Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 11 Νοεμβρίου Ελληνική Οικονομία

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2016 Ελληνική Οικονομία Η επιστροφή της ελληνικής οικονομίας σε θετικό ρυθμό αναπτύξεως, κατά το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αποτελεί την πιθανότερη εξέλιξη με βάση τις τελευταίες διαθέσιμες ανακοινώσεις των πρόδρομων δεικτών οικονομικής δραστηριότητας και των δεικτών οικονομικού κλίματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, ο ρυθμός μεταβολής για το δεύτερο εξάμηνο του έτους αναμένεται να κυμανθεί στο εύρος [+0,2%,+0,5%] ενώ για το 2016 συνολικά αναμένεται να διαμορφωθεί σε αρνητικό έδαφος μεταξύ -0,4% και -0,2%. Η περαιτέρω βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών και του οικονομικού κλίματος στους επόμενους μήνες θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα ολοκληρώσεως της δεύτερης αξιολογήσεως και την ενεργοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελαφρύνσεως του δημοσίου χρέους. Ορισμένες επιδράσεις είναι ήδη ορατές: (α) η εκταμίευση της τελευταίας δόσεως που συνδεόταν με την πρώτη αξιολόγηση αναμένεται να οδηγήσει σε ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας ως αποτέλεσμα της σταδιακής αποκλιμάκωσης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ελληνικού Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα. (β) η αρχική αντίδραση της αγοράς κρατικών ομολόγων στην ανακοίνωση του νέου κυβερνητικού σχήματος (όπως αποτυπώθηκε στη μείωση των αποδόσεων των δεκαετών ελληνικών ομολόγων κατά -8,5% το πρώτο τετραήμερο). Η αντίδραση αυτή προεξόφλησε την προσδοκία αναπροσανατολισμού του στρατηγικού σχεδιασμού προς μία επιτάχυνση της διαδικασίας ολοκληρώσεως της δεύτερης αξιολογήσεως. Η τελευταία αποτελεί προϋπόθεση για την ενεργοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελαφρύνσεως του δημοσίου χρέους και εφόσον συνοδευθεί με εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων δύναται να διαμορφώσει τις συνθήκες για συμπερίληψη των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλαρώσεως. 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5-0,5-1,0-1,5-2,0 Γράφημα 1. Συμβολή στην μεταβολή του ΑΕΠ των επιμέρους συνιστωσών, Φθινοπωρινές Προβλέψεις Ε.Επιτροπής 1,2 0,3-1,0-0,1 0,9-0,1-1,0 0,5-0,3-0,1-0,3 0,1 1,7 1,0 1,1-0, e 2017f 2018f Καθαρές Εξαγωγές Δημόσια Κατανάλωση ΑΕΠ, % ετήσια μεταβολή 0,1 1,9 Επενδύσεις (και αποθέματα) Ιδιωτική Κατανάλωση Εν. Πληθωρισμός Παράλληλα, η συνέχιση της πτωτικής πορείας της ανεργίας καθ όλη τη διάρκεια της υφεσιακής διαταραχής (γ τρίμηνο 2015 β τρίμηνο 2016) άμβλυνε τις αρνητικές επιπτώσεις των αυξημένων φορολογικών επιβαρύνσεων επί της ιδιωτικής καταναλώσεως, παρά το γεγονός ότι το μερίδιο της μερικής και προσωρινής απασχολήσεως στις νέες συμβάσεις εργασίας είναι ιδιαίτερα αυξημένο. Οι ανωτέρω εξελίξεις στην αγορά εργασίας αναμένεται να συνεχισθούν το 2017, ενισχύοντας την ιδιωτική κατανάλωση, η οποία εκτιμάται ότι θα καταγράψει θετικούς ρυθμούς μεταβολής. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ανακοινώθηκαν αυτήν την εβδομάδα, η συνολική απασχόληση αναμένεται να αυξάνεται κατά 2,3% περίπου ετησίως την επόμενη διετία ενώ η ανεργία θα μειωθεί σωρευτικά στην ίδια χρονική περίοδο κατά 3,2 εκατοστιαίες μονάδες. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα συμβάλει θετικά στο ΑΕΠ κατά περίπου 1,0 εκατοστιαία μονάδα το 2017 και το Η αύξηση αυτή, ωστόσο, δεν είναι επαρκής προκειμένου να οδηγήσει σε υψηλό ρυθμό αναπτύξεως της οικονομίας το 2017 και το Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,7% το 2017 και 3,1% το Συνεπώς, απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθούν οι ανωτέρω θετικοί ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ, που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι η τόνωση των επενδύσεων. Αύξηση των επενδύσεων άνω του 12% ετησίως στη διετία είναι εφικτή, εφόσον υλοποιηθεί το σενάριο που προαναφέρθηκε, δηλαδή η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και εδραίωσης του κλίματος εμπιστοσύνης. Δεδομένου ότι οι δημόσιες επενδύσεις προβλέπεται να παραμείνουν περιορισμένες, περί το 4% του ΑΕΠ ετησίως στην διετία , η αύξηση των επενδύσεων αναμένεται να προέλθει κυρίως από 55,0 45,0 35,0 25,0 15,0 5,0-5,0-15,0 Γράφημα 2. Εξέλιξη Επενδύσεων- Αποσβέσεων (σε δισ., σταθερές τιμές 2010) ε 2017π 2018π Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου (Ακαθάριστες Επενδύσεις) Αποσβέσεις Παγίου Κεφαλαίου Καθαρός Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου (Καθαρές Επενδύσεις) Πηγή: AMECO, προβλέψεις Alpha Bank

2 επενδύσεις σε εξοπλισμό (2017: 15,8%, 2018: 15,2%), αλλά και των επενδύσεων σε κατασκευές, εξαιρουμένων των κατοικιών. Η αύξηση της επενδυτικής δαπάνης στη διετία θα μπορούσε να διακόψει την πορεία αποεπένδυσης της ελληνικής οικονομίας η οποία ξεκίνησε το 2011 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στο σημείο αυτό αξίζει να ανοίξουμε μία παρένθεση. Η αγορά ή κατασκευή νέων κεφαλαιουχικών αγαθών που πραγματοποιείται κάθε χρόνο αποτελεί την ακαθάριστη επένδυση στη χώρα. Παράλληλα όμως, το απόθεμα κεφαλαίου απαξιώνεται. Η απομείωση αυτή καταγράφεται ως απόσβεση παγίου κεφαλαίου. Η αύξηση ή η μείωση του αποθέματος κεφαλαίου στην οικονομία, εντός του έτους, εξαρτάται από το κατά πόσο η ακαθάριστη επένδυση στη χώρα είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από τις αποσβέσεις. Στην Ελλάδα, το ύψος των αποσβέσεων στην περίοδο υπερβαίνει τις ακαθάριστες επενδύσεις, με αποτέλεσμα ο καθαρός σχηματισμός παγίου κεφαλαίου να καταστεί αρνητικό μέγεθος (Γράφημα 2). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, όμως, στην περίπτωση επικράτησης του βασικού σεναρίου που περιγράψαμε ανωτέρω, η αύξηση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου κατά 14,2% κατά μέσο όρο στην επόμενη διετία μπορεί να επαναφέρει την καθαρή επένδυση σε θετικό έδαφος από το Συγκεκριμένα, η επίδοση αυτή σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη πορεία των αποσβέσεων εκτιμάται ότι θα έχει ως αποτέλεσμα μία σωρευτική μεταβολή του αποθέματος κεφαλαίου της χώρας κατά 7,9 δισ. στη διετία Λαμβάνοντας υπόψη ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μεταβολής αναμένεται να αφορά επενδύσεις μηχανολογικού εξοπλισμού και κατασκευών πλην κατοικιών, η μέση οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου θα ανέλθει σημαντικά καθιστώντας βιώσιμη σε μακροχρόνιο ορίζοντα τη νέα αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας. Η Βιομηχανική Παραγωγή: Ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανίας μειώθηκε οριακά κατά 0,1%, σε ετήσια βάση, τον Σεπτέμβριο 2016, έναντι μεγαλύτερης ανόδου κατά 3,0% τον Σεπτέμβριο του Σε επίπεδο εννεάμηνου, ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανίας αυξήθηκε κατά 1,8%, έναντι μικρότερης