Η ειεθηξνληθή κάζεζε ζηα ηδξύκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο αλά θξάηνο 39

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ειεθηξνληθή κάζεζε ζηα ηδξύκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο αλά θξάηνο 39"

Transcript

1 1 Ηιεθηξνληθή κάζεζε ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. πγθξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο εθαξκνγήο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ηεο Γεξκαλίαο, ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δζζνλίαο Πεξίιεςε Δπξεηήξην Δηζαγσγή.. 3 Α. Δηζαγσγή ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε νξηζκφο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 5 2. Μνξθέο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 6 3. Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 7 4. Ζ γέλλεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 8 5. Δθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 9 6. Δξγαιεία ειεθηξνληθήο κάζεζεο Δίδε ηερλνινγίαο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 10 Β. Πνιηηηθέο θαη Πξσηνβνπιίεο γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε Ζ πξσηνβνπιία e-learning Δπξσπατθά πξνγξάκκαηα ζρεδίνπ e-learning Γ. Ζ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηε Γεξκαλία, ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Δζζνλία Ζ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηε Γεξκαλία Ζ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα Ζ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ Δζζνλία 21 Θεσξεηηθό πιαίζην ηεο έξεπλαο Α. Θεσξεηηθνί άμνλεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Η εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία Θεωξεηηθή αλαζθόπεζε ηεο εμέιημεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ηιεθηξνληθή κάζεζε θαη καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο Επίδξαζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Η απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. 31 Β Γεληθφ πιαίζην πνιηηηθήο. 32 Ζ ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο 33 Γ. Θεσξία γηα ηελ Κνηλσληθή Καηαζθεπή ηεο Σερλνινγίαο 34 Μεζνδνινγία.. 37 Α. θνπφο ηεο έξεπλαο.. 37 Β. Τπφζεζε εξγαζίαο 37 Γ. ρέδην έξεπλαο 38 Η ειεθηξνληθή κάζεζε ζηα ηδξύκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο αλά θξάηνο 39

2 2 1. Γεξκαλία Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή. 40 Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο.. 44 Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε Γ. Πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Διιάδα 50 Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή 52 Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 57 Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε Γ. Πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Δζζνλία.. 67 Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή.. 67 Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 71 Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε Γ. Πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο 74 Απνηειέζκαηα Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή Γεξκαλία Διιάδα Δζζνλία.. 77 Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Γεξκαλία Διιάδα Δζζνλία.. 79 Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ Γεξκαλία Διιάδα Δζζνλία 81 Γ. Δκπφδηα αλάπηπμεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Γεξκαλία Διιάδα Δζζνλία 83 πδήηεζε ρνιηαζκόο... Σειηθά ζπκπεξάζκαηα. Βηβιηνγξαθία Παξαξηήκαηα

3 3 ΜΔΡΟ ΠΡΩΣΟ Δηζαγσγή Γηαλχνπκε κηα επνρή φπνπ ε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο κεηαβάιιεηαη ξαγδαία θαη νη λέεο ζπλζήθεο πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί απαηηνχλ ηελ ζπλερή επηκφξθσζε θαη θαηάξηηζε. Έρεη ππνινγηζηεί φηη ηνλ 21 ν αηψλα, θαηά κέζν φξν, ν εξγαδφκελνο ζα αιιάμεη έμη ή εθηά θνξέο επάγγεικα θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θαξηέξαο ηνπ θαη φηη κέρξη ην 2020, ην 15% ηνπιάρηζηνλ ησλ ελειίθσλ, ζα πξέπεη λα ζπκκεηάζρεη ζε πξνγξάκκαηα δηα βίνπ κάζεζεο θαη επηκφξθσζεο ( πκπεξάζκαηα Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ζρεηηθά κε έλα ζηξαηεγηθφ πιαίζην γηα ηελ επξσπατθή ζπλεξγαζία ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο 2009). Απηφ ζεκαίλεη φηη ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θάζε ρψξαο νθείιεη λα πξνζαξκνζηεί κε ηα λέα δεδνκέλα πνπ πξνθχπηνπλ θαη λα αλαιάβεη ηέηνηεο πξσηνβνπιίεο, νη νπνίεο ζα δίλνπλ ηελ επθαηξία ζηνπο πνιίηεο ηεο λα επηκνξθψλνληαη ζπλερψο. Δπνκέλσο, ε άπνςε πνπ θπξηαξρνχζε φηη ε κφξθσζε ελφο αλζξψπνπ ηειεηψλεη καδί κε ηηο ζπνπδέο ηνπ θαη φηη απφ θεη θαη έπεηηα μεθηλάεη ε πξνζπάζεηα έληαμήο ηνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αλήθεη πιένλ ζην παξειζφλ. Ο άλζξσπνο, κέζσ ηεο εμέιημεο ηεο επηζηήκεο θαη ηεο ηερλνινγίαο είλαη ζε ζέζε λα δηεπξχλεη ηηο γλψζεηο θαη δεμηφηεηέο ηνπ, κέζα απφ ηηο δηάθνξεο κνξθέο κάζεζεο φπσο είλαη ε ειεθηξνληθή κάζεζε, ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, ε δηα βίνπ κάζεζε θιπ. Απηέο νη κνξθέο κάζεζεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αγνξά εξγαζίαο δεκηνπξγνχλ ηελ αλάγθε χπαξμεο ελφο πιαηζίνπ ην νπνίν ζα παξέρεη εγθεθξηκέλνπο ηίηινπο ησλ γλψζεσλ θαη ησλ δεμηνηήησλ. Ζ επαλάζηαζε ηεο πιεξνθνξίαο πξνθάιεζε βαζηέο κεηαβνιέο ζηνλ ηξφπν πνπ αληηιακβαλφκαζηε ηηο θνηλσλίεο, σο πξνο ηελ νξγάλσζε θαη ηε δνκή ηεο. Ο κεγαιχηεξνο θίλδπλνο βξίζθεηαη ζην ελδερφκελν ηεο δεκηνπξγίαο κηαο θνηλσλίαο δχν ζηξσκάησλ, ερφλησλ θαη κε-ερφλησλ, ζηελ νπνία έλα κφλν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ ζα έρεη πξφζβαζε ζηελ λέα ηερλνινγία, ζα ηελ ρεηξίδεηαη κε άλεζε θαη ζα απνιακβάλεη πιήξσο ηα νθέιε ηεο (Σζακαζθχξνο 2000). Πξάγκαηη, ζην παξειζφλ,

4 4 ε γλψζε ηεο ρξήζεο ηεο ηερλνινγίαο απνηεινχζε πξνλφκην γηα ηνπο ιίγνπο ζε αληίζεζε κε ηε ζεκεξηλή θνηλσλίαο ηεο γλψζεο, φπνπ απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα θάζε ζρεδφλ εξγαζία. Ζ θνηλσλία ηεο γλψζεο απνηειεί ην ζηαπξνδξφκη ηεο επηζηήκεο κε ηελ αλάπηπμε ηεο αλζξψπηλεο θνηλσλίαο. Ζ UNESCO θάλεη ηηο αθφινπζεο ζπζηάζεηο ζε θπβεξλήζεηο, κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο θαη νξγαληζκνχο, δηεζλείο νξγαληζκνχο, πνιηηεηαθνχο θαη ηδησηηθνχο θνξείο γηα ηελ ελδπλάκσζε ηνπ εζηθνχ ραξαθηήξα θαη ηε δηαζθάιηζε ηεο πςειήο θαη αδηάιεηπηεο αλάπηπμεο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο ζε παγθφζκην επίπεδν κε απψηεξν ζηφρν: ηε κεγαιχηεξε επέλδπζε ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο γηα ηε δηαζθάιηζε ίζσλ επθαηξηψλ γηα φινπο, ηε κεγαιχηεξε πξφζβαζε ζηελ ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο, ηε δηεχξπλζε ηνπ δηαζέζηκνπ πεξηερνκέλνπ ηεο γλψζεο ζε παγθφζκηα πξφζβαζε, ηε δηεχξπλζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζηηο επηζηήκεο, ηελ αλάδεημε ηεο γισζζηθήο πνηθηινκνξθίαο, ηε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο γλψζεο ζην δηαδίθηπν, ηελ θιηκάθσζε ηεο ςεθηαθήο αιιειεγγχεο θαη ηε κεγαιχηεξε γπλαηθεία ζπκκεηνρή θαη ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ Ζ εθπαίδεπζε είλαη ηφζν άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ηελ εθαξκνγή ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο πνπ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα γίλεηαη νινέλα θαη πην δχζθνιν λα πξνζθέξεη ή λα ιάβεη θαλείο εθπαίδεπζε ρσξίο ηελ εθαξκνγή ηέηνησλ πξνεγκέλσλ ηερλνινγηψλ. πλεπψο, νη θπβεξλήζεηο, νη εθπαηδεπηηθέο θνηλφηεηεο θαη ηα άηνκα κεκνλσκέλα ζπλερίδνπλ κε απμαλφκελν ξπζκφ λα επελδχνπλ ηεξάζηηα πνζά θαη ρξφλν ζε απηή ηελ ηζρπξή πεγή αλάπηπμεο κε ζθνπφ λα παξακέλνπλ ελήκεξνη φζνλ αθνξά ηηο ζχγρξνλεο απαηηήζεηο θαη ηάζεηο. Δίλαη πξνθαλέο ινηπφλ, φηη ηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ηείλνπλ λα κεηαβάιινπλ ζεκαληηθά ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο. ήκεξα, ε ρξήζε θηκσιίαο θαη ζθνπγγαξηνχ ζηηο αίζνπζεο ζεκηλαξίσλ θαη ζηα ακθηζέαηξα δηαιέμεσλ έρνπλ παληειψο εθιείςεη απφ θάπνηα παλεπηζηήκηα θαη έρνπλ αληηθαηαζηαζεί απφ πίλαθεο αιιειεπίδξαζεο πνπ ιεηηνπξγνχλ κε ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο θαη πξνηδέθηνξεο, ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο θ.ιπ. Σα κέζα ειεθηξνληθήο κάζεζεο γλσζηά

5 5 σο ειεθηξνληθή κάζεζε, εμειίζζνληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζε θαζηεξσκέλε πξαθηηθή κε κία κεγάιε αθνινπζία ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ. χκθσλα κε απηφ ην ζθεπηηθφ ην εηζαγσγηθφ θεθάιαην ηεο εξγαζίαο ζα εμεηάζεη : ηνλ νξηζκφ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ηελ κνξθή ηεο, ηα εξγαιεία ηεο, ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο, ηελ γέλλεζε ηεο, ηελ εθαξκνγή ηεο ζηα παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα, ηα εξγαιεία θαη ηα είδε ηερλνινγίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αλάπηπμή ηεο, ηηο Πξσηνβνπιίεο θαη ηα Πξνγξάκκαηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε θαζψο θαη ηα ζπζηήκαηα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Γεξκαλία, ηελ Διιάδα θαη ηελ Δζζνλία Α. Δηζαγσγή ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε 1. νξηζκόο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ επίδξαζε ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ κέζσλ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη αλαπφθεπθηε. Σα πξσηνθαλή επηηεχγκαηα ζην ΗCT ζπλδένληαη ζηελά κε άιιεο ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ νηθνλνκία θαη ζηελ θνηλσλία καο. Απηφ επηπιένλ νδεγεί ζε κία κεγαιχηεξε δήηεζε γηα εθπαίδεπζε θαη πξαθηηθή ζε αληαπφθξηζε ησλ πξνθιήζεσλ ηεο επεξρφκελεο «νηθνλνκίαο ηεο γλψζεο» θαη «θνηλσλίαο ηεο γλψζεο». Έλαο ςεθηαθά εγγξάκκαηνο πνιίηεο ζα κπνξεί λα κάζεη θαη λα αλαιάβεη κε ππεπζπλφηεηα ηελ πξνζσπηθή ηνπ εμέιημε κέζσ ηεο κάζεζεο γεγνλφο πνπ ηνλ θαζηζηά ηθαλφ θ έηνηκν γηα εχξεζε εξγαζίαο ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ηεο επνρήο. (Φεθηαθφ Μέιινλ γηα Δπξσπατθή Μάζεζε (2001),Γηάζθεςε Κνξπθήο Δπξσπατθήο Ζιεθηξνληθήο Μάζεζεο, Βξπμέιιεο, (2001). Ζιεθηξνληθή Μάζεζε είλαη ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία θάπνηνο καζαίλεη λα εθπαηδεχεηαη κε ηελ ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ. Ζ Αλαθνξά Ζιεθηξνληθνχ Πεξηερνκέλνπ (2004) πεξηγξάθεη ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε ζαλ έλα φξν νκπξέια πνπ πεξηγξάθεη θάζε είδνο κάζεζεο πνπ εμαξηάηαη ή εληζρχεηαη απφ ηελ ειεθηξνληθή επηθνηλσλία ρξεζηκνπνηψληαο ηηο πην ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο (ICT).

6 6 Υηίδνληαο πάλσ ζηηο πξνεγνχκελεο πεξηγξαθέο ε πξσηνβνπιία e- Δπξψπε: πξνσζψληαο ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε ηελ πεξηγξάθεη σο «ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ πνιπκέζσλ θαη δηαδηθηχνπ γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο κάζεζεο κέζσ ηεο πξφζβαζεο ζε πεγέο, ππεξεζίεο, ζπλεξγαζίεο θαη αληαιιαγέο εμ απνζηάζεσο». 2. Μνξθέο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ ειεθηξνληθή κάζεζε παξνπζηάδεηαη κε ηηο αθφινπζεο κνξθέο : σο ζχγρξνλε δηδαζθαιία: ην κάζεκα γίλεηαη θαλνληθά ζε πξψην ρξφλν, αιιά ν θαζεγεηήο θαη νη καζεηέο κπνξνχλ λα βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθφ ηφπν ν θαζέλαο θαη ρξεζηκνπνηψληαο ηερλνινγίεο ηειεδηάζθεςεο λα βξίζθνληαη φινη ζε κία εηθνληθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο. Ο ηξφπνο πνπ γίλεηαη ην κάζεκα εμαζθαιίδεη ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ θαη ζε κία θαλνληθή αίζνπζα. σο αζχγρξνλε δηδαζθαιία: ε δηδαζθαιία ησλ καζεηψλ κπνξεί λα γίλεη νπνπδήπνηε θαη νπσζδήπνηε, έρνληαο, φκσο, ηε δπλαηφηεηα αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο κε ηνπο ππφινηπνπο ζπκκεηέρνληεο θαη ηνλ εθπαηδεπηή. Ο ξπζκφο δηεμαγσγήο νξίδεηαη απφ ηνλ εθπαηδεπηή ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο θαη ην πιηθφ ηεο δηδαζθαιίαο κπνξεί λα πξνζθέξεηαη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζηαδηαθά θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ καζεκάησλ. Χο εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία (self-paced training): ν εθπαηδεπφκελνο δηαζέηεη ζπλδπαζκφ εθπαηδεπηηθψλ πιηθψλ φπσο βηβιία, καγλεηνζθνπεκέλα καζήκαηα, ζεκεηψζεηο, πξνγξάκκαηα εθκάζεζεο βαζηζκέλα ζε ππνινγηζηή θαη αλαθνξέο ζην δίθηπν. Σν πιηθφ είλαη ρσξηζκέλν ζε ελφηεηεο-καζήκαηα ηα νπνία θαη ρξεζηκνπνηεί κε δηθφ ηνπ ξπζκφ. ηελ εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία ν θνηηεηήο δελ δηαζέηεη δπλαηφηεηα ζπλεξγαζίαο, δηάδξαζεο θαη αληαιιαγήο απφςεσλ κε ζπκκαζεηέο ή κε ηνλ εθπαηδεπηή. Χο δηδαζθαιία βαζηζκέλε ζηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή (Computer Based Training): είλαη κηα κνξθή δηδαζθαιίαο πνπ φια ηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα πξαγκαηνπνηνχληαη κε ηελ ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, είηε κέζσ Internet (Web Based Training WBT), είηε κέζσ εθπαηδεπηηθψλ CD-ROM ζπζθεπψλ πνπ εγθαζίζηαληαη ηνπηθά.

7 7 3. Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πξνζθέξεη κηα ζεηξά απφ ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα. χκθσλα κε ηνλ Cowan (1995) κεξηθά απφ ηα πιενλεθηήκαηα ηεο είλαη ηα αθφινπζα: Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ είλαη πάληα δηαζέζηκν θαη δελ απαηηείηαη νξγαλσκέλνο ρψξνο εθπαίδεπζεο πέξα απφ έλαλ ππνινγηζηή θαη κηα ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν ε πεξηπηψζεηο έθηαθηεο αλάγθεο, φπσο ζην ελδερφκελν κηαο παλδεκίαο, κπνξεί κε αζθάιεηα λα κεηξηάζεη ηηο ζπλέπεηέο ηεο ζην καζεηηθφ πιεζπζκφ, ζηελ νηθνγελεηαθή γαιήλε θαη ζηνλ εζληθφ πξνυπνινγηζκφ αθνχ ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζπλερίδεηαη απξφζθνπηα θαη ρσξίο θίλδπλν απφ ην ζπίηη. Δίλαη απνηειεζκαηηθή, φηαλ γίλεηαη κε πξνεγκέλν ηξφπν παξνπζίαζεο: πνιπκέζα, βίληεν, ήρνο, θείκελα, εηθφλεο, παξαζηάζεηο, νκηιία, δηαινγηθή ζπλεξγαζία. Παξαδίδεηαη κε πνιινχο ηξφπνπο ψζηε λα ηαηξηάδεη ζηηο πξνηηκήζεηο ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ (απηνδηδαζθαιία, αζχγρξνλε δηδαζθαιία, ζχγρξνλε δηδαζθαιία, επηθνηλσλία κε εθπαηδεπηή θαη εθπαηδεπφκελνπο). Δπηηπγράλεηαη ζπκκεηνρηθή κάζεζε κε ελεξγνχο εθπαηδεπφκελνπο. Ζ δηαλνκή ηεο γίλεηαη ρσξίο θαζπζηέξεζε Δμνηθνλνκεί πφξνπο θαη θφζηνο γηα φινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο, φπσο είλαη νη θνξείο, νη εθπαηδεπηέο θαη νη εθπαηδεπφκελνη πκβάιεη ζηελ πξνψζεζε ηεο ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο χκθσλα κε ηνπο Philips θαη Merisotis (1999) ε ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο κεηνλεθηεί δηφηη : πρλά δίλεη έκθαζε ζηα απνηειέζκαηα ησλ θνηηεηψλ γηα αηνκηθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ παξά γηα έλα ζπλνιηθφ αθαδεκατθφ πξφγξακκα. Γελ ιακβάλεη ππφςε ηηο δηαθνξέο αλάκεζα ζηνπο καζεηέο. Γελ εμεγεί επαξθψο γηαηί ηα πνζνζηά απνρψξεζεο ησλ θνηηεηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο είλαη κεγαιχηεξα. Γελ ιακβάλεη ππφςε πψο ηα δηαθνξεηηθά καζεζηαθά ζηπι ησλ θνηηεηψλ ζρεηίδνληαη κε ηε ρξήζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηερλνινγηψλ..

