Νοημοσύνη, η μέτρησή της, και «η κωδωνοειδής καμπύλη»
|
|
- Αντώνης Διδασκάλου
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Νοημοσύνη, η μέτρησή της, και «η κωδωνοειδής καμπύλη» Του Αργύρη Δημ. Μπίρη -Πτυχιούχου Παιδαγωγικού Τμ. Δημ. Εκπαίδευσης Παν/μίου Πατρών -Πτυχιούχου Τμ. Ψυχολογίας Παν/μίου Κρήτης -M.Sc. Παν/μίου Εδιμβούργου στην Επεξεργασία Λόγου και ΓΛώσσας To αμερικανικό λεξικό Webster ορίζει τη νοημοσύνη ως τη δύναμη επιτυχούς αντιμετώπισης οποιασδήποτε κατάστασης, και ειδικά μιας πρωτόγνωρης κατάστασης, με κατάλληλες προσαρμογές της συμπεριφοράς επίσης, την ικανότητα σύλληψης των σχέσεων που διασυνδέουν τα γεγονότα που παρουσιάστηκαν, με τέτοιο τρόπο, που η δράση να κατευθύνεται προς ένα ορισμένο σκοπό. Η φύση της νοημοσύνης και η δομή της, είναι προβλήματα που έχουν απασχολήσει πολλούς ψυχολόγους, από την εμφάνιση της επιστήμης. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει ακόμη, και ίσως δεν μπορεί να υπάρξει, ένας εντελώς σαφής ορισμός του τι είναι νοημοσύνη. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ενασχόλησή μας με αυτή, όπως για παράδειγμα η εκτίμηση της νοημοσύνης κάποιου ατόμου, κινείται υποχρεωτικά στα ίδια ασαφή επίπεδα. Η ασάφεια αυτή δεν είναι μόνο ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος έχει επίσης προκαλέσει σημαντικές φιλοσοφικές και κοινωνικές διαμάχες, γιατί στο όνομα της επιστήμης υποστηρίχτηκαν, και υποστηρίζονται, κατά καιρούς, θεωρίες για την υπεροχή κάποιας ή κάποιων φυλών, τη σχέση του ανθρώπου με τις μηχανές, την αντιμετώπιση των ζώων ως νοημόνων όντων, το διαχωρισμό των κοινωνικών τάξεων βάσει της νοημοσύνης κ.ο.κ. Ας κάνουμε όμως πρώτα μία σύντομη ιστορική αναδρομή. Ο πρώτος άνθρωπος που επιχείρησε να αναπτύξει tests νοητικών ικανοτήτων, ήταν ο Sir Francis Galton, πριν έναν αιώνα. Φυσιοδίφης και μαθηματικός, ο Galton ενδιαφέρθηκε για τις διαφορές μεταξύ των ατόμων, με αφορμή την εξελικτική θεωρία του ξαδέρφου του, Charles Darwin ή, επί το ελληνικότερον, Κάρολου Δαρβίνου. O Galton πίστευε ότι ορισμένες οικογένειες είναι βιολογικά ανώτερες - δυνατότερες και εξυπνότερες - από άλλες. Η εξυπνάδα λοιπόν, σύμφωνα μ αυτόν, ήταν θέμα εξαιρετικών αισθητηριακών και αντιληπτικών ικανοτήτων, οι οποίες περνούν από γενεά σε γενεά. Αφού όλες οι πληροφορίες αποκτώνται μέσω των αισθήσεων, σκέφθηκε, όσο πιο ευαίσθητο και ακριβές είναι το αισθητηριακό σύστημα ενός ατόμου, τόσο πιο έξυπνο θα είναι αυτό το άτομο. Το 1884, ο Galton έκανε μια σειρά tests ( μπαταρία, όπως λέγεται στη διάλεκτο των ψυχολόγων, από την αγγλική λέξη battery=συστοιχία), που μετρούσαν μεταβλητές όπως το μέγεθος του κεφαλιού, το χρόνο αντίδρασης σε διάφορα ερεθίσματα, την οξύτητα της όρασης, τη μνήμη για οπτικά σχήματα και τα ακουστικά κατώφλια (δηλαδή, πάνω από ποια ένταση γίνεται αντιληπτό ένα ακουστικό ερέθισμα), σε περισσότερους από επισκέπτες της Έκθεσης του Λονδίνου. Προς απογοήτευσή του, ανακάλυψε ότι δεν μπορούσε να διαχωρίσει εξέχοντες Βρετανούς επιστήμονες από συνηθισμένους πολίτες, βάσει του μεγέθους της κεφαλής, και ότι μετρήσεις όπως η ταχύτητα της αντίδρασης δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη σχέση με άλλες παραμέτρους της νοημοσύνης. Αν και τα tests του Galton δεν αποδείχτηκαν και πολύ χρήσιμα, ήταν αυτός που ανακάλυψε το δείκτη συνάφειας (correlation coefficient), ένα στατιστικό δείκτη που 1
2 παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχολογία. Επειδή θα αναφερθεί αργότερα, συνοπτικά λέμε ότι ο δείκτης αυτός κυμαίνεται από -1 έως +1. Όταν είναι αρνητικός, σημαίνει ότι δύο μεγέθη, λ.χ. η θερμοκρασία και ο χρόνος στεγνώματος των ρούχων, είναι αντιστρόφως ανάλογα. Όταν είναι θετικός, σημαίνει ότι δύο μεταβλητές, λ.χ. οι τιμές των επιβατικών αυτοκινήτων και η μέγιστες ταχύτητες που μπορούν να αναπτύξουν, γενικά συμμεταβάλλονται. (Βέβαια, τίποτα δεν αποκλείει ένα αυτοκίνητο των 7 εκατ. δρχ. να τρέχει γρηγορότερα από ένα άλλο των 10 εκατ. Όμως αυτή την έννοια έχει η συνάφεια της γενικής συμμεταβολής ή αντιμεταβολής.) Μάλιστα, όσο περισσότερο προσεγγίζει τη μονάδα, θετική ή αρνητική, τόσο ισχυρότερη είναι η σχέση που συνδέει τα δύο μεγέθη. Έτσι, μία συνάφεια της τάξης του +0,70 ή -0,80, σημαίνει ότι δύο μεταβλητές σχετίζονται πολύ περισσότερο, απ ότι αν η συνάφειά τους ήταν, ας πούμε, +0,10 ή -0,05 (που μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες). Για να επιστρέψουμε στο κυρίως θέμα, τα πρώτα tests που προσέγγιζαν τα σύγχρονα tests νοημοσύνης, επινοήθηκαν από το Γάλλο ψυχολόγο Alfred Binet. Το 1881, η Γαλλική κυβέρνηση πέρασε ένα νόμο που έκανε τη σχολική εκπαίδευση υποχρεωτική για όλα τα παιδιά. Έτσι, ενώ προηγουμένως οι κακοί μαθητές έμεναν συνήθως στο σπίτι, τώρα και αυτοί πήγαιναν στο σχολείο, και συνεπώς οι δάσκαλοι έπρεπε να ασχοληθούν με ένα ευρύ φάσμα ατομικών διαφορών. Η κυβέρνηση ζήτησε από τον Binet να δημιουργήσει ένα test που θα εντόπιζε τα παιδιά που θα ήταν πολύ αργόστροφα - ας μας επιτραπεί η έκφραση - για να επωφεληθούν από ένα κανονικό σχολικό πρόγραμμα. O Binet συμπέρανε ότι η νοημοσύνη θα έπρεπε να μετριέται με δοκιμασίες που θα απαιτούσαν ικανότητες συλλογισμού και επίλυσης προβλημάτων μάλλον, παρά αισθητηριακο-κινητικές ικανότητες. Σε συνεργασία με έναν άλλο Γάλλο ψυχολόγο, τον Thιophile Simon, o Binet κατάρτισε μία κλίμακα το 1905, που την αναθεώρησε το 1908 και ξανά το Αυτή η κλίμακα αποτέλεσε τον πρόγονο της κλίμακας Stanford- Binet, που αναπτύχθηκε στο πανεπιστήμιο του Stanford από τον Lewis Terman, με τελευταία αναθεώρηση μόλις το Ο Terman υιοθέτησε έναν εύχρηστο δείκτη για τη νοημοσύνη, που είχε προτείνει ο Γερμανός ψυχολόγος William Stern. Αυτός ο δείκτης είναι ο γνωστός σε πολλούς I.Q. (προφέρεται Άι - Κιού), που προέρχεται από τα αρχικά του αγγλικού όρου Intelligence Quotient ή Νοητικού Πηλίκου (Ν.