Mοντέλο αιμοποίησης. Nature Medicine 2015

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Mοντέλο αιμοποίησης. Nature Medicine 2015"

Transcript

1 αιμοσφαιρινοπάθειες

2 Mοντέλο αιμοποίησης Nature Medicine 2015

3

4 Το αμφίκοιλο σχήμα και τα χαρακτηριστικά της μεμβράνης των ερυθροκυττάρων δίνουν τη δυνατότητα στα ερυθροκύτταρα να ανταλλάσουν καλύτερα τα αέρια O 2 και CO 2 και να διαπερνούν διαμέσου των τριχοειδών αγγείων με μεγαλύτερη ευκολία, καθώς η διάμετρος αυτών είναι περίπου 3 μm. Η διάρκεια ζωής των ερυθροκυττάρων υπολογίζεται ότι είναι 120 ημέρες. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, ~ 1% των ερυθροκυττάρων συντίθεται καθημερινά, ενώ σε παθολογικές καταστάσεις η σύνθεση αυτών μπορεί να αυξάνεται ή να μειώνεται

5 υποξία

6 ρόλος της ερυθροποιητίνης (ΕPO) παρεμποδίζει την απόπτωση των πρόδρομων μορφών ερυθροκυττάρων, ενισχύει το σχηματισμό των ερυθροβλαστών, Διεγείρει την επιβίωση και διαφοροποίηση των ερυθροκυττάρων παρεμποδίζει την καταστροφή των ώριμων ερυθροκυττάρων

7 ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Κύρια πρωτεΐνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων 64.4 kda Κύρια λειτουργία: Μεταφορά Ο2 από τους πνεύμονες στους ιστούς 2 ζεύγη ανόμοιων αλυσίδων-σφαιρινών και 4 μόρια αίμης ( Διπλωματική εργασία (Master Τhesis) : Λαμπρινή Τζίκαλου

8 Η αιμοσφαιρίνη βρίσκεται μέσα στα ερυθροκύτταρα ιδανικό όχημα για τη μεταφορά της σε μεγάλη ποσότητα συγκέντρωση στο αίμα g/dl

9

10

11 Οργάνωση γονιδίων αιμοσφαιρίνης Γενετικός τόπος γονιδίων α-σφαιρίνης Γενετικός τόπος γονιδίων β-σφαιρίνης

12 Είδη αιμοσφαιρινών στον άνθρωπο στα διάφορα αναπτυξιακά στάδια α 2 β 2 = ΗbA α 2 γ 2 = HbF Διαφέρουν στη συνδετική ικανότητα με το οξυγόνο Wood W.G. Br. Med. Bull 32(3): ,1976

13 Koolman, Rohm, 2004 J Clin Invest June 1; 115(6):

14 Βlood 69 (1): 1-6 οι ελεύθερες β- αλυσίδες έχουν την ικανότητα να σχηματίζουν ομοτετραμερή (β4) οι ελεύθερες α- αλυσίδες είναι πάρα πολύ ασταθείς και τείνουν να καθιζάνουν και να καταστρέφουν τη μεμβράνη των πρόδρομων ερυθροκυττάρων, προκαλώντας την απόπτωσή τους, γεγονός που οδηγεί σε μη αποτελεσματική ερυθροποίηση

15 Το 2002 ανακαλύφθηκε μια ερυθροειδική πρωτεΐνη, AHSP (Alpha-Hemoglobin Stabilizing Protein), η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη συγκρότηση του μορίου της αιμοσφαιρίνης καθώς λειτουργεί ως μοριακή συνοδός που παρεμποδίζει την καθίζηση των ελεύθερων α αλυσίδων ύστερα από αλληλεπίδραση με αυτές και σταθεροποίηση τους.

16 Παρουσία των αλυσίδων β-, το σύμπλεγμα α-ahsp διαχωρίζεται και οι β- αλυσίδες συνδέονται με τις α- αλυσίδες για το σχηματισμό ΗbΑ Μονοπάτια συγκρότησης του μορίου της HbA - ρόλος της AHSP πρωτεΐνης (Mollan, Yu et al Antioxid Redox Signal 12 (2): , Favero and Costa 2011) Biochem Res Int

17 Φυσιολογικοί Δείκτες Ερυθροκυττάρων MCV= fl (mean corpuscular volume: μέσος όγκος ερυθροκυττάρων) MCH= pg (mean corpuscular hemoglobin: μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης / ερυθροκύτταρο) MCHC= g/dl [mean corpuscular hemoglobin concentration: μέση συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης σε δεδομένο όγκο πακεταρισμένων ερυθρών αιμοσφαιρίων ή Hgb X 100 / Hct [hemoglobin (X 100) divided by hematocrit)]

18 Αιμοσφαιρινοπάθειες Όλες οι διαταραχές του μορίου της αιμοσφαιρίνης γενετικής προέλευσης 7 % του παγκόσμιου πληθυσμού αποτελεί φορείς, ενώ κάθε χρόνο έχουμε ~ γεννήσεις παιδιών με αιμοσφαιρινοπάθειες Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

19 1. Δομικές αλλαγές του μορίου της αιμοσφαιρίνης Χαρακτηρίζονται από αντικατάσταση της φυσιολογικής αιμοσφαιρίνης από μία παθολογική Π.χ. η Δρεπανοκυτταρική αναιμία Sickle Cell Disease που οφείλεται σε μια απλή σημειακή μετάλλαξη στο 17 ο νουκλεοτίδιο της «κωδικής» περιοχής (coding sequence, CDS) του γονιδίου της β-σφαιρίνης (Τ Α) με αποτέλεσμα να παράγεται η παθολογική αιμοσφαιρίνη HbS όπου το υδρόφιλο, αρνητικά φορτισμένο γλουταμινικό οξύ (6 ο αμινοξύ) αντικαθίσταται E με το υδρόφοβο αμινοξύ βαλίνη V

20 Σε καταστάσεις υποξίας, Η αιμοσφαιρίνη HbS (α2βs2) πολυμερίζεται και αυτό είναι που διαταράσσει τη μεμβράνη των ερυθροκυττάρων και, που με τη σειρά του οδηγεί σε αιμόλυση, ισχαιμία των ιστών και δυσλειτουργία των οργάνων (Rees, Williams et al. 2010, Odievre, Verger et al. 2011). τα ερυθροκύτταρα παίρνουν χαρακτηριστικό δρεπανοειδές σχήμα και δεν ρέουν ομαλά μέσα στα μικρά αιμοφόρα αγγεία, (εν αντιθέσει με τα φυσιολογικά δισκοειδή ερυθροκύτταρα), με αποτέλεσμα τα αγγεία να αποφράζονται και να προκαλείται πόνος και βλάβη στα διάφορα όργανα (Olowoyeye and Okwundu 2012)

21 Η μετάλλαξη (Ε6V) έδινε πλεονέκτημα στα άτομαφορείς να προστατεύονται από τις συνέπειες προσβολής από το Plasmodium falciparum που προκαλεί την ελονοσία. Τα μεταναστευτικά κύματα των πολιτών οδήγησαν στην εξάπλωση της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας σε όλο τον κόσμο (Rappaport, Velazquez et al. 2004, Kohne 2011, Papadopoulou and Tsiftsoglou 2013)

22 Σε ετερόζυγη κατάσταση η δρεπανοκυτταρική αναιμία είναι ασυμπτωματική. Ωστόσο κάποιες επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν σε συνθήκες υποξίας ή ύστερα από άνοδο σε απότομα ύψη. Λόγω της εκλεκτικής σύνδεσης της α-σφαιρίνης με τη φυσιολογική β-σφαιρίνη, η συγκέντρωση της HbA S είναι πολύ μικρότερη από 50%.

23 Σε ομόζυγη κατάσταση, Η κλινική εικόνα της HbS περιλαμβάνει χρόνια αιμολυτική αναιμία μέτριας ή σοβαρής έντασης, επώδυνα επεισόδια αγγειακής απόφραξης, μόνιμο κίνδυνο λοιμώξεων, εγκεφαλικά επεισόδια και πολλά άλλα σοβαρά προβλήματα σε διάφορα όργανα.

24 HPLC ανάλυση φυσιολογικών και παθολογικών δειγμάτων Δρεπανοκυτταρική (Μεταγγιζόμενος)

25 Θεραπευτική Αντιμετώπιση Eνυδάτωση Αντιβίωση για τις λοιμώξεις Mετάγγιση (όταν χρειάζεται) Χορήγηση οξυγόνου σε καταστάσεις υποξίας [κορεσμός σε οξυγόνο (Saturation O2) <92%]

26 Το ανθρώπινο γονίδιο της γ-σφαιρίνης στο έμβρυο είναι υπομεθυλιωμένο και μεταγράφεται, ενώ μετά τον 6 ο μήνα από τη γέννα, (που αρχίζει η έκφραση του γονιδίου της β-σφαιρίνης), το γ-γονίδιο μεθυλιώνεται και παραμένει «σιωπηλό»

27 Η υδοξυουρία (HU, hydroxycarbamide) είναι ένας αντιμεταβολίτης (inhibits DNA synthesis through the inhibition of ribonucleoside diphosphate reductase) και θεωρείται φάρμακο επιλογής για τους ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία, λόγω αύξησης των επιπέδων της HbF approved by FDA to stimulate HbF synthesis α2γ2 (HbF) and α2γβs tetramers are not involved in the polymerization process, induced by α2βs2 (HBS)

28 Γεωγραφική κατανομή της SCD

29 2. Διαταραχές στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης π.χ. θαλασσαιμίες Χαρακτηρίζονται από ανεπαρκή σύνθεση των α- ή β- σφαιρινών α- και β- θαλασσαιμία