8 8 Γελ πεξηιακβάλεη έλα ζεσξεηηθφ ή δηαλνεηηθφ ζθειεηφ θαη Γελ αληηκεησπίδεη επαξθψο ηελ επίδξαζε ηεο πξφζβαζεο ζε πιηθφ πεγψλ θαη ππεξεζίεο ππνζηήξημεο. 4. Η γέλλεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ηζηνξηθά, ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξεί λα εληνπηζηεί πίζσ ζηνλ 18 ν αηψλα. Οη ηζηνξηθέο θάζεηο πνπ αλαγλσξίζηεθαλ απφ ηνλ Lorenzo Garcia Aretio (2001) είλαη: Γηδαζθαιία εμ αιιεινγξαθίαο ρξνλνινγείηαη απφ ην 1728, φηαλ ν Caleb Philips, θαζεγεηήο ζηελνγξαθίαο, δεκνζίεπζε κία αγγειία ζηελ Βνston Gazette (Δθεκεξίδα ηεο Βνζηψλεο) πξνζθέξνληαο πιηθφ δηδαζθαιίαο θαη πξαθηηθέο θξνληηζηεξηαθέο αζθήζεηο. Παξφια απηά, ε πξψηε καξηπξία ελφο νξγαλσκέλνπ πξνγξάκκαηνο καζεκάησλ εμ αιιεινγξαθίαο ζην νπνίν ππήξρε πιεξνθφξεζε δχν θαηεπζχλζεσλ έξρεηαη απφ ηελ Αγγιία ην 1840 φηαλ ν Isaac Pitman μεθίλεζε καζήκαηα ζηελνγξαθίαο. Απφ απηά ηα πξψηκα ζηάδηα, εθπαηδεπηήξηα αιιεινγξαθίαο εκθαλίζηεθαλ ζηηο ΖΠΑ θαη ζε άιιεο Δπξσπατθέο ρψξεο. Γηδαζθαιία κε πνιπκέζα Απηφ ην ζηάδην είλαη πξντφλ ηεο δεθαεηίαο ην 60, φηαλ ηδξχζεθε ην Βξεηαληθφ Αλνηρηφ Παλεπηζηήκην. Δδψ ε ρξήζε ηνπ εθηππσκέλνπ πιηθνχ ζπλνδεπφηαλ απφ αθνπζηηθέο θαζέηεο, βηληενθαζέηεο, ξαδηφθσλν, αλακεηαδφζεηο ηειεφξαζεο, ηειέθσλν, θιπ. Σειεπηθνηλσληαθή Γηδαζθαιία Υξνλνινγείηαη απφ ην 1980 θαη ζεκαηνδνηεί ηελ άθημε ησλ κνληέξλσλ ηειεπηθνηλσληψλ ζηε ζθελή ηεο εθπαίδεπζεο Γηδαζθαιία κέζσ ηνπ Γηαδηθηύνπ Δίλαη ε επνρή ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ε ειεθηξνληθή κάζεζε πεξηγξάθεθε ζαλ δηδαζθαιία εμ απνζηάζεσο ηέηαξηεο γεληάο, εηθνληθφο ρψξνο ηνπ παλεπηζηεκίνπ, εηθνληθή δηδαζθαιία, επέιηθην κνληέιν κάζεζεο θιπ. Πνηνη είλαη νη ιφγνη πνπ θάλνπλ ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε λα ππάξρεη θαη λα δπλακψλεη κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ;

9 9 Ο Cunningham (2000) ζηελ αλάιπζε Ζ Δπηρείξεζε ηεο Δθπαίδεπζεο Υσξίο χλνξα, αλαγλψξηζε πσο ππάξρνπλ πνιιέο δπλάκεηο πνπ εμππεξεηνχλ ζηελ ελδπλάκσζε ηεο έλλνηαο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Απηέο είλαη: Ζ παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία, κε κία απμαλφκελε απαίηεζε γηα ζηαζεξνπνηεκέλα πξντφληα, ππεξεζίεο θαη ηερληθή ππνδνκή, θαη επηθνηλσληαθά ζπζηήκαηα πξνεγκέλε ηερλνινγίαο. Ζ εκθάληζε κίαο επνρήο κεηαβηνκεραληθήο εθπαίδεπζεο θαη ε εθξεθηηθή αλάπηπμε θαη δεκηνπξγία ηεο λέαο γλψζεο. Οη απαηηήζεηο γηα κεγαιχηεξε πξφζβαζε ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε πνπ ππξνδνηείηαη απφ αηθλίδηεο αιιαγέο ζηελ νηθνλνκία Ζ δηζηαθηηθφηεηα απφ κέξνπο ησλ θπβεξλήζεσλ λα επηρνξεγνχλ ηελ απμαλφκελε αλάγθε γηα αλψηεξε εθπαίδεπζε. Οη εθπαηδεπηηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ αλαπηχζζνληαη πξνο αληαπφθξηζε απηψλ ησλ δπλάκεσλ πεξηγξάθνληαη κε πνιιά νλφκαηα φπσο, «εηθνληθή εθπαίδεπζε», «εθπαίδεπζε εμ απνζηάζεσο», «distributed κάζεζε», «ζπλδεδεκέλε ζην δίθηπν (online) κάζεζε» «κάζεζε πνπ βαζίδεηαη ζην Γηαδίθηπν», «ειεθηξνληθή εθπαίδεπζε», «ειεθηξνληθή κάζεζε» ή κε θάπνηα άιιε απφ ηηο πνιιέο εηηθέηεο νλνκαζηψλ. Οη ζχγρξνλεο ζηξαηεγηθέο ηππηθά πεξηιακβάλνπλ ηε ρξήζε ςεθηαθψλ δηθηχσλ, γηα ηελ πξνζθνξά ησλ καζεκάησλ, ηε δηαρείξηζε ππεξεζηψλ δηνίθεζεο θαζψο θαη ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ππνζηήξημεο ηνπ καζεηή. 5. Δθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Οη Philips, Wellman θαη Merisotis (1998), αλαγλψξηζαλ ηέζζεξηο βαζηθνχο ηχπνπο εθαξκνγήο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα: Γηα ηελ ελίζρπζε ηεο παξαδνζηαθήο παλεπηζηεκηαθήο δηδαζθαιίαο. Ζ δηδαζθαιία κπνξεί λα πξνζθεξζεί ζηνπο θνηηεηέο κέζσ θέληξσλ ηφζν εθηφο ηνπ ρψξνπ ηνπ παλεπηζηεκίνπ φζν θαη εληφο. Ο δηαρσξηζηηθφο παξάγνληαο είλαη φηη νη καζεηέο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο δελ βξίζθνληαη ζηελ ίδηα ηνπνζεζία κε ηνπο εθπαηδεπηέο ηνπο

10 10 Γηα ζπκθσλίεο νκίισλ ή ζπλεξγαζίεο. Απηφ ην είδνο δηαθαλνληζκνχ αληηπξνζσπεχεη ηε θνηλνπξαμία θαη ηηο θνηλέο ξπζκίζεηο αλάκεζα ζηα ηδξχκαηα. ε απηνχο ηνπο δηαθαλνληζκνχο πνιιά ηδξχκαηα ζπλελψλνληαη γηα λα παξέρνπλ ειεθηξνληθή κάζεζε ζε κία επξεία-θξαηηθή ή ηνπηθή βάζε. Γηα ζπλεκκέλεο ή κεζηηηθέο ζπκθσλίεο. Οη ζπλεκκέλεο ή κεζηηηθέο ζπκθσλίεο είλαη δηαηάμεηο ηδξπκάησλ, ζρνιψλ ή άιισλ πξνκεζεπηψλ πνπ ζπλέξρνληαη κφλν θαη κφλν γηα ην ζθνπφ πξνζθνξάο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. ηα εηθνληθά παλεπηζηήκηα. Σα εηθνληθά παλεπηζηήκηα είλαη ηδξχκαηα πνπ πξνζθέξνπλ νιφθιεξε ή ηελ πεξηζζφηεξε δηδαζθαιία κέζσ ηερλνινγηθψλ κέζσλ θαη δηαρσξίδνληαη απφ ηελ ζρεδφλ απνθιεηζηηθή ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο σο κεραληζκφο εθπαηδεπηηθήο πξνζθνξάο. 6. Δξγαιεία ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ ξαγδαία παγθφζκηα αλάπηπμε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ ζπλερή δεκηνπξγία λέσλ εθαξκνγψλ ινγηζκηθνχ θαη εξγαιείσλ κε λέεο δπλαηφηεηεο θαη πξνζθεξφκελεο επθνιίεο γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ. Σα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη δηαρσξίδνληαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: ζηα εξγαιεία γηα ηελ πξφζβαζε ζην πεξηερφκελν ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο (web browsers, media players and viewers), ζηα εξγαιεία γηα ηελ πξνζθνξά ηνπ πεξηερνκέλνπ ειεθηξνληθήο κάζεζεο (web servers, LMS, LCMS,, media servers) θαη ζηα εξγαιεία γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ πεξηερφκελνπ ειεθηξνληθήο κάζεζεο (course authoring tools, web site authoring tools, media editors). Ο δηαρσξηζκφο θαη ε δηαδηθαζία επηινγήο θάπνηνπ εξγαιείνπ έρεη λα θάλεη κε ην είδνο ηνπ έξγνπ πνπ ζέιεη λα δεκηνπξγήζεη θάπνηνο. 7. Δίδε ηερλνινγίαο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ θπξίαξρε ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε ζηνλ αλαπηπγκέλν θφζκν είλαη ν Παγθφζκηνο Ηζηφο, πνπ κε ηε ζεηξά ηνπ βαζίδεηαη ζην Γηαδίθηπν. Οη θχξηνη ιφγνη ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ Ηζηνχ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη φηη κέζσ ηεο ρξήζεο ησλ browsers θαη ησλ HTMLs επηηξέπεη ηελ παγθφζκηα πξνζέγγηζε

11 11 θαη πξφζβαζε ζηελ γλψζε, κπνξεί λα κεηαδνζεί ηφζν κέζσ ηεο ήδε ππάξρνπζαο ππνδνκήο, θαζψο θαη κέζσ ςεθηαθψλ δηθηχσλ κεγάιεο ηαρχηεηαο, δίλνληάο ηνπ έλα κεγάιν εχξνο ηερληθήο επειημίαο θαη έρεη ρακειφ θφζηνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε. Μία επηπιένλ ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη εθηελψο ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ε δνξπθνξηθή αλακεηάδνζε. Ζ ηερλνινγία απηή παξέρεη έλα θνηλφ ζηάληαξ δηάιεμεο ή δηδαζθαιίαο γηα φινπο ηνπο καζεηέο, φπνπ θαη αλ βξίζθνληαη, θαη επηπιένλ ηαηξηάδεη ζε έλα κεηαδηδφκελν κνληέιν εθπαίδεπζεο, φπνπ νη καζεηέο αλακέλεηαη λα ζπκνχληαη θαη λα γλσξίδνπλ ηη έρνπλ δηδαρηεί (Bates, 2001). Σν video-conferencing ρξεζηκνπνηείηαη επίζεο επξέσο γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο, γηα λα ζπλδέεη πνιιαπιέο πεξηνρέο θνιιεγίσλ θαη παλεπηζηεκίσλ. Οη ιφγνη πνπ αλαθέξνληαη γηα ηηο ρξήζεηο ηνπο είλαη φηη πξνζθέξεη νηθνλνκία ρξφλνπ ζηνπο εθπαηδεπηέο θαη καζεηέο απφ ηα ηαμίδηα αλάκεζα ζηνπο δηάζπαξηνπο ρψξνπο ηνπ παλεπηζηεκίνπ. Δπίζεο νη εθπαηδεπηέο δελ ρξεηάδεηαη λα θάλνπλ ζεκαληηθέο πξνζαξκνγέο ζηελ θαλνληθή κέζνδν δηδαζθαιίαο ηνπο ζηελ ηάμε (Bates, 2001). Υξεζηκνπνηείηαη θαη ε ηερλνινγία ησλ δίζθσλ ιέηδεξ, κε ηε κνξθή ησλ CD-ROMs ή ησλ ςεθηαθψλ δίζθσλ βίληεν (DVD). Απηέο νη ρξήζεηο έρνπλ ηελ ηάζε λα απεπζχλνληαη ζε εθαξκνγέο πνπ απαηηνχλ κεγάιεο πνζφηεηεο δεδνκέλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, φπσο νη εθαξκνγέο ησλ πνιπκέζσλ (Bates, 2001). Απηή ε γεληά ηερλνινγηψλ εθπαίδεπζεο εμ απνζηάζεσο επηηξέπεη ζηηο παλεπηζηεκηαθέο ζρνιέο λα παξέρνπλ πνιχπινθεο θαη κεγάιεο πνζφηεηεο πιεξνθνξηψλ ζηνπο θνηηεηέο θαη θαηέζηεζε ηθαλή ηε ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηνπο θνηηεηέο θαη αλάκεζα ζηνπο θνηηεηέο θαη ζηε ζρνιή κέζσ ηεο ρξήζεο, ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, ησλ chat rooms θαη ησλ πηλάθσλ αλαθνηλψζεσλ. Β. Πξσηνβνπιίεο θαη Πξνγξάκκαηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε 1. Η πξσηνβνπιία e-learning H Δπξσπατθή Δπηηξνπή ηνλ Μάην ηνπ 2000, πξφηεηλε ηελ πξσηνβνπιία e-learning γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ πνπ φξηζε ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ζηε Ληζζαβφλα, λα

12 12 γίλεη δειαδή ε Δπξσπατθή Έλσζε ε πην αληαγσληζηηθή νηθνλνκία ζηνλ θφζκν βαζηζκέλε ζηελ γλψζε. Ζ πξσηνβνπιία, απνζθνπεί ζηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ θφζκνπ ηεο εθπαίδεπζεο θαη επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ψζηε λα κπνξέζεη ε Δπξψπε λα θαιχςεη ηελ θαζπζηέξεζή ηεο θαη λα επηηαρχλεη ηε δηακφξθσζε ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο. Σν ζρέδην δξάζεο ζηνρεχεη, κέζσ ηεο θηλεηνπνίεζεο ησλ ζπληειεζηψλ ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο, θαζψο θαη ησλ ελδηαθεξφκελσλ θνηλσληθψλ, βηνκεραληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζπληειεζηψλ, λα θαηαζηεί ε δηα βίνπ εθπαίδεπζε θηλεηήξηα δχλακε κηαο αιιειέγγπαο θαη αξκνληθήο θνηλσλίαο ζε κηα αληαγσληζηηθή νηθνλνκία. Δπίζεο, ζα ζπκβάιεη ζηελ πξνψζεζε ησλ ζηφρσλ ηεο «απαζρνιεζηκφηεηαο» θαη ηεο «πξνζαξκνζηηθφηεηαο» ηεο «Δπξσπατθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε», ζηελ κείσζε ηνπ ειιείκκαηνο ησλ δεμηνηήησλ πνπ ζπλδένληαη κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη ζηελ εμαζθάιηζε θαιχηεξεο θνηλσληθήο έληαμεο. Ζ πξσηνβνπιία βαζίδεηαη ζε 4 θχξηνπο άμνλεο δξάζεο. Πξνζπάζεηεο γηα πςειφηεξν επίπεδν εμνπιηζκνχ: ε πξνζπάζεηα απηή έρεη σο ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηα ςεθηαθά δίθηπα ησλ δηαθφξσλ ηξφπσλ εθπαίδεπζεο, θαηάξηηζεο θαη απφθηεζεο γλψζεο, κέζσ ηνπ θαηάιιεινπ εμνπιηζκνχ ζε ππνινγηζηέο πνιπκέζσλ θαη κε βάζε ηα πςειά πξφηππα πνπ έρνπλ ηεζεί γηα ηελ πνηφηεηα ησλ ππνδνκψλ. Δπίζεο πξέπεη λα ππάξρνπλ δνκέο εθκάζεζεο πξνζαξκνζκέλεο ζηηο αλάγθεο φισλ ησλ επηπέδσλ δηα βίνπ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο. Οπφηε, πξέπεη λα πξνβιεθζεί ε πξφζβαζε ζε άιινπο ρψξνπο εθκάζεζεο, φπσο βηβιηνζήθεο, πνιηηηζηηθά θέληξα, κνπζεία θηι. Πξνζπάζεηεο γηα θαηάξηηζε ζε φια ηα επίπεδα: ε πξσηνβνπιία elearning ζηνρεχεη ζηελ εληαηηθνπνίεζε ηεο πξνζπάζεηαο θαηάξηηζεο ζε φια ηα επίπεδα, κε ηελ πξνψζεζε κηαο «ςεθηαθήο θνπιηνχξαο» γηα φινπο θαη ηε γελίθεπζε ηεο θαηάιιειεο θαηάξηηζεο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο εθπαηδεπηέο, πνπ πεξηιακβάλεη φρη κφλν ηελ θαηάξηηζε ζηελ ηερλνινγία, αιιά θαη ηελ θαηάξηηζε γηα ηελ παηδαγσγηθή ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο αιιαγήο. Αλάπηπμε πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ θαη πεξηερνκέλνπ πνιπκέζσλ: ε επηηπρεκέλε ελζσκάησζε ησλ ηερλνινγηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε θαηάιιεισλ θαη πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ θαη πεξηερνκέλνπ. Γηα απηφ ηνλ ιφγν πξέπεη λα εληζρπζεί ε επξσπατθή

