ηελ κεηαβιεηή θαη ζηα ηξία Έηε πνπ εμεηάδνκε, νη πεξηνρέο ηηκψλ (Δχξνο) είλαη ζρεηηθά κεγάιεο ( απφ Range=65 ην Έηνο 2007 ζε Range=111 ην Έηνο 2004) ελψ ε Μέζε ηηκή θαη ε Γηάκεζνο πιεζηάδνπλ ην έηνο 2010(-7,4% θαη -5,3% αληίζηνηρα) ελψ ζπκπίπηνπλ ην έηνο 2007 ( 13%) Οη ηξαηεγηθέο αλάπηπμεο απνηεινχλ ηελ πιένλ δηαδεδνκέλε θαη εθαξκνδφκελε θαηεγνξία ησλ Δηαηξηθψλ ηξαηεγηθψλ κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ησλ πσιήζεσλ, ησλ θεθαιαίσλ, θαη ησλ θεξδψλ ηεο επηρείξεζεο. Γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο Αλαπηπμηαθήο ηξαηεγηθήο πνπ αθνινχζεζαλ νη Δηζεγκέλεο ηνπ Γείγκαηνο, επηιέμακε ην ρξνληθφ δηάζηεκα Έηζη κε ηα δεδνκέλα πνπ ιάβακε απφ ηηο απαληήζεηο ησλ εηαηξεηψλ, σο πξνο ηηο ηξείο πην ζεκαληηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ αθνινχζεζαλ θαηά ηελ δεθαεηία θαη αθνξνχζαλ ηελ Αλάπηπμε θαη Γηεζλνπνίεζε ηνπο θαη αθνχ ηα θαηεγνξηνπνηήζακε, πξνέθπςε ν παξαθάησ Πίλαθαο 15 ελψ ε γξαθηθή ηνπο αλαπαξάζηαζε γίλεηαη ζην Γηάγξακκα

97 Πίλαθαο 15. ηξαηεγηθέο Αλάπηπμεο Γηεζλνπνίεζεο γηα Δηζεγκέλεο ( ) Κάζεηε Oινθιήξσζε Οξηδφληηα Oινθιήξσζε Γηαθνξνπνίεζε δξαζηεξηνηήησλ πγθέληξσζε αγνξάο Αλάπηπμε αγνξάο(γηεζλνπνίεζε) Αλάπηπμε αγνξάο (Άιιεο ηξαηεγη θέο εθηφο Γηεζλνπνίεζεο) Αλάπηπμε πξντφλησλ ε ππεξεζηψλ ΠΟΟ ΣΟ% 6,18% 19,75% 13,58 8,64% 17,28 18,52 16,05% Γηάγξακκα 13. Πνζνζηηαία Καηαλνκή ηξαηεγηθψλ Αλάπηπμεο Γηεζλνπνίεζεο ηξαηεγηθέο Αλάπηπμεο-Γηεζλνπνίεζεο γηα Δηζεγκέλεο( ) Κάκετθ ολοκλιρωςθ 18,52% 16,05% 6,18% 19,75% Οριηόντια ολοκλιρωςθ Διαφοροποίθςθ δραςτθριοτιτων 13,58% υγκζντρωςθ αγοράσ 17,28% 8,64% Ανάπτυξθ αγοράσ(διεκνοποίθςθ) Ανάπτυξθ αγοράσ (Άλλεσ τρατθγικζσ εκτόσ Διεκνοποίθςθσ) Παξαηεξνχκε φηη νη Δηζεγκέλεο ρξεζηκνπνηνχλ ζπλδπαζκφ ηξαηεγηθψλ γηα ηελ Αλάπηπμή ηνπο, φπνπ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ πξνηηκψληαη ε Οξηδφληηα Oινθιήξσζε ( 19,75%), ε Αλάπηπμε αγνξάο κε άιιεο ηξαηεγηθέο εθηφο ηεο Γηεζλνπνίεζεο (18,52%) θαη ε Αλάπηπμε αγνξάο κε Γηεζλνπνίεζε(17,28%). Αθνινπζνχλ ε Αλάπηπμε πξντφλησλ ε ππεξεζηψλ(16,05%) θαη ε Γηαθνξνπνίεζε δξαζηεξηνηήησλ(13,58%) ελψ ζε ζρεηηθά κηθξή θιίκαθα εθαξκφδνληαη νη ηξαηεγηθέο ηεο πγθέληξσζεο ηεο αγνξάο (8,64%) θαη ε Κάζεηε Oινθιήξσζε (6,18%). 96

98 χκθσλα θαη κε ηα ζρφιηα ησλ Οηθνλνκηθψλ Γηεπζπληψλ ε ησλ Υξεκαηννηθνλνκηθψλ Τπεπζχλσλ ησλ Δηζεγκέλσλ ηνπ Γείγκαηνο, ε ηξαηεγηθή Αλάπηπμεο είλαη πάληνηε Μίγκα πνιηηηθψλ, πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηηο κεηαβνιέο Δζσηεξηθνχ θαη Δμσηεξηθνχ Πεξηβάιινληνο ησλ Δπηρεηξήζεσλ ελψ παξάιιεια πξνζπαζεί λα πξνβιέςεη θαη λα πξνιάβεη ηηο εμειίμεηο. Β ΜΔΡΟ. Υξεκαηνδφηεζε- Γηάξζξσζε-ηξαηεγηθέο-Δκπφδηα Με βάζε ηα ζηνηρεία πνπ καο δίλνπλ νη απαληήζεηο, ζην Β κέξνο ηνπ Δξσηεκαηνινγίνπ, ε εξγαζία θαηαξρήλ δηεξεπλά γηα ηα έηε 2004, 2007 θαη 2010 ηελ Υξεκαηνδνηηθή Γηάξζξσζε ( Μνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο θαη Πνζνζηηαία Καηαλνκή ηνπο γηα θάζε εμεηαδφκελν έηνο,δίδνο Υξεκαηνδφηεζεο σο πξνο ηελ ρξνληθή δηάξθεηα πνπ είλαη ζεκαληηθφηεξε γηα ηελ επηρείξεζε αιιά θαη γηα ηνλ θιάδν πνπ αλήθεη) ησλ 17 εηζεγκέλσλ επηρεηξήζεσλ ηνπ Γείγκαηνο. ηελ ζπλέρεηα εμεηάδνπκε αλ νη επηρεηξήζεηο αθνινπζνχλ ηελ Θεσξία ηνπ peckingorder γηα ηελ ρξεκαηνδνηηθή ηνπο πξαθηηθή θαζψο θαη αλ έρνπλ ρξεκαηνδνηεζεί απφ Αλαπηπμηαθφ Πξφγξακκα, γηα ηα ρξνληθά δηαζηήκαηα , θαη 2010-ζήκεξα. Παξάιιεια πξνζδηνξίδνληαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηζαλ νη εηαηξείεο ζηελ πξνζπάζεηα Υξεκαηνδφηεζήο ηνπο θαζψο θαη νη Παξάγνληεο πνπ πεξηφξηζαλ ηελ Αλάπηπμή ηνπο. ηνπο Πίλαθεο Π2, Π3 θαη Π4 πνπ βξίζθνληαη ζην Παξάξηεκα, θαηαγξάθεηαη γηα θάζε εμεηαδφκελν έηνο, ε Υξεκαηνδνηηθή Γηάξζξσζε ( Μνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο θαη Πνζνζηηαία Καηαλνκή ηνπο) πνχ επέιεμαλ νη CFO ησλ Δηζεγκέλσλ ηνπ Γείγκαηνο πξνθεηκέλνπ νη επηρεηξήζεηο λα ιεηηνπξγήζνπλ, λα πξαγκαηνπνηήζνπλ Δπελδχζεηο θαη λα Αλαπηπρζνχλ. Έηζη κε ηηο απαληήζεηο ηνπο, ηξνθνδφηεζαλ ηα δεδνκέλα καο πνπ αθνξνχλ, ηα Πνζνζηά Υξεκαηνδφηεζεο ηεο θάζε Δπηρείξεζεο σο πξνο ηελ ζπλνιηθή Υξεκαηνδφηεζε κέζσ Ηδίσλ Κεθαιαίσλ, Σξαπεδηθψλ Γαλείσλ( άζξνηζκα Βξαρππξφζεζκσλ θαη Μαθξνπξφζεζκσλ), Έθδνζεο Νέσλ Μεηνρψλ ε Οκνινγηψλ 97