30

31 α-θαλασσαιμία 5% του παγκόσμιου πληθυσμού, ελάττωση συγκέντρωσης του τετραμερούς HbA και περίσσεια των αλυσίδων γ- και β- σφαιρίνης Η σύνθεση των α-αλυσίδων ελέγχεται από δύο γονίδια που εδράζονται στο χρωμόσωμα 16 απαλειφές των α-γονιδίων μειώνουν (α + ) ή οδηγούν σε μηδενική παραγωγή (α 0 ) των α-αλυσίδων 2012). (Harteveld and Higgs 2010, Vichinsky

32

33 ρωμόσωμα 16 Φυσιολογική Ασυμπτωματική Ασυμπτωματική ήπια μικροκυτταρική αναιμία (β 4 ) (γ 4 ) ασύμβατη με τη ζωή (Vichinsky 2012) Υψηλή δεσμευτική ικανότητα οξυγόνου Μειωμένη απόδοση οξυγόνου στους ιστούς

34 HbH: ενδιάμεση α-θαλασσαιμία η κλινική εικόνα ποικίλει από ήπια μέχρι πολύ σοβαρή αναιμία προληπτική θεραπεία για πιθανές επιπλοκές της ασθένειας: διόγκωση του σπλήνα, υπερφόρτωση σιδήρου υποστηρικτική θεραπεία για διάφορες εμπύρετες λοιμώδεις ασθένειες

35 β-θαλασσαιμία ή Μεσογειακή Αναιμία Περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1925 από τους Thomas Cooley και Pearl Lee >300 γονιδιακές μεταλλάξεις (σημειακές, ελλείψεις, προσθήκες, αναστροφές) στο γονίδιο της β-σφαιρίνης ( 1. περιορισμένη σύνθεση β-σφαιρίνης= β -θαλασσαιμία 2. μηδενική σύνθεση β-σφαιρίνης = β -θαλασσαιμία ο +

36

37 Κλινικοί Φαινότυποι β-θαλασσαιμίας 1. Ετερόζυγη β-θαλασσαιμία 2. Ενδιάμεση β-θαλασσαιμία 3. Ομόζυγη β-θαλασσαιμία (α 2 δ 2 ) Διπλωματική εργασία (Master Τhesis) : Λαμπρινή Τζίκαλου (Cao and Galanello 2010).

38 Ετερόζυγη β-θαλασσαιμία ασυμπτωματική διαταραχή ανωμαλίες στη μορφολογία των ερυθροκυττάρων μικρή ή καθόλου αναιμία Η εξέταση επιχρίσματος αίματος μικροκυττάρωση (μείωση του όγκου των ερυθροκυττάρων καθώς και υποχρωμία που οφείλεται σε μειωμένη συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης στα ερυθρά αιμοσφαίρια). απαραίτητη η διάγνωσή τους καθώς υπάρχει 25% πιθανότητα ένα ζευγάρι φορέων να αποκτήσει παιδί με Μεσογειακή αναιμία (Galanello and Origa 2010). Urbinati, Madigan et al. 2006

39 Ενδιάμεση β-θαλασσαιμία ~10% των ασθενών με β-θαλασσαιμία μέτρια αναιμία και μεγάλη ετερογένεια στο αιματολογικό τους προφίλ, ενώ η κλινική εικόνα αυτών εμφανίζεται ανάμεσα στα 2 με 4 χρόνια της ζωής τους. ευρύ κλινικό φάσμα που κυμαίνεται ανάμεσα στην ασυμπτωματική κατάσταση και την εξαρτώμενη από μεταγγίσεις μεσογειακή αναιμία. Η πλειονότητα των ασθενών αυτών θα χρειαστούν κάποια στιγμή στη ζωή τους μετάγγιση, ιδιαίτερα σε καταστάσεις όπου οι αιμολυτικές κρίσεις μπορεί να οδηγήσουν σε οξείες λοιμώξεις αλλά και σε περίπτωση εγκυμοσύνης.

40 Ενδιάμεση β-θαλασσαιμία (Cao and Galanello 2010, Galanello and Origa 2010). Οι κλινικές εκδηλώσεις των ασθενών αυτών είναι ωχρότητα, ίκτερος, διόγκωση του ήπατος και του σπλήνα, σκελετικές ανωμαλίες, με τάση για οστεοπενία και οστεοπόρωση που οφείλονται κατά κύριο λόγο σε 3 σημαντικούς παράγοντες: 1) τη μη αποτελεσματική ερυθροποίηση 2) τη χρόνια αιμολυτική αναιμία και 3) την υπερφόρτωση με σίδηρο Η θεραπεία όλων των παραπάνω επιπλοκών στηρίζεται σε συμπτωματική θεραπεία: μεταγγίσεις, σπληνεκτομή και συμπληρώματα φολικού οξέος, ενώ θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη κάθε φορά λόγω της μεγάλης κλινικής ετερογένειας

41 Ομόζυγη β-θαλασσαιμία ή Μεσογειακή Αναιμία Οι ασθενείς με ομόζυγη β-θαλασσαιμία εκδηλώνουν την ασθένεια από το πρώτο έτος της ζωής τους με επίπεδα αιμοσφαιρίνης <7,0 g/dl, δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς την υποστηρικτική θεραπεία των μεταγγίσεων παρά μόνο μέχρι την πρώτη ή δεύτερη δεκαετία της ζωής τους, το αιματολογικό τους προφίλ δείχνει Αναιμία Υποχρωμία Μικροκυττάρωση στα ερυθροκύτταρα (Higgs, Engel et al. 2012).

42 Παθοφυσιολογία της β-θαλασσαιμίας 1. Μειωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης, 2. Υποχρωμία, 3. Μικροκυττάρωση 4. Έλλειψη ισορροπίας μεταξυ α και β αλυσίδων 5. ΜΗ αποτελεσματική ερυθροποίηση 6. Αιμόλυση 7. Αναιμία

43 Η περίσσεια των α-αλυσίδων που συντίθενται κανονικά, καθιζάνει : α) στα πρόδρομα ερυθροκύτταρα του μυελού των οστών, προκαλώντας μη αποτελεσματική ερυθροποίηση αλλά και β) στα ώριμα ερυθροκύτταρα, οδηγώντας σε καταστροφή των μεμβρανών τους και αιμόλυση Ο μικρότερος χρόνος ζωής των RBCs και η αιμόλυση (10-15 x faster destruction) απελευθερώνουν ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΙΔΗΡΟ στο πλάσμα

44 (ΙΕ) Μη αποτελεσματική ερυθροποίηση λόγω μειωμένης διαφοροποίησης και αύξησης του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και της απόπτωσης

45 Η κλινική εικόνα των ασθενών με Μεσογειακή αναιμία (Rund and Rachmilewitz 2005) Την κλασική κλινική εικόνα της ομόζυγης β- θαλασσαιμίας μπορεί να τη δει κανείς σήμερα μόνο σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπου τα προγράμματα μεταγγίσεων δεν είναι συνεχώς διαθέσιμα. Τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά των ατόμων αυτών: καθυστέρηση ανάπτυξης, ωχρότητα, ίκτερος, Ηπατοσπληνομεγαλία σκελετικές ανωμαλίες που προκύπτουν από την επέκταση του μυελού των οστών. Η υπερφόρτωση σιδήρου οδηγεί σε προβλήματα στην λειτουργία της καρδιάς (αρρυθμίες), στο ήπαρ (κίρρωση) και στους ενδοκρινείς αδένες (διαβήτης, υπογοναδισμός, προβλήματα στο θυρεοειδή και παραθυρεοειδή αδένα) (Cao and Galanello 2010, Galanello and Origa 2010). Διπλωματική εργασία (Master thesis): Tζικαλου Λαμπρινή

46 Ομόζυγη β-θαλασσαιμία ή Μεσογειακή Αναιμία αν με τις μεταγγίσεις επιτευχθούν επίπεδα HbA > 9,5-10,5 g/dl, η ανάπτυξη των ασθενών είναι φυσιολογική και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα μέχρι την ηλικία των 10 χρόνων. Μετά, εμφανίζονται επιπλοκές που σχετίζονται με την υπερφόρτωση σιδήρου λόγω των συχνών μεταγγίσεων κυρίως, διάφορα καρδιακά προβλήματα,

47 In normal RBCs, oxidation of HbA leads to methaemoglobin, but balanced levels of reduced / oxidized glutathione reverse the phenotype Color Atlas of Biochemistry, 1996 Koolman J and Rohm Klaus-Heinrich

48 Ιn contrast, oxidation of unpaired α- globin chains in thalassemic RBCs form haemichromes (α-globin/heme aggregates) Α :

49 Kαταβύθιση των haemichromes οδηγεί σε: a) Καταστροφή της ακεραιότητας της μεμβράνης των RBCs b) Αλλαγή της σύνθεσης της μεμβράνης των RBCs c) Αύξηση της φαγοκυττάρωσης των RBCs από τα μακροφάγα d) MH φυσιολογική ροή των RBCs

50 Παθοφυσιολογία της β-θαλασσαιμίας εξωμυελική ερυθροποίηση, και σπληνομεγαλία, που επιδεινώνει την αναιμία επέκταση του μυελού των οστών, αυξημένη συσσώρευση του σιδήρου σε διάφορους ιστούς (Galanello and Origa 2010) (Higgs, Engel, Stamatoyannopoulos 2012) Lancet 379(9813) :

51 φαινότυπος της β-θαλασσαιμίας, βελτιώνεται όταν μειωθεί η ΜΗ εξισορροπημένη παραγωγή α- / μη α- αλυσίδων σφαιρίνης που οδηγεί σε ελαχιστοποίηση της καθίζησης των α-αλυσίδων στα ερυθροκύτταρα (RBCs)

52 Πράγματι, ο φαινότυπος της β-θαλασσαιμίας βελτιώνεται όταν έχουμε: 1. συν-κληρονόμηση μεταλλάξεων στο γονίδιο της α- σφαιρίνης, που σχετίζονται με α-θαλασσαιμία, με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση των α αλυσίδων που παράγονται. 2. συν-κληρονόμηση οποιασδήποτε διαταραχής που οδηγεί σε αυξημένη σύνθεση της γ-σφαιρίνης, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Κληρονομικής Παραμονή της Εμβρυικής Αιμοσφαιρίνης (HPFH). Στην HPFH, οι επιπλέον αλυσίδες της γ-σφαιρίνης συνδέονται με την περίσσεια των α-αλυσίδων και σχηματίζουν την εμβρυική HbF αιμοσφαιρίνη (α 2 γ 2 ), κάτι που έχει διπλό αποτέλεσμα καθώς αυξάνεται και η παραγωγή μιας λειτουργικής αιμοσφαιρίνης (αν και δεσμεύει αρκετά ισχυρά το οξυγόνο) αλλά και μειώνεται η περίσσεια των α- αλυσίδων (Cao and Galanello 2010).