13 13 βηνκεραλία παηδαγσγηθψλ πνιπκέζσλ θαη λα δεκηνπξγεζνχλ ζηελφηεξεο ζρέζεηο κεηαμχ απηήο ηεο βηνκεραλίαο θαη ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο. ην λέν πεξηβάιινλ εθκάζεζεο νη καζεηέο θαη νη πνιίηεο γεληθφηεξα ζα έρνπλ πξφζβαζε ζε κεγάιε πνηθηιία πεξηερνκέλνπ θαη ππεξεζηψλ πνπ κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο αλάγθεο ηνπο. Θα πξέπεη ν νξηζκφο θξηηεξίσλ πνηφηεηαο, ηξφπσλ αμηνιφγεζεο θαη αθαδεκατθήο ή επαγγεικαηηθήο αλαγλψξηζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ησλ επηπέδσλ θαηάξηηζεο πνπ πξνηείλνληαη, λα θαηαζηεί αλαγθαία γηα ηελ θαζνδήγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ καζεηή ζην λέν πεξηβάιινλ εθκάζεζεο. Ζ αλάπηπμε ησλ θέληξσλ απφθηεζεο γλψζεο θαη ε δηθηχσζή ηνπο: ηα ηειεπηαία ρξφληα πνιιά ζρνιεία θαη παλεπηζηήκηα άξρηζαλ λα δεκηνπξγνχλ ην λέν εηθνληθφ πεξηβάιινλ εθκάζεζεο θαη δηδαζθαιίαο. Οη εηθνληθνί ρψξνη θαη παλεπηζηεκηνππφιεηο έδσζαλ ηε δπλαηφηεηα λα δηθηπσζνχλ φιν θαη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί θαη καζεηέο. Ζ πξσηνβνπιία e-learning έρεη ζθνπφ λα ελζαξξχλεη απηή ηελ ήδε ππάξρνπζα ηάζε, δειαδή ηε δηαζχλδεζε ησλ εηθνληθψλ ρψξσλ θαη παλεπηζηεκηνππφιεσλ, ηε δηθηχσζε ησλ παλεπηζηεκίσλ, ζρνιείσλ θαη θέληξσλ θαηάξηηζεο θαη ησλ θέληξσλ πνιηηηζκηθψλ πφξσλ. 2. Δπξσπατθά πξνγξάκκαηα ζρεδίνπ e-learning Έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο πξνγξακκάησλ θαη κέζσλ έρεη ζεζπηζηεί απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ηα νπνία έρνπλ ζθνπφ λα ζπκβάινπλ ζηνπο ζηφρνπο ηεο πξσηνβνπιίαο e - learning. Μεξηθά απφ απηά είλαη : Πξφγξακκα «ΧΚΡΑΣΖ»: απνηειεί πξφγξακκα ηεο Δπξψπεο γηα ηελ εθπαίδεπζε κε δηάξθεηα απφ ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2000 έσο ηελ 31 Γεθεκβξίνπ 2006 κε ηε ζπκκεηνρή 30 ρσξψλ. Ο θχξηνο ζηφρνο ηνπ είλαη ε δεκηνπξγία κηαο Δπξψπεο ηεο γλψζεο πνπ ζα πξνζθέξεη ηελ πξνψζεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, ηελ ελζάξξπλζε ηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε απφ φινπο θαη ηε ζπλδξνκή ζην λα απνθηήζνπλ ηα άηνκα αλαγλσξηζκέλα ηππηθά πξνζφληα θαη δεμηφηεηεο. Δπηπιένλ, ην πξφγξακκα «σθξάηεο» ζπκβάιεη ζηελ ελζάξξπλζε ηεο εθκάζεζεο γισζζψλ, ηεο θηλεηηθφηεηαο, ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηνπ πνιππνιηηηζκηθνχ ραξαθηήξα ηεο Δπξψπεο. Σν πξφγξακκα «σθξάηεο» πεξηιακβάλεη 8 μερσξηζηέο ελέξγεηεο:

14 14 Comenius: Οη γεληθνί ζηφρνη απηήο ηεο ελέξγεηαο επηθεληξψλνληαη ζηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο, ζηε ζπκβνιή ζηελ βειηησκέλε επαγγεικαηηθή εμέιημε ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ αζρνιείηαη άκεζα κε ηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο εθκάζεζεο μέλσλ γισζζψλ. Erasmus: ηνρεχεη ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο Δπξσπατθήο δηάζηαζεο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε ηελ πξνψζεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ θαη ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ παλεπηζηεκίσλ. Πεξηιακβάλνληαη ηξεηο αιιεινζπλδεφκελεο ππνελέξγεηεο: ηελ επξσπατθή δηεπηζηεκνληθή ζπλεξγαζία, ηελ θηλεηηθφηεηα ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ παλεπηζηεκηαθψλ δηδαζθφλησλ θαη ηα ζεκαηηθά δίθηπα. Grundtvig: ηνρεχεη ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο, ηεο επξσπατθήο δηάζηαζεο, ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο κέζσ ηεο εθπαίδεπζεο ησλ ελειίθσλ, ζηελ αλαβάζκηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξνληαη ζε απηνχο πνπ εγθαηαιείπνπλ ην ζρνιείν ρσξίο λα απνθηήζνπλ ηα βαζηθά πξνζφληα θαη ζηελ ελζάξξπλζε ηεο θαηλνηνκίαο ζε φηη αθνξά ηηο ελαιιαθηηθέο εθπαηδεπηηθέο νδνχο. Πεξηιακβάλεη 4 ππνελέξγεηεο πνπ είλαη: ηα ζρέδηα επξσπατθήο ζπλεξγαζίαο γηα ηελ παξαγσγή πξντφλησλ θαη πιηθψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ, νη εθπαηδεπηηθέο εηαηξηθέο ζρέζεηο πνπ ζπλδένπλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο νξγαληζκνχο ελειίθσλ ζε ηνπηθφ επίπεδν, αηνκηθέο ππνηξνθίεο κε ζθνπφ ηελ θαηάξηηζε ησλ αηφκσλ ζην πιαίζην ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ θαη ζεκαηηθά δίθηπα γηα ηελ πξνψζεζε θαη ηελ δηάδνζε ησλ απνηειεζκάησλ θαη ησλ νξζψλ πξαθηηθψλ, θαζψο θαη γηα ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ζρεηηθά κε ζέκαηα ηεο δηα βίνπ εθπαίδεπζεο. Lingua: ηνρεχεη ζηελ πξνψζεζε ηεο εθκάζεζεο θαη ηεο δηδαζθαιίαο ησλ γισζζψλ θαη απνβιέπεη ζηελ εχλνηα ηεο γισζζηθήο πνηθηινκνξθίαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δηδαζθαιίαο ησλ γισζζψλ θαη ζηε δηεπθφιπλζε ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ησλ αηφκσλ ζηνπο γισζζηθνχο εθπαηδεπηηθνχο πφξνπο, θαιχπηνληαο φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηνκείο, ζπκπεξηιακβάλνληαο ηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε θαη ηελ εθπαίδεπζε αλειίθσλ. Minerva: Αθνξά ηελ ελζάξξπλζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζε επξσπατθφ επίπεδν, ζηνλ ηνκέα ηεο ρξήζεο ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ πξνψζεζε ηεο αλνηρηήο θαη ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο,

15 15 θαιχπηνληαο φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηνκείο, απφ ηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε σο ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ. Παξαηήξεζε θαη Καηλνηνκία: ηφρνο απηήο ηεο ελέξγεηαο είλαη ε αλαβάζκηζε θαη πξνψζεζε ηεο αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ θαη εκπεηξηψλ ζην θιάδν ηεο εθπαίδεπζεο κεηαμχ ησλ ρσξψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην πξφγξακκα ΧΚΡΑΣΖ. Πξφγξακκα «Leonardo Da Vinci»: ην πξφγξακκα απηφ, κε δηάξθεηα απφ ην 2000 σο ην 2006, ζπκβάιεη ζηελ εθαξκνγή πνιηηηθήο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο γηα ηελ Κνηλφηεηα θαη ππνζηεξίδεη θαη ζπκπιεξψλεη ηηο ελέξγεηεο ησλ θξαηψλ κειψλ. Έρεη ζαλ ζηφρν ηε βειηίσζε ησλ δεμηνηήησλ θαη ησλ πξνζφλησλ ησλ αηφκσλ ζηελ αξρηθή επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε, ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ζπλερνχο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ηε δηα βίνπ απφθηεζε δεμηνηήησλ θαη πξνζφλησλ θαη ηε πξνψζεζε θαη ελίζρπζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζηε δηαδηθαζία ηεο θαηλνηνκίαο, ελφςεη ηεο βειηίσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο. Πξφγξακκα «Media Plus» έρεη δηάξθεηα απφ ην 2001 σο ην 2005, ζηνρεχεη ζηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επξσπατθήο νπηηθναθνπζηηθήο βηνκεραλίαο θαη ηελ θπθινθνξία ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ έξγσλ πνπ παξάγνληαη ζηα θξάηε κέιε. Γ. Η ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηε Γεξκαλία, ηελ Διιάδα θαη ηελ Δζζνλία 1. Η ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηε Γεξκαλία ηελ Οκνζπνλδηαθή Γεκνθξαηία ηεο Γεξκαλίαο θάζε νκφζπνλδν θξαηίδην (Länder) έρεη ηελ επζχλε γηα ηα ζρνιεία θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο πνπ νξίδνληαη απφ ην ζχληαγκα. Σν νκφζπνλδν θξαηίδην έρεη δηαθξηηή εμνπζία ζηελ εθαξκνγή ηνπ εζληθνχ λφκνπ θαη επηρνξεγεί ην 90% ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, αθήλνληαο ην 10% ζηελ εζληθή θπβέξλεζε.

16 16 Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα ππάξρνπλ 16 εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα πνπ δηαθέξνπλ κεηαμχ ηνπο ζε κεγαιχηεξν ή κηθξφηεξν βαζκφ. Σν Γεξκαληθφ παλεπηζηεκηαθφ ζχζηεκα βαζηθά απνηειείηαη απφ δχν ηχπνπο ηδξπκάησλ: ηα θνιέγηα θαη ηα παλεπηζηήκηα. Τπάξρνπλ πεξηζζφηεξα απφ 300 παλεπηζηήκηα θαη πεξίπνπ 220 Παλεπηζηήκηα Δθαξκνζκέλσλ Δπηζηεκψλ (Fachhochschulen) πνπ θαηαγξάθνληαη ζηνπο επίζεκνπο θαηαιφγνπο νδεγηψλ θαη ζε δηθηπαθνχο ηφπνπο. Δθηφο απφ ηα παξαδνζηαθά παλεπηζηήκηα θαη ηα Παλεπηζηήκηα Δθαξκνζκέλσλ Δπηζηεκψλ, ππάξρνπλ επίζεο ηδξχκαηα αλψηεξεο εθπαίδεπζεο εηδηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ φπσο ηα θνιέγηα εθπαίδεπζεο δαζθάισλ, ηα θνιέγηα ηερλψλ θαη κνπζηθήο, ηα Verwaltungshochschulen, θιπ.. Σα παλεπηζηήκηα είλαη ηα παξαδνζηαθά ηδξχκαηα πνπ παξέρνπλ κεηα-δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη θαιχπηνπλ ζρεδφλ φινπο ηνπο γλσζηνχο ηνκείο ζπνπδψλ. Πεξίπνπ ηα ηξία ηέηαξηα ησλ καζεηψλ ζπνπδάδνπλ ζηα παλεπηζηήκηα θαη ιακβάλνπλ Magister degree, Diplom degree ή Staatsexamen. Δθηφο απφ ηε δηδαζθαιία, ε νπνία είλαη έληνλα πξνζαλαηνιηζκέλε ζηελ επηζηήκε, ηα παλεπηζηήκηα έρνπλ εθηελή εξεπλεηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ ηα δηαθξίλεη απφ ηα θνιέγηα, ελψ έλα αθφκε πξνλφκην ηνπο είλαη ην δηθαίσκα ρνξήγεζεο δηδαθηνξηθνχ ηίηινπ ζπνπδψλ. Ο εζληθφο λφκνο πνπ δηνηθεί ηελ αλψηεξε εθπαίδεπζε (Hochshulrahmengesetz) απνθαζίδεη ηνπο γεληθνχο ζθνπνχο θαη ηηο αξρέο ηεο αλψηεξεο εθπαίδεπζεο, ηε δηδαζθαιία θαη ηελ έξεπλα, ζέηεη ην πιαίζην,θαλνλίδεη γηα ηελ πξφζβαζε, ηελ ηδηφηεηα κέινπο θαη ηηο αλζξψπηλεο πεγέο. Σα Παλεπηζηήκηα Δθαξκνζκέλσλ Δπηζηεκψλ ηδξχζεθαλ ζηελ Οκνζπνλδηαθή Γεκνθξαηία ηεο Γεξκαλίαο πεξίπνπ πξηλ απφ 40 ρξφληα, δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ επηζηεκνληθή θαηάξηηζε εξγαδνκέλσλ, ζε αθαδεκατθφ επίπεδν θαη πξνζεγγίδνπλ ηελ πιεπξά ηεο εθαξκνγήο, ζπλδπάδνληαο πξαθηηθνχο φξνπο κε ηελ εθαξκνγή ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ έξεπλα. Ζ δνκή ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ είλαη αξθεηά πην πεξηνξηζκέλε ζε ζχγθξηζε κε ηα παλεπηζηήκηα θαη γεληθά ζρεηίδεηαη κε ηηο δεμηφηεηεο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηηο επηρεηξήζεηο. Σν 40% ησλ καζεηψλ ζπνπδάδνπλ ζήκεξα ζηα Παλεπηζηήκηα Δθαξκνζκέλσλ

17 17 Δπηζηεκψλ. Γεληθά πξνζθέξνπλ κφξθσζε ζην επίπεδν ηνπ bachelor, αιιά φιν θαη πεξηζζφηεξν ηα Παλεπηζηήκηα Δθαξκνζκέλσλ Δπηζηεκψλ πξνζθέξνπλ πξνγξάκκαηα master γηα εθείλνπο ηνπο θνηηεηέο πνπ είλαη θαηάιιεινη γηα πεξεηαίξσ ζπνπδέο. Σν γεξκαληθφ ζχζηεκα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θέξεηαη λα παξνπζηάδεη αξθεηέο δπζθνιίεο. χκθσλα κε αλαθνξά ηνπ ΟΟΑ (2001) ε Γεξκαλία δελ μνδεχεη αξθεηά γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Υαξαθηεξηζηηθά γηα ην 2006, ε Οκνζπνλδηαθή Κπβέξλεζε ζπκπεξηέιαβε ζηνλ πξνυπνινγηζκφ πάλσ απφ 8 δηζεθαηνκκχξηα επξψ κε ζηφρν λα δαπαλεζνχλ απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηελ έξεπλα θαη ηελ θαηλνηνκία, ζηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη ηηο επηζηήκεο. Ακέζσο, δεκηνχξγεζε ην χκθσλν Αλψηεξεο Δθπαίδεπζεο, πνπ γλσζηνπνηεί ε αλψηαηε εθπαίδεπζε πξέπεη λα εθζπγρξνληζηεί ζηηο λέεο πξνθιήζεηο ηεο επνρήο θαη φηη ν αξηζκφο ησλ αλζξψπσλ πνπ έρνπλ ηα πξνζφληα λα κπνπλ ζηελ αλψηεξε εθπαίδεπζε ζα απμεζεί ζεκαληηθά κέρξη ην Πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ε επίδνζε ησλ ηδξπκάησλ ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη γηα λα παξακείλνπλ αλνηρηά γηα έλα κεγάιν αξηζκφ λέσλ εγγξαθψλ, ε Οκνζπνλδηαθή Κπβέξλεζε θαη ην Lander έρνπλ ζπλαηλέζεη ζηα βαζηθά ζηνηρεία ηνπ πκθψλνπ Αλψηεξεο Δθπαίδεπζεο. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο πλφδνπ Κνξπθήο γηα ηελ Δθπαίδεπζε ζηελ Γξέζδε ηεο αμνλίαο 2008, νη νκνζπνλδηαθέο θαη πνιηηεηαθέο θπβεξλήζεηο ζπκθψλεζαλ ζηελ αχμεζε ησλ δαπαλψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ζε 10% ηεο ρψξαο ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρψξηνπ πξντφληνο κέρξη ην Σν 3% απφ ηελ αχμεζε ζα πάλε ζηνλ θιάδν ηεο έξεπλαο θαη ην 7% ζηελ εθπαίδεπζε απηή θαζ απηή.ζ γεξκαληθή θπβέξλεζε δεζκεχηεθε γηα ηελ γηα ηελ επέθηαζε ηνπ πκθψλνπ Αλψηεξεο Δθπαίδεπζεο κέρξη ην 2020 θαη ε νκνζπνλδηαθή θπβέξλεζε ζπκθψλεζε ζηελ αλάιεςε θαηά ην ήκηζπ ηνπ θφζηνπο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο πκθψλνπ. Όζνλ αθνξά ηε δηεζλνπνίεζε ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο κέρξη ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ε Γεξκαλία ζπρλά θαηλφηαλ λα αθνινπζεί κε θαζπζηέξεζε ηηο εμειίμεηο ηεο αλψηεξεο εθπαίδεπζεο, επεηδή ππήξραλ εκπφδηα ζηηο πξνζεγγίζεηο γηα αλαλέσζε. Ζ ζηάζε ηεο Γεξκαλίαο απέλαληη ζηηο λέεο επξσπατθέο ηάζεηο ήηαλ επηθπιαθηηθή. Σν γεξκαληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα άξρηζε λα ράλεη ηελ ειθπζηηθφηεηά ηνπ απέλαληη ζηνπο μέλνπο θνηηεηέο κε απνηέιεζκα απφ ηα κέζα ηνπ 1990 ε θπβεξλεηηθή πνιηηηθή

18 18 λα αιιάδεη κε απψηεξν ζηφρν ηελ δηεζλνπνίεζε ηεο εθπαίδεπζεο ηεο. Απφ απηή ηελ άπνςε ηα γεξκαληθά ηδξχκαηα αλψηεξεο εθπαίδεπζεο έρνπλ ππνζηεξηρηεί απφ ην 2001 ζηελ αλάπηπμε ησλ δηθψλ ηνπο πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ ζην εμσηεξηθφ. πληάρζεθαλ 29 ζρέδηα εξγαζίαο ηα νπνία θαιχπηνπλ φιεο ηηο πεξηνρέο, απφ ηα θαινθαηξηλά ζρνιεία σο ηελ ίδξπζε λέσλ ηδξπκάησλ αλψηεξεο εθπαίδεπζεο. Σν κεγαιχηεξν ζρέδην εξγαζίαο είλαη ην «Γεξκαληθφ παλεπηζηήκην ζην Κάηξν», πνπ άλνημε επίζεκα ζηηο αξρέο ηνπ Οθηψβξε Σν Γεξκαληθφ Παλεπηζηήκην ζην Κάηξν, ππάγεηαη ζηελ αηγππηηαθή λνκνζεζία, αλήθεη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη αθνινπζεί ην γεξκαληθφ ζχζηεκα έξεπλαο θαη δηδαζθαιίαο. Ζ πιεηνςεθία ησλ θαζεγεηψλ ηνπ είλαη Γεξκαλνί ή έρνπλ ηειεηψζεη ηηο ζπνπδέο ηνπο ζηελ Γεξκαλία. 2. Η ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα, κε βάζε ην Ν. 2916/2001, ε Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε δηαθξίλεηαη ζε Αλψηαηε Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε, ε νπνία παξέρεηαη ζηα Παλεπηζηήκηα, θαη ζε Αλψηαηε Σερλνινγηθή Δθπαίδεπζε, ε νπνία παξέρεηαη ζηα Αλψηαηα Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (Α.Σ.Δ.Η). Ζ επαγγεικαηηθή θαη ε εηδηθή εθπαίδεπζε παξέρνληαη επίζεο θαη ζηηο ζρνιέο ηεο Αλψηεξεο Βαζκίδαο Δθπαίδεπζεο. Δπηπιένλ, απφ ην αθαδεκατθφ έηνο 1997/98 ζεζκνζεηήζεθε ην Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην (Δ.Α.Π.). Με δηάηαμε ηνπ πληάγκαηνο, ε επαγγεικαηηθή θαη ε εηδηθή εθπαίδεπζε παξέρνληαη επίζεο θαη ζηηο ζρνιέο ηεο Αλψηεξεο Βαζκίδαο Δθπαίδεπζεο. Βαζηθή πξνυπφζεζε εηζαγσγήο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε είλαη ε θαηνρή ηνπ απνιπηεξίνπ ηνπ Δληαίνπ Λπθείνπ, ελψ ν αξηζκφο ησλ θνηηεηψλ πνπ εηζάγνληαη ζε θάζε Σκήκα ησλ Παλεπηζηεκίσλ θαη ησλ A.Σ.Δ.Η. θαζνξίδεηαη απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο ζε εηήζηα βάζε. Οη πνιίηεο-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο απαιιάζζνληαη απφ νηθνλνκηθέο ππνρξεψζεηο γηα ζπνπδέο ζηα Α.Σ.Δ.Η., ρξεηάδεηαη φκσο λα αληαπνθξηζνχλ ζε ζπγθεθξηκέλεο νηθνλνκηθέο ππνρξεψζεηο εάλ επηζπκνχλ λα ζπνπδάζνπλ ζε θάπνην απφ ηα Διιεληθά Παλεπηζηήκηα.Οη απφθνηηνη ρνιψλ Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζε Καηαηαθηήξηεο Δμεηάζεηο γηα λα εηζαρζνχλ ζε άιια Σξηηνβάζκηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα.