99 Δλαιιαθηηθψλ κνξθψλ Υξεκαηνδφηεζεο (Leasing, Factoring, Forfaiting, Venture Capital θ.α.), Δπηδνηήζεσλ ε Δπηρνξεγήζεσλ κέζσ Αλαπηπμηαθψλ Νφκσλ θ.ι.π. Ωο πλνιηθή Υξεκαηνδφηεζε ελλννχκε ην άζξνηζκα ησλ αλσηέξσ θαη φρη ην χλνιν ηνπ Παζεηηθνχ. Μεηά βάζε ηα ζηνηρεία απφ ηνπο παξαπάλσ Πίλαθεο δεκηνπξγνχκε ηνλ πγθεληξσηηθφ Πίλαθα 16 πνπ αθνινπζεί. Πίλαθαο 16. Υξεκαηνδνηηθή Γηάξζξσζε (Πνζνζηά%, Μ.Ο.) Πνζνζηφ 2004 (Μ.Ο.) Πνζνζηφ 2007(Μ.Ο.) Πνζνζηφ 2010(Μ.Ο.) Σξαπ. Γάλεηα Ίδηα Κεθάιαηα Απμ.Μ.Κ. ε Οκνινγ. Γάλεην Leasing Factoring Δπηρνξεγήζεηο Τπεξα - λαιεςε 20,63 64,82 8,65 4,83 0 0,13 0,94 30,93 65,63 2,01 0,56 0,13 0, ,38 55,75 3,73 0,44 0,51 0,19 0 Δπίζεο απφ ηα ζηνηρεία ηνπ παξαπάλσ Πίλαθα πξνθχπηεη ε Γηαγξακκαηηθή Απεηθφληζε ηεο Υξεκαηνδνηηθήο Γηάξζξσζεο γηα ηα εμεηαδφκελα Έηε ζηα παξαθάησ Γηάγξακκα 14. Γηάγξακκα 14. Γηαγξακκαηηθή Απεηθφληζε Υξεκαηνδνηηθήο Γηάξζξσζεο Γείγκαηνο. Υξεκαηνδνηηθή Γηάξζξσζε 2004(Πνζνζηφ %Μ.Ο.) 4,83 0 0,13 0,94 8,65 20,63 Σξαπ. Γάλεηα Ίδηα Κεθάιαηα 64,82 Απμ.Μ.Κ.ε Γάλεην Leasing Οκνινγ. Factoring 98

100 Υξεκαηνδνηηθή Γηάξζξσζε 2007(Πνζνζηά% Μ.Ο.) 2,01 0,56 0,13 0, ,63 30,93 Σξαπ.Γάλεηα Ίδηα Κεθάιαηα Απμ.Μ.Κ.ε Οκνινγ.Γάλεην Leasing Factoring Δπηρνξεγήζεηο Τπεξαλαιεςε Υξεκαηνδνηηθή Γηάξζξσζε 2010(Πνζνζηά%Μ.Ο.) 3,73 0,44 0,51 0, ,75 39,38 Σραπ.Δάνεια Ίδια Κεφάλαια Αυξ.Μ.Κ.θ Ομολογ.Δάνειο Leasing Factoring Επιχορθγιςεισ Τπεραναλθψθ Απφ ηνλ παξαπάλσ Πίλαθα θαη ην Γηάγξακκα, θαηαξρήλ πξνθχπηεη φηη ε Υξεκαηνδφηεζε κε Ίδηα Κεθάιαηα θαη ν Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο είλαη νη θπξίαξρεο Μνξθέο Υξεκαηνδφηεζεο ζε φια ηα εμεηαδφκελα έηε ελψ ε ηξίηε Δπηινγή είλαη ε Υξεκαηνδφηεζε κε Αχμεζε Μ.Κ. Ζ Έθδνζε Οκνινγηψλ. Οη ππφινηπεο κνξθέο ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πνιχ κηθξφ πνζνζηφ θαη θαηά πεξίπησζε ( π.ρ. Τπεξαλάιεςε). 99

101 Αθνινπζεί αλάιπζε κε ηελ βνήζεηα ησλ παξαθάησ ζπγθξηηηθψλ Γηαγξακκάησλ 15 θαη 16. Γηάγξακκα 15. Δμέιημε Σξαπ. Γαλείσλ, Ηδίσλ Κεθαιαίσλ θαη Α.Μ.Κ. ε Οκνινγηψλ( Πνζνζηφ %) 70 64,82 65, , ,63 8,65 30,93 2,01 39,38 3,73 Σραπ. Δάνεια Ίδια Κεφάλαια Αυξ.Μ.Κ.θ Ομολογ. Δάνειο 0 Ποςοςτό 2004 (Μ.Ο.) Ποςοςτό 2007(Μ.Ο.) Ποςοςτό 2010(Μ.Ο.) Οη Δηζεγκέλεο ηνπ Γείγκαηνο ρξεκαηνδνηνχλ ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο κε Ίδηα Κεθάιαηα πάλσ απφ 55% ( παξαηεξείηαη κία ηάζε κείσζεο ηνπ πνζνζηνχ ηνπο απφ πεξίπνπ 65% ηα έηε 2004 θαη 2007 ζε 55% ην 2010 ) ελψ απφ ηα Ξέλα Κεθάιαηα,ν Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο είλαη ε θπξίαξρε κνξθή, κε πνζνζηά πνπ αλεβαίλνπλ ζπλέρεηα (απφ 20,6% ην 2004 ζην 30,9% ην 2007 θαη ζην 39,4% ην έηνο 2010). Δπίζεο ελψ ην 2004, έγηλε ρξήζε άληιεζεο θεθαιαίσλ απφ ην Υ.Α.Α ε κε Έθδνζε Οκνινγηψλ ζε πνζνζηφ 8,6%, ζηελ ζπλέρεηα ηα επφκελα έηε ιφγσ θαη ησλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχζαλ ζηελ Διιεληθή Κεθαιαηαγνξά, ηα πνζνζηά κεηψζεθαλ ζε 2% ην έηνο 2007 θαη ζε 3,7% ην 2010( θπξίσο κε ηελ Έθδνζε Οκνινγηψλ). 100