53 Διάγνωση β-θαλασσαιμίας Η διάγνωση της β-θαλασσαιμίας μπορεί να γίνει σε 3 διαφορετικά στάδια της ανάπτυξης: στο προγεννητικό, στο εμβρυικό και στο στάδιο της ενήλικης ζωής

54 Διάγνωση β-θαλασσαιμίας οι μέθοδοι βασίζονται στην εκτίμηση μιας γενικής εξέτασης αίματος, της μορφολογίας των ερυθρών καθώς και Μια γενική εξέταση αίματος δίνει πληροφορίες για ορισμένους σημαντικούς δείκτες το ποσό της αιμοσφαιρίνης, ο αριθμός των ερυθροκυττάρων, ο μέσος όγκος ερυθρών της μέτρησης-αξιολόγησης των διάφορων κλασμάτων αιμοσφαιρίνης. (Fucharoen and Winichagoon 2012). Clarke and Higgins 2000, Fucharoen and Winichagoon 2012).

55 Διάγνωση β-θαλασσαιμίας Η μέθοδος της ηλεκτροφόρησηςσε πηκτές αγαρόζης σε αλκαλικό ph (8.4) και σε όξινο ph (6.2). αποτελεί εξέταση ρουτίνας για την ταυτοποίηση των διαφόρων κλασμάτων αιμοσφαιρίνης. ηλεκτροφόρηση π.χ. διαχωρισμός της HbS από τα άλλα κλάσματα αιμοσφαιρινών με την ίδια κινητικότητα με αυτήν. πολύ χρονοβόρα μέθοδος και παράλληλα ανακριβής στην ποσοτικοποίηση των κλασμάτων αιμοσφαιρίνης που βρίσκονται σε χαμηλή συγκέντρωση.

56 Διάγνωση β-θαλασσαιμίας Κύρια μέθοδος η μέθοδος της υγρής χρωματογραφίας υψηλής πίεσης (HPLC), η οποία παρουσιάζει υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα. Η μέθοδος αυτή, συγκεκριμένα η χρωματογραφία αναταλλαγής κατιόντων (CE-HPLC), μπορεί και να ανιχνεύει και να ποσοτικοποιεί τα διάφορα φυσιολογικά (HbA 2 και HbF) και μη φυσιολογικά κλάσματα αιμοσφαιρίνης καθώς επίσης και να προσδιορίζει την τιμή της γλυκοσυλιωμένης (HbA 1c ) αιμοσφαιρίνης, κάτι που μπορεί να υποδείξει την ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη (Clarke and Higgins 2000, Wajcman and Moradkhani 2011).

57 HPLC ανάλυση φυσιολογικών και παθολογικών δειγμάτων Δρεπανοκυτταρική (Μεταγγιζόμενος) Μεταγγιζόμενος

58 Διάγνωση β-θαλασσαιμίας μέθοδοι μοριακής διαγνωστικής δίνουν τη δυνατότητα ανίχνευσης του γονοτύπου που προκύπτει από τις μεταλλάξεις του γονιδίου της β-σφαιρίνης. Οι μέθοδοι αυτοί είναι πολύ χρήσιμοι κατά την προγεννητική διάγνωση καθώς μπορούν να προβλέψουν το φαινότυπο και να οδηγήσουν σε σωστό σχεδιασμό της θεραπείας των ασθενών. Στις τεχνικές αυτές ανήκουν διάφορα είδη αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) και αλληλουχισης του γενετικού υλικού (Clarke and Higgins 2000, Fucharoen and Winichagoon 2012).

59 beta thalassemia is recognized after the 6th month postnatally, since the inability of transition to HbA make hemolytic anemia to be appeared. The transition from HbF to HbA begins before birth and by the 6th month postnatally all healthy adults have mainly the HbA (>> 90%).

60 Θεραπεία της Μεσογειακής Αναιμίας Συμπτωματική θεραπεία: Μεταγγίσεις αίματος Αποσιδήρωση (π.χ. δεφεριπρόνη) Σπληνεκτομή Επαγωγή σύνθεσης της HbF (π.χ. υδροξυουρία) Ριζική θεραπεία: Μεταμόσχευση μυελού των οστών από συμβατό δότη Μελλοντικές θεραπείες

61 Μεταγγίσεις Patients with beta thalasemia major (hemoglobin levels lower than 70 g/l) need long life safe, compatible to avoid alloimmunization, fresh units of RBCs (leucocyte reduced) transfusions every 2nd to 4th week to correct anemia Στόχος των μεταγγίσεων αποτελεί η διόρθωση της αναιμίας, patients with thalassemia major type develop severe anemia (30 g/l) and die soon η καταστολή της ερυθροποίησης και η παρεμπόδιση της γαστρεντερικής απορρόφησης του σιδήρου.

62 η ποσότητα του αίματος που μεταγγίζεται εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του βάρους του ασθενούς και της τελικής συγκέντρωσης της αιμοσφαιρίνης που θέλουμε να επιτύχουμε, η οποία για τους ενήλικες είναι 9-14 g/dl και για τα παιδιά είναι g/dl. πριν από την πρώτη μετάγγιση, θα πρέπει να προσδιορίζεται η ομάδα αίματος των ασθενών ως προς το σύστημα ABO και Rh και οι ασθενείς να εμβολιάζονται τουλάχιστον έναντι της ηπατίτιδας Β (Galanello and Origa 2010, Rachmilewitz and Giardina 2011). η απόφαση να ξεκινήσουν οι συστηματικές μεταγγίσεις δεν πρέπει να καθυστερήσει, κυρίως, λόγω 1.της πιθανότητας ανάπτυξης αντισωμάτων ενάντι των ερυθροκυττάρων με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται δυσκολία στην εύρεση συμβατών αιμοδοτών 2. πριν «μειωθούν σημαντικά» τα επίπεδα της HbF : ~ 1 ο έτος της ζωής

63 Θεραπεία της Μεσογειακής Αναιμίας Συμπτωματική θεραπεία: Μεταγγίσεις αίματος Αποσιδήρωση (π.χ. δεφεριπρόνη) Σπληνεκτομή Επαγωγή σύνθεσης της HbF (π.χ. υδροξυουρία) Ριζική θεραπεία: Μεταμόσχευση μυελού των οστών από συμβατό δότη

64 Θεραπεία αποσιδήρωσης Οι ασθενείς που εξαρτώνται από τις μεταγγίσεις οδηγούνται σε υπερσυσσώρευση σιδήρου και, καθώς δεν διαθέτουν κάποιο μηχανισμό για τη απομάκρυνση της περίσσειας του σιδήρου, απαιτούν θεραπεία με κάποιον χηλικό παράγοντα για την αποβολή του. Ξεκινά ύστερα από εφαρμογή μεταγγίσεων ή όταν τα επίπεδα της φερριτίνης ανέβουν πάνω από ng/ml.

65 Θεραπεία αποσιδήρωσης Το πρώτο φάρμακο σε αυτή την κατηγορία είναι η δεφεροξαμίνη που χορηγείται παρεντερικά και βοηθά στην απομάκρυνση του σιδήρου από τα ούρα και τα κόπρανα, αλλά παρουσιάζει πολλά μειονεκτήματα όπως πόνο, ερύθημα, πρήξιμο στην περιοχή χορήγησης, προβλήματα στην όραση και την ακοή πνευμονικές βλάβες. Rund and Rachmilewitz 2005, Muncie and Campbell 2009, Galanello and Origa 2010, Rachmilewitz and Giardina 2011)

66 Ναυτία, Αρθραλγία Γαστρεντερικές διαταραχές

67 Θεραπεία αποσιδήρωσης Χηλικές ενώσεις που χορηγούνται από του στόματος, με κύριο εκπρόσωπο την δεφεριπρόνη. Η δεφεριπρόνη παρουσιάζει επίσης κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως είναι η ναυτία, αρθραλγία και διάφορες γαστρεντερικές διαταραχές. Το φάρμακο δεφερασιρόξ είναι ένας ακόμη χηλικός παράγοντας που χορηγείται από του στόματος και που μελέτες έχουν δείξει ότι είναι αποτελεσματικό τόσο σε ενήλικες όσο και στα παιδιά (σημαντικές παρενέργειες, είναι ορισμένα δερματικά προβλήματα ) Rund and Rachmilewitz 2005, Muncie and Campbell 2009, Galanello and Origa 2010, Rachmilewitz and Giardina 2011)

68 Θεραπεία της Μεσογειακής Αναιμίας Συμπτωματική θεραπεία: Μεταγγίσεις αίματος Αποσιδήρωση (π.χ. δεφεριπρόνη) Σπληνεκτομή Επαγωγή σύνθεσης της HbF (π.χ. υδροξυουρία) Ριζική θεραπεία: Μεταμόσχευση μυελού των οστών από συμβατό δότη

69 Η σπληνομεγαλία επιδεινώνει την αναιμία και κατά συνέπεια αυξάνει τις ανάγκες για μεταγγίσεις. ο υπερσπληνισμός (έξαρση της αιμολυτικής δραστηριότητας του σπληνός που οδηγεί σε ελάττωση των έμμορφων συστατικών του αίματος και σπληνομεγαλία) Σπληνεκτομή στοχεύει στην αποφυγή εξωμυελικής ερυθροποίησης, στη βελτίωση των επιπέδων της αιμοσφαιρίνης και μείωση της ανάγκης για μεταγγίσεις και άρα σε ελαχιστοποίηση της συσσώρευσης σιδήρου Μειονέκτήματα: Αύξηση σοβαρών λοιμώξεων και θρομβοεμβολικών επεισοδίων (Rachmilewitz and Giardina 2011).

