Δικονικοί Κόσμοι και Οπτικόρ Ππογπαμματισμόρ: Αντιλήψειρ επιμοπυούμενων καθηγητών Πληπουοπικήρ για την πποστιθέμενη αξία τος πεπιβάλλοντορ Open Sim

Transcript

1 Δικονικοί Κόσμοι και Οπτικόρ Ππογπαμματισμόρ: Αντιλήψειρ επιμοπυούμενων καθηγητών Πληπουοπικήρ για την πποστιθέμενη αξία τος πεπιβάλλοντορ Open Sim Κωνσταντίνος Νικόλαορ 1, Πέλλαρ Νικόλαορ 2, Γεωπγίος Γεωπγία 3 1 Τπ. Γηδάθησξ, Σκήκα Φπρνινγίαο, Πάληεην Παλεπηζηήκην Καζεγεηήο Πιεξνθνξηθήο ΓΔ nikoskons@gmail.com 2 Τπ. Γηδάθησξ, Σκήκα Μεραληθψλ ρεδίαζεο Πξντφλησλ & πζηεκάησλ, Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ npellas@aegean.gr 3 Καζεγήηξηα Αγγιηθψλ ΠΔ, MEd gogo.georgiou@gmail.com ΠΔΡΗΛΖΦΖ Καηά ηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ Η/Υ ζπρλά παξαηεξνύληαη δπζθνιίεο από ηελ πιεπξά ησλ καζεηώλ ζε βαζκό πνπ ηειηθά ηνπο απνηξέπεη από ηελ ελαζρόιεζε κε ην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν. Είλαη πιένλ θνηλώο απνδεθηό όηη ηα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα πξνγξακκαηηζκνύ πξέπεη λα ελζσκαηώλνπλ δηδαθηηθέο επθνιίεο θαη πξαθηηθέο, νη νπνίεο αμηνπνηώληαο απνηειεζκαηηθά ζύγρξνλεο ζεσξίεο κάζεζεο ζα επηηξέπνπλ ζηνπο καζεηέο λα εηζαρζνύλ θαη ελδερνκέλσο λα εληξπθήζνπλ ζηνλ πξνγξακκαηηζκό ησλ Η/Υ. Η αμηνιόγεζε ελόο πξνγξακκαηηζηηθνύ κηθξόθνζκνπ πνπ πξνθύπηεη από ην ζπλδπαζκό ελόο Εηθνληθνύ θόζκνπ (Open Sim) θαη ηνπ πεξηβάιινληνο νπηηθνύ πξνγξακκαηηζκνύ Scratch4OS, από ηνπο ίδηνπο ηνπο εθπαηδεπηηθνύο, έρεη εξεπλεηηθό ελδηαθέξνλ γηα λα θαηαλνεζεί επξύηεξα ε πξνζηηζέκελε αμία ηνπο ζηε δηδαθηηθή πξάμε. Σθνπόο ηεο παξνύζαο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεύλεζε ησλ απόςεσλ θαζεγεηώλ Πιεξνθνξηθήο ζρεηηθά κε λέα θαηλνηόκα θαη παηγληώδε (game based) εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα γηα ηε δηδαζθαιία ησλ βαζηθώλ ελλνηώλ ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο αιγνξηζκηθήο ζθέςεο. Τα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο πξνέθπςαλ κέζα από ηελ πινπνίεζε ελόο δηδαθηηθνύ ζελαξίνπ θαηά ηε δηάξθεηα επηκόξθσζεο Β επηπέδνπ. Σπκκεηείραλ 15 επηκνξθνύκελνη θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιόγεζεο ηνπο θαηαγξαθήθαλ κε ηελ κνξθή εξσηεκαηνινγίνπ θαη ζπλεληεύμεσλ. Σε γεληθέο γξακκέο δηαθαίλεηαη κηα ζεηηθή ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ απέλαληη ζε απηή ηε λέα πξόηαζε δηδαζθαιίαο, ζεσξώληαο όηη έρεη ηε δπλαηόηεηα λα βνεζήζεη ηελ θαηαλόεζε ησλ εηζαγσγηθώλ ελλνηώλ ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ θαη λα ππνζηεξίμεη ηελ πνιππόζεηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε, σζηόζν ε εθαξκνγή ηεο ζηελ ηάμε δελ ζεσξείηαη εύθνιε. ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ: Εηθνληθνί θόζκνη, Επηκόξθσζε εθπαηδεπηηθώλ, Οπηηθόο πξνγξακκαηηζκόο, Open Sim, Scratch4OS ΔΗΑΓΧΓΖ Σα ηειεπηαία ρξφληα ππάξρεη έληνλν ελδηαθέξνλ ζρεηηθά κε ηε δηεξεχλεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο εθπαηδεπηηθψλ πεξηβαιιφλησλ γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ. Πνιινί εξεπλεηέο έρνπλ αζρνιεζεί κε ην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν, επηζεκαίλνληαο αξθεηέο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίδνπλ ηφζν νη καζεηέο ηεο Πξσηνβάζκηαο ή Γεπηεξνβάζκηνο εθπαίδεπζεο, φζν θαη νη θνηηεηέο ηεο Σξηηνβάζκηαο. Οη δπζθνιίεο απηέο εληνπίδνληαη θαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο δηδάζθνληεο ζηε δηδαθηηθή πξάμε. πλήζσο, νη καζεηέο αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα θαηαλφεζεο ηφζν ζηηο βαζηθέο έλλνηεο, φπσο ε ιεηηνπξγία ησλ κεηαβιεηψλ, νη δνκέο επηινγήο, νη δνκέο επαλάιεςεο (Γαγδηιέιεο, 2008), φζν θαη ζηηο πην πξνρσξεκέλεο, φπσο ε αλαδξνκηθφηεηα, ν ζπλαξηεζηαθφο πξνγξακκαηηζκφο θαη ηα δεηήκαηα ηνπ αληηθεηκελνζηξαθνχο πξνγξακκαηηζκνχ (Jenkins, 2002; Esteves & Mendes, 2004). Απηά ηα πξνβιήκαηα θαηαλφεζεο νθείινληαη ζηε δπζθνιία απνζαθήληζεο πνιιψλ ζχλζεησλ ελλνηψλ. πλήζσο νη δπζθνιίεο ησλ καζεηψλ νθείινληαη: α) ζηελ πνιππινθφηεηα ησλ πξνγξακκαηηζηηθψλ πεξηβαιιφλησλ ηα νπνία απεπζχλνληαη θπξίσο ζε επαγγεικαηίεο πξνγξακκαηηζηέο, δηφηη ηα πεξηβάιινληα απηά δηέπνληαη απφ αξρέο ζρεδηαζκνχ πνπ ηθαλνπνηνχλ θπξίσο ηηο αλάγθεο ησλ εθαξκνγψλ πνπ αλαπηχζζνληαη κε ηε βνήζεηά ηνπο, β) ζην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκαηηζηηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ δίλνληαη ζηνπο καζεηέο, θαζψο απηά ζπλήζσο δε ζπλδένληαη άξξεθηα κε ηελ θαζεκεξηλφηεηα θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ θαη έηζη δελ ηνπο θηλεηνπνηνχλ επαξθψο γηα λα αζρνιεζνχλ κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ (Serrano-Cámara, 2014). ε κηα πξνζπάζεηα ππέξβαζεο ηέηνησλ δεηεκάησλ ππάξρεη κηα πνιιά ππνζρφκελε δηδαθηηθή πξφηαζε ε νπνία σζηφζν δελ έρεη βξεη ηελ αλακελφκελε εθαξκνγή ζηελ πξάμε. Ζ κάζεζε βαζηζκέλε

2 ζε ςεθηαθά παηρλίδηα (Game-based learning) κπνξεί λα απνηειέζεη κηα απνηειεζκαηηθή δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ζηα ρέξηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πνπ γλσξίδεη πψο λα ηε ρξεζηκνπνηήζεη. Ζ δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ λέα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα φπσο ην Scratch γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ παξέρεη ζηνπο καζεηέο λέεο καζεζηαθέο επθαηξίεο γηα ηελ θαηάθηεζε ηνπ ιεγφκελνπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ. Ο ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο ζρεηίδεηαη κε ηελ θξηηηθή αμηνπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο, ην ζρεδηαζκφ θαη ηε δεκηνπξγία θαη φρη απιά ηελ πινήγεζε θαη ηελ αιιειεπίδξαζε ζηνλ παγθφζκην ηζηφ. Λίγνη καζεηέο είλαη ηθαλνί λα δεκηνπξγήζνπλ ηα δηθά ηνπο παηρλίδηα κε πνιπκεζηθφ ςεθηαθφ πεξηερφκελν. Όπσο αλαθέξνπλ κάιηζηα νη δεκηνπξγνί ηνπ Scratch (Resnick et al., 2009) «νη καζεηέο είλαη ζαλ λα κπνξνύλ λα δηαβάδνπλ αιιά όρη λα γξάθνπλ». Κπξίσο φζνλ αθνξά ηηο πξψηεο δχν βαζκίδεο ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο, νη καζεηέο κε ην Scratch ρξεζηκνπνηνχλ έλα θηιηθφ πξνο ηνπο καζεηέο πεξηβάιινλ νπηηθνχ πξνγξακκαηηζηηθφ, ην νπνίν πξνζθέξεηαη