19 19 Αλώηαηε Δθπαίδεπζε Ζ αλψηαηε εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα παξέρεηαη απφ ηδξχκαηα αλψηαηεο παλεπηζηεκηαθήο εθπαίδεπζεο θαη απφ ην ειιεληθφ αλνηθηφ παλεπηζηήκην θαζψο θαη απφ ηδξχκαηα αλψηαηεο ηερλνινγηθήο εθπαίδεπζεο. Πην αλαιπηηθά: Ζ Αλψηαηε Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε έρεη σο απνζηνιή ηελ πςειή ζεσξεηηθή θαη ζθαηξηθή θαηάξηηζε ηνπ κειινληηθνχ επηζηεκνληθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο. ηελ Αλψηαηε Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε αλήθνπλ ηα Παλεπηζηήκηα, ηα Πνιπηερλεία, ε Αλψηαηε ρνιή Καιψλ Σερλψλ θαη ην Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην. ηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ 20 Παλεπηζηήκηα, ζε δηάθνξεο πφιεηο ηεο ρψξαο, ηα νπνία απνηεινχληαη απφ ρνιέο, νη νπνίεο κε ηε ζεηξά ηνπο δηαηξνχληαη ζε Σκήκαηα θαη απηά ζε αληίζηνηρνπο Σνκείο Ζ θνίηεζε ζηα Παλεπηζηήκηα δηαξθεί ηέζζεξα (4) έηε, εθηφο απφ νξηζκέλεο ρνιέο φπνπ ε θνίηεζε κπνξεί λα δηαξθέζεη πέληε ή έμη έηε. Σα Παλεπηζηήκηα παξέρνπλ ηίηινπο ζπνπδψλ ζηα εμήο επηζηεκνληθά πεδία: Αλζξσπηζηηθέο, Ννκηθέο θαη Κνηλσληθέο Δπηζηήκεο Θεηηθέο Δπηζηήκεο Δπηζηήκεο Τγείαο Σερλνινγηθέο Δπηζηήκεο Δπηζηήκεο Οηθνλνκίαο θαη Γηνίθεζεο Σν Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην (Δ.Α.Π) απνηειεί ηε βάζε ηεο αλνηθηήο θαη εμ απνζηάζεσο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. Ο βαζηθφο ζηφρνο ηνπο είλαη λα πξνζθέξεη πεξηζζφηεξεο εθπαηδεπηηθέο επθαηξίεο ζ' έλα επξχ θάζκα ελδηαθεξνκέλσλ θαη ειηθηαθψλ νκάδσλ κε βάζε ηελ αληίιεςε φηη ε κφξθσζε είλαη δηθαίσκα φισλ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο Σν πξφγξακκα ζπνπδψλ ζην Δ.Α.Π. βαζίδεηαη ζηε κέζνδν ηεο εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο. Οη θνηηεηέο ρξεηάδεηαη λα νξγαλψζνπλ θαηάιιεια ην ρξφλν ηνπο ψζηε λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο ηεο κειέηεο πνπ επηβάιιεη απηή ε δηδαθηηθή κέζνδνο. Σν Δ.Α.Π. παξέρεη πηπρίν ηζφηηκν κε ην πηπρίν ησλ "παξαδνζηαθψλ" Παλεπηζηεκίσλ νξγαλψλεη πξνπηπρηαθά θαη κεηαπηπρηαθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ, θαζψο θαη

20 20 πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ή κεηεθπαίδεπζεο πνπ νδεγνχλ ζε πηζηνπνηεηηθά παξαθνινχζεζεο ή επηκφξθσζεο. Ζ Αλψηαηε Σερλνινγηθή Δθπαίδεπζε Α.Σ.Δ.Η., έρεη σο ξφιν λα ζπκβάιεη ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία ηεο ρψξαο θαη ζηελ πξφνδν ηεο επηζηήκεο θαη ηεο εθαξκνζκέλεο έξεπλαο. Ζ εθπαίδεπζε είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε ζηελ αθνκνίσζε θαη κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ ηεο επηζηήκεο ζηελ παξαγσγή. Οη ζπνπδέο ζηα Α.Σ.Δ.Η. ζε ζχγθξηζε κε απηέο ζηα Παλεπηζηήκηα έρνπλ πεξηζζφηεξν εθαξκνζκέλν ραξαθηήξα. ηελ Διιάδα ππάξρνπλ 14 ηερλνινγηθά ηδξχκαηα, ηα νπνία απνηεινχληαη απφ δχν (2) ηνπιάρηζηνλ ρνιέο, πνπ πεξηιακβάλνπλ δχν ή πεξηζζφηεξα Σκήκαηα. Ζ θνίηεζε ζηα Α.Σ.Δ.Η. δηαξθεί ηέζζεξα (4) έηε θαη κε βάζε ηνλ Ν. 2327/1995 νη πηπρηνχρνη Α.Σ.Δ.Η. κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηνχλ κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο ζηα Α.Δ.Η. Ο ηίηινο ζπνπδψλ ζηα Α.Σ.Δ.Η. είλαη ην Πηπρίν. Σα Α.Σ.Δ.Η. παξέρνπλ ζπλνιηθά 81 εμεηδηθεχζεηο ζηνπο ηνκείο ησλ: Γξαθηθψλ Σερλψλ θαη Καιιηηερληθψλ πνπδψλ Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Δπαγγεικάησλ Τγείαο θαη Πξφλνηαο Σερλνινγηθψλ Δθαξκνγψλ Σερλνινγίαο Σξνθίκσλ θαη Γηαηξνθήο Σερλνινγίαο Γεσπνλίαο Μνπζηθήο Σερλνινγίαο Με ηελ ηξνπνηεηηθή ππνπξγηθή απφθαζε ΚΑ/679/1996 ζπλίζηαηαη ζε θάζε Α.Δ.Η. θαη Α.Σ.Δ.Η. εηδηθφο ινγαξηαζκφο γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ θνλδπιίσλ επηζηεκνληθήο έξεπλαο, εθπαίδεπζεο, θαηάξηηζεο, ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη παξνρήο ζρεηηθψλ ππεξεζηψλ. Ο ζθνπφο ηνπ ινγαξηαζκνχ απηνχ είλαη ε δηάζεζε θαη δηαρείξηζε θνλδπιίσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ νπνηαδήπνηε πεγή θαη πξννξίδνληαη γηα ηελ θάιπςε δαπαλψλ, πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηηο αλάγθεο εξεπλεηηθψλ, εθπαηδεπηηθψλ, επηκνξθσηηθψλ, αλαπηπμηαθψλ θαζψο θαη έξγσλ ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο θαη έξγσλ γηα ηελ παξνρή επηζηεκνληθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ππεξεζηψλ, ηελ εθπφλεζε εηδηθψλ κειεηψλ, ηελ εθηέιεζε δνθηκψλ, κεηξήζεσλ εξγαζηεξηαθψλ εμεηάζεσλ θαη αλαιχζεσλ, ηελ παξνρή

21 21 γλσκνδνηήζεσλ, θαζψο θαη άιισλ ππεξεζηψλ ε δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ζχλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο έξεπλαο κε ηελ παξαγσγή θαη εθηεινχληαη ή παξέρνληαη απφ ην επηζηεκνληθφ πξνζσπηθφ ησλ Α.Δ.Η. ή Α.Σ.Δ.Η. Σα φξγαλα δηνίθεζεο θαη δηαρείξηζεο ηνπ εηδηθνχ ινγαξηαζκνχ είλαη ε επηηξνπή εθπαίδεπζεο θαη εξεπλψλ ηνπ νηθείνπ ηδξχκαηνο θαη ε γξακκαηεία ηνπ ινγαξηαζκνχ. Αλώηεξε εθπαίδεπζε ηελ Αλψηεξε Βαζκίδα Δθπαίδεπζεο ππάγνληαη δηάθνξεο ζρνιέο πνπ παξέρνπλ επαγγεικαηηθή εηδίθεπζε ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο πνπ αθνξνχλ ζηε ζξεζθεία, ζηελ ηέρλε, ζηνλ ηνπξηζκφ, ζην λαπηηθφ, ζην ζηξαηφ θαη ζηε δεκφζηα ηάμε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηηο ζρνιέο απηέο πεξηιακβάλνληαη : νη Αλψηεξεο Δθθιεζηαζηηθέο ρνιέο, νη Αθαδεκίεο Δκπνξηθνχ Ναπηηθνχ, νη Αλψηεξεο ρνιέο Υνξνχ θαη Γξακαηηθήο Σέρλεο, νη Αλψηεξεο ρνιέο Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο, νη Αλψηεξεο ρνιέο Τπαμησκαηηθψλ ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Άκπλαο θαη ε Αλψηεξε ρνιή Αζηπθπιάθσλ. Σέινο, ζχκθσλα κε ην ηζρχνλ χληαγκα, νη θνξείο ηεο Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο απνηεινχλ Ννκηθά Πξφζσπα Γεκνζίνπ Γηθαίνπ (Ν.Π.Γ.Γ.), πιήξσο απηνδηνηθνχκελα, πνπ ηεινχλ ππφ ηελ επνπηεία ηνπ θξάηνπο θαη ρξεκαηνδνηνχληαη απφ απηφ. Σα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ πξνζθέξνληαη θπξίσο ζηελ Διιεληθή γιψζζα. Χζηφζν, πξνζθέξνληαη εμεηδηθεπκέλα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ πξνπηπρηαθνχ ή κεηαπηπρηαθνχ επηπέδνπ ζε μέλε γιψζζα. 3. Η ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ Δζζνλία Ζ δηαδηθαζία έληαμεο ηεο Δζζνλίαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζεκαηνδνηήζεθε απφ δηαζξσηηθέο αιιαγέο ζην ζχζηεκα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηεο ρψξαο.

22 22 Σν αλψηαην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο είλαη δπαδηθφ θαη πεξηιακβάλεη ηα παλεπηζηήκηα (φlikool) (δεκφζηα θαη ηδησηηθά) θαη ηα εθαξκνζκέλα επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα (rakenduskπrgkool). Απφ ην 1999 κεξηθά κεηα δεπηεξνβάζκηα επαγγεικαηηθά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα (kutseπppeasutus) απέθηεζαλ ην δηθαίσκα παξνρήο επαγγεικαηηθψλ πξνγξακκάησλ ζε αλψηαην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν. Αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηχπν ηνπο, φια ηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα βξίζθνληαη ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο. Σα δεκφζηα παλεπηζηήκηα είλαη απηφλνκα γεγνλφο πνπ ηνπο δίλεη ην δηθαίσκα λα θαζνξίδνπλ ειεχζεξα ηελ αθαδεκατθή θαη νξγαλσηηθή δνκή ηνπο ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο θαη ην εξεπλεηηθφ έξγν, ην πξφγξακκα ζπνπδψλ, ηηο δηαδηθαζίεο εηζαγσγήο θαη απνθνίηεζεο,ηηο δηαδηθαζίεο πξφζιεςεο ηνπ δηδαθηηθνχ θαη αλζξψπηλνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ηελ επηινγή ησλ ππνςεθίσλ. Σα εθαξκνζκέλα επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα εζηηάδνπλ ζηελ αλάπηπμε επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ θαη ηθαλνηήησλ θαη ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηνλ εζληθφ πξνυπνινγηζκφ. χκθσλα κε ηελ εηδηθή Έθζεζε ηεο επξσπατθήο Δπηηξνπήο 2006/07 γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ Δζζνλία, νη γεληθέο αξρέο ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε νξίδνληαη ζην λφκν ηνπ 1995 γηα ηα Παλεπηζηήκηα (ν νπνίνο ηξνπνπνηήζεθε ην 2004) θαη ζην λφκν γηα ηα ηδξχκαηα επαγγεικαηηθήο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (1998 θαη 2004). Οξηζκέλεο πηπρέο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο νξίδνληαη επίζεο απφ ην λφκν γηα ηα ηδξχκαηα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο (1998 θαη 2004), ην λφκν γηα ηα ηδησηηθά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα (1998 θαη 2004) θαη ην λφκν γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ (1993 θαη 2004). Απφ ην αθαδεκατθφ έηνο 2002/03, ηα παλεπηζηεκηαθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ (ulikool) είλαη δηαξζξσκέλα ζε ηξεηο θύξηνπο θύθινπο. Ο πξψηνο θχθινο πεξηιακβάλεη ην πξνπηπρηαθφ επίπεδν κε άκεζν ζηφρν ηελ αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ηνπ θνηηεηή ζε δεηήκαηα γεληθήο εθπαίδεπζεο θαη αλάπηπμεο ηεο γλψζεο ή ησλ επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ πξνζαξκνζκέλα ζηελ ζρνιή πνπ βξίζθεηαη ν θάζε θνηηεηήο. Ζ ρξνληθή δηάξθεηα ηνπ πξψηνπ θχθινπ

23 23 θπκαίλεηαη ζηα ηξία ή ηέζζεξα ρξφληα. Ο δεχηεξνο θχθινο πεξηιακβάλεη ην κεηαπηπρηαθφ επίπεδν (magistrikraad) ν νπνίνο δηαξθεί απφ έλα έσο δχν ρξφληα θαη ν ηξίηνο θχθινο πεξηιακβάλεη ην δηδαθηνξηθφ επίπεδν πνπ δηαξθεί ηέζζεξα ρξφληα. Σν ζχζηεκα ησλ δχν θχθισλ εθαξκφδεηαη ζηηο πεξηζζφηεξεο επηζηήκεο, κε εμαίξεζε ηελ ηαηξηθή, ηε θαξκαθεπηηθή, ηελ νδνληηαηξηθή, ηελ θηεληαηξηθή, ηελ αξρηηεθηνληθή, ηηο ζπνπδέο πνιηηηθνχ κεραληθνχ θαη ηηο παηδαγσγηθέο ζπνπδέο(1 έσο 6 έηε). Σα πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (kutseπppeasutus) εμαθνινπζνχλ λα είλαη θαηά θχξην ιφγν δηαξζξσκέλα ζε έλα θχθιν ζπνπδψλ. Όκσο, απφ ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2004, πέξα απφ ηα παλεπηζηήκηα θαη ηα ηδξχκαηα επαγγεικαηηθήο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (rakenduskorgkool) έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξέρνπλ κεηαπηπρηαθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ ζηνπο ηνκείο ηεο ζενινγίαο θαη ηεο άκπλαο θαη ζε άιινπο ηνκείο ζπλεξγαζίαο κε παλεπηζηήκηα, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ δεκνζίνπ Σν θάζε παλεπηζηήκην κπνξεί λα θαζνξίδεη πξφζζεηα θξηηήξηα εηζαγσγήο. Σα Παλεπηζηήκηα απνλέκνπλ δηδαθηνξηθά ζε θνηηεηέο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ αηνκηθή έξεπλα θαη παξαθνινπζνχλ ηα ζεσξεηηθά καζήκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο. Γελ είλαη αθφκε δπλαηή ε απνλνκή θνηλώλ δηπισκάησλ γηα θαλέλα επίπεδν ζπνπδψλ (Bachelor ή δηδαθηνξηθφ). Σν χζηεκα Δπαγγεικαηηθψλ πνπδψλ ηεο Δζζνλίαο (Riiklik kutsekvalifikatsiooni susteem) ηέζεθε ζε εθαξκνγή ην Σν πιαίζην πξνζφλησλ δηέπεηαη απφ ην λφκν γηα ηα επαγγέικαηα. Δίλαη ε βάζε θαζνξηζκνχ ησλ απαηηήζεσλ γηα ηα επαγγεικαηηθά πξνζφληα θαη ησλ φξσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο έθδνζεο θαη αλαγλψξηζεο ηίηισλ ζπνπδψλ. Σα επαγγεικαηηθά πξνζφληα ρσξίδνληαη ζε πέληε επίπεδα (ην επίπεδν 1 είλαη ην θαηψηεξν θαη ην επίπεδν 5 ην πςειφηεξν). Σα επαγγεικαηηθά πξνζφληα πηζηνπνηνχληαη απφ επηζηεκνληθά ζπκβνχιηα ηα νπνία νξίδνληαη απφ ηελ θπβέξλεζε. Σν 2006, ππήξραλ 16 ζπκβνχιηα ζηελ Δζζνλία. Σν Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Έξεπλαο αζθεί ηελ θξαηηθή επνπηεία ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ επαγγεικαηηθψλ ζπκβνπιίσλ, ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ γηα ηα επαγγέικαηα. Σν ECTS ζπλππάξρεη κε ην εζληθφ πηζησηηθφ ζχζηεκα (κία εζληθή αθαδεκατθή