70 Θεραπεία της Μεσογειακής Αναιμίας Συμπτωματική θεραπεία: Μεταγγίσεις αίματος Αποσιδήρωση (π.χ. δεφεριπρόνη) Σπληνεκτομή Επαγωγή σύνθεσης της HbF (π.χ. υδροξυουρία) Ριζική θεραπεία: Μεταμόσχευση μυελού των οστών από συμβατό δότη

71 Επαγωγή της σύνθεσης της εμβρυικής αιμοσφαιρίνης HbF χρήση φαρμακολογικών παραγόντων που στοχεύουν σε αύξηση της παραγωγής της γ-σφαιρίνης, με απώτερο στόχο τη σύνδεση αυτής με την περίσσεια των α-αλυσίδων και τη δημιουργία της εμβρυικής αιμοσφαιρίνης HbF.

72

73 υδροξυουρία, φάρμακο επιλογής για τους ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία. και σε ασθενείς με β-θαλασσαιμία approved by FDA to stimulate HbF synthesis 5-αζακυτιδίνη: υπομεθυλιωτικός παράγοντας του DNA βουτυρικό οξύ: αναστολέας των απακετυλασών των ιστονών (HDAC) αύξηση της έκφρασης του γονιδίου της γ-σφαιρίνης

74 βουτυρικό οξύ (butyrates) short chain fatty acid derivatives αναστέλλουν τις απακετυλάσες των ιστονών Αυξάνεται η ακετυλίωση των ιστονών Αλλάζει η δομή της χρωματίνης Επιτρέπεται η πρόσβαση μεταγραφικών παραγόντων στον promoter του γονιδίου της γ- σφαιρίνης Αύξηση των επιπέδων μεταγραφής του γονιδίου της γ- σφαιρίνης αυξημένα επίπεδα της HbF

75 Ραπαμυκίνη: μακρολιδικό αντιβιοτικό (Streptomyces hygroscopicus) Αυξάνει τα επίπεδα του mrna του γ- γονιδίου

76 Θεραπεία της Μεσογειακής Αναιμίας Συμπτωματική θεραπεία: Μεταγγίσεις αίματος Αποσιδήρωση (π.χ. δεφεριπρόνη) Σπληνεκτομή Επαγωγή σύνθεσης της HbF (π.χ. υδροξυουρία) Ριζική θεραπεία: Μεταμόσχευση μυελού των οστών από συμβατό δότη

77 based on the pathophysiology of beta thalassemia, there are 3 levels potential targeting molecular therapy; Primary, Secondary Τertiary Quek L, Thein SL Br J Haematol 136:

78 HSCT Γονιδιακή θεραπεία ipscs ΕPO HU αποσιδήρωση

79 Hepsidin πεπτιδική ορμόνη συντίθεται στο ήπαρ Παίζει ρόλο κλειδί στην ομοιόσταση του σιδήρου στους θαλασσαιμικούς ασθενείς τα επίπεδα της Hepsidin είναι μειωμένα οπότε παρεντερική χορήγηση ανασυνδυασμένης hepsidin θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά

80 Η Hepsidin απελευθερωνεται από το ήπαρ, συνδέεται με την ferroportin (iron transporter) στην επιφάνεια των εντεροκυτταρων και των μακροφάγων, υπευθυνων για την ανακύκλωση του σιδήρου από τα ερυθροκυτταρα και επάγει την ενδοκυτταρωση και διάσπαση της ferroportin, οπότε: 1. Μείωση της απορρόφησης του σιδηρου από το έντερο 2. Συσσώρευση σιδηρου στα δικτυοενδοθηλιακά κύτταρα. 3. Ελάττωση των επίπεδων του σιδηρου του συνδεδεμένου με την τρανσφερρινη στο πλάσμα. Στη β- θαλασσαιμία, τα συσσωρευμένα πρόδρομα ερυθροκυτταρα στο μυελό των οστών εκκρίνουν erythroferrone και GDF15, καταστέλλουν την παραγωγή της Hepsidin στο ήπαρ, οδηγούν σε μη φυσιολογική απορρόφηση σιδήρου στα εντεροκυτταρα και έκκριση σιδήρου από τα δικτυοενδοθηλιακα κύτταρα (μακροφάγα..)

81 Χορήγηση από-τρανσφερρίνης αύξηση έκφρασης της hepsidin μειώνει τα επίπεδα σιδηρου του ορού, την απόδοση σιδήρου στα πρόδρομα ερυθροκυτταρα, τη σύνθεση της αίμης, το σχηματισμό των hemichromes, το σχηματισμό των ROS άρα Μειώνει τη ΜΗ αποτελεσματική ερυθροποίηση (ΙΕ)

82 Παρέμβαση στη μη ισορροπία μεταξύ των α- και β- αλυσίδων της αιμοσφαιρίνης

83 Στα πρόδρομα ερυθροκύτταρα υπάρχουν πρωτεολυτικοί μηχανισμοί για να διασπούν τις ελεύθερες (μη συνδεδεμένες) α-αλυσίδες Η πρωτεολυτική δραστηριότητα μειωμένη στα δικτυοερυθροκύτταρα (reticulocytes)

84 AHSP (alpha haemoglobin stabilizing protein) Σχηματίζει σταθερό σύμπλοκο με τη μη-συζευγμένη α-αλυσίδα και εμποδίζει τη διάσπασή της παρουσία της νεοσυντιθέμενης β-αλυσίδας απομακρύνεται από το σύμπλοκο AHSP / α για σχηματισμό της HbA Υπερέκφραση της AHSP πρωτεϊνης, η οποία είναι χαμηλή στη σοβαρή β-θαλασσαιμία θα μπορούσε να έχει θεραπευτική σημασία

85 Μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων του μυελού των οστών (Βone Μarrow) Hemopoietic Stem Cell Transplantation (HSCT) Η μόνη διαθέσιμη θεραπεία για τη ριζική αντιμετώπιση της ασθένειας Η κλινική εικόνα των ασθενών η ηλικία, το φύλο, η φυσική κατάστασή τους παίζει σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της μεταμόσχευσης, η οποία μπορεί να φτάσει μέχρι το 90%. Ωστόσο ο κυριότερος παράγοντας που επηρεάζει την επιτυχία μιας μεταμόσχευσης είναι η εύρεση συμβατών (HLA matched) δοτών, για να μην απορριφθεί το μόσχευμα λόγω graft versus host disease (GVHD) 25-30% των ασθενών με μεσογειακή αναιμία βρίσκουν συμβατό δότη

86 Αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα προς μεταμόσχευση μπορούν να ληφθούν και από το αίμα του ομφάλιου λώρου. Από το 1990, η χρήσή τους ξεπερνά το πρόβλημα δημιουργίας ιικής μόλυνσης από τα μοσχεύματα και επιπλέον η πιθανότητα εμφάνισης GVHD είναι μειωμένη. Ωστόσο ο μικρός αριθμός των κυττάρων που προέρχονται από το ομφάλιο αίμα αποτελούν τροχοπέδη στην επιτυχή μεταμόσχευση αυτών και για το λόγο αυτό η προσέγγιση αυτή χρησιμοποιείται κυρίως στα παιδιά (Rachmilewitz and Giardina 2011, Higgs, Engel et al. 2012).

87 Γονιδιακή θεραπεία

88 Για την επιτυχία της γονιδιακής θεραπείας στη μεσογειακή αναιμία θα πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις, όπως είναι: 1) αποτελεσματική γονιδιακή μεταφορά και ενσωμάτωση σε ένα μεγάλο ποσοστό αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων 2) ειδική έκφραση στα κύτταρα της ερυθράς σειράς 3) τα επίπεδα έκφρασης της β-σφαιρίνης να είναι σταθερά και, τέλος, 4) τα επίπεδα έκφρασης της β-σφαιρίνης να είναι ασφαλή, χωρίς να συμβαίνει ενσωμάτωση γενετικού υλικού των φορέων σε άλλες περιοχές του γονιδιώματος (φαινόμενα θέσεως) (Arumugam and Malik 2010). Μια κύρια δυσκολία για να γίνει εφικτή η γονιδιακή θεραπεία στην περίπτωση της β-θαλασσαιμίας ήταν η παραγωγή κατάλληλων φορέων του γονιδίου της β- σφαιρίνης. Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν ρετροϊικοί φορείς όπου η έκφραση της β-σφαιρίνης ήταν ελάχιστη, ενώ οι λεντϊικοί φορείς που χρησιμοποιήθηκαν μετέπειτα είναι περισσότερο σταθεροί και εκφράζουν μεγαλύτερα ποσοστά β-σφαιρίνης (Arumugam and Malik 2010, Yannaki, Emery et al. 2010).