γηα πεηξακαηηζκφ, γηα δηεξεπλεηηθή κάζεζε, γηα επνηθνδνκηζηηθέο (constructivist) δξαζηεξηφηεηεο θαη ελ γέλεη γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηεο επηζπκεηήο αλαιπηηθήο θαη ζπλζεηηθήο ζθέςεο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά σζνχλ ηνπο καζεηέο λα αλαπηχμνπλ κηα λέα θνπιηνχξα φρη κφλν ζηελά κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, αιιά θαη σο πξνο ηελ ηθαλφηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ, ηε δεκηνπξγηθή ζθέςε θαη ελ ηέιεη ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ. Παξάιιεια ε αληίιεςε ησλ εθπαηδεπηηθψλ Πιεξνθνξηθήο γηα ην Scratch έρεη θαηαγξαθεί σο ηδηαίηεξα ζεηηθή (Κνξδάθε & Φψκνο, 2012). Απηφ απνδεηθλχεη φηη νη θαζεγεηέο Πιεξνθνξηθήο ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ, αιιά θαη ηηο αλαγθέο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζήησλ κε βάζε ην γλσζηηθφ ηνπο ππφβαζξν, αλαδεηψληαο λέεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο έηζη ψζηε λα επηηπρνχλ θαιχηεξν καζεζηαθφ απνηέιεζκα. Τπάξρνπλ επηπιένλ ςεθηαθά εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα κε παηγληψδε ραξαθηεξηζηηθά φπσο νη Δηθνληθνί Κφζκνη (ΔΚ), ηα νπνία ζπκβάιινπλ ηδηαίηεξα ζηελ εκπινθή ησλ καζεηψλ ιφγσ ηνπ ζχγρξνλνπ ζρεδηαζκνχ ηνπο. πγθιίλνπλ ζρεδηαζηηθά κε ηα ειθπζηηθά ζηνπο λένπο, πνιπρξεζηηθά ςεθηαθά παηρλίδηα δξάζεο (MMORPG s) θαη κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζεηηθά ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία κέζα απφ παηγληψδεηο, επνηθνδνκηζηηθέο θαη ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζρεηηθά κε ηελ θαηαλφεζε γλσζηηθψλ ζρεκάησλ απφ ην ρψξν ηεο Πιεξνθνξηθήο (Konstantinou et al. 2009; Pellas, 2014). Ο ζπλδπαζκφο ηνπ Scratch κε ΔΚ απνηειεί κηα ελδηαθέξνπζα δηδαθηηθή πξφηαζε. εκαληηθά ζεηηθά επξήκαηα έρνπλ θαηαδεηρζεί ζρεηηθά θαη κε ην αληηθείκελν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ, φζνλ αθνξά ηελ εκπινθή, ηελ θηλεηνπνίεζε θαη παξφηξπλζε γηα ζπκκεηνρή ζε ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Esteves et al., 2009; Πέιιαο & Πεξνπηζέαο, 2013). Χζηφζν, ε ειιεληθή θαη δηεζλήο βηβιηνγξαθία δελ δηαζέηεη επαξθή ηεθκεξίσζε φζνλ αθνξά ηελ άπνςε ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν ζπλδπαζκφ πεξηβαιιφλησλ θαη ηελ πηζαλή ρξήζε ηνπο ζηελ ηάμε. Με βάζε ηα παξαπάλσ, αλαδχεηαη ε αλάγθε γηα ζχγθξηζε θαη αμηνιφγεζε θαηλνηφκσλ πεξηβαιιφλησλ, ηα νπνία νη εθπαηδεπηηθνί θαινχληαη λα αμηνπνηήζνπλ θαη λα θαηαλνήζνπλ ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπο, ηα ζεηηθά θαη αξλεηηθά ηνπο ζηνηρεία θαη λα απνθαλζνχλ γηα ην εάλ ηειηθά πξνηίζεληαη λα ηα ρξεζηκνπνηήζνπλ ζηελ ηάμε. Δπηπιένλ, ε δπλαηφηεηα φινη νη καζεηέο λα κεηέρνπλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ζε ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, απνηειεί έλα αθφκε αμηνπξφζεθην ζεκείν αλαθνξάο πνπ επηδεηθλχεη ηελ πηζαλή ζεκαληηθφηεηα ελφο ηέηνηνπ πεηξάκαηνο. Ζ βαζηθή πξνβιεκαηηθή καο ελ ηέιεη ζπκππθλψλεηαη ζην εάλ ππάξρνπλ επηπξφζζεηνη ιφγνη αμηνπνίεζεο ησλ πεξηβαιιφλησλ OpenSim θαη Scratch4OS, κε ην ζθεπηηθφ λα απνηειέζνπλ απφ θνηλνχ, αθφκε κηα αμηφινγε δηδαθηηθή πξφηαζε γηα ηελ θηλεηνπνίεζε θαη ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ. θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε θαηαγξαθή ησλ αληηιήςεσλ θαζεγεηψλ Πιεξνθνξηθήο ζρεηηθά κε ηε δπλακηθή ηνπ ζπλδπαζηηθνχ πεξηβάιινληνο Scratch4OS θαη OpenSim, σο πηζαλφ εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ ην νπνίν ελζσκαηψλεη επνηθνδνκηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη δηεπθνιχλεη ηνπο καζεηέο ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ. Σέινο, παξνπζηάδνληαη πξσηαξρηθά ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία αλαδχνληαη κέζα απφ ηελ αμηνπνίεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ πεξηβαιιφλησλ απηψλ. Σα απνηειέζκαηα πξνέθπςαλ κεηά ηελ πινπνίεζε ελφο game-based δηδαθηηθνχ ζελαξίνπ ζηνπο επηκνξθνχκελνπο θαζεγεηέο, κε δηδαθηηθφ ζθνπφ ηελ δνκή επαλάιεςεο κέζα απφ νπηηθφ πξνγξακκαηηζκφ ζε 3D αληηθείκελα. ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ Ζ ΜΑΘΖΖ ΒΑΗΜΔΝΖ Δ ΦΖΦΗΑΚΑ ΠΑΗΥΝΗΓΗΑ Ζ Μάζεζε Βαζηζκέλε ζε Φεθηαθά Παηρλίδηα (ΜΒΦΠ) είλαη κηα δηδαθηηθή πξφηαζε κε απψηεξν ζθνπφ ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ καζεηψλ γηα ηελ νηθνδφκεζε γλψζεσλ. ηεξίδεηαη ζηε καζεζηαθή

3 ζεσξία ηνπ επνηθνδνκηηηζκνχ θαη ηνπ θνηλσληθνχ επνηθνδνκηηηζκνχ, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο ε γλσζηηθή αλάπηπμε επηηπγράλεηαη φηαλ νη καζεηέο βξίζθνληαη ζε καζεζηαθά πεξηβάιινληα ηα νπνία ηνπο επηηξέπνπλ λα νηθνδνκνχλ ηηο γλψζεηο ηνπο κέζα απφ εζσηεξηθέο γλσζηηθέο ζπγθξνχζεηο, αιιά θαη κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο κε ηνπο άιινπο (Girvan et al. 2013). Παξφηη ηα ςεθηαθά παηρλίδηα έρνπλ εκθαληζηεί εδψ θαη 40 ρξφληα θαη ην πεδίν ηεο ΜΒΦΠ δηεξεπλάηαη ηα ηειεπηαία 20 ρξφληα, ε εθαξκνγή απηνχ ηνπ πεδίνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα ππήξμε ηδηαίηεξα κηθξή. Δλψ νη εξεπλεηέο έρνπλ επηζεκάλεη ηα πιενλεθηήκαηα ηεο ΜΒΦΠ, σζηφζν ππάξρεη ειιηπήο ηεθκεξίσζε ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ καζεζηαθψλ ςεθηαθψλ παηρληδηψλ θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ κέζα απφ ηα επίζεκα Αλαιπηηθά Πξνγξάκκαηα πνπδψλ (ΑΠ) ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο. Πνιινί εθπαηδεπηηθνί ζεσξνχλ φηη ηα ςεθηαθά παηρλίδηα ζα κπνξνχζαλ λα ελεξγνπνηήζνπλ ηνπο καζεηέο θαη λα απμήζνπλ ηηο επηδφζεηο ηνπο, σζηφζν ιίγνη απφ απηνχο ηειηθά ρξεζηκνπνηνχλ ηέηνηεο δηδαθηηθέο κεζφδνπο ζηελ πξάμε (Ulicsak & Williamson, 2010). Παξφια απηά νη έξεπλεο ζρεηηθά κε ηελ ΜΒΦΠ εληείλνληαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Γεληθά νη εθπαηδεπηηθνί ζηηο κέξεο καο εκθαλίδνληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζεηηθά πξνζθείκελνη ζηα καζεζηαθά ςεθηαθά παηρλίδηα, σζηφζν είλαη δηζηαθηηθνί λα ηα εθαξκφζνπλ είηε γηαηί πηζηεχνπλ φηη απηφ ζα έρεη αξλεηηθφ αληίθηππν ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλαγλψξηζε, είηε φηη ζα ππνζηνχλ θάπνηεο νηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο φπσο κείσζε κηζζψλ ή εμεχξεζε ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ (Gerber & Price, 2012). Ο ζπλδπαζκφο ησλ ςεθηαθψλ παηρληδηψλ κε ηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ κπνξεί λα απνηειέζεη έλα γφληκν πεδίν έξεπλαο θαη εθαξκνγήο ζηελ ηάμε. Σα παηδηά κέζα απφ ην παηρλίδη βηψλνπλ ηελ ειεπζεξία λα πεηξακαηίδνληαη, λα ππνδχνληαη ξφινπο, λα επαλαιακβάλνπλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο ρσξίο ην θφβν ηεο απνηπρίαο, λα θνηλσληθνπνηνχληαη θαη ελ ηέιεη κέζα απφ ηελ εκπεηξία λα θαηαθηνχλ ηε γλψζε. εκαληηθή φκσο γηα ηε κάζεζε είλαη θαη ε παξάκεηξνο ηεο ζπλεξγαζίαο, δειαδή ηεο αιιειεπίδξαζεο ηνπ αηφκνπ κε ην πεξηβάιινλ ηνπ. ε απηή ηελ αιιειεπίδξαζε νθείιεηαη ζχκθσλα κε ηνλ Vygotsky ε αλάπηπμε ηνπ βαζηθνχ εξγαιείνπ ηεο ζθέςεο πνπ είλαη ε γιψζζα. Μέζσ ηεο θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο απνθηάηαη ε γιψζζα θαη ζηε ζπλέρεηα ε ζπιινγηζηηθή ηθαλφηεηα θαη ε αθαηξεηηθή ζθέςε θαηά ηελ νηθνδφκεζε ησλ ελλνηψλ. Ζ ρξεζηκφηεηα ελφο ζπλεξγαηηθνχ πεξηβάιινληνο δηδαζθαιίαο πξνγξακκαηηζκνχ είλαη αλακθηζβήηεηε. Μέζα ζε έλα ηέηνην πεξηβάιινλ νη καζεηέο κπνξνχλ λα αληαιιάζζνπλ απφςεηο, λα αιιεινζπκπιεξψλνληαη θαη λα αιιεινυπνζηεξίδνληαη ζε θάζε καζεζηαθή δξαζηεξηφηεηα (Kavitha & Ahmed, 2013). Με ηέηνηεο δηδαθηηθέο ζηξαηεγηθέο νη καζεηέο κπνξνχλ λα θηλεηνπνηεζνχλ θαη λα δηεγεξζνχλ γλσζηηθά ψζηε λα έρνπκε ηα επηζπκεηά καζεζηαθά απνηειέζκαηα, φπσο ε δηεπθφιπλζε ηεο θαηαλφεζεο ησλ βαζηθψλ δνκψλ ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ θαη αχμεζε ηεο εκπινθήο ηνπο κέζσ ησλ ζπλεξγαηηθψλ παηγλησδψλ δξαζηεξηνηήησλ. ΟΗ ΔΗΚΟΝΗΚΟΗ ΚΟΜΟΗ Χ ΜΑΘΖΗΑΚΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΑ Οη ΔΚ απεηθνλίδνπλ έλα ηξηζδηάζηαην (3D) πεξηβάιινλ κέζα απφ ηελ νζφλε ελφο ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, ην νπνίν απνδίδεηαη ζηνπο ρξεζηέο (δηαζθνξπηζκέλνπο ή κε) ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Οξίδνληαη σο «ρψξνη» δηαζπλδεδεκέλνη ζην δηαδίθηπν ζηνπο νπνίνπο νη άλζξσπνη αληηπξνζσπεχνληαη απφ γξαθηθνχο ραξαθηήξεο (avatars), ελεξγνχλ, ζπκκεηέρνπλ, δεκηνπξγνχλ, επηθνηλσλνχλ, ζρεηίδνληαη, εξγάδνληαη θαη θπζηθά εθπαηδεχνπλ θαη εθπαηδεχνληαη. Οη ΔΚ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά απφ άιιεο ζπκβαηηθέο εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ, πξνζθέξνληαο λέεο δπλαηφηεηεο θαη θέξλνληαο λέεο πξνθιήζεηο ζην ζρεδηαζκφ δηεπαθψλ αλζξψπνπ κεραλήο. Παξφηη έλαο ΔΚ εκπεξηέρεη ηνλ φξν «Δηθνληθφο» δελ νξηνζεηείηαη σο κηα πιαζηή πξαγκαηηθφηεηα, κε ηελ έλλνηα φηη είλαη κηα ηερλνινγία πνπ πεξηνξίδεηαη ζηελ αλαπαξάζηαζε εηθφλσλ. Αληηζηνηρεί ζε κηα θαηάζηαζε ηνπ πξαγκαηηθνχ, ιφγσ ηεο ζπλερνχο ξνήο πιεξνθνξηψλ πνπ δηαρέεηαη κέζα ζην πεξηβάιινλ δξάζεο (persistent workflow), ε νπνία αλαπαξίζηαηαη θαη δηακεζνιαβείηαη απφ ηηο ηερλνινγίεο εζηηάδνληαο φκσο θπξίσο ζηελ αιιειεπίδξαζε αλζξψπσλ. Οη επαπμεκέλεο δπλαηφηεηεο αλαπαξάζηαζεο ηνπ ηξηζδηάζηαηνπ (3D) εηθνληθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηνπ εαπηνχ ησλ ζπκκεηερφλησλ, αιιά θαη ε δπλαηφηεηα θνηλσληθψλ ζπλαζξνίζεσλ φισλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν (πνιπρξεζηηθφηεηα), πξνζθέξνπλ πιένλ λέεο επθαηξίεο ζηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε. Έηζη αλαπηχζζνληαη καζεζηαθέο θνηλφηεηεο νη νπνίεο παξέρνπλ ηα ςπρνθνηλσληθά θαη ιεηηνπξγηθά πιενλεθηήκαηα ησλ ππφινηπσλ καζεζηαθψλ θνηλνηήησλ ηνπ Web, φπσο ε ζχγρξνλε θαη αζχγρξνλε επηθνηλσλία (κε θείκελν, ήρν, chat, θ.ιπ.), ε ζπλεξγαζία, νη πξνζσπηθέο θαη νκαδηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ε πξφζβαζε ζε καζεζηαθφ πεξηερφκελν. Δπηπιένλ νη ΔΚ απνηεινχλ έλα πην νινθιεξσκέλν πεδίν ςπρνθνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο θαη γλσζηηθήο

4 αλάπηπμεο. Οη 3D ΔΚ, αληίζεηα απφ ην δπζδηάζηαην γεληθά Web, παξέρνπλ ηελ αίζζεζε ηεο εκβχζηζεο (immersion) αλαπαξηζηψληαο ηελ πξαγκαηηθφηεηα ξεαιηζηηθά. Ζ ςπρνινγηθή εκβχζηζε ζηνπο ΔΚ παξέρεη ηελ αίζζεζε ηεο παξνπζίαο ζε έλα ςεθηαθφ ρψξν «ζαλ λα είζαη εθεί» (presence). Απηή ε θνηλή ζε φινπο αίζζεζε φρη κφλν ηεο παξνπζίαο αιιά θαη ηεο «ζπλχπαξμεο» (co-presence) ζπκβάιεη ζηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε άξα θαη ζηε γλσζηηθή αλάπηπμε, ζχκθσλα θαη κε ηνλ θνηλσληθφ επνηθνδνκηηηζκφ θαη ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε. Καζίζηαηαη γηα ην ιφγν απηφ φιε ε δηαδηθαζία ζπκκεηνρήο ζηνλ ΔΚ κηα πην «θπζηθή» αλζξψπηλε εκπεηξία απφ ηηο δπζδηάζηαηεο εθαξκνγέο, αθνχ έηζη πξνζνκνηψλεηαη ν ηξφπνο πνπ δνχκε ζηνλ θπζηθφ ηξηζδηάζηαην θφζκν. ΣΑ ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΣΧΝ ΠΔΡΗΒΆΛΛΟΝΣΧΝ OPENSIM ΚΑΗ SCRATCH(4OS) Σν Open Sim είλαη έλα αλνηρηνχ θψδηθα ινγηζκηθφ δηαθνκηζηήο ΔΚ. Μπνξεί λα θαηαζθεπάζεη θαλείο έλα εηθνληθφ πεξηβάιινλ ζην νπνίν κπνξνχλ λα ζπλδεζνχλ πνιινί ρξήζηεο ηαπηφρξνλα κε πνιιαπιά πξσηφθνιια επηθνηλσλίαο. Γεληθά επηηξέπεη ηελ θαηαζθεπή ελφο 3D πεξηβάιινληνο ρξεζηκνπνηψληαο πνιιέο ηερλνινγίεο, αθνχ κπνξεί λα ηηο ελζσκαηψζεη κε ηελ κνξθή αξζξσκάησλ (loadable modules) θαη λα παξάγεη ηειηθά κηα απφιπηα πξνζαξκνζκέλε θαηαζθεπή. Έρεη πξνζνκνίσζε θπζηθψλ λφκσλ πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ, κε πνιιαπιέο επηινγέο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεραλψλ ODE, PhysX, Bullet, παξέρεη ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο πεξηερνκέλνπ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν (What you see is what you get). Δπηπιένλ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο εθαξκνγψλ ρξεζηκνπνηψληαο κηα ζεηξά απφ δηαθνξεηηθέο γιψζζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ LSL / OSSL, C #, JScript θαη VB.NET. ηε δηθή καο πεξίπησζε εγθαηαζηήζακε ηελ εθαξκνγή Open Sim ζε Δηθνληθή Μεραλή (Virtual Private Server) ηνπ Παλειιήληνπ ρνιηθνχ Γηθηχνπ θαη θαηαζθεπάζακε ην ρψξν ησλ δξαζηεξηνηήησλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ε πξφζβαζε ζηνλ ΔΚ κπνξεί λα γίλεη απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν, αξθεί κηα επξπδσληθή ζχλδεζε δηαδηθηχνπ, ε δηεχζπλζε ΗΡ ηεο Δηθνληθήο Μεραλήο