Π.). Το νοητικό πηλίκο αποτελεί παράγωγο των εξής όρων: Της νοητικής ηλικίας (Ν.Η.), στον αριθμητή, δηλαδή της επίδοσης του ατόμου στο test, που δείχνει τη νοητική ανάπτυξη, σε μήνες, και της χρονολογικής ηλικίας (Χ.Η.), στον παρονομαστή, πάλι σε μήνες, φυσικά. Ο λόγος αυτός πολλαπλασιάζεται με το συντελεστή 100, για να απαλείφονται τα δεκαδικά ψηφία και να γίνεται πιο εύληπτος. Δηλαδή, σε μαθηματική γλώσσα: ΝΠ Ν. Η... = 100 Χ. Η. Φυσικά, υπάρχουν πολλά ακόμη tests νοημοσύνης, που μπορεί να μετρούν τη γενική νοημοσύνη ενός ατόμου ή και ειδικές νοητικές ικανότητες, όπως τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, τον ποσοτικό λογισμό κ.ο.κ. Τέτοια tests είναι π.χ. το Weschler για ενήλικες (WAIS-R), για παιδιά (WISC-ΙΙΙ), ή για παιδιά προσχολικής ή πρώιμης σχολικής ηλικίας (WPPSI-R), τα SAT και ACT, που αντιστοιχούν κατά κάποιον τρόπο με τις δικές μας πανελλήνιες εξετάσεις, το RPM που χρησιμοποιεί τις γνωστές, σε όσους προτίμησαν τις στρατιωτικές σχολές, μήτρες, το διαπολιτισμικό (θα εξηγήσουμε στα επόμενα τι σημαίνει αυτό) SOMPA, και άλλα πολλά, αμερικανικής κατά κύριο λόγο προέλευσης, όπως άλλωστε κι αυτά που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα. 2
3 Εδώ ήρθε το σημείο να μιλήσουμε και λίγο για την γνωστή κωδωνοειδή καμπύλη. Εάν πάρουμε ένα μεγάλο και σωστά επιλεγμένο δείγμα πληθυσμού και το μετρήσουμε ως προς διάφορες παραμέτρους, όπως το ύψος, για παράδειγμα, των ενηλίκων Ελλήνων, ή το βάρος των Ελληνίδων (και λέγοντας σωστά επιλεγμένο, εννοούμε ότι δεν θα μετρήσουμε μόνο παίκτες του μπάσκετ - μπολ ή νεαρές κοπέλες που προσέχουν τη σιλουέτα τους) θα παρατηρήσουμε ότι οι περισσότερες μετρήσεις μας συγκεντρώνονται γύρω από μια τιμή, λ.χ. τα 1,75μ. ύψους και τα 55 κιλά βάρους, αντιστοίχως. Όσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από αυτές τις τιμές, είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω, όλο και λιγότερα άτομα του δείγματός μας θα δίνουν τις πιο ακραίες μετρήσεις. Λίγοι Έλληνες έχουν ύψος πάνω από 1,90μ. και ακόμη λιγότεροι είναι οι δίμετροι. Επίσης, λίγες ενήλικες Ελληνίδες ζυγίζουν κάτω από 45 κιλά και ακόμη λιγότερες κάτω από 40. Η απόκλιση αυτή από τη μέση τιμή δίνει όλο και λιγότερες ακραίες τιμές με έναν ομαλό τρόπο, με την προϋπόθεση πάντα ότι το δείγμα μας είναι σωστά επιλεγμένο και ικανοποιητικού μεγέθους. (Φυσικά, αναφερόμαστε σε ορισμένα παραδείγματα. Δεν είναι πάντα απαραίτητο να συμβαίνει το ίδιο. Έτσι λ.χ. στην κατανομή του βαθμού σε κακές χρονιές των πανελληνίων εξετάσεων, οι περισσότεροι συγκεντρώνονται στο κάτω άκρο και αρκετοί στο άνω - όσοι κράτησαν το βαθμό τους από την προηγούμενη, εύκολη, ίσως, χρονιά.) Αυτή η κανονική μείωση, δημιουργεί τη λεγόμενη καμπύλη κανονικής κατανομής ή καμπύλη του Gauss, από το όνομα του μαθηματικού που ανέπτυξε τη σχετική θεωρία, και έχει το σχήμα της καμπάνας (κώδωνα). Η ίδια λοιπόν κωδωνοειδής καμπύλη σχηματίζεται και όταν κατανέμουμε το γενικό πληθυσμό (και όχι αποκλειστικά π.χ. τα μέλη της MENSA, της παγκόσμιας οργάνωσης των έξυπνων ή άτομα με το σύνδρομο Down), σύμφωνα με το νοητικό πηλίκο. Όπως παρατηρείτε, στην καμπύλη που παραθέτουμε, αυτή ανυψώνεται όσο πλησιάζουμε στο μέσον, είτε από δεξιά, είτε από αριστερά, ακριβώς γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι εμπίπτουν χονδρικά στο μέσο όρο. Αντιθέτως, τα άκρα είναι πεπλατυσμένα, διότι λίγοι είναι οι εξαιρετικά ευφυείς κι επίσης λίγα είναι τα καθυστερημένα άτομα, σε σύγκριση με το σύνολο του πληθυσμού. Το πόσο ύψος θα έχει η καμπύλη στο μέσον και το πόσο χαμηλή θα είναι στα άκρα, δηλαδή η κύρτωσή της (που αποτελεί ξεχωριστό στατιστικό δείκτη), εξαρτάται και από το πόσο κανονική είναι η κατανομή. Ποσοστά επί του γενικού πληθυσμού IQ Σχήμα 1: Η κωδωνοειδής καμπύλη (κατανομή Gauss). Όπως φαίνεται, τα περισσότερα άτομα, συγκεντρώνονται γύρω από τη μέση τιμή, που για το I.Q. είναι το 100. Όσο πιο πολύ αποκλίνουμε από αυτή, τόσο λιγοστεύουν οι άνθρωποι που ανήκουν στις όλο και πιο ακραίες κατηγορίες, καθυστερημένοι ή ευφυείς (Παρασκευόπουλος, 1984). 3