102 χγθξηζε κε άιιεο Πεγέο Πιεξνθφξεζεο χκθσλα κε ζηνηρεία,πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ Βάζε Γεδνκέλσλ ηεο Merit ΑΥΔΠΔΤ, πνπ καο ρνξήγεζε γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο, ν Πηζηνπνηεκέλνο Αλαιπηήο Ν. Υξηζηνδνχινπ, πξνθχπηνπλ ηα παξαθάησ : Πίλαθαο 17. ΤΝΟΛΗΚΟ ΓΑΝΔΗΜΟ ΔΗΖΓΜΔΝΧΝ Δ ΓΗ ΔΤΡΧ , , , , , , , ,14 Οη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ άιισλ ιφγσλ νθείινληαη θαη ζηνλ δηαθνξεηηθφ αξηζκφ εηαηξεηψλ αλά έηνο.ζ αλνδηθή πνξεία ηνπ Σξαπεδηθνχ Γαλεηζκνχ πάλησο ζηακαηάεη ην Μεηαμχ 2008 θαη 2010 ππάξρεη ζηαζηκφηεηα,κε ηελ κηθξή πηψζε λα νθείιεηαη θαη ζηε απνρψξεζε εηαηξεηψλ απφ ην ηακπιφ κε κεγάιν δαλεηζκφ φπσο Vivartia ελψ άιιεο ππεξρξεσκέλεο φπσο Αηιάληηθ θαη alter δελ δεκνζίεπζαλ Ηζνινγηζκνχο γηα ην ην 2010 απφ ηα 41,2 δηο επξψ ηα 41% αθνξνχζε βξαρππξφζεζκν θαη ην ππφινηπν 59% καθξνπξφζεζκν Γαλεηζκφ. Ο Σδίξνο ησλ Δηζεγκέλσλ ην 2010 έθηαζε ηα 76,2 δηο επξψ ελψ ην 2009 ζηα 72,1 δηο επξψ θαη ε αχμεζε νθείιεηαη θπξίσο ζηελ θνξνινγία ζηα θαχζηκα, ελψ ρσξίο απηέο ηηο εηαηξείεο ( ΜΟΖ θιπ ) έρνπκε κηθξή κείσζε ηεο ηάμεο 1,2%. Πεξί ηα 60 δηζ. επξψ έρνπλ αληιήζεη νη εηαηξείεο ηνπ Υ. Α. απφ ην 1999 κέρξη θαη ζήκεξα, αιιά ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ δελ βειηηψζεθε, φπσο δελ κεηψζεθαλ θαη νη ζπλνιηθέο ππνρξεψζεηο πξνο ηξάπεδεο θαη ηξίηνπο. Σα ηειεπηαία πέληε ρξφληα, ηα θεθάιαηα πνπ αληιήζεθαλ μεπεξλνχλ ηα 30 δηζ. επξψ. 101

103 Κνηηψληαο αλά έηνο, ην 2007 νη εηζεγκέλεο άληιεζαλ 10 δηζ. επξψ, ελψ ην 1999 είραλ αληιήζεη 9,7 δηζ. επξψ θαη ην ,8 δηζ. επξψ. Ήηαλ νη ρξνληέο κε ηηο κεγαιχηεξεο απμήζεηο θεθαιαίνπ. Φέηνο, ιφγσ ησλ θεθαιαηαθψλ εληζρχζεσλ θάπνησλ ηξαπεδψλ, ηα αληιεζέληα θεθάιαηα μεπεξλνχλ ηα 2,5 δηζ. επξψ. Έιεγρνο Μεηαβιεηψλ Γηα ηνλ έιεγρν ησλ κέηξσλ θεληξηθήο ηάζεο ησλ κεηαβιεηψλ καο, επηιέμακε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε κε παξακεηξηθά ηέζη ( ιφγσ κηθξνχ αξηζκνχ δεδνκέλσλ ελψ δελ γλσξίδνπκε αλ ηα δεδνκέλα καο αθνινπζνχλ θάπνηα γλσζηή θαηαλνκή π.ρ. θαλνληθή). πγθεθξηκέλα ζα γίλεη ρξήζε, ησλ κε παξακεηξηθψλ Friedman Test θαη Kendall's W Test, γηα λα ειέγμνπκε ηελ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ηεο Γηαθνξάο ησλ κέζσλ ηηκψλ ηνπ Σξαπεδηθνχ Γαλεηζκνχ, ησλ Ηδίσλ Κεθαιαίσλ θαη ησλ αληιεζέλησλ θεθαιαίσλ κέζσ Α.Μ.Κ. ε Οκνινγηψλ θαη γηα ηα ηξία έηε πνπ κειεηάκε. Δπίζεο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην κε παξακεηξηθφ Wilcoxon Test γηα εμαξηεκέλα δείγκαηα γηα λα ειέγμνπκε ηελ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ησλ δηαθνξψλ ησλ κέζσλ αλά δεχγε πρ. ηνπ Σξαπεδηθνχ Γαλεηζκνχ γηα ην Έηνο 2004 θαη γηα ην Έηνο 2007, ην Έηνο 2004 θαη γηα ην Έηνο 2010 θαζψο γηα ην Έηνο 2007 θαη γηα ην Έηνο

104 Πίλαθαο 18. NPar Tests Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο, Ίδηα Κεθάιαηα, Α.Μ.Κ ε Οκνινγίεο 2004 Friedman Test Kendall's W Test Ranks Mean Rank Test Statistics a N 17 Chi-Square 16,121 Ηδ.Κεθ ,71 Α.Μ.Κ.εΟΜΟΛ ,35 df 2 Asymp. Sig.,000 Σξαπ.Γαλ ,94 Monte Carlo Sig. Sig.,000 99% Confidence Lower Bound,000 Interval Upper Bound,001 a. Friedman Test Test Statistics N 17 Kendall's W a,474 Chi-Square 16,121 df 2 Asymp. Sig.,000 Monte Carlo Sig. Sig.,000 b 99% Confidence Interval Lower Bound,000 Upper Bound,001 a. Kendall's Coefficient of Concordance b. Based on sampled tables with starting seed Καη ηα δχν ηέζη νδεγνχλ ζε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφ απνηέιεζκα αθνχ Asymp. Sig=0,000 < 0,0001 θαη απνξξίπηνπκε ηελ κεδεληθή ππφζεζε(κ1=κ2=κ3) γηα ηηο ηξείο κεηαβιεηέο πνπ αθνξνχλ ην έηνο

105 Πίλαθαο 19. NPar Tests Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο, ίδηα Κεθάιαηα, Α.Μ.Κ ε Οκνινγίεο 2007 Friedman Test Kendall's W Test Test Statistics a Ranks N 17 Mean Rank Chi-Square 27,075 Ηδ.Κεθ ,76 Df 2 Α.Μ.Κ.εΟΜΟΛ ,03 Asymp. Sig.,000 Σξαπ.Γαλ ,21 Monte Carlo Sig. Sig.,000 99% Confidence Interval Lower Bound,000 Upper Bound,000 a. Friedman Test Test Statistics N 17 Kendall's W a,796 Chi-Square 27,075 df 2 Asymp. Sig.,000 Monte Carlo Sig. Sig.,000 b 99% Confidence Interval Lower Bound,000 Upper Bound,000 a. Kendall's Coefficient of Concordance b. Based on sampled tables with starting seed Καη ηα δχν ηέζη νδεγνχλ ζε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφ απνηέιεζκα αθνχ Asymp. Sig=0,000< 0,0001 θαη απνξξίπηνπκε ηελ κεδεληθή ππφζεζε(κ1=κ2=κ3). γηα ηηο ηξείο κεηαβιεηέο πνπ αθνξνχλ ην έηνο

