MRI ΤΟΥ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΥ ΛΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΛΗΠΤΟΓΟΝΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΤΟΥ. Σ.Β.ΛΑΧΑΝΗΣ Ακτινολογος Ιατροπολις 401ΓΣΝΑ

Transcript

1 Σ.Β.ΛΑΧΑΝΗΣ Ακτινολογος Ιατροπολις 401ΓΣΝΑ

2 Ανατομια του κροταφικου λοβου, του ιπποκαμπου και του ρινικου εγκεφαλου Σημειολογια της σκληρυνσης του ιπποκαμπου μορφολογικο MRI Σημειολογια της σκληρυνσης του ιπποκαμπου προχωρημενες και λειτουργικες τεχνικες Άλλες παθολογικες καταστασεις κροταφικου λοβου Ογκοι, Φλεγμονες, Αγγειακα αιτια

3 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΥ ΛΟΒΟΥ Felipe et al - Anatomy of the temporal lobe, Seminars US CT MR 2007

4 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΥ ΛΟΒΟΥ

5 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΥ ΛΟΒΟΥ

6 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ 9.4 T CA2 CA3 CA4 CA1 Dentate g subiculum 3.0 T 1.5 T Yuskevitch et al, High resolution of hippocampus at postmortem MRI at 9.4 Tesla, Neuroimage 2009

7 ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΣ ΚΑΙ ΡΙΝΙΚΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ Nieuwehuys, The human central nervous system, Springer 1988 Netter Atlas of Neuroscience, Saunders 2010

8 ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΣ ΚΑΙ ΡΙΝΙΚΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ Fornix Fibria Amygdala Anterior column Mamillary body

9 ΜRΙ - ΤΕΧΝΙΚΗ T2 TSE COR OBL 3D FLAIR SPACE 3D T1 MP-RAGE w/wo contrast 3D T1 INVERSION RECOVERY SWI DWI-DTI optional 80-90% ειδικοτητα και ευαισθησια εναντι 25% του plain MRI M.Castillo, MRI of Temporal lobe Epilepsy, Seminars US CT MR 2007

10 AΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΚΡΟΤΑΦΙΚΗΣ ΕΠΙΛΗΨΙΑΣ Σκληρυνση Ιπποκαμπου Φλοιικες Δυσπλασιες και ανωμαλιες οργανωσης του φλοιου Αγγειακες Δυσπλασιες Ογκοι Μετατραυματικες και ισχαιμικες βλαβες Φλεγμονες Αλλα σπανια αιτια Sufiani, Neuropathology of temporal lobe epilepsy, Epilepsy Research and Treatment, 2012

11 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ - ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ Ατροφια Γλοιωση Partial Loss Hippocampal Striations Loss Hippocampal Digitations Urbach, MRI in Epilepsy, Springer 2013 Kuzniecky, MRI in Epilepsy,Elsevier 2005 Hanamiya et al, Partial Loss Hippocampal Striations in MTE, Radiology 2009

12 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΗΜΕΙΑ Ατροφια ψαλιδος Ατροφια μαστιου Mamourian, Asymmetry of the fornix and mammillary body in MTS, AJNR 1998 Bronen, MRI of MTS How much is enough, AJNR 1998 Διευρυνση κροταφικου κερατος Ελαττωση λευκης ουσιας - παραπλευρη αυλακα Τα δευτερογενη σημεια μπορει να αυξησουν την ευαισθησια και βοηθουν σε αμφοτεροπλευρη σκληρυνση

13 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ ΠΡΟΣΘΙΟΣ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΣ ΛΟΒΟΣ Διαφορες θεωριες από ηπια φλοιικη δυσπλασια μεχρι διαταραχη ωριμανσης λευκης ουσιας ως αποτελεσμα επιληπτικων κρισεων Πιο συχνο ευρημα σε επιληψια πρωιμης εναρξης Bluemcke et al, The clinicopathologic spectrum of focal cortical dysplasias, Epilepsia 2011 Mitchel et al, Anterior temporal changes on MRI of children with hippocampal sclerosis, AJNR 2003