24 24 κνλάδα ηζνδπλακεί κε 1,5 κνλάδεο ECTS) ην νπνίν βαζίδεηαη ζηνλ θνηηεηηθφ θφξην εξγαζίαο θαη αληηζηνηρεί ζε 40 ψξεο εξγαζίαο ηελ εβδνκάδα θαη ην αθαδεκατθφ έηνο αληηζηνηρεί ζε 40 εβδνκάδεο / αθαδεκατθέο κνλάδεο. χκθσλα κε ηε λνκνζεζία πνπ βξίζθεηαη ζην παξαζθεπαζηηθφ ζηάδην, απφ ην αθαδεκατθφ έηνο 2008/09, ην ECTS πξέπεη λα εηζαρζεί ζε φια ηα παλεπηζηεκηαθά θαη επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα. Γελ έρεη αθφκε ιεθζεί ηειηθή απφθαζε γηα φιεο ηηο πηπρέο ηνπ ECTS, αιιά ην πηζησηηθφ ζχζηεκα ρξεζηκνπνηείηαη ήδε θαη γηα ηε κεηαθνξά θαη γηα ηε ζπζζψξεπζε αθαδεκατθψλ κνλάδσλ. Ζ ρνξήγεζε Παξαξηήκαηνο Γηπιψκαηνο (ΠΓ) είλαη ππνρξεσηηθή απφ ηελ1ε Ηαλνπαξίνπ Σν ΠΓ ρνξεγείηαη δσξεάλ θαη απηνκάησο ζηελ εζζνληθή θαη ηελ αγγιηθή ζε φινπο ηνπο θνηηεηέο πνπ έρνπλ νινθιεξψζεη εηδηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ. ηνπο θνηηεηέο πνπ έρνπλ νινθιεξψζεη κφλν πξνπηπρηαθέο ζπνπδέο ην ΠΓ ρνξεγείηαη εάλ ην δεηήζνπλ, δηφηη ζπλήζσο νη θνηηεηέο ζπλερίδνπλ ηηο ζπνπδέο ηνπο ζε κεηαπηπρηαθφ επίπεδν Ζ εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ ηξηψλ θχθισλ ζπνπδψλ, ηνπ ECTS θαη ηνπ ΠΓ πξνβιέπεηαη απφ ηε λνκνζεζία. Γελ ππάξρεη θαλέλα ζχζηεκα πξφζζεηεο ρξεκαηνδφηεζεο γη απηφ ην ζθνπφ. Σα δεκφζηα παλεπηζηήκηα ππέγξαςαλ ζπκθσλία δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο ηνλ Ηνχλην ηνπ 2003, ε νπνία νξίδεη ηηο απαηηήζεηο γηα ηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ, γηα ηηο ζέζεηο ζπνπδψλ θαη ηνπο ηίηινπο ζπνπδψλ. Βάζεη απηήο ηεο ζπκθσλίαο, ηα παλεπηζηήκηα έρνπλ αξρίζεη ηε δηαδηθαζία ελαξκφληζεο ησλ πνηνηηθψλ απαηηήζεσλ ζηνπο ηξεηο πξναλαθεξφκελνπο ηνκείο θαη δεζκεχζεθαλ λα εθαξκφζνπλ ηηο απαηηήζεηο απηέο απφ ηελ έλαξμε ηνπ αθαδεκατθνχ έηνπο 2004/05. Ζ ζπκθσλία πξνβιέπεη ππνρξεσηηθή δηελέξγεηα αμηνιφγεζεο επηδφζεσλ ηνπ πξνεγνχκελνπ αθαδεκατθνχ έηνπο θάζε επηέκβξην. Σε ζπκθσλία έρνπλ ππνγξάςεη επίζεο θαη δχν ηδησηηθά ηδξχκαηα. Διάρηζηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα δηαζέηνπλ νινθιεξσκέλν ζχζηεκα εζσηεξηθήο δηαρείξηζεο ηεο πνηφηεηαο, αιιά πνιιά θαηαβάιινπλ πξνζπάζεηα γηα λα ην αλαπηχμνπλ. Ζ εμσηεξηθή αμηνιφγεζε δηελεξγείηαη θπξίσο ππφ κνξθή δηαπίζηεπζεο, αιιά θαη απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Έξεπλαο. Σν Τπνπξγείν έρεη εμνπζία λα

25 25 δηελεξγεί ηαθηηθνχο ειέγρνπο ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ θαη λα παξεκβαίλεη φηαλ νη επηδφζεηο ησλ ηδξπκάησλ δελ ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο απαηηήζεηο πνπ νξίδεη ε λνκνζεζία. ηνλ ηνκέα ηεο δηαπίζηεπζεο, ην πκβνχιην Αμηνιφγεζεο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο (HEQAC, Korghariduse Hindamise Noukogu), πνπ ηδξχζεθε ην 1995, ζπληνλίδεη ηε ζπλνιηθή δηαδηθαζία δηαπίζηεπζεο θαη παξέρεη ζπκβνπιέο ζηα παλεπηζηήκηα θαη ζηα άιια ηδξχκαηα γηα ηελ ζχληαμε ησλ εγγξάθσλ απηναμηνιφγεζεο. Οη βαζηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πκβνπιίνπ είλαη ε δηαπίζηεπζε ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ, ν θαζνξηζκφο πξνηχπσλ γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε θ α.

26 26 Θεσξεηηθό πιαίζην ηεο έξεπλαο Σν ηειεπηαίν δηάζηεκα ε εμέρνπζα ζέζε ηεο Σερλνινγίαο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο θαη άιισλ εμσηεξηθψλ παξαγφλησλ επίδξαζεο, νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ, πνιηηηζηηθψλ θαζψο θαη ν κεηαβαιιφκελνο ξφινο ηεο επξσπατθήο θαη θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο, θαζνξίδνπλ ηελ εζσηεξηθή δσή ηνπ ηνκέα ηεο αλψηεξεο εθπαίδεπζεο. χκθσλα κε ηελ άπνςε απηή πνιιά αλψηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ζηξέθνληαη ζηηο ηερλνινγίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο γηα λα βειηηψζνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο κάζεζεο κέζσ ηεο πξφζβαζεο ζε πεγέο, ππεξεζίεο, ζπλεξγαζίεο απφ απφζηαζε θαη αληαιιαγέο. Α. Θεσξεηηθνί άμνλεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Οη ζεσξεηηθνί άμνλεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο αλαθέξνληαη : 1. ζηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία 2. ζηελ ζεσξεηηθή αλαζθφπεζε ηεο εμέιημεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο 3. ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε θαη ηηο καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο 4. ζηελ επίδξαζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε 5. ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία 1. Η εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία Ζ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία απνηεινχζε θαη απνηειεί ηφπν γέλλεζεο πξνζδνθηψλ θαη ξεηνξηθψλ ζρεηηθά κε ηηο ιεηηνπξγίεο θαη ην κέιινλ ηεο εθπαίδεπζεο. Οη πξνζδνθίεο ζηεξίδνληαη ζην φηη ε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία ζα δεκηνπξγήζεη ηζφηεηα επθαηξηψλ ζηελ εθπαίδεπζε κέζα απφ ηελ απινχζηεπζε ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ηελ απξφζθνπηε, απφ γεσγξαθηθνχο θαη ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο, δηάρπζε ηεο γλψζεο.

27 27 χκθσλα κε ηε νινκσλίδνπ (1999), ε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία είλαη ε επηζηήκε πνπ, κε ηελ εθαξκνγή ηεο ηερλνινγηθήο γλψζεο, κειεηά θαη ζπκβάιιεη ζηε ζπζηεκαηηθή επίιπζε πξνβιεκάησλ πνπ αθνξνχλ ζηε κάζεζε θαη ηε δηδαζθαιία κε απψηεξν ζηφρν ηε βειηίσζή ηνπο. ηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία επηθξαηνχλ δχν ηάζεηο, απφ ηηο νπνίεο ε πξψηε ζπλδέεηαη κε ηελ εηζαγσγή ηερληθφ-νπηηθφ-αθνπζηηθψλ κέζσλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ε δεχηεξε κε ηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ηεο ςπρνινγίαο θαη ηεο παηδαγσγηθήο. ην αλψηεξν επίπεδν ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο πεξηιακβάλνληαη νη φξνη νπηηθναθνπζηηθή δηδαζθαιία, ε εθπαηδεπηηθή αλάπηπμε θαη ζρεδηαζκφο, ηα επηκνξθσηηθά πιηθά θαη ε εμαηνκηθεπκέλε κάζεζε. Κάπνηνη άιινη φξνη πνπ κπνξνχλ λα εληνπηζηνχλ ζρεηηθά κε ηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία είλαη ηα δηδαθηηθά πιηθά, ν εθπαηδεπηηθφο εμνπιηζκφο, ηα κνληέια θαη ηα πιηθά πνιπκέζσλ. Tα νπηηθναθνπζηηθά κέζα αλαπηχρζεθαλ επξέσο, κε ηε δηάδνζε ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο πέξα απφ ηελ πξνθνξηθή παξάδνζε θαη ηε γξαθή. Παξαδείγκαηα απηψλ είλαη ην ζρνιηθφ ξαδηφθσλν (ζπλίζηαηαη ζηε δηδαζθαιία μέλσλ γισζζψλ), ε εθπαηδεπηηθή ηειεφξαζε, κε ηαηλίεο νη νπνίεο ζπλήζσο έρνπλ δξακαηηθφ-ηζηνξηθφ-επηζηεκνληθφ πεξηερφκελν κε κεγάιε ζεκαζία ζηε ζχγρξνλε εθπαίδεπζε. Με ηηο ηαηλίεο φρη κφλν πξνθαιείηαη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ αιιά θαη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζην δάζθαιν λα ππνβάιεη εξσηήζεηο θαη λα επαλαπξνβάιεη ζεκεία πνπ ζεσξεί ζεκαληηθά. Δπίζεο, ε βηληενθάκεξα θαη ν πξνβνιέαο δηαθαλεηψλ κπνξνχλ λα αληηθαηαζηήζνπλ ηνλ καπξνπίλαθα, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα γηα ηελ πξνβνιή εηθφλσλ - ζρεδίσλ - θεηκέλσλ απαιιάζζνληαο ηνλ δηδάζθνληα απφ ηνλ θφπν ηεο ζπλερνχο γξαθήο ζε απηφλ. Αλαθνξηθά κε ηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία ησλ κέζσλ, ην έλαπζκα γηα ηελ έληαμή ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ δφζεθε απφ ηνλ Skinner κε ηε δεκνζίεπζε ηνπ άξζξνπ ηνπ κε ηίηιν «The Science of Learning and the Art of Teaching» (1954). Ζ ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε πνπ πξφηεηλε ν Skinner σο ζηαζψηεο ηεο ζεσξίαο ηεο ζπκπεξηθνξάο, ήηαλ ε εηζαγσγή ησλ δηδαθηηθψλ κεραλψλ ζηελ εθπαίδεπζε, νη νπνίεο ζα δεκηνπξγνχζαλ επλντθφ πεξηβάιινλ γηα ηε κάζεζε. Πην αλαιπηηθά, ην 1954, ν Skinner αμηνπνηψληαο πξαθηηθά ηηο απφςεηο ηνπ γηα ηελ ζπληειεζηηθή κάζεζε θαηαζθεχαζε δηδαθηηθή κεραλή, ε νπνία νπζηαζηηθά ήηαλ έλαο απηφκαηνο εμεηαζηήο

28 28 ησλ γλψζεσλ ηνπ καζεηή. Σν εγρείξεκα ηνπ Skinner βξήθε εθαξκνγή ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ησλ Ζ.Π.Α. κεηά ην 1957, ηε ρξνληά πνπ νη Ρψζνη εθηφμεπζαλ ηνλ δνξπθφξν Sputnik. Μέζα ζηηο ζπλζήθεο ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ, νη Ακεξηθαλνί είδαλ ηηο δηδαθηηθέο κεραλέο σο κέζνλ γξήγνξνπ εθζπγρξνληζκνχ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπο ζπζηήκαηνο, πξνθεηκέλνπ λα αληαγσληζζνχλ ηνπο ζνβηεηηθνχο ζηνλ αγψλα γηα ηελ παγθφζκηα θπξηαξρία. 2. Αλαζθόπεζε ηεο εμέιημεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ ειεθηξνληθή κάζεζε πεξηγξάθεη ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο γηα ηελ ππνζηήξημε θαη ελίζρπζε ηεο καζεζηαθήο πξαθηηθήο. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ην δηεζλέο πεξηβάιινλ έρεη αιιάμεη ζεκαληηθά φζνλ αθνξά ζηελ εθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθφξεζεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Γηα παξάδεηγκα, ηα πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα αλαπηχζζνπλ ή ζθνπεχνπλ λα αλαπηχμνπλ ηελ ηθαλφηεηα πξνζθνξάο πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ πνπ βαζίδνληαη ζην Γηαδίθηπν. Δπηπιένλ, έλαο κεγάινο αξηζκφο θπβεξλήζεσλ, ηδξπκάησλ, web sites παλεπηζηεκίσλ θαη e-portfolios (ειεθηξνληθψλ ραξηνθπιάθσλ) έρνπλ εκθαληζηεί λα θαηαγξάθνπλ ηνπο απμαλφκελνπο αξηζκνχο ησλ πξσηνβνπιηψλ ηεο εηθνληθήο εθπαίδεπζεο. Απφδεημε απηήο ηεο απμαλφκελεο δξαζηεξηφηεηαο ηνλίδνληαη ζηε βηβιηνγξαθία πνπ εξεπλά ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Γηα παξάδεηγκα, ν Farell (2001) πεξηέγξαςε ηελ εμέιημε ηξφπσλ πξνζθνξάο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζε ηξεηο θχξηεο θάζεηο: εμ απνζηάζεσο κάζεζε, αλνηρηή κάζεζε θαη επέιηθηε κάζεζε. Ζ πξψηε θάζε, ε εμ απνζηάζεσο κάζεζε, αλαδχζεθε γηα λα ηθαλνπνηήζεη ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ πνπ δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα έρνπλ πξφζβαζε ζην ρψξν ηνπ παλεπηζηεκίνπ ιφγσ γεσγξαθηθήο απφζηαζεο, εξγαζίαο ή άιισλ πξνζσπηθψλ δεζκεχζεσλ. Ζ δεχηεξε θάζε, ε αλνηρηή κάζεζε, πνπ επίζεο αλαδεηά λα αληαπνθξηζεί ζηα πξνβιήκαηα ηεο απφζηαζεο, επηθεληξψλεηαη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαγθψλ εθείλσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ζηεξεκέλν πεξηβάιινλ φζνλ αθνξά ηα

29 29 πξνζφληα εηζαγσγήο ζηε ζρνιή θαη επνκέλσο ζέινπλ λα εμππεξεηεζνχλ κέζσ ησλ ηαθηηθψλ εγγξαθήο ηεο «δεχηεξεο επθαηξίαο» θαη ελαιιαθηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη κνληέισλ πξνζθνξάο. Ζ ηξίηε θάζε πεξηιακβάλεη ηελ επέιηθηε κάζεζε, ε νπνία ζηνρεχεη ζηελ πξνζθνξά πεξηζζφηεξεο εθπαίδεπζεο ζε πεξηζζφηεξνπο καζεηέο (νπνπδήπνηε θαη νπνηεδήπνηε) κε ιηγφηεξν θφζηνο θαη ρξεζηκεχνληαο επηπιένλ σο εξγαιείν καδηθφηεηαο θαη επέθηαζεο. Οη επέιηθηνη ηξφπνη πξνζθνξάο ηεο κάζεζεο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηε ρξήζε ηέηνησλ ηερλνινγηψλ φπσο ηα CD- ROMs θαη ην Γηαδίθηπν ζηνρεχνπλ ζηελ παξνρή ιχζεσλ θάπνησλ πξνβιεκάησλ πνπ ζπλαληψληαη ζηελ εθπαηδεπηηθή πξνζθνξά κάζεζεο ζην ρψξνπ ηνπ παλεπηζηεκίνπ. Μία άιιε ζεψξεζε ηεο εμέιημεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πξνζθέξεηαη απφ ηνλ Dir (1999) πνπ αλαθέξεηαη απφ ηνλ Farrell (2001). Καηά ηνλ Dir δχν θχξηα ζηνηρεία έρνπλ ραξαθηεξίζεη απηή ηε δηαδηθαζία. Σν έλα είλαη φηη νη απνθάζεηο εθαξκνγήο ηεο ηερλνινγίαο έρνπλ νδεγεζεί πξσηαξρηθά απφ ηελ ηερλνινγία, φρη απφ ηνπο θαηαλαισηέο. Καη ην άιιν είλαη φηη νη εθαξκνγέο έρνπλ πξνζαλαηνιηζηεί πξνο έλα παξαδνζηαθφ αθαδεκατθφ παξάδεηγκα. Πην ζπγθεθξηκέλα αλαθέξεη φηη ε επξεία ρξήζε ηνπ βίληεν, δίλεη ζηνπο δηδάζθνληεο ηε δπλαηφηεηα λα δηαηεξνχλ πνιιέο απφ ηηο παιηέο παηδαγσγηθέο κεζφδνπο, αιιά εληνχηνηο ε αλάγθε ηνπ καζεηή γηα επειημία έρεη θαιπθζεί ειάρηζηα.. Ο Taylor (1999) πνπ αλαθέξεηαη επίζεο απφ ηνλ Farrell (2001) έρεη ππνζέζεη φηη ε εμέιημε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πξφθεηηαη λα κπεη ζε κηα πέκπηε γεληά. Καηά ηε γλψκε ηνπ, Ζ πξψηε γεληά ηεο εθπαίδεπζεο εμ απνζηάζεσο, ην κνληέιν ηεο αιιεινγξαθίαο, πξνζέιαβε ηε ρξήζε ηεο έληππεο ηερλνινγίαο. Ζ δεχηεξε γεληά, ην κνληέιν ησλ πνιπκέζσλ, πξνζέιαβε ηε ρξήζε ησλ έληππσλ, αθνπζηηθψλ ηερλνινγηθψλ θαη ηνπ βίληεν. Ζ ηξίηε γεληά πνπ βαζίδνληαλ ζην ηειε-καζεζηαθφ κνληέιν πεξηιάκβαλε ηε ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ ησλ ηειεπηθνηλσληψλ γηα λα παξέρεη επθαηξίεο γηα ζχγρξνλε επηθνηλσλία. Ζ ηέηαξηε πνπ βαζίδεηαη ζηελ επέιηθηε κάζεζε βαζίδεηαη ζηελ online πξνζθνξά κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη κηα πέκπηε γεληά αξρίδεη λα αλαδχεηαη.

30 30 Ζ Πέκπηε γεληά ζα ρξεζηκνπνηήζεη ζπζηήκαηα απηφκαησλ απαληήζεσλ πνπ εξεπλνχλ εμνλπρηζηηθά ην θείκελν ησλ εηζεξρφκελσλ θαη ζα απαληά έμππλα ρσξίο ηελ αλζξψπηλε παξέκβαζε, κεηψλνληαο επνκέλσο ην θφζηνο ηεο θνίηεζεο online θαη απμάλνληαο ηελ πξφζβαζε ζε καζεζηαθέο επθαηξίεο ζε κία παγθφζκηα θιίκαθα. Αλαθέξεηαη ζε απηφ σο ην «έμππλν επέιηθην καζεζηαθφ κνληέιν» πνπ ζα επηθέξεη έλα εληζρπκέλν πιενλέθηεκα φζνλ αθνξά ηηο νηθνλνκίεο θιίκαθαο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο θφζηνπο Ζ ζχληνκε αλαζθφπεζε ηεο εμέιημεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο δίλεη έκθαζε ζην πφζν γξήγνξα θαη ξηδηθά αιιάδεη ε θχζε ηεο ηερλνινγίαο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ εθπαίδεπζε. 3. Ηιεθηξνληθή κάζεζε θαη καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο Δπηθξαηνχλ δηάθνξεο ζεσξεηηθέο απφςεηο, νη νπνίεο επηβεβαηψλνπλ φηη ε ειεθηξνληθή κάζεζε είλαη έλα είδνο εθπαίδεπζεο πνπ κπνξεί λα εθαξκνζηεί κέζα ζε πνηθίια εθπαηδεπηηθά κνληέια, φπσο ε θαηά πξφζσπν ή ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαζψο θαη κέζα ζε δηαθνξεηηθέο εθπαηδεπηηθέο θηινζνθίεο γηα παξάδεηγκα ηνλ κπηρεβηνξηζκφ (ζπκπεξηθνξηζκφ) ή ηνλ θνλζηξνπθηηβηζκφ (επνηθνδνκεηηζκφ). Δίλαη επίζεο πηζαλφ λα εθαξκνζηνχλ δηαθνξεηηθέο θηινζνθίεο κάζεζεο θαηά ηε ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Απηφ κπνξεί λα εληνπηζηεί κέζα απφ κηα ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο ρξήζεο ηεο ηερλνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε. Αξρηθά, νη ππνινγηζηέο εθαξκφζηεθαλ κε ζπκπεξηθνξηζηηθνχο ηξφπνπο ζχκθσλα θαη κε ην έξγν ηνπ Skinner πνπ έδσζε έκθαζε ζηνλ έιεγρν ηνπ δαζθάινπ, ζην ηη καζαίλεηαη θαη πψο πξέπεη λα καζαίλεηαη. Πην πξφζθαηα, ε έκθαζε δφζεθε ζηελ επνηθνδνκεηηθή ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ, πνπ παξέρεη ζηνπο καζεηέο ηηο επθαηξίεο λα νηθνδνκήζνπλ ηα δηθά ηνπο λνήκαηα. Ο κπηρεβηνξηζκφο ηνπ Skinner, ν γλσζηηθφο επνηθνδνκεηηζκφο ηνπ Piaget θαη ν θνηλσληθφο επνηθνδνκεηηζκφο ηνπ Vygotsky κπνξνχλ λα βνεζεζνχλ κέζσ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο.