106 Πίλαθαο 20. NPar Tests Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο, ίδηα Κεθάιαηα, Α.Μ.Κ ε Οκνινγίεο 2010 Friedman Test Kendall's W Test Test Statistics a N 17 Chi-Square 23,758 df 2 Asymp. Sig.,000 Monte Carlo Sig. Sig.,000 99% Confidence Interval Lower Bound,000 Upper Bound,000 a. Friedman Test Ranks Mean Rank Ηδ.Κεθ ,59 Α.Μ.Κ.εΟΜΟΛ2010 1,06 Σξαπ.Γαλ ,35 Test Statistics N 17 Kendall's W a,699 Chi-Square 23,758 df 2 Asymp. Sig.,000 Monte Carlo Sig. Sig.,000 b 99% Confidence Interval Lower Bound,000 Upper Bound,000 a. Kendall's Coefficient of Concordance b. Based on sampled tables with starting seed Καη ηα δχν ηέζη νδεγνχλ ζε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφ απνηέιεζκα αθνχ Asymp. Sig=0,000 < 0,0001 θαη απνξξίπηνπκε ηελ κεδεληθή ππφζεζε(κ1=κ2=κ3) γηα ηηο ηξείο κεηαβιεηέο πνπ αθνξνχλ ην έηνο

107 ηελ ζπλέρεηα ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην κε παξακεηξηθφ WILCOXON Test γηα λα ζπγθξίλνπκε αλά δεχγε ηελ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ησλ δηαθνξψλ Μ.Ο. ηνπ Σξαπεδηθνχ Γαλεηζκνχ γηα ηα ηξία Έηε ζα έρνπκε. Πίλαθαο 21. WILCOXON Test Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο Ranks N Mean Rank Sum of Ranks Σξαπ.Γαλ Σξαπ.Γαλ.2004 Negative Ranks 5 a 6,30 31,50 Positive Ranks 11 b 9,50 104,50 Ties 1 c Total 17 a. Σξαπ.Γαλ.2007 < Σξαπ.Γαλ.2004 b. Σξαπ.Γαλ.2007 > Σξαπ.Γαλ.2004 c. Σξαπ.Γαλ.2007 = Σξαπ.Γαλ.2004 Test Statistics b,c Σξαπ.Γαλ Σξαπ.Γαλ.2004 Z -1,888 a Asymp. Sig. (2-tailed),059 Monte Carlo Sig. (2-tailed) Sig.,056 99% Confidence Interval Lower Bound,050 Upper Bound,062 Monte Carlo Sig. (1-tailed) 99% Confidence Interval Lower Bound,025 Upper Bound,034 Sig.,029 a. Based on negative ranks. b. Wilcoxon Signed Ranks Test c. Based on sampled tables with starting seed Σν ηέζη νδεγεί ζε νξηαθά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφ απνηέιεζκα αθνχ Asymp. Sig=0,059 = πεξίπνπ κε 0,

108 Πίλαθαο 22. WILCOXON Test Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο Ranks N Mean Rank Sum of Ranks Σξαπ.Γαλ Σξαπ.Γαλ.2004 Negative Ranks 3 a 5,67 17,00 Positive Ranks 13 b 9,15 119,00 Ties 1 c Total 17 a. Σξαπ.Γαλ.2010 < Σξαπ.Γαλ.2004 b. Σξαπ.Γαλ.2010 > Σξαπ.Γαλ.2004 cσξαπ.γαλ.2010 = Σξαπ.Γαλ.2004 Test Statistics b,c Σξαπ.Γαλ Σξαπ.Γαλ.2004 Z -2,637 a Asymp. Sig. (2-tailed),008 Monte Carlo Sig. (2-tailed) Sig.,006 99% Confidence Interval Lower Bound,004 Upper Bound,008 Monte Carlo Sig. (1-tailed) 99% Confidence Interval Lower Bound,002 a. Based on negative ranks. b. Wilcoxon Signed Ranks Test Upper Bound,005 Sig.,003 c. Based on sampled tables with starting seed ,008 Ζ δηαθνξά είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή αθνχ Sig. (2-tailed)= 0,008 < 0,05 θαη επνκέλσο απνξξίπηνπκε ηελ κεδεληθή ππφζεζε( κ1-κ2=0) 107

109 Πίλαθαο 23. WILC0XON Test Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο Ranks N Mean Rank Sum of Ranks Σξαπ.Γαλ Σξαπ.Γαλ.2007 Negative Ranks 3 a 9,50 28,50 Positive Ranks 13 b 8,27 107,50 Ties 1 c Total 17 a. Σξαπ.Γαλ.2010 < Σξαπ.Γαλ.2007 b. Σξαπ.Γαλ.2010 > Σξαπ.Γαλ.2007 c. Σξαπ.Γαλ.2010 = Σξαπ.Γαλ.2007 Test Statistics b,c Σξαπ.Γαλ Σξαπ.Γαλ.2007 Z -2,043 a Asymp. Sig. (2-tailed),041 Monte Carlo Sig. (2-tailed) Sig.,041 99% Confidence Interval Lower Bound,036 Upper Bound,046 Monte Carlo Sig. (1-tailed) 99% Confidence Interval Lower Bound,016 Upper Bound,023 Sig.,020 a. Based on negative ranks. b. Wilcoxon Signed Ranks Test c. Based on sampled tables with starting seed Ζ δηαθνξά είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή αθνχ Sig. (2-tailed = 0, 041 < 0,05(νξηαθά). Δπνκέλσο δερφκαζηε ηα πνζνζηά(μ.ο.) γηα ηνλ Σξαπεδηθφ Γαλεηζκφ θαη γηα ηα ηξία Έηε σο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά. 108

110 Γηάγξακκα 16. Δμέιημε Τπφινηπσλ Μνξθψλ Υξεκαηνδφηεζεο ( Πνζνζηφ %) 5 4,83 4,5 4 3,5 3 2,5 2 Ποςοςτό 2004 (Μ.Ο.) Ποςοςτό 2007(Μ.Ο.) Ποςοςτό 2010(Μ.Ο.) 1,5 1 0,5 0 0,94 0,74 0,56 0,44 0,51 0,13 0,13 0, Leasing Factoring Επιχορθγιςεισ Τπεραναλθψθ ρεηηθά κε ηελ ρξήζε ησλ ππφινηπσλ ηξφπσλ Υξεκαηνδφηεζεο παξαηεξνχκε φηη θπξηαξρεί ην Leasing κε δηαξθψο φκσο κεηνχκελα πνζνζηά ( απφ 4,8% πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ην 2004 έθζαζε ην 2007 θαη ην 2010 ζε πνζνζηφ κφιηο 0,5% ), ελψ αληίζεηα ε ρξήζε ηνπ Factoring απφ 0% ην 2004 απμάλεηαη ζε 0,5% ην 2010 παξακέλνληαο βέβαηα ζε ρακειά λνχκεξα. Οη Δπηδνηήζεηο ε Δπηρνξεγήζεηο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζε πνζνζηφ κφιηο 0,13% ην 2004 θαη ζηελ ζπλέρεηα απμήζεθαλ πξφζθαηξα ζε 0,74% ην 2007γηα λα επηζηξέςνπλ ζηα πξνεγνχκελα επίπεδα(0,19% ην 2010), νη Τπεξαλαιήςεηο ρξεζηκνπνηήζεθαλ πεξηζηαζηαθά κφλν ην 2004 ζε πνζνζηφ 0,95% ελψ δελ αλαθέξζεθαλ θαζφινπ κνξθέο φπσο Forfaiting, Venture Capital θ.α. Σν ζπκπέξαζκα επνκέλσο γηα ηελ ρξήζε ησλ Δλαιιαθηηθψλ Σξφπσλ Υξεκαηνδφηεζεο απφ ηηο Δηζεγκέλεο ηνπ Γείγκαηνο είλαη φηη γίλεηαη ζε κηθξφ πνζνζηφ αλάινγα κε ηελ ρξνληθή ζπγθπξία ζε αληίζεζε κε ηελ Δ.Δ. φπνπ ην 12% ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο ρξεζηκνπνηεί ην Leasing σο κέζνδν ρξεκαηνδφηεζεο. 109

