Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση"

Transcript

1 Α. Ψαρρά 1, Ε. Σεβαστοπούλου 2, Ι. Τζαφέττας 2, Β. Καραγιάννης 1 1 Γ Γυναικολογική-Μαιευτική Κλινική, 2 Β Γυναικολογική-Μαιευτική Κλινική Α.Π.Θ Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκη Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Αλληλογραφία: Α.Ψαρρά, Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη τηλ.: , fax: nat@kie.gr Κατατέθηκε Έγινε δεκτή Περίληψη Η αμνιοπαρακέντηση και η βιοψία τροφοβλάστης αποτελούν τις πλέον συνήθεις προγεννητικές διαγνωστικές επεμβατικές τεχνικές τις τελευταίες δεκαετίες. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη χρήσης τους, στην εμπειρία των εξεταστών με αυτές, στα αναφερόμενα ποσοστά κινδύνου, και στην τελική επιλογή των ασθενών. Στην παρούσα ανασκόπηση παρουσιάζονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά των δύο αυτών επεμβατικών τεχνικών και οι μελέτες που αφορούν τους κινδύνους που σχετίζονται με αυτές. Οι δύο τεχνικές συγκρίνονται μεταξύ τους όσο αφορά την ασφάλεια τους ενώ, στο τέλος αναφέρονται στοιχεία για την ενημέρωση και τη συγκατάθεση των γονέων, την τήρηση αρχείων και το follow up των ασθενών. Λέξεις - κλειδιά: αμνιοπαρακέντηση, βιοψία, τροφοβλάστης, απώλεια κύησης Εισαγωγή Σαράντα χρόνια μετά την εισαγωγή του προγεννητικού ελέγχου στην ιατρική πράξη, η ικανότητά μας να διαγιγνώσκουμε χρωματοσωμικές ανωμαλίες, γενετικά νοσήματα και δομικές ανωμαλίες του εμβρύου έχει διευρυνθεί και διευκολυνθεί από τις αλματώδεις εξελίξεις στον τομέα της υπερηχογραφίας και της εργαστηριακής ανάλυσης. Εντούτοις, ενώ οι υπέρηχοι αποτελούν τη μέθοδο εκλογής για τη διάγνωση των συγγενών ανωμαλιών, δεν παρέχουν πληρο- 11

2 Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Ψαρρά και συν. φορίες για τη γενετική δομή του εμβρύου. Έτσι, η διάγνωση των καταστάσεων εκείνων που απαιτούν την ανάλυση εμβρυϊκού δείγματος στηρίζονται κατά κύριο λόγο σε δύο επεμβατικές τεχνικές, την αμνιοπαρακέντηση και τη βιοψία τροφοβλάστης. Η πιο συχνή ένδειξη για τις τεχνικές αυτές είναι ο έλεγχος του εμβρυικού καρυότυπου όταν ο κίνδυνος χρωματοσωμικής ανωμαλίες θεωρείται αυξημένος (όπως π.χ. σε περιπτώσεις προχωρημένης ηλικίας της μητέρας, μη φυσιολογικού βιοχημικού ελέγχου, αυξημένης αυχενικής διαφάνειας, παθολογικών υπερηχογραφικών ευρημάτων ή οικογενειακού ιστορικού τρισωμίας). Η κυτταρογενετική ανάλυση αποτελεί τη συχνότερη ένδειξη για επεμβατικό έλεγχο και στηρίζεται στον κλασσικό καρυότυπο με καλλιέργεια, στην αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) για γρήγορα αποτελέσματα και στη μελέτη FISH για έλεγχο ειδικών περιοχών των χρωματοσωμάτων. Οι εντυπωσιακές εξελίξεις στην κατανόηση των γενετικών νοσημάτων και η ανάπτυξη της τεχνολογίας οδήγησαν στην σχεδόν πλήρη χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος. 1 Έτσι, πέρα από τον έλεγχο του καρυότυπου, η ανάλυση του εμβρυϊκού DNA από το αμνιακό υγρό ή τις χοριακές λάχνες επιτρέπει τη διάγνωση όλο και περισσότερων μονογονιδιακών νοσημάτων. Επιπλέον, όταν υπάρχει υπόνοια λοίμωξης ο επεμβατικός έλεγχος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διαπιστωθεί εάν έχει προσβληθεί το ίδιο το έμβρυο. Αμνιοπαρακέντηση Η χρήση της αμνιοπαρακέντησης στην προγεννητική διάγνωση άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του 60 και αποτελούσε διαγνωστική μέθοδο για τις υψηλού κινδύνου ασθενείς. 2,3 Οι υπέρηχοι σαν κλινικό εργαλείο ήταν ακόμη στα σπάργανα και η αμνιοπαρακέντηση γίνονταν ουσιαστικά στα τυφλά. Περιμένοντας μέχρι την 16η -17η εβδομάδα, συγκεντρώνονταν αρκετό υγρό γύρω από το έμβρυο και έτσι η πιθανότητα λήψεως επαρκούς ποσότητος υγρού αποφεύγοντας το έμβρυο ήταν ικανοποιητική. 4 Οι πρώτες μελέτες αναφέρουν ποσοστό επιπλοκών της τάξης του 2%, που παρόλο ότι δεν ήταν αμελητέο θεωρούνταν λογικό σε κατάσταση υψηλού κινδύνου όπως νοσήματα κληρονομικού τύπου, προηγούμενη ανευπλοειδία ή βλάβη του Κ.Ν.Σ. Σήμερα η αμνιοπαρακέντηση γίνεται συνήθως στο 2ο τρίμηνο (μεταξύ 16ης - 20ης εβδομάδας) και αποτελεί το 90% τουλάχιστον των προγεννητικών επεμβατικών τεχνικών. Με συνεχή υπερηχογραφικό έλεγχο εισάγεται στον αμνιακό σάκο, διαμέσου του κοιλιακού τοιχώματος της μητέρας, βελόνα ραχιαίας αναισθησίας διαμέτρου gauge. Αφού εξακριβωθεί η σωστή θέση της βελόνας συλλέγεται δείγμα ml αμνιακού υγρού (Εικόνα 1). Τα κύτταρα στο αμνιακό υγρό προέρχονται από το ουροποιητικό, στοματοφαρυγγική κοιλότητα καθώς και από την επιφάνεια του εμβρύου και τους υμένες. Το αμνιακό υγρό πρέπει να αποστέλλεται έγκαιρα σε κυτταρογενετικό εργαστήριο που έχει την κατάλληλη δεξιότητα και εμπειρία για ανάλυση αμνιακού υγρού. Όταν η διαδικασία γίνεται σε μικρή ηλικία κύησης, τον κύριο λόγο αποτυχίας αναρροφήσης αμνιακού υγρού αποτελεί το τέντωμα της αμνιακής μεμβράνης. Αυτό είναι ακόμη πιο πιθανό εάν ο διαχωρισμός άμνιου-χόριου είναι ορατός υπερηχογραφικά. Μετά την αμνιοπαρακέντηση πρέπει να δίνεται αντι-d ανοσοσφαιρίνη στις γυναίκες εκείνες που είναι Rh αρνητικές όπως και μετά από κάθε διαγνωστική επεμβατική τεχνική. 5 H χορήγηση Rh ανοσοσφαιρίνης σε ασθενείς που είναι ήδη ευαισθητοποιημένες δεν προσφέρει κανένα όφελος. Η κύρια ανησυχία στην επεμβατική προγενετική διάγνωση είναι η πιθανότητα αποβολής. Τόσο η βιβλιογραφία όσο και η ενημέρωση των ασθενών έχει μεγάλες αποκλίσεις στην εκτίμηση αυτού του κινδύνου. Η μελέτη των Tabor και συν που δημοσιεύθηκε στο Lancet το 1986 είναι η μόνη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη υψηλής ποιότητας που παρέμενε μέχρι σήμερα χρυσός κανόνας στον τομέα της Ιατρικής του Εμβρύου. 6 Πρόκειται για πολυ- 12

3 Εικόνα 1. Αμνιοπαρακέντηση Υπερηχογραφική εικόνα που δείχνει 22-gauge βελόνα (μικρά βέλη) να διασχίζει το κοιλιακό τοίχωμα και την μήτρα, με την άκρη της βελόνας (μεγάλο βέλος) καθαρά ορατή μέσα στην αμνιακή κοιλότητα. κεντρική μελέτη σε 4606 γυναίκες χαμηλού κινδύνου (ηλικίας ετών) που τυχαιοποιήθηκαν στο να υποβληθούν ή όχι σε αμνιοπαρακέντηση. Η αμνιοπαρακέντηση γινόταν με βελόνα 20 gauge και με συνεχή υπερηχογραφικό έλεγχο. Υπήρχε οδηγός στη μέση της κεφαλής των υπερήχων που δημιουργούσε γωνία 90ο με τη βελόνα της αμνιοπαρακέντησης. Οι περισσότερες αμνιοπαρακεντήσεις γίνονταν μεταξύ της 16ης -18ης εβδομάδας. Περισσότερες από τις μισές αμνιοπαρακεντήσεις είχαν γίνει από την ίδια την Ann Tabor ενώ οι υπόλοιπες από τέσσερις άλλους, λιγότερο πεπειραμένους, ερευνητές. Κάθε φορά γινόταν προσπάθεια να αποφευχθεί ο πλακούντας αλλά αυτό δεν ήταν δυνατό στο 15% των περιπτώσεων. Αιματηρό υγρό αναρροφήθηκε στο 0,5% των περιπτώσεων. Η συνολική απώλεια κυήσεων ήταν 3.2% στην ομάδα της αμνιοπαρακέντησης και 2.2% στην ομάδα ελέγχου. Η διαφορά αυτή δεν ήταν στατιστικά σημαντική, αλλά η 0.8 % αύξηση των αυτόματων εκτρώσεων (2.1% έναντι 1.3%) ήταν. Το 95% εύρος βεβαιότητας για τον κίνδυνο αποβολής κυμαίνονταν από 0%-2%. Δεν υπήρχε διαφορά στο ποσοστό κολπικής αιμόρροιας μετά την αμνιοπαρακέντηση αλλά η διαρροή αμνιακού υγρού ήταν στατιστικά πιο συχνή (1.7% έναντι 0.4%). Πιο πρόσφατες μεγάλες μη ελεγχόμενες μελέτες εκτιμούν ότι είναι δυνατό ο επιπλέον κίνδυνος αποβολής εξαιτίας της αμνιοπαρακέντησης να μειωθεί στο 0.5%. Υπάρχει πάντως διχογνωμία πάνω στο τι συνιστά απώλεια κύησης εξαιτίας της αμνιοπαρακέντησης και ιδιαίτερα μέσα σε ποιό χρονικό διάστημα μετά την διαδικασία. Σε ένα πληθυσμό χαμηλού κινδύνου με βασικό κίνδυνο απώλειας κύησης της τάξης του 2%, η αμνιοπαρακέντηση δεύτερου τριμήνου αυξάνει αυτόν τον κίνδυνο επιπλέον 1%. Παρόλο τον μεγάλο αριθμό τυχαιοποιημένων γυναικών στη μελέτη της Tabor η διαφορά αυτή δεν είναι στατιστικά σημαντική με το εύρος βεβαιότητας να κυμαίνεται από 0-2%. Πόσο αδιάσειστα είναι αυτά τα στοιχεία και πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη καθημερινή συμβουλευτική; Είναι 13