θαη έλα πξφγξακκα πειάηεο φπσο ην Imprudence ή ην Singularity. ρεηηθά κε ην Scratch, ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ σο πεξηβάιινλ δηδαζθαιίαο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηε δηεζλή θαη ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία (Meerbaum-Salant et al., 2010; Resnick et al. 2009; Νηθνιφο & Κφκεο, 2010). Ζ επηηπρία ηνπ πεξηβάιινληνο έγθεηηαη ζηελ απιφηεηα ησλ εληνιψλ θαη ζηε δπλακηθή ηνπο εθηέιεζε δηεπθνιχλνληαο ηδηαίηεξα ηνπο αξράξηνπο πξνγξακκαηηζηέο. Ζ κεηαθνξά απηψλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ σο δπλαηφηεηα πξνγξακκαηηζκνχ ησλ αληηθεηκέλσλ ησλ Δηθνληθψλ Κφζκσλ κε ην Scratch4OS θέξλεη ζην πξνζθήλην κηα λέα πξφηαζε δηδαζθαιίαο. Ο θνηλφο ρψξνο δξάζεο γηα ηνπο ρξήζηεο ησλ Δηθνληθψλ Κφζκσλ θαη ηα αληηθείκελα πνπ θαηαζθεπάδνπλ κέζα ζε απηφλ κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ αιιειεπηδξαζηηθφηεηα ρσξίο ηελ αλαγθαηφηεηα εθκάζεζεο ηνπ πνιχπινθνπ θαη δχζθνινπ ξεπεξηνξίνπ εληνιψλ ηεο ελζσκαησκέλεο γιψζζαο ηνπ πεξηβάιινληνο LSL (Linden Scripting Language). Σα πιενλεθηήκαηα ηνπ πεξηβάιινληνο Scratch4OS κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηα εμήο: (α) ε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ απνηειείηαη απφ έλα πεξηνξηζκέλν, απιφ θαη επθνινκλεκφλεπην ξεπεξηφξην εληνιψλ ράξε ζηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηνπο σο ρξσκαηηθά πιαθίδηα, (β) ν καζεηήο καζαίλεη ηηο βαζηθέο έλλνηεο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ειέγρνληαο έλα 3D αληηθείκελν ην νπνίν έρεη θαηαζθεπάζεη ν ίδηνο ζηνλ ΔΚ, (γ) ην πεξηβάιινλ βαζίδεηαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ 3D αληηθεηκέλσλ ησλ νπνίσλ νη θηλήζεηο είλαη νηθείεο ζηνπο καζεηέο απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο. Σα αληηθείκελα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πξνγξακκαηηζηνχλ θαη λα κεηαθηλεζνχλ ζηνπο ηξείο άμνλεο (Υ,Τ,Ε) φπσο ζπκβαίλεη ζην θπζηθφ θφζκν. (π.ρ. θηλήζνπ δέθα βήκαηα κπξνζηά, πάλσ θ.ιπ.), (δ) ηα πξνβιήκαηα πνπ θαινχληαη λα ιχζνπλ νη καζεηέο παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηνπο ίδηνπο. ην δηθφ καο δηδαθηηθφ ζελάξην νη εθπαηδεπφκελνη θαινχληαη λα απνγεηψζνπλ θαη λα πξνζγεηψζνπλ έλα ειηθφπηεξν (παηγληψδεο πεξηβάιινλ), θαη (ε) ε πξνζνρή ησλ καζεηψλ επηθεληξψλεηαη ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη φρη ζηελ εθκάζεζε ηεο ζχληαμεο κηαο ζχλζεηεο γιψζζαο πξνγξακκαηηζκνχ. ε αληηδηαζηνιή κε ην Scratch ην νπνίν πεξηνξίδεηαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ςεθηαθψλ νληνηήησλ ζε δχν δηαζηάζεηο θαη ζε απηνλνκεκέλν γηα ηνλ ρξήζηε πεξηβάιινλ, ζην Scratch4OS παξέρνληαη πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο ζηνπο ρξήζηεο γηα ηελ εθκάζεζε πξνγξακκαηηζηηθψλ δνκψλ ζπλεξγαηηθά ζε έλα ΔΚ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε επηινγή ηνπ δεχηεξνπ πξνγξακκαηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο ζε ζπλδπαζκφ κε ΔΚ, δίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ κέζα απφ ηελ αμηνπνίεζε ηνπ σο εθπαηδεπηηθφ πξνγξακκαηηζηηθφ εξγαιείν κε ην νπνίν νη καζεηέο κπνξνχλ λα δηαδξάζνπλ κε ην εηθνληθφ πεξηβάιινλ. Γεκηνπξγψληαο αληηθείκελα κε ζπκπεξηθνξέο κπνξνχλ, είηε α)λα κάζνπλ βαζηθέο πξνγξακκαηηζηηθέο δνκέο κέζα απφ ηελ εκπινθή ηνπο ζε έλα παηγληψδεο πεξηβάιινλ δξάζεο, είηε (β) λα δεκηνπξγήζνπλ κε βάζε ηελ πέλα (linesegment), αθήλνληαο ηελ θαληαζία θαη δεκηνπξγηθφηεηα ηνπο ειεχζεξε γηα λα πξνγξακκαηίζνπλ

5 ή λα ζρεδηάζνπλ 3D δηαδξαζηηθά ζρέδηα. Έηζη, ν θάζε ρξήζηεο δε απηνλνκείηαη θαη δελ απνκνλψλεηαη κπξνζηά ζηε νζφλε θάζε Ζ/Τ, αιιά ζπλππάξρεη καδί κε άιινπο ζηνλ ίδην εηθνληθφ ρψξν. Τπάξρεη επηπιένλ ε δπλαηφηεηα λα δηακνηξάδνληαη εξγαιεία ζρεδηαζκνχ κε ζπκπεξηθνξέο (objects-to-think-with) θαη πξνγξακκαηηζηηθά αληηθείκελα θαη φια απηά λα είλαη δηαρεηξίζηκα απφ φιε ηελ νκάδα κέζα απφ επηινγή δηαθνξεηηθψλ εξγαιείσλ επηθνηλσλίαο, βνεζψληαο θαη ζηε πξαγκαηνπνίεζε καζεκάησλ θαη απφ απφζηαζε. Αθφκε θαη ε νπηηθή-αθνπζηηθή αλαηξνθνδφηεζε γίλεηαη αληηιεπηή απφ φια ηα κέιε ηεο νκάδαο ζην πνιπρξεζηηθφ πεξηβάιινλ θαηά ηε δηάξθεηα ζπλεξγαζίαο ηνπο ηαπηφρξνλα (real time). ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ Ζ παξνχζα κειέηε πξαγκαηνπνηήζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο επηκφξθσζεο Β επηπέδνπ κε 15 επηκνξθνχκελνπο θαζεγεηέο Πιεξνθνξηθήο ζε κηα πξνζπάζεηα λα θαηαγξάςνπκε ηηο αληηιήςεηο ηνπο ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ελαιιαθηηθψλ πεξηβαιιφλησλ γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ. Γηα ην ιφγν απηφ θαηεγνξηνπνηήζακε ην εξσηεκαηνιφγην ζε ηέζζεξηο ππνελφηεηεο θαη θαηαρσξήζακε ηηο απαληήζεηο ζε ηέζζεξηο μερσξηζηνχο πίλαθεο. Πξσηίζησο αλαδεηήζακε ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γεληθά γηα ηελ κάζεζε βαζηζκέλε ζε παηρλίδηα αλεμαξηήησο πεξηβάιινληνο. ην δεχηεξν πίλαθα δεηήζακε απφ ηνπο επηκνξθνχκελνπο λα αμηνινγήζνπλ ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά, ην πεξηερφκελν θαη ηε θηιηθφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο. ηνλ ηξίην πίλαθα θαηαγξάθεθαλ νη απαληήζεηο ησλ επηκνξθνχκελσλ ζρεηηθά κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηελ εθπαηδεπηηθή αμία ηνπ πεξηβάιινληνο. Σέινο, ζε πξνεγνχκελεο ζπλεδξίεο νη ζπκκεηέρνληεο είραλ επηκνξθσζεί θαη ζε άιινπο πξνγξακκαηηζηηθνχο κηθξφθνζκνπο (Karel, Scratch, StarLogo, Game Maker), νπφηε θαη ηνπο δεηήζεθε λα ζπγθξίλνπλ ηα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα κεηαμχ ηνπο. Ζ ζχγθξηζε απηή απφ ηνπο επηκνξθνχκελνπο θαη ε θαηάηαμε θαηά ζεηξά πξνηίκεζεο ζηνλ ηέηαξην πίλαθα, παξείρε γηα καο επηπιένλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ ελδερφκελε επηινγή ηνπ πεξηβάιινληνο σο δηδαθηηθφ εξγαιείν. Γηα ηελ αλάιπζε ηνπ δείγκαηνο ρξεζηκνπνηήζακε θξηηήξηα πνζνηηθήο αλάιπζεο κε θιίκαθα Likert θαη θαηεγνξηνπνηήζακε ηηο απαληήζεηο ζε πεληαβάζκηα θιίκαθα (1=δηαθσλψ απφιπηα έσο 5=ζπκθσλψ απφιπηα). Γηα ηελ θαιχηεξε επεμεξγαζία θαη ηελ αμηνπηζηία ησλ πεξηγξαθηθψλ απνηειεζκάησλ καο, ρξεζηκνπνηήζακε ην ζηαηηζηηθφ πξφγξακκα SPSS (έθδνζε 22). Χζηφζν, ν αξηζκφο ηνπ δείγκαηνο είλαη ζρεηηθά πεξηνξηζκέλνο ψζηε λα εμαρζνχλ αζθαιή επηζηεκνληθά ζπκπεξάζκαηα κφλν κε θξηηήξηα πνζνηηθήο κεζφδνπ. Γη απηφ πηνζεηήζακε παξάιιεια θαη πνηνηηθή αλάιπζε κέζσ ζπλεληεχμεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Σα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο δηνξζψλνληαη σο εμήο: α) Θα κπνξνύζε, ζύκθσλα κε ηηο αληηιήςεηο θαζεγεηώλ Πιεξνθνξηθήο, έλα παηγληώδεο δηδαθηηθό ζελάξην πξνγξακκαηηζκνύ κε ηε ρξήζε ηνπ OpenSim θαη Scratch4OS, λα απνηειέζεη παηδαγσγηθά θαη δηδαθηηθά κηα αμηνπνηήζηκε πξόηαζε κε επνηθνδνκηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά; β) Θα κπνξνύζε λα αλαγλσξηζηεί από ηνπο επηκνξθνύκελνπο ε δεκηνπξγηθή ζπλεξγαζία πνπ επηηπγράλεηαη ζην πεξηβάιινλ OpenSim θαη Scratch4OS, έηζη ώζηε λα απνηειέζεη κηα ελαιιαθηηθή καζεζηαθή πιαηθόξκα πξνγξακκαηηζκνύ, ε νπνία πξνάγεη ηελ εκπινθή ησλ καζεηώλ; θαη γ) Θα κπνξνύζε ην πεξηβάιινλ OpenSim θαη Scratch4OS λα ζπγθξηζεί ή/θαη λα επηιεγεί από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο, ζε ζρέζε κε άιια πην γλσζηά πεξηβάιινληα δηδαζθαιίαο νπηηθνύ πξνγξακκαηηζκνύ (Scratch, Logo θ.ιπ.); Ζ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΣΟΤ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΚΑΗ Ζ ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ Κάζε πξνζπάζεηα δηδαζθαιίαο πξνγξακκαηηζκνχ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Πιεξνθνξηθήο ζα πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε κηα ζεηξά απφ παξάγνληεο νη νπνίνη είλαη θαζνξηζηηθνί ηφζν γηα ηε δεκηνπξγία θηλήηξσλ κάζεζεο, φζν θαη σο πξνο ηελ θαηάθηεζε ησλ δηδαθηηθψλ ζηφρσλ. Οπζηαζηηθφ ξφιν γηα κηα πεηπρεκέλε θαη απνδνηηθή δηδαζθαιία θαηέρεη θαη ην ίδην ην εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ πνπ πξφθεηηαη λα ρξεζηκνπνηεζεί. Κξίλεηαη ινηπφλ απαξαίηεην νη ίδηνη εθπαηδεπηηθνί λα είλαη ζε ζέζε λα αμηνινγήζνπλ έλα εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ πξνγξακκαηηζκνχ κε βάζε ηα ηερληθά θαη ηα παηδαγσγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. ε κηα πξνζπάζεηα ππέξβαζεο ησλ δπζθνιηψλ δηδαζθαιίαο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ πνπ πξναλαθέξζεθαλ, αλαδεηνχκε έλα πεξηβάιινλ κάζεζεο ην νπνίν λα εκπινπηίδεη ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία αθελφο σο πξνο ηνπο ηνκείο ηεο επρξεζηίαο-θηιηθφηεηαο γηα ηνπο αξράξηνπο πξνγξακκαηηζηέο, αθεηέξνπ σο πξνο ηνπο ηνκείο ηεο ζπλεξγαηηθφηεηαο θαη ηεο δηαζεκαηηθφηεηαο. Θεσξείηαη ηδηαίηεξα ρξήζηκν γηα ηνπο καζεηέο λα κειεηνχλ ζπλεξγαηηθά θαη δηαζεκαηηθά ηα γλσζηηθά πεδία. Τπάξρνπλ πνιιαπιά νθέιε θαζψο αλαπηχζζνπλ δεμηφηεηεο επηθνηλσλίαο θαη αιιειεπίδξαζεο

6 ζε θνηλά ζέκαηα θαη ηειηθά επηηπγράλεηαη ε δηαζχλδεζε ησλ γλψζεσλ, πνπ ήδε θαηέρεη ν θαζέλαο σο κηα μερσξηζηή νληφηεηα, γηα ηελ επίηεπμε ελφο θνηλνχ ζηφρνπ (Sousa et al. 2002). Κάζε κάζεκα Πιεξνθνξηθήο ζα πξέπεη λα θαζνδεγείηαη απφ έλα ζχγρξνλν πξφγξακκα ζπνπδψλ Πιεξνθνξηθήο ην νπνίν κε ηε ζεηξά ηνπ πξέπεη λα δηαπλέεηαη απφ ηε δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε, λα ιακβάλεη ππφςε ηηο αηνκηθέο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ηηο αληζφηεηεο ησλ καζεηψλ, λα εμειίζζεηαη ζηε πάξνδν ηνπ ρξφλνπ παξάιιεια κε ηελ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο, λα αμηνπνηεί ηηο ηερλνινγίεο ινγηζκηθνχ αλνηρηνχ θψδηθα, λα πξνάγεη ηελ ζπλεξγαζία θαη ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηψλ θαη λα επλνεί ηελ θξηηηθή ζθέςε θαη ζηάζε απέλαληη ζηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο (Κφκεο, 2005). Οη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί ινηπφλ αλαδεηψληαο ηξφπνπο εθαξκνγήο ησλ λέσλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ, θαινχληαη λα αμηνινγήζνπλ θαη λα επηιέμνπλ θαηλνηφκα πεξηβάιινληα δηδαζθαιίαο γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ. Σα πεξηβάιινληα απηά ζα πξέπεη λα ζπκβάιινπλ ζηελ ππέξβαζε ησλ δπζθνιηψλ ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ελψ ηαπηφρξνλα λα ηθαλνπνηνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο ζρεηηθά κε ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ηε δηαζεκαηηθφηεηα. Σν δηδαθηηθφ ζελάξην ζρεδηάζηεθε έηζη ψζηε λα νινθιεξσζεί κέζα ζε δχν ηξίσξα βάζεη ηνπ κνληέινπ ηεο κηθηήο κάζεζεο (blended learning). Οη επηκνξθνχκελνη είραλ ζηε δηάζεζή ηνπο απφ έλαλ Ζ/Τ θαη θαηαιάκβαλαλ κηα ζέζε εξγαζίαο ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ εξγαζηεξίνπ Πιεξνθνξηθήο ηνπ Κέληξνπ ηήξημεο Δπηκφξθσζεο. Έλα απφ ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ ΔΚ είλαη ε δπλαηφηεηα νη ζπκκεηέρνληεο λα αλήθνπλ ζηελ ίδηα νκάδα ρσξίο ηελ αλάγθε ρσξνηαμηθήο εγγχηεηαο. ηελ 1 ε ζπλεδξία νη επηκνξθνχκελνη δεκηνχξγεζαλ ηα πξνζσπηθά ηνπο avatars θαη ηνπο παξνπζηάζακε ηνπο βαζηθνχο ρεηξηζκνχο ηνπ πεξηβάιινληνο (πινήγεζε, επηθνηλσλία, ρεηξηζκφο θάκεξαο, θαηαζθεπή αληηθεηκέλσλ, πξνγξακκαηηζκφο). ηε 2 ε ζπλεδξία νη επηκνξθνχκελνη ρσξίζηεθαλ ζε ηέζζεξηο νκάδεο κε βάζε κηα ρξσκαηηθή θαηεγνξηνπνίεζε (θφθθηλε, πξάζηλε, κπιέ, θαη πνξηνθαιί νκάδα). Σνπο αλαηέζεθε λα εληνπίζνπλ ζηνλ εηθνληθφ ρψξν ηα ςεθηαθά αληηθείκελα κε ην ρξψκα ηεο δηθήο ηνπο νκάδαο. Σα αληηθείκελα απηά απνηεινχζαλ ηα επηκέξνπο εμαξηήκαηα ελφο ειηθνπηέξνπ ην νπνίν θάζε νκάδα έπξεπε λα ζπλαξκνινγήζεη ζηε δηθή ηεο ρξσκαηηθή πεξηνρή κε βάζε έλα ζρήκα νδεγφ. Έηζη ζην πξνηειεπηαίν ζθέινο ε θάζε νκάδα έπξεπε λα έρεη ζπλαξκνινγήζεη ην δηθφ ηεο ειηθφπηεξν ζηε δηθή ηεο ρξσκαηηθή πεξηνρή. ην ηειεπηαίν ζθέινο ηεο δξαζηεξηφηεηαο νη επηκνξθνχκελνη ρξεζηκνπνίεζαλ ην Scratch4OS γηα λα απνγεηψζνπλ θαη λα πξνζγεηψζνπλ ην ειηθφπηεξν πεξηζηξέθνληαο κε εληνιή επαλάιεςεο ηελ έιηθά ηνπ. Γηα λα γίλεη αθφκα πην ζπλεξγαηηθή ε δξαζηεξηφηεηα ηνπο αλαζέζακε ην εμήο: κφιηο ην ειηθφπηεξν ηεο θφθθηλεο νκάδαο πξνζγεηψλεηαη, ηφηε κφλν κπνξεί λα απνγεησζεί ην ειηθφπηεξν ηεο πξάζηλεο νκάδαο, κφιηο απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ πξνζγεησζεί απνγεηψλεηαη ην ειηθφπηεξν ηεο κπιε νκάδαο θ.ν.θ. ηελ εηθφλα 1 απεηθνλίδεηαη ην δηδαθηηθφ πιαίζην δξαζηεξηνηήησλ κέζα ζην ΔΚ κε ηε ρξήζε ηνπ Scratch4OS. Δικόνα 1: Οη επηκνξθνχκελνη θαηά ηε δηάξθεηα πινπνίεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ

7 Ο δηδαθηηθφο ζθνπφο ηεο ελφηεηαο ήηαλ ε δηδαζθαιία ηεο έλλνηαο ηεο δνκήο επαλάιεςεο. Αξρηθά νη καζεηέο (επηκνξθνχκελνη) πξέπεη λα εληνπίζνπλ ηηο εληνιέο πεξηζηξνθήο ηνπ έιηθα θαη ηεο αλχςσζεο θαη πξνζγείσζεο ηνπ ειηθνπηέξνπ. Θα πξέπεη βεκαηηθά λα νδεγεζνχλ κφλνη ηνπο ζην ζπκπέξαζκα φηη κπνξνχκε λα αληηθαηαζηήζνπκε πνιιέο εληνιέο πεξηζηξνθήο κε κηα αλ ηελ πιαηζηψζνπκε κε ηελ εληνιή repeat. Έηζη ζα κπνξέζνπλ λα θαηαλνήζνπλ ηελ αλαγθαηφηεηα κηαο εληνιήο επαλάιεςεο ε νπνία ζα επαλαιακβάλεη πνιιαπιέο ελέξγεηεο κε βάζε έλα λνεηηθφ ζρήκα απφ ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν (ν έιηθαο ηνπ ειηθνπηέξνπ πξάγκαηη θάλεη επαλαιακβαλφκελε πεξηζηξεθφκελε θίλεζε). Οη καζεηέο ζα παξαηεξήζνπλ φηη ην πξφγξακκα κε ηελ εληνιή επαλάιεςεο έρεη ζαθψο κηθξφηεξε έθηαζε, έρεη απινπνηεζεί πεξηζζφηεξν ελψ ην απνηέιεζκα είλαη ίδην κε πξηλ. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο πεηξακαηηθήο δηαδηθαζίαο, νη επηκνξθνχκελνη απάληεζαλ ζε αλψλπκν εξσηεκαηνιφγην αμηνινγψληαο ην πεξηβάιινλ θαη ηε δξαζηεξηφηεηα κέζα ζε απηφ. ηε παξνχζα εξγαζία πξνζπαζήζακε λα απνηππψζνπκε ηηο αληηιήςεηο ησλ θαζεγεηψλ Πιεξνθνξηθήο κέζα απφ κηα κειέηε πεξίπησζεο ζρεηηθά κε λέα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα πξνγξακκαηηζκνχ ηα νπνία θαινχληαη λα ηα εθαξκφζνπλ ζηελ ηάμε κεηά ηελ επηκφξθσζε Β επηπέδνπ. Γηα ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ ζεσξήζεθε απαξαίηεηε ε ζχγθξηζε απηψλ ησλ πεξηβαιιφλησλ κε ην ζπλδπαζηηθφ πεξηβάιινλ Open Sim θαη Scratch4OS θαη ε δηεξεχλεζε ηεο αληίιεςεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ κέζα απφ έλα ζπλεξγαηηθφ παηγληψδεο ζελάξην δηδαζθαιίαο ζην νπνίν ζα κπνξνχζαλ λα επηηεπρζνχλ επαξθψο νη δηδαθηηθνί ζηφρνη πνπ ηίζεληαη. εκείν αλαθνξάο γηα ην πεξηβάιινλ είλαη ε ηαπηφρξνλε ρξήζε ηνπ απφ φινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο παξέρνληαο ηελ αίζζεζε φηη κνηξάδνληαη ηνλ ίδην ρψξν εξγαζίαο εληφο ηνπ Open Sim. Απηφ είλαη θαη ην ηδηαίηεξν γλψξηζκα ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ επηθπξψλεη ηελ παξάκεηξν ηεο ζπλεξγαζίαο. Δηδηθά ζε απηφ ηνλ ηνκέα, παξά ηηο πξνηξνπέο ησλ ζχγρξνλσλ ζεσξηψλ κάζεζεο θαη ηεο παγθφζκηαο βηβιηνγξαθίαο, θαίλεηαη φηη ε ζπλεξγαζία ζηελ πξάμε δελ επηηπγράλεηαη εχθνια. Μέζα απφ ηε ζπγθεθξηκέλε πνζνηηθή θαη πνηνηηθή έξεπλα παξνπζηάδνληαη θάπνηα αξρηθά επξήκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ρξήζε θαη ηνλ ζπλδπαζκφ ησλ δπν πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο κε βάζε ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ην βαζκφ ζπλεξγαζίαο πνπ κπνξεί λα παξέρεη ζηνπο ρξήζηεο. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Ο παξαθάησ πίλαθαο έδεημε φηη νη θαζεγεηέο δελ ρξεζηκνπνηνχλ ηδηαίηεξα ζηηο ηάμεηο ηνπο ινγηζκηθά πνπ εκπεξηέρνπλ παηγληψδε ραξαθηεξηζηηθά σζηφζν ζεσξνχλ φηη ηέηνηνπ είδνπο ινγηζκηθά σθεινχλ ηε κάζεζε κέζσ δξαζηεξηνηήησλ. Δπωτήσειρ Ν Min Max Mean SD 1. Υξεζηκνπνηείηε παηγληψδεηο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ ηάμε; (παηρλίδηα ξφισλ, παηρλίδηα ζην ραξηί θ.ιπ.); 2. Υξεζηκνπνηείηε παηγληψδε ινγηζκηθά (Scratch, Game maker, Kodu θ.ιπ.) γηα δηδαθηηθνχο ζθνπνχο; 3. Θεσξείηε ηέηνηνπ είδνπο ινγηζκηθά ρξήζηκα; Πίνακαρ 1: Αλαδήηεζε ησλ αληηιήςεσλ γηα ηελ παηγληψδε κάζεζε Σν πεξηβάιινλ ηνπ Open Sim θαη Scratch4OS θάλεθε αξθεηά θηιηθφ ζηνπο επηκνξθσκέλνπο ρξήζηεο. Σφζν ην γξαθηθφ πεξηβάιινλ φζν θαη ηα εξγαιεία πνπ αμηνπνηήζεθαλ βξέζεθε φηη αληαπνθξίλνληαη ζην γλσζηηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ, θαη επηπξνζζέησο ηα πνιιαπιά πνιπκεζηθά ζηνηρεία ηνπ πεξηβάιινληνο ζα κπνξνχζαλ λα βνεζήζνπλ θαη λα εληζρχζνπλ σο έλα βαζκφ ηε ζπλεξγαζία ησλ παηδηψλ. Δπωτήσειρ Ν Min Max Mean SD 1. Πνηα ήηαλ ε πξψηε εληχπσζή ζαο απφ ην πεξηβάιινλ Open Sim; Ήηαλ ην Γξαθηθφ Πεξηβάιινλ Υξήζηε (GUI) ηνπ Open Sim εχθνιν γηα ηελ θαηαζθεπή θαη δηαρείξηζε πεξηερνκέλνπ; 3. Ζ πξψηε εληχπσζή ζαο απφ ην πεξηβάιινλ Scratch4OS ήηαλ ζεηηθή; 4. Ήηαλ ην Γξαθηθφ Πεξηβάιινλ Υξήζηε (GUI) ηνπ Scratch4OS θαηαλνεηφ θαη εχρξεζην; 5. Θεσξείηε φηη ην πεξηερφκελν ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη ζπκβαηφ κε ην γλσζηηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ;

8 6. Σν ιεμηιφγην θαη ε γιψζζα κπνξνχλ λα είλαη ζπκβαηά κε ην γλσζηηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ; 7. Ήηαλ ην πεξηβάιινλ ζπκβαηφ κε ηα πνιηηηζκηθά θαη εζηθά ζηνηρεία ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία απεπζχλεηαη; 8. Σα avatars πνπ δεκηνπξγήζαηε πξνζνκνίσλαλ ηελ πξνζσπηθή ζαο θπζηνγλσκία; 9. Σα γξαθηθά έρνπλ ιεηηνπξγηθφ ξφιν (παξέρνπλ πιεξνθνξία) θαη φρη απιά δηαθνζκεηηθφ; 10. Σα γξαθηθά βνεζνχλ ζηε ζπγθέληξσζε θαη δελ απνζπνχλ ηελ πξνζνρή ηνπ καζεηή 11. Μπνξνχζαηε λα πινεγεζείηε κε ην avatar ζαο ηθαλνπνηεηηθά κέζα ζην πεξηβάιινλ; 12. Σα πνιπκεζηθά ζηνηρεία (ήρνο, γξαθηθά-animation) πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη βνήζεζαλ ζηελ θαηαλφεζε θαη νξγάλσζε ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ; 13. Μπνξνχζαηε λα αιιειεπηδξάηε θαη λα ζπλεξγάδεζηε κέζσ ηνπ avatar ζαο ηθαλνπνηεηηθά κε ηελ ππφινηπε νκάδαο ζαο; 14. Ήηαλ ηα εξγαιεία ηνπ Open Sim (scripts, textures, note cards, landmarks, maps) εχθνια ζηε ρξήζε ηνπο; Πίνακαρ 2: Απφςεηο επηκνξθσκέλσλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην Open Sim & Scratch4OS χκθσλα κε ηνλ πίλαθα 3 θάλεθε φηη νη επηκνξθνχκελνη ρξεζηκνπνίεζαλ ηα εξγαιεία ηνπ εηθνληθνχ πεξηβάιινληνο θαη επεζήκαλαλ φηη ε ρξήζε ηνπο ζα βνεζνχζε ζηε θαηαλφεζε ελλνηνινγηθψλ ελλνηψλ πξνγξακκαηηζκνχ πνπ είλαη αμηνπνηήζηκεο απφ ηνπο καζεηέο. Φάλεθε επίζεο φηη ε ζπλεξγαζία θαη ε ελεξγνπνίεζε ησλ καζεηψλ κπνξεί λα πξνέξζεη κέζα ζηνλ ΔΚ, θαζψο επηηξέπεη ηνλ πεηξακαηηζκφ κέζα απφ ηε δηεξεχλεζε. Δπωτήσειρ Ν Min Max Mean SD 1. Ήηαλ ε ζπγγξαθή ελφο πξνγξάκκαηνο ζην Scratch4OS εχθνιε θαη θαηαλνεηή; 2. Τπήξραλ ζαθείο νδεγίεο θαη βνήζεηα εληφο ηνπ πεξηβάιινληνο (απφ ην ίδην ην ινγηζκηθφ); 3. Πηζηεχεηε φηη ην Open Sim ζα κπνξνχζε λα πξνθαιέζεη ή αθφκα θαη λα δηαηεξήζεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ καζεηή; 4. Θα κπνξνχζαλ λα είλαη νη γλσζηηθνί ζηφρνη ηνπ καζήκαηνο ζαθείο θαη επηηεχμηκνη; 5. Τπάξρνπλ δπλαηφηεηεο αιιειεπίδξαζεο νη νπνίεο λα επηηξέπνπλ ζηνπο καζεηέο λα νηθνδνκνχλ κφλνη ηνπο ηε γλψζε; 6. Παξείρε ην πεξηβάιινλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ κηα αίζζεζε αζθάιεηαο θαη νηθεηφηεηαο ραξαθηεξηζηηθά απαξαίηεηα γηα ηελ χπαξμε κηαο εηθνληθήο ηάμεο; 7. Σν πεξηβάιινλ ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιιεη ζηελ ελεξγνπνίεζε ησλ καζεηψλ κέζσ πεηξακαηηζκνχ θαη δηεξεχλεζεο; 8. Μπνξεί ην πεξηβάιινλ λα εληζρχζεη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ; Πίνακαρ 3: Αμηνιφγεζε δξαζηεξηνηήησλ ζην εηθνληθφ πεξηβάιινλ Ζ αμηνπνίεζε ηνπ Scratch αιιά θαη ηνπ OpenSim θαη Scratch4OS ζεσξείηαη σο ε πην ηδαληθή γηα επνηθνδνκηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Δπίζεο νη πεξηζζφηεξνη ρξήζηεο θαίλεηαη λα επηιέγνπλ θαη ινγηζκηθά κε κηα ζρεηηθά εχθνιε επηθάλεηα δηεπαθήο ε νπνία κπνξεί λα γίλεη θαη θαηαλνεηή απφ ηνπο καζεηέο. Δπωτήσειρ Scratch Game Maker Logolike Open Sim & Karel Scratch4OS 1. Κάληε κηα ηεξάξρεζε ηα πεξηβάιινληαη σο πηζαλή επηινγή 6/15 3/15 1/15 4/15 1/15 ζπλεξγαηηθνχ πεξηβάιινληνο 2. Κάληε κηα ηεξάξρεζε ηα πεξηβάιινληαη σο πηζαλή επηινγή 6/15 1/15 1/15 6/15 1/15 πεξηβάιινληνο κε επνηθνδνκηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά 3. Κάληε κηα ηεξάξρεζε ηα πεξηβάιινληαη απφ ην πην δχζρξεζην 4/15 4/15 2/15 5/15 0 θαη δπζλφεην πεξηβάιινλ ζην πην θηιηθφ πξνο ην ρξήζηε Πίνακαρ 4: Ζ ηεξάξρεζε ησλ ινγηζκηθψλ

9 χκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ησλ επηκνξθνχκελσλ ζηελ εξψηεζε ηεο ζπλέληεπμεο «πνηα είλαη ε ζπλνιηθή εληύπσζε ζαο από ηε ρξήζε ηνπ πεξηβάιινληνο» πξνέθπςε φηη γεληθά βξήθαλ ην πεξηβάιινλ ειθπζηηθφ θαη ηδηαίηεξα θαηλνηφκν. Καλείο ηνπο δελ είρε πξνεγνχκελε εκπεηξία ζε παξφκνην πεξηβάιινλ κε εθπαηδεπηηθφ ραξαθηήξα, κφλν δχν επηκνξθνχκελνη είραλ κηθξή εκπεηξία απφ Γηαδηθηπαθά Πνιπρξεζηηθά Παηρλίδηα Ρφισλ (MMORPG). Ζ αίζζεζε ηεο ζπλχπαξμεο θαη ηα παηγληψδε ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Open Sim εληππσζίαζαλ πεξηζζφηεξν ηνπο επηκνξθνχκελνπο ζπγθξηηηθά κε ηα ππφινηπα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα. Χζηφζν ζηελ εξψηεζε «Θα ρξεζηκνπνηνύζαηε ην ζπγθεθξηκέλν καζεζηαθό πεξηβάιινλ ζηελ ηάμε», εκθαλίζηεθαλ ηδηαίηεξα επηθπιαθηηθνί, θπξίσο ιφγσ ηεο αλεπαξθνχο ππνζηήξημεο ελφο ηέηνηνπ πεξηβάιινληνο απφ ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα πνπδψλ. Ζ έιιεηςε ελφο εγρεηξηδίνπ θαη κηαο ζεηξάο έηνηκσλ δηδαθηηθψλ ζελαξίσλ επηβάιεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηελ αλάγθε λα δεκηνπξγήζνπλ νη ίδηνη εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Απηφ ίζσο απνζαξξχλεη ηελ ελαζρφιεζε κε ηέηνηεο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο αθελφο γηαηί απαηηεί επηπιένλ θφπν, θαη αθεηέξνπ γηαηί νη εθπαηδεπηηθνί δελ αηζζάλνληαη αζθαιείο φηαλ εθαξκφδνπλ ζηελ ηάμε δηδαθηηθά αληηθείκελα επηζήκσο κε εγθεθξηκέλα. Δπηπιένλ νη επηκνξθνχκελνη εμέθξαζαλ ηε δπζθνιία ηνπο λα εθαξκφζνπλ φηαλ ρξεηαζηεί, θάπνηα ζπλεζηζκέλε κέζνδν αμηνιφγεζεο φπσο ηα ηππνπνηεκέλα δηαγσλίζκαηα. ε έλαλ ΔΚ φπνπ εθηεινχληαη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο ρσξίο ην αληίζηνηρν βηβιίν θαη ηε ζεσξία θαη ρσξίο ηε δπλαηφηεηα λα απαληνχλ νη καζεηέο ζε έληππεο ηππνπνηεκέλεο εξσηήζεηο δελ είλαη εχθνιε κηα ζπλεζηζκέλε πνζνηηθή αμηνιφγεζε. Έλα ηειεπηαίν θνηλφ ζπκπέξαζκα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο ησλ επηκνξθνχκελσλ είλαη φηη ηέηνηνπ είδνπο πεξηβάιινληα απαηηνχλ αξθεηφ ρξφλν εμνηθείσζεο απφ ηνπο καζεηέο κε απνηέιεζκα λα δαπαλάηαη πνιχηηκνο ρξφλνο φπσο ζεσξνχλ, θάηη ην νπνίν κπνξεί λα έρεη επηπηψζεηο σο πξνο ηελ θάιπςε ηεο χιεο ηνπ ΑΠ. ΤΕΖΣΖΖ ΚΑΗ ΔΠΗΛΟΓΟ Σα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηππψλνπλ ηηο αληηιήςεηο ησλ θαζεγεηψλ Πιεξνθνξηθήο ζρεηηθά κε θαηλνηφκα παηγληψδε καζεζηαθά πεξηβάιινληα. Μεηά ηελ επεμεξγαζία ησλ ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ θαη ησλ ζπλεληεχμεσλ θαίλεηαη φηη νη θαζεγεηέο Πιεξνθνξηθήο δελ έρνπλ κεγάιε εκπεηξία ζηε ρξήζε ινγηζκηθνχ κε παηγληψδε ραξαθηεξηζηηθά (Mean=2.2, SD=0.84), θάηη ην νπνίν επηβεβαηψλεη κηα γεληθφηεξε ηάζε δπζθνιίαο εθαξκνγήο ηέηνησλ ινγηζκηθψλ ζηελ ηάμε (Kenny & McDaniel, 2011). Χζηφζν ζεσξνχλ φηη είλαη ελ δπλάκεη ρξήζηκα ινγηζκηθά παξέρνληαο επθαηξίεο γηα κάζεζε (Mean=3.42, SD=0.99). ρεηηθά κε ηε ρξήζε ηνπ πεξηβάιινληνο ζε γεληθέο γξακκέο ήηαλ ηδηαίηεξα ζεηηθνί, κε απνθνξχθσκα ηελ άπνςε φηη ην πεξηβάιινλ ελδείθλπηαη γηα νηθνδφκεζε γλψζεσλ κε ζπλεξγαηηθφ ηξφπν (Mean=4.25, SD=1.67). Απηφ ην ζπκπέξαζκα πξνέθπςε κέζα απφ ηε ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ επηηπρψο ρσξηζκέλνη σο νκάδεο. Απφ ηελ εκπεηξία ηνπ επηκνξθσηηθνχ πξνγξάκκαηνο πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε φηη νη επηκνξθνχκελνη ζπάληα επηζπκνχζαλ λα εληαρζνχλ ζε νκάδεο δείρλνληαο κηα ζαθή πξνηίκεζε πξνο έλα πεξηζζφηεξν απηφλνκν ηξφπν εξγαζίαο. Απηή ήηαλ θαη ε πξφθιεζε γηα ηε ρξήζε ηνπ ΔΚ σο εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ, αλ θαη θαηά πφζν ηα ηδηαίηεξα ζπλεξγαηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεξηβάιινληνο πξνάγνπλ ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ επηκνξθνχκελσλ θαη θαηά ζπλέπεηα ησλ καζεηψλ. πκκεηέρνληαο ζε κηα απφιπηα ειεγρφκελε ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα νη επηκνξθνχκελνη εκπέδσζαλ ηελ αμία ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ ζπλδπαζηηθνχ πεξηβάιινληνο Open Sim θαη Scratch4OS νη επηκνξθνχκελνη ήηαλ ζεηηθνί ζρεηηθά κε ηε θηιηθφηεηα ρξήζεο ηνπ πεξηβάιινληνο (Μean=3.25, SD=1.74), αιιά θαη σο πξνο ηελ ζπγγξαθή πξνγξακκάησλ (Μean=3.73, SD=1.33). Απφ ηα απνηειέζκαηα θαίλεηαη φηη ν ζπλδπαζκφο ελφο ΔΚ αλνηρηνχ θψδηθα κε ην πεξηβάιινλ νπηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ Scratch4OS απνηειεί κηα λέα πξφηαζε δηδαζθαιίαο ηεο πξνγξακκαηηζηηθήο ινγηθήο. Οη δηδάζθνληεο Πιεξνθνξηθήο απνθάλζεθαλ φηη απηφο ν ζπλδπαζκφο: α) δηεπθνιχλεη ηελ θαηαλφεζε ησλ δχζθνισλ εηζαγσγηθψλ ελλνηψλ ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ζπγθξηηηθά κε άιια εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα αθνχ νη εληνιέο αλαθέξνληαη ζε πξνζνκνηψζεηο θπζηθψλ αληηθεηκέλσλ, β) απνηειεί έλα θαηλνηφκν πεξηβάιινλ ην νπνίν εληζρχεη ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ νκαδηθά. Χζηφζν κέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο ησλ επηκνξθνχκελσλ αλαδείρζεθαλ αξθεηά δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ελφο θαηλνηφκνπ δηδαθηηθνχ εξγαιείνπ φπσο ην OpenSim ζηελ ηάμε. Ζ ειιηπήο ηεθκεξίσζε ηνπο αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηέηνηνπ είδνπο πεξηβάιινληα θαίλεηαη πσο είλαη θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ επηινγή ηέηνησλ πεξηβαιιφλησλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Έλαο επηπιένλ ελδνηαζκφο πνπ πξνθχπηεη απφ ηνλ πξνεγνχκελν είλαη ε δπζθνιία ηεο αμηνιφγεζεο ησλ