111 ηελ ζπλέρεηα ζα ειέγμνπκε ηελ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ησλ παξαπάλσ πνζνζηψλ κε ηα κε παξακεηξηθά Friedman Test θαη Kendall's W Test, γηα ηελ κεηαβιεηή Leasing θαη γηα ηα ηξία έηε πνπ κειεηάκε ελψ ζηελ ζπλέρεηα ζα ηα εθαξκφζνπκε γηα ηηο κεηαβιεηέο Leasing, Factoring θαη Δπηρνξεγήζεηο π.ρ. γηα ην έηνο Πίλαθαο 24. Friedman Test θαη Kendall's W Test, Leasing 2004,2007 θαη 2010 Test Statistics a Ranks Mean Rank Leasing2004 1,97 Leasing2007 1,91 Leasing2010 2,12 N 17 Chi-Square,929 Df 2 Asymp. Sig.,629 Monte Carlo Sig. Sig.,665 99% Confidence Interval Lower Bound,653 Upper Bound,677 a. Friedman Test Test Statistics N 17 Kendall's W a,027 Chi-Square,929 df 2 Asymp. Sig.,629 Monte Carlo Sig. Sig.,668 b 99% Confidence Interval Lower Bound,656 Upper Bound,680 a. Kendall's Coefficient of Concordance b. Based on sampled tables with starting seed Ζ δηαθνξά δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή αθνχ Asymp Sig.=0,629 >0,0001. Δπνκέλσο δελ δερφκαζηε ηα πνζνζηά(μ.ο.) γηα ην Leasing θαη γηα ηα ηξία Έηε σο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά. 110

112 Πίλαθαο 25.Friedman Test θαη Kendall's W Test, Leasing, Factoring θαη Δπηρνξεγήζεηο 2004 Ranks Mean Rank Leasing2004 2,15 Factoring2004 1,82 Δπηρνξεγεζεηο2004 2,03 Test Statistics a N 17 Chi-Square 3,875 Df 2 Asymp. Sig.,144 Monte Carlo Sig. Sig.,173 99% Confidence Interval Lower Bound,163 Upper Bound,183 a. Friedman Test Test Statistics N 17 Kendall's W a,114 Chi-Square 3,875 df 2 Asymp. Sig.,144 Monte Carlo Sig. Sig.,173 b 99% Confidence Interval Lower Bound,163 Upper Bound,183 a. Kendall's Coefficient of Concordance b. Based on sampled tables with starting seed Ζ δηαθνξά δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή αθνχ Asymp Sig.=0,114 >0,0001. Δπνκέλσο δελ δερφκαζηε ηα πνζνζηά (Μ.Ο.) γηα ην Leasing Factoring θαη Δπηρνξεγήζεηο γηα ην 2004 σο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά. Σν ίδην απνηέιεζκα πξνθχπηεη θαη γηα ηα έηε 2007 θαη Έλα απφ ηα Δξσηήκαηα πνπ δεηήζακε απάληεζε απφ ηνπο CFO ησλ Δηζεγκέλσλ ηνπ Γείγκαηνο αθνξνχζε ηελ ρξήζε Βξαρππξφζεζκεο ε Μαθξνπξφζεζκεο Υξεκαηνδφηεζεο απφ ηελ Δπηρείξεζε ε απφ ηνλ Κιάδν πνπ αλήθεη. Σα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ γηα ηηο Δπηρεηξήζεηο είλαη : 111

113 Πίλαθαο 26. Πνζνζηά Μαθξνπξφζεζκεο θαη βξαρππξφζεζκεο Υξεκαηνδφηεζεο Δπηρεηξήζεσλ Μαθξ/ζεζκε ζε Πνζνζηφ% Βξαρ/ζκε ζε Πνζνζηφ% Υξεκαη/ζε Δπηρεηξήζεσλ ,18 64,7 Υξεκαη/ζε Δπηρεηξήζεσλ ,59 29,41 Υξεκαη/ζε Δπηρεηξήζεσλ ,94 41,18 Γηάγξακκα 17. Δμέιημε Μαθξνπξφζεζκεο θαη βξαρππξφζεζκεο Υξεκαηνδφηεζεο Δπηρεηξήζεσλ ,18 64,7 Χρθματ/ςθ Επιχειριςεων ,59 29,41 Χρθματ/ςθ Επιχειριςεων ,94 41,18 Χρθματ/ςθ Επιχειριςεων 2010 Μακρ/κεςμθ ςε Ποςοςτό% Βραχ/ςμθ ςε Ποςοςτό% Παξαηεξνχκε ηελ αιιαγή ζπκπεξηθνξάο ησλ Δηζεγκέλσλ απφ ην 2007 θαη κεηά, ζηελ πξνηίκεζε ηεο Μαθξνπξφζεζκεο Υξεκαηνδφηεζεο ζε αληίζεζε κε ην Πάλησο ζην 2010 απμάλεηαη θαη πάιη ν Βξαρππξφζεζκνο Γαλεηζκφο ζε ζρέζε κε ην Ζ αχμεζε ηνπ Βξαρππξφζεζκνπ Γαλεηζκνχ ην έηνο 2010 ζχκθσλα κε ηηο γλψκεο ησλ CFO ησλ Δηζεγκέλσλ, νθείιεηαη ζηελ αδπλακία/ απξνζπκία ησλ Διιεληθψλ Σξαπεδψλ απφ ην 2009 θαη κεηά λα αλαιάβνπλ ρξεκαηνδνηηθφ θίλδπλν γηα πεξηζζφηεξν απφ 2 έσο 3 ρξφληα. 112