4 Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Ψαρρά και συν. πολύ απίθανο στο μέλλον να επαναληφθεί μελέτη τέτοιου μέγεθους και ποιότητας και, άρα, σε απουσία άλλων τυχαιοποιημένων μελετών κάθε γραπτή ή προφορική ενημέρωση της γυναίκας σχετικά με τους κινδύνους της αμνιοπαρακέντησης θα πρέπει να περιλαμβάνει τα στοιχεία της δανέζικης μελέτης του Ασφάλεια αμνιοπαρακέντησης Η μεγαλύτερη ανασκόπηση 29 μελετών (ελεγχόμενες και μη) έχει γίνει από τον Seeds και περιλαμβάνει σύνολο αμνιοπαρακεντήσεων στο 2ο τρίμηνο της κύησης 7. Τα συμπεράσματα της ανασκόπησης είναι: 1. Στις ελεγχόμενες μελέτες η αμνιοπαρακέντηση με ταυτόχρονη χρήση υπερήχων φαίνεται ότι συνδέεται με ένα επιπλέον ποσοστό αποβολής της τάξης του 0.6%. Για να καθορισθεί το συνολικό ποσοστό απώλειας, αυτό πρέπει να προστεθεί στο ποσοστό φυσικής απώλειας χωρίς αμνιοπαρακέντηση σε ομάδα ελέγχου που είναι της τάξης του 1.08%. 2. Η χρήση των υπερήχων ελαττώνει τον αριθμό των απαιτούμενων εισαγωγών βελόνας και την πιθανότητα αναρρόφησης αιματηρού υγρού. Στο σύνολο των μελετών η ταυτόχρονη χρήση των υπερήχων είχε σαν συνέπεια χαμηλότερο ποσοστό αποβολών (το εύρημα αυτό δεν επιβεβαιώθηκε στις ελεγχόμενες μελέτες). 3. Το άμεσο τραύμα στο έμβρυο δεν είναι συνηθισμένο και σπάνια αποδεικνύεται, αλλά μπορεί να συμβαίνει πιο συχνά από ότι αναφέρεται εξαιτίας της αδυναμίας να διαγνωσθεί και του γεγονότος ότι συχνά δεν υπάρχουν συνέπειες. Υπάρχουν 19 αναφορές σε εμβρυϊκό τραύμα μετά από αμνιοπαρακέντηση που κυμαίνονται από εμβρυϊκή αιμορραγία μέχρι ασήμαντα σημάδια στο δέρμα, και περιλαμβάνουν επίσης σημαντικές οφθαλμικές και κοιλιακές ανωμαλίες (όπως ατρησία εντέρου και ειλεού), πορεγκεφαλικές κύστεις, ατροφία εγκεφάλου, διάτρηση σκληρού χιτώνα, συρίγγια και γάγγραινα άκρων. Σε μία μελέτη 460 αμνιοπαρακεντήσεων, όπου υπερηχογράφημα γινόταν μόνο πριν την επεμβατική τεχνική και όχι καθ όλη τη διάρκεια της αμνιοπαρακέντησης, υπήρχε αδυναμία αναρρόφησης του υγρού σε 131 περιπτώσεις. Όταν μετά την αποτυχία αναρρόφησης ελεγχόταν η θέση της βελόνας με υπερηχογράφημα, στις 27 από τις 131 περιπτώσεις η βελόνα ήταν μέσα στο έμβρυο, αλλά ευτυχώς χωρίς να προκαλέσει εμφανή βλάβη των νεογνών μετά τη γέννηση Η σημασία της διαπλακουντιακής αμνιοπαρακέντησης είχε συνδεθεί με υψηλότερο κίνδυνο αποβολής στην αρχική μελέτη της Tabor το Σε 9 μελέτες όπου η εισαγωγή της βελόνας γινόταν διαπλακουντιακά το σύνολο των αποβολών ήταν 73 σε 5203 διαδικασίες (1.4%) παρόμοιο δηλαδή με τον κίνδυνο αποβολών μετά από διαμνιακή εισαγωγή. Τα στοιχεία αυτά βέβαια είναι από κέντρα αναφοράς με μεγάλη εμπειρία σε διαγνωστικές τεχνικές και το επίπεδο κινδύνου δεν αντανακλά οπωσδήποτε αυτό που παρουσιάζεται σε χέρια λιγότερο έμπειρων χειριστών. Τεχνικά σημεία αμνιοπαρακέντησης Διαμνιακή-διαπλακουντιακή είσοδος Παρόλο που παραδοσιακά η αμνιοπαρακέντηση γινόταν με προσοχή ώστε να αποφεύγεται ο πλακούντας, μεταγενέστερες μελέτες υποστηρίζουν ότι η διαπλακουντιακή είσοδος μπορεί να μην συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολής. Tρεις μελέτες με πάνω από 2000 περιστατικά δεν κατέδειξαν αυξημένο κίνδυνο σε διαπλακουντιακή εισαγωγή Η διαπλακουντιακή εισαγωγή μπορεί να επιλεγεί όταν επιτρέπει εύκολη δίοδο σε μία λίμνη αμνιακού υγρού. Πρέπει πάντως να αποφεύγεται σημείο κοντά στην πρόσφυση του ομφάλιου λώρου, ενώ είναι σημαντικό η βελόνα να περνά από το όσο το δυνατό πιο λεπτό τμήμα του πλακούντα. Συνεχής υπερηχογραφικός έλεγχος. Η αμνιοπαρακέντηση συνδέεται με υψηλότερο ποσοστό επιτυχούς αναρρόφησης και χαμηλότερο ποσοστό αναρρόφησης αίματηρού υγρού όταν γίνεται με συνεχή υπερηχογραφικό έλεγχο και συνεχή παρακολούθηση της άκρης της βελόντας. Η αρχική τυφλή διαδι- 14

5 κασία σήμαινε ψηλάφηση του περιγράμματος της μήτρας και εισαγωγή της βελόντας σε ένα επιλεγμένο σημείο. Με τη χρήση των υπερήχων, ελέγχεται το περιεχόμενο της μήτρας (ιδιαίτερα η θέση του πλακούντα) και του εμβρύου και επιλέγεται ένα κατάλληλο σημείο στην κοιλιά της μητέρας. H χρήση των υπερήχων καθ όλη τη διάρκεια της αμνιοπαρακέντησης επιτρέπει την συνεχή απεικόνιση της βελόνας και ελαττώνει το ποσοστό αναρρόφησης αιματηρού υγρού από 2.4% σε 0.8% 12. Διάμετρος της βελόνας. Η εξωτερική διάμετρος της βελόνας δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 20-gauge (0.9 mm). Σε πειραματική μελέτη που συνέκρινε βελόνες 18-, 20- και 22-gauge βρέθηκε ότι υπάρχει μικρότερη ροή αμνιακού υγρού από το σημείο εισόδου όταν χρησιμοποιείται λεπτότερη βελόνα 13. Πειραματικές μελέτες υποστηρίζουν ότι ακόμη και η γωνία εισόδου (90ο έναντι 45ο) σε σχέση με την αμνιακή μεμβράνη, επηρεάζει το μέγεθος του ελλείματος και άρα την ροή από τις μεμβράνες 14. H αμνιοπαρακέντηση προκαλεί άγχος στις γυναίκες αλλά οι περισσότερες από τις ασθενείς παρομοιάζουν τον πόνο με αυτόν μιας αιμοληψίας. Μια τυχαιοποιημένη μελέτη από τους Van Schonbrock και συν. κατέδειξε ότι η χρήση τοπικής αναισθησίας δεν οδηγεί σε μείωση του πόνου έτσι όπως τον αντιλαμβάνονταν οι ασθενείς 15. Αμνιοπαρακέντηση πριν από την 15η εβδομάδα της κύησης Ένα κύριο μειονέκτημα της αμνιοπαρακέντησης του δεύτερου τριμήνου είναι ότι τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα μετά την 16η εβδομάδα της κύησης και η μακρά αυτή περίοδος αναμονής μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχογόνος για τους γονείς. Οι άλλες εναλλακτικές επιλογές είναι η βιοψία τροφοβλάστης και η πρώιμη αμνιοπαρακέντηση. Ως πρώιμη αμνιοπαρακέντηση ορίζεται αυτή που διεξάγεται από την 9η-14η εβδομάδα της κύησης. Η εισαγωγή της στην κλινική πράξη έγινε στα τέλη της δεκαετίας του Από τεχνική πλευρά είναι παρόμοια με την κλασσική αμνιοπαρακέντηση μόνο που στην πρώιμη αμνιοπαρακέντηση αναρροφάται μικρότερη ποσότητα αμνιακού υγρού. Η υπερηχογραφική καθοδήγηση είναι απαραίτητη καθώς η περιοχή στόχος είναι ιδιαίτερα μικρή. Η παρουσία δύο ξεχωριστών υμένων (του άμνιου και του χορίου) μέχρι τις 15 εβδομάδες προσθέτει μία επιπλέον δυσκολία. Η αναρρόφηση πρέπει να γίνει από τον έσω σάκο (δηλαδή το άμνιο) διότι ο έξω σάκος δεν περιέχει ικανή ποσότητα εμβρυϊκών κυττάρων. Τη δυσκολία αυτή κατέδειξαν πρώτοι οι Sundberg και συν. το 1995 σε ανασκόπηση 12 μελετών με σύνολο 5242 ασθενών όπου το ποσοστό αποτυχίας λήψης αμνιακού υγρού κυμαινόταν από % ενώ αποτυχίας της καλλιέργειας από 0-20% 16. Η CEMAT 1998 ήταν μία πολυκεντρική μελέτη υπό την αιγίδα του ιατρικού ερευνηtικού Συμβουλίου του Καναδά που συνέκρινε την πρώιμη αμνιοπαρακέντηση με την κλασσική αμνιοπαρακέντηση 17. Και οι δύο τεχνικές γίνονταν με βελόντα 22 gauge υπό συνεχή υπερηχογραφικό έλεγχο. Αναρροφούνταν 11 και 20 ml αμνιακού υγρού αντίστοιχα ενώ δεν γινόταν δύο προσπάθειες την ίδια ημέρα. O κάθε εξεταστής είχε κάνει τουλάχιστον 30 πρώιμες αμνιοπαρακέντησεις πριν λάβει μέρος στη μελέτη. Σε σχέση με το μεγάλο μέγεθος της μελέτης (n = 4374), η CEMAT είχε ιδιαίτερα υψηλό follow up (99.2%). Στην ομάδα της πρώιμης αμνιοπαρακέντησης το 87.8% των επεμβάσεων έγιναν πριν τις 13 εβδομάδες και μόνο 3.5% μετά τις 14 εβδομάδες. Οι περισσότερες κλασσικές αμνιοπαρακεντήσεις έγιναν μεταξύ 15ης και 15+6ης εβδομάδας (68.8%). Η συνολική απώλεια κύησης ήταν 7.6% στην πρώιμη αμνιοπαρακέντηση και 5.9% στην κλασσική. Ο αριθμός των συγγενών ανωμαλιών στην ομάδα της πρώιμης αμνιοπαρακέντησης ήταν αυξημένος ιδιαίτερα όσο αφορούσε τα νεογνά με ραιβοϊπποποδία (1.3% έναντι 0.09%) όπου παρατηρήθηκε διπλασιασμός του κινδύνου. Στο 4.7% των πρώιμων αμνιοπαρακεντήσεων απαιτούνταν πολλαπλή εισαγωγή της βελόντας ενώ αυτό συνέβη μόνο στο 1.7% της κλασσικής αμνιοπαρακέντη- 15

6 Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Ψαρρά και συν. σης. Η κυτταρογενετική ανάλυση ήταν πιο δύσκολη στην πρώιμη εξέταση με ποσοστό εργαστηριακής αποτυχίας 1.8% ενώ αυτό ήταν μόλις 0.2% στην κλασσική αμνιοπαρακέντηση. Το συμπέρασμα ήταν ότι η πρώιμη αμνιοπαρακέντηση δεν αποτελεί ασφαλή εναλλακτική λύση για την προγεννητική διάγνωση και πρέπει να διενεργείται μόνο σε ιδιάζουσες περιπτώσεις και εφόσον η μητέρα έχει ενημερωθεί πλήρως για τις πιθανές επιπλοκές. Λήψη χοριακών λαχνών Η εφαρμογή της αυχενικής διαφάνειας και του βιοχημικού ελέγχου με την PAPP-A και β-hcg οδήγησε στην επέκταση του screening για χρωματοσωμικές ανωμαλίες στο πρώτο τρίμηνο της κύησης σε παγκόσμια πλέον κλίμακα. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός ασθενών με υψηλό κίνδυνο ανευπλοειδίας πριν τη 13η εβδομάδα της κύησης. Η λήψη χοριακών λάχνων αποτελέι από το 1984 την κύρια μέθοδο προγεννητικής διάγνωσης. Το λεονέκτημα της βιοψίας τροφοβλάστης είναι ότι γίνεται στο πρώτο τρίμηνο της κύησης επιτρέποντας έτσι την έγκαιρη διακοπή της κύησης όταν το αποτέλεσμα είναι παθολογικό. Γίνεται συνήθως μεταξύ της 10ης και 13ης εβδομάδας αφού έχει επιβεβαιωθεί η βιωσιμότητα του εμβρύου και ενώ η τροφοβλάστη εντοπίζεται εύκολα σαν μία υπερηχοϊκή μάζα στο υπερηχογράφημα. Στην διακοιλιακή βιοψία χοριακών λαχνών καθαρίζεται στο δέρμα το σημείο εισόδου και στη συνέχεια εισάγεται βελόνα ραχιαίας ανασθησίας gauge μέσα στην τροφοβλάστη προσέχοντας ώστε η βελόνα να είναι όσο το δυνατό πιο παράλληλα προς την χοριονική πλάκα (Εικόνα 2). Ο στυλεός απομακρύνεται, η βελόνα συνδέεται με σύριγγα 20ml που περιέχει 5 ml καλλιεργιτικού υλικού και ασκώντας αρνητική πίεση ολόκληρη η βελόνα μετακινείται μπρος και πίσω μέσα στην χοριονική πλάκα. Μετά από 4-5 μετακινήσεις η βελόνα απομακρύνεται από την κοιλιά της μητέρας, το υλικό συλλέγεται στο τρυβλίο και διαχωρίζονται οι λάχνες που θα σταλούν για εξέταση. Εικόνα 2. Διακοιλική βιοψία τροφοβλάστης. Υπερηχογραφική εικόνα στις 12 εβδομάδες της κύησης όπου διακρίνεται 18-gauge βελόνα να διασχίζει το κοιλιακό τοίχωμα και την μήτρα (μικρά βέλη) και να εισέρχεται με την κορυφή της (μεγάλο βέλος) στη χοριονική πλάκα ενός οπίσθιου πλακούντα (Π). Ε: έμβρυο. 16