31 31 4. Δπίδξαζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Ζ ξαγδαία αχμεζε ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε, πνπ ζπληειέζηεθε θπξίσο ηε δεθαεηία ηνπ 1990, έρεη μεπεξάζεη πνιιά απφ ηα εκπφδηα γηα ηελ Αλψηεξε Δθπαίδεπζε, πξνζθέξνληαο ζηα παξαδνζηαθά παλεπηζηήκηα κηα επθαηξία λα γλσξίζνπλ ηελ εμειηζζφκελε παγθνζκίσο αλάγθε γηα κφξθσζε. Οη O Neil, Singh θαη O Donoghue (2004) ππνζηήξημαλ φηη ε αχμεζε ηεο δήηεζεο ζα αιιάμεη ην πξνθίι ησλ θνηηεηψλ πνπ ιακβάλνπλ αλψηεξε κφξθσζε. Οη εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ αηφκσλ θαίλνληαη ζπλερείο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζηαθήο δσήο ηνπο, θαζψο νη αγνξέο εξγαζίαο δεηνχλ γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο πνπ απαηηνχλ ζπλερείο ελεκεξψζεηο. Σν θαηλφκελν ηεο «δηα βίνπ κάζεζεο» έρεη αξρίζεη λα εμαπιψλεηαη θεξδίδνληαο γξήγνξα θνηλσληθή θαη πνιηηηθή αλαγλψξηζε θαζψο νη θπβεξλήζεηο αλαγλσξίδνπλ ηε ζεηηθή επίδξαζε ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ πγεία θαη αλάπηπμε ησλ κνληέξλσλ θνηλσληψλ. Γηάθνξεο έξεπλεο φπσο ηνπ Guri (2003), θαηέιεμαλ φηη ε ειεθηξνληθή κάζεζε δίλεη επθαηξίεο ζηηο λέεο εηζφδνπο ζηελ αγνξά ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη πξνηείλνπλ φηη ε εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα παξαδνζηαθά παλεπηζηήκηα ζα αληηκεησπίζεη ηνλ αληαγσληζκφ απφ έλαλ βαζηθφ αληίπαιν πνπ είλαη ηα ζσκαηεηαθά παλεπηζηήκηα. Γηα παξάδεηγκα, έμη εηαηξείεο ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ έρνπλ εγθαζηδξχζεη ζσκαηεηαθά παλεπηζηήκηα πνπ πξνζθέξνπλ πξνζφληα απφ Δζληθά Δπαγγεικαηηθά Πξνζφληα (ΔΔΠ) κέρξη κεγαιχηεξα δηδαθηνξηθά (PhDs). 5. Η απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία Καζψο ε ειεθηξνληθή κάζεζε αλαπηχζζεηαη, ην ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο. Ζ έξεπλα γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο αλαδεηά λα ζπγθξηζεί κε ηελ επίδνζε, ηηο ζηάζεηο, θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ καζεηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζπγθξηηηθά κε ηνπο καζεηέο ηεο παξαδνζηαθήο κάζεζεο εληφο ηνπ ρψξνπ ηνπ παλεπηζηεκίνπ (Philips θαη Merisotis 1999) χκθσλα κε ηνπο Μηραειίδνπ θαη Οηθνλνκίδε (2003), ε αλάπηπμε ελφο εηθνληθνχ θφζκνπ παξέρεη θίλεηξα ζηνπο καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία

32 32 εμεξεπλψληαο θαη παίδνληαο κε ην καζεζηαθφ πιηθφ. Μπνξεί δπλεηηθά λα πξνζθέξεη κία ελεξγή, αλεμάξηεηε, καζεηνθεληξηθή θαη ππνβνεζνχκελε απφ ηνλ δηδάζθνληα αλάκημε πνπ θαζηζηά ηθαλή ηελ επηθνηλσλία κε άιινπο καζεηέο θαη δηδάζθνληεο πνπ κπνξεί λα κελ είλαη πάληα δπλαηή κέζα ζην παξαδνζηαθφ πεξηβάιινλ ηεο αίζνπζαο. Β. Γεληθό πιαίζην πνιηηηθήο Σν γεληθφ πιαίζην ηεο εζληθήο πνιηηηθήο, ζην νπνίν ιακβάλνπλ ρψξα νη εμειίμεηο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε, ζα νξίζεη θαηά έλα κεγάιν βαζκφ ην είδνο ησλ ζεζκηθψλ αληηδξάζεσλ πνπ ζα πξνθχςνπλ. ε πνιιέο ρψξεο ε εμάπισζε ηεο πξφζβαζεο ζηελ αλψηεξε εθπαίδεπζε έρεη ζπλνδεπηεί κε κία κεησκέλε επηρνξήγεζε ηεο αλψηεξεο εθπαίδεπζεο, πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηε δήηεζε γηα πεξηζζφηεξν νηθνλνκηθέο ιχζεηο θαη κηθηέο πεγέο επηρνξήγεζεο. Ζ ηθαλφηεηα ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ επίηεπμε ηέηνησλ νηθνλνκηθψλ ιχζεσλ, ζπδεηηέηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζε απηφ ην πιαίζην. ηελ Δπξψπε ε εκθάληζε ηεο δηεζλνχο εθπαίδεπζεο θαη ηδηαίηεξα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ παξέρεηαη απφ ηα μέλα ηδξχκαηα έρεη επίζεο νδεγήζεη ζε θάπνηα αλεζπρία. Ζ ειεθηξνληθή κάζεζε πξνσζεί θαη πξνθαιεί ην θαηλφκελν ηεο «παγθνζκηνπνίεζεο ηεο εθπαίδεπζεο». Δπνκέλσο ε πξφθιεζε γηα ηα θξάηε είλαη λα βνεζήζνπλ ηα αλψηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ζηελ δεκηνπξγία παγθφζκησλ ζπλεξγαζηψλ θαη ζπκκαρηψλ ζηε δηεζλή εθπαηδεπηηθή αγνξά πνπ ζα ηνπο δψζεη ηε δπλαηφηεηα λα μεπεξάζνπλ ηηο ζεζκηθέο ηνπο αδπλακίεο θαζψο θαη λα ρηίζνπλ ηα ζχγρξνλα δπλαηά ηνπο ζεκεία. Σν απνηέιεζκα ήηαλ, νη ρψξεο λα αληαπνθξίλνληαη ζηελ αλαπηπζζφκελε αλάγθε γηα πςειά εθπαηδεπκέλν θαη εμεηδηθεπκέλν αλζξψπηλν δπλακηθφ θαζψο νη νηθνλνκίεο εμαξηψληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ δεμηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε γλψζε θαη ηθαλφηεηεο γηα ηε δηαρείξηζε δξαζηεξηνηήησλ πνπ βαζίδνληαη ζηηο πιεξνθνξίεο. Ζ παηδεία θαη ε εθπαίδεπζε είλαη ηα εξγαιεία ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ζ αλάγθε γηα πεξηζζφηεξν επηδέμηα εξγαηηθή δχλακε πνπ ζα εμππεξεηήζεη ηηο λέεο βηνκεραλίεο θαη ζα ζπκκεηέρεη ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία γλψζεο απνηειεί πξνηεξαηφηεηα κεγάιεο ζεκαζίαο γηα πνιιέο ρψξεο. Ζ έκθαζε γηα επξχηεξε ζπκκεηνρή ζηελ αλψηαηε

33 33 εθπαίδεπζε είλαη επηπιένλ γλσζηή σο ε αιιαγή γηα ηελ παξνρή καδηθήο εθπαίδεπζεο. Απηφ ζπλνδεχεη θαη ηελ αλάγθε γηα κεηεθπαίδεπζε θαη δηα βίνπ κάζεζε. Έλα άηνκν ζα ρξεηαζηεί ηνπιάρηζηνλ 5 θνξέο επαλεθπαίδεπζεο γηα ην δηάζηεκα πνπ εξγάδεηαη ζηε δσή ηνπ θαη ηέηνηνπ είδνπο επαλεθπαίδεπζε απαηηεί ηελ ηζνδπλακία ηξηψλ κελψλ ζπλερφκελεο κάζεζεο Bates ( 2001) Ζ αλψηαηε εθπαίδεπζε ζηνλ αλαπηπγκέλν θφζκν έρεη επεθηαζεί θαηά ηα ηειεπηαία δέθα ρξφληα, αλαγθάδνληαο θξάηε θαη ηδξχκαηα λα αλαδεηήζνπλ ελαιιαθηηθά κέζα ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ ηνκέα. Ζ αιιαγή απφ «ην πξνλφκην ησλ ιίγσλ» ηχπν αλψηαηεο εθπαίδεπζεο ζε κία καδηθή ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε έρεη αλαγθάζεη ηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα λα επαλεθηηκήζνπλ ην ξφιν ηνπο. Η ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβόλαο ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 δχν κεγάιεο αιιαγέο άξρηζαλ λα κεηακνξθψλνπλ ηηο νηθνλνκίεο θαη ηελ θαζεκεξηλή δσή αλά ηνλ θφζκν, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο Δπξψπεο. Μία ήηαλ ε εκθάληζε κηαο παγθνζκηνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο θαζψο απμαλφηαλ αηζζεηά ε αιιειεπίδξαζε ησλ απαληαρνχ νηθνλνκηψλ. Ζ άιιε ήηαλ ε ηερλνινγηθή επαλάζηαζε, ζηελ νπνία πεξηιακβάλεηαη ην Γηαδίθηπν θαη νη λέεο ηερλνινγίεο ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ επηθνηλσληψλ. Μέρξη ην 2000 νη Δπξσπαίνη εγέηεο γλψξηδαλ φηη απαηηείην ξηδηθφο εθζπγρξνληζκφο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα αληαγσληζηεί ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο θαη ηηο άιιεο κεγάιεο νηθνλνκίεο ηνπ θφζκνπ. ηε ζχλνδν πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηε Ληζαβφλα ην Μάξηην ηνπ ίδηνπ έηνπο, ην πκβνχιην θαζφξηζε έλα λέν θαη θηιφδνμν ζηφρν γηα ηελ ΔΔ: λα γίλεη, κέρξη ην 2010, «ε αληαγσληζηηθφηεξε θαη δπλακηθφηεξε νηθνλνκία ηεο γλψζεο αλά ηελ πθήιην, ηθαλή γηα βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη κε κεγαιχηεξε θνηλσληθή ζπλνρή». Ζ ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο (2000) ζηεξίδεηαη ζε κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε ζηφρσλ θαη επηβάιιεη ην ζπληνληζκφ θαη ηελ αιιειελέξγεηα ηφζν κεηαμχ ησλ δξάζεσλ ηεο Έλσζεο θαη εθείλσλ ησλ θξαηψλ µειψλ, φζν θαη κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ θαηεπζχλζεσλ -νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη πεξηβαιινληηθήο. Κάζε ζηνηρείν ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο είλαη απαξαίηεην, αιιά δχν απνηεινχλ ηνλ ππξήλα ηεο:

34 34 Ζ νηθνλνκηθή αλάπηπμε Ζ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο, γηα ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο Οη ζηφρνη ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζαβφλαο, φπσο ζπληέζεθαλ απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ην Μάξηην ηνπ 2000 (πκπεξάζκαηα πξνεδξίαο Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ, Ληζαβφλα 2000) είλαη νη εμήο: Ζ δεκηνπξγία ελφο επξσπατθνχ ρψξνπ γλψζεσλ Ζ αλάπηπμε κηαο επξσπατθήο πεξηνρήο έξεπλαο θαη θαηλνηνκίαο Ζ δεκηνπξγία ελφο πεξηβάιινληνο θηιηθνχ γηα ηηο λέεο θαη θαηλνηφκεο επηρεηξήζεηο Οηθνλνκηθέο κεηαξξπζκίζεηο γηα ηελ νινθιήξσζε θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο. Ζ δεκηνπξγία απνηειεζκαηηθψλ θαη νινθιεξσκέλσλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ αγνξψλ Ζ εθαξκνγή πγηψλ καθξννηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ Ζ έκθαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε, γηα ηελ αληαπφθξηζε ζηηο λέεο ζπλζήθεο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο. Ζ δεκηνπξγία πεξηζζφηεξσλ θαη θαιχηεξσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Ο εθζπγρξνληζκφο ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πνιηηηθήο Ζ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ε εμάιεηςε ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ Γ. Θεσξία γηα ηελ Κνηλσληθή Καηαζθεπή ηεο Σερλνινγίαο Πξνζεγγίδνληαο θνηλσληνινγηθά ηνπο ζθνπνχο θαη ζηφρνπο ηεο παξνχζαο έξεπλαο, ρξεζηκνπνηνχκε ηε ζεσξία ηεο Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο (Pinch & Kline, 1996; Pinch & Bijker, 1984). Ζ επηινγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο νπηηθήο νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ε ζεσξία ηεο Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο απνηειεί κηα επξεία ζεσξία πάλσ ζηελ νπνία εδξάδνληαη θαη αξρήλ άιιεο ζεσξίεο πνπ δηαπξαγκαηεχνληαη ηε ζρέζε ηεο ηερλνινγίαο κε ηε θνηλσλία (ζεσξία Κνηλσληθνχ ρεκαηηζκνχ ηεο Σερλνινγίαο, Clanton, 2002)

35 35 Ζ ζεσξία ηεο Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο ππνζηεξίδεη φηη ε ηερλνινγία δελ θαζνξίδεη ηελ αλζξψπηλε δξάζε αιιά ε αλζξψπηλε δξάζε νξίδεη ηελ ηερλνινγία. Οη πην βαζηθέο ηεο έλλνηεο πεξηιακβάλνπλ: Σελ Δξκελεπηηθή επειημία: Mε ηελ έλλνηα απηή ηα ηερλνινγηθά δεκηνπξγήκαηα είλαη πνιηηηζκηθά θαηαζθεπαζκέλα θαη εξκελεπκέλα πνπ ζεκαίλεη φηη φρη κφλν ππάξρεη επειημία ζηνλ ηξφπν πνπ νη άλζξσπνη ζθέθηνληαη θαη ηα εξκελεχνπλ αιιά ππάξρεη επειημία θαη ζην πψο ζρεδηάδνληαη. Σν Δπξχηεξν πεξηερφκελν: Ζ έλλνηα απηή ππνλνεί φηη «ε θνηλσληθφ-πνιηηηζκηθή θαη πνιηηηθή θαηάζηαζε κηαο θνηλσληθήο νκάδαο δηακνξθψλεη ηηο λφξκεο θαη ηηο αμίεο ηεο, πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο επεξεάδνπλ ην λφεκα πνπ δίλεηαη ζε έλα δεκηνχξγεκα». Σηο πγγεληθέο θνηλσληθέο νκάδεο, νη νπνίεο κνηξάδνληαη έλα ζπγθεθξηκέλν ζχλνιν λνεκάησλ γηα έλα δεκηνχξγεκα. Οη πην βαζηθέο θνηλσληθέο νκάδεο είλαη νη ρξήζηεο θαη νη παξαγωγνί ησλ ηερλνινγηθψλ επξεκάησλ. Πην ζπρλά πνιιέο ππννκάδεο κπνξνχλ λα αλαθέξνληαη ζηνπο ρξήζηεο κε δηαθνξεηηθή θνηλσληθφνηθνλνκηθή θαηάζηαζε, πνπ αληαγσλίδνληαη ηνπο παξαγσγνχο, θιπ. Οξηζκέλεο θνξέο ππάξρνπλ νκάδεο πνπ δελ είλαη νχηε νη ρξήζηεο, νη παξαγσγνί. Οη νκάδεο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ κε βάζε ηηο θνηλέο ή δηαθνξεηηθέο εξκελείεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγίαο. Όζνλ αθνξά ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ, ε ζεσξία ηεο Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο πεξηιακβάλεη: ηελ αλαδήηεζε ηεο θαηαλφεζεο ησλ ζπλδεηηθψλ θξίθσλ αλάκεζα ζηηο θνηλσληθέο θαη ηερληθέο δηαδηθαζίεο, ην λφεκα ελφο δεκηνπξγήκαηνο, πνπ είλαη ε θχζε ηεο αιήζεηαο, θαζψο ε θνηλσληθή θαηαζθεπή επηθεληξψλεηαη ζηα ζηνηρεία ηεο επειημίαο ησλ εξκελεηψλ, ηεο νκνθσλίαο γηα ηελ θαηαζθεπή θαη φηη απηή ε δξαζηεξηφηεηα δηεμάγεηαη κέζα ζε έλα θνηλσληθφ-πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ. φηη ε επηζηήκε θαη ε ηερλνινγία είλαη θνηλσληθά θαηαζθεπαζκέλεο ππνθνπιηνχξεο κε ηελ έλλνηα φηη θαη νη δχν είλαη αλζξψπηλα ή θνηλσληθά δεκηνπξγήκαηα. φηη ηα φξηα αλάκεζά ηνπο είλαη ην πξντφλ θνηλσληθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ θαη

36 36 φηη ε ηερλνινγία δηακνξθψλεηαη απφ ηνπο αλζξψπνπο, ηηο δπλάκεηο ηεο αγνξάο, ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο θαζψο θαη απφ νκάδεο θαη άηνκα πνπ επίζεο είλαη θνηλσληθά πξντφληα. Ζ ζεσξία Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο ην επηηπγράλεη απηφ πξνζπαζψληαο λα ζπλδέζεη ηελ αηνκηθή δξαζηεξηφηεηα κε επξχηεξεο θνηλσληθέο δηαδηθαζίεο ψζηε λα επηηξέπεηαη ε αλάιπζε ηεο ηερλνινγίαο ζε κάθξν- θαη κίθξνεπίπεδν κέζα ζε έλα πιαίζην πνιηηηθήο αλάιπζεο θαη αιιαγήο.. Κιείλνληαο απηφ ην θεθάιαην θαη ζπλζέηνληαο ηηο ηδέεο πνπ έρνπλ γελλεζεί ζηε βηβιηνγξαθία κέρξη ζηηγκήο, κπνξεί λα πεη θαλείο φηη ε ειεθηξνληθή κάζεζε απνηειεί έλα ελαιιαθηηθφ παξάδεηγκα ζηελ παξαδνζηαθή παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε, θαη σο ηέηνηα εθπαίδεπζε, απαηηεί λέα κνληέια νξγάλσζεο, θαηάιιεια γηα ηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο πνπ αλέξρεηαη.