4 Σε αυτό το πρώτο μέρος, δώσαμε ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες σε όσους θα ήθελαν να έχουν μια ιδέα για την αντιμετώπιση του θέματος, υπό το πρίσμα της ψυχολογίας. Κάναμε μία συνοπτική ιστορική αναδρομή κι επίσης αναφέραμε ορισμένα στοιχεία από το χώρο της στατιστικής. Αυτή η αναφορά ήταν απαραίτητη, μια και πολλές πραγματικά ανακριβείς θεωρίες, έχουν στηριχτεί είτε στην κατάλληλη παρουσίαση των στατιστικών στοιχείων, είτε στην αποσπασματική ή και διαστρεβλωμένη εφαρμογή των θεωριών που έχει αναπτύξει η ψυχολογία για τη φύση της νοημοσύνης, τη μέτρησή της, την εξάρτησή της από το περιβάλλον ή τους γενετικούς παράγοντες κ.τ.λ. Στο δεύτερο μέρος, θα ασχοληθούμε περισσότερο με τα ηθικά και κοινωνικά ζητήματα που τίθενται, κυρίως όσον αφορά στη μέτρηση του νοητικού πηλίκου σε ομάδες ανθρώπων, όπως πλούσιοι και φτωχοί, λευκοί και μαύροι κ.τ.λ. Ακόμη, για τη σχέση περιβάλλοντος και κληρονομικότητας στη νοημοσύνη του ατόμου, το πόσο έγκυρα, αξιόπιστα και δίκαια είναι τα tests, και άλλα, ενδιαφέροντα. Ένα βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι ψυχολόγοι, όσον αφορά στη μέτρηση της νοημοσύνης, είναι η ανάπτυξη πολιτισμικά δίκαιων tests. Πράγματι, οι επιδόσεις ενός ατόμου σε tests δεξιοτήτων, εξαρτώνται από το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο έχει ανατραφεί. Αυτό είναι βέβαια εμφανές στην περίπτωση των tests που βασίζονται στο λόγο, γραπτό ή προφορικό, και τα οποία απαιτούν εξοικείωση με μία συγκεκριμένη γλώσσα. Δεν θα περιμέναμε από το παιδί μιας οικογένειας για την οποία τα Ελληνικά αποτελούν δεύτερη γλώσσα, όπως ίσως για τους μετανάστες, να έχει την ίδια επίδοση σε τέτοια tests, όπως το παιδί του οποίου οι γονείς μιλούν τα Ελληνικά ως κύρια γλώσσα. Αλλά ακόμη και για παιδιά από Ελληνόγλωσσες οικογένειες, το λεξιλόγιο σε μία μεσοαστική οικογένεια, ίσως διαφέρει σημαντικά από το λεξιλόγιο σε μία οικογένεια χαμηλής κοινωνικής τάξης. Σε μία έρευνα, που διεξήχθη στις Η.Π.Α., για παράδειγμα, δόθηκε σε παιδιά η εξής οδηγία: Διάλεξε ΜΙΑ ΛΕΞΗ που δεν ταιριάζει με τις άλλες: τσέλο άρπα τύμπανο βιολί κιθάρα Τα περισσότερα παιδιά, από οικογένειες της ανώτερης ή της μέσης κοινωνικής τάξης, διάλεξαν το τύμπανο, την υποθετικά σωστή απάντηση. Τα παιδιά από οικογένειες της κατώτερης κοινωνικής τάξης, συνήθως απαντούσαν τσέλο, μία άγνωστη λέξη, η οποία υπέθεσαν ότι δεν ταίριαζε (Eells et al., 1951, όπως παρατίθεται στον Atkinson et al). Τα παιδιά από σπίτια των ανωτέρων τάξεων, είναι πιο πιθανό να γνωρίζουν το τσέλο, ή τουλάχιστον να έχουν συναντήσει τη λέξη, από τα παιδιά φτωχότερων οικογενειών. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα βιβλίο στις Η.Π.Α., το οποίο αναφέρεται στο διαχωρισμό των κοινωνικών τάξεων βάσει του δείκτη νοημοσύνης τους, καθώς και σε διαφορές που έχουν παρατηρηθεί μεταξύ των διαφόρων φυλών στους μέσους όρους του δείκτη νοημοσύνης τους. Η αλήθεια είναι ότι τέτοιου είδους διαφορές έχουν παρατηρηθεί. Το πρόβλημα είναι στο πώς ερμηνεύονται. Οι πολιτισμικές διαφορές μπορεί να επηρεάσουν τις επιδόσεις ακόμη και σε μη λεκτικά μέρη του test, δηλαδή τα μέρη που δεν έχουν να κάνουν με τη χρήση του λόγου, όπως το να βρει ο εξεταζόμενος το τμήμα που λείπει από μια εικόνα. Έτσι, όταν δείχνεται σε παιδιά φτωχών οικογενειών το σχέδιο μιας χτένας που της λείπουν δόντια και τους ζητείται να ονομάσουν τα μέρη που λείπουν (ένα τμήμα ενός γνωστού test νοημοσύνης), μπορεί 4
5 να μπερδευτούν: Για αυτά, μια σπασμένη χτένα, μπορεί να είναι πιο κοινό αντικείμενο, από μια ολόκληρη (Hewitt & Massey, 1969). Σε μερικές κοινωνίες που δεν χρησιμοποιούν το γραπτό λόγο, τα σχέδια και οι εικόνες είναι σπάνια. Παιδιά από τη Νιγηρία αντιμετώπισαν δυσκολίες όταν τους ζητήθηκε να αντιγράψουν ένα σχέδιο χρησιμοποιώντας πολύχρωμα τουβλάκια, μέχρι που τους επέδειξε ο εξεταστής πώς γίνεται αυτό (D Andrade, 1967). Οι ψυχολόγοι έχουν κάνει αρκετές προσπάθειες να φτιάξουν tests που να μην επηρεάζονται από πολιτισμό σε πολιτισμό (culture-fair tests - tests ελεύθερα από πολιτισμικές επιδράσεις), με όχι καλά αποτελέσματα. Φαίνεται πως σε αυτές τις προσπάθειες, βαδίζουν σε τεντωμένο σχοινί. Όσο πιο δίκαια είναι τα tests απέναντι στους ανθρώπους των διαφόρων πολιτισμών, τόσο περισσότερο αποτυγχάνουν στους πρακτικούς στόχους για τους οποίους καταρτίζονται, όπως το να προβλέψουν τη σχολική ή την επαγγελματική επιτυχία των ατόμων. Αυτό δεν είναι και τόσο περίεργο, αν σκεφθεί κανείς ότι μια καλή επίδοση στο σχολείο ή στην εργασία, εξαρτάται και από πολιτισμικά δεδομένα. Το συμπέρασμα είναι ότι η σχεδίαση ενός πολιτισμικά δίκαιου ή ανεξάρτητου test μάλλον αποτελεί ουτοπία: Η επιδόσεις ενός ατόμου θα επηρεάζονται πάντα από το πολιτισμικό του υπόβαθρο. Οι ικανότητες που για μια κοινωνία θεωρούνται σημαντικές, είναι και αυτές που θα ελεγχθούν. Αν η γραφή και οι μαθηματικές ικανότητες έχουν αξία για ένα πολιτισμό, όπως το δυτικό, τότε αυτές οι ικανότητες θα θεωρούνται σαν κριτήρια επιτυχίας. Αν η ικανότητα της μυθοπλασίας και της διανθισμένης με περίπλοκους γρίφους εξιστόρησης, έχει αξία για μία κοινωνία (όπως για τη φυλή Κπέλε, της Λιβερίας, στην Αφρική), τότε αυτή η ικανότητα είναι που θα πρέπει να ελέγχεται από το test (Cole, 1981). Πολλοί άνθρωποι, διακατέχονται από ένα πολιτισμικό ρατσισμό, που τους κάνει να μην μπορούν να διακρίνουν ότι υπάρχουν κοινωνίες ολόκληρες σε γωνιές του πλανήτη μας που λειτουργούν και σκέφτονται όχι καλύτερα ή χειρότερα από αυτούς απλώς διαφορετικά. Μια και δεν υπάρχουν αρκετά δίκαια πολιτισμικά tests, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε προς το παρόν, είναι να αναγνωρίζουμε την πολιτισμική βάση των καθιερωμένων tests νοημοσύνης, και να ερμηνεύουμε τα αποτελέσματα με επιφύλαξη, έχοντας στο νου το υπόβαθρο του κάθε ατόμου - όπως την οικογένεια στην οποία ζει και τα ερεθίσματα που του παρείχε το περιβάλλον του. Όσο για τις διαφορές στους μέσους όρους νοημοσύνης που παρατηρούνται ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, ορισμένοι ψυχολόγοι αποδίδουν το φαινόμενο στα λίγα ερεθίσματα που παρέχουν οι φτωχότερες