7 Εκτός από την διακοιλιακή λήψη, είναι δυνατό η βιοψία χοριακών λαχνών να γίνει και διακολπικά. Στην περίπτωση αυτή εισάγεται καθετήρας ή βελόνα βιοψίας διαμέσου του τραχηλικού αυλού. Χρησιμοποιείται ταυτόχρονα διακοιλιακή υπερηχογραφία καθώς η κορυφή του καθετήρα προχωρά στη χοριoνική πλάκα μέχρι να φθάσει στο πιο απομακρυσμένο τμήμα του πλακούντα. Ο στυλεός απομακρύνεται, συνδέεται σύριγγα 20 ml και ασκείται αρνητική πίεση καθώς ο καθετήρας αποσύρεται σιγά σιγά διαμέσου του κέντρου της χοριονικής πλάκας. Η αρνητική πίεση διατηρείται μέχρι ο καθετήρας να βγει από το τραχηλικό κανάλι στην περίπτωση χρήσης λαβίδας βιοψίας όταν αυτή φτάσει στο επιθυμητό σημείο της χοριονικής πλάκας, ανοίγει και λαμβάνεται δείγμα τροφοβλαστικού ιστού για προγεννητική διάγνωση. Και στις δύο τεχνικές πρέπει να ληφθούν 5-10 mg χοριακών λαχνών για ανάλυση. Η χρήση προφυλακτικά αντιβίωσης δεν θεωρείται απαραίτητη για περιπτώσεις χαμηλού κινδύνου ενώ αντίθετα συστήνεται χορήγηση anti-d όπου υπάρχει ένδειξη. Cochrane collaboration To 2003 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα από 14 τυχαιοποιημένες μελέτες από την Cochrane βάση δεδομένων που συγκρίνουν την ασφάλεια και ακρίβεια της κλασσικής αμνιοπαρακέντησης, της πρώιμης αμνιοπαρακέντησης και της βιοψίας χοριακών λαχνών (είτε διακολπικής είτε διακοιλιακής) 18. Σύγκριση βιοψίας χοριακών λαχνών και αμνιοπαρακέντησης Στη μελέτη του Καναδά το , έγινε διακολπική λήψη λαχνών ενώ στην Ευρωπαϊκή ΜRC μελέτη (Φιλανδική) 20 η βιοψία τροφοβλάστης γινόταν ανάλογα με την κρίση του μαιευτήρα είτε διακοιλιακά (72%) είτε διακολπικά (28%). Στο σκέλος της MRC που έγινε στη Φιλανδία όλες οι βιοψίες τροφοβλάστης έγιναν διακολπικά. Στη Δανέζικη μελέτη του η τυχαιοποίηση των γυναικών έγινε σε τρεις κατηγορίες: διακοιλιακή, διακολπική βιοψία τροφοβλάστης και αμνιοπαρακέντηση. Τέλος, η μελέτη των Borell και συν. από την Βαρκελώνη τυχαιοποιούσε τις γυναίκες είτε σε διακολπική βιοψία τροφοβλάστης (9η -13η εβδομάδα) ή σε αμνιοπαρακέντηση (15η-18η εβδομάδα) 22. Στις 4 ανωτέρω αναφερόμενες μελέτες που συνέκριναν τη διακολπική βιοψία με την αμνιοπαρακέντηση η συνολική απώλεια κύησης (συμπεριλαμβανομένων και των διακοπών κύησης) ήταν υψηλότερη μετά από βιοψία τροφοβλάστης από ότι μετά από αμνιοπαρακέντηση (14.5% έναντι 11%). Υπήρχε 3% επιπλέον κίνδυνος απώλειας της κύησης μετά από βιοψία τροφοβλάστης αλλά το τεστ ετερογένειας ήταν στατιστικά σημαντικό εξαιτίας των διαφορών ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες μελέτες (Καναδάς, Δανία). Η αυξημένη απώλεια κύησης ήταν στατιστικά σημαντική στη μελέτη από τη Δανία αλλά όχι στην μελέτη του Καναδά ενώ δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το κύριο αίτιο αυξημένου κινδύνου ήταν οι αυτόματες εκτρώσεις. Η υποομάδα των γυναικών στη Δανία που έκαναν διακοιλιακή βιοψία τροφοβλάστης είχε παρόμοιο κίνδυνο απώλειας κύησης με την ομάδα των γυναικών που έκαναν αμνιοπαρακέντηση (6.3 έναντι 7%). Σήμερα τα περισσότερα βιβλιογραφικά δεδομένα συντείνουν ότι ο κίνδυνος απώλειας της κύησης δεν διαφέρει μεταξύ των δύο τεχνικών. Τέλος δύο μελέτες, η Δανέζικη και η ΜRC, έδωσαν στοιχεία σύγκρισης ανάμεσα στη βιοψία τροφοβλάστης (ανεξαρτήτως οδού) και στη κλασσική αμνιοπαρακέντηση. Η συνολική απώλεια ήταν υψηλότερη μετά από βιοψία (11% έναντι 8.2%) και η διαφορά αυτή ήταν στατιστικά σημαντική. Το διαγνωστικό τεστ έπρεπε να επαναληφθεί συχνότερα μετά από διακολπική βιοψία από ότι μετά από αμνιοπαρακέντηση (6.3% έναντι 0.2%), η εργαστηριακή αποτυχία συνέβαινε στο 1.7% των περιπτώσεων με διακολπική βιοψία και μόνο στο 0.07% μετά από αμνιοπαρακέντηση. Στην ομάδα της βιοψίας τροφοβλάστης σε σχέση με την ομάδα της αμνιοπαρακέντησης υπήρχαν περισσότερες κυτταρογενετικές ανωμαλίες περιορισμένες στον πλακούντα (2.3% έναντι 0.4%) και υψηλότερο ποσοστό ψευδώς 17

8 Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Ψαρρά και συν. θετικών και ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων (2.2% έναντι 0.2% και 0.3% έναντι 0%). Σύγκριση διακοιλιακής και διακολπικής βιοψίας τροφοβλάστης Στο σύνολο των τυχαιοποιημένων μελετών που συγκρίνουν τη διακοιλιακή με τη διακολπική βιοψία λαχνών, η συνολική απώλεια κύησης και οι αυτόματες αποβολές ήταν περισσότερες μετά από διακολπική από ότι μετά από διακοιλιακή λήψη λαχνών (9% έναντι 7.4% και 7.9% έναντι 4.5%). Αυτό οφείλεται στο ιδιαίτερο υψηλό ποσοστό απώλειας μετά από διακολπική λήψη λαχνών στη μελέτη της Δανίας 21. Στις υπόλοιπες 4 μελέτες (3 από την Ιταλία και μία εθνική από τις ΗΠΑ 26 ) η συνολική απώλεια κύησης ήταν σχεδόν παρόμοια μετά από διακολπική και διακοιλιακή βιοψία. Μετά από κατάλληση στατιστική προσαρμογή λόγω ετερογένειας, οι διαφορές στην απώλεια κύησης μεταξύ των διαφορετικών μεθόδων βιοψίας τροφοβλάστης παύουν να είναι στατιστικά σημαντικές. Το ποσοστό πάντως αποτυχίας της διακολπικής βιοψίας ήταν υψηλότερο. Η μέθοδος αυτή φαίνεται ότι είναι τεχνικά δυσκολότερη απαιτώντας συχνότερα πολλαπλές εισαγωγές βελόνας (11.2% έναντι 4%) και προκαλώντας συχνότερα κολπική αιμορραγία (10% έναντι 1.6%). Όσο αφορά την κυτταρογενετική ανάλυση τα αποτελέσματα είναι συγκρίσιμα. Σύγκριση αμνιοπαρακέντησης<15η εβδομάδα και βιοψίας χοριακών λαχνών Υπήρξαν τρεις ολοκληρωμένες μελέτες που συνέκριναν τη διακοιλιακή βιοψία τροφοβλάστης με την πρώϊμη αμνιοπαρακέντηση (King s , Copenhagen , Leiden ). Το συνολικό ποσοστό απώλειας κύησης (συμπεριλαμβανομένων και των διακοπών) ήταν 6.3% για την πρώιμη αμνιοπαρακέντηση και 5% για τη βιοψία. Υπήρχαν περισσότερες αυτόματες αποβολές μετά από πρώϊμη αμνιοπαρακέντηση (4.5%) από ότι μετά από βιοψία τροφοαβλάστης (2.3%) και η διαφορά αυτή ήταν στατιστικά σημαντική. Το ποσοστό ραιβοιπποποδίας στην πρώϊμη αμνιοπαρακέντηση ήταν 1.8% σε σχέση με 0.2% με τη βιοψία τροφοβλάστης. Το αυξημένο ποσοστό αιμαγγειωμάτων μετά από λήψη χοριακών λαχνών που παρατηρήθηκε στη μελέτη από τη Δανία από το Leiden το 1998 δεν επιβεβαιώθηκε σε άλλες μελέτες. Στις μελέτες αυτές η διακοιλιακή βιοψία τροφοβλάστης αποδείχθηκε τεχνικά δυσκολότερη από ότι η αμνιοπαρακέντηση καθώς σε αυτήν παρατηρούνταν συχνότερα αποτυχία λήψης δείγματος, πολλαπλές εισαγωγές της βελόνας ή ανάγκη για δεύτερο τεστ. Παρόλο αυτά, το συνολικό ποσοστό αυτών των επιπλοκών ήταν χαμηλό. Δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στο ποσοστό εργαστηριακής αποτυχίας, ή στον αριθμό των διάφορων χρωματοσωμικών ανωμαλιών. Στη μελέτη της Κοπεγχάγης 28 ο μέσος όρος καλλιέργειας ήταν 9.5 ημέρες για την αμνιοπαρακέντηση και 6.1 ημέρες για τη βιοψία τροφοβλάστης ενώ στη μελέτη του Leiden 29 οι αντίστοιχοι χρόνοι ήταν 13.8 και 8 ημέρες. Βιοψία χοριακών λαχνών και απώλεια κύησης Το πλεονέκτημα της διάγνωσης γενετικών ανωμαλιών στο πρώτο τρίμηνο της κύησης με βιοψία τροφοβλάστης πρέπει να αντιδιασταλεί με τον πιθανά υψηλότερo κίνδυνο αποβολής και διαγνωστικής αποτυχίας σε σχέση με την αμνιοπαρακέντηση του δεύτερου τριμήνου. Το ερώτημα εάν οι κίνδυνοι από τις πρώϊμες εξετάσεις εξαλείφονται στα χέρια έμπειρων εξεταστών παραμένει αμφιλεγόμενο στο χώρο της ιατρικής του εμβρύου. Όσο αφορά τη βιοψία τροφοβλάστης η διακοιλιακή λήψη λαχνών φαίνεται ότι είναι πιο ασφαλής από ότι η διακολπική λήψη. Η παρατήρηση αυτή πάντως βασίζεται κύρια στα αποτελέσματα της Δανέζικης μελέτης του Το υψηλότερο ποσοστό απώλειας κύησης μετά από διακολπική λήψη λαχνών δεν επιβεβαιώθηκε στις άλλες τέσσερις άμεσες συγκρίσεις της διακοιλιακής με την διακολπική βιοψία τροφοβλάστης Η διακολπική βιοψία απαιτεί συχνότερα πολλαπλές εισαγωγές βελόνας και προκαλεί κολπική αιμορραγία στο 10% των περιπτώσεων. Η μελέτη της Δανίας του 1992 δεν έδειξε διαφορά στο ποσοστό απώλειας κύησης μετά από διακοιλιακή βιο- 18