αύξησης κατά 0,6% στην αντίστοιχη περίοδο του 2015, καθώς η πτώση της εξορυκτικής δραστηριότητας (-37,8%) υπερκαλύφθηκε από την αύξηση της δραστηριότητας της μεταποιητικής βιομηχανίας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Μεταποιητική Παραγωγή και Δείκτης Εμπιστοσύνης στη Βιομηχανία % ετήσια μεταβολή κινητός μέσος 6μηνου Δείκτης Εμπιστοσύνης στη Βιομηχανία 10% -10% -15% -20% Συγκεκριμένα, η μεταποιητική παραγωγή, αυξήθηκε κατά 2,2%, σε ετήσια βάση, τον Σεπτέμβριο 2016, έναντι οριακά μεγαλύτερης αύξησης 2,7% στον αντίστοιχο μήνα του 2015, ενώ σε όρους εννεάμηνου 2016 αυξήθηκε σημαντικά κατά 4,5%, έναντι αύξησης κατά 1,6% στην αντίστοιχη περίοδο του Από τους 24 κλάδους της μεταποίησης οι 17 σημείωσαν άνοδο στο εννεάμηνο του τρέχοντος έτους, από 14 στο εννεάμηνο του Βασικοί κλάδοι της ελληνικής μεταποιητικής βιομηχανίας υπερέβησαν τις 100 μονάδες βάσης όπως: Η βιομηχανία βασικών μετάλλων (112,1), η χημική βιομηχανία (104,8), η βιομηχανία πετρελαίου (127,3), η βιομηχανία φαρμάκων (108,1) και η καπνοβιομηχανία (12), ενώ άνω των 90 μονάδων βρίσκεται η βιομηχανία τροφίμων (97,8), η ποτοποιία (95,3), η χαρτοβιομηχανία (98,5), η βιομηχανία πλαστικών (91,3) και η παραγωγή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού (94,2), και η παραγωγή ηλεκτρονικών υπολογιστών (95,1). Από πλευράς των κύριων βιομηχανικών ομάδων, παρατηρείται η άνοδος στο εννεάμηνο 2016, της παραγωγής μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών (+2,5%), ενδιαμέσων αγαθών (+4,9%) και των κεφαλαιουχικών αγαθών (+1,1%). Ευοίωνη είναι η προοπτική της βιομηχανικής παραγωγής ως το τέλος του έτους, καθώς σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, το θετικό ισοζύγιο των εκτιμήσεων για την παραγωγή στο προσεχές τρίμηνο διευρύνθηκε τον Οκτώβριο στις 17,7 μονάδες από στις 14,6 μονάδες τον Σεπτέμβριο, έναντι -1,3 τον Οκτώβριο του Θετικά διαμορφώθηκε και το ισοζύγιο των προσδοκιών για τις πωλήσεις (Οκτώβριος 16: +18,1, Σεπτέμβριος 16: +17,4, Οκτώβριος 15: +1,2), ενώ περιορίσθηκε σημαντικά για τις εξαγωγές (Οκτώβριος 16: +15,7, Σεπτέμβριος 16: +30,4, Οκτώβριος 15: +11,7). Διεθνές Εμπόριο Αγαθών: Ανάκαμψη και αντιστροφή των καθοδικών τάσεων καταγράφεται στο εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδος τον Σεπτέμβριο του 2016, μετά από την πτώση της εξαγωγικής δραστηριότητας, που σημειώθηκε στο πρώτο 5% 0% -5% 2

3 εξάμηνο του Φαίνεται ότι η χαλάρωση των κεφαλαιακών περιορισμών λειτούργησε θετικά στην ενίσχυση της ρευστότητας των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων. Ειδικότερα σημειώνεται ότι, α. Οι Εξαγωγές χωρίς καύσιμα Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο 12-μηνος ρυθμός μεταβολής των εξαγωγών (εκτός καυσίμων) αυξήθηκε κατά 12% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο του 2016, έναντι μικρότερης αύξησης 2,7% τον προηγούμενο μήνα. Ωστόσο, η σημαντική αύξηση των εξαγωγών του Σεπτεμβρίου είναι εν πολλοίς αποτέλεσμα βάσεως καθώς οι αντίστοιχες εξαγωγές του Σεπτεμβρίου 2015 σημείωσαν μικρή αύξηση τα κατά 1,9%. Σε όρους εννεαμήνου του 2016, οι εξαγωγές χωρίς τα καύσιμα αυξήθηκαν κατά 1,0%, έναντι σημαντικής αύξησης κατά 11,5% στην αντίστοιχη περίοδο του β. Οι Εξαγωγές με καύσιμα Το σύνολο των εξαγωγών σημείωσε σημαντική άνοδο 16,6% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο του Ωστόσο, στο εννεάμηνο του 2016 συνεχίζουν οι εξαγωγές να καταγράφουν πτώση κατά 3,7%, εξαιτίας της αρνητικής πορείας τους προηγούμενους μήνες. Σημειώνεται ότι στο εννεάμηνο του 2015 οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 3,8%. 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% Διάρθρωση Εξαγωγών εκτός Καυσίμων, Μηχα νήματα 14% Βιομ. Είδη 32% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 9,5% 10,7% Τρόφιμα Ποτά /Καπνός Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Ιανουάριος- Σεπτέμβριος 2016 Λοιπά 3% -8,1% -15,0% -9,6% Τρόφιμα 23% Ποτά /Καπνός 4% Πρώτες Ύλες 5% Ελαια 4% Χημικά 15% Εξαγωγές Αγαθών, Ιανουάριος- Σεπτέμβριος 2016 % ετήσιες μεταβολές -0,5% -2,2% Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά Βιομ. Ύλες Είδη 6,1% Μηχα νήματα -16,0% Λοιπά Αναφορικά με τις εξαγωγές ανά κλάδο στο εννεάμηνο του 2016 σύμφωνα με την μονοψήφια ανάλυση του εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ, ουσιαστικά τρείς από τις εννέα κύριες κατηγορίες αγαθών κινήθηκαν ανοδικά. Οι εξαγωγές πετρελαιοειδών μειώθηκαν κατά 15,0%, και ακολούθησαν οι κλάδοι των πρώτων υλών και των ελαίων που υπέστησαν μείωση κατά 8,1% και 9,6% αντίστοιχα. Επίσης, πτωτικά κινήθηκαν και οι εξαγωγές των βιομηχανικών ειδών (-2,2%) και των χημικών προϊόντων (-0,5%). Απεναντίας, οι κλάδοι που αύξησαν τις εξαγωγές σε σχέση με πέρυσι, ήσαν των τροφίμων (+9,5%), των ποτών-καπνού (+10,7%) και των μηχανημάτων (+6,1%). 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% 4,8% 15,4% -5,8% -25,5% -7,4% 1,7% -40% Τρόφιμα Ποτά Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά /Καπνός Ύλες Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Εισαγωγές Αγαθών, Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2016 % ετήσια μεταβολή γ. Οι Εισαγωγές χωρίς καύσιμα 10,4% Βιομ. Είδη 23,6% -31,8% Μηχα Λοιπά νήματα Οι εισαγωγές χωρίς τα καύσιμα αυξήθηκαν σημαντικά κατά 9,8% στο εννεάμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 2,1% στην αντίστοιχη περίοδο του Ειδικότερα, η αύξηση αυτή των εισαγωγών στο εννεάμηνο οφείλεται στην άνοδο των πληρωμών για εισαγωγές ποτών και προϊόντων καπνού (+15,4%), μηχανημάτων (+23,6%) και των «λοιπών ειδών» (+31,8%). Αντίθετα, μειώθηκαν οι εισαγωγές καυσίμων κατά 25,5% και ακλούθησαν οι εισαγωγές ελαίων (-7,4%) και «λοιπών ειδών» (-31,8%). Από την ανάλυση των εισαγωγών προκύπτει ότι τα μηχανήματα, τα βιομηχανικά είδη, και τα χημικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα των ελληνικών εισαγωγών εκτός καυσίμων (28,1%, 30,5% και 20,2% αντίστοιχα). Ακολουθεί σε σημασία η συμμετοχή των τροφίμων και ποτών στο εισαγωγικό μας εμπόριο (17,2%). Μηχα νήματα 28% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Διάρθρωση Εισαγωγών εκτός Καυσίμων, Ιανουάριος- Σεπτέμβριος 2016 Βιομ. Είδη 31% Τρόφιμα 15% Ποτά /Καπνός 2% Πρώτες Ύλες 3% Ελαια 1% Χημικά 20% 3

4 δ. Οι Εισαγωγές με καύσιμα Οι συνολικές ελληνικές εισαγωγές σημείωσαν οριακή άνοδο κατά 0,5% στο εννεάμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 11,6% στην αντίστοιχη περίοδο του Σημειώνεται ότι οι εισαγωγές καυσίμων, που περιλαμβάνουν κυρίως το αργό πετρέλαιο, σημείωσαν στο εννεάμηνο του 2016 πτώση κατά 26,6%. ε. Το Εμπορικό Ισοζύγιο Η οριακή αύξηση των συνολικών εισαγωγών στο πρώτο εννεάμηνο του 2016 σε συνάρτηση με την πτώση των αντίστοιχων εξαγωγών (-3,7%), διεύρυναν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών κατά 7,1%, έναντι σημαντικής μείωσης κατά 21,4% που επετεύχθη στην αντίστοιχη περίοδο του Παράλληλα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου χωρίς τα καύσιμα διογκώθηκε σημαντικά κατά 21,7% στο εννεάμηνο του 2016, έναντι ελάττωσης κατά 15,8% στην αντίστοιχη περίοδο του Τέλος, το έλλειμμα του ισοζυγίου των καυσίμων μειώθηκε στο εννεάμηνο του 2016 σε 1,209 δισ. έναντι 2,537 δισ. στο εννεάμηνο του 2015 (μείωση κατά 52,3% σε 12μηνη βάση). Πωλήσεις νέων Επιβατικών Αυτοκινήτων: Συνεχίσθηκε με έντονο ρυθμό η αύξηση των ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων και τον Οκτώβριο Ειδικότερα οι νέες εγγραφές ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 22,8%, σε ετήσια βάση, τον Οκτώβριο από 6,1% τον Σεπτέμβριο Σε όρους δεκάμηνου, τα αυτοκίνητα που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά αυξήθηκαν κατά 13,6%, έναντι αύξησης κατά 14,1% στην αντίστοιχη περίοδο του Από την ανάλυση των επιμέρους στοιχείων προκύπτει ότι η αγορά των μεταχειρισμένων επιβατηγών αυτοκινήτων εμφανίζει υψηλότερο ρυθμό αύξησης που ανέρχεται στο δεκάμηνο στο 31,3%, αν και σε απόλυτα μεγέθη το μέγεθος της αγοράς αυτής έναντι των καινούργιων είναι συγκριτικά μικρότερο, ήτοι 23,7 χιλιάδες μεταχειρισμένα οχήματα, έναντι 68,1 χιλιάδες καινούρια. 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% Σεπ-11 Σεπ-12 Σεπ-13 Σεπ-14 Σεπ-15 Σεπ-16 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Πωλήσεις νέων ΙΧ Αυτοκινήτων (% ετήσια μεταβολή) 6 month mov.avg. Επίσης, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ οι προβλέψεις των επιχειρηματιών κινήθηκαν ανοδικά τον Οκτώβριο στις 92,9 μονάδες από 87,9 μονάδες τον Σεπτέμβριο. Επιπλέον αυξάνονται, οι θετικές εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις (Οκτώβριος 16: +11, Σεπτέμβριος 16: +8) και τις πωλήσεις της επόμενης περιόδου (Οκτώβριος 16: +4). Το ισοζύγιο των παραγγελιών προς προμηθευτές κινήθηκε έντονα ανοδικά στο +7 τον Οκτώβριο 16 από -10 τον Σεπτέμβριο 16, ενώ και το ισοζύγιο των προβλέψεων για την απασχόληση στον κλάδο αμβλύνθηκε στις -16 μονάδες από -23. Σχετικά με τις πωλήσεις καινούργιων επιβατηγών αυτοκινήτων ανά εμπορικό σήμα το δεκάμηνο 2016, το μεγαλύτερο μερίδιο κατέχει η Toyota (12,2%) και ακολουθεί η Nissan (1%). Από τις ευρωπαϊκές εταιρείες τα μεγαλύτερα μερίδια στις πωλήσεις κατέχουν οι Opel (8,6%), Volkswagen (8,3%), και Peugeot (7,6%). Εκ των λοιπών σημάτων επισημαίνονται οι σημαντικές πωλήσεις πολυτελών αυτοκινήτων με μερίδιο στις πωλήσεις περί το 14,8% (Mercedes: 4,9%, Audi: 3,4%, BMW: 4,8%, Volvo: 1,7%). Μερίδιο στις Πωλήσεις Καινούργιων Επιβατηγών Αυτοκινήτων ανά Εμπορικό Σήμα, Ιανουάριος- Οκτώβριος 2016 Citroen 4,6 Mercedes 4,9 BMW 4,8 Suzuki 5,5 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Λοιπά 27,3 Fiat 6,3 Toyota 12,2 Nissan 1 Opel 8,6 Volkswagen 8,3 Peugeot 7,6 Η πολιτική αβεβαιότητα, όπως πολλά γεγονότα μαρτυρούν θα αφήσει έντονο το στίγμα της στο 2016, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτή θα εκλείψει το Το διεθνές πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται άκρως ευμετάβλητο, καθώς το εκλογικό ημερολόγιο τόσο για το υπόλοιπο του έτους, όσο και για το στο οποίο συμπεριλαμβάνονται ορισμένες κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη - δεν αποκλείει τη δημιουργία πολιτικών αδιέξοδων, ικανών να αναστατώσουν τις χρηματαγορές και να επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη. Η διεθνής επενδυτική κοινότητα έξι μήνες μετά το δημοψήφισμα απομάκρυνσης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το αποκαλούμενο και ως Brexit, καλείται να διαχειρισθεί την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Ενδεχομένως, κάποιος θα μπορούσε να του προσδώσει την ονομασία USexit, καθώς ο τρόπος αντίδρασης των 4

5 αγορών είχε κάποια κοινά σημεία με εκείνα που καταγράφηκαν την επομένη του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο οπωσδήποτε όμως δεν πρόκειται για ένα παρόμοιο γεγονός. Οι αγορές αν και απογοητεύθηκαν από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ με συνέπεια να εμφανισθούν σημαντικές ρευστοποιήσεις στην πλειονότητα τους, στην συνέχεια άρχισαν να ισορροπούν. Ενδεικτικά, η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χρηματιστηριακών δεικτών ξεκίνησε με πτώση άνω του 2%, ωστόσο κατόπιν σημειώθηκε ανάκτηση τμήματος των απωλειών, με αποτέλεσμα στο μέσο της συνεδρίασης ο πανευρωπαϊκός δείκτης Εuro Stoxx 50 να σημειώσει υποχώρηση 1,4%, o DAX μείωση 1,1%, ο δείκτης CAC 40 κάμψη 1,2%, ενώ ο FTSE 100 στο Ηνωμένο Βασίλειο υποχώρησε μόλις κατά 0,4%. Αντιθέτως, μεγάλες ήσαν οι απώλειες στην Ασία, με τον δείκτη ΝΙΚΚΕΙ στην Ιαπωνία να κλείνει την ημέρα με πτώση 5,4% και τον δείκτη Hang Seng στο Χονγκ Κονγκ με μείωση κατά 2,2%. Το δολάριο εδέχθη τις πρώτες ώρες έντονες πιέσεις έναντι των βασικότερων νομισμάτων. Συγκεκριμένα, ο σταθμισμένος δείκτης Dollar Index-DXY, ο οποίος μετρά την αξία του δολαρίου έναντι των έξι σημαντικότερων νομισμάτων (ευρώ, γιεν, στερλίνα, δολάριο Καναδά, κορώνα Σουηδίας, φράγκο Ελβετίας), να καταγράψει μείωση κατά 2,1%. Το Μεξικανικό πέσο διαμορφώθηκε στο χαμηλότερο ιστορικά επίπεδο προς το δολάριο (1$= 20,7685 ΜΧΝ) σημειώνοντας ημερήσια πτώση 11,3% (η μεγαλύτερη ημερήσια υποχώρηση των 19 τελευταίων ετών), την οποία κατόρθωσε στην συνέχεια να την περιορίσει στο 8,27%. Σημειώνεται ότι το εθνικό νόμισμα του Μεξικού βρίσκεται υπό πίεση τους τελευταίους μήνες, εξαιτίας των δηλώσεων του νέου προέδρου των ΗΠΑ περί κατάργησης της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με το Μεξικό και της φορολόγησης των μεταναστευτικών εμβασμάτων των Μεξικανών που εργάζονται στις ΗΠΑ. Με τους χρηματιστηριακούς δείκτες να σημειώνουν απώλειες, οι επενδυτές στράφηκαν στα επονομαζόμενα ασφαλή επενδυτικά καταφύγια, όπως ο χρυσός, με αποτέλεσμα η τιμή του χρυσού άμεσης παράδοσης, να καταγράψει άνοδο μέχρι $61/ουγγιά. Ανοδικές τάσεις καταγράφηκαν επίσης και στην αγορά των εμπορευμάτων. Συγκεκριμένα, ο χαλκός σημείωσε άνοδο 2,9%, καθώς ο νέος πρόεδρος στις εξαγγελίες του είχε αναφερθεί σε έργα υποδομών. Η τιμή του πετρελαίου Brent υποχώρησε κάτω από τα $45 για πρώτη φορά από τον περασμένο Αύγουστο. Έχοντας σκιαγραφήσει την αντίδραση των αγορών την επομένη της προεδρικής εκλογής, διαπιστώνεται ότι οι επενδυτές έχουν αρχίσει να τιμολογούν την πιθανότητα ενίσχυσης της οικονομίας των ΗΠΑ μέσω ενός φιλόδοξου δημοσιονομικού προγράμματος, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται οι ενδοιασμοί και οι ανησυχίες για κάποιες άλλες πολιτικές εξαγγελίες του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Η αρχική αντίδραση των αγορών θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σε ένα ποσοστό υπερβολική, αφού στην παρούσα συγκυρία δεν μπορεί να αποτυπωθεί πλήρως ο αντίκτυπος των πολιτικών εξαγγελιών του νέου προέδρου. Οι επενδυτές θα προσπαθήσουν να κατανοήσουν τις συνέπειες της νέας πολιτικής που θα