14 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ ΕΤΕΡΟΠΛΕΥΡΗ Η ΑΜΦΟΤΕΡΟΠΛΕΥΡΗ Ετεροπλευρη με φυσιολογικο τον άλλο ιπποκαμπο Αμφοτεροπλευρη συμμετρικη Αμφοτεροπλευρη ασυμμετρη Χωρις παθολογικα ευρηματα Στην ετεροπλευρη μορφη η ακριβεια του μορφολογικου MRI φθανει το 90% αλλα είναι μικροτερη στις υπολοιπες μορφες οπου εχουν συμπληρωματικο ρολο ποσοτικες τεχνικες

15 IΠΠΟΚΑΜΠΕΙΟΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ILAE CLASSIFICATION ILAE HS-Type 1(CA1-CA4) ILAE HS -Type 2 (CA1) ILAE HS -Type 3 (CA4) Blumcke International consensus classification of hippocampal sclerosis in temporal lobe epilepsy, Epilepsia 2013

16 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ DUAL LESION 10% υπαρχει διπλη βλαβη Συνηθως αλλα όχι μονο στον κροταφικο λοβο Ογκοι, Φλοιικες δυσπλασιες Διαταραχες νευρωνικης μεταναστευσης, Αγγειακες δυσπλασιες, Εστιες γλοιωσης Χειροτερη προγνωση μετα αμυγδαλοιπποκαμπεκτομη Δεν σταματα η διερευνηση όταν βρισκουμε σκληρυνση ιπποκαμπου Urbach, MRI in Epilepsy, Springer 2013 Raymond Association of Hippocampal Sclerosis with cortical dysgenesis in patients with epilepsy, Neurology 1995 Levesque Surgical treatment of limbic epilepsy associated with extrahippocampal pathology, the problem of dual pathology,j Neurosurgery 1991

17 ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ INCOMPLETE INVERSION (HIMAL) Φυσιολογικη παραλλαγη? Αυξημενη συχνοτητα σε επιληψια? Αυξημενη συχνοτητα συνοδων επιληπτογονων βλαβων? Σε μερικα περιστατικα παθολογοανατομικα εδειξαν σκληρυνση δυσπλαστικες αλλοιωσεις Δεν θεωρειται επιληπτογονος βλαβη αλλα θα πρεπει να αναζητουνται προσεκτικα άλλες βλαβες Barsi et al, Hippocampal malrotation with normal corpus callosum, A new entity?, Neuroradiology 2000 Bajic et al, Incomplete Inversion of the Hippocampus, a common developmental anomaly, Eur Radiology 2008 Leach et al,medial Temporal lobe morphology in Intractable Epilepsy, J Neurosurg Pediatr 2016

18 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ Σκληρυνση ιπποκαμπου με ανοια ; Αδιαγνωστη κροταφικη επιληψια; Αδιαγνωστη εγκεφαλιτις ρινικου εγκεφαλου; 69 ετων με απωλεια μνημης και κλινικη ενδειξη πιθανης Altzheimer Probst, Hippocampal Sclerosis Dementia, A reappraisal, Acta Neuropathol 2007

19 MRI TOY ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΥ ΛΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΛΗΠΤΟΓΟΝΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΤΟΥ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ- ΆΛΛΕΣ MRI ΤΕΧΝΙΚΕΣ T2 Relaxometry MR Spectroscopy PET-MRI fmri DTI MR Volumetry

20 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ ΜRΙ ΟΓΚΟΜΕΤΡΙΑ Η ογκομετρια του ιπποκαμπου εχει παρομοια ακριβεια με εμπειρους νευροακτινολογους. Η οπτικη εκτιμηση της ασυμμετριας των ιπποκαμπων εχει 86% ευαισθησια και 83% ειδικοτητα στην διαγνωση δκληρυνσης ιπποκαμπου Σε μερικες αναφορες η οπτικη εκτιμηση υπερτερει της ογκομετριας Σε προσφατη μελετη υπηρχε συμφωνια στο 75% διαφωνια μεταξυ τους στο 25%, και σε διαφωνια το NeuroQuant ηταν λιγο καλυτερο (60%-40%). Η ογκομετρια μπορει να εχει επικουρικο ρολο. Cheon et al, MRI of Hippocampal sclerosis Comparison of Qualitative and Quantitative assessments, AJNR 1998 Azab et al: Mesial Temporal Sclerosis NeuroQuant vs Neuroradiologist, AJNR 2014