9 ψία τροφοβλάστης και αμνιοπαρακέντηση δεύτερου τριμήνου και θα ήταν ευχής έργο εάν αυτά τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από τον Smidt-Jensen και συν. μπορούν να αναπαραχθούν και από άλλα κέντρα (το 71% όλων των επεμβάσεων στη μελέτη της Δανίας του 1992 έγιναν από τον ίδιο τον Smidt- Jensen). Η σημασία πάντως της εμπειρίας των εξεταστών γίνεται ιδιαίτερα εμφανής κατά την εξέλιξη της βιοψίας τροφοβλάστης. Ο Πίνακας 1 δείχνει τη χρονολογική εμπειρία από 4 διαφορετικές ομάδες ερευνητών που κάνουν βιοψία τροφοβλάστης τα τελευταία 20 χρόνια. Σε αυτόν φαίνεται ότι η συνολική απώλεια κύησης έχει ελαττωθεί σχεδόν κατά 2% σε αυτήν την περίοδο, επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψη ότι σε αντίστοιχα έμπειρα χέρια η βιοψία τροφοβλάστης και η αμνιοπαρακέντηση έχουν συγκρίσιμη ασφάλεια 30. Βιοψία χοριακών λαχνών και ανωμαλίες άκρων Πόσο ασφαλής όμως είναι η βιοψία τροφοβλάστης; Το Μάρτιο του 1991 οι Firth και συν από την Οξφόρδη δημοσίευσαν ένα γράμμα στο Lancet όπου περιέγραφαν 5 περιπτώσεις σοβαρής ανωμαλίας των άκρων σε μία σειρά 289 λήψεων χοριακών λαχνών που είχαν γίνει ανάμεσα στην 7η και 9η εβδομάδα της κύησης 31. Η αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ της βιοψίας τροφοβλάστης και του συνδρόμου εγκαρσίων οστικών ελλειμάτων δακτύλων-γνάθου και άλλων ανωμαλιών των άκρων, βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης όχι μόνο στην Ιατρική Κοινότητα αλλά και στο διεθνή τύπο. Η συχνότητα του συνδρόμου αγλωσσίας-αδακτυλίας είναι 1 σε κυήσεις ενώ ανωμαλίες των άκρων αναφέρονται σε 1 σε κάθε 2000 κυήσεις. Ο μηχανισμός με τον οποίο η βιοψία τροφοβλάστης μπορεί να προκαλέσει αυτές τις ανωμαλίες δεν είναι επακριβώς γνωστός, αλλά η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι η έκκριση αγγειοδραστικών πεπτιδίων από τον πλακούντα μετά τη βιοψία (αγγειακή διαταραχή της πλακουντιακής κυκλοφορίας) οδηγεί σε εμβρυϊκό αγγειοσπασμό και ελλατωμένη άρδρευση των εμβρυϊκών άκρων. Μια μεταγενέστερη ανάλυση δεν κατέδειξε διαφορά στη συχνότητα ανωμαλιών των άκρων μετά από βιοψία τροφοβλάστης, αλλά στη μελέτη αυτή η συντριπτική πλειοψηφία των επεμβάσεων είχαν γίνει μετά την 10η εβδομάδα της κύησης 32. Το 1996 δημοσιεύθηκε το αρχείο της WHO σε σύνολο λήψης χοριακών λαχνών όπου βρέθηκε ότι το ποσοστό ανωμαλίας των άκρων δεν είναι υψηλότερο από ότι αυτό του γενικού πληθυσμού όταν η βιοψία τροφοβλάστης γίνεται από έμπειρο εξεταστή μετά την 10η εβδομάδα της κύησης 33,34. Παρόλα αυτά όταν η βιοψία γίνεται από την 6η-8η εβδομάδα (πρώϊμη βιοψία) ο κίνδυνος ανωμαλιών των άκρων είναι αυξημένος και κυμαίνεται από 1-2% 35,36. Η πλειοψηφία αυτών των πρώιμων βιοψιών έγιναν λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων των γονέων. Για παράδειγμα στον Ορθόδοξο Ιουδαϊσμό, η διακοπή της κύησης είναι επιτρεπτή μόνο για 40 ημέρες μετά τη σύλληψη. Έτσι για ένα ζευγάρι με 25% κίνδυνο για νόσημα που μεταβιβάζεται με τον υπολειπόμενο αυτοσωματικό χαρακτήρα (π.χ. νόσος Tay-Sachs), o σχετικά αυξημένος κίνδυνος αποβολής και ανωμαλίας των άκρων μετά από πρώιμη βιοψία μπορεί να αποτελέσει μια αποδεκτή επιλογή μετά βέβαια από κατάλληλη συμβουλευτική και πληροφόρηση. Πίνακας 1: Ποσοστά απώλειας κύησης μετά από βιοψία τροφοβλάστης Μελέτη Χρονολογία Ν Απώλεια κύησης % Rhoads Jackson Scott Philip

10 Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Ψαρρά και συν. Δίδυμη κύηση Είναι απαραίτητη η ιδιαίτερη εξάσκηση στους υπερήχους και στις επεμβατικές τεχνικές για τους εξειδικευμένους μαιευτήρες που κάνουν αμνιοπαρακέντηση ή βιοψία σε πολύδυμες κυήσεις, καθώς το περιεχόμενο της μήτρας πρέπει να χαρτογραφηθεί με μεγάλη προσοχή. Είναι σημαντικό να επιβεβαιωθεί ότι λήφθηκαν ξεχωριστά δείγματα από κάθε έμβρυο, και ταυτοποιήθηκαν σαν τέτοια. Η ταυτοποίηση μπορεί να υποβοηθηθεί από κάποια εμφανή ανωμαλία των εμβρύων (π.χ. υδροκεφαλία ή καρδιακή ανωμαλία) ή από το διαφορετικό φύλο. Παρόλα αυτά για να ελλατωθεί στο ελάχιστο η πιθανότητα να αποδοθεί χρωματοσωμική ανωμαλία σε λάθος δίδυμο, οι επεμβατικές τεχνικές στις πολύδυμες κυήσεις καλό είναι να γίνονται από κάποιον ειδικό που είναι ικανός να προχωρήσει και σε εκλεκτική μείωση. Η αμνιοπαρακέντηση σε πολύδυμη κύηση μπορεί να γίνει με δύο διαφορετικές εισόδους ή με μία μόνο είσοδο. Θεωρητικά η τελευταία αυτή μέθοδος αυτή θα μπορούσε να ελαττώσει τον κίνδυνο αποβολής καθώς απαιτείται μόνο μία διάτρηση. Ένα μειονέκτημά της είναι ότι διαταράσσει την διαχωριστική μεμβράνη και επιτρέπει την ανάμειξη του αμνιακού υγρού ανάμεσα στους δύο σάκους. Υπάρχουν λίγα στοιχεία για τον κίνδυνο αποβολής μετά από αμνιοπαρακέντηση σε πολύδυμες κυήσεις. Σε μια ανασκόπηση αμνιοπαρακεντήσεων σε 81 δίδυμες κυήσεις, το ποσοστό επιτυχούς αναρρόφησης αμνιακού υγρού και από τους δύο σάκους ήταν 100% ενώ το ποσοστό απώλειας της κύησης πριν τις 28 εβδομάδες ήταν 2.9% 37. Σε μια άλλη σειρά 101 δίδυμων κυήσεων το ποσοστό απώλειας κύησης ήταν 3.5% και δεν διέφερε στατιστικά σημαντικά από το 3.2% ποσοστό απώλειας κύησης σε ομάδα ελέγχου διδύμων 38. Επιπρόσθετα σε μια σειρά 339 διδύμων κυήσεων που υποβλήθηκαν σε αμνιοπαρακέντηση το ποσοστό απώλειας της κύησης πριν τις 28 εβδομάδες ήταν 3.6% σε σύγκριση με 0.6% ποσοστό απώλειας σε μονήρεις κυήσεις 39. Θεωρήθηκε λοιπόν ότι ο αυξημένος κίνδυνος απώλειας κύησης μετά από αμνιοπαρακέντηση σε δίδυμη κύηση οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στο μεγαλύτερο βασικό κίνδυνο που διατρέχουν όλες οι πολύδυμες κυήσεις (ενώ ο επιπρόσθετος κίνδυνος φαίνεται ότι είναι 0.5%-1%, όπως δηλαδή σε αμνιοπαρακέντηση σε μονήρη κύηση). Παρόλα αυτά, μια πρόσφατη μετα-ανάλυση 4 μελετών σε σύνολο 2026 γυναικών με δίδυμες κυήσεις, έδειξε ότι η αμνιοπαρακέντηση αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών πριν τις εβδομάδες σε 1 ή 2 εμβρυϊκές απώλειες για κάθε 64 αμνιοπαρακεντήσεις 40. Η βιοψία τροφοβλάστης έχει επίσης χρησιμοποιηθεί σε πολύδυμες κύησεις με επιτυχία. Η πιθανότητα ανάμιξης των δειγμάτων είναι υψηλότερη με τη βιοψία από ότι με την αμνιοπαρακέντηση καθώς δεν υπάρχει διαχωριστική μεμβράνη. Είναι σημαντικό λοιπόν η λήψη του δείγματος να γίνεται σε όσο το δυνατό πιο απομακρυσμένα σημεία από τον ένα πλακούντα στον άλλο, ενώ όταν ο πλακούντας είναι ένας, ίσως είναι φρονιμότερο να εξετάζονται ανεξάρτητα οι δύο διαφορετικοί πόλοι του. Σε μελέτη από το Νοσοκομείο Αλεξάνδρα της Αθήνας, το ποσοστό αποβολής σε πολύδυμες κυήσεις ήταν παρόμοιο είτε μετά από αμνιοπαρακέντηση είτε μετά από βιοψία τροφοβλάστης (4.18% έναντι 4.54%). Η συνολική απώλεια κύησης ήταν επίσης παρόμοια στην ομάδα της αμνιοπαρακέντησης (8.8%) και της βιοψίας τροφοβλάστης (10.22%). Το πλεονέκτημα της βιοψίας τροφοβλάστης ήταν ότι επέτρεψε την πρωιμότερη εκλεκτική μείωση του πάσχοντος εμβρύου με αποτέλεσμα χαμηλότερο κίνδυνο απώλειας της κύησης (8.3% μετά από βιοψία και 11.1% μετά από αμνιοπαρακέντηση) αλλά η διαφορά αυτή δεν ήταν στατιστικά σημαντική 41. Η βιοψία τροφοβλάστης φαίνεται ότι είναι ασφαλής σε δίδυμη κύηση και αποτελεί τη μέθοδος εκλογής όταν η πιθανότητα να πάσχει το έμβρυο είναι υψηλή. Το 1996 δημοσιεύθηκε μελέτη από το Νοσοκομείο King s του Λονδίνου 42 στην οποία με βάση την αυχενική διαφάνεια επιλέγεται βιοψία τροφοβλάστης σε δίδυμες κυήσεις όταν ο κίνδυνος χρωματοσωμικής ανωμαλίας για κάποιο από τα έμ- 20

11 βρυα είναι πάνω από 1 στα 50 και αμνιοπαρακέντηση όταν ο κίνδυνος είναι χαμηλότερος από 1 στα 50. Ο ρόλος της εμπειρίας του εξεταστή Οι πολύ έμπειροι εξεταστές που διεξάγουν επεμβατικές διαγνωστικές τεχνικές έχουν υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας λήψης δείγματος και χαμηλότερα ποσοστά αποβολών. Οι περιστασιακοί εξεταστές που εκτελούν λιγότερο από 10 επεμβατικές τεχνικές τον χρόνο μπορεί να παρουσιαζουν υψηλότερο ποσοστό επιπλοκών. Τόσο η εμπειρία όσο και η τεχνική είναι σημαντικά. Σε μία μελέτη όπου η πλειονότητα των αμνιοπαρακεντήσεων έγινε από έναν εξεταστή, τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με αυτά ενός περιστασιακού εξεταστή. Στην πρώτη περίπτωση επιτυχής λήψη δείγματος έγινε στο 94% των περιστατικών με 3% ποσοστό αναρρόφησης αιματηρού υγρού ενώ στη δεύτερη περίπτωση η επιτυχής λήψη ήταν δυνατή μόνο στα 2/3 των περιπτώσεων και αναρρόφηση αιματηρού υγρού παρατηρήθηκε στο 16% 43. Οι πρώτες μελέτες με στατικές υπερηχογραφικές εικόνες υποδήλωναν ότι οι εξεταστές που κάνουν περισσότερο από 50 επεμβατικές τεχνικές το χρόνο έχουν ποσοστό αποβολών 0.3% ενώ αυτοί που κάνουν λιγότερο από 10 έχουν ποσοστό αποβολών 3.7% 44. Μία πρόσφατη μελέτη κατέδειξε ότι οι εξεταστές με λιγότερο από 50 επεμβατικές τεχνικές σε 3 χρόνια είχαν ποσοστό επιτυχίας στην πρώτη λήψη 82% σε σύγκριση με 93% με αυτους που είχαν κάνει πάνω από 50 αμνιοπαρακεντήσεις στο ίδιο χρονικό διάστημα 45. Οι μελέτες που συνέκριναν πολύ έμπειρους εξεταστές (πάνω από 100 επεμβατικές τεχνικές ετησίως) με πολύ λιγότερο έμπειρους εξεταστές έδειξαν μεγάλη διαφορά στο αποτέλεσμα με 6 έως 8-πλάσια αύξηση του ποσοστού εμβρυϊκής απώλειας στους δεύτερους 46,47. Άλλοι πάντως μελετητές που συνέκριναν εξεταστές με λιγότερο εκσεσημασμένη διαφορά όσο αφορά την εμπειρία τους δεν μπόρεσαν να βρουν διαφορά στις επιπλοκές που παρουσιάσθηκαν μετά από επεμβατικές τεχνικές 48. Η δεξιότητα του εξεταστή ελέγχεται καλύτερα με συνεχή εκτίμηση των επιπλοκών όπως ανάγκη για δεύτερη είσοδο και ποσοστό αποβολών. Το 95% εύρος βεβαιότητας για τους έμπειρους εξεταστές δείχνει ότι η δεύτερη είσοδος είναι αποδεκτή το πολύ για 7 στις 100 διαδοχικές αμνιοπαρακεντήσεις ενώ το ποσοστό αποβολών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 4%. Τα αντίστοιχα νούμερα για τη βιοψία τροφοβλάστης είναι υψηλότερα εξαιτίας και του υψηλότερου βασικού ποσοστού αποβολών. Εάν αποδεχθεί κανείς το, σύμφωνα με την Cochrane βάση δεδομένων, 3% αποτυχία λήψης δείγματος και 3% αποβολή σαν το χρυσό κανόνα, μία καλή πρακτική θα σήμαινε όχι πάνω από 5 αποτυχίες λήψης δείγματος ή όχι πάνω από 5 αποβολές σε 50 διαδοχικές βιοψίες τροφοβλάστης 18. Έλεγχος των λοιμώξεων Σοβαρή σηψαιμία, ακόμη και μητρικός θάνατος έχουν παρατηρηθεί μετά από επεμβατικές τεχνικές προγεννητικού ελέγχου. Ο πραγματικός κίνδυνος δεν μπορεί να υπολογισθεί καθώς στις αναφορές περιστατικών απουσιάζει ο παρανομαστής, αλλά ο κίνδυνος σοβαρής σηψαιμίας είναι πιθανότατα μικρότερος από 1 στις 1000 επεμβάσεις 49. Η λοίμωξη μπορεί να προκληθεί από τρώση εντέρου, λοιμογόνα του δέρματος ή μικροοργανισμούς που βρίσκονται στην κεφαλή ή το τζελ των υπερήχων. Οι πρώτοι δύο παράγοντες μπορούν εύκολα να αποφευχθούν με καλή κλινική πρακτική. Η απολύμανση της κεφαλής των υπερήχων ανάμεσα σε ασθενείς ποικίλει ενώ υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες στο να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ της ανάγκης για καθαρισμό και της προφύλαξης της ίδιας της κεφαλής. Σε ορισμένα κέντρα η κεφαλή των υπερήχων τοποθετείται σε αποστειρωμένη σακούλα. Το τζελ των υπερήχων μπορεί να περιλαμβάνει μικροοργανισμούς και για το λόγο αυτό ορισμένα κέντρα χρησιμοποιούν άσηπτο τζελ κατά τη διάρκεια επεμβατικών τεχνικών. Οι ιοί που βρίσκονται στο μητρικό αίμα αποτελούν ένα δυνητικό κίνδυνο για μετάδοση στο έμβρυο. Όσο αφορά την ηπατίτιδα Β, οι μελέτες είναι μεν μικρές αλλά δεν δείχνουν 21

