XPONIKO KAI ΠOPIΣMATA

Transcript

1 248 EKK H IA Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 Iδρυµα Bυζαντιν ς Mουσικολογίας ΘEΩPIA KAI ΠPAΞH THΣ ΨA ΛTIKHΣ TEXNHΣ A ΠANEΛΛHNIO ΣYNE PIO ( Aθήνα, 3-5 Nοεµβρίου 2000) XPONIKO KAI ΠOPIΣMATA Τ Ιδρυµα Βυζαντιν ς Μουσικολογίας τ ς Εκκλησίας τ ς Ελλάδος, µετ π ε σήγηση το ιεθυντο κ. Γρηγορίου Στάθη, Καθηγητο τ ς Βυζαντιν ς Μουσικολογίας κα Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς το Τµήµατος Μουσικ ν Σπουδ ν το Πανεπιστηµίου Α θ η ν ν,κα π τ ν α γίδα κα ε λογία το Μακαριωτάτου Αρχιεπισκ που Αθην ν κα πάσης Ελλάδος κ. Χ ρ ι σ τ ο δ ο λ ο υ,προέδρου το Tο κ. ΓP. Θ. ΣTAΘH Καθηγητο το Πανεπιστηµίου Aθην ν. Σ.το Ιδρ µατος, διοργάνωσε κα πραγµατοποίη σ ε, κατ τ τριήµερο 3-5 Νοεµβρίου 2000, τ Α Πανελλήνιο Συνέδριο Ψαλτικ ς µ κεντρικ θέµα «Θεωρία κα Πράξη τ ς Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς». Τ Συνέδριο ε χε κραιφν ς πιστηµονικ χαρακτήρα κα ε χε ς στ χο τ ν διερε νηση το θέµατος κα τ ν πιστηµονική, στορικ κα θεωρητικ ξακρίβωση τ ν βασικ ν πτυχ ν, ο πο ες µορφοποιο ν τ ν διαίτερο α τ ν λληνικ µουσικ πολιτ ι σ µ,τ ν Ψαλτικ Τέχνη τ ς ρθ δοξης λατρείας, δηλαδ τ ν βυζαντιν κα µεταβυζαντιν νεώτερη λληνικ µελοποι α. T συνέδριο ταν νοιχτ γι παρακολο θηση π κάθε καλοπροαίρετο ζητητ τ ς ληθείας. Τ παρηκολο θησαν π ρ το ς κατ πίσηµοι κπρ σωποι - µουσικολογιώτατοι ψάλτες τ ν Ιερ ν Μητροπ λεων τ ς Εκκλησίας τ ς Ελλάδος, τ ς Κρήτης, τ ν ωδεκανήσων κα τ ς Πατριαρχικ ς Εξαρχίας τ ς Πάτµου κα παµπληθε ς λλοι µουσικολ γοι ρευνητές, µ ο υ σ ι ο δ ί φ ε ς,µ ο υ σ ι κ ο δ ι- δάσκαλοι, µελοποιοί, συγγραφε ς κα κδ τες βιβλίων περ τ ν Ψαλτικ Τ έ χ ν η, κα βεβαίως κα πολλο φορε ς κα κπρ σωποι τ ν συνδικαλιστικ ν ργανώσεων το κλάδου τ ν Ιεροψαλτ ν. Η θεµατικ το Συνεδρίου καθορίσθηκε ν κτείνεται σ πέντε µ νο ε σηγήσεις, τ ς πο ες τοί- µασαν κα πραγµατε θηκαν σάριθµοι πανεπιστη- µιακο διδάσκαλοι τ ν Τµηµάτων Μουσικ ν Σπουδ ν τ ν ΑΕΙ τ ς χώρας, κα Ηγο µενος τ ς ερ ς µον ς Τα τ ά ρ ν η ς. Γι τ βασικ θέµατα τ ς ψαλτικ ς πράξεως π ποψη ρµηνευτικ φιερώθηκε µι συνεδρίαση στρογγυλ ς τραπέζης, στ ν ποία ξέφρασαν τ ς π ψεις τους διακεκριµένοι Πρωτοψάλτες κα Χ ο ρ ά ρ χ ε ς. Απ τ ν διαπραγµάτευση τ ν θεµάτων κα τ ν διεξαγωγ τ ν ργασι ν το Συνεδρίου, κα µέσα π τ ν µικρ ν διάλογο, πο πιδιώχθηκε κα ξασφαλίσθηκε µ ψογο τρ πο, παρ τ ς κάποιες ντεγκλήσεις πο πιχειρήθηκαν γι κτροπ π τ ν καθορισµένη θεµατολογία, ν α δ - θηκαν ο ρθ ς ποτιµήσεις π τ ν ψαλτικ ν πραγµάτων τ ς Ελληνικ ς Ορθ δοξης Εκκλησ ί α ς,ο πο ες πιτρέπουν ν δροµολογήσουµε τ ν λοποίηση τ ν πρακτέων, κατ τάξη κα προτερ α ι τ η τ α,µ σοβαρ τητα κα κρίβεια. Τ Συνέδριο πραγµατοποιήθηκε στ ν Α θ ο υ σ α Τελετ ν το Πανεπιστηµίου Αθην ν κα στ ν Α θουσα Συνεδρίων το Εθνικο Ιδρ µατος Ερ ε υ ν ν. Κατ τ ν πίσηµη ναρξη προσφώνησε το ς συνέδρους Πρ τανης το Πανεπιστηµίου Αθ η ν ν, καθηγητ ς κ. Γεώργιος Μπαµπινιώτης κα ναγνώσθηκε σχετικ Μήνυµα το Παναγιωτάτου Ο κουµενικο Πατριάρχου κ. Β α ρ θ ο λ ο µ α ί ο υ, π τ ν Αρχοντα Πρωτοψάλτη τ ς Μεγάλης Εκκλησίας κ. Λεωνίδα Α σ τ έ ρ η. Ο Γέρων Γρηγ ριος τ ς Αδελφ τητος τ ν ανιηλαίων φερε τ ν ε λογία γι τ Συνέδριο π τ Αγιον Ορος κα Πρ εδρος τ ς Οµοσπονδίας Συλλ γων Ιεροψαλτ ν Ελλάδος Πρωτοψάλτης κ. Χρ στος Χατζηνικολά-

2 Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 EKK H IA 249 ου ξέφρασε τ ν κανοποίηση το Ιεροψαλτικο Κλάδου γι τ γεγον ς. Ο Μακαριώτατος Α ρ χ ι ε- πίσκοπος Αθην ν κα πάσης Ελλάδος κ. Χ ρ ι σ τ - δουλος κήρυξε ε λογητικ τ ν διεξαγωγ το Συνε δ ρ ί ο υ.τ ν πρώτη ε σήγηση µ θέµα Ιστορικ θε - ώρηση τ ς Ψαλτικ ς Τέχνης διδακτικ κα διάδο - σ η, νέπτυξε κ. Γρηγ ριος Στάθης, Κ α θ η γ η τ ς Βυζαντιν ς Μουσικολογίας κα Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς το Πανεπιστηµίου Αθην ν κα ιευθυντ ς το Ιδρ µατος Βυζαντιν ς Μουσικολογίας. Τ Συνέδριο συνέχισε τ ς ργασίες του τ Σάββατο τ πρω, 4 Νοεµβρίου, στ ν συνεδριακ χ ρο το Εθνικο Ιδρ µατος Ερευν ν. Π α ρ ο υ- σίασαν τ ς ε σηγήσεις τους ο λλογιµώτατοι Καθηγ η τ έ ς,κ. Αντώνιος Α λ υ γ ι ζ ά κ η ς,το Πανεπιστηµίου Μακεδονίας, Η κφωνητικ ψαλτικ πράξη τ χ µ α κα τ κ φ ώ ν ω ς ν α γ ν ώ σ µ α τ α κ. Α χ ι λ- λέας Χαλδαιάκης το Πανεπιστηµίου Α θ η ν ν, Η θεωρητικ σπουδ τ ς Ψαλτικ ς Τέχνης π πειρα διαχρονικ ς προσέγγισης κα κ. ηµήτριος Γι α ν ν έ- λ ο ς,το Ιονίου Πανεπιστηµίου, Τ ντυπα Θεωρη - τικ τ ς Ψαλτικ ς νακ πτοντα προβλήµατα. Ο Καθηγο µενος τ ς ερ ς µον ς Τατάρνης ρχιµανδρίτης οσίθεος Κανέλλος κλεισε τ ν κ κλο τ ν ε σηγήσεων µ θέµα Τελετουργικ διάσταση τ ς Ψαλτικ ς περ τυπικ ς ε ταξίας. Τ π γευµα το Σαββάτου, 4 Νοεµβρίου φιερώθηκε λος χρ νος στ ν ε δικ συνεδρίαση στρογγυλ ς τραπέζης γι λε θερη