89 Η Μεσογειακή αναιμία αποτελεί μία από τις πρώτες γενετικές ασθένειες, για την οποία προτάθηκε η γονιδιακή θεραπεία, όπου έχουμε μεταφορά του φυσιολογικού γονιδίου της β-σφαιρίνης σε αυτόλογα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα (HSCs) και τα οποία, ύστερα από τη επιδιόρθωση της γενετικής βλάβης, μεταφέρονται πίσω στον ασθενή. Τα πλεονεκτήματα της προσέγγισης αυτής είναι ότι η θεραπεία είναι μόνιμη, δεν ενέχει κάποιο περιορισμό στην εύρεση συμβατού δότη καθώς και ότι δεν έχουμε εμφάνιση ανοσολογικών αντιδράσεων, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των μεταμοσχεύσεων αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων. (Higgs, Engel et al. 2012) Αναλυτικά το πρωτόκολλο που ακολουθείται είναι το εξής: αρχικά απομονώνονται αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα από τον ασθενή, τα οποία στη συνέχεια διαμολύνονται (ex vivo) με τροποποιημένους ιικούς φορείς που φέρουν το φυσιολογικό γονίδιο της β-σφαιρίνης. Τέλος, τα διορθωμένα από τη γενετική βλάβη κύτταρα επιστρέφονται πίσω στον ασθενή ύστερα από μυελοκαταστολή του ασθενούς, προκειμένου να τα δεχτεί πίσω (Bank 2010, Yannaki, Emery et al. 2010, Higgs, Engel et al. 2012). Διπλωματική εργασία (Master thesis): Tζικαλου Λαμπρινή

90 Η πρώτη και μοναδική μέχρι στιγμής κλινική δοκιμή γονιδιακής θεραπείας σε ασθενή με β-θαλασσαιμία πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία το 2007 από την ερευνητική ομάδα του Philippe Leboulch. Πιο συγκεκριμένα, ένας 18χρονος ασθενής με β Ε /β 0 θαλασσαιμία υποβλήθηκε στη θεραπεία, καταφέρνοντας ακόμη και σήμερα να είναι ανεξάρτητος από μεταγγίσεις. Παρόλα αυτά βέβαια, παρατηρήθηκε ότι ο λεντϊικός (LV) φορέας που χρησιμοποιήθηκε ενσωματώθηκε σε ένα πρωτοογκογονίδιο (HMGA2), πράγμα που μπορεί να αποτελεί προάγγελο μιας καρκινογένεσης (έχει συμβεί στο παρελθόν σε προσέγγιση γονιδιακής θεραπείας της φυλοσύνδετης σοβαρής συνδυασμένης ανοσοανεπάρκειας (X-SCID)). (Cavazzana-Calvo, Payen et al. 2010, Yannaki, Emery et al. 2010, Payen and Leboulch 2012).

91

92 Θεραπεία της Μεσογειακής αναιμίας με χρήση των ipscs διαφοροποιημένα σωματικά κύτταρα (ινοβλάστες δέρματος) μπορούν να επαναπρογραμματιστούν σε πολυδύναμα κύτταρα όμοια με τα εμβρυονικά βλαστοκύτταρα Τα κύτταρα αυτά ονομάζονται ipscs (induced Pluripotent Stem Cells) και η δημιουργία τους οφείλεται στην εισαγωγή και έκφραση στα σωματικά κύτταρα ινοβλάστες τεσσάρων μεταγραφικών παραγόντων (Oct4, Sox2, KLF4, c-myc).

93 Θεραπεία της Μεσογειακής αναιμίας με χρήση των ipscs η μετάλλαξη για τη δρεπανοκυτταρική αναιμία σε ipscs ποντικιών επιδιορθώθηκε Αρχικά τα κύτταρα διαφοροποιήθηκαν σε πολυδύναμα HSCs και έπειτα τα κύτταρα αυτά επαναχορηγήθηκαν στα ποντίκια και δημιούργησαν ένα νέο αιμοποιητικό σύστημα που δεν έφερε πλέον τη βλάβη που οδηγούσε σε δρεπανοκυτταρική αναιμία Παρόλα αυτά πολλά εμπόδια θα πρέπει να ξεπεραστούν αλλά και οι τρόποι παραγωγής των ipscs θα πρέπει να βελτιωθούν, καθώς και να αναπτυχθούν σωστά πρωτόκολλα και προκλινικά μοντέλα προκειμένου να μπορέσει η τεχνολογία των ipscs να αποτελέσει θεραπεία για τη Μεσογειακή αναιμία (Ye, Zhan et al. 2009, Yannaki, Emery et al. 2010, Higgs, Engel et al. 2012). Διπλωματική εργασία (Master thesis): Tζικαλου Λαμπρινή

94 Πειραματικές - Μελλοντικές Θεραπείες Θεραπεία μέσω των ips cells (Higgs, Engel, Stamatoyannopoulos 2012) Lancet 379(9813) :

95

96 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ Ταυτοποίηση των φορέων στα πλαίσια του γενετικού ελέγχου πριν από την πρώτη εγκυμοσύνη (premarital genetic testing program), ειδικά σε περιοχές με υψηλά ποσοστά εμφάνισης των θαλασσαιμιών καθώς και η προγεννητική διάγνωση

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ)

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ) ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ) Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Απαρτιωμένη διδασκαλία Φεβρουάριος-Μάρτιος 2015 ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (Θαλασσαιμία) Πρόκειται για μία ετερογενή ομάδα κληρονομικών αναιμιών (αυτοσωματικών-υπολοιπόμενων)

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές των αιμοσφαιρινών Συνηθέστερη μονογονιδιακή διαταραχή στους ανθρώπους Το 5% του πληθυσμού είναι φορείς γονιδίων για κλινικώς σημαντικές

Διαταραχές των αιμοσφαιρινών Συνηθέστερη μονογονιδιακή διαταραχή στους ανθρώπους Το 5% του πληθυσμού είναι φορείς γονιδίων για κλινικώς σημαντικές 1 Διαταραχές των αιμοσφαιρινών Συνηθέστερη μονογονιδιακή διαταραχή στους ανθρώπους Το 5% του πληθυσμού είναι φορείς γονιδίων για κλινικώς σημαντικές διαταραχές της αιμοσφαιρίνης 2 Αποτελείται από δύο α

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ)

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ) ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ) Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Διευθύντρια ΕΣΥ Υπεύθυνη Μον. Μεσογ. Αναιμίας ΠΓΝ Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία Αιματολογίας Μάρτιος 2017 Εκπαιδευτικοί στόχοι Κλινική ταξινόμηση

Διαβάστε περισσότερα

Νικολακοπούλου Κωνσταντίνα Κάτσα Ελένη-Μαρία Δάσκου Μαρία. β-θαλασσαιμία

Νικολακοπούλου Κωνσταντίνα Κάτσα Ελένη-Μαρία Δάσκου Μαρία. β-θαλασσαιμία Νικολακοπούλου Κωνσταντίνα Κάτσα Ελένη-Μαρία Δάσκου Μαρία β-θαλασσαιμία Θάλασσα + αίμα = θαλασσαιμία Εισαγωγή Η πιο κοινή γενετική νόσος που κληρονομείται Mενδελικά ~ 1 : 100.000 παγκοσμίως ~ 1 : 10.000

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές προσεγγίσεις της Θαλασσαιμίας

Θεραπευτικές προσεγγίσεις της Θαλασσαιμίας Παπαδοπούλου Λευκοθέα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Τμήμα Φαρμακευτικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θεραπευτικές προσεγγίσεις της Θαλασσαιμίας http://www.youtube.com/watch?v=nryzkj4o8i0&nr=1

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ AΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ AΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Ι 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ AΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Παθησεις ερυθρων αιμοσφαιρίων 2 ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ 5.000.000/mm3 αιματος Συγκεντρωση αιμοσφαιρίνης 14-16g/dl

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο 1. β 2. γ 3. α 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2ο 1. Σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Οι β-θαλασσαιμίες αποτελούν μία ετερογενή ομάδα κληρονομικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από μειωμένη σύνθεση των β-αλυσίδων της αιμοσφαιρ

Εισαγωγή. Οι β-θαλασσαιμίες αποτελούν μία ετερογενή ομάδα κληρονομικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από μειωμένη σύνθεση των β-αλυσίδων της αιμοσφαιρ 03 εδbοτχ 155 Εισαγωγή. Οι β-θαλασσαιμίες αποτελούν μία ετερογενή ομάδα κληρονομικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από μειωμένη σύνθεση των β-αλυσίδων της αιμοσφαιρίνης. Στην ομόζυγη κατάσταση προκαλούν

Διαβάστε περισσότερα

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής Κεφάλαιο 6: ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ -ΘΕΩΡΙΑ- Μεταλλάξεις είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού, τόσο σε γονιδιακό επίπεδο (γονιδιακές μεταλλάξεις) όσο και σε χρωμοσωμικό επίπεδο (χρωμοσωμικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) «Οι σύγχρονες τεχνικές βιο-ανάλυσης στην υγεία, τη γεωργία, το περιβάλλον και τη διατροφή» Η κυκλοφορία του αίματος και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΩΡΙΖΑ ΖΑΜΠΕΤΑ Επιμελήτρια Β Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» Οι αιμοσφαιρινοπάθειες αποτελούν τις πιο κοινές μονογονιδιακές ασθένειες παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις

Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ 1. Τι ονομάζονται μεταλλάξεις και ποια τα κυριότερα είδη τους; 2. Ποιες οι διαφορές μεταξύ γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων; 3. Οι μεταλλάξεις στα σωματικά

Διαβάστε περισσότερα

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας»

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Εργαστήριο Κυτταρογενετικής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» «β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Ζαχάκη Σοφία - Ουρανία Βιολόγος, MSc, PhD β μεσογειακή αναιμία Η θαλασσαιμία ή νόσος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: ΟΜΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΘΑΛΑΣΑΙΜΙΕΣ. Α. ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 23 Φεβρουαρίου 2016