12 Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Ψαρρά και συν. στοιχεία για κίνδυνο μετάδοσης 50. Μια πρόσφατη ανασκόπηση καταλήγει ότι ο κίνδυνος μετάδοσης είναι πολύ χαμηλός 51, ενώ είναι πιθανό να παίζει σημαντικό ρόλο το αντιγόνο e. Υπάρχουν ακόμη λιγότερα στοιχεία για την ηπατίτιδα C, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η μετάδοσή της είναι υψηλότερη μετά από αμνιοπαρακέντηση. Οι περισσότερες μελέτες που αφορούν τον ιό HIV, θεωρούν ότι οι επεμβατικές τεχνικές αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης και συστήνουν την αποφυγή τους 52. Τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα έκδηλα για το τρίτο τρίμηνο της κύησης όπου ο σχετικός κίνδυνος τετραπλασιάζεται. Ορισμένοι πάντως υποστηρίζουν ότι ο έλεγχος σε αρχικά στάδια της κύησης είναι ασφαλής αρκεί η μητέρα να είναι υπό θεραπεία και το φορτίο του ιού να είναι χαμηλό 53. Συγκατάθεση-Ενημέρωση-Στατιστικά στοιχεία Η καλή κλινική πρακτική απαιτεί την επίσημη συγκατάθεση της ασθενούς για αμνιοπαρακέντηση ή βιοψία πριν γίνει ο έλεγχος. Γραπτές ή προφορικές πληροφορίες πρέπει να δίνονται σχετικά με το τι αποτελέσματα περιμένουμε από το τεστ, πότε, πώς και από ποιόν θα γίνει η ενημέρωση, ενώ πρέπει επίσης να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους κάθε τεχνικής, την ανάλυση και διαφύλαξη του δείγματος από το εργαστήριο, την ακρίβεια του αποτελέσματος από το συγκεκριμένο εργαστήριο, το ποσοστό αποτυχίας της καλλιέργειας και το χρόνο που απαιτείται για τα αποτελέσματα. Θα πρέπει να εξηγείται ποια σημεία (αιμορραγία, σύσπασεις, πυρετός, ρήξη υμένων) απαιτούν ιατρική εκτίμηση ενώ η δυνατότητα γενετικής συμβουλευτικής είναι αναγκαία. Το 2005 δημοσιεύθηκαν οι οδηγίες του Βρετανικού Κολεγίου Μαιευτήρων-Γυναικολόγων προς τις μονάδες και τους ιατρούς που εκτελούν επεμβατικό προγεννητικό έλεγχο και περιλαμβάνουν τη διατήρηση αρχείου για όλες τις ασθενείς και τη συγκέντρωση στοιχείων που αφορούν το ποσοστό απώλειας της κύησης, το ποσοστό πολλαπλών εισαγωγών βελόνας, το ποσοστό επιπλοκών (αιματηρό υγρό, διαρροή αμνιακού υγρού) και το ποσοστό αποτυχίας λήψης δείγματος 49. Επίλογος Η παρουσίαση αυτή περιορίστηκε στις τεχνικές πλευρές της αμνιοπαρακέντησης και της βιοψίας τροφοβλάστης. Είναι προφανές ότι για την γυναίκα και την οικογένεια της η σωστή ιατρική φροντίδα περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα από την απλή διεκπεραίωση μιας επεμβατικής τεχνικής. Οι μονάδες, τα νοσοκομεία, αλλά και όλοι όσοι ασχολούνται με τον προγενετικό έλεγχο πρέπει να εξασφαλίζουν ότι ο εξοπλισμός, το περιβάλλον, η εκπαίδευση του προσωπικού, το follow up, και η υποστήριξη των γονέων με διάγνωση χρωματοσωμικής ή γενετικής νόσου, παραμένει σε υψηλό επίπεδο και ότι αυτές οι πλευρές της ιατρικής φροντίδας διατηρούνται συνεχώς υπό έλεγχο. Chorion villus sampling and amniocentesis Α. Psarra 1, Ε. Sevastopoulou 2, J. Τzafettas 2, Β. Κaragiannis 1 1 3rd Clinic of Obstetrics & Gynecology, 2 2nd Clinic of Obstetrics & Gynecology, Hippokrateio General Hospital, Thessaloniki Correspondence: A. Psara, 10 Paulou Mela str., Thessaloniki Tel.: , Fax: , nat@kie.gr Summary Amniocentesis and Chorion Villlus Sampling have been the most common prenatal diagnostic procedures for the last decades. There are great differences in utilization, operator experience, quoted procedure related risks, and patient choices. In the current review we present the technical aspects of these procedures and the studies that estimate review the risks that are associated with them. The two techniques are compared with each other as far as their safety is concerned. Finally, pa- 22

13 tient counseling and consent, record keeping and auditable standards are discussed Key words: chorion villus sampling, amniocentesis, miscarriage Βιβλιογραφία 1. International Human Genome Sequence Consortium. Initial sequencing and analysis of the human genome, Nature 2001;409(6822): Jacobson CB, Barter RH: Intrauterine diagnosis and management of genetic disorders. Am J Obstet Gynecol 99: , Nadler HL, Gerbie AB: Role of amniocentesis in the intrauterine detection of genetic disorders. N Engl J Med 282: , Drugan A, Evans MI: Invasive procedures for prenatal diagnosis, in: Ransom SB, Dombrowski MP, Evans MI et al (eds):contemporary Therapy in Obstetrics and Gynecology, Philadelphia, PA, W.B.Saunders, 2002, pp American College of Obstetricians and Gynecologists. Prevention of RhD alloimmunization. American College of Obstetricians and Gynecologists Practice Bulletin. 4. Washington, DC; The College, May Tabor A, Philip J, Madsen M, Bang J, Obel EB, Norgaard-Pedersen B. Randomised controlled trial of genetic amniocentesis in 4606 low-risk women. Lancet 1986;1: Seeds J. Diagnostic mid trimester amniocentesis: How safe? Am J Obstet Gynecol 2004: 191, McArdle CR, Cohen W, Nickerson C, Hann LE. The use of ultrasound in evaluating problems and complications of genetic amniocentesis. J Clin Ultrasound 1983;11: Williamson RA, Varner MW, Grant SS. Reduction in amniocentesis risks using a real time needle guide procedure. Obstet Gynecol 1985;65: Giorlandini C, Mobili L, Bilancioni E, D Alessio P, Carciapollo O, Gentili P, el al. Tranplacental amniocentesis: is it really a high-risk procedure? Prenat Diagn 1994;14: Marthin T, Liedgren S, Hammar M. Transplacental needle passage and other risk-factors associated with second trimester amniocentesis. Acta Obstet Gynecol Scand 1997;76: Crandon AJ, Peel KR. Amniocentesis with and without ultrasound guidance. Br J Obstet Gynecol 1979;86: Bombard AT, Powers JF, Carter S, Schwartz A, Nitowsky HM. Procedure-related fetal losses in transplacental versus nontransplacental genetic amniocentesis. Am J Obstet Gynecol 1995;172: Gratacos E, Devleiger R, Decaluwe H, Wu J, Nicolini U, Deprest JA. Is the angle of needle insertion influencing the created defect in human fetal membranes? Evaluation of the agreement between specialists opinions and ex vivo observations. Am J Obstet Gynecol 2000;182: van Schonbrock D, Verhaeghe J. Does local anaesthesia at mid-trimester amniocentesis decrease pain experience? A randomized trial in 220 patients. Ultrasound Obstet Gynecol 2002; 16: Sundberg K, Jorgensen FS, Tabor A, Bang J. Experience with early amniocentesis. Journal of Perinatal Medicine 1995;23: CEMAT 1998 * Collaborative. Randomized trial to assess safety and fetal outcome of early and midtrimester amniocentesis. The Canadian Early and Mid-trimester Amniocentesis Trial (CEMAT). Lancet 1998;351(9098): Alfirevic Z, Sundberg K, Brigham s. Amniocentesis and chorionic villus sampling for prenatal diagnosis. The Cochrane Database of Systematic Review 2003, Issue Canada 1992 * Collaborative. Canadian multi-centre randomized clinical trial of chorionic villus sampling and amniocentesis: first report. Lancet 1989;1: Ammala P, Hiilesmaa VK, Liukkonen S, Saisto T, Teramo K, von Koskull H. Randomized trial comparing first-trimester transcervical chorionic villus sampling and second-trimester amniocentesis. Prenatal Diagnosis 1993;13: Smidt-Jensen S, Permin M, Philip J, Lundsteen C, Zachary J, Fowler S et al. Randomized comparison of amniocentesis and transabdominal and transcervical chorionic villus sampling. Lancet 1992;340: Borrell A, Fortuny A, Lazaro A, Costa D, Seres A, Pappa S et al, First- trimester transcervical chorionic villus sampling by biopsy forceps versus mid-trimester amniocentesis: a randomized controlled trial project. Prenatal Diagnosis 1999;19: Brambati B, terzian E, Tognoni G. Randomized clini- 23