114 Σα απνηειέζκαηα γηα ηνπο Κιάδνπο πνπ αλήθνπλ νη Δηζεγκέλεο ηεο Έξεπλαο είλαη : Πίλαθαο 27. Πνζνζηά Μαθξνπξφζεζκεο θαη βξαρππξφζεζκεο Υξεκαηνδφηεζεο Κιάδσλ Μαθξ/ζεζκε ζε Πνζνζηφ% Βξαρ/ζκε ζε Πνζνζηφ% Υξεκαη/ζε Κιάδσλ ,05 41,18 Υξεκαη/ζε Κιάδσλ ,7 23,53 Υξεκαη/ζε Κιάδσλ ,7 23,53 Γηάγξακκα 18. Δμέιημε Μαθξνπξφζεζκεο θαη βξαρππξφζεζκεο Υξεκαηνδφηεζεο Κιάδσλ Μακρ/κεςμθ ςε Ποςοςτό% Βραχ/ςμθ ςε Ποςοςτό% 10 0 Χρθματ/ςθ Κλάδων 2004 Χρθματ/ςθ Κλάδων 2007 Χρθματ/ςθ Κλάδων 2010 Πξνθχπηεη ινηπφλ ζην επίπεδν ησλ Κιάδσλ κία ζαθήο θαη ζπλερψο απμαλφκελε Τπεξνρή ηεο Μαθξνπξφζεζκεο Υξεκαηνδφηεζεο ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ Δηζεγκέλσλ. 113

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ (BALANCE SHEET)

ΔΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ (BALANCE SHEET) ΔΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ (BALANCE SHEET) 1 Έλλνηα ηνπ Ιζνινγηζκνύ Ο Ιζνινγηζκόο είλαη έλαο πίλαθαο πνπ δείρλεη ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο επηρείξεζεο ζε κηα δεδνκέλε ζηηγκή Σηνλ

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΑΓΗ ΜΔΣΑΦΟΡΔ ΑΝΩΝΤΜΗ ΔΣAIΡΙΑ ΔΘΝΙΚΩΝ ΟΓΙΚΩΝ ΜΔΣΑΦΟΡΩΝ ΙΟΛΟΓΙΜΟ ΣΗ ΠΔΡΙΟΓΟΤ 01/01/ /12/2015

ΗΛΙΑΓΗ ΜΔΣΑΦΟΡΔ ΑΝΩΝΤΜΗ ΔΣAIΡΙΑ ΔΘΝΙΚΩΝ ΟΓΙΚΩΝ ΜΔΣΑΦΟΡΩΝ ΙΟΛΟΓΙΜΟ ΣΗ ΠΔΡΙΟΓΟΤ 01/01/ /12/2015 2015 2014 εκεηώζεηο Μη κσκλουορούντα περιοσσιακά στοιτεία ΗΛΙΑΓΗ ΜΔΣΑΦΟΡΔ ΑΝΩΝΤΜΗ ΔΣAIΡΙΑ ΔΘΝΙΚΩΝ ΟΓΙΚΩΝ ΜΔΣΑΦΟΡΩΝ ΙΟΛΟΓΙΜΟ ΣΗ ΠΔΡΙΟΓΟΤ 01/01/201531/12/2015 Δνεργητικό Δλζώκαηα πάγηα Αθίλεηα 0,00 0,00

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΙΚΗ ΜΙΘΩΗ, Η ΠΔΡΙΠΣΩΗ ΣΗ ΔΛΛΑΓΟ» ΑΤΓΔΡΗ ΑΝΝΑ ηος ΑΘΑΝΑΙΟΤ

ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΙΚΗ ΜΙΘΩΗ, Η ΠΔΡΙΠΣΩΗ ΣΗ ΔΛΛΑΓΟ» ΑΤΓΔΡΗ ΑΝΝΑ ηος ΑΘΑΝΑΙΟΤ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΔΙΡΑΙΩ ΣΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ (MBA) ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΙΚΗ ΜΙΘΩΗ, Η ΠΔΡΙΠΣΩΗ ΣΗ ΔΛΛΑΓΟ» ΑΤΓΔΡΗ ΑΝΝΑ ηος ΑΘΑΝΑΙΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Σρήκα Α. Γξάθνπκε ηα ζηνηρεία ηνπ Πξνκεζεπηή θαη παηάκε Δηζαγσγή. Σρήκα Β1

Σρήκα Α. Γξάθνπκε ηα ζηνηρεία ηνπ Πξνκεζεπηή θαη παηάκε Δηζαγσγή. Σρήκα Β1 MENU ΜΗΤΡΩΑ Προμηθεστές Σε απηό ην ζεκείν ηεο εθαξκνγήο επεμεξγαδόκαζηε ηo κεηξών Πξνκεζεπηώλ. Κάλνληαο θιηθ κε ην πνληίθη πάλσ ζην Πξνζζήθε (βειάθη 1) ζα βγεη ε θόξκα γηα ηελ εηζαγσγή λέαο εγγξαθήο (Σρήκα

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε- Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 2. Έληππν πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα εηδψλ θαζαξηφηεηαο Φξεκαηνδφηεζε : Ιδίνη Πφξνη Σ Δ Υ Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E.

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Γεώργιος Μπριζκόλας Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Τηνζέηεζε Γηεζλψλ Πξνηχπσλ απφ ηε Βηνκεραλία Εθελοντικά πρότυπα Υποχρεωτική νομοθεσία ISO 9001 ISO14001 ISO 50001 OHSAS 18001 ISO

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ (Θεοδώρα Γιώηη, Νικόλας Καραηάζιος- Τπεύθσνη εκ/κος Λ. Παπαηζίμπα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ:.., ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:.// Σε ακαμίδην πνπ κπνξεί λα θηλείηαη ρσξίο ηξηβέο πάλσ

Διαβάστε περισσότερα

ύνολο μεπιζμάηων / Καθαπά κέπδη ππο θόπων Υπνινγίδεηαη εάλ δηαηξέζνπκε ην ζπλνιηθό κέξηζκα κε ην ζύλνιν ησλ θεξδώλ πξν θόξσλ ηεο ίδηαο ρξήζεο.

ύνολο μεπιζμάηων / Καθαπά κέπδη ππο θόπων Υπνινγίδεηαη εάλ δηαηξέζνπκε ην ζπλνιηθό κέξηζκα κε ην ζύλνιν ησλ θεξδώλ πξν θόξσλ ηεο ίδηαο ρξήζεο. ΓΔΙΚΣΔ ΥΡΗΜΑΣΙΣΗΡΙΟΤ 1. ΑΠΟΓΟΗ Δ ΣΑΜΙΑΚΗ ΡΟΗ ΑΝΑ ΜΔΣΟΥΗ Σαμιακή ποή ανά μεηοσή / σπημαηιζηηπιακή ηιμή μεηοσήρ Υπνινγίδεηαη εάλ δηαηξέζνπκε ηελ ηακεηαθή ξνή (θαζαξά θέξδε πξν θόξσλ + απνζβέζεηο) κε ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία λεαληθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο Η αξρηηεθηνληθή ηεο πξώηεο επηρείξεζεο Δπηρεηξεκαηηθή ΙΓΔΑ Ο ΔΠΙΥΔΙΡΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

ΙNCOFRUIT - (HELLAS).

ΙNCOFRUIT - (HELLAS). Πξνο ΟΛΑ ΤΑ ΜΔΛΗ Κε Σπλάδειθε Θέκα: Ιζπαλία & Γεξκαλία 5 ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2011 (31 Ιαλ έσο 30 Φεβξ.2011) Παξαζέηνπκε θαησηέξσ: Αλαζθόπεζε ηεο 4 εο εβδνκάδνο 2011 κε ηηο ηηκέο ησλ εζπεξηδνεηδώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίου

Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίου Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίου Ενότητα 9: ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Καηαζθεπάδνπκε έλα νγθνκεηξηθό δνρείν από πιαζηηθό κπνπθάιη λεξνύ

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ.