37 37 Μεζνδνινγία Α. θνπόο ηεο έξεπλαο Απηή ε έξεπλα αλαδεηά λα θαηαγξάςεη, λα ζπγθξίλεη θαη λα αλαιχζεη ηηο ζχγρξνλεο ηάζεηο φζνλ αθνξά ηηο ηερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ηελ εθαξκνγή ηεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ζηελ Γεξκαλία, ηελ Διιάδα θαη ηελ Δζζνλία. χκθσλα κε απηά, νη αθφινπζνη ζηφρνη είλαη : Να θαηαλνήζνπκε ηνλ ηξφπν πνπ νη ηερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ρξεζηκνπνηνχληαη ή εθαξκφδνληαη γηα λα ζηεξίμνπλ ηε κάζεζε θαη δηδαζθαιία ζηηο ηξεηο ρψξεο. Να εμεξεπλήζνπκε ην βαζκφ ησλ δηαθνξψλ ή νκνηνηήησλ αλάκεζα ζηηο ηξεηο ρψξεο φζνλ αθνξά ηηο δηαζέζηκεο ηερλνινγίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Να εμεξεπλήζνπκε ηνπο παξάγνληεο πνπ εκπνδίδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηηο ηξεηο ρψξεο. Β. Τπόζεζε εξγαζίαο Ζ ππφζεζε εξγαζίαο ηεο παξνχζαο έξεπλαο δηακνξθψλεηαη ζηε βάζε ηεο ζεσξεηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο γηα κηα Δπξψπε ηεο γλψζεο. Μπνξνχκε έηζη λα δηαηππψζνπκε ηελ ππφζεζε φηη ν βαζκφο πινπνίεζεο ηεο ηξαηεγηθήο ζρεηηθά κε ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε ζηηο ελ ιφγσ ρψξεο ζπλαξηάηαη άκεζα: Με ην επίπεδν ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμήο ηνπο θαη ζην πιαίζην απηφ κε ηε ρξήζε γεληθφηεξα ηεο ειεθηξνληθήο ηερλνινγίαο Με ηε γεληθφηεξε θνπιηνχξα ηνπο ζρεηηθά κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ Με ηελ θνηλσληθή απνδνρή εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ ζηελ εθπαίδεπζε πνπ αλαηξέπνπλ παξαδνζηαθέο κνξθέο ηεο.

38 38 Γ. ρέδην έξεπλαο Ζ εξγαζία, αλαδεηά λα πξαγκαηνπνηήζεη κία πεξηγξαθηθή ζχγθξηζε ηεο εθαξκνγήο ησλ ηερλνινγηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζην αλψηαην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ησλ ρσξψλ Γεξκαλίαο, Διιάδαο θαη Δζζνλίαο. Ζ κεζνδνινγία γηα απηή ηελ έξεπλα, βαζίδεηαη ζε πνζνηηθά δεδνκέλα.πνπ πεξηιακβάλνπλ έλα επξχ θάζκα ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ θαη εξγαιείσλ. Σέηνηα είλαη δεπηεξεχνπζεο πεγέο φπσο εζληθέο θαη δηεζλείο αλαθνξέο θαη ζηξαηεγηθέο, έξεπλεο, κειέηε πεδίνπ, αλαθνξέο θαη θείκελα πνπ πεξηγξάθνπλ ιεπηνκεξεηαθά ην πεξηερφκελν ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ηελ εθαξκνγή ηεο ζηα παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα ηηο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ, ηα εξγαιεία θαζψο θαη ηηο πνιηηηθέο θαη ζηξαηεγηθέο ησλ ηξηψλ ρσξψλ γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο. Σα ζηνηρεία θαη ηα δεδνκέλα ηεο παξνχζαο έξεπλαο έρνπλ αληιεζεί απφ ηελ επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο, ηεο δεκνζηεπκέλεο αξζξνγξαθίαο θαη ησλ ειεθηξνληθψλ βηβιηνγξαθηθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ (Scirus For scientific information only) κέρξη ηνλ Οθηψβξε ηνπ 2009.

39 39 ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Η ειεθηξνληθή κάζεζε ζηα ηδξύκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο αλά θξάηνο 1. Γεξκαλία Σα πνζνηηθά δεδνκέλα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ ηάζεσλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ηεο Γεξκαλίαο, είλαη βαζηζκέλα ζηελ αλαθνξά ηνπ θέληξνπ Knowledge Media Research ζην Tuebingen,φπνπ αλέιαβε ηελ απνζηνιή ηεο αλαζθφπεζεο θαη αμηνιφγεζεο κε επηζηεκνληθά θξηηήξηα ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πξψηεο έξεπλαο κέζσ δηαδηθηχνπ κε ηίηιν «Φεθηαθή εθπαίδεπζε ζηα γεξκαληθά ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο» κέξνο 2 ν γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ ςεθηαθψλ πνιπκέζσλ ζηελ εθπαίδεπζε. Ζ έξεπλα απηή είλαη κηα πξσηνβνπιία γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε,, ζην πιαίζην ηνπ θπβεξλεηηθφ πξνγξάκκαηνο «New media in education» θαη εθηειεζηέο ηνπο Rinn. U, Bett. K, Wedekind. J, Zentel. P θαη Meister.M, Hesse W.F. (2004). Ο ζρεδηαζηήο θαη ρξεκαηνδφηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ αλάπηπμε θαη δνθηκή εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πνπ βαζίδεηαη ζε πνιπκέζα θαη ζην δηαδίθηπν( ) είλαη ην γεξκαληθφ ππνπξγείν Παηδείαο θαη Έξεπλαο. Ζ αληαπφθξηζε ζην θάιεζκα ηνπ ππνπξγείνπ γηα θαηάζεζε κειεηψλ γηα ηελ πξνψζεζε ησλ λέσλ ςεθηαθψλ κέζσλ ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε ήηαλ πνιχ κεγάιε. πληάρζεθαλ πεξίπνπ 460 κειέηεο εκπινπηηζκέλεο κε ηδέεο πξαθηηθέο θαη ζεσξίεο γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε, θαη απνηεινχλ ην πεξηερφκελν απηήο ηεο αλαθνξάο. ε νπνία είλαη ην ηειηθφ απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο ησλ κειεηψλ θαη παξέρεη πξφζβαζε ζε δεδνκέλα θαζψο θαη ζηηο εξκελείεο ηνπο. Ιδξύκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη θαηαλνκή θαζεθόλησλ Όπσο θαίλεηαη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα ηα παλεπηζηήκηα θαίλνληαη λα ιακβάλνπλ ην κεγαιχηεξν θνκκάηη ηεο ρξεκαηνδφηεζεο απφ ην πξφγξακκα θαη ν ξφινο ηνπο είλαη ζπρλά νξγαλσηηθφο θαη ζπαληφηεξα απιά ζπλεηαηξηζηηθφο.

40 40 Γηάγξακκα 1 είδε ηδξπκάησλ ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο αλάκεζα ζηνπο ζπλεξγάηεο Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2003 πγθξηηηθά κε ηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ ηδξπκάησλ αλψηαηεο εθπαίδεπζεο (δηάγξακκα 1) 1, ηα ηερληθά θνιιέγηα παξνπζηάδνπλ κηθξή ζπκκεηνρή. Παξφια απηά, ε θαηλνκεληθή αλαθνινπζία κπνξεί λα απνδνζεί ζηνλ κηθξφ αξηζκφ ησλ εγγεγξακκέλσλ θνηηεηψλ. Τπάξρνπλ εγγεγξακκέλνη θνηηεηέο ζηα γεξκαληθά παλεπηζηήκηα θαη θνηηεηέο ζηα ηερληθά θνιιέγηα. Σα ηερληθά θνιιέγηα επλννχληαη απφ ην κέηξν θαζψο ην 20% ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πξννξίδεηαη γηα απηά. ε θάζε πεξίπησζε φκσο πξνηάζεηο κε ηερληθά ηδξχκαηα σο θχξηνπο νξγαλσηέο δελ έηπραλ ηηο ίδηαο αληαπφθξηζεο (9% αλάκεζα ζηηο απνδεθηέο πξνηάζεηο θαη 20.66% ζηηο απνξξηπηέεο) Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή χκθσλα κε ηελ αλαθνξά, ζην πιαίζην ηεο πξψηεο έξεπλαο κέζσ δηαδηθηχνπ, ην θέληξν Knowledge Media Research επηθνηλψλεζε κε 100 δηνξγαλσηέο ησλ πξνηάζεσλ εθ ησλ νπνίσλ αληαπνθξίζεθαλ νη 65. Σν πεξηερφκελν ησλ εξσηήζεσλ πεξηιακβάλεη ηνλ ζηφρν ησλ πξντφλησλ, ηα είδε ησλ πξντφλησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ (ζε εζληθφ ή δηεζλέο επίπεδν) Ζ έκθαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ δίλεηαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ πεξηερνκέλνπ. Οη δηαθνξεηηθνί ηνκείο πνπ αζρνινχληαη νη νξγαλσηέο θαη νη ζπλεξγαδφκελνη εηαίξνη θαίλνληαη ζην δηάγξακκα 2: 1 Τα διαγράμματα και οι πίνακεσ μεταφζρονται αυτοφςια από τη πηγή προζλευςήσ τουσ

41 41 Γηάγξακκα 2: πεδία δξαζηεξηνπνίεζεο παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2003 Πε ηόρνη ησλ πξνγξακκάησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο από ηα παλεπηζηεκηαθά ηδξύκαηα Ζ θχξηα επηδίσμε ζπλεξγαηψλ /ηδξπκάησλ ζπγθεληξψλεηαη ζηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο (βαζκνινγία 4.76).Αθνινπζνχλ ε αχμεζε ησλ θηλήηξσλ γηα ηνπο θνηηεηέο(4.5), ε ρσξηθή θαη θπζηθή απεμάξηεζε ηεο κειέηεο (4.2) θαη ηέινο ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο επηηήξεζεο ησλ θνηηεηψλ. Ζ αλάπηπμε λέσλ νκάδσλ κειέηεο επίζεο ζεσξείηαη ζεκαληηθή (3.5), αθνινπζνχκελε απφ ηελ επηηάρπλζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο (2.0), ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θφζηνπο (2.4) θαη ηέινο ηε ζηνρνπνίεζε κέζσ ηνπ κάξθεηηλγθ (2.0). νη ζηφρνη απεηθνλίδνληαη αλαιπηηθά ζην δηάγξακκα 3. Γηάγξακκα 3: ζηφρνη ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Πεγή: kmrc Tuebingen 2004

42 42 Σν δηάγξακκα 4 θαλεξψλεη πσο νη πεξηζζφηεξεο πξνηάζεηο πξνβιέπνπλ ηελ ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο σο ζπκπιεξσκαηηθά κέζα δηδαζθαιίαο θαη θαηά ζπλέπεηα, ε επέθηαζε ηεο εμάξηεζεο ησλ παλεπηζηεκίσλ απφ ππεξεζίεο ηειεκάζεζεο κπνξεί λα ζεσξεζεί αλακελφκελε. Οινθιεξσκέλα παθέηα εθκάζεζεο απφ απφζηαζε δηαδξακαηίδνπλ δεπηεξεχνληα ξφιν. Γηάγξακκα 4 : εχξνο πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2003 Δπίζεο ην δηάγξακκα 5, θαλεξψλεη πσο παξαπάλσ απφ ηηο κηζέο πξνηάζεηο ζρεδίαζαλ ηα εθπαηδεπηηθά πξντφληα γηα ζθνπνχο ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο. Δίλαη ινγηθφ λα ππνζέζεη θαλείο φηη ε ελζσκάησζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα παλεπηζηήκηα απμάλεη ηελ πξφζβαζε πεξηζζφηεξσλ αλζξψπσλ ζε απηά. Γηάγξακκα 5: ιφγνη ζρεδίαζεο ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2003

43 43 Οκάδεο εζηίαζεο Σα πξντφληα πνπ αλαπηχρζεθαλ εληφο ηνπ πιαηζίνπ εξγαζίαο γηα ην γεξκαληθφ Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Έξεπλαο, γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ, απεπζχλνληαλ θαηά θχξην ιφγν ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα ησλ ζεηηθψλ επηζηεκψλ (φπσο καζεκαηηθψλ, θπζηθήο θαη κεραληθήο). Λεπηνκέξεηεο ζην δηάγξακκα 6 πνπ αθνινπζεί : Γηάγξακκα 6: ζπλεηζθνξά ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο αλά ηκήκα Πεγή : kmrc Kevih Report Tuebingen 2004 Πξνζαλαηνιηζκόο ησλ πξντόλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο χκθσλα κε ηελ αλαθνξά, ε εηθνλνπνίεζε ησλ ηδξπκάησλ αλψηαηεο εθπαίδεπζεο ζπρλά ζρεηίδεηαη κε ηελ παγθνζκηνπνίεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο αγνξάο. 67 απφ ηνπο 100 ζπλεηαηξηζκνχο πξνζθέξνπλ ηα εθπαηδεπηηθά ηνπο πξντφληα ζε πνιιά γεξκαληθά θξαηίδηα. Δλψ 25 απφ απηνχο ηα απεπζχλνπλ ζε εζληθφ επίπεδν. Καη πνιινί ιηγφηεξνη ζε επξσπατθφ ή παγθφζκην. Οη αξηζκνί απηνί θαηαδεηθλχνπλ ηελ δεκηνπξγία ελφο ηζρπξνχ ακαιγάκαηνο κεηαμχ ησλ γεξκαληθψλ παλεπηζηεκίσλ θαη ησλ θνιιεγίσλ. Ο κηθξφο αξηζκφο ησλ ζπλεηαηξηζκψλ πνπ απεπζχλνληαη ζηελ δηεζλή αγνξά έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ην γεγνλφο φηη ε ειεθηξνληθή κάζεζε είλαη παγθνζκηνπνηεκέλε. Σν γεγνλφο φηη ην 30% ησλ πξνηάζεσλ πξνζθέξνπλ ην εθπαηδεπηηθφ ηνπο πιηθφ ζηελ αγγιηθή γιψζζα (είηε απνθιεηζηηθά είηε σο ελαιιαθηηθή), δείρλεη ηελ δηεζλή πξννπηηθή ηνπ πξνγξάκκαηνο. Αίζζεζε πξνθαιεί ν κεγάινο αξηζκφο ησλ

44 44 απνξξηπηέσλ πξνηάζεσλ 16.8%,νη νπνίεο δελ ζπκπεξηιάκβαλαλ ηελ δηαζπλνξηαθέο ζπλεξγαζία. Σα πξνζθεξφκελα πξντφληα δηαζέηνπλ έλα εχξνο γισζζηθψλ επηινγψλ, γεγνλφο πνπ καξηπξά ηνλ ζαθή δηεζλή πξνζαλαηνιηζκφ ησλ ζπλεηαηξηζκψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα 36.9% ηνλ γεξκαληθψλ πξνηάζεσλ πξνέβιεπε ηελ ελζσκάησζε ηεο αγγιηθήο γιψζζαο είηε πξναηξεηηθά είηε θαηά απνθιεηζηηθφηεηα. Παξφια απηά, απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία δελ παξνπζηάδεηαη έλα απμεηηθφ ξεχκα ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Αληηζέησο, εκθαλίδεηαη κηα πξνηίκεζε πξνο ηηο κε επξσπατθέο ρψξεο. Λεπηνκέξεηεο ζην δηάγξακκα 7: Γηάγξακκα 7: Γηεζλέο εχξνο ησλ πξντφλησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2004 Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο χκθσλα κε ηελ αλαθνξά, ζρεδφλ φιεο νη πξνηάζεηο αλαθέξνπλ πσο ε κεγαιχηεξε θαηαλνκή ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο αλαθέξεηαη ζην ηληεξλέη 89%, ζηα cd-rom 28% θαη ζηα dvd. Μφλν νη κηζέο απφ ηηο ζπληαρζείζεο πξνηάζεηο παξέρνπλ ιεπηνκέξεηεο γηα ηελ εθηεηακέλε ρξήζε ηνπ Course Management Systems CMS, ηνπ Learning Management System CMS, ή ηνπ Virtual Learning System VLS. (πγθεθξηκέλεο καζεζηαθέο πιαηθφξκεο γλσζηέο θαη σο Moodle) Σα πξναλαθεξζέληα ζπζηήκαηα αληαλαθινχλ ζην εχξνο ησλ δηαζέζηκσλ πιαηθνξκψλ, θαη είλαη θαλεξφ πσο ε πιαηθφξκα ILIAS ( ππνζηεξίδεη ην learning content management θαη ηα εξγαιεία γηα ζπλεξγαζία, επηθνηλσλία θαη αμηνιφγεζε)

45 45 θαζψο θαη ην Virtual Campus of the distance, ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Hagen, εθαξκφδνληαη ηθαλνπνηεηηθά. ( ILIAS 7%, Virtulal Campus fu Hagen 5%) Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηώλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε χκθσλα κε ηελ αλαθνξά, ζηελ πεξηνρή ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο επηθξαηνχλ ηξία δηαθνξεηηθά ζελάξηα. ην πξψην ζελάξην επηθεληξψλεηαη ζηελ παξαδνζηαθή πξφζσπν κε πξφζσπν δηδαζθαιία., ππνζηεξηδφκελε απφ θαη απφ κέζα εηθνληθήο πξνβνιήο. Σν δεχηεξν ζελάξην αζρνιείηαη κε κεξηθψο εηθνληθέο ειεθηξνληθέο κνξθέο θαη ην ηξίην ζελάξην απνθιεηζηηθά εηθνληθέο-ειεθηξνληθέο κνξθέο. χκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηνπ δηαγξάκκαηνο 8 θπξηαξρεί ε εθαξκνγή εθπαηδεπηηθψλ κνξθψλ κε πνιπκέζα. πρλφηεξα, ε ρξήζε πνιπκέζσλ ζπζηήλεηαη γηα ηελ ελίζρπζε δηαιέμεσλ θαη ζεκηλαξίσλ θαζψο θαη γηα ππνζηήξημε ηεο αηνκηθή κειέηεο. Μέζα ηειεκαηηθήο ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο απφ ην 1/3 γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηδαζθαιίαο Μαζήκαηα βαζηδφκελα απνθιεηζηηθά ζε ειεθηξνληθά κέζα, φπσο εηθνληθά ζεκηλάξηα ζπκκεηέρνπλ θαηά 24%, εηθνληθά εξγαζηεξηαθά θαηά 11% θαη εηθνληθέο δηαιέμεηο κφιηο θαηά 8%. Καηά ζπλέπεηα κπνξεί λα εηπσζεί πσο ε παλεπηζηεκηαθνχ επηπέδνπ εθπαίδεπζε επηθεληξψλεηαη θαηά θχξην ιφγν ζε πβξηδηθά ζεκηλάξηα. Ζ πιεηνςεθία ησλ πξνηάζεσλ αλαθέξεηαη ζηνλ ηξφπν ρξήζεο. ησλ πνιπκέζσλ.οη ιεπηνκέξεηεο ππνγξακκίδνληαη ζην δηάγξακκα 8: Γηάγξακκα 8 : Δθαξκνγή πνιπκέζσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2003