οικογένειες και το περιβάλλον στο οποίο ζουν τα παιδιά τους, ενώ άλλοι υποστηρίζουν μία θεωρία ανάλογη με του Galton, του ξαδέλφου του Δαρβίνου, που τον αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο. Συνοπτικά, αυτή η θεωρία αναφέρει ότι τα εξυπνότερα άτομα προωθούνται σε όλο και πιο απαιτητικά επαγγέλματα, με όλο και υψηλότερες αμοιβές και κοινωνικό γόητρο, ενώ οι κατώτερης νοημοσύνης άνθρωποι αναγκαστικά καταλαμβάνουν χαμηλότερες επαγγελματικά, και κατά συνέπεια κοινωνικά, θέσεις. Ακόμη ότι τα παιδιά τους κληρονομούν τα ανώτερα ή κατώτερα, αντιστοίχως, γονίδια των γονέων τους, οπότε η κοινωνική επιλογή γενιά με τη γενιά ενισχύεται και από τη γενετική επιλογή. Υπάρχει δηλαδή μια αντιστοιχία αυτής της «κοινωνιοβιολογικής» άποψης με τη θεωρία για την εξέλιξη των ειδών, όπου τα διάφορα είδη, έχουν πλέον αντικατασταθεί από τις κοινωνικές τάξεις. Πριν σχολιάσουμε την παραπάνω θέση, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η θεωρία του Galton και άλλων, μεταγενέστερων, έχει πράγματι βασιστεί σε δεδομένα που προέκυψαν από επιστημονικές έρευνες. Έτσι, όσον αφορά στο γενετικό παράγοντα, 5
6 έχει βρεθεί ότι η συσχέτιση ή συνάφεια στη νοημοσύνη μεταξύ μονοωικών διδύμων, δηλαδή των διδύμων που προέρχονται από ένα μόνο ωάριο και μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερού, βρέθηκε σε κάποια έρευνα να είναι 0,86 ανάμεσα στα δίδυμα που μεγάλωσαν μαζί, και 0,72 στα δίδυμα που μεγάλωσαν χωριστά, δηλαδή έστω και σε διαφορετικό περιβάλλον, χωρίς παρόμοιες έρευνες να υποδεικνύουν κάτι πολύ διαφορετικό. Και στις δύο περιπτώσεις είναι πάρα πολύ υψηλή (όσο περισσότερο προσεγγίζει τη μονάδα, τόσο μεγαλύτερη είναι και η συνάφεια). Αυτό το γεγονός δίνει μεγάλη βαρύτητα στο γενετικό παράγοντα. Ακόμη, σε έρευνες που έγιναν σε διάφορες χώρες συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας, βρέθηκε ότι υπάρχει διαφορά στους μ.ό. (μέσους όρους) νοημοσύνης ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικές τάξεις και επαγγελματικές κατηγορίες. Έτσι στην Ελλάδα, βρέθηκε ότι για τα παιδιά των ανειδίκευτων εργατών ο μ.ό. νοημοσύνης είναι 94, των γεωργών και κτηνοτρόφων 97, των ημιειδικευμένων εργατών 97, των μέσων υπαλλήλων και εμπόρων 104 και για τα παιδιά των επιστημόνων 113 (Τσακρής, Π., Α., 1970, όπως παρατίθεται στον Παρασκευόπουλο, 1982). Γεγονός λοιπόν είναι ότι δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε την αυτο-επιλεκτική μετακίνηση των ατόμων που έχουν καλύτερες εγγενείς ικανότητες, προς περισσότερο απαιτητικά επαγγέλματα. Όμως, αντίθετα από τις ακραίες θεωρίες που υποστηρίζουν μερικοί, και που βρήκαν έκφραση στο γνωστό βιβλίο για την κωδωνοειδή καμπύλη, πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου το εξής: Ανάμεσα σε δύο άτομα με παρόμοιες εγγενείς ικανότητες, αυτό που θα μεγαλώσει σε περιβάλλον που παρέχει πλούσιες μορφωτικές ευκαιρίες, ερεθίσματα και ανθρώπους που θα ασχοληθούν με αυτό, θα αναπτύξει πιθανότατα τις νοητικές του ικανότητες σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτό που θα μεγαλώσει στη φτωχογειτονιά, κάτω από δυσμενείς συνθήκες διατροφής, ενδύσεως και κατοικίας, και ό,τι άλλο συνεπάγεται η ανέχεια. Αυτό που πρέπει να απασχολήσει περισσότερο την κοινωνία μας είναι οι τρόποι με τους οποίους θα δώσει τα ερεθίσματα που κάθε παιδί χρειάζεται, ανεξαρτήτως αν οι γονείς του είναι εργάτες, επιστήμονες ή υπάλληλοι, ώστε να έχει την ευκαιρία να αναπτύξει στο έπακρο τις νοητικές του ικανότητες και να κάνει το καλύτερο που μπορεί στη ζωή. Πηγές: -Anastasi, A., Psychological Testing, 6th edition, Atkinson, R., L., Atkinson, R., C., Smith, E., E., & Bem, D., J., Eds., "Introduction to psychology", 10th edition, Butcher, J., H., G. ed., Human Intelligence - It s Nature And Assesment, Eysenk, J., H., μετ. Γραμμένου, Ε. Γνώρισε Τη Νοημοσύνη Σου, Κομίλη, Α., "Σύγχρονη ψυχολογία-η έρευνα της συμπεριφοράς", Παπαδόπουλου, Ν. Γ., "Ψυχολογία-Σύγχρονα Θέματα", Γ έκδοση, Παρασκευόπουλου, Ν., Ι., Στοιχεία Περιγραφικής Και Επαγωγικής Στατιστικής, Παρασκευόπουλου, Ν., Ι., Ψυχολογία Ατομικών Διαφορών, Zimbardo, G., P., Psychology And Life, 12th edition,
Διδάσκων Α.Καραπέτσας
Διδάσκων Α.Καραπέτσας Άνδρες και γυναίκες είναι εξίσου έξυπνοι, κάθε φύλο όμως με το δικό του τρόπο. (Science Illustrated, Σεπτέμβριος,2010) 2 Διαφέρουμε εγκεφαλικά? 3 Ο Richard Haier, (του Πανεπιστημίου
Διαβάστε περισσότεραΣ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ
Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Μ ΑΪΟΥ 2002 2004 Δ ΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ Π ΕΡΙΛΗΨΗ: Η μελέτη αυτή έχει σκοπό να παρουσιάσει και να ερμηνεύσει τα ευρήματα που προέκυψαν από τη στατιστική
Διαβάστε περισσότεραΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 1 ο μάθημα Διδάσκουσα Δήμητρα Ιορδάνογλου ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Η εξελικτική πορεία της νοημοσύνης. Από το IQ στο EQ και στο SQ. Από τον Δαρβίνο στο ανερχόμενο πεδίο
Διαβάστε περισσότερα4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών
4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα
Διαβάστε περισσότεραΠΙΝΑΚΑΣ 32. Μέτρια 18.9% Καλή 40.2% Πολύ καλή 40.8% ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 31. 10 Αττική. Φαίνεται πως οι μαθητές στην Αττική έχουν καλύτερες γνώσεις Αγγλικών.