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: ΟΜΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΘΑΛΑΣΑΙΜΙΕΣ. Α. ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 23 Φεβρουαρίου 2016 ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: ΟΜΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΣΦΑΙΡΙΝΙΚΩΝ ΓΟΝΙ ΙΩΝ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΘΑΛΑΣΑΙΜΙΕΣ Α. ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 23 Φεβρουαρίου 2016 ομή της αιμοσφαιρίνης Α του ανθρώπου γονιδιακοί τόποι ευθύνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ Η μεσογειακή αναιμία ή θαλασσαιμία είναι κληρονομική αυτοσωμική υπολειπόμενη νόσος η οποία εντοπίζεται κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου Θάλασσας. Στη Μεσογειακή αναιμία η γονιδιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦ. 6 ο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦ. 6 ο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦ. 6 ο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Μεταλλάξεις είναι οι αλλαγές στην αλληλουχία των νουκλεοτιδίων που συμβαίνουν στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού τόσο σε γονιδιακό επίπεδο (γονιδιακές μεταλλάξεις)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Γίνονται μόνο στο γενετικό υλικό των κυττάρων, δηλαδή στο DNA και έχουν μόνιμο χαρακτήρα. Δεν θεωρούνται μεταλλάξεις, μεταβολές των προϊόντων της έκφρασης του γενετικού

Διαβάστε περισσότερα

Αιμοσφαιρίνη και αιμοσφαιρινοπάθειες

Αιμοσφαιρίνη και αιμοσφαιρινοπάθειες Αιμοσφαιρίνη και αιμοσφαιρινοπάθειες Αιμοσφαιρίνη Η ανθρώπινη αιμοσφαιρίνη μπορεί να μελετηθεί ευκολότερα από οποιαδήποτε άλλη πρωτεΐνη του ανθρώπου. Παράδειγμα για: ομή και λειτουργία πρωτεϊνών, ομή και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΡΟΠΟΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΙΔΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗΣ Οικογενή υπερχοληστερολαιμία Αυτοσωμική επικρατής κληρονομικότητα Σχετίζεται με αυξημένο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Θέµα 1 ο 1. Τα άτοµα που είναι ετερόζυγα για τη β-θαλασσαιµία: α. Εµφανίζουν ήπια αναιµία β. Έχουν ευαισθησία στην ελονοσία γ. Συνθέτουν µεγάλη ποσότητα HbF δ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: ΟΜΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΘΑΛΑΣΑΙΜΙΕΣ. Α. ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 15 Μαρτίου 2017

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: ΟΜΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΘΑΛΑΣΑΙΜΙΕΣ. Α. ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 15 Μαρτίου 2017 ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: ΟΜΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΣΦΑΙΡΙΝΙΚΩΝ ΓΟΝΙ ΙΩΝ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΘΑΛΑΣΑΙΜΙΕΣ Α. ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 15 Μαρτίου 2017 ομή της αιμοσφαιρίνης Α του ανθρώπου γονιδιακοί τόποι ευθύνονται για

Διαβάστε περισσότερα

Αιμοσφαιρίνες. Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 s. Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων

Αιμοσφαιρίνες. Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 s. Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων A. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Αιμοσφαιρίνες Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 S HbS s α 2 β 2 Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ Αλλαγή σε αζωτούχες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ:ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ:ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:κ.ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΑΘΗΜΑ:ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ II

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ:ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ:ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:κ.ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΑΘΗΜΑ:ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ II ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ:ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ:ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:κ.ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΑΘΗΜΑ:ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ II ΘΕΜΑ:ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΜΠΑΡΟΥΤΑ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ 2008 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Θαλασσαιμικά σύνδρομα: Γονίδια αλύσων, Δομή αιμοσφαιρίνης, Μεταλλάξεις. Θεραπεία

Θαλασσαιμικά σύνδρομα: Γονίδια αλύσων, Δομή αιμοσφαιρίνης, Μεταλλάξεις. Θεραπεία Θαλασσαιμικά σύνδρομα: Γονίδια αλύσων, Δομή αιμοσφαιρίνης, Μεταλλάξεις Θεραπεία Α.Αθανασιάδου 21.2.2012 Εκπαιδευτικοί Στόχοι: Να γνωρίζετε 1.ποιά γονίδια κωδικοποιούν τις αιμοσφαιρινικές αλύσους ( γενετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ Η μεταμόσχευση αίματος από ομφάλιο λώρο και πλακούντα σε ασθενείς με Λευχαιμία και άλλες παθήσεις είναι μια νέα μέθοδος θεραπείας που άρχισε

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ. 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1 o

ΒΙΟΛΟΓΙΑ. 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1 o ΘΕΜΑ 1 o Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α. Γιατί τα βακτήρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν «εργοστάσια παραγωγής ανθρώπινων πρωτεϊνών»; Β. Σε ένα βακτήριο εισάγεται με τη μέθοδο του ανασυνδυασμένου

Διαβάστε περισσότερα

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις. Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος, Επίμ. Β Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις. Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος, Επίμ. Β Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος, Επίμ. Β Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου Μεταγγίσεις σε νεογνά και παιδιά Μεταγγίσεις στον νεογνικό πληθυσμό Μεταγγίσεις στον

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΑΠΑΡΤΙΩΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Αλ. Κουράκλη-Συμεωνίδου ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΑΝΑΙΜΙΑ Βαρύτητα αναιμίας Μικρή (Ηb >10 gr/dl)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 6 ο ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ

ΚΕΦ. 6 ο ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ ΚΕΦ. 6 ο ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ 1. Μπορούν τα γονίδια που ελέγχουν τη σύνθεση της α-αλυσίδας της αιμοσφαιρίνης να χαρακτηριστούν ως πολλαπλά αλληλόμορφα; Τα γονίδια που ελέγχουν την α-αλυσίδα της αιμοσφαιρίνης

Διαβάστε περισσότερα

Θαλασσαιμία. Πληροφορίες για τα αίτια και τη θεραπεία. leben-mit-transfusionen.de. Griechisch. Βιβλιάριο. Όνομα: Διεύθυν

Θαλασσαιμία. Πληροφορίες για τα αίτια και τη θεραπεία. leben-mit-transfusionen.de. Griechisch. Βιβλιάριο. Όνομα: Διεύθυν Θαλασσαιμία Griechisch Πληροφορίες για τα αίτια και τη θεραπεία κτης ριο έκτα ιά λ ιβ β Με Βιβλιάριο κης για κτης ανάγ έκτα Όνομα: Ημε γένν ρομηνία Διεύθυν Σε πε ησης: ασθενείς! ανάγκης σαιμία με θαλασ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΧΡΩΜΑΤΩΣΗ. Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παθολογίας

ΑΙΜΟΧΡΩΜΑΤΩΣΗ. Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παθολογίας ΑΙΜΟΧΡΩΜΑΤΩΣΗ Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παθολογίας ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΙΔΗΡΟΥ Κύτταρα του εντέρου 1000 mg Fe Κύτταρα του εντέρου ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Πριν από την πρόσληψη από τα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών Ζωή Σελά Τα βλαστοκύτταρα είναι ένα νέο θεραπευτικό εργαλείο στην Ιατρική διαφορετικό από τα φάρμακα που μέχρι σήμερα είχαμε συνηθίσει.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α. 1. δ 2. δ 3. β 4. γ 5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Α I Β IV Γ VI Δ VII Ε II ΣΤ III Ζ V Η -

ΘΕΜΑ Α. 1. δ 2. δ 3. β 4. γ 5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Α I Β IV Γ VI Δ VII Ε II ΣΤ III Ζ V Η - ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2017 ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Π. ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΔΗΣ 1. δ 2. δ 3. β 4. γ 5. α ΘΕΜΑ Α Β1. Α I Β IV Γ VI Δ VII Ε II ΣΤ III Ζ V Η - ΘΕΜΑ Β Β2. Η εικόνα αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιμέλεια: Δημήτρης Κοτρόπουλος ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. γ Α3. γ Α4. δ Α5. δ ΘΕΜΑ B B1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1. στ 2. ζ 3. ε 4. α 5. δ 6. β 7. γ Β2.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Ως φορείς κλωνοποίησης χρησιμοποιούνται:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Ως φορείς κλωνοποίησης χρησιμοποιούνται: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/03/12 ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Ως φορείς κλωνοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α. 1. β 2. β 3. γ 4. β Β. Ζύμωση: Διαδικασία ανάπτυξης μικροοργανισμών σε υγρό θρεπτικό υλικό κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες Υβριδοποίηση:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ 2017 ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Ι Α, ΙΙ Ε, ΙΙΙ ΣΤ, ΙV Β, V Ζ, VII Γ, VII Δ Β2. Η εικόνα 1 αντιστοιχεί σε προκαρυωτικό κύτταρο. Στους προκαρυωτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 13 (Ιατρική Γενετική) Η θεραπεία των γενετικών νοσημάτων

Κεφάλαιο 13 (Ιατρική Γενετική) Η θεραπεία των γενετικών νοσημάτων Κεφάλαιο 13 (Ιατρική Γενετική) Η θεραπεία των γενετικών νοσημάτων Πολυπαραγοντικά γενετικά νοσήματα: -ασαφείς γενετικές και περιβαλλοντικές παράμετροι αλλά μια περιβαλλοντική συνιστώσα μπορεί να είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ // Γ γ ΙΑΤΡ λυκείου Γ ΘΕΤ2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/12/

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ // Γ γ ΙΑΤΡ λυκείου Γ ΘΕΤ2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/12/ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ // Γ γ ΙΑΤΡ λυκείου Γ ΘΕΤ2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/12/2015 29 12 2016 ΘΕΜΑ 1 ο Επιλέξτε τη σωστή απάντηση που συμπληρώνει τις παρακάτω προτάσεις: 1. Η περιοριστική

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 IOYNIOY 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 IOYNIOY 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 IOYNIOY 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Α I Β IV Γ VI

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΖΩΗ ΡΕΠΑΠΙΝΟΥ - ΝΕΡΑΝΤΖΟΥΛΑΚΗ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ - ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Θετικών Σπουδών. Ενδεικτικές απαντήσεις θεμάτων

Θετικών Σπουδών. Ενδεικτικές απαντήσεις θεμάτων Πανελλαδικές Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο μάθημα: Βιολογία Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών Παρασκευή, 16 Ιουνίου 2017 Ενδεικτικές απαντήσεις θεμάτων Θέμα Α Α1. α) 3 CAT 5 β) 3 TAC 5