14 Βιοψία Τροφοβλάστης και Αμνιοπαρακέντηση Ψαρρά και συν. cal trial of transabdominal vs transcervical chorionic villus sampling methods. Prenatal Diagnosis 1991;11: Bovicelli L, Rizzo N, Montacuti V, Morandi R. Transabdominal vs transcervical routes for chorionic villus sampling. Lancet 1986;2: Tomassini A, Campagna G, Paolucci M, Ferrario D, Zarini E, Tibletti MG et al. Transvaginal CVS vs transabdominal CVS (our randomized cases). XI European Congress of Perinatal Medicine;1988 April 10-13;Rome, Italy, 1988: USNICHD 1992 * Collaborative. Transcervical and transabdominal chorionic villus sampling are comparably safe procedures for first trimester prenatal diagnosis: preliminary analysis. American Journal of Human Genetics 1990;47:A Nicolaides K, de Lourdes Brizot M, Patel F, Snidjers R. Comparison of chorionic villus sampling and amnocentesis for fetal karyotyping at weeks gestation. Lancet 1994;344: Sundberg K, Bang J, Smidt Jenseb S, Brocks V, Lundsteen C, Parner J et al, Randomized study of risk of fetal loss related to early amniocentesis versus chorionic villus sampling. Lancet 1997;350 (9079): Nagel HTC, Vandebussche FPHA, Keirse MJNC, Oepkes D, Oosterwuk JC, Beverstock G et al. Amniocentesis before 14 completed weeks as an alternative to transabdominal chorionic villus sampling: a controlled trial with infant follow-up. Prenatal Diagnosis 1998:18(5): Evans M, Wapner R. Invasive prenatal diagnostic procedures Seminars in Perinatalogy 2005; Firth HV, Boyd P, Chamberlain P et al. Severe limb abnormalities after chorion villus sampling at v55-66 days gestation. Lancet 337:726, NICHHD. Report of the NICHHD workshop on chorionic villus sampling and limb and other defects. Am J Obstet Gynecol 1993;169: Froster UG, Jackson L: Limb defects and chorionic villus sampling: results from an international registry, Lancet 347: Κuliev A, Jackson L, Froster U et al. Chorionic villus sampling safety. Reprot of World Health Organization/EURO meeting in association with the Seventh International Conference on Early Prenatal Diagnosis of Genetic Diseases, Tel-Aviv, Israel, May 21, Am J Obstet Gynecol 174: , Brambati B, Simoni G, Traui M. Genetic diagnosis by chorionic villus sampling before 8 gestational weeks: efficiency, reliability and risks on 317 completed pregnancies. Prenat Diagn 12: , Wapner RJ, Evans MI, Davis DO et al. Procedyral risks versus theology: chrorionic villus sampling for orthodox Jews at less than 8 weeks gestation. Am J Obstet Gynecol 186: , Wapner RJ, Johnson A, Davis g, Urban A, Morgan P, et al. Prenatal diagnosis in twin gestations: a comparison between second trimester amniocentesis and chorionic villus sampling. Obstet Gynecol 1993;82: Ghidini A, Lynch l, Hicks C, Alvarez M, Lockwood CJ. The risk of second-trimester amniocentesis in twin gestations: a case-control study. Am J Obstet Gynecol 1993;169: Anderson RL, Goldberg JD, Golbus MS. Prenatal diagnosis in multiple gestation: 20 years experience with amniocentesis. Prenat Diagn 1991;11: Milaire M, Bujold E, Morency AM, Gauthier RJ. Mid-trimester amniocentesis in twin pregnancies and the risk of fetal loss. J Obstet Gynaecol Can 2006; 28(6): Antsaklis A, Souka AP, Daskalakis G, Kavalakis Y, Michalas S. Second-trimester amniocentesis vs chorionic villus sampling for prenatal diagnosis in multiple gestations. Ultrasound Obstet Gynecol 2002 Nov;20(5); Sebire NJ, Noble PL, Psarra A, Papapanagiotou G, Nicolaides KH. Fetal karyotyping in twin pregnancies: selection of technique by measurement of fetal nuchal translucency. Br J Obstet Gynecol 1996 Sep;103(9): Wiener JJ, Farrow A, Farrow SC, Audit of amniocentesis from a district general hospital: is it worth it? BMJ 1990;300: Leschot NJ, Verjaal M, Treffers PE. Risks of midtrimester amniocentesis: assessment in 3000 pregnancies. Br J Obstet Gynaecol 1985;92: Silver RK, Russell TK, Kambich MP, Leeth EA, Mac- Gregor SN, Scholl JS. Midtrimester amniocentesis. Influence of operator caseload on sampling efficiency. J Reprod Med 1998;43: Blessed WB, Lacoste H, Welch RA. Obstetrician-gynecologists performing genetic amniocentesis may be misleading themselves and their patients. Am J Obstet Gynecol 2001;1784: Anandakumar C, Wong YC, Annapoorna V, Arulku- 24

15 maran S, Chia D, Bongso A, et al. Amniocentesis and its complications. Aust N Z J Obstet Gynecol 1992;32: Blackwell SC, Abundis MG, Nehra PC.Five-year experience with midtrimester amniocentesis performed by a single group of obstetricians-gynecologists at a community hospital. Am J Obstet Gynecol 2002;186: Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Amniocentesis and Chorionic Villus Sampling. Guideline No.8. Revised January Alexander JM, Ramus R, Jackson G, Sercely B, Wendel GD Jr. Risk of hepatitis B transmission after amniocentesis in chronic hepatitis B carriers. Infect Dis Obstet Gynecol 1999;7: Davies G, Wilson RD, Desilets V, Reid GJ, Shaw D, Summers A, et al. Society of Obstetricians and Gynecologists of Canada. Amniocentesis and women with hepatitis B, hepatitis C, or human immunodeficiency virus. J Obstet Gynaecol Can 2003;25: Mandelbrot L, Mayaux MJ, Bongain A et al. Obstetric factors and mother-to-child transmission of human immunodeficiency virus type 1: the French perinatal cohorts. SEROGEST French Pediatric HIN Infection Study Group. Am J Obstet Gynecol 1996;175: Maiques V, Garcia-Tejedor A, Perales A, Cordoba J, Esteban RJ. HIV detection in amniotic fluid samples. Amniocentesis can be performed in HIV pregnant women? Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2003;108:

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενος επεμβατικός έλεγχος στη Μαιευτική Νικόλαος Δ. Βραχνής Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Εμβρυομητρικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Αρεταίειο Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής!

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής! Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής Το θαύµα... της ζωής! Οι Υπέρηχοι Εγκυμοσύνης... Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής Στο Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής της ΡΕΑ Μαιευτικής Γυναικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών

Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΛ: 2310892819

Διαβάστε περισσότερα

Βιοψία τροφοβλάστης στις πολύδυμες κυήσεις. Σειρά περιστατικών και ανασκόπηση βιβλιογραφίας

Βιοψία τροφοβλάστης στις πολύδυμες κυήσεις. Σειρά περιστατικών και ανασκόπηση βιβλιογραφίας Α.Π. Αθανασιάδης 1, 2, Κ.Πανταζής 1, Α. Αποστολίδης 1, 2, Λ. Φλωρεντίν 3, Θ. Μίκος 1, Ε. Καναβάκης 4, E. Ασημακόπουλος 1, Ι.Ν. Μπόντης 1 1 Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών

ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΛ: 2310892819 e-mail: hmesogiaki@ippokratio.gr

Διαβάστε περισσότερα

Προγεννητικός Έλεγχος - Μαιευτικό Υπερηχογράφημα

Προγεννητικός Έλεγχος - Μαιευτικό Υπερηχογράφημα Προγεννητικός Έλεγχος - Μαιευτικό Υπερηχογράφημα upadate swfobject.embedswf('/plugins/content/avreloaded/mediaplayer.swf','avreloaded0','400','320','7. 0.14','/plugins/content/avreloaded/expressinstall.swf',

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης Οι ανιχνευτικές εξετάσεις (screening test) έχουν ευρεία εφαρμογή και μεγάλη πρακτική χρησιμότητα στον προγεννητικό έλεγχο. Ο προγεννητικός έλεγχος

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας. Β Τετράμηνο. Θέμα: Προγεννητικός Έλεγχος (Κεφάλαιο 12) Ονοματεπώνυμο: Κ. Κυριακή Τμήμα: Α2 Καθηγητής: κ.

Εργασία Βιολογίας. Β Τετράμηνο. Θέμα: Προγεννητικός Έλεγχος (Κεφάλαιο 12) Ονοματεπώνυμο: Κ. Κυριακή Τμήμα: Α2 Καθηγητής: κ. Εργασία Βιολογίας Β Τετράμηνο Θέμα: Προγεννητικός Έλεγχος (Κεφάλαιο 12) Ονοματεπώνυμο: Κ. Κυριακή Τμήμα: Α2 Καθηγητής: κ.πιτσιλαδής Βασίλης Τι είναι ο προγεννητικός έλεγχος; Ο προγεννητικός έλεγχος αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία

Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΛΕΝΗ, Ph.D. Λέκτορας Εργαστήριο Βιολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση

Κεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση Κεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση Η προγεννητική διάγνωση Ενδείξεις: -Προχωρημένη ηλικία μητέρας (πιο συχνό: σύνδρομο Down) -Προγενέστερο παιδί με de novo χρωμοσωμική ανωμαλία -Ύπαρξη

Διαβάστε περισσότερα

Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr. Πίνακας 1.

Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr. Πίνακας 1. Ενημερωτικό Δελτίο Τεύχος 1 Δεκέμβριος 2007 Εργαστήριο Κλινικής Βιοχημείας και Εργαστηριακής Ιατρικής Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr

Διαβάστε περισσότερα

ειγµατοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS)

ειγµατοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) 12 ειγµατοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) Μεταφρασµένο από την Κατερίνα Πουγούνια και την Μαρία Τζέτη. Ιανουάριος 2009 Τροποποιήθηκε από φυλλάδια που εκδόθηκαν από τα νοσοκοµεία Guy s και St Thomas στο Λονδίνο,

Διαβάστε περισσότερα

Αμνιοπαρακέντηση στο 2ο τρίμηνο της κύησης. Επανεξέταση των δεδομένων μετά από επεμβάσεις

Αμνιοπαρακέντηση στο 2ο τρίμηνο της κύησης. Επανεξέταση των δεδομένων μετά από επεμβάσεις ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜ.9, ΤΕΥΧ.1, ΣΕΛ. 11-20, 2012 Μαριάννα Θεοδωρά, Νικόλαος Παπαντωνίου, Αριστείδης Αντσακλής Τμήμα Εμβρυομητρικής Ιατρικής και Υπερήχων, Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Προγεννητική διάγνωση

Προγεννητική διάγνωση ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜ.1, ΤΕΥΧ.3, ΣΕΛ. 147-158, 2004 Αριστείδης Ι. Αντσακλής Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Προγεννητική διάγνωση Μέθοδοι προγεννητικού ελέγχου Η προγεννητική διάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

screening πρωτου τριμηνου

screening πρωτου τριμηνου Universitäts-Frauenklinik Essen screening πρωτου τριμηνου Τι ονομαζεται screening πρωτου τριμηνου Εδω αξιολογειται ο κινδυνος υπαρξης ανωμαλιας χρωματοσωματων στο εμβρυο οπως( π.χ. (συνδρομο Down, συνδρομο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ Παθοφυσιολογία, Διάγνωση και Αντιμετώπιση Alexander Kofinas, MD Director Kofinas Perinatal Associate Professor Clinical Obstetrics and Gynecology Cornell University, College of Medicine

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΠΟΥΛΙΔΗΣ Ι.

ΠΑΠΟΥΛΙΔΗΣ Ι. ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΕΜΒΡΥΙΚΟ DNA (ffdna) ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΠΑΠΟΥΛΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, BSc, MSc, ErCLG ΓΕΝΕΤΙΣΤΗΣ (EBMG Certified) ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ACCESS TO GENOME - ATG ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 11-14 εβδ. >15

Διαβάστε περισσότερα

cell-free DNA στο μητρικό αίμα

cell-free DNA στο μητρικό αίμα cell-free DNA στο μητρικό αίμα Εφαρμογή στην κλινική πράξη στην Ελλάδα Παπαϊωάννου Γεώργιος-Κων/νος, PhD Υπεύθυνος Ιατρικής Εμβρύου Maιευτική & Γυναικολογική Κλινική ΓΑΙΑ Cell free DNA / Εισαγωγή στην

Διαβάστε περισσότερα

Universitäts-Frauenklinik Essen (ΛΗΨΗ) ΒΙΟΨΙΑ ΧΟΡΙΑΚΩΝ ΛΑΧΝΩΝ KAI ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ

Universitäts-Frauenklinik Essen (ΛΗΨΗ) ΒΙΟΨΙΑ ΧΟΡΙΑΚΩΝ ΛΑΧΝΩΝ KAI ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ Universitäts-Frauenklinik Essen (ΛΗΨΗ) ΒΙΟΨΙΑ ΧΟΡΙΑΚΩΝ ΛΑΧΝΩΝ KAI ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ (Ληψη) Βιοψια Χοριακων Λαχνων (Εξεταση ιστου πλακουντα) Αμνιοπαρακεντηση (Εξεταση αμνιακου υγρου) Απαντησεις στις ερωτησεις

Διαβάστε περισσότερα

Μη επεμβατικός Προγεννητικός έλεγχος

Μη επεμβατικός Προγεννητικός έλεγχος Μη επεμβατικός Προγεννητικός έλεγχος Α. Κολιαλέξη, Βιοπαθολόγος PhD Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής Πανεπιστημίου Αθηνών Μη επεμβατικός ΠΕ από cffdna στο πλάσμα εγκύου Ελεύθερο Εμβρυϊκό DNA στη μητρική κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

Universitäts-Frauenklinik Essen. Προγεννετικος Ελεγχος και Περιγεννητικη Ιατρικη Επιπεδο 1

Universitäts-Frauenklinik Essen. Προγεννετικος Ελεγχος και Περιγεννητικη Ιατρικη Επιπεδο 1 Universitäts-Frauenklinik Essen Προγεννετικος Ελεγχος και Περιγεννητικη Ιατρικη Επιπεδο 1 Αξιοτιμοι συναδελφοι, αγαπητοι γονεις, Τα πανεπιστημιακα μας εξωτερικα Ιατρεια Περιγεννητικης ιατρικης σας προσφερουν