Β. Ενδιαφέροντα κι εξωσχολικές δραστηριότητες. Γνώση Αγγλικών Ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό της τάξεως του 97.9% των ερωτηθέντων μαθητών γνωρίζει Αγγλικά. Το επίπεδο γνώσεών τους εκτιμάται απ τους ίδιους
Διαβάστε περισσότερα14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται
Διαβάστε περισσότεραΚλινική Νευροψυχολογία του Παιδιού Διδάσκων: Α.Β. Καραπέτσας
WECHLER INTELLIGENCE SCALE FOR CHILDREN III (WISC -III) Κλινική Νευροψυχολογία του Παιδιού Διδάσκων: Α.Β. Καραπέτσας Υποκλίμακες του WISC Λεκτικές υποκλίμακες Πληροφορίες Λεξιλόγιο Ομοιότητες Κατανόηση
Διαβάστε περισσότεραΑναπτυξιακή Ψυχολογία Ενότητα 1: Εισαγωγή στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία
Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ενότητα 1: Εισαγωγή στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διδάσκουσα: Ειρήνη Σκοπελίτη Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Εισαγωγή στο γνωστικό
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Κανονική Κατανομή. Παιδαγωγικό Τμήμα ημοτικής Εκπαίδευσης ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Αλεξανδρούπολη
Εισαγωγή στην Κανονική Κατανομή Παιδαγωγικό Τμήμα ημοτικής Εκπαίδευσης ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Αλεξανδρούπολη Ένα πρόβλημα Πρόβλημα: Ένας μαθητής είχε επίδοση στο τεστ Μαθηματικών 18 και στο τεστ
Διαβάστε περισσότερα1. Σκοπός της έρευνας
Στατιστική ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων πιστοποίησης ελληνομάθειας 1. Σκοπός της έρευνας Ο σκοπός αυτής της έρευνας είναι κυριότατα πρακτικός. Η εξέταση των δεκτικών/αντιληπτικών
Διαβάστε περισσότεραΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ.
ΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. Είδαμε πως το 4.2% των μαθητών στο δείγμα μας δεν έχουν ελληνική καταγωγή. Θα μπορούσαμε να εξετάσουμε κάποια ειδικά χαρακτηριστικά αυτών των ξένων μαθητών
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 6 Τι είναι Νοημοσύνη; Η ικανότητα του ατόμου να αφομοιώνει νέες πληροφορίες, να επωφελείται από τις εμπειρίες του και να προσαρμόζεται ρμ σε νέες
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ονοματεπώνυμα Σπουδαστριών: Μποτονάκη Ειρήνη (5422), Καραλή Μαρία (5601) Μάθημα: Β06Σ03 Στατιστική
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-122) Διάλεξη 1 Εισαγωγή
(ΨΥΧ-122) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com Διαλέξεις αναρτημένες στο: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ Διάλεξη 1 Εισαγωγή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Διαβάστε περισσότεραROWPVT & EOWPVT 3 rd Edition (Μια συνδυαστική πιλοτική μεταφορά και αξιολόγηση τους στην ηλικιακή ομάδα των 2 ετών έως 2 ετών και 11 μηνών)
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ROWPVT & EOWPVT 3 rd Edition (Μια συνδυαστική πιλοτική μεταφορά και αξιολόγηση τους στην ηλικιακή ομάδα των 2 ετών έως 2 ετών και 11 μηνών) Κουμούλλη Τσαμπίκα (Α.Μ.: 10155)
Διαβάστε περισσότεραΠΙΝΑΚΑΣ 1. Αγόρι 390 (51.25%) 360 (43.11%) 750 Κορίτσι 371 (48.75%) 475 (56.89%) (100%) 835 (100%) 1596
ΙΙ. ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Α. Γενικά στοιχεία. Όπως φαίνεται παραπάνω, το 4.55% των ερωτηθέντων μαθητών πηγαίνουν στο Γυμνάσιο ενώ 47.48% αυτών φοιτούν στο Λύκειο ( για το 11.97% των μαθητών του δείγματος
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-1202) ιάλεξη 3
(ΨΥΧ-1202) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com ιαλέξεις: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ ιάλεξη 3 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Ρέθυμνο,
Διαβάστε περισσότερα21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 02_ Εισαγωγή στην αξιολόγηση και τις μετρήσεις στην προσχολική ηλικία Μετρήσεις Η μέτρηση είναι η αριθμητική απόδοση ενός χαρακτηριστικού Π.χ. καλός
Διαβάστε περισσότεραΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι. Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης 1 Μέρη της Έρευνας Περιγραφική στατιστική Πολυδιάστατη στατιστική Σχέσεις μεταξύ μεταβλητών
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι. Ενότητα 2: Στατιστικά Μέτρα Διασποράς Ασυμμετρίας - Κυρτώσεως. Δρ. Γεώργιος Κοντέος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Γρεβενών
Στατιστική Ι Ενότητα 2: Στατιστικά Μέτρα Διασποράς Ασυμμετρίας - Κυρτώσεως Δρ. Γεώργιος Κοντέος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Γρεβενών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης
Διαβάστε περισσότεραΗ βασική μας εκπαίδευση στο WAIS-IV GR αποτελείται από 2 μέρη:
Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο Ψ Υ Χ Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α Σ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ WAIS-IV G R Το WAIS-IV (Wechsler Adult Intelligence Scale Fourth
Διαβάστε περισσότεραΜέτρηση στην Εκπαίδευση (Educational Measurement) *Το υλικό βρίσκεται αναρτημένο στο
Μέτρηση στην Εκπαίδευση (Educational Measurement) *Το υλικό βρίσκεται αναρτημένο στο http://www.amarkos.gr/material/med_week1.pdf Τι είναι η Ψυχομετρία Ψυχομετρία (psychometrics) είναι η εφαρμοσμένη επιστήμη
Διαβάστε περισσότεραΕρωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού
Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού Tάξη & Τμήμα:... Σχολείο:... Ημερομηνία:.../.../200... Όνομα:... Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς
Διαβάστε περισσότεραΑναγνώριση και Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών σε Σχέση με την Πίστη σε Ένα Δίκαιο Κόσμο
Αναγνώριση και Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών σε Σχέση με την Πίστη σε Ένα Δίκαιο Κόσμο Χρύσα Μαλανδράκη, Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δικαιώματα
Διαβάστε περισσότεραΑ) Αν η διάμεσος δ του δείγματος Α είναι αρνητική, να βρεθεί το εύρος R του δείγματος.
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Άσκηση 1 (Προτάθηκε από Χρήστο Κανάβη) Έστω CV 0.4 όπου CV ο συντελεστής μεταβολής, και η τυπική απόκλιση s = 0. ενός δείγματος που έχει την ίδια
Διαβάστε περισσότεραΗ βασική μας εκπαίδευση στο WPPSI-III GR αποτελείται από 2 μέρη:
Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο Ψ Υ Χ Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α Σ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ WPPSI-III G R Η Κλίμακα WPPSI (Wechsler Preschool and Primary Scale
Διαβάστε περισσότεραΠοσοτική & Ποιοτική Ανάλυση εδομένων Βασικές Έννοιες. Παιδαγωγικό Τμήμα ημοτικής Εκπαίδευσης ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Αλεξανδρούπολη 2013-2014
Ποσοτική & Ποιοτική Ανάλυση εδομένων Βασικές Έννοιες Παιδαγωγικό Τμήμα ημοτικής Εκπαίδευσης ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Αλεξανδρούπολη 2013-2014 Περιγραφική και Επαγωγική Στατιστική Η περιγραφική στατιστική
Διαβάστε περισσότεραΑντίληψη, νόηση και πολιτισμός. Σταθερότητα και οπτική πλάνη Αισθητική αντίληψη τέχνη Νοητικές διεργασίες Ερμηνείες νοητικών διαφορών
Αντίληψη, νόηση και πολιτισμός Σταθερότητα και οπτική πλάνη Αισθητική αντίληψη τέχνη Νοητικές διεργασίες Ερμηνείες νοητικών διαφορών Δύο σχολές για την ερμηνεία της αντιληπτικής σταθερότητας Γενετιστές.
Διαβάστε περισσότεραΟι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Οι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση VPRC Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1/2 Ανάθεση: ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σκοπός της έρευνας: Η διερεύνηση των απόψεων μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου σχετικά
Διαβάστε περισσότεραΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΙΙ. Ενότητα 2: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΙΙ (2/4). Επίκ. Καθηγητής Κοντέος Γεώργιος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΙΙ Ενότητα 2: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΙΙ (2/4). Επίκ. Καθηγητής Κοντέος Γεώργιος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.
Διαβάστε περισσότεραΟργανωσιακή Ψυχολογία
Οργανωσιακή Ψυχολογία Ιωάννης Νικολάου Επίκουρος Καθηγητής Οργανωσιακής Συμπεριφοράς Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα ιοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας Ψυχολογία των ατομικών διαφορών Ψυχομετρική
Διαβάστε περισσότερατης ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος
της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος Περιεχομένα Ενότητες δραστηριοτήτων Μικρή ιστορία για τη δημιουργικότητα Ποιος θέλει
Διαβάστε περισσότεραΜεθοδολογία των Επιστημών του Ανθρώπου: Στατιστική
Μεθοδολογία των Επιστημών του Ανθρώπου: Στατιστική Ενότητα 2: Βασίλης Γιαλαμάς Σχολή Επιστημών της Αγωγής Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Περιεχόμενα ενότητας Παρουσιάζονται οι βασικές
Διαβάστε περισσότεραΠολλαπλοί τύποι νοημοσύνης και η σημασία τους για την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών, τη. Συναισθηματική Νοημοσύνη. και τη Δημιουργικότητα.
Πολλαπλοί τύποι νοημοσύνης και η σημασία τους για την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών, τη Συναισθηματική Νοημοσύνη και τη Δημιουργικότητα. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΓΟΝΕΩΝ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Μονάδα Εφηβικής Υγείας Ανδρέας
Διαβάστε περισσότεραΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Η/Υ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 1o ΜΑΘΗΜΑ Ι ΑΣΚΩΝ: ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Email: gvasil@math.auth.gr Ιστοσελίδες Μαθήματος: users.auth.gr/gvasil
Διαβάστε περισσότεραΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Βασίλης Καραγιάννης Η παρέμβαση πραγματοποιήθηκε στα τμήματα Β2 και Γ2 του 41 ου Γυμνασίου Αθήνας και διήρκησε τρεις διδακτικές ώρες για κάθε τμήμα. Αρχικά οι μαθητές συνέλλεξαν
Διαβάστε περισσότεραΠαιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ
Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 8: Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή: Φιλοσοφική Τμήμα: Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Εξελικτικές μαθησιακές θεωρίες Δυσλεξία Η Δυσλεξία δεν είναι κατά βάση μια διαταραχή
Διαβάστε περισσότεραΜοντεσσόρι: Ένας κόσμος επιτευγμάτων. Το πρώτο μου βιβλίο για τους ΑΡΙΘΜΟΥΣ. με πολλά φανταστικά αυτοκόλλητα
Μοντεσσόρι: Ένας κόσμος επιτευγμάτων Το πρώτο μου βιβλίο για τους ΑΡΙΘΜΟΥΣ με πολλά φανταστικά αυτοκόλλητα ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ Η απόκτηση μιας δεξιότητας ή η ανάπτυξη της γνώσης απαιτεί
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-122) Διάλεξη 2
(ΨΥΧ-122) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: lzabetak@dpem.tuc.gr Διαλέξεις: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ 28210 37323 Διάλεξη 2 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
Διαβάστε περισσότεραΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ο Κεφάλαιο: Στατιστική ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Πληθυσμός: Λέγεται ένα σύνολο στοιχείων που θέλουμε να εξετάσουμε με ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά. Μεταβλητές X: Ονομάζονται
Διαβάστε περισσότεραΔύο κύριοι τρόποι παρουσίασης δεδομένων. Παράδειγμα
Δύο κύριοι τρόποι παρουσίασης δεδομένων Παράδειγμα Με πίνακες Με διαγράμματα Ονομαστικά δεδομένα Εδώ τα περιγραφικά μέτρα (μέσος, διάμεσος κλπ ) δεν έχουν νόημα Πήραμε ένα δείγμα από 25 άτομα και τα ρωτήσαμε
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-122) Διάλεξη 5
(ΨΥΧ-122) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com Διαλέξεις: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ Διάλεξη 5 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Ρέθυμνο,
Διαβάστε περισσότεραH ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ (PEARSON s r)
5 H ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ (PEARSON s r) Περίληψη Σκοπός του κεφαλαίου είναι η εφαρμογή της ανάλυσης συσχέτισης (Pearson r) μέσω του PASW. H ανάλυση συσχέτισης Pearson r χρησιμοποιείται για να εξεταστεί η
Διαβάστε περισσότεραΤαξινομίες και είδη ερωτήσεων. Δρ Δημήτριος Γκότζος
Ταξινομίες και είδη ερωτήσεων Δρ Δημήτριος Γκότζος Κριτήρια ταξινόμησης ερωτήσεων - ταξινομίες Κριτήρια ταξινόμησης Νοητικές λειτουργίες Είδος γνώσης Διδακτικές λειτουργίες Πρόσωπο που τις υποβάλει Φύση
Διαβάστε περισσότεραΗ ΙΣΧΥΣ ΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ. (Power of a Test) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21 Η ΙΣΧΥΣ ΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ (Power of a Test) Όπως είδαμε προηγουμένως, στον Στατιστικό Έλεγχο Υποθέσεων, ορίζουμε δύο είδη πιθανών λαθών (κινδύνων) που μπορεί να συμβούν όταν παίρνουμε αποφάσεις
Διαβάστε περισσότεραΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ Med candidate Επιμορφωτικές & διοικητικές λειτουργίες
Διαβάστε περισσότερα«Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;»
«Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;» ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΛΙΛΙΑΝ ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗ ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑ: Γ2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2015-2016 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Διαβάστε περισσότεραΕφαρμοσμένη Γνωστική Ψυχολογία. Πέτρος Ρούσσος
2 Εφαρμοσμένη Γνωστική Ψυχολογία Πέτρος Ρούσσος Ιστορία της Εφαρμοσμένης Γνωστικής Ψυχολογίας (1) Πρώιμη έρευνα στην Ευρώπη (πολλές έρευνες που σήμερα θα θεωρούνταν «γνωστικές» και είχαν σημαντική πρακτική
Διαβάστε περισσότεραΜεθοδολογία των Επιστημών του Ανθρώπου: Στατιστική
Μεθοδολογία των Επιστημών του Ανθρώπου: Στατιστική Ενότητα 2: Βασίλης Γιαλαμάς Σχολή Επιστημών της Αγωγής Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Περιεχόμενα ενότητας Παρουσιάζονται οι βασικές
Διαβάστε περισσότεραΜαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com
Μαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com Τι είναι Μαθησιακές Δυσκολίες; Καμπύλη Νοημοσύνης Δείκτης Νοημοσύνης ποσοστό % κατηγορία πάνω από
Διαβάστε περισσότερα2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1.