ενστερνιστεί ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, τόσο σε εξωτερικό επίπεδο (Μέση Ανατολή, Ιράν, Ρωσία, Ουκρανία, καθώς και σε θέματα όπως η ασφάλεια, το διεθνές εμπόριο, το μεταναστευτικό, η κλιματική αλλαγή), όπως και σε οικονομικό (νομισματική και δημοσιονομική πολιτική). Απαιτείται αρκετός χρόνος μέχρι οι νέες πολιτικές να διαμορφωθούν, να αξιολογηθούν και να διαπιστωθούν οι επιπτώσεις τους στην οικονομική ανάπτυξη. Εν τούτοις, η επικράτηση των Ρεπουμπλικάνων και στα δύο σώματα του Κογκρέσου θα εντείνει την νευρικότητα και τον προβληματισμό των επενδυτών σχετικά με την φορολογική πολιτική και το επιχειρηματικό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο θα ακολουθήσει ο νέος πρόεδρος. Μέχρι οι αγορές να αφομοιώσουν το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών, η διατήρηση των μέτρων στήριξης της οικονομίας των ΗΠΑ από τη Fed αποτελεί την ενδεδειγμένη συμπεριφορά. Ωστόσο, εάν ενταθεί η μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τυχόν υπάρξει επιδείνωση των οικονομικών δεικτών, τότε η Fed τον προσεχή Δεκέμβριο θα πρέπει να εξετάσει με προσοχή το κατά πόσο θα ευνοηθεί η οικονομία των ΗΠΑ από μια άνοδο των επιτοκίων. ΗΠΑ Ποσοστό ανεργίας Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 4,9% τον Οκτώβριο, από 5,0% τον Σεπτέμβριο. Σχετικά με τα εισοδήματα από εργασία, σε ετήσια βάση, οι μέσες ωριαίες αποδοχές αυξήθηκαν κατά 2,8% και οι μέσες εβδομαδιαίες αποδοχές κατά 2,5%, έναντι 1,5% τον Σεπτέμβριο. Τόσο το ποσοστό ανεργίας, όσο και η σημαντική αύξηση των μέσων ωριαίων αποδοχών, είναι ενδείξεις ότι η οικονομία βρίσκεται κοντά στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης, γεγονός που ενισχύει την πιθανότητα η Fed να προβεί σε αύξηση των βασικών επιτοκίων της κατά την επόμενη συνεδρίαση, στις Δεκεμβρίου. Επιπλέον, οι βελτιωμένες συνθήκες στην αγορά εργασίας έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση των εργαζομένων, αυξάνοντας το ποσοστό αυτών που παραιτούνται για μία καλύτερη θέση εργασίας και έχουν επαναφέρει τις καταναλωτικές προσδοκίες των νοικοκυριών στα προ κρίσης επίπεδα. Η μόνη αποθαρρυντική εξέλιξη στην αγορά εργασίας είναι το ποσοστό συμμετοχής 5

6 του εργατικού δυναμικού (participation rate), το οποίο παραμένει σε χαμηλό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι, από το 2014 έως τώρα, το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού κυμαίνεται περί το 62,9%, έναντι 66% το 2007 και Η μείωση αυτή είναι εν μέρει αποτέλεσμα της γήρανσης του πληθυσμού αλλά αντανακλά και το γεγονός ότι, πλέον, μεγάλος αριθμός ατόμων ούτε εργάζεται, ούτε αναζητά εργασία. Παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών Οι παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών αυξήθηκαν κατά 0,3% τον Σεπτέμβριο, σε μηνιαία βάση, μετά από αύξηση 0,4% τον Αύγουστο, ενώ, σε ετήσια βάση, κατεγράφη αύξηση ίση με 0,6% (εποχικά διορθωμένα στοιχεία). Οι παραγγελίες, αφαιρουμένων των μέσων μεταφοράς τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερη μεταβλητότητα, αυξήθηκαν κατά 0,6% τον Σεπτέμβριο και ήταν μειωμένες κατά 0,5%, σε ετήσια βάση. Η μείωση των παραγγελιών βιομηχανικών αγαθών αντανακλά την έντονη πτωτική τάση των ιδιωτικών επενδύσεων σε πάγια στοιχεία, και κυρίως σε μηχανολογικό εξοπλισμό, κατά τα τρία τελευταία τρίμηνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σε ετήσια βάση, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου έχουν μειωθεί κατά 0,2%, 0,9% και 1,1% το τέταρτο τρίμηνο του 2015, το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο του 2016, αντιστοίχως. Ιδιαίτερα καθοδική ήταν η πορεία του μηχανολογικού εξοπλισμού, κατά 2,6%, 9,5% και 2,9% το τέταρτο τρίμηνο του 2015, το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο του 2016, αντιστοίχως. Έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε σημαντικά, στα $36,4 δισ. τον Σεπτέμβριο, το χαμηλότερο επίπεδο ελλείμματος από τον Φεβρουάριο του 2015 (Αύγουστος: $40,5 δισ.). Η συρρίκνωση του ελλείμματος, κατά 9,9%, σε μηνιαία βάση, προήλθε από την αύξηση των εξαγωγών αλλά και από τη μείωση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Το χαμηλό επίπεδο του ελλείμματος εμπορικού ισοζυγίου δεν αναμένεται να διατηρηθεί δεδομένου ότι: α) του ενισχυμένου δολαρίου και της ασθενούς παγκόσμιας ζήτησης, τα οποία συμπιέζουν τις εξαγωγές, και β) της σταθερής αναπτυξιακής πορεία της εγχώριας οικονομίας, η οποία ενισχύει τις εισαγωγές. Σε ετήσια βάση, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε κατά 11,3% τον Σεπτέμβριο, ενώ στο εννεάμηνο του 2016, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου έχει συρρικνωθεί κατά 2,5% συγκριτικά με το εννεάμηνο του Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit αυξήθηκε σημαντικά, στις 54,9 μονάδες τον Οκτώβριο από 52,3 μονάδες τον Σεπτέμβριο, στηριζόμενος στην άνοδο των επιμέρους δεικτών για τις υπηρεσίες και τη μεταποίηση. Αναλυτικότερα, ο δείκτης PMI Markit για τις υπηρεσίες, τον Οκτώβριο, αυξήθηκε στις 54,8 μονάδες, έναντι 52,3 μονάδων τον Σεπτέμβριο. Το επίπεδο του δείκτη αντανακλά επέκταση του κλάδου με τον υψηλότερο ρυθμό από τον Νοέμβριο του Επιπλέον, παρατηρούνται ανοδικές πιέσεις στις τιμές των υπηρεσιών και αυξημένη δημιουργία θέσεων εργασίας στον κλάδο. Περαιτέρω, ο επιμέρους δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση, τον Οκτώβριο, ανήλθε στις 53,4 μονάδες, έναντι 51,5 μονάδων τον Σεπτέμβριο, ευρισκόμενος στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δώδεκα μηνών. Ο κλάδος της μεταποίησης ενισχύθηκε από τη σημαντική αύξηση των παραγγελιών από το εσωτερικό και την αλλοδαπή. Περαιτέρω, τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν οι επιχειρηματίες αναμένουν την ενδυνάμωση της ζήτησης τους προσεχείς μήνες, γεγονός που τους οδηγεί στη δημιουργία αποθεμάτων. Τα ανωτέρω στοιχεία είναι ενθαρρυντικά για την αύξηση του ΑΕΠ και οδηγούν προς την κατεύθυνση αύξησης των βασικών επιτοκίων από την Fed, κατά την επόμενη συνεδρίαση της 13 ης -14 ης Δεκεμβρίου. Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) ΕΚΤ Η ΕΚΤ, στην δημοσίευση του Economic Bulletin ( ), αναφέρει ότι, η οικονομία της ΖτΕ δεν έχει καμφθεί από την οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα που πλήττει την παγκόσμια οικονομία. Εντούτοις, η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας ενέχει κινδύνους για την πορεία του ΑΕΠ της ΖτΕ. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι, η οικονομική δραστηριότητα της ΖτΕ συνεχίζει να αυξάνεται με μέτριο αλλά σταθερό ρυθμό. Πιο συγκεκριμένα, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% το τρίτο τρίμηνο του 2016 (σε τριμηνιαία βάση), όσο και το δεύτερο, στηριζόμενο, κυρίως, στην ιδιωτική κατανάλωση. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να συνεχίσει να είναι ο βασικός πυλώνας της 6