21 Τ2 RELAXOMETRY Ποσοτικοποιηση του χρονου Τ2 του ιπποκαμπου με SE Τ2 multiecho τεχνικη. Εχει λιγο καλυτερα αποτελεσματα από την ογκομετρια Σε μια προσφατη μελετη στα 3Τ Ο συνδυασμος Volumetry+Relaxometry βελτιωσαν την ευαισθησια κατά 28% Coan et al, 3T MRI Quantification of Hippocampal Volume and signal in MTL Epilepsy improves detection of hippocampal sclerosis, AJNR 2014

22 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ MR SPECTROSCOPY Τα τυπικα ευρηματα είναι ελαττωση της ΝΑΑ και μερικες φορες αυξηση της Cho και της Cr Σε ετεροπλευρη σκληρυνση εχει 82% προγνωστικη αξια για την ανταποκριση σε αμυγδαλοιπποκαμπεκτομη Ο ακριβης ρολος της όταν υπαρχουν αμφοτεροπλευρα ευρηματα δεν είναι εντελως ξεκαθαρος αν και σε αυτό το σεναριο εχει μεγαλυτερη χρησιμοτητα Μερικες φορες τα παθολογικα ευρηματα σε ετεροπλευρους ιπποκαμπους επανερχονται μετα αμυγδαλοιπποκαμπεκτομη Ισως εχει ρολο σε κροταφικη επιληψια χωρις μορφολογικα ευρηματα και σε διπλη βλαβη Βarker Clinical MR spectroscopy, Cambridge 2010

23 ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΥ- SPECT AND PET Interictal PET δειχνει υπομεταβολισμο στον κροταφικο λοβο σε περιοχη ευρυτερη της επιληπτογονου βλαβης αλλα και σε functional deficit zones Ictal SPECT δειχνει υπεραιματωση ενώ το Interictal SPECT υποαιματωση Και οι δυο μεθοδοι είναι χρησιμες σε κροταφικη επιληψια με αρνητικο MRI jil et al, The added value of FDG-PET in screening for temporal lobe epilepsy surgery,epilepsia 2007

24 ΟΓΚΟΙ Ολοι οι ογκοι μπορει να προκαλεσουν επιληπτικους σπασμους ωστοσο σε ασθενεις με μακροχρονια επιληψια συνηθεστεροι είναι οι γλοιονευρωνικοι ογκοι και τα low grade αστροκυτωματα, οι αιμορραγικοι ογκοι και οι ογκοι που εκτεινονται στον φλοιο. Οι μηχανισμοι προκλησης σπασμων είναι πολυπλοκοι μορφολογικες και ιστολογικες μεταβολες στους γυρω ιστους, μεταβολες ph, μεταβολες ιοντων,μεταβολες νευροδιαβιβαστων (Glu vs GABA)

25 ΟΓΚΟΙ

26 ΟΓΚΟΙ - ΓΑΓΓΛΙΟΓΛΟΙΩΜΑ

27 ΟΓΚΟΙ-ΔΥΣΕΜΒΡΥΟΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΘΗΛΙΑΚΟΣ ΟΓΚΟΣ (DNET)