συζήτηση, π το βασικο θέµατος τ ς ψαλτικ ς πράξεως π ποψη κυρίως ρµηνευτική. Στ ν στρογγυλ τράπεζα κάθησαν ο µουσικολογιώτατοι κ ριοι: Λ ε ω- νίδας Αστέρης - Αρχων Πρωτοψάλτης τ ς Μεγάλης Εκκλησίας, ο Αγιορε τες Γέρων Ιεροµ ναχος Γρηγ ριος κα Μοναχ ς ανι λ τ ς Α δ ε λ φ τ η τ ο ς τ ν ανιηλαίων, Χαρίλαος Ταλιαδ ρος - Πρωτοψάλτης το. ν. γίας Σοφίας Θεσσαλονίκης κα φφικιάλος Αρχων Πρωτοψάλτης τ ς Α γ ι ω τ ά τ η ς Αρχιεπισκοπ ς Κωνσταντινουπ λεως, Λ υ κ ο ρ γ ο ς Αγγελ πουλος - Πρωτοψάλτης το. ν. γίας Ε ρήνης Αθην ν κα φφικιάλος Αρχων Πρωτοψάλτης τ ς Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπ ς Κωνσταντινουπ λεως, Αθανάσιος Βουρλ ς - Λέκτωρ το Τµήµατος Θεολογίας το Πανεπιστηµίου Α θ η ν ν κα Πρωτοψάλτης το. ν. γίας Μαρίνης Ιλισσ ί ω ν, Αντώνιος Αλυγιζάκης - Καθηγητ ς το Τ µ ή- µατος Μουσικ ς Τέχνης κα Επιστήµης το Πανεπιστηµίου Μακεδονίας τ ς Θεσσαλονίκης, κα κ. Γρηγ ριος Θ. Στάθης - Καθηγητ ς Βυζαντιν ς Μουσικολογίας κα Ψαλτικ ς Τέχνης το Τ µ ή µ α- τος Μουσικ ν Σπουδ ν το Πανεπιστηµίου Αθην ν κα χοράρχης το Χορο Ψαλτ ν «Ο Μα στορες τ ς Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς».τ ν διε θυνση τ ς συζητήσεως, κατ λιγ λεπτες ε σηγήσεις κα π α ρ ε µ β ά σ ε ι ς,ε χε Γρηγ ριος Στάθης. Μ σεβασµ κα περάσπιση τ ς λευθερίας τ ς κφράσεως λων τ ν συνέδρων, κο στηκαν πολλ ς κα νδιαφέρουσες π ψεις π πολλ ν θεµάτ ω ν, χι πάντοτε σχετικ ν µ τ ν προσδιορισµένη θεµατολογία κα κάποτε χι µ κοµψ τρ πο ς πρ ς τ ν διατ πωση. Ετσι κι λλι ς, π ά ν τ ω ς, τ α ν µι σκηση τ ς λευθερίας τ ς κφράσεως, ποία πάντοτε κρίνεται π το ς κουστ ς κα δ ι α β α θ µ ί ζ ε τ α ι.κα ο µιλο ντες κα ο κο οντες σ δηµ σιες συνάξεις µ προκαθορισµένη θεµατικ ή, κατ τ ν σκηση το θείου δώρου το διαλ γ ο υ,πρέπει ν γνωρίζουµε τ «νο ν νοείτω» κα τ «χων τα κο ειν κουέτω». Η κρ αση στ συνέδρια ε ναι πάντοτε µαθητεία, πο µ ς κανώνει ν κατακτο µε κάποιον ναβαθµ τ ς γνώσ ε ω ς.«γνώσεσθε τ ν λήθειαν κα λήθεια λευθερώσει µ ς», ε πεν Κ ριος. Σ περισσ τερη γνώση κα λήθεια περ τ ψαλτικ κα σ συνεδριακ παιδαγωγία στ χευσε κα τ Α Πανελλήνιο Συνέδριο Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς. Μάρτυς ψευδ ς κα π ε θείας µετάδοση ν τ πανελλήνιον π τ ν Ραδιοφωνικ Σταθµ τ ς Εκκλησίας τ ς Ε λ λ ά δ ο ς,κα ε δικ µαγνητοφώνηση. ο ξοχα ψαλτικ γεγον τα, τ πο α χαιρετίστηκαν ς στορικ κα σως