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. ΑΘ. ΧΑΡΙΣΩΝΙΔΗ : ΑΡΧΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΔΙΑΚΤΜΑΝΕΙ ΠΛΗΘΩΡΙΜΟ - ΑΝΕΡΓΙΑ 9.1. ΕΡΩΣΗΕΙ ΩΣΟΤ ΛΑΘΟΤ Για ηιρ παπακάηυ πποηάζειρ, να γπάτεηε ζηην κόλλα ζαρ ηον απιθμό ηηρ καθεμιάρ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017 www.romvos.edu.gr Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 217 ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σσζηφ β. Λάζνο γ. Λάζνο δ. Σσζηφ ε. Σσζηφ Α2.

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΛΤΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2

ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΛΤΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2 ΑΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΙΑ ΛΤΔΙ ΙΑΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2 1: Λάζος (είλαη ηζνζθειήο ππεξβνιή) Α2: Λάζος (ην ζεηηθό πξόζεκν ζεκαίλεη όηη ε Πνζνζηηαία Μεηαβνιή Δηζνδήκαηνο θαη ε Πνζνζηηαία Μεηαβνιή Πνζόηεηαο ήηαλ

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα. Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα Γηαθξάγκαηα Δξγαιεία Καηαζθεπέο 2 Η θαηαζθεπή πεξηγξάθεηαη ζηελ αληίζηνηρε ελόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία

Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Α.Ε Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία Πνηνί είκαζηε Η ΜΙΝΔΡΑΛ ΥΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ Α.Δ. μεθίλεζε ηελ πνξεία ηεο ην 1976. Από ηελ αξρή ζπλεξγαζηήθακε κε πξωηνπόξνπο εηαηξείεο ζηνλ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

2 η Εργασία Πολλαπλών επιλογών

2 η Εργασία Πολλαπλών επιλογών 2 η Εργασία Πολλαπλών επιλογών Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Β1) ε κία ππνζεηηθή νηθνλνκία, εληφο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ έηνπο, παξαηεξήζεθαλ ηα εμήο ζηνηρεία (φια ζε εθαηνκκχξηα επξψ): Ιδησηηθή θαηαλάισζε

Διαβάστε περισσότερα

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Δηαθνκηζηήο (Server) Πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηνπο Πειάηεο (Client) Μεγάινη ππνινγηζηέο γηα ηηο ππεξεζίεο Internet (π.ρ. WWW, FTP) Λακβάλεη εξσηήζεηο θαη δίδεη απαληήζεηο Πειάηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ Έξεπλεο Οηθνλνκηθήο πγθπξίαο ΙΟΒΔ - DG ECFIN Μάηνο 2011 H Έξεπλα θαηαλαισηώλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (1) Μέξνο ηνπ Δλαξκνληζκέλνπ Πξνγξάκκαηνο Δξεπλώλ ηεο ΔΔ από ην 1972

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Αντισταθμιστική ανάλυση

Αντισταθμιστική ανάλυση Θεσξήζηε έλαλ αιγόξηζκν Α πνπ ρξεζηκνπνηεί κηα δνκή δεδνκέλσλ Γ : Καηά ηε δηάξθεηα εθηέιεζεο ηνπ Α ε Γ πξαγκαηνπνηεί κία αθνινπζία από πξάμεηο. Παξάδεηγκα: Θπκεζείηε ην πξόβιεκα ηεο εύξεζεο-έλσζεο Δίρακε

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

Παλαιοσλαβική Γλώσσα. Ενότητα 11: Μορφολογία Τα Ονόματα/Αντωνυμίες. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου. Τμήμα Σλαβικών Σπουδών

Παλαιοσλαβική Γλώσσα. Ενότητα 11: Μορφολογία Τα Ονόματα/Αντωνυμίες. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου. Τμήμα Σλαβικών Σπουδών Παλαιοσλαβική Γλώσσα Ενότητα 11: Μορφολογία Τα Ονόματα/Αντωνυμίες Αλεξάνδρα Ιωαννίδου Τμήμα Σλαβικών Σπουδών Γ1.2. ΟΗ ΑΝΣΧΝΤΜΗΔ ηελ παιαηά εθθιεζηαζηηθή ζιαβηθή, νη αλησλπκίεο δηαθξίλνληαλ ζε δπν κεγάιεο

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΥΡΟΝΙΚΗ ΑΞΊΑ ΣΟΤ ΥΡΗΜΑΣΟ (Time Value of Money)

Η ΥΡΟΝΙΚΗ ΑΞΊΑ ΣΟΤ ΥΡΗΜΑΣΟ (Time Value of Money) Η ΥΡΟΝΙΚΗ ΑΞΊΑ ΣΟΤ ΥΡΗΜΑΣΟ (Te Value of Moey) Εηζαγωγή Η έλλνηα όηη ην ρξήκα έρεη ρξνληθή αμία είλαη κία από ηηο θεθαιαηώδεηο έλλνηεο ζηελ αλάιπζε θάζε πξντόληνο ηεο Κεθαιαηαγνξάο. Σν ρξήκα έρεη ρξνληθή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα Η NovelGadgets Α.Ε. είλαη κηα πνιπεζληθή εηαηξεία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηνλ ρώξν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη θαηαζθεπάδεη θαηλνηνκηθέο εθαξκνγέο (gadgets) γηα ηνπο πειάηεο ηεο. Πξόζθαηα, δεκηνύξγεζε έλα λέν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: /0/03 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΔΜΑ Α ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑΣΩΝ Α.

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ

ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΣΩΝ ΠΟΤΓΑΣΩΝ: ΚΟΜΗΝΔΑ Π. ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟΤ (Α.Μ. 6585) ΜΑΛΑΝΓΡΑΚΗ Δ. ΠΑΓΩΝΑ (Α.Μ. 6713) ΔΠΟΠΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα «ην θνηλό θαη ην θύξην» (Γ.νισκόο) γηα λα ρηίδω πάληα κε ηνλ ίδηνλε ηξόπν, κε ηηο ίδηεο θαηαζθεπαζηηθέο θαη πιαζηηθέο πξννπηηθέο, κε ηελ ίδηαλε πάληνηε πίζηε θαη αγάπε.. Α.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ Εδώ ζα ππνινγίζνπκε ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier κεξηθώλ αθόκα ζεκάησλ, πξνζπαζώληαο λα μεθηλήζνπκε από ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier γλσζηώλ ζεκάησλ

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 Σν ΚΔ.ΔΛ.Π.ΝΟ., Γξαθείν Θεζζαινλίθεο θαη ε Γηεύζπλζε Γεκόζηαο Τγείαο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα. Οι Πανελλαδικέρ Δξεηάζειρ για ηην ειζαγωγή ζηην ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη θα ππαγμαηοποιηθούν ππιν ηιρ απολςηήπιερ ενδοζσολικέρ εξεηάζειρ ηων μαθηηών και ηων μαθηηπιών. Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΒΟΤΣΑΗΟ 7,5Υ40m ΑΓΔΛΑΓΩΝ ΓΑΛΑΚΣΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΔΛΔΤΘΔΡΟΤ ΣΑΒΛΗΜΟΤ ΜΔ 48 ΑΣΟΜΗΚΔ ΘΔΔΗ Τν άξκεγκα ελδείθλπηαη λα γίλεηαη ζε αξκεθηήξην ηύπνπ ςαξνθόθθαιν 2Χ4 ζέζεσλ. Οη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP 1 ΜΑΘΗΜΑ 6 ο Προγράμμαηα θωηογραθικών μηχανών Επιλογέας προγραμμάηων Μαο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα ειέγμνπκε ην άλνηγκα δηαθξάγκαηνο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΝΓΔΜΟ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΩΝ ΒΟΡΔΙΟΤ ΔΛΛΑΓΟ