10 καζεηψλ κέζα απφ ηηο παηγληψδεηο δξαζηεξηφηεηεο. Ο ζπκβαηηθφο ηξφπνο αμηνιφγεζεο έρεη δηακνξθψζεη θαη ηελ αληίζηνηρε εθπαηδεπηηθή θνπιηνχξα. Οηηδήπνηε μεθεχγεη απφ ηελ επηινγή ησλ ηππνπνηεκέλσλ κνξθψλ αμηνιφγεζεο ησλ καζεηψλ ζεσξείηαη φηη είλαη δχζθνιν λα εθαξκνζηεί ζηελ πξάμε. Σέινο θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ δπζθνιία εθαξκνγήο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο είλαη ε έιιεηςε θάπνηνπ εγρεηξηδίνπ κε ιεπηνκεξή εθπαηδεπηηθά ζελάξηα. Ζ έιιεηςε απηή πξνυπνζέηεη αξθεηή επηπιένλ εξγαζία θαη επξεκαηηθφηεηα απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ψζηε λα δηακνξθψζνπλ εθπαηδεπηηθά ζελάξηα κε ζαθείο δηδαθηηθνχο ζηφρνπο θαη δξαζηεξηφηεηεο. Δπηπξνζζέησο, κέζα απφ ηελ έξεπλα καο πξνζπαζήζακε λα ππεξβνχκε ηνπο κεζνδνινγηθνχο πεξηνξηζκνχο ηνπ κηθξνχ δείγκαηνο γηα ηελ απνηχπσζε ησλ απφςεσλ ηνπο. Δίλαη ζεκηηφ λα αλαδεηεζεί κειινληηθά επξχηεξν δείγκα γηα ηελ εμαγσγή ιεπηνκεξέζηεξσλ ζπκπεξαζκάησλ. Ζ έξεπλα ζα κπνξνχζε λα επεθηαζεί ζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ γηα ηνπο ελδνηαζκνχο ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα παξεθθιίλνπλ απφ ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα πνπδψλ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΔ ΑΝΑΦΟΡΔ Γαγδηιέιεο Β., (2008). Σύγρξνλα πεξηβάιινληα θαη δξαζηεξηόηεηεο γηα αξράξηνπο πξνγξακκαηηζηέο: Νενηέξα απνηειέζκαηα εξεπλώλ. Θεζζαινλίθε: Δθδφζεηο ΟΦΗΑ. Κφκεο, Β. (2005). Εηζαγσγή ζηε Δηδαθηηθή ηεο Πιεξνθνξηθήο. Αζήλα: Δθδφζεηο Κιεηδάξηζκνο. Κνξδάθε, Μ. & Φψκνο, Π. (2012). Μαζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο ζην πεξηβάιινλ Scratch: Αληηιήςεηο εθπαηδεπηηθψλ. Πξαθηηθά Εξγαζηώλ 8νπ Παλειιήληνπ Σπλεδξίνπ κε Δηεζλή Σπκκεηνρή. «Τερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο & Επηθνηλσλίαο ζηελ Εθπαίδεπζε». Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο, ζζ Βφινο. Νηθνιφο, Γ. & Κφκεο, Β. (2010). Μηα δηδαθηηθή πξφηαζε γηα ηε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ Scratch, ζην Μ. Γξεγνξηάδνπ (επ.) Πξαθηηθά 5νπ πλεδξίνπ Γηδαθηηθή ηεο Πιεξνθνξηθήο, ζζ , Αζήλα. Du Boulay B. (1989). Some difficulties of learning to program, In E. Soloway, J. Sprohrer (Eds.) Studying the novice programmer, pp , Lawrence Erlbaum Associates. Esteves, M. Fonseca, B. Morgado, L. Martins, P. (2009). Using Second Life for Problem Based Learning in Computer Science Programming. Journal of Virtual Worlds Research, Volume 2, Issue 1 Esteves, M. & Mendes, A. (2004). A simulation tool to help learning of object oriented programming basic. In Proceedings of the 34 th ASEE/IEEE Frontiers in Education Conference (pp. 7-12). IEEE: Washington, DC. Gerber, R. H. Price, P. D. (2012). Fighting baddies and collecting bananas: teachers perceptions of games-based literacy learning. Educational Media International, Volume 50, Issue 1, pp Girvan, C., Tagney, B. & Savage, T. (2013). SLurtles: Supporting constructionist learning in Second Life. Computers & Education, Volume 61, Issue 1, pp Jenkins, T. (2002). On the difficulty of learning to program. In Proceedings of 3 rd Annual LTSN_ICS Conference, Loughborough University, United Kingdom, August 27 29, 2002, The Higher Education Academy: York, pp United Kingdom Kavitha, R. & Ahmed, M. (2013). Knowledge sharing through pair programming in learning environments: An empirical study. Education and Information Technologies. DOI: /s Kenny, R. & McDaniel, R. (2011). The role teachers expectations and value assessments of video games play in their adopting and integrating them into their classrooms. British Journal of Educational Technology, 42(2), Ulicsak, Μ. & Williamson, Β. (2010). Computer games and learning. A Futurelab Handbook. Αλαθηήζεθε ζηηο 3 Οθηψβξηνπ 2013 απφ ηε δηεχζπλζε Meerbaum-Salant, O., Armoni, M. & Ben-Ari, M. (2010). Learning Computer Science Concepts with Scratch. 6 th International workshop on Computing education research (pp ). Aaarhus, Denmark. Konstantinou, Ν. Varlamis, Η. & Giannakoulopoulos, Α. (2009). The use of 3D virtual learning environments in the learning process. In Proceedings of the 5th International Conference in Open and Distance Learning 2009 (ICODL 2009), pp Athens, Greece. Pellas, N. (2014). The development of a virtual learning platform for teaching concurrent programming languages in the Secondary Education: The use of Open Sim and Scratch4OS. Journal of e-learning and Knowledge Society, Volume 10, Issue 1, pp Resnick, M., Maloney, J., Monroy-Hernández, A., Rusk, N., Eastmond, E., Brennan, K., Millner, A., Rosenbaum, E., Silver, J., Silverman, B., Kafai, Y., (2009). Scratch: Programming for All, November 2009, Communications of the ACM, 52(11), pp Serrano-Cámara, M. Paredes-Velasco, M. Alcover, M. Velazquez, A. (2014). An evaluation of students motivation in computer-supported collaborative learning of programming concepts. Computers in Human Behavior, Volume 31, Issue 2, pp Souza, P.C., Rosatelli, M.C. and Wazlawick, R.S. (2002). A collaborative virtual environment for problem solving in civil engineering. International Journal of Continuing Engineering Education and Lifelong Learning, Volume 12, Issue 5/6, pp