νεπανάληπτα, κ λ ε ι- σαν πανηγυρικ τ Α Πανελλήνιο Συνέδριο Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς. Πρ το Αρχιερατικ Συλλείτουργο κα Μνηµ συνο τ ν π α νος ψαλτ ν µ προεξάρχοντα τ ν Mακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθην ν κα πάσης Ελλάδος κ. Χριστ δουλο στ ν ερ Μητροπολιτικ να τ ν Αθην ν. Εψαλαν κα διη θυναν το ς Χορο ς τ ν ψαλτ ν- κπροσώπων τ ν Ιερ ν Μητροπ λεων στ Συνέδριο, Αρχων Πρωτοψάλτης τ ς Μεγάλης το Χριστο Εκκλησίας κ. Λ ε ω- νίδας Αστέρης κα Πρωτοψάλτης το ερο ναο

3 250 EKK H IA Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης κ. Χαρίλαος Ταλ ι α δ ρ ο ς. ε τερο Ψαλτικ κδήλωση στ ν ερ να γίου Παντελεήµονος στ ν δ Αχαρν ν π Χορ παρτιζ µενο π λους το ς ψάλτες (α ψάλτεςλαµπαδαρίους-δοµεστίκους) κπροσώπους τ ν ερ ν Μητροπ λεων κα το ς «Μα στορες τ ς Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς», π τ ν χοραρχία το Kαθηγητο κ. Γρηγορίου Στάθη. Εψαλαν π τ ν τοι- µασµένη π το τ ω Ψαλτικ Φυλλάδα «Ψάλλατε συνετ ς τ Θε» µ πλήρη µοφωνία κα θαυµαστ συµφωνία. Μετ τ ν λήξη τ ν ργασι ν α το το Α Πανελληνίου Συνεδρίου τ ς Ψαλτικ ς Τέχνης κα µ τ ν ε στοχη ποτίµηση π τ ν Μακαριώτατο Α ρ- χιεπίσκοπο Αθην ν κα πάσης Ελλάδος κ. Χ ρ ι- στ δουλο, στ τέλος τ ς ψαλτικ ς κδηλώσεως στ ν ερ να το γίου Παντελεήµονος, κ α τ α γ ρ ά- φονται δ τ σα καλ κα θετικ προέκυψαν π τ ν διεξαγωγ α το το Συνεδρίου κα παριθµο νται κα νακοινώνονται, γι ν µετρήσουν κα ναγνωρίσουν λοι, ο καλοπροαίρετοι κα µή, κα τ ν δική τους συµβολή, µ τ ν θετικ κα σ λίγες περιπτώσεις τ ν ρνητική τους στάση, σ τ ν πισήµανση α τ ν τ ν θεµάτων, πο ε δ κησε Θε ς ν προβληθο ν κα πιτευχθο ν. α. Απολυπραγµ νητη µµον στ ν παραδεδο- µένη ψαλτικ παράδοση, γραπτ κα προφορική. Ακλιν ς δηγ ς Μεγάλη το Χριστο Εκκλησία κα τ Αγιον Ο ρ ο ς. β. Η Νέα Μέθοδος τ ν Τρι ν ιδασκάλων ( Χ ρ υ σ ά ν θ ο υ - Γρ η γ ο ρ ί ο υ - Χ ο υ ρ µ ο υ ζ ί ο υ ) το, , µ τ ν συστηµατικ θεωρία κα ναλυτικ ση- µειογραφία της, ς τέταρτος κα τελευτα ος σταθµ ς ξελίξεως τ ς σηµειογραφίας, π ρξε κα παραµένει «ε εργεσία το θνους», κα ε ναι µ νη κλιν ς Μέθοδος γι τ ν µοι µορφη παράδοση κα διδασκαλία τ ς Βυζαντιν ς Μουσικ ς, δ η- λαδ τ ς Ελληνικ ς Ψαλτικ ς Τέχνης, κατ τ ς διορθώσεις τ ς Πατριαρχικ ς Επιτροπ ς το γ. Η σπουδ κα µελέτη τ ς χειρ γραφης παραδ σεως π τ ς θεωρίας κα τ ς µουσικ ς καθ α τ ν ε