2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1. : - :. : : ( /,, ) :...., -, -.,,... 1.,, 2,,,....,,,...,, 2008 1. 2. - : On Demand 1. 9 2. 9 2.1 9 2.2 11 2.3 14 3. 16 3.1 16 3.1.1 16 3.1.1. 16 3.1.1. 25 3.1.2 26
Διαβάστε περισσότερα29. Βοηθητικό ρόλο στους μαθητές με δυσγραφία κατέχει η χρήση: Α) ηλεκτρονικών υπολογιστών Β) αριθμομηχανών Γ) λογογράφων Δ) κανένα από τα παραπάνω
ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ Ερωτήσεις 1. Η δυσγραφία μπορεί να χωριστεί στις δύο ακόλουθες κατηγορίες: Α) γενική και μερική Β) γενική και ειδική Γ) αναπτυξιακή και επίκτητη Δ) αναπτυξιακή και μαθησιακή 2. Η αναπτυξιακή
Διαβάστε περισσότεραΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι Ενότητα 2: Εργαλεία Θετικής Ανάλυσης Κουτεντάκης Φραγκίσκος Γαληνού Αργυρώ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότεραΠΟΣΟΤΙΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ 03. ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ & ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ
ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ 03. ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ & ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ 1 ΠΟΣΟΤΙΚΟ ΓΝΩΡΙΣΜΑ ΑΑββΓΓδδεεΖΖ αριθμός φυτών 50 00 150 100 50 0 10 5 184 119 17 87 40 1 5 0-10 10-0 0-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 απόδοση/φ υτό
Διαβάστε περισσότεραΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;
Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία
Διαβάστε περισσότεραΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΕΣΤ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ WPPSI-III UK
ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΕΣΤ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ WPPSI-III UK ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κος ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΣύγκριση μέσου όρου πληθυσμού με τιμή ελέγχου. One-Sample t-test
1 Σύγκριση μέσου όρου πληθυσμού με τιμή ελέγχου One-Sample t-test 2 Μια σύντομη αναδρομή Στα τέλη του 19 ου αιώνα μια μεγάλη αλλαγή για την επιστήμη ζυμώνονταν στην ζυθοποιία Guinness. Ο William Gosset
Διαβάστε περισσότεραΑναπτυξιακή Ψυχολογία. Γιώργος Βλειώρας
Αναπτυξιακή Ψυχολογία Γιώργος Βλειώρας gvleioras@gmail.com 1 Στόχος έρευνας Η διαμόρφωση καλών θεωριών 2 Προσοχή!!! Το ίδιο εύρημα μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά ανάλογα με το θεωρητικό πλαίσιο αναφοράς
Διαβάστε περισσότεραΈλεγχος υποθέσεων και διαστήματα εμπιστοσύνης
1 Έλεγχος υποθέσεων και διαστήματα εμπιστοσύνης Όπως γνωρίζουμε από προηγούμενα κεφάλαια, στόχος των περισσότερων στατιστικών αναλύσεων, είναι η έγκυρη γενίκευση των συμπερασμάτων, που προέρχονται από
Διαβάστε περισσότεραΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ. Μαλτέζος Ιωάννης
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Μαλτέζος Ιωάννης Κληρονομικότητα Το σώμα μας αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα εκ των οποίων τα περισσότερα εξ αυτών
Διαβάστε περισσότεραΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1) Αρχαία Ελληνικά 2) Ιστορία 3) Νεοελληνική Λογοτεχνία 4) Λατινικά
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1) Αρχαία Ελληνικά 2) Ιστορία 3) Νεοελληνική Λογοτεχνία 4) Λατινικά ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1) Μαθηματικά 2) Φυσική 3) Χημεία 4) Βιολογία ΜΑΘΗΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Συντάκτης: Δημήτριος Κρέτσης
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Συντάκτης: Δημήτριος Κρέτσης 1. Ο κλάδος της περιγραφικής Στατιστικής: α. Ασχολείται με την επεξεργασία των δεδομένων και την ανάλυση
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΣΗΣ Αλεξάνδρα Κούκιου
Η ΜΕΤΑΤΡΟΠΉ ΜΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Αλεξάνδρα Κούκιου ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΊΟΥ ΣΕ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΉΣ Στο σχολικό βιβλίο της Β τάξης γυμνασίου υπάρχει η διπλανή άσκηση. Στόχος της άσκησης είναι να εφαρμόζουν
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 5: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: III
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 5: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: III Θεματική Ενότητα 5: Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχολογική προσέγγιση της Σχολής
Διαβάστε περισσότεραΔιάλεξη 1 Βασικές έννοιες
Εργαστήριο SPSS Ψ-4201 (ΕΡΓ) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com Διαλέξεις αναρτημένες στο: Διαλέξεις: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ Διάλεξη
Διαβάστε περισσότεραΤο Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1
Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται
Διαβάστε περισσότεραΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,
Διαβάστε περισσότερα«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»
«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί
Διαβάστε περισσότεραΣπουδαστές Γιαννουλάκης Αντρέας Α.Μ. 11796 Τσουρουνάκης 'Αγγελος Α.Μ. 12133 Μουτουσίδου Πόπη Α.Μ. 12279 Εισηγητής: Ταφιάδης Χρ.
ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Σπουδαστές Γιαννουλάκης Αντρέας Α.Μ. 11796 Τσουρουνάκης 'Αγγελος Α.Μ. 12133 Μουτουσίδου Πόπη Α.Μ. 12279 Εισηγητής: Ταφιάδης Χρ. Διονύσης
Διαβάστε περισσότεραΕυθύγραμμες Κινήσεις
Οι παρακάτω σημειώσεις διανέμονται υπό την άδεια: Creaive Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές. 1 Θέση και Σύστημα αναφοράς Στην καθημερινή μας ζωή για να περιγράψουμε
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Μ.Ν. Ντυκέν, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Μ.Χ.Π.Π.Α. Ε. Αναστασίου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Μ.Χ.Π.Π.Α. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ 09-10 ΣΗΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ: Έλεγχοι υποθέσεων Βόλος, 2016-2017
Διαβάστε περισσότεραΑντίληψη, νόηση και πολιτισμός. Σταθερότητα και οπτική πλάνη Αισθητική αντίληψη τέχνη Νοητικές διεργασίες Ερμηνείες νοητικών διαφορών
Αντίληψη, νόηση και πολιτισμός Σταθερότητα και οπτική πλάνη Αισθητική αντίληψη τέχνη Νοητικές διεργασίες Ερμηνείες νοητικών διαφορών Δύο σχολές για την ερμηνεία της αντιληπτικής σταθερότητας Γενετιστές.
Διαβάστε περισσότεραΠ Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 02
Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ
Διαβάστε περισσότεραΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ (portfolio )
ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ (portfolio ) Τα φύλλα εργασίας, που προτείνονται για χρήση του portfolio είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των νηπιαγωγών των Πειραματικών Νηπιαγωγείων του Τ.Ε.Π.Α.Ε. του Α.Π.Θ. και
Διαβάστε περισσότεραΓραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου
Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση
Διαβάστε περισσότεραΠροσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία
Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία Απρίλιος 2013 Χαρακτηριστικά που ζητούν οι εργοδότες αναπηρία Πως θα όριζες τη λέξη προσόν ή τη λέξη δεξιότητα ; Και τι εννοούν οι εργοδότες
Διαβάστε περισσότεραΑ. Τηλεοπτικές συνήθειες-τρόπος χρήσης των Μ.Μ.Ε.