Διαβάστε περισσότερα

Έντυπο. Το Υπερηχογράφημα της αρχόμενης κύησης

Έντυπο. Το Υπερηχογράφημα της αρχόμενης κύησης Έντυπο Τα διάφορα υπερηχογραφήματα που εκτελούνται κατά τη διάρκεια της κύησης έχουν σκοπό να διαγνώσουν διάφορες ανωμαλίες στο έμβρυο (να βεβαιώσουν τη φυσιολογική ανάπτυξή του) και να προβλέψουν συγκεκριμένες

Διαβάστε περισσότερα

Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (P.G.D) σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες και κληρονομικά νοσήματα

Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (P.G.D) σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες και κληρονομικά νοσήματα Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (P.G.D) σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες και κληρονομικά νοσήματα MAΡΙΑ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑ Κλινική Εμβρυολόγος Μονάδα Αναπαραγωγικής Ιατρικής Περιεχόμενα Ορισμός Ιστορική Αναδρομή Γενετική

Διαβάστε περισσότερα

Συμβουλευτική στο ελεύθερο εμβρυικό DNA: Σύνδρομο Down

Συμβουλευτική στο ελεύθερο εμβρυικό DNA: Σύνδρομο Down Συμβουλευτική στο ελεύθερο εμβρυικό DNA: Σύνδρομο Down Γεροβασίλη Αγγελική AKC, BSc, MSc, PhD Γενετίστρια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου King s College του Λονδίνου Επιστημονική Υπεύθυνος Safembryo Επιστημονικός

Διαβάστε περισσότερα

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Η νέα εποχή στον Προγεννητικό Έλεγχο: Μοριακός Καρυότυπος - array CGH - Συγκριτικός γενωμικός υβριδισμός με μικροσυστοιχίες

Διαβάστε περισσότερα

Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση. Μιχαλόπουλος Γιάννης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος

Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση. Μιχαλόπουλος Γιάννης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση Μιχαλόπουλος Γιάννης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Στάδια Προεμφυτευτικής Γενετικής Διάγνωσης (P.G.D) Διέγερση ωοθηκών για την ωρίμανση μεγάλου αριθμού (ει δυνατόν ) ωοθυλακίων

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της εμβρυικής Μαγνητικής Τομογραφίας. εγκεφάλου στην πρώιμη διάγνωση της Οζώδους Σκλήρυνσης

Η συμβολή της εμβρυικής Μαγνητικής Τομογραφίας. εγκεφάλου στην πρώιμη διάγνωση της Οζώδους Σκλήρυνσης Η συμβολή της εμβρυικής Μαγνητικής Τομογραφίας εγκεφάλου στην πρώιμη διάγνωση της Οζώδους Σκλήρυνσης Ζήκου Αναστασία, Aνδριανοπούλου Άρτεμης, Ξύδης Βασίλειος, Μαρία Ι. Αργυροπούλου. Εργαστήριο Κλινικής

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση ανοσοαιματολογικής εικόνας εγκύου και εμβρύου νεογνού με αιμολυτική νόσο από anti-d

Παρουσίαση ανοσοαιματολογικής εικόνας εγκύου και εμβρύου νεογνού με αιμολυτική νόσο από anti-d Παρουσίαση ανοσοαιματολογικής εικόνας εγκύου και εμβρύου νεογνού με αιμολυτική νόσο από anti-d Ε. Λυδάκη, Αιματολόγος, επιμ Α Υπηρεσία αιμοδοσίας ΠΑΓΝΗ Γυναίκα, έγκυος, 37 ετών, Α (-), Kell (-) (σύζυγος

Διαβάστε περισσότερα

25. RHESUS (Rh) ANOΣΟΠΟΙΗΣΗ

25. RHESUS (Rh) ANOΣΟΠΟΙΗΣΗ Η Rh ανοσοποίηση οφείλεται σε εμβρυο-μητρική μετάγγιση (ΕΜΜ), όπου ποσότητα Rh θετικού εμβρυϊκού αίματος εισέρχεται στη μητρική κυκλοφορία Rh αρνητικής εγκύου και δημιουργούνται αντισώματα κατά του παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

Η ενημέρωση ζευγαριών σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν να αποκτήσουν ένα παιδί με μία συγγενή ανωμαλία ή μία γενετική διαταραχή και τις επιλογές

Η ενημέρωση ζευγαριών σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν να αποκτήσουν ένα παιδί με μία συγγενή ανωμαλία ή μία γενετική διαταραχή και τις επιλογές Η ενημέρωση ζευγαριών σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν να αποκτήσουν ένα παιδί με μία συγγενή ανωμαλία ή μία γενετική διαταραχή και τις επιλογές που έχουν όσον αφορά στην διαχείριση του κινδύνου Προχωρημένη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Μικροβιολογικό & Ερευνητικό Εργαστήριο Καθ έξιν Αποβολές Οι καθ 'έξιν αποβολές είναι μια ασθένεια σαφώς διακριτή από τη στειρότητα, και που ορίζεται ως δύο ή περισσότερες αποτυχημένες

Διαβάστε περισσότερα

prenatal Μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος

prenatal Μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος prenatal Μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος 1 Είστε έγκυος. Συγχαρητήρια! 2 Αγαπητοί μελλοντικοί γονείς, Αυτή είναι μια πολύ συναρπαστική περίοδος για εσάς και είναι πολύ φυσικό να ανησυχείτε για την

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΑΔΡΩΝ ΔΟΜΩΝ

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΑΔΡΩΝ ΔΟΜΩΝ 1 ΙΑΤΡΙΚΉ ΠΑΙΔΕΙΑ (MED. EDUC.) 1996: 4 (1) 74-79 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΔΙΑΚΟΙΛΙΑΚΗΣ - ΚΟΛΠΙΚΗΣ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΉ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΑΔΡΩΝ ΔΟΜΩΝ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΠΡΑΠΑΣ Ν., ΠΡ ΑΠΑΣ Ι., ΒΛΑΣΣΗΣ Γ.,

Διαβάστε περισσότερα

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής Κεφάλαιο 6: ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ -ΘΕΩΡΙΑ- Μεταλλάξεις είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού, τόσο σε γονιδιακό επίπεδο (γονιδιακές μεταλλάξεις) όσο και σε χρωμοσωμικό επίπεδο (χρωμοσωμικές

Διαβάστε περισσότερα

HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων. Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ.

HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων. Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. Η σηµασία των κονδυλωµάτων ως πρόβληµα υγείας Επίπτωση:

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας. Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας. Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Η εκτίμηση της κατάστασης του εμβρύου περιλαμβάνει 2 φάσεις. Η πρώτη φάση αφορά το α μισό της εγκυμοσύνης και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΛ. ΦΡΥΣΙΡΑ Επ. Καθηγήτρια Κλινικής Γενετικής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙ ΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ.ε. ΚΑΝΑΒΑΚΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δευτεροπαθης λοίμωξη από CMV στην εγκυμοσύνη. Μπορούμε να τη διαγνώσουμε;

Δευτεροπαθης λοίμωξη από CMV στην εγκυμοσύνη. Μπορούμε να τη διαγνώσουμε; Δευτεροπαθης λοίμωξη από CMV στην εγκυμοσύνη. Μπορούμε να τη διαγνώσουμε; Δρ Ανδρέας Μεντής, Ερευνητής Α Ιατρός Βιοπαθολόγος, Κλινικός Μικροβιολόγος Διαγνωστικό Τμήμα Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΑΜΠΑΤΣΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ-ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ

ΜΠΑΜΠΑΤΣΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ-ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ ΚΑΘ` ΕΞΙΝ ΑΠΟΒΟΛΕΣ (πληροφορίες για το κοινό σύμφωνα με το Βρετανικό κολλέγιο μαιευτήρωνγυναικολόγων) για περισσότερες πληροφορίες η γυναίκα πρέπει να συμβουλεύεται το γυναικολόγο της. ΓΕΝΙΚΑ Αποβολή είναι

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους: Τι είναι ο HPV; Ο HPV (Human Pappiloma Virus) είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες μολύνσεις στον άνθρωπο. Ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα, 20/05/2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 13 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μαιευτικής Γυναικολογίας στο Βόλο, 28-31 Μαΐου 2015 Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΝΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ»

ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΝΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» 8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 18-21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007 ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΝΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΠΙΘΑΝΗ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ Ψηλαφητή

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην:

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην: Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη νεοπλασματική νόσο που προσβάλλει τις γυναίκες, με αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο για την ίδια την ασθενή, αλλά και για το οικογενειακό και φιλικό της περιβάλλον.

Διαβάστε περισσότερα

HIV/AIDS στη λοχεία Ιδιαιτερότητες στο τοκετό Διατροφή νεογνού. Τριαντογιάννη Άννα-Μαρία Χρονοπούλου Μαίρη

HIV/AIDS στη λοχεία Ιδιαιτερότητες στο τοκετό Διατροφή νεογνού. Τριαντογιάννη Άννα-Μαρία Χρονοπούλου Μαίρη HIV/AIDS στη λοχεία Ιδιαιτερότητες στο τοκετό Διατροφή νεογνού Τριαντογιάννη Άννα-Μαρία Χρονοπούλου Μαίρη Αντιμετώπιση και αγωγή νεογνού Το νεογνό πρέπει να καθαρίζεται από το αίμα και τις εκκρίσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ - Αρεταίειο Νοσοκομείο

ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ - Αρεταίειο Νοσοκομείο ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ - Ελεύθερο Εμβρυικό DNA: η χρήση στη Μαιευτική Νίκος Δ. Βραχνής Αρεταίειο Νοσοκομείο Επίπτωση χρωμοσωμικών ανωμαλιών Πρόσφατα δεδομένα για χρωμοσωμικές ανωμαλίες 8

Διαβάστε περισσότερα

Ανιχνευτικές εξετάσεις (screening) στη φροντίδα του παιδιού

Ανιχνευτικές εξετάσεις (screening) στη φροντίδα του παιδιού Ανιχνευτικές εξετάσεις (screening) στη φροντίδα του παιδιού Μάιος 2007 Τ. Παναγιωτόπουλος Τομέας υγείας του παιδιού Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας «Όλα τα προγράμματα screening προκαλούν βλάβη, ορισμένα

Διαβάστε περισσότερα

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ.

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Σημαντικό παιδιατρικό πρόβλημα Συχνότητα Έως τα 2 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Οδηγίες ISUOG: επεμβατικές διαδικασίες για προγεννητική διάγνωση

Κατευθυντήριες Οδηγίες ISUOG: επεμβατικές διαδικασίες για προγεννητική διάγνωση Κατευθυντήριες Οδηγίες ISUOG: επεμβατικές διαδικασίες για προγεννητική διάγνωση Translation by Carolina Anabousi, Trainee in Obstetrics and Gynecology, 2 nd Dept of OB, Aristotle University of Thessaloniki

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση και προσυμπτωματικός έλεγχος

Διάγνωση και προσυμπτωματικός έλεγχος Διάγνωση και προσυμπτωματικός έλεγχος Χρήστος Α. Βενέτης MD, MSc Μαιευτήρας- Γυναικολόγος Υποψήφιος Διδάκτωρ Α.Π.Θ. Μονάδα Ανθρώπινης Αναπαραγωγής Α Μαιευτική- Γυναικολογική Κλινική Ιατρική Σχολή, Α.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας»

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Εργαστήριο Κυτταρογενετικής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» «β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Ζαχάκη Σοφία - Ουρανία Βιολόγος, MSc, PhD β μεσογειακή αναιμία Η θαλασσαιμία ή νόσος

Διαβάστε περισσότερα

Προγεννητικός έλεγχος στις πολύδυμες κυήσεις. Η συμβολή των υπέρηχων

Προγεννητικός έλεγχος στις πολύδυμες κυήσεις. Η συμβολή των υπέρηχων ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜ.1, ΤΕΥΧ.3, ΣΕΛ. 159-170, 2004 Βασίλειος Σοφ. Τσάπανος Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Πατρών Προγεννητικός έλεγχος στις πολύδυμες κυήσεις. Η συμβολή των υπέρηχων Αλληλογραφία:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας Α. Βανταράκης Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

Η διαδικασία επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους με σκοπό την ενημέρωσή τους: α) σε θέματα διάγνωσης, πρόγνωσης και αντιμετώπισης της νόσου β) στον

Η διαδικασία επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους με σκοπό την ενημέρωσή τους: α) σε θέματα διάγνωσης, πρόγνωσης και αντιμετώπισης της νόσου β) στον Η διαδικασία επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους με σκοπό την ενημέρωσή τους: α) σε θέματα διάγνωσης, πρόγνωσης και αντιμετώπισης της νόσου β) στον τρόπο κληρονομικής μεταβίβασης της νόσου και της πιθανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρογενετική Ι Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας

Κυτταρογενετική Ι Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας Κυτταρογενετική Ι 22.03.2019 Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας Κυτταρογενετική Η μελέτη της δομής των χρωμοσωμάτων και της κληρονόμησης τους Αντικείμενο: Χρωμοσωμικές ανωμαλίες- δομή

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις

Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ 1. Τι ονομάζονται μεταλλάξεις και ποια τα κυριότερα είδη τους; 2. Ποιες οι διαφορές μεταξύ γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων; 3. Οι μεταλλάξεις στα σωματικά

Διαβάστε περισσότερα

Kαθορισμός στρατηγικής του μη επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες

Kαθορισμός στρατηγικής του μη επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες Kαθορισμός στρατηγικής του μη επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες Παναγιώτης Ν. Ξηρομερίτης¹, Βασίλειος Σ. Τσάπανος² 1 Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Καθολικού Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Έκβαση κυήσεων μετά από αμνιοπαρακέντηση με σκουρόχρωμο αμνιακό υγρό

Έκβαση κυήσεων μετά από αμνιοπαρακέντηση με σκουρόχρωμο αμνιακό υγρό ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜ.2, ΤΕΥΧ.1, ΣΕΛ. 29-34, 2005 Α. Αθανασιάδης 1,2, Α. Αποστολίδης 1, Κ. Πανταζής 1, Ζ. Φωκά 3, Ε. Γκατζούλη 3, Ι.Ν. Μπόντης 1. 1 Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ 17-10-2013 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1:6000 περιπτώσεις κακοήθειας κατά την κύηση / έτος στις ΗΠΑ 1:1000 κυήσεις Λέμφωμα 4 ο σε

Διαβάστε περισσότερα

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58 Από: K-Life (Καθημερινή) Τα γενετικά νοσήματα είναι ιδιαίτερα σπάνιες ασθένειες που οφείλονται σε μεταλλάξεις γονιδίων. Τα παιδιά που πάσχουν από αυτά χρειάζονται φροντίδα, ψυχολογική στήριξη αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ Μοντέλα πρόγνωσης του Σακχαρώδη Διαβήτη Ηλιάδης Φώτης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ IDF Diabetes Atlas 5th Edition 2012 Update 3.8 million men and women worldwide

Διαβάστε περισσότερα

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Ν. Τσιγαρίδας, Α. Ράμμος, Β. Μελαδίνης, Κ. Σταμάτης, Β. Τελάκη, Κ.Σιόγκας Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Χατζηκώστα, Καρδιολογική Κλινική, Ιωάννινα

Διαβάστε περισσότερα

So much time, so little to say

So much time, so little to say So much time, so little to say > 6 εκ ασθενείς επισκέπτονται τα ΤΕΠ στις ΗΠΑ για ΘΠ ~ 5% του συνόλου των περιστατικών στα ΤΕΠ Δυνητικά απειλητικές για τη ζωή καρδιαγγειακές αιτίες ΘΠ Οξέα στεφανιαία σύνδρομα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Σωτηρία Μαστρογιάννη Παιδίατρος Παιδονευρολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ Νευρολογικό Τµήµα Νοσοκοµείο Παίδων Αθηνών «Παν. & Αγλαΐας Κυριακού» "Rare diseases are rare, but rare disease

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα. Τι είναι τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα ΦΥΛΑΞΗ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

Τι είναι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα. Τι είναι τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα ΦΥΛΑΞΗ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΦΥΛΑΞΗ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΜΦΑΛΙΟΥ ΛΩΡΟΥ ΦΥΛΑΞΗ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1 Τι είναι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα Τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα αποτελούν την πηγή δημιουργίας

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Στη διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης (IVF) μεταφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο Μαργαρίτα Μάου Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τραχειοοισοφαγικό συρίγγιο σε παιδιά: Η προσέγγιση του ακτινολόγου

Τραχειοοισοφαγικό συρίγγιο σε παιδιά: Η προσέγγιση του ακτινολόγου Τραχειοοισοφαγικό συρίγγιο σε παιδιά: Η προσέγγιση του ακτινολόγου Παστρωμά Αγγελική, Κελέσης Χρήστος, Σιδέρη Ναταλί, Μπιζίμη Βασιλική, Παπαϊωάννου Ασημίνα, Αλεξοπούλου Ευθυμία. B Εργαστήριο Ακτινολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων

Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων Κύπρος Η. Νικολαϊδης Aθηνά Π. Σούκα, Χαρά Σκέντου Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων Fetal Medicine Foundation, London 2004 Αφιερωμένο στον Ηρόδοτο και στη Δέσποινα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Παχυσαρκία και νεφρική νόσος ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Κριτήρια* Η διαπίστωση για 3 μήνες: Νεφρικής βλάβης GFR < 60 ml/min/1.73m2 με ή χωρίς νεφρική

Διαβάστε περισσότερα

Γενετικό γλωσσάριο. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες. Μεταφρασµένο από την Κατερίνα Πουγούνια και την Μαρία Τζέτη.

Γενετικό γλωσσάριο. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες. Μεταφρασµένο από την Κατερίνα Πουγούνια και την Μαρία Τζέτη. 12 Γενετικό γλωσσάριο Μεταφρασµένο από την Κατερίνα Πουγούνια και την Μαρία Τζέτη. Ιανουάριος 2009 Τροποποιηµένο από το γλωσσάριο που αρχικά δηµιουργήθηκε από το Πάρκο Γενετικής Γνώσης London IDEAS (London

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΤΥΦΟΕΙΔΗ ΠΥΡΕΤΟΥ/ΠΑΡΑΤΥΦΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΑΞΙΔΙ ΣΕ ΕΝΔΗΜΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ, ΕΛΛΑΔΑ, 2004-2013

ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΤΥΦΟΕΙΔΗ ΠΥΡΕΤΟΥ/ΠΑΡΑΤΥΦΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΑΞΙΔΙ ΣΕ ΕΝΔΗΜΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ, ΕΛΛΑΔΑ, 2004-2013 ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΤΥΦΟΕΙΔΗ ΠΥΡΕΤΟΥ/ΠΑΡΑΤΥΦΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΑΞΙΔΙ ΣΕ ΕΝΔΗΜΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ, ΕΛΛΑΔΑ, 2004-2013 Κ. Μέλλου, Θ. Σιδερόγλου, Μ. Ποταμίτη-Κόμη, Θ. Γεωργακοπούλου, Χ. Χατζηχριστοδούλου Γραφείο Τροφιμογενών

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης.

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης. ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1o 1. δ 2. β 3. β 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2o 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Διαστρωμάτωση κινδύνου σε ασθενείς με σύνδρομο Brugada. Π Φλεβάρη, Διευθύντρια ΕΣΥ Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο Αττικόν

Διαστρωμάτωση κινδύνου σε ασθενείς με σύνδρομο Brugada. Π Φλεβάρη, Διευθύντρια ΕΣΥ Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο Αττικόν Διαστρωμάτωση κινδύνου σε ασθενείς με σύνδρομο Brugada Π Φλεβάρη, Διευθύντρια ΕΣΥ Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο Αττικόν Priori S et al, Eur Heart J 2015 Priori S et al, Circulation

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Περιφερική αγγειοπάθεια και σακχαρώδης διαβήτης Μια από τις κύριες

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

2. Λήψη αίματος από τα ομφαλικά αγγεία

2. Λήψη αίματος από τα ομφαλικά αγγεία Xατζησεβαστού Λουκίδου Χαρίκλεια 3 κό αποτύπωμα και γνωρίζοντας την επίδραση του αποτυπώματος στη μονογονεϊκή δισωμία (uniparental disomy UPD) από αυτά τα χρωμοσώματα, οδηγηθήκαμε στην γνώση ότι μια Robertsonian

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ. Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ Σύνδρομο μακρού QT Το συγγενές σύνδρομο μακρού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Κάθε χρόνο περίπου 200.000 νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται με Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής. Είναι γνωστό επίσης, ότι η ρήξη του Ανευρύσματος Κοιλιακής Αορτής οδηγεί σε ποσοστό τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς

Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς Πια είναι η καλύτερη μέθοδος θεραπείας; Κιρσοί είναι το αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Definitions of preterm live births by completed weeks of gestation Tucker, J. et al. BMJ 2004;329:

Definitions of preterm live births by completed weeks of gestation Tucker, J. et al. BMJ 2004;329: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΑΤΡΩΝ ΜΑΙΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ Γ ΔΥΠΕ «ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ» ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΤΖΑΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 22 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2006 1 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΩΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ) είναι ένα γενετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση,

Διαβάστε περισσότερα

Αιμορραγίες κατά την εγκσμοσύνη. Σωηήξεο Ν. Μήηξνπ

Αιμορραγίες κατά την εγκσμοσύνη. Σωηήξεο Ν. Μήηξνπ Αιμορραγίες κατά την εγκσμοσύνη Σωηήξεο Ν. Μήηξνπ 12/11/2012 127.000 θάνατοι κατά την κύηση και τον τοκετό λόγω αιμορραγίας παγκοσμίως Η αιμορραγία αποτελεί μία από τις κυριότερε ς αιτίες άμεσου θανάτου

Διαβάστε περισσότερα

Ασφάλεια στις ιατρικές πράξεις: Ακριβή πολυτέλεια ή προσιτή αναγκαιότητα; Δρ. Φιλήμων Τυλλιανάκης Διευθυντής Marketing ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ Α.Ε.

Ασφάλεια στις ιατρικές πράξεις: Ακριβή πολυτέλεια ή προσιτή αναγκαιότητα; Δρ. Φιλήμων Τυλλιανάκης Διευθυντής Marketing ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ Α.Ε. Ασφάλεια στις ιατρικές πράξεις: Ακριβή πολυτέλεια ή προσιτή αναγκαιότητα; Δρ. Φιλήμων Τυλλιανάκης Διευθυντής Marketing ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ Α.Ε. Μικρά γεγονότα της καθημερινότητάς μας, μπορεί να προκαλέσουν

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμένος τοκετός στο σπίτι

Προγραμματισμένος τοκετός στο σπίτι Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 18 Μάιος 2014 Εισαγωγή Στην Ελλάδα ακόμη δεν υπάρχουν επίσημα επιδημιολογικά δεδομένα και υπολογίζεται ότι στις Η.Π.Α οι τοκετοί στο σπίτι αποτελούν περίπου το 0,5% των γεννήσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Dr Α. Μεντής, Ιατρός Βιοπαθολόγος, Κλινικός Μικροβιολόγος ιευθυντής ιαγνωστικού Τμήματος ιευθυντής Εργαστηρίου Ιατρικής Μικροβιολογίας ιευθυντής Εθνικού Εργαστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρική Γενετική (Medical Genetics) Γενετική Ανθρώπου

Ιατρική Γενετική (Medical Genetics) Γενετική Ανθρώπου Ιατρική Γενετική (Medical Genetics) Γενετική Ανθρώπου Εφαρμογή των αρχών της γενετικής στην ιατρική πρακτική Γενετικά νοσήματα (ΑΥ/ΑΕ/Φ-σ) Μελέτη του τρόπου κληρονόμισης νοσήματος σε οικογένεια Χαρτογράφηση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση): πότε μας ανησυχεί. Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος-Εντατικολόγος Παιδονεφρολόγος Επιμελητής Α

Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση): πότε μας ανησυχεί. Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος-Εντατικολόγος Παιδονεφρολόγος Επιμελητής Α Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση): πότε μας ανησυχεί Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος-Εντατικολόγος Παιδονεφρολόγος Επιμελητής Α Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση) Υπερηχογραφική διάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογία 3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ. Ροβίθης Μ. 2006

Επιδημιολογία 3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ. Ροβίθης Μ. 2006 Επιδημιολογία 3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ Ροβίθης Μ. 2006 1 Τα στάδια της επιδημιολογικής έρευνας ταξινομούνται με μια λογική σειρά στην οποία κάθε φάση εξαρτάται από την προηγούμενη. Μια εκτεταμένη λίστα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας

Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας Τί είναι η λαπαροσκόπηση; Λαπαροσκόπηση είναι μια χειρουργική μέθοδος η οποία μέσω μιάς μικρής «τρύπας» στην κοιλιά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ Η μεταμόσχευση αίματος από ομφάλιο λώρο και πλακούντα σε ασθενείς με Λευχαιμία και άλλες παθήσεις είναι μια νέα μέθοδος θεραπείας που άρχισε

Διαβάστε περισσότερα

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Πώς γίνεται η υστεροσκόπηση Η υστεροσκόπηση είναι μια εξέταση με την οποία διερευνάται το εσωτερικό της μήτρας. Γίνεται με τη βοήθεια του

Διαβάστε περισσότερα

Αιμοσφαιρίνες. Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 s. Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων

Αιμοσφαιρίνες. Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 s. Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων A. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Αιμοσφαιρίνες Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 S HbS s α 2 β 2 Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ Αλλαγή σε αζωτούχες

Διαβάστε περισσότερα