28 ΟΓΚΟΙ ΠΛΕΙΟΜΟΡΦΟ ΞΑΝΘΟΑΣΤΡΟΚΥΤΤΩΜΑ

29 ΟΓΚΟΙ Επιδερμοειδες Χοριοειδικης σχισμης Αγγειοκεντρικο Γλοιωμα

30 Saket et al Autoimmune mediated Encephalopathy, Classification Evaluation and MRI patterns, Neurographics 2011 MRI ΤΟΥ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΥ ΛΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΛΗΠΤΟΓΟΝΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΤΟΥ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΑΙΤΙΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΣ ΡΙΝΙΚΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Όταν τεθει ενδειξη Εγκεφαλιτιδος ρινικου εγκεφαλου περαιτερω διερευνηση με αναζητηση νεοπλασματος και αντισωματων για μια σειρα ενδοκυτταρικων και επιφανειακων κυτταρικων αντιγονων (Hu,CV2,Ma2,NMDAR,VGKC) Δεν είναι σπανιο αιτιο Νεοπλασματα: Τερατωμα ωοθηκων, Μικροκυτταρικο πνευμονος, Θυμωμα Διαφορικη διαγνωση από low grade αστροκυτωμα, ερπητικες εγκεφαλιτιδες, εγκεφαλιτιδα Rassmussen, unclear amygdala lesions.

31 ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΙΤΙΑ HHV 6 Encephalopathy

32 ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΛΛΑ ΑΙΤΙΑ Acute CA1 infarct vs Postictal changes Διανευρωνικη εκφυλιση ιπποκαμπου

33 ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΦΛΟΙΟΥ Ετεροτοπια και ατελης στροφη ιπποκαμπου Φλοιικη Δυσπλασια FCD 2b Αμφοτεροπλευρη Πολυμικρογυρια

34 Soeder et al, Causes Presentation and Outcome of adult onset mediotemporal lobe epilepsy, JNNP 2009 MRI ΤΟΥ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΥ ΛΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΛΗΠΤΟΓΟΝΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΤΟΥ UNCLEAR AMYGDALA LESION Εγκεφαλιτις ρινικου εγκεφαλου Διηθητικο αστροκυττωμα Ερπητικη εγκεφαλιτιδα Μετακριτικες αλλοιωσεις Νευρινωματωση 1 SEL Unclear amygdala lesion-δυσπλασια,αμαρτωμα Rassmussen

35 ΜΕΤΑΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ Ο κροταφικος λοβος είναι πολύ συχνη θεση θλασεων ιδιαιτερα ο κροταφικος νεοφλοιος Η πρωιμη μετατραυματικη επιληψια συχνα προκαλειται από υποσκληριδιο αιματωμα Οι αιμορραγικες θλασεις ιδιαιτερα όταν η αιμοσιδηρινη δεν περιβαλλλεται από γλοιωση Πολύ συχνα οι θλασεις προκαλουν αλλοιωσεις στην πυλη της οδοντωτης ελικος και ενιοτε στα CA1 CA2 τμηματα δηλαδη τυπικη ιπποκαμπειο σκληρυνση Scwartz et al, Hippocampal cell loss in posttraumatic epilepsy,epilepsia 2006 Ramos et al, Uncommon Epileptogenic lesions of the temporal lobe, Seminars US CT MR 2007

36 POSTICTAL CHANGES Οι μετακριτικες αλλοιωσεις μιμουνται εμφρακτα, ογκους, εγκεφαλιτιδες, PRES Μετα από επιληπτικες κρισεις μπορει να υπαρχει εικονα ψευδοεπιδεινωσης σε low grade αστροκυτωματα η ψευδοεπιδεινωση σε χειρουργημενα γλοιωματα

37 ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ Στο 80-90% των περιπτωσεων σκληρυνσης του ιπποκαμπου το μορφολογικο MRI αρκει για την διαγνωση όταν γινεται με το σωστο πρωτοκολλο ιδιαιτερα σε 3Τ Σε ένα μικρο ποσοστο οι προχωρημενες τεχνικες εχουν ρολο κυριως σε αρχομενη η αμφοτεροπλευρη ιπποκαμπειο σκληρυνση η σε κροταφικη επιληψια χωρις εμφανη μορφολογικα βλαβη Οι ογκοι που προκαλουν μακροχρονια επιληψια είναι διαφορετικοι, με μεγαλη συχνοτητα γλοιονευρωνικων ογκων Προσοχη στην απεικονιση μετα από επιληπτικες κρισεις Οι εγκεφαλιτιδες των δομων του εσω κροταφικου λοβου δεν είναι σπανιες και η διαγνωση τους μπορει να είναι δυσκολη

38