Διαβάστε περισσότερα

«Μεταλλάξεις και ο ρόλος τους στην γενετική ποικιλότητα» Εργασία στο μάθημα της Βιολογίας ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΤΕΑΣ

«Μεταλλάξεις και ο ρόλος τους στην γενετική ποικιλότητα» Εργασία στο μάθημα της Βιολογίας ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΤΕΑΣ «Μεταλλάξεις και ο ρόλος τους στην γενετική ποικιλότητα» Εργασία στο μάθημα της Βιολογίας ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΤΕΑΣ Μια εργασία των: Μακρυδάκη Ελευθερία Μπούρλα Ελένη Τμήμα: Γ 3 Ημερομηνία: 27/1/2015 Γενικά με

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΧΡΩΜΕΣΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Διευθυντής Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός»

ΟΡΘΟΧΡΩΜΕΣΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Διευθυντής Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΟΡΘΟΧΡΩΜΕΣΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Διευθυντής Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα

8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ 8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα ΠΗΓΕΣ :ADAM,AMERICAN SOCIETY OF HEMATOLOGY, www.blood.co.uk Συστατικά του κυκλοφορικού

Διαβάστε περισσότερα

έμμορφα στοιχεία του αίματος Κλινική σημασία

έμμορφα στοιχεία του αίματος Κλινική σημασία Είναι η πιο κοινή εργαστηριακή εξέταση στην κλινική πράξη και παρέχει πληροφορίες για τα έμμορφα στοιχεία του αίματος (αριθμός, όγκος, πυκνότητα κ.α.) Κλινική σημασία Προληπτικός έλεγχος Διάγνωση νοσημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ. Εισαγωγή στην αιματολογία

ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ. Εισαγωγή στην αιματολογία ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ Εισαγωγή στην αιματολογία Αιματολογία Κλινική και εργαστηριακή Διαγνωστική και θεραπευτική Αυτόνομη και συνεργατική Αίμα-Λειτουργίες Μεταφορά οξυγόνου Απομάκρυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) «Οι σύγχρονες τεχνικές βιο-ανάλυσης στην υγεία, τη γεωργία, το περιβάλλον και τη διατροφή» Αιμοσφαιρινοπάθειες Οι αιμοσφαιρινοπάθειες,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μέρος Β Δρ. Ανδρέας Φλουρής Ερευνητής Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας Κέντρο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ 2 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αποτελώντας βασική πηγή της γενετικής ποικιλότητας, οι μεταλλάξεις τροφοδοτούν την εξελικτική αλλαγή

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αποτελώντας βασική πηγή της γενετικής ποικιλότητας, οι μεταλλάξεις τροφοδοτούν την εξελικτική αλλαγή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Αποτελώντας βασική πηγή της γενετικής ποικιλότητας, οι μεταλλάξεις τροφοδοτούν την εξελικτική αλλαγή Τι είναι οι μεταλλάξεις; o Οι μεταλλάξεις είναι οι αλλαγές στην αλληλουχία του DNA, οι οποίες

Διαβάστε περισσότερα

Αλλογενής Μεταµόσχευση Αρχέγονων Αιµοποιητικών Κυττάρων:βασικές αρχές, ενδείξεις και διαδικασία. Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας

Αλλογενής Μεταµόσχευση Αρχέγονων Αιµοποιητικών Κυττάρων:βασικές αρχές, ενδείξεις και διαδικασία. Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας Αλλογενής Μεταµόσχευση Αρχέγονων Αιµοποιητικών Κυττάρων:βασικές αρχές, ενδείξεις και διαδικασία Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας Βασικές αρχές Η µεταµόσχευση αρχέγονων αιµοποιητικών κυττάρων αποτελεί σηµαντική

Διαβάστε περισσότερα

Βλαστοκύτταρο. Χοτζάι Αθηνά, Στέργιο Χάιδω Τμήμα Γ5

Βλαστοκύτταρο. Χοτζάι Αθηνά, Στέργιο Χάιδω Τμήμα Γ5 Βλαστοκύτταρο Χοτζάι Αθηνά, Στέργιο Χάιδω Τμήμα Γ5 Τα βλαστοκύτταρα είναι κύτταρα που αναπαράγονται διαρκώς και έχουν την ικανότητα να μετατραπούν (να διαφοροποιηθούν) σε οποιοδήποτε άλλο είδος κυττάρου

Διαβάστε περισσότερα

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου Ακαδημία Αιμοδοσίας, Ιούνιος 2014 Μεταγγίσεις σε νεογνά και παιδιά Μεταγγίσεις στον νεογνικό πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα;

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος;...... 2. Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από: i 3.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛAΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛAΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛAΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 16-06-2017 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Α. φωσφορική ομάδα (Ι) E. υδροξύλιο (II) Β. mrna

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Υπάρχουν Βλαστικά κύτταρα με διαφορετικές ιδιότητες: Τα Πολυδύναμα - Pluripotent Εμβρυονικά Βλαστικά κύτταρα - Embryonic Stem

Διαβάστε περισσότερα

Γενική αίµατος. Καταµέτρηση των έµµορφων στοιχείων του αίµατος

Γενική αίµατος. Καταµέτρηση των έµµορφων στοιχείων του αίµατος Γενική αίµατος Αθανασία Μουζάκη, Καθηγήτρια Εργαστηριακής Αιµατολογίας-Αιµοδοσίας, Εργαστήριο Αιµατολογίας, Αιµατολογικό Τµήµα, Παθολογική Κλινική, Τµήµα Ιατρικής, Παν/ο Πατρών Γενική αίµατος Καταµέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/01/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/01/2014 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/01/2014 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Αλλαγές στην ποσότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Αθ. ΖΩΜΑΣ Δ ΠΑΝ.ΠΑΘ.ΚΛΙΝΙΚΗ

ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Αθ. ΖΩΜΑΣ Δ ΠΑΝ.ΠΑΘ.ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΕΣ Αθ. ΖΩΜΑΣ Δ ΠΑΝ.ΠΑΘ.ΚΛΙΝΙΚΗ Ορισμός Aναιμίας Αναιμία είναι η κατάσταση κατά την οποία η τιμή της Αιμοσφαιρίνης (και ίσως των Ερυθρών αιμοσφαιρίων) βρίσκονται κατά μονάδα όγκου αίματος, κάτω από

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. γ Α3. δ Α4. β Α5. α 2 β 5 γ 6 δ 1 ε 3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΪΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ & Γενετικά Τροποποιημένα Κύτταρα

ΙΪΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ & Γενετικά Τροποποιημένα Κύτταρα ΙΪΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ & Γενετικά Τροποποιημένα Κύτταρα ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΙΩΝ 1. Οι ιοί είναι μικροοργανισμοί που προκαλούν ασθένειες σε ένα οργανισμό, μετά από μόλυνση των κυττάρων του 2. Είναι παρασιτικοί οργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΙΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΟΣΟΥ (σύνδρομο)

ΑΝΑΙΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΟΣΟΥ (σύνδρομο) ΑΝΑΙΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΟΣΟΥ (σύνδρομο) ΟΡΙΣΜΟΣ Ήπια/μέτρια αναιμία που συνοδεύει αρκετές λοιμώξεις, φλεγμονώδεις καταστάσεις και αρκετές κακοήθειες, που διορθώνεται όταν αντιμετωπιστεί το υποκείμενο νόσημα (σιδηροαχρηστική

Διαβάστε περισσότερα

Β. Σιωπηλές μεταλλάξεις: όταν προκύπτει συνώνυμο κωδικόνιο, οπότε το αμινοξύ που προκύπτει από τη μετάφραση είναι ίδιο με το φυσιολογικό

Β. Σιωπηλές μεταλλάξεις: όταν προκύπτει συνώνυμο κωδικόνιο, οπότε το αμινοξύ που προκύπτει από τη μετάφραση είναι ίδιο με το φυσιολογικό Θέμα 1 ο 1. α 2. γ 3. γ 4.β 5. δ Θέμα 2 ο Α. Οι νόμοι του Mendel δεν ισχύουν σε πολυγονιδιακούς χαρακτήρες και σε συνδεδεμένα γονίδια (μη ανεξάρτητα), ενώ οι αναλογίες δεν είναι οι αναμενόμενες σε φυλοσύνδετα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Τα γονίδια Ι Α και i που καθορίζουν τις ομάδες αίματος: Α. είναι ατελώς επικρατή Β. είναι συνεπικρατή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΖΩΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΖΩΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΖΩΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Α. I, Β. IV, Γ. VI, Δ. VII, Ε. ΙΙ, ΣΤ. III, Ζ. V Β2. Αντιστοιχεί σε προκαρυωτικό οργανισμό. Στους προκαρυωτικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. 1.α, 2.β, 3.δ, 4.γ, 5.α ΜΟΝΑ ΕΣ 10 (2 ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ) Β. i) λήξης ii) αµινικό iii) τροποποιήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Β2. Η εικόνα αντιστοιχεί σε προκαρυωτικό κύτταρο. Στους προκαρυωτικούς οργανισμούς το mrna αρχίζει να μεταφράζεται σε πρωτεΐνη πριν ακόμη

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Β2. Η εικόνα αντιστοιχεί σε προκαρυωτικό κύτταρο. Στους προκαρυωτικούς οργανισμούς το mrna αρχίζει να μεταφράζεται σε πρωτεΐνη πριν ακόμη ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 207 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΤΜΗΜΑ:4

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΤΜΗΜΑ:4 ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΤΜΗΜΑ:4 Τι εννοούμε με τον όρο μεταλλάξεις; Το γενετικό υλικό μπορεί να υποστεί αλλαγές με πολλούς διαφορετικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»

Διαβάστε περισσότερα

Μαθαίνω για τη Δρεπανοκυτταρική Αναιμία- Αιμοσφαιρίνη S (HbS)

Μαθαίνω για τη Δρεπανοκυτταρική Αναιμία- Αιμοσφαιρίνη S (HbS) κυτταρική Μαθαίνω για τη Δρεπανοκυτταρική Αναιμία- Αιμοσφαιρίνη S (HbS) ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΙΕΘΝΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑΣ Γ.Τ.Π. 138/2013-5.000 Εκδόθηκε από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών

Διαβάστε περισσότερα

β) Σχολικό βιβλίο σελ. 96: «Αν κατά τη διάρκεια της µείωσης...τρισωµία», σελ. 97: «Η έλλειψη είναι η απώλεια γενετικού

β) Σχολικό βιβλίο σελ. 96: «Αν κατά τη διάρκεια της µείωσης...τρισωµία», σελ. 97: «Η έλλειψη είναι η απώλεια γενετικού ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 4 ΜΑΪΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. α, Α2. β, Α3. δ, Α4. β, Α5. β ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Β Β1.