7 ανάκαμψης, καθώς το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξάνεται, λόγω της αύξησης της απασχόλησης και της χαμηλής τιμής του πετρελαίου. Περαιτέρω, η ανάκαμψη αναμένεται να στηριχθεί στην αύξηση των επενδύσεων καθόσον επικρατούν σημαντικά βελτιωμένοι όροι δανεισμού και οι επιχειρηματίες προσδοκούν αύξηση της ζήτησης και των κερδών. Αναφορικά με τον πληθωρισμό, εκτιμάται ότι θα αυξηθεί σταδιακά στους επόμενους μήνες, κυρίως λόγω της εξασθένησης των αντιπληθωριστικών προσδοκιών από την τιμή της ενέργειας. Ωστόσο, o δομικός πληθωρισμός (δείκτης τιμών καταναλωτή εξαιρουμένων των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας) δεν παρουσιάζει σημάδια ανοδικής τάσης, αλλά παραμένει περί το 1% από το πρώτο εξάμηνο του Τέλος, στο Εconomic Bulletin αναφέρεται ότι oι συνθήκες στη αγορά εργασίας βελτιώνονται, παρότι η ανοδική τάση των μισθών είναι περιορισμένη. Ποσοστό ανεργίας Το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε τον Σεπτέμβριο, στο 1%, για τρίτο συνεχόμενο μήνα, το χαμηλότερο ποσοστό από τον Ιούλιο του Το ποσοστό ανεργίας ακολουθεί πτωτική πορεία από τον Μάρτιο του 2013, όταν ανερχόταν στο 12,1%. Εντούτοις, παρατηρείται ακαμψία του ποσοστού ανεργίας παρά την ενίσχυση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ από τον Μάρτιο του Δεν είναι τυχαίο ότι η ΕΚΤ συστηματικά αναφέρεται με έμφαση στην ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας των κρατώνμελών. Επιπλέον, εξακολουθούν οι σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το επίπεδο ανεργίας στη Γερμανία βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό (4,1%), ενώ στην Ισπανία απαντάται στο υψηλό 19,3% και στην Ελλάδα στο 23,3% (στοιχεία Ιουλίου). Οι διαφορές αυτές προκαλούν φυγή ανθρωπίνου δυναμικού (brain drain), κυρίως νέων με υψηλά προσόντα, από τις χώρες με υψηλό επίπεδο ανεργίας, στερώντας τες από το δυναμικότερο κομμάτι του ανθρωπίνου δυναμικού. Αυτό, με τη σειρά του, δρα ανασταλτικά στη δυναμική της ανάπτυξης των οικονομιών με υψηλό ποσοστό ανεργίας, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Ο αριθμός των ανέργων στη ΖτΕ μειώθηκε κατά 101 χιλ. άτομα σε σχέση με τον Αύγουστο, διαμορφούμενος στα 16,2 εκατ. Το ποσοστό ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών, μειώθηκε τον Σεπτέμβριο, στο 20,3% του εργατικού δυναμικού της ίδιας ηλιακής ομάδας, έναντι 22,2% τον Σεπτέμβριο του Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit αυξήθηκε στις 53,3 μονάδες τον Οκτώβριο, από 52,6 μονάδες τον Σεπτέμβριο. Η αύξηση προήλθε από τη σημαντική άνοδο του επιμέρους δείκτη για τον μεταποιητικό κλάδο (κατά 0,9 μονάδες) αλλά και την αύξηση του επιμέρους δείκτη για τις υπηρεσίες (κατά 0,6 μονάδες). Αναλυτικότερα, ο επιμέρους δείκτη PMI Markit για τη μεταποίηση στη ΖτΕ αυξήθηκε στις 53,5 μονάδες τον Οκτώβριο, από 51,7 μονάδες τον Σεπτέμβριο, ευρισκόμενος στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο του Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν αύξηση της παραγωγής, των παραγγελιών και των εξαγωγών του κλάδου. Σε επίπεδο κράτους-μέλους, ο δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση αυξήθηκε σε τέσσερεις εκ των πέντε μεγαλυτέρων οικονομιών της ΖτΕ. Αναλυτικότερα, ο δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση στη Γερμανία ανήλθε σε υψηλό 33 μηνών, διαμορφούμενος στις 55,0 μονάδες τον Οκτώβριο, έναντι 54,3 μονάδων τον Σεπτέμβριο. Η αύξηση αυτή ήταν αποτέλεσμα της εγχώριας ζήτησης αλλά και της ζήτησης από το εξωτερικό. Ομοίως στη Γαλλία, ο δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση αυξήθηκε σημαντικά, ανερχόμενος τον Οκτώβριο σε υψηλό 31 μηνών, στις 51,8 μονάδες. Εντούτοις, το γεγονός ότι η διάθεση των επιχειρήσεων να αυξήσουν τις προσλήψεις παραμένει υποτονική, αντανακλά τις επιφυλάξεις των επιχειρηματιών για τη διατήρηση της ανοδικής τάσης. Περαιτέρω, στην Ισπανία ο αντίστοιχος δείκτης διαμορφώθηκε τον Οκτώβριο σε υψηλό έξι μηνών (53,3 μονάδες) και στην Ολλανδία ανήλθε σε υψηλό 15 μηνών (55,7 μονάδες). Μόνο στην Ιταλία αποδυναμώθηκε τον Οκτώβριο ο δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση, κείμενος οριακά υψηλότερα των 50 μονάδων (50,9 μονάδες). Παρά την άνοδο του ενοποιημένου δείκτη της ΖτΕ, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στο τέταρτο τρίμηνο του 2016 αναμένεται να διατηρηθεί περί το 0,3% (σε τριμηνιαία βάση), όσο διαμορφώθηκε στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο του Σε επίπεδο κράτουςμέλους, ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit ενισχύθηκε σημαντικά στη Γερμανία (Οκτώβριος: 55,1 μονάδες, Σεπτέμβριος: 52,8 μονάδες), προοιωνίζοντας επιτάχυνση του ΑΕΠ, περί το 0,5% στο τέταρτο τρίμηνο του 2016, έναντι αύξησης 0,4% στο δεύτερο τρίμηνο. Επιπλέον, τον Οκτώβριο, διατηρήθηκε υψηλά ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit στην Ισπανία και την Ιρλανδία, στις 54,4 και 54,0 μονάδες, αντιστοίχως. Το επίπεδο του δείκτη σηματοδοτεί αύξηση του ΑΕΠ στο τέταρτο τρίμηνο 7

8 Αριθμός συμβολαίων Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του 2016 περί το 0,6%-0,7% στην Ισπανία και περί το 1% στην Ιρλανδία. Αντιθέτως, στη Γαλλία ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit μειώθηκε αισθητά τον Οκτώβριο, στις 51,6 μονάδες, έναντι 52,7 μονάδων τον Σεπτέμβριο, διαμορφούμενος σε χαμηλό τριών μηνών. εντός του στόχου της κυβέρνησης 6,5%-7%, καθώς στο εννεάμηνο του έτους διαμορφώθηκε σε 6,7%, υποστηριζόμενη από την αύξηση των δημοσίων δαπανών σε έργα υποδομής, την ενίσχυση της αγοράς ακινήτων και την άνοδο των ιδιωτικών επενδύσεων. Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοέμβριος 2016), το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 6,6% το 2016 και κατά 6,2% το 2017 από 6,9% το ,3 Το εμπορικό πλεόνασμααυξήθηκε μετά από δύο μήνες υποχώρησης (δισ.δολ.ηπα) 54,0 59,6 62,7 31,8 28,7 44,3 5 48,1 52,3 52,0 42,0 49,1 Δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις Ο δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις στη ΖτΕ, μειώθηκε αισθητά, στις 48,6 μονάδες τον Οκτώβριο, από 49,6 μονάδες τον Σεπτέμβριο, ευρισκόμενος σε χαμηλό τεσσάρων μηνών και χαμηλότερα των 50 μονάδων για δεύτερο συνεχή μήνα. Η συρρίκνωση του κλάδου αντανακλάται και στα στοιχεία της Eurostat, καθώς οι λιανικές πωλήσεις στη ΖτΕ μειώθηκαν κατά 0,2% τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο σε μηνιαία βάση. Η εικόνα των λιανικών πωλήσεων είναι παρόμοια στη Γαλλία, καθώς, τον Οκτώβριο, ο δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις μειώθηκε κατά 1,6 μονάδες, υποχωρώντας στις 47,5 μονάδες. Περαιτέρω, ο αντίστοιχος δείκτης μειώθηκε στη Γερμανία κατά 2,0 μονάδες αλλά διατηρείται υψηλότερα των 50 μονάδων, σηματοδοτώντας επέκταση του κλάδου. ΚΙΝΑ Οικονομική δραστηριότητα Η αδύναμη ζήτηση τόσο στο εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό συνεχίζει να επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα στην Κίνα, όπως αντανακλάται στα στοιχεία που αφορούν στο εμπορικό ισοζύγιο για τον Οκτώβριο. Βέβαια, το εμπορικό ισοζύγιο της Κίνας παρουσίασε πλεόνασμα, αλλά οι εξαγωγές συνέχισαν να μειώνονται, για έβδομο στη σειρά μήνα και με μεγαλύτερο ρυθμό συγκριτικά με τις εισαγωγές οι οποίες υποχώρησαν για δεύτερο κατά σειρά μήνα. Και αυτό παρά την ακολουθούμενη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική για τόνωση της ανάπτυξης η οποία, όμως, επηρεάζει μόνο τη ζήτηση στο εσωτερικό. Προκειμένου να επιτευχθεί η τόνωση της ανάπτυξης η κυβέρνηση έχει προβεί σε αύξηση των δαπανών σε έργα υποδομής που επιδρούν θετικά σε πολλούς τομείς της οικονομίας και συμβάλλουν στην ενίσχυση της απασχόλησης, ενώ η ΤτΚίνας έχει προβεί κατ επανάληψη σε μείωση του βασικού της επιτοκίου και του ποσοστού των υποχρεωτικών τραπεζικών διαθεσίμων. Η ανάπτυξη εκτιμάται ότι το 2016 θα διαμορφωθεί 2 1 Οκτ-15 Δεκ-15 Φεβ-16 Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Πηγή: Τελωνειακή Αρχή Κίνας Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ (USD+DXY) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε την αυξήθηκαν. Οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις διαμορφώθηκαν σε θετικό επίπεδο για εικοστή τέταρτη εβδομάδα. Αναμένεται μείωση των specs θέσεων εναντίον (short) του ευρώ Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε την , αυξήθηκαν κατά συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα συμβόλαια από την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την πέμπτη κατά σειρά εβδομαδιαία αύξηση από τις 20 Σεπτεμβρίου. Ευρώ: Το ευρώ, εμφανίζει μετά το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ έντονη τάση ενίσχυσης, έναντι του δολαρίου-ηπα. Η ισοτιμία δολαρίου-ευρώ στις 9 Νοεμβρίου διαμορφωνόταν 8

9 περί τα 1,1210 USD/EUR από 1,0945 USD/EUR που ήταν στις 31 Οκτωβρίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να καταγράφει από την αρχή του έτους κέρδη 3,2% έναντι του δολαρίου. Το δολάριο, ενίσχυσε επίσης τις απώλειες του αναφορικά και ως προς το σταθμισμένο δείκτη Dollar Index-DXY, ο οποίος μετράει την αξία του δολαρίου, έναντι των έξι σημαντικότερων νομισμάτων (ευρώ, γιεν, στερλίνα, δολάριο Καναδά, κορώνα Σουηδίας, φράγκο Ελβετίας). Ειδικότερα, ο σταθμισμένος δείκτης καταγράφει σωρευτικά απώλειες από την αρχή του έτους 2,1% όταν την περασμένη εβδομάδα οι απώλειες ήσαν οριακές κατά 2%. Το δολάριο αναμένεται να ανακτήσει το χαμένο έδαφος έναντι του ευρώ, καθώς οι επενδυτές εκτιμούν ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα προβεί σε άνοδο των επιτοκίων στην ερχόμενη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την προθεσμιακή αγορά συμβολαίων πιθανότητα ανόδου των επιτοκίων εκτιμάται περί το 67%. Αξίζει να αναφερθεί ότι στο άκουσμα της εκλογής Ντόναλντ Τραμπ οι επενδυτές εκτιμούσαν ότι η Fed δεν θα προέβαινε σε άνοδο επιτοκίων με αποτέλεσμα η πιθανότητα σύμφωνα με τα προθεσμιακά συμβόλαια να διαμορφώνονταν στο 50%. Θετικά επηρέασε το ευρώ η υψηλή μεταβλητότητα που καταγράφηκε στο δολάριο και στην στερλίνα. Ελβετικό φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζει τάση σταθεροποίησης έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,0811 φράγκων. Σημειώνεται, ότι το ευρώ καταγράφει απώλειες από την αρχή του έτους έναντι του φράγκου 0,7%. Σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα νομισματικά στοιχεία της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, δεν υπήρξε παρέμβαση της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε οριακά στα 518,55 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 4 Νοεμβρίου από 518,50 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα που έληξε στις 28 Οκτωβρίου. Στερλίνα: Θετική η εβδομαδιαία εικόνα της στερλίνας, λόγω εξασθένισης του δολαρίου μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ. Η στερλίνα στις 9 Νοεμβρίου, καταγράφει κέρδη τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,2466 USD/GBP), όσο και έναντι του ευρώ (0,8956 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα διαπραγματεύεται από την αρχή του έτους χαμηλότερα κατά 21,5%, έναντι του ευρώ και 15,8% έναντι του δολαρίου. Η στερλίνα αποκομίζει κέρδη από την μεταβλητότητα που εμφανίζει το δολάριο. Όμως, τα οφέλη αναμένονται να είναι προσωρινού χαρακτήρα, καθώς διατηρείται σε σχετικά υψηλό επίπεδο ο πολιτικός κίνδυνος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Άλλωστε, η ανησυχία των επενδυτών για τις οικονομικές εξελίξεις συνεχίζει να αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps), καθώς στις 9 Νοεμβρίου το πενταετούς διάρκειας διαμορφωνόταν στα 40,6 bps από 41,0 bps που ήταν στις 31 Οκτωβρίου και 21,4 bps στην αρχή του έτους. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της ΕΚΤ Αγοραστικό ενδιαφέρον για την πλειονότητα των 10ετών ομόλογων της Ευρωζώνης. Η ανησυχία των επενδυτών για το πως θα ερμηνευθεί η προεδρία Τραμπ στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ, τις γεωπολιτικές εξελίξεις, το διεθνές εμπόριο και τη μετανάστευση, οδήγησε σε τοποθετήσεις ομολόγων που χαρακτηρίζονται ασφαλή, με αποτέλεσμα η απόδοση του 10ετούς ομολόγου της Γερμανίας να οδηγηθεί σε χαμηλό δύο εβδομάδων. Ωστόσο, οι αναφορές του νέου προέδρου των ΗΠΑ στην νικητήρια ομιλία του για την ανοικοδόμηση των υποδομών και για ένα σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης τις οποίες οι αγορές εξέλαβαν ως πιθανολογούμενο νέο δανεισμό, είχαν ως αποτέλεσμα να εξανεμίσουν τα κέρδη που είχαν σημειωθεί νωρίτερα. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου των ΗΠΑ αρχικώς υποχώρησε στο 1,72% για να ανακάμψει στη συνέχεια στο 1,97%, ήτοι το υψηλότερο επίπεδο από τις 16 Μαρτίου. Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την εβδομάδα μέχρι τις 4 Νοεμβρίου στα πλαίσια εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), διαμορφώθηκαν στα 1.148,258 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,2 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προέβη σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 1,017 δισ. και πωλήσεις ABS αξίας 175 εκατ. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ προέβη σε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 2,541 δισ. δισ Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 87 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 10ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ το πρωί της 9 ης Νοεμβρίου διαμορφωνόταν μεταξύ 75,29-75,95 ήτοι απόδοση 7,32%-7,44%. Υπενθυμίζεται ότι στις το 10ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό αποδόσεως 5,475% και στις υψηλό αποδόσεως 19,27%. 9