ναι χρέος πιστηµονικ κα καλλιτεχνικ ψαλτικ κα ποτελε ε λογία γι τ ν πολλαπλασιασµ τ ν γνώσεων κα τ ν διακρίβωση τ ς στορικ ς λήθειας. Η Ελληνικ Ψαλτικ Τέχνη λέγετ α ι, κα ρθ ς, π µ ς το ς νεωτέρους Βυζαντιν Μουσική στ ν πράξη µως δ ν ψάλλουµε τ θαυµαστ µελοποιήµατα τ ς βυζαντιν ς ποχ ς, κατ τ ν ποία Ψαλτικ Τέχνη φθασε σ κορυφα ες πιτε ξεις, παράλληλα µ τ ς λλες βυζαντιν ς λατρευτικ ς τέχνες, τ ν Α γ ι ο γ ρ α φ ί α,τ ν Ναο δ ο µ ί α, τ ν Κεντητική, κ.. Κα θαυµάζουµε τ ς λλες τέχνες κα τ ς θέλουµε «βυζαντινές», δ ν κάνουµε µως τ διο κα γι τ ν βυζαντιν Ψαλτική. Ο στορικο λ γοι κα ξέλιξη τ ν λατρειακ ν πραγµάτων µ ς προσφέρουν, β έ β α ι α,κάποια λαφ ρ υ ν τ ι κ ά.ε ν α ι, πάντως καιρ ς ν θεωρο µε νιαία τ ν βυζαντιν κα µεταβυζαντιν Ψαλτικ Τ έ- χ ν η. Η γνώση, πάλι, ποκαλ πτει τ ν ρίφνητο πλο το τ ς βυζαντιν ς κα µεταβυζαντιν ς µελοπ ο ι α ς,µι ς χιλιάδας περίπου Eλλήνων µελοποι ν σ µι περχιλιετ περίοδο (µέσα δεκάτου α νος µέχρι σήµερα) κα πισηµαίνει διδαχ ς κα λεπτο- µέρειες πο πωσδήποτε µπλουτίζουν τ ν παράδοση κα τ ν σηµειογραφία τ ς Νέας Μεθ δου. Απ τ µελέτη κα γνώση κα κδοση το πλο του τ ς βυζαντιν ς κα µεταβυζαντιν ς µελοποι ας ε ναι βέβαιο τι θ προκ ψει µπλουτισµ ς τ ς ψαλτ ς λατρείας µ παλαι µελοποιήµατα. δ. Η πιστηµονικ θεώρηση, µ συγκέντρωση κα κριτικ κδοση, τ ν θεωρητικ ν συγγραφ ν πο κατ καιρο ς παραδ θηκαν κα καταγράφηκαν στ χειρ γραφα, ε ναι προϋπ θεση γι τ ν κπ νηση Νέου Θεωρητικο τ ς Μουσικ ς. Η σοβαρ κα πιστηνοµικ νασχ ληση µ τ θεωρητικ πράγµατα τ ς Ψαλτικ ς ε ναι βέβαιο τι θ κ α τ α τ ε ί ν ε ι,π α ρ ε µ φ ε ρ ς,στ ν κπ νηση νέου σχεδίου διδασκαλίας κα κµαθήσεως τ ς Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς. ε. Η πιστηµονικ ρευνα στ ν τελική της φανέρωση παιτε τ ν σχεδιασµ κα τ ν κδοση νέου τ που µουσικ ν βιβλίων, µ διπλ σηµειογραφ ί α, τ ν πρωτ τυπη συνοπτικ κα τ ν νέα ναλ υ τ ι κ ή, που ντ πιση τ ν λλειπ ντων κα κριβ ς γνώση µπορε ν συµπληρώνει τ ν µουσικ κφραση τ ς σηµειογραφίας τ ς Νέας Μεθ δ ο υ.α τ ε ναι κα τ φειλ µενο χρέος πρ ς το ς µεγάλους µελοποιο ς ν κωδικοποιήσουµε, δ η λ α- δ ή,τ µελοποιήµατά τους κα τ διατηρήσουµε κα τ ψάλλουµε ναλλοίωτα. Κατ α τ ν τ ν τρ πο