Διαβάστε περισσότερα

Το DNA ως γενετικό υλικό παρουσιάζει κάποιες ιδιότητες:

Το DNA ως γενετικό υλικό παρουσιάζει κάποιες ιδιότητες: 1 ΕΝΟΤΗΤΑ 16: ΓΕΝΕΤΙΚΗ 16.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενετική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που ασχολείται με την μελέτη της κληρονομικότητας. Κληρονομικότητα είναι η μεταβίβαση χαρακτήρων από τους προγόνους στους απογόνους.

Διαβάστε περισσότερα

Ποικιλίες RhD - Σύγχρονη προσέγγιση κατά τις μεταγγίσεις. M. Ξημέρη, ειδικ. Αιματολογίας

Ποικιλίες RhD - Σύγχρονη προσέγγιση κατά τις μεταγγίσεις. M. Ξημέρη, ειδικ. Αιματολογίας Ποικιλίες RhD - Σύγχρονη προσέγγιση κατά τις μεταγγίσεις M. Ξημέρη, ειδικ. Αιματολογίας Εισαγωγή Σύστημα RhD : - αναγνωρίστηκε το 1939 - το πιο σημαντικό κλινικά σύστημα μετά το ΑΒΟ - προκαλεί αιμολυτικές

Διαβάστε περισσότερα

Mελέτη των επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (ΗbA1c) σε ετεροζυγώτες β-θαλασσαιμίας χωρίς Σακχαρώδη Διαβήτη

Mελέτη των επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (ΗbA1c) σε ετεροζυγώτες β-θαλασσαιμίας χωρίς Σακχαρώδη Διαβήτη Mελέτη των επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (ΗbA1c) σε ετεροζυγώτες β-θαλασσαιμίας χωρίς Σακχαρώδη Διαβήτη Τσιλιγγίρης Δ, Μακρυλάκης Κ, Βοσκαρίδου Ε, Παγκράτη Σ, Λιάτης Σ A Προπαιδευτική Παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

Ο όρος Βλαστικά κύτταρα περιλαμβάνει κυτταρα με διαφορετικές ιδιότητες:

Ο όρος Βλαστικά κύτταρα περιλαμβάνει κυτταρα με διαφορετικές ιδιότητες: Ο όρος Βλαστικά κύτταρα περιλαμβάνει κυτταρα με διαφορετικές ιδιότητες: Πολυδύναμα - Pluripotent Εμβρυονικά Βλαστικά κύτταρα - Embryonic Stem Cells Ολιγοδύναμα - Multipotent Βλαστικά κύτταρα (ώριμων/εμβρυικών)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: 16 / 06 / 2017 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ Θέμα Α Α1: δ Α2:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012 (ΟΜΑΔΑ Α)

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012 (ΟΜΑΔΑ Α) ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012 (ΟΜΑΔΑ Α) ΘΕΜΑ Α (Μονάδες 25) Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: Α1. Ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ 16/06/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΝΔΡΙΑΝΗ ΠΑΡΑΧΗ ΘΕΜΑ Α A1. Δ Α2. Δ Α3. Β Α4. Γ Α5.Α ΘΕΜΑ Β Β1) I A II E III Σ IV Β V Ζ VI Γ VII Δ Β2) ε προκαρυωτικό γιατί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) «Οι σύγχρονες τεχνικές βιο-ανάλυσης στην υγεία, τη γεωργία, το περιβάλλον και τη διατροφή» ΜΕΝΔΕΛΙΚΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ. Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Απαρτιωμένη διδασκαλία Φεβρουάριος-Μάρτιος 2015

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ. Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Απαρτιωμένη διδασκαλία Φεβρουάριος-Μάρτιος 2015 ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Απαρτιωμένη διδασκαλία Φεβρουάριος-Μάρτιος 2015 ΟΡΙΣΜΟΙ Οι αιμοσφαιρινοπάθειες χαρακτηρίζονται από την παρουσία ανώμαλου δομικά μορίου αιμοσφαιρίνης, με

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/12/2016

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/12/2016 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/12/2016 ΘΕΜΑ 1 ο 1. α 2. β 3. γ 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2ο Β1. Σημειώστε κάθε πρόταση με Σωστό ή Λάθος παραθέτοντας μια σύντομη δικαιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΙΑΤΡ ΓΘΕΤ 2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 20/03/2016 ΘΕΜΑ Α

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΙΑΤΡ ΓΘΕΤ 2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 20/03/2016 ΘΕΜΑ Α ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΙΑΤΡ ΓΘΕΤ 2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 20/03/2016 ΘΕΜΑ Α 1. α 2. δ 3. γ 4. δ 5. γ. ΘΕΜΑ Β 1. Τα αντισώματα αποτελούν το πιο αποτελεσματικό φυσικό φάρμακο για την αντιμετώπιση

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικές εξετάσεις 2017

Πανελλαδικές εξετάσεις 2017 Πανελλαδικές εξετάσεις 2017 Ενδεικτικές απαντήσεις στο μάθημα «ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ» Θέμα Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5. α Θέμα Β Β1 I: Α, ΙΙ: E, III: ΣΤ, ΙV: B, V:Z, VI: Γ, VII: Δ Η έννοια πυρηνική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α Α ) ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Οξεία μυελογενής λευχαιμία

Οξεία μυελογενής λευχαιμία Οξεία μυελογενής λευχαιμία Γενικά στοιχεία Ταξινόμηση και τύποι Ενδείξεις και συμπτώματα Αίτια πρόκλησης Διάγνωση Παρουσίαση και επαναστόχευση από Βικιπαίδεια Οξεία μυελογενής λευχαιμία : Ζήσου Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...10 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Ε Ν Δ Ε Ι Κ Τ Ι Κ Ε Σ Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν ΘΕΜΑ Α Α1-δ Α2-δ Α3-β

Διαβάστε περισσότερα

Προτεινόμενες λύσεις ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 16/6/17

Προτεινόμενες λύσεις ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 16/6/17 Πανελλήνιες 2017 Προτεινόμενες λύσεις ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 16/6/17 ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ ΘΕΜΑ Β Β1. Ι-Α ΙΙ-Ε ΙΙΙ-ΣΤ ΙV-Β V-Ζ VI-Γ VII-Δ Β2. Η εικόνα 1 αντιστοιχεί σε Προκαρυωτικό κύτταρο.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση,

Διαβάστε περισσότερα

«Μεταλλάξεις και ο ρόλος τους στην γενετική ποικιλότητα»

«Μεταλλάξεις και ο ρόλος τους στην γενετική ποικιλότητα» «Μεταλλάξεις και ο ρόλος τους στην γενετική ποικιλότητα» «Τι είναι Μετάλλαξη» Γενικά με τον όρο μετάλλαξη ονομάζουμε τις αλλαγές στο γενετικό υλικό, το DNA δηλαδή ενός ζωντανού οργανισμού και πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Ανεπαρκεια Της Μεβαλονικης Κινασης (MKD) (Ή Υπερ-Igd Σύνδρομο)

Ανεπαρκεια Της Μεβαλονικης Κινασης (MKD) (Ή Υπερ-Igd Σύνδρομο) www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Ανεπαρκεια Της Μεβαλονικης Κινασης (MKD) (Ή Υπερ-Igd Σύνδρομο) Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ MKD 1.1 Τι είναι; Η ανεπάρκεια της μεβαλονικής κινάσης είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2107 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2107 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5. α ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Β Β1. Ι: κωδική αλυσίδα (Δ) ΙΙ: μεταγραφόμενη αλυσίδα (Γ) ΙΙΙ: αμινομάδα (ΣΤ) ΙV: mrna (Β) V: RNA πολυμεράση (Ζ) VI: φωσφορική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»

Διαβάστε περισσότερα

Σιδηροπενική Αναιμία Α ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ 15/12/2014. ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗ ΜΑΡΙΝΑ Επίκ. Καθηγήτρια

Σιδηροπενική Αναιμία Α ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ 15/12/2014. ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗ ΜΑΡΙΝΑ Επίκ. Καθηγήτρια Σιδηροπενική Αναιμία Α ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ 15/12/2014 ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗ ΜΑΡΙΝΑ Επίκ. Καθηγήτρια ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ Αναιμία είναι η μείωση ενός ή περισσοτέρων παραμέτρων των ερυθρών αιμοσφαιρίων δηλ. αριθμού ερυθρών,

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισμα Βιολογίας Προσανατολισμού Γ Λυκείου

Διαγώνισμα Βιολογίας Προσανατολισμού Γ Λυκείου Διαγώνισμα Βιολογίας Προσανατολισμού Γ Λυκείου ΘΕΜΑ Α Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση. Α1. Ουδέτερη μετάλλαξη μπορεί να είναι:

Διαβάστε περισσότερα

www.epignosi.edu.gr ΘΕΜΑ Α

www.epignosi.edu.gr ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση.

Διαβάστε περισσότερα