10 Αγοραστικό ενδιαφέρον για την πλειονότητα των 10ετών ομολόγων της ΖτΕ (Αποδόσεις 10ετών ομολόγων) 0,16 Γερ 0,14 0,28 Ολλ 0,25 0,48 Γαλ 0,46 Πορ Ιτα Ισπ Ελλ 1,67 1,75 1,18 1,26 3,34 3, /10/2016 9/11/2016 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Η διαφορά απόδοσης μεταξύ των ελληνικών 10ετών και γερμανικών ομολόγων (spread) υποχώρησε στις 730 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 10ετούς γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, υποχώρησε στο 0,14%. Η 10ετία της Πορτογαλίας στις 9 Νοεμβρίου εμφάνιζε απόδοση 3,23%, της Ισπανίας 1,26% και της Ιταλίας 1,75%. Η διαφορά απόδοσης του 10ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του γερμανικού, υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση στις 309 μ.β. ενώ του 10ετούς ιταλικού ομολόγου ανήλθε στις 162 μ.β. Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 1,87% στις Όσον αφορά την προσφορά στην πρωτογενή αγορά την τρέχουσα εβδομάδα, υπολογίζεται περί τα 13,5 δισ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος δανεισμός για την συγκεκριμένη εβδομάδα τα τελευταία τρία έτη διαμορφώνεται στα 13 δισ. Ειδικότερα, το Ολλανδικό δημόσιο στις 8 Νοεμβρίου θα δανεισθεί μέσω της υφιστάμενης εκδόσεως DSL 07/2026 περί τα 1,5-2,5 δισ. Το Γερμανικό δημόσιο μέσω νέας εκδόσεως OBL 12/2018 περί τα 5 δισ. Προβλέψεις Ευρωπαϊκής Επιτροπής Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοέμβριος 2016), οι περισσότερες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης θα παρουσιάσουν επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης το 2016 σε σχέση με το 2015 (Ρουμανία, Κύπρος, Αλβανία, Σερβία). Το 2016, τη μεγαλύτερη ανάπτυξη θα σημειώσει η Ρουμανία (5,2%) ακολουθούμενη από την Αλβανία (3,2%) και τη Βουλγαρία (3,1%). Η ανάπτυξη στις οικονομίες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης θα στηριχθεί στην ιδιωτική κατανάλωση και σε κάποιες χώρες θα συμβάλουν και οι ιδιωτικές επενδύσεις (Αλβανία, ΠΓΔΜ, Σερβία), ενώ σε άλλες και οι εξαγωγές (Βουλγαρία, Σερβία). Ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης για το σύνολο των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης θα ανέλθει σε 3,2% για το 2016 και το 2017 από 2,7% το ,43 8,34 ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΑΕΠ (%) 3,7 5,2 3,9 ΑΕΠ (%) 3,6 3,1 2,9 Εναρμονισμένος Πληθωρισμός (% -0,4-1,0 1,8 Εναρμονισμένος Πληθωρισμός (% -1,1-0,9 1,0 Ανεργία (%) 6,8 6,5 6,4 Ανεργία (%) 9,2 8,1 7,1 ΚΥΠΡΟΣ ΣΕΡΒΙΑ ΑΕΠ (%) 1,7 2,8 2,5 ΑΕΠ (%) 0,8 2,7 3,0 Εναρμονισμένος Πληθωρισμός (% -1,5-1,1 0,7 Πληθωρισμός (%) 1,4 1,1 2,4 Ανεργία (%) 15,0 12,5 11,1 Ανεργία (%) 17,9 16,5 15,6 ΑΛΒΑΝΙΑ ΠΓΔΜ ΑΕΠ (%) 2,8 3,2 3,5 ΑΕΠ (%) 3,7 2,1 3,2 Εναρμονισμένος Πληθωρισμός (% 1,9 1,4 2,3 Πληθωρισμός (%) -0,3 0,1 0,9 Ανεργία (%) 17,5 16,0 15,2 Ανεργία (%) 26,1 24,4 23,2 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Νοέμβριος 2016 Επίσης, ο πληθωρισμός θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα το 2016 και θα είναι αρνητικός στη Ρουμανία, την Κύπρο και τη Βουλγαρία, ενώ το 2017 αναμένεται να είναι θετικός σε όλες τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Καθώς ο πληθωρισμός είναι χαμηλός, οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν μειώσει τα βασικά τους επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα ώστε να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα. Στις αρχές Οκτωβρίου, η Κεντρική Τράπεζα της Αλβανίας διατήρησε αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο στο 1,25%, ενώ στα μέσα Οκτωβρίου, η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας διατήρησε αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο στο 4,00% και στις αρχές Νοεμβρίου, η Κεντρική Τράπεζα της Ρουμανίας διατήρησε αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο στο 1,75%. Αλβανία Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός συνέχισε να υποχωρεί τον Οκτώβριο, για δεύτερο στη σειρά μήνα και διαμορφώθηκε στο 1,5%, που είναι χαμηλό τεσσάρων μηνών, από 1,8% τον Σεπτέμβριο, παραμένοντας πολύ χαμηλότερα από το 3,0% που είναι ο στόχος της ΤτΑλβανίας. Στο δεκάμηνο του 2016, ο πληθωρισμός, σε μέσο επίπεδο, ήταν 1,1%. Σε μηνιαία βάση, παρουσιάσθηκε υποχώρηση του πληθωρισμού σε αρνητικό επίπεδο (-0,2%) από 0,3% τον Σεπτέμβριο. Αυτή η εξέλιξη ήταν αποτέλεσμα της μείωσης των τιμών των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών (-0,7%), των ειδών οικιακής επίπλωσης (-0,6%), καθώς και της αναψυχής και του πολιτισμού (-0,5%). 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 Οκτ-15 Δεκ-15 Φεβ-16 Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ο πληθωρισμός υποχώρησε για δεύτερο στη σειρά μήνα σε χαμηλό 4 μηνών 1,5% 10

11 Κύπρος Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός, με βάση τον ΔΤΚ, διαμορφώθηκε σε -1,2% τον Οκτώβριο από -0,5% τον Σεπτέμβριο, ενώ στο δεκάμηνο του 2016 ήταν, σε μέσο επίπεδο, -1,6%. Την εντονότερη μείωση παρουσίασαν οι τιμές των μεταφορών (-3,5%) και συνέβαλαν κατά -0,52 π.μ. στον πληθωρισμό, με μεγαλύτερη τη συμβολή των αεροπορικών εισιτηρίων κατά 0,41 π.μ., ενώ τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι τιμές των αλκοολούχων ποτών και του καπνού (1,4%). Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός υποχώρησε στο - 1,0% τον Οκτώβριο από -0,4% τον Σεπτέμβριο, ενώ στο δεκάμηνο του 2016, διαμορφώθηκε, σε μέσο επίπεδο, στο -1,4%. Τη μεγαλύτερη μείωση παρουσίασαν οι τιμές των μεταφορών (-5,2%), ενώ την εντονότερη αύξηση σημείωσαν οι τιμές της υγείας (1,4%). Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοέμβριος 2016), ο εναρμονισμένος πληθωρισμός θα συνεχίσει να είναι αρνητικός το 2016 στο -1,1% και θα διαμορφωθεί με θετικό πρόσημο το 2017 στο 0,7% από -1,5% το Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός υποχώρησε σε χαμηλό 4 μηνών 1,0 0,5-0,5-1,0 Οκτ-15 Δεκ-15 Φεβ-16 Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Πηγές: Στατιστική Αρχή Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε θετικό επίπεδο, για δεύτερο στη σειρά μήνα Προϋπολογισμός Ο προϋπολογισμός παρουσίασε πλεόνασμα MKD722 εκατ. τον Σεπτέμβριο 2016, έναντι ελλείμματος MKD1.070 εκατ. τον Σεπτέμβριο Αυτό ήταν αποτέλεσμα της μεγαλύτερης αύξησης των εσόδων του προϋπολογισμού συγκριτικά με τα έξοδα. Συγκεκριμένα, τα έσοδα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 14,1%, σε ετήσια βάση, τον Σεπτέμβριο 2016, λόγω των υψηλότερων εσόδων από τον φόρο εισοδήματος, τον φόρο επιχειρήσεων, τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, καθώς και τις ασφαλιστικές εισφορές, ενώ οι δαπάνες αυξήθηκαν οριακά, κατά 0,6%, σε ετήσια βάση. 0,2% -0,5-1,0-1,5-1,0% Ρουμανία -2,0-2,5-3,0 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή ΠΓΔΜ Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος στο 0,2% τον Οκτώβριο και ήταν πολύ χαμηλότερος από τον στόχο της ΤτΠΓΔΜ που είναι 1,5% για το Στο δεκάμηνο του 2016, ο πληθωρισμός, σε μέσο επίπεδο, διαμορφώθηκε σε -0,3%. Σε μηνιαία βάση, ο ΔΤΚ δεν παρουσίασε μεταβολή, ενώ τον Σεπτέμβριο είχε αυξηθεί κατά 0,2%. Τον Οκτώβριο, τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι τιμές των πακέτων διακοπών (4,9%), ενώ η μεγαλύτερη μείωση παρουσιάσθηκε στις τιμές των μεταφορών επιβατών (-17,6%). Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοέμβριος 2016), ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί σε θετικό επίπεδο το 2016 στο 0,1% και θα αυξηθεί το 2017 στο 0,9%, από -0,3% το ΤτΡουμανίας-Βασικό επιτόκιο Η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΡουμανίας στη συνεδρίαση της 4 ης Νοεμβρίου αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο (monetary policy rate) στο 1,75% (ιστορικά χαμηλό), όπου το είχε μειώσει την 6 η Μαίου Παράλληλα, η ΤτΡουμανίας αποφάσισε να αφήσει αμετάβλητο το ποσοστό των υποχρεωτικών διαθεσίμων των τραπεζών σε RON στο 8% και σε ξένο νόμισμα στο 10%. Επίσης, η ΤτΡουμανίας ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει την πολιτική ενίσχυσης της ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα. Με την ασκούμενη νομισματική πολιτική επιδιώκεται η σταθερότητα των τιμών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να επιτευχθεί βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής έχει προγραμματισθεί για την 6 η Ιανουαρίου Η ΤτΡουμανίας διατήρησε αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο για ενδέκατη κατά σειρά συνεδρίαση 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 1,75% 2,0 1,5 1,0 0,5 Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Μαρ-15 Σεπ-15 Μαϊ-16 Νοε-16 Πηγή: National Bank of Romania Ποσοστό της ανεργίας 11

12 Το ποσοστό της ανεργίας υποχώρησε τον Σεπτέμβριο, για δεύτερο κατά σειρά μήνα, στο 5,9% του εργατικού δυναμικού από 6,0% τον Αύγουστο. Στο εννεάμηνο του 2016 το ποσοστό της ανεργίας διαμορφώθηκε, κατά μέσο όρο, στο 6,2%. Υψηλότερο ήταν το ποσοστό της ανεργίας στους άνδρες στο 6,7% (Αύγ.: 6,8%) σε σχέση με τις γυναίκες στο 4,8% (Αύγ.: 4,9%). Παράλληλα, ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε στα 520 χιλ. άτομα τον Σεπτέμβριο από 529 χιλ. άτομα τον Αύγουστο και 630 χιλ. άτομα τον Σεπτέμβριο Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοέμβριος 2016), το ποσοστό της ανεργίας από 6,8% το 2015 θα υποχωρήσει στο 6,5% το 2016 και στο 6,4% το ,0 6,8 6,5 6,3 6,0 Το ποσοστό της ανεργίας υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του ,9%% Έλλειμμα προϋπολογισμού Ο προϋπολογισμός παρουσίασε έλλειμμα RON3.697 εκατ. (-0,49% του ΑΕΠ) τον Σεπτέμβριο 2016, έναντι πλεονάσματος RON6.148 εκατ. (0,9% του ΑΕΠ) τον Σεπτέμβριο 2015, καθώς τα έσοδα ήταν μειωμένα, ενώ τα έξοδα σημείωσαν αύξηση. Συγκεκριμένα, τα έσοδα του προϋπολογισμού υποχώρησαν κατά 2,0%, σε ετήσια βάση. Μείωση παρουσίασαν τα έσοδα από τον ΦΠΑ κατά 8,6%, ενώ αύξηση σημείωσαν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος (+12,3%), τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (+6,9%) και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης (+6,4%). Αντιθέτως, οι δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 4,0%, σε ετήσια βάση, λόγω υψηλότερων δαπανών προσωπικού (+9,6%) και δαπανών κοινωνικής πρόνοιας (+7,7%). Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοέμβριος 2016), το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα διαμορφωθεί σε - 2,8% του ΑΕΠ το 2016 και σε -3,2% το 2017 από - 0,8% το ,8 5,5 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Πηγή: National Institute of Statistics 12

13 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) -4,3-5,5-9,2-7,3-3,2 0,4-0,2 Ιδιωτική Κατανάλωση -1,7-6,5-9,9-7,9-2,6 0,4-0,2 Δημόσια Κατανάλωση 2,0-4,2-7,0-7,2-6,4-1,4 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -13,8-19,3-20,7-23,4-8,4-4,6-0,2 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -18,2 4,4 0,8 1,1 1,5 7,8 3,4 Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -20,2-3,4-8,2-9,4-2,4 7,6 0,3 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7 Ανεργία (%) 9,6 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 24,9 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 4,2-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -10,3-5,8-3,3-0,9 1,4 0,3 0,4 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 126,7 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -12,4-11,4-1 -3,8-2,0-2,1-0,1 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού π ρογράμματος π ροσαρμογής της Ελλάδας Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία έτος έτος Q3 Q4 Q1 Q2 διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων & λιπαντικών) -0,7-0,5-2, ,0-2,4-0,7 (Ιαν-Αυγ.) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 30,1 13,8-2,2 2,1-0,3 19,5 13,6 (Ιαν.-Oκτ.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα -5,8-0,2-22,2 5,9-11,9-22,2-14,4 (Ιαν-Ιούλ.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 1,8-0,5 2,1 1,1 7,3 4,5 (Ιαν.-Σεπτ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 49,9 45,4 37,5 48,6 49,1 49,5 48,6 (Οκτ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 10 89,4 80,7 87,3 90,2 89,9 93,8 (Οκτ.) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 94,6 81,9 71,9 82,9 90,6 91,9 94,2 (Οκτ.) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -54,0-50,7-60,6-61,6-67,5-71,2-63,6 (Οκτ.) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -3,1-2,0-1,9-2,0-2,1-2,0-1,7 (Σεπτ.) Επιχειρήσεις -3,7-0,9-0,8-0,9-1,4-1,0-0,5 (Σεπτ.) - Βιομηχανία -3,3 2,4 2,8 2,4-0,3 0,2-0,7 (Σεπτ.) - Κατασκευές -1,2-0,9-0,9 1,0 0,8-0,5 (Σεπτ.) - Τουρισμός -0,6 0,6 0,6 0,6 0,9 0,4 0,3 (Σεπτ.) Νοικοκυριά -2,9-3,1-3,2-3,1-3,0-3,0-3,0 (Σεπτ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,8-2,3-2,8-2,3-1,7-1,5-1,3 (Σεπτ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,0-3,5-3,5-3,5-3,4-3,4-3,4 (Σεπτ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,3-1,7-1,8-0,6-0,9-0,9-1,0 (Σεπ.) Δομικός Πληθωρισμός -0,7-0,5-0,5 0,3 0,2 0,3-0,3 (Σεπ.) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -7,5-5,0-5,8-5,0-4,7-2,7-2,7 (2ο 3μηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 0,4-0,2-1,7-0,8-1,0-0,9-0,9 (2ο 3μηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση 0,4-0,2-0,3-0,9-1,0-1,7-1,7 (2ο 3μηνο) Δημόσια Κατανάλωση -1,4-1,9 2,8-2,6-2,7-2,7 (2ο 3μηνο) Επενδύσεις -4,6-0,2-11,7 5,4-2,5 7,0 7,0 (2ο 3μηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 7,8 3,4-10,5-9,2-11,5-11,4-11,4 (2ο 3μηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 7,6 0,3-19,8-12,5-11,9-7,1-7,1 (2ο 3μηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 26,8 24,8 6,0 6,2 5,5 6,1 15,6 (Ιαν-Αύγ.) Εισαγωγές Αγαθών 49,1 42,0 9,2 10,6 9,7 10,2 26,3 (Ιαν-Αύγ.) Εμπορικό Ισοζύγιο -22,3-17,2-3,3-4,4-4,1-4,2-10,7 (Ιαν-Αύγ.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών -3,7-0,2 5,6-1,8-2,3-0,2 0,4 (Ιαν-Αύγ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του. 13