38 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Ένας από τους βασικούς στόχους της παρούσας έρευνας ήταν η εύρεση εκείνων των χαρακτηριστικών των εφήβων τα οποία πιθανόν συνδέονται με τις μελλοντικές επαγγελματικές τους επιλογές. Ως
Διαβάστε περισσότεραΑναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης
Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες
Διαβάστε περισσότεραΕναλλακτικά του πειράματος
Θετική και δεοντολογική προσέγγιση Διάλεξη 2 Εργαλεία θετικής ανάλυσης Ή Γιατί είναι τόσο δύσκολο να πούμε τι συμβαίνει; Η θετική ανάλυση εξετάζει τι υπάρχει και ποιες οι συνέπειες μιας πολιτικής, χωρίς
Διαβάστε περισσότεραΆΣΚΗΣΗ 1 Η διάμεσος τιμή της ηλικίας των Ελλήνων το 1990 ήταν 30 έτη. Το 2001, η διάμεσος τιμή ήταν 33,1 (Πηγή:Ε.Σ.Υ.Ε.).
ΛΥΜΕΝΕΣ ΣΚΗΣΕΙΣ ΆΣΚΗΣΗ 1 Η διάμεσος τιμή της ηλικίας των Ελλήνων το 1990 ήταν 30 έτη. Το 2001, η διάμεσος τιμή ήταν 33,1 (Πηγή:Ε.Σ.Υ.Ε.). a. Τι μπορεί να συνέβη όταν η διάμεσος αυξήθηκε; Το γεγονός ότι
Διαβάστε περισσότεραΗ βασική μας εκπαίδευση στο WISC-V GR αποτελείται από 2 μέρη:
Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο Ψ Υ Χ Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α Σ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ WISC-V G R Το WISC-V (Wechsler Intelligence Scale fr
Διαβάστε περισσότεραΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Το να είσαι γονιός δεν είναι εύκολο πράγμα. Δεν υπάρχει ευκαιρία για πρόβα, δεν υπάρχουν σχολεία. Το μόνο που κουβαλάμε
Διαβάστε περισσότεραΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1) Αρχαία Ελληνικά 2) Ιστορία 3) Νεοελληνική Λογοτεχνία 4) Λατινικά
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1) Αρχαία Ελληνικά 2) Ιστορία 3) Νεοελληνική Λογοτεχνία 4) Λατινικά ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1) Μαθηματικά 2) Φυσική 3) Χημεία 4) Βιολογία ΜΑΘΗΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-1202) Διάλεξη 6 Σχέσεις μεταξύ μεταβλητών
(ΨΥΧ-1202) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com Διαλέξεις: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ Διάλεξη 6 Σχέσεις μεταξύ μεταβλητών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Διαβάστε περισσότεραΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας
Διαβάστε περισσότεραΤεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης. Επιμέλεια : Αργυρίου Αντώνης Διευθυντής ΓΕ.Λ. Μαγούλας Χημικός, M.Ed., M.I.S. -Σύμβουλος ΣΕ.Π
Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης Επιμέλεια : Αργυρίου Αντώνης Διευθυντής ΓΕ.Λ. Μαγούλας Χημικός, M.Ed., M.I.S. -Σύμβουλος ΣΕ.Π 1 Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης 2 Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης 3 Τεστ δεξιοτήτων
Διαβάστε περισσότεραΜοντέλα Παλινδρόμησης. Άγγελος Μάρκος, Λέκτορας ΠΤ Ε, ΠΘ
Μοντέλα Παλινδρόμησης Άγγελος Μάρκος, Λέκτορας ΠΤ Ε, ΠΘ Εισαγωγή (1) Σε αρκετές περιπτώσεις επίλυσης προβλημάτων ενδιαφέρει η ταυτόχρονη μελέτη δύο ή περισσότερων μεταβλητών, για να προσδιορίσουμε με ποιο
Διαβάστε περισσότεραΒιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ
Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το
Διαβάστε περισσότεραΕργαστήριο Δασικής Γενετικής / ΔΠΘ Ορεστιάδα. Ποσοτική Γενετική ΒΕΛΤΙΩΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΟΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ. Αριστοτέλης Χ.
Εργαστήριο Δασικής Γενετικής / ΔΠΘ Ορεστιάδα Ποσοτική Γενετική ΒΕΛΤΙΩΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΟΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Σύνοψη Τα γνωρίσματα που παρατηρούμε (φαινότυπος) είναι η συνδυασμένη
Διαβάστε περισσότεραΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ. Βασικές έννοιες
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικές έννοιες Σε ένα ερωτηματολόγιο έχουμε ένα σύνολο ερωτήσεων. Μπορούμε να πούμε ότι σε κάθε ερώτηση αντιστοιχεί μία μεταβλητή. Αν θεωρήσουμε μια ερώτηση, τα άτομα δίνουν κάποιες απαντήσεις
Διαβάστε περισσότεραΕρωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού
Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού Tάξη & Τμήμα:... Σχολείο:... Ημερομηνία:.../.../200... Όνομα:... Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς
Διαβάστε περισσότεραΒασικές προϋποθέσεις της Παιδαγωγικής διαδικασίας. Μορφώσιμο του ανθρώπου
Βασικές προϋποθέσεις της Παιδαγωγικής διαδικασίας Μορφώσιμο του ανθρώπου Παιδαγωγική διαδικασία αποτελεί ένα φαινόμενο κοινωνικής αλληλεπίδρασης με διαλογική, τελεολογική & διαλεκτική δομή Βασικές προϋποθέσεις
Διαβάστε περισσότεραΚλινική Νευροψυχολογία του παιδιού
Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού Α εξάμηνο Διδάσκων : Α. Β. Καραπέτσας Ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 1 ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ 2 Μία από τις πρώτες έρευνες που μελετούν και επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα με μουσική
Διαβάστε περισσότεραΚάνοντας ακριβέστερες μετρήσεις με την βοήθεια των Μαθηματικών. Ν. Παναγιωτίδης, Υπεύθυνος ΕΚΦΕ Ν. Ιωαννίνων
Κάνοντας ακριβέστερες μετρήσεις με την βοήθεια των Μαθηματικών Ν. Παναγιωτίδης, Υπεύθυνος ΕΚΦΕ Ν. Ιωαννίνων Αν κάναμε ένα τεστ νοημοσύνης στους μαθητές και θέταμε την ερώτηση: Πως μπορεί να μετρηθεί το
Διαβάστε περισσότεραΔιάλεξη 2. Εργαλεία θετικής ανάλυσης Ή Γιατί είναι τόσο δύσκολο να πούμε τι συμβαίνει; Ράπανος-Καπλάνογλου 2016/7
Διάλεξη 2 Εργαλεία θετικής ανάλυσης Ή Γιατί είναι τόσο δύσκολο να πούμε τι συμβαίνει; 1 Ράπανος-Καπλάνογλου 2016/7 Θετική και δεοντολογική προσέγγιση Η θετική ανάλυση εξετάζει τι υπάρχει και ποιες οι συνέπειες
Διαβάστε περισσότεραΜεθοδολογία των Επιστημών του Ανθρώπου: Στατιστική
Μεθοδολογία των Επιστημών του Ανθρώπου: Στατιστική Ενότητα 1: Βασίλης Γιαλαμάς Σχολή Επιστημών της Αγωγής Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Περιεχόμενα ενότητας Παρουσιάζονται βασικές
Διαβάστε περισσότεραhttp://sep4u.gr Oι συνολικές θέσεις εισακτέων το 2009 στα Ελληνικά ΑΕΙ: 4370 και το 2014 3.925
1 ο Επιστημονικό Πεδίο Κοινά με άλλα Επιστημονικά Πεδία 1ο και 4ο - Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών (Αγρίνιο) -Πολιτισμικής Τεχ/γίας και Επικ/νίας (Μυτιλήνη) -Τεχνών Ήχου και
Διαβάστε περισσότερα