ΤΝΓΔΜΟ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΩΝ ΒΟΡΔΙΟΤ ΔΛΛΑΓΟ ΤΝΓΔΜΟ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΩΝ ΒΟΡΔΙΟΤ ΔΛΛΑΓΟ Δλαιιαθηηθνί ηξόπνη θεθαιαηαθήο ελίζρπζεο επηρεηξήζεωλ H πεγή ηνπ πξνβιήκαηνο ην ζεκεξηλφ καθξννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ παξαηεξείηαη παλεπξσπατθά κηα ηάζε γηα απνκφριεπζε

Διαβάστε περισσότερα

1. Να ζεκεηώζεηε πνηα από ηηο επόκελεο ηαρύηεηεο είλαη κεγαιύηεξε. Α. π 1 = 30m/s Β. π 2 = 0.02km/s Γ. π 3 = 36000m/h Γ. π 4 = 144km/h.

1. Να ζεκεηώζεηε πνηα από ηηο επόκελεο ηαρύηεηεο είλαη κεγαιύηεξε. Α. π 1 = 30m/s Β. π 2 = 0.02km/s Γ. π 3 = 36000m/h Γ. π 4 = 144km/h. ΦΤΙΚΗ A ΛΤΚΔΙΟΤ ΓΙΑΡΚΔΙΑ: 10min ΣΜΗΜΑ:. ONOMA:. ΔΠΩΝΤΜΟ: ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ: ΜΟΝΑΓΔ ΘΔΜΑ 1 ο ΘΔΜΑ ο ΘΔΜΑ 3 ο ΘΔΜΑ 4 ο ΤΝΟΛΟ ΘΔΜΑ A: 1. Να ζεκεηώζεηε πνηα από ηηο επόκελεο ηαρύηεηεο είλαη κεγαιύηεξε. Α. π 1 = 30m/s

Διαβάστε περισσότερα

ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ

ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ Πεξηερόκελα Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά Καηαγξαθή Ώξαο πγρξνληζκόο πζηήκαηνο Παξνπζίαζε πζηήκαηνο Πηζαλά ελάξηα Υξήζεο 2 Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά

Διαβάστε περισσότερα

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Ζ Σπλέιεπζε (Σ) ηνπ Τκήκαηνο Βηνκεραληθήο Γηνίθεζεο θαη Τερλνινγίαο ηεο 18/5/2015 ελέθξηλε ηελ αλακόξθσζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πξνπηπρηαθώλ Σπνπδώλ. Παξαθαινύληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

Δεςηέπα 18/05/2015. Απόνηερ : 1) Γεκόπνπινο Υξήζηνο 2) Καπώλεο πήιηνο 3) Κπξηαθόπνπινο Κπξηάθνο 4) Παλαγόπνπινο Βαζίιεο

Δεςηέπα 18/05/2015. Απόνηερ : 1) Γεκόπνπινο Υξήζηνο 2) Καπώλεο πήιηνο 3) Κπξηαθόπνπινο Κπξηάθνο 4) Παλαγόπνπινο Βαζίιεο 1 ΕΝΩΗ ΠΟΔΟΦΑΙΡΙΚΩΝ ΩΜΑΣΕΙΩΝ ΗΛΕΙΑ ΕΣΟ ΙΔΡΤΕΩ 1969 ΕΔΡΑ: ΠΤΡΓΟ Οδόο: Γξαγαηζαλίνπ 34 & Παπαθιέζζα Σει: 26210 33311 e-mail:epsilia@otenet.gr Φαμ: 26210 34004 Ππακηικό 35 ηρ ζςνεδπίαζηρ ηος Δ ηηρ ΕΠ Ηλείαρ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ

ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΔΙΕΤΘΤΝΗ: ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Πειραιάσ, 29 Οκτωβρίου 2010 ΣΜΗΜΑ: Εμπορίου Αρ.Πρωτ.: 8787 Πληροφορίεσ: Φ. Ανδριάνα Σηλέφωνο: 2104177241-5

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΗ ΕΠΙΔΟΗ ΕΠΙΥΕΙΡΗΕΩΝ ΣΟΤ ΚΛΑΔΟΤ ΕΞΟΡΤΞΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΙΑ ΜΑΡΜΑΡΟΤ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΗ ΕΠΙΔΟΗ ΕΠΙΥΕΙΡΗΕΩΝ ΣΟΤ ΚΛΑΔΟΤ ΕΞΟΡΤΞΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΙΑ ΜΑΡΜΑΡΟΤ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΗ ΕΠΙΔΟΗ ΕΠΙΥΕΙΡΗΕΩΝ ΣΟΤ ΚΛΑΔΟΤ ΕΞΟΡΤΞΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΙΑ ΜΑΡΜΑΡΟΤ Ισάλλεο Σζψιαο Λέκηωπ, Εθνικό Μεηζόβιο Πολςηεσνείο Λέξειρ κλειδιά: Ανάλςζη αποδοηικόηηηαρ, απιθμοδείκηερ, διεςπςμένη εξίζωζη DuPont,

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

Πηπρηαθή εξγαζία. Αλάπηπμε Επηρεηξεκαηηθνύ Σρεδίνπ Μεηαπνηεηηθήο Επηρείξεζεο

Πηπρηαθή εξγαζία. Αλάπηπμε Επηρεηξεκαηηθνύ Σρεδίνπ Μεηαπνηεηηθήο Επηρείξεζεο Τετνολογικό Εκπαιδεσηικό Ίδρσμα Καβάλας Στολή Τετνολογικών Εθαρμογών Τμήμα Μητανολογίας Τομέας Καηαζκεσαζηικός Πηπρηαθή εξγαζία Αλάπηπμε Επηρεηξεκαηηθνύ Σρεδίνπ Μεηαπνηεηηθήο Επηρείξεζεο Φνηηεηέο: Τδαγθνπξλήο

Διαβάστε περισσότερα

εμεηδηθεπκέλεο εξγαζίαο εθ κέξνπο ησλ εξγαδνκέλσλ, ε δπζθνιία πξφζβαζεο ζε ρξεκαηνδνηηθέο πεγέο θαη ε γξαθεηνθξαηία.

εμεηδηθεπκέλεο εξγαζίαο εθ κέξνπο ησλ εξγαδνκέλσλ, ε δπζθνιία πξφζβαζεο ζε ρξεκαηνδνηηθέο πεγέο θαη ε γξαθεηνθξαηία. ΔΙΑΓΩΓΗ Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο εμαεηίαο, νη νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο ζπλζήθεο έρνπλ ππνζηεί κηα ξαγδαία κεηάιιαμε, φρη κφλν ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο, αιιά θαη ιφγσ ησλ επαθφινπζσλ ζπλεπεηψλ

Διαβάστε περισσότερα