4 Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 EKK H IA 251 θ ποδίδεται τιµ κα ξία, κατ χρέος, κ α θ µετρε ται κα ναγνωρίζεται νέα κάθε φορ δηµιουργία π τ ν ψαλτ ν-µελοποι ν στ χ ρο τ ς Ψαλτικ ς, κατ τ τάλαντο πο «νωθέν στι κ α τ α β α ν ο ν». Πολυσήµαντες πισηµάνσεις κα προτάσεις σχετικ µ τ ν στορικ διαδροµή, τ ν διδακτικ κα τ ν διάδοση, κα τ ν θέαση κα διαχρονικ προσέγγιση τ ς θεωρίας τ ς Ψαλτικ ς Τέχνης διατυπώθηκαν κα κφράστηκαν π το ς ε σηγητ ς κυρίους Γρηγ ριο Στάθη κα Αχιλλέα Χαλδαιάκη. ς. Η διάκριση µεταξ περιγραφικ ς - δυναµικ ς σηµειογραφίας κα προσδιοριστικ ς σηµειογραφίας βοηθε στ ν καταν ηση τ ν διαφ ρων µµον ν σ παραδεδοµένη κφραση σ δυτικίζουσα µουσικ ντίληψη. Α τ διάκριση, πο θέλει περισσ τερη µελέτη σ λεπτοµέρειες, µπορε ν βοηθήσει σ ναθεωρήσεις, ς πρ ς τ ν τρ πο διδασκαλίας τ ς Ψαλτικ ς, κα διαφ λαξη τ ς ζωνταν ς προφορικ ς παραδ σεως. Κάποια θέµατα γι τ ν προσδιορισµ τ ν διαστηµάτων θιξε ε σήγηση το κ. ηµητρίου Γι α ν ν έ λ ο υ. ζ. Ως πρ ς τ «κφώνως» ναγιγνωσκ µενα στ λατρεία, κυρίως βιβλικ ς περικοπές, λλ κα τ ς παντο ες δεήσεις κα ε χές, προκρίνεται παραδεδοµένη π τ Ο κουµενικ Πατριαρχε ο πρώτη φωνογραφηµένη παράδοση το Αρχοντος Πρωτοψάλτου Ιακώβου Ναυπλιώτου. Πειστικ κα διαµφισβήτητα ταν τ πιχειρήµατα, σ τ ε ρ α π σχετικ σπουδή, πο προσκ µισε ε σηγητ ς κ. Αντώνιος Α λ υ γ ι ζ ά κ η ς. Τ σχετικ µ τ ν Εκφωνητικ Σηµειογραφία κα Πράξη θέµατα ε ναι π τ πλέον παραµεληµένα µέχρι τώρα κα ε ναι καιρ ς ν διατρίψουµε ε δ ι κ ά,γιατ τ θέµα α τ χει κα ε ρ τερες λειτουργικ ς διαστάσεις γι τ ν καλ τερη καταν ηση το λ γου στ λατρεία. η.τ θέµα τ ς δυνατ τητος τ ς νάγκης νέων µ ε λ ο π ο ι η µ ά τ ω ν,πο ε χε καθορισθ ς ποεν τητα νδιαφερ ντων τ ς στρογγυλ ς τραπέζης, δ ν σ υ ζ η τ ή θ η κ ε, πως κα τ καίριο θέµα τ ς «ψαλτικ ς πράξεως π ποψη ρµηνευτική», παρ λο τι πιδιώχθηκε κα µ προβολ σχετικ ν διαφανει ν, συγκεκριµένων «θέσεων» τ ς µελοποι ας, π πρωτ γραφα τ ν διδασκάλων Πέτρου Πελοποννησίου κα τ ν ξηγητ ν Χρυσάνθου κα Γρ η- γορίου κα λλων κωδικογράφων. Ε ναι στ σο προφαν ς τι στ χ ρο τ ς τέχνης νάπτυξη νέας δηµιουργίας κα α τον ητη ε ναι κα ε πρ σδεκ τ η,βέβαια στ πλαίσιο τ ς µοουσι τητος τ ς παρ α δ σ ε ω ς. θ. Η ε χάριστη κα λπιδοφ ρα διαπίστωση τι ναδ εται µι νέα γενι ρευνητ ν µουσικολ γωνψαλτ ν πο ντρυφο ν πολ δ κιµα στ χειρ γραφα τ ς Ψαλτικ ς Τέχνης κα τ ς παντοίας κδεδοµένης µουσικ ς δηµιουργίας, κα πολλο π α το ς κπονο ν τ ς διδακτορικές τους διατριβ ς σ καίρια θέµατα τ ς Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς, σ η- µειογραφικά, προσωπογραφικά, µελοποιητικά- µ ο ρ φ ο λ ο γ ι κ ά,στηρίζει κα προβάλλει τ ν προσδοκία γι µι λαµπρ νέα περίοδο στ ψαλτικ πράγµατα, π γαθ βέβαια τ ς ρθ δοξης ψαλτ ς λατρείας. ι. Η συµψαλµώδηση π κοιν κα λεγµένη Φ υ λ λ ά δ α, µ τ ς παραίτητες ρυθµίσεις ς πρ ς το ς ρυθµικο ς π δες κα τ σοκρατήµατα, τ α ν τραν τερη π δειξη τ ς σοφίας µ τ ν ποία πινοήθηκε κα καθιερώθηκε βυζαντιν σηµειογραφ ί α, ς δυναµικ κα περιγραφικ κφραση τ ν µυχιαιτάτων συναισθηµάτων τ ν ψυχ ν τ ν ψαλτ ν κα τ ν πιστ ν στ λατρεία. Ο ψάλτες, ο νθρωποι α το στο ς ποίους Θε ς πιδαψιλε ει τ χάρισµα τ ς καλλιφωνίας κα το ς καθιστ µυσταγωγο ς στ λατρεία, που ο πιστο µπιστε ονται στ λάρυγγά τους τ ν δοξολογία, τ ο ς α νους κα τ ς δεήσεις τους, ε ναι καλλιτέχνες µ λεπτ διαίσθηση κα µπορο ν, βοηθο µενοι π τ ν σοφ σηµειογραφία κα τ ν «νο ν» τ ς χειρονο- µ ί α ς,ν ψάλλουν µ καταπληκτικ µοιογένεια ς πρ ς τ ν κφραση, τ θος κα τ ν ρυθµικ τητα τ ν ψαλµάτων. ι α. Ε χ κι πιθυµία λων ε ναι ν κατατείνου- µε, µ περαιτέρω σπουδ κα συχν σ γκληση Ηµερίδων- ιηµερίδων γι ε δικ τερα κάθε φορ θ έ µ α τ α, πρ ς τ ν µοιοµορφία τ ς παραδ σεως, κα π ποψη διδακτικ ς νάγκης κα π ποψη ψαλτικ ς καθ α τ ν πράξεως. ι β. Η πρ ταση το Προέδρου τ ς Ο ρ γ α ν ω τ ι κ ς Επιτροπ ς κα ιευθυντο το Ιδρ µατος Βυζαντιν ς Μουσικολογίας τ ς Εκκλησίας τ ς Ελλάδος, Καθηγητο κ. Γρ. Θ. Σ τ ά θ η, ν καθιερωθ ς θεσµ ς σ γκληση ν τριετία, ρχίζοντας π τ

5 252 EKK H IA Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 σωτήριον τος 2003, Πανελληνίου Συνεδρίου µ θέ- µα «Θεωρία κα Πράξη τ ς Ψαλτικ ς Τ έ χ ν η ς», τ πο ο µπορε ν ξελιχθε σ διεθνές, ε ναι να στοίχηµα πο θ κρατάει το ς ψάλτες κα µουσικολ γους σ γ νιµη ναµον µι ς ε λογηµένης, π ά λ ι, σ υ ν α ν τ ή σ ε ω ς. Ο πρ τος σχεδιασµ ς φορ σ τριήµερο ως κα πενθήµερο συνέδριο, κατ τ ς πρωϊν ς ρες κα παράλληλες ψαλτικ ς κδηλώσεις τ βραδινά, π Χορο ς Ψαλτ ν διαφ ρων π λεων τ ς Ελλάδος. Κα πρέπει, κα ε ναι βέβαιο τι θ φθάσουµε κε, ν χουµε τ δυνατ τητα κα τ ν χαρ ν κο µε, π ι λ ε κ τ ι κ ά,κα Χορωδίες τ ν λλων ρθοδ ξων κα µ ρθοδ ξων λα ν. Η τελευταία µέρα θ κατακλείεται µεγαλοφώνως, «ς ν φωνα ς δάτων πολλ ν λεγ ντων, λ λ η λ ο - ϊα» τ πάντιµον κα µεγαλοπρεπ ς νοµα το Π α- τρ ς κα το Υ ο κα το γίου Πνε µατος πάντ ο τ ε,ν ν κα εί.