46 46 ε πνιιέο πξνηάζεηο, ην πεξηερφκελν φρη κφλν εηθνλνπνηείηαη αιιά παξνπζηάδεηαη κέζσ ηεο εμνκνίσζεο 72%, hypermedia 53% ή ηεο απεηθφληζεο 63% ελψ ζε ιηγφηεξν ζε παξαδνζηαθέο θφξκεο φπσο ζηε δηδαζθαιία 47%, πεξηβάιινλ κάζεζεο 46% θαη ζηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα 44% ηα πνιπκέζα δελ εθαξκφδνληαη ζπρλά. Λεπηνκέξεηεο δείηε ζην δηάγξακκα 9: Γηάγξακκα 9: ηξφπνη ρξήζεο ησλ πνιπκέζσλ Πεγή: kmrc Knowledge Media Research Center 2003 Δθαξκνγή ησλ ηειε-κέζσλ ηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο πξνηάζεηο ε επηθνηλσλία απνηειεί επθαηξία γηα έξεπλα θαη αληαιιαγή απφςεσλ θαη γλψζεσλ κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ θαζεγεηψλ ζε πνζνζηφ 69% θαη κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ ζε πνζνζηφ 63%.ε έλα γεληθφηεξν πιαίζην ηεο εθαξκνγήο ησλ ηειεκέζσλ πην δηαδεδνκέλα θαίλνληαη αλ είλαη ε ρξήζε ηνπ e- mail, 45%, ην on-line chat 55% ελψ εθαξκνγέο πνπ θνζηίδνπλ θαη πεξηζζφηεξν φπσο ην video conferencing 23%, ην video streaming 22% ή to application sharing 19% αλαθέξνληαη ιηγφηεξν. Λεπηνκέξεηεο ζην δηάγξακκα 10:

47 47 Γηάγξακκα 10: Δθαξκνγή ησλ ηειεκέζσλ Πεγή:kmrc Kevih Report Tuebingen 2003 Γ. Πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηώλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο χκθσλα κε ηελ αλαθνξά, ε ρξήζε ησλ λέσλ ηειε-κέζσλ ζπλνδεχεηαη απφ πνηθίιεο δηαθνξέο θαη αληηδξάζεηο ζην αλψηαην εθπαηδεπηηθφ ηνπίν. Πεξίπνπ ηα κηζά απφ ηα ζπλεληεπμηαδφκελα ηδξχκαηα 49.8% αλαθέξνληαη ζε κηα αχμεζε ησλ ζπδεηήζεσλ γηα ηηο θφξκεο δηδαζθαιίαο ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε θαη έλα πνζνζηφ 42.7 % θαηαζέηεη κηα ζεκαληηθή αχμεζε ζηνλ δηθφ ηνπο βαζκφ ζπκκεηνρήο. Λεπηνκέξεηεο ζηνλ παξαθάησ δηάγξακκα 11 : Γηάγξακκα 11 : Σξφπνο ρξήζεο ησλ λέσλ ηειε-κέζσλ Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2004

48 48 χκθσλα κε ηελ αλαθνξά ε ζπκκεηνρή ζε ζπδεηήζεηο ζρεηηθά κε ηηο δηδαθηηθέο θφξκεο θαίλεηαη νπζηαζηηθά θαη απφ ηελ παλνκνηφηππε αχμεζε ζηνλ δηδαθηηθφ ζρεδηαζκφ. Ζ ηθαλφηεηα αχμεζεο ηεο επειημίαο γηα ζρεδηαζκφ θαη νξγάλσζεο ηεο κειέηεο είλαη ε θχξηα αηηία γηα ηελ ρξήζε ησλ λέσλ ηειε-κέζσλ. Με ζεβαζκφ ζηηο πηζαλφηεηεο επειημίαο,ε αμηνιφγεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην πξφγξακκα είλαη κέηξηα ή ζπγθξαηεκέλε. Λεπηνκέξεηεο απεηθνλίδνληαη ζην δηάγξακκα 12: Γηάγξακκα 12: Δπειημία Πεγή: kmrc Kevih Report Tuebingen 2004 Σν Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Έξεπλαο ηεο Γεξκαλίαο δηέζεζε πεξηζζφηεξα απφ 230 εθαηνκκχξηα επξψ γηα ηελ ππνζηήξημε 100 ζρεδίσλ πξνηάζεσλ ζην ρξνληθφ δηάζηεκα κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο.( TAB working report No. 107) Παξφια απηά, ζχκθσλα κε ηελ κειέηε ηνπ ΟΟΑ, ε Γεξκαλία θαηαιακβάλεη ηηο θαηψηεξεο ζέζεηο ζηνλ πίλαθα δαπαλψλ θαηά αλαινγία γηα ην ICT ην 2002.Λεπηνκέξεηεο δίλνληαη ζην δηάγξακκα 13 πνπ αθνινπζεί:

49 49 Γηάγξακκα 13 : Γαπάλεο θαηά αλαινγία γηα ηε ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθνξίαο (ICT) Πεγή : Bitcom; Basis: EITO

50 50 2. Διιάδα Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα ζπγθξαηεκέλε δξαζηεξηφηεηα ζηα ειιεληθά αθαδεκατθά ηδξχκαηα ζην ρψξν ηεο ειεθηξνληθήο εθπαίδεπζεο. Σα πεξηζζφηεξα πξνγξάκκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ «ηξέρνπλ» ηα αλψηαηα θαη αλψηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα βξίζθνληαη αθφκα ζε πηινηηθφ ζηάδην εθαξκνγήο θαη είλαη ζρεδφλ φια ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε γηα ηελ αλάπηπμε θαη πξνψζεζε ησλ επηθνηλσληψλ θαη ηερλνινγηθψλ ππεξεζηψλ. ηελ ελφηεηα απηή γίλεηαη κηα επηζθφπεζε ησλ ζρεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε επίπεδν αλψηαησλ παλεπηζηεκηαθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ. Ζ επηζθφπεζε απνηειεί κηα πξνζσπηθή δηεξεπλεηηθή κειέηε βαζηζκέλε απνθιεηζηηθά ζην δηαδίθηπν, κέζσ ησλ επίζεκσλ ηζηνζειίδσλ ησλ παλεπηζηεκηαθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ ζηελ Διιάδα ζε δεηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο Οπζηαζηηθά, ε άληιεζε πιεξνθνξηψλ γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο ρξήζεο θαη ηεο πξνψζεζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα ειιεληθά αλψηαηα ηδξχκαηα, απνηειεί κηα κειέηε πεδίνπ βαζηζκέλε φκσο ζε εηθνληθφ πεξηβάιινλ. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2008 θαη νινθιεξψζεθε ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ Αμηνζεκείσηε ήηαλ ε ζπλερήο αλαλέσζε ησλ επίζεκσλ ηζηνζειίδσλ ηνπο φζνλ αθνξά λέεο δξάζεηο ζε ζέκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Οη πξώηεο πξνζεγγίζεηο Οη πξψηεο πξνζεγγίζεηο, πνπ μεθίλεζαλ γχξσ ζην 1998, ήηαλ ζηνλ ηνκέα ηεο ςεθηνπνίεζεο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ηεο νξγάλσζεο ηνπ ζε ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο. Αλ θαη απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο δελ είραλ άκεζα ζαλ ζηφρν ηελ εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε, ήηαλ ζαθψο ππνζηεξηθηηθέο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο απφ απφζηαζε θαη πξέπεη λα αλαθεξζνχλ. πγθεθξηκέλα, ην Σκήκα Τπνινγηζηψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Κξήηεο αλέπηπμε ην πξφγξακκα ΚΔΠΗ: Οκφζπνλδν χζηεκα Παλεπηζηεκηαθψλ εκεηψζεσλ, ην νπνίν ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ην Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ. Σν πξφγξακκα είρε ζαλ ζηφρν ηελ αλάπηπμε ππνδνκήο ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ θαη ηελ

51 51 νξγάλσζε ηεο «γθξίδαο» βηβιηνγξαθίαο πνπ παξάγεηαη απφ ηα ειιεληθά αθαδεκατθά ηδξχκαηα, π.ρ. ζεκεηψζεσλ, αζθήζεσλ, πξνγξακκάησλ ππνινγηζηψλ, εξγαζηψλ, εμεηάζεσλ, θιπ κέζσ κηαο θαηαλεκεκέλεο ςεθηαθήο βηβιηνζήθεο. Σν πξφγξακκα νινθιεξψζεθε ην Παξάιιεια αλαπηχρζεθε θαη κηα ζπκπιεξσκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζην ηνκέα ηεο ςεθηνπνίεζεο κεγάινπ φγθνπ ππάξρνληνο εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ γηα ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ην νπνίν βξίζθνληαλ ζε κνξθή θσηνηππηψλ ή θαη ρεηξνγξάθσλ θαη ην νπνίν ζηε ζπλέρεηα δεκνζηεχηεθε κέζα απφ ην ζχζηεκα ΚΔΠΗ. Ιδξύκαηα ηξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ειεθηξνληθή κάζεζε πκκεηνρή ησλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζε πξνγξάκκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο Γηάγξακκα 1: δηάγξακκα αλψηαησλ παλεπηζηεκηαθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ πνπ πηνζεηνχλ ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Πεγή : επίζεκεο ηζηνζειίδεο αλψηαησλ ηερλνινγηθψλ θαη παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ Διιάδαο

52 52 χκθσλα κε ην παξαπάλσ δηάγξακκα ην 90% ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ έρνπλ πηνζεηήζεη ηηο ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ελψ ην 10% ησλ ππνινίπσλ ηδξπκάησλ εθαξκφδεη νξηζκέλεο απφ ηηο πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο ηηο νπνίεο ζα δνχκε παξαθάησ. Αληίζηνηρα ην 67% ησλ αλψηαησλ ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ θαίλεηαη λα ρξεζηκνπνηεί ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή ησλ ηδξπκάησλ Πεδία δξαζηεξηνπνίεζεο Σα ηειεπηαία 10 πεξίπνπ ρξφληα, νη δξαζηεξηφηεηεο νξγαλψλνληαη πεξηζζφηεξν ζε ζέκαηα πνπ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηελ εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε ή ηελ αλάπηπμε ππνζηεξηθηηθψλ ππνδνκψλ. Σα αθαδεκατθά ηδξχκαηα δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ αλάπηπμε ηερληθψλ ππνδνκψλ ηφζν γηα ηελ ζχγρξνλε εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε, φπνπ ε επηθνηλσλία δηδάζθνληα δηδαζθφκελσλ γίλεηαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, φζν θαη γηα ηε αζχγρξνλε εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε, φπνπ ε επηθνηλσλία πξαγκαηνπνηείηαη έκκεζα θπξίσο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Οη δξαζηεξηφηεηεο είλαη νη εμήο: Αλάπηπμε ηερληθψλ ππνδνκψλ γηα ζχγρξνλε εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε, φπσο γηα παξάδεηγκα δηακφξθσζε αηζνπζψλ ηειεδηάζθεςεο. Αλάπηπμε ππνδνκψλ ινγηζκηθνχ γηα δηαρείξηζε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Αλάπηπμε ππεξεζηψλ γηα αζχγρξνλε εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε. Οη ππεξεζίεο απηέο είλαη πξνζαξκνζκέλεο ζηηο επηκέξνπο αλάγθεο ησλ δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ ρξεζηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή απηή, φπσο δηδαζθνκέλσλ, δηδαζθφλησλ, νξγαληζκψλ πνπ αλαπηχζζνπλ δηδαθηηθφ πεξηερφκελν θαη δηαρεηξηζηψλ. Αλάπηπμε δηεπαθψλ ρξήζεο θηιηθψλ πξνο ην ρξήζηε γηα εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε. Αλάπηπμε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ γηα ρξήζε απφ απφζηαζε.

53 53 Γηθηπαθή ππνδνκή γηα ππνζηήξημε ηεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε. (Video on demand). Γηνξγάλσζε ζπλεδξίσλ Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο γηα ζπλερηδφκελε εθπαίδεπζε. Οξγάλσζε ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Αξσγή θαη επηκφξθσζε ρξεζηψλ. Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ παξνπζηάδνληαη ρξεκαηνδνηνχληαη θπξίσο απφ ην Γ ΚΠ (Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο), ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (5ν πιαίζην ζηήξημεο, SOCRATES, DG Education & Culture, θιπ.) ζε πνζνζηφ 80% θαη απφ εζληθνχο πφξνπο ζε πνζνζηφ 20 %. Λόγνη ζρεδίαζεο ησλ πξνγξακκάησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζε Ο πίλαθαο 1 πνπ αθνινπζεί απεηθνλίδεη ιεπηνκεξψο ηνπο ιφγνπο πνπ ην θάζε παλεπηζηεκηαθφ ίδξπκα ζρεδίαζε ηα πξντφληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο:

54 54

55 55 χκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηνπ παξαπάλσ πίλαθα ν θπξίαξρνο ιφγνο πνπ ηα παλεπηζηήκηα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο είλαη γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηδαζθαιίαο (πνζνζηφ 84,3% ηνπ ζπλφινπ ησλ παλεπηζηεκίσλ). Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο πσο κφιηο ην 42% ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε κε θχξην ζθνπφ ηελ κάζεζε απφ απφζηαζε παξφιν πνπ ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα ηδξχκαηα είλαη εμνπιηζκέλα κε ηνλ θαηάιιειν ηερληθφ εμνπιηζκφ φπσο ζα δνχκε παξαθάησ,ελψ ζε πνζνζηφ 37% αληηζηνηρεί θαη ν ιφγνο αλαβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο γηα δηαθνξεηηθά φκσο ηδξχκαηα. Σν 32% ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ πξνζθέξνπλ ζηνπο θνηηεηέο on line δειψζεηο καζεκάησλ ελψ εληχπσζε πξνθαιεί ην γεγνλφο πσο κφλν έλα παλεπηζηεκηαθφ ίδξπκα (Ησαλλίλσλ) δηαζέηεη ειεθηξνληθή βηβιηνζήθε. Πίλαθαο 2: Σερλνινγηθά ηδξχκαηα θαη ιφγνη ζρεδίαζεο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΑ ΙΓΡΤΜΑΣΑ Δλίζρπζε ηεο δηδαζθαιίαο Δμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε Άιιεο ππεξεζίεο ΣΔΗ ΑΘΖΝΑ Ζιεθηξνληθή γξακκαηεία ΣΔΗ ΖΠΔΗΡΟΤ Ζιεθηξνληθή γξακκαηεία,on line βαζκνινγίεο, ΣΔΗ ΠΑΣΡΑ ΣΔΗ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ Ζιεθηξνληθή γξακκαηεία Πξφζβαζε ζε βηβιηνζήθε, αξρεία εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, ειεθηξνληθέο αηηήζεηο, ΣΔΗ ΚΑΛΑΜΑΣΑ Ζιεθηξνληθή γξακκαηεία, ΣΔΗ ΠΔΗΡΑΗΑ Ζιεθηξνληθή βηβιηνζήθε, ειεθηξνληθή γξακκαηεία ΣΔΗ ΜΔΟΛΟΓΓΗΟΤ Ζιεθηξνληθή γξακκαηεία, teah web, studweb, ειεθηξνληθή βηβιηνζήθε ΣΔΗ ΚΡΖΣΖ Ζιεθηξνληθή βηβιηνζήθε

56 56 ΣΔΗ ΗΟΝΗΧΝ ΝΖΧΝ Πξνζσπηθέο ζειίδεο ρξεζηψλ, Πεγή: επίζεκεο ηζηνζειίδεο αλψηαησλ ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ Διιάδαο Αληηζηνίρσο, ν παξαπάλσ πίλαθαο δείρλεη μεθά8αξα πσο ην 55,5% ησλ ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ ρξεζηκνπνηεί ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηδαζθαιίαο ελψ κφιηο ην 44,5 % ηνπ ζπλφινπ ησλ Σ.ΔΗ. πξνζθέξεη ζηνπο ζπνπδαζηέο ηνπ πξφζβαζε ζε ειεθηξνληθή βηβιηνζήθε. Οκάδεο εζηίαζεο ησλ πξντόλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Σα πξντφληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ αλαπηχρζεθαλ, απεπζχλνληαη θαηά θχξην ιφγν ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα ζεηηθψλ επηζηεκψλ. πγθεθξηκέλα, ηα παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα πξνζθέξνπλ ζηνπο θνηηεηέο ηνπο 1821 ειεθηξνληθά καζήκαηα ζε γλσζηηθά αληηθείκελα ζεηηθψλ επηζηεκψλ (φπσο καζεκαηηθψλ, θπζηθήο, ρεκείαο, εθαξκνζκέλεο πιεξνθνξηθήο,), ελψ ζε ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα ησλ θνηλσληθψλ θαη αλζξσπηζηηθψλ επηζηεκψλ (φπσο παηδαγσγηθή, θνηλσληνινγία, λνκηθή, πνιηηηθέο επηζηήκεο, θηινζνθία,ςπρνινγία θα), ηα παλεπηζηήκηα πξνζθέξνπλ ζπλνιηθά 1454 καζήκαηα 2. Γηάγξακκα 2 : ζπλεηζθνξά ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηηο ζεηηθέο -θνηλσληθέο θαη αλζξσπηζηηθέο επηζηήκεο ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ (πξνπηπρηαθφ επίπεδν ) 2 Αναλυτικά ο πίνακασ με τον αριθμό των διαθζςιμων μαθημάτων (e-course), ανά γνωςτικό αντικείμενο και πανεπιςτημιακό ίδρυμα ςτο παράρτημα τησ εργαςίασ.

57 57 Πεγή : επίζεκεο ηζηνζειίδεο παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ Διιάδαο Πξνζαλαηνιηζκόο ησλ πξντόλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο χκθσλα κε ηηο επίζεκεο ηζηνζειίδεο ησλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ν πξνζαλαηνιηζκφο ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο εζηηάδεηαη θπξίσο ζηελ ειιεληθή εθπαηδεπηηθή αγνξά. Ο πιεζπζκφο ηεο ρψξαο γηα ην 2009 εθηηκάηαη λα αγγίδεη ηα 11,3 εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο, ε κεηξηθή γιψζζα είλαη ηα ειιεληθά ε νπνία θαη κηιάηε σο πξψηε γιψζζα.σα πξνζθεξφκελα καζήκαηα δηαζέηνπλ ειάρηζην εχξνο γισζζηθψλ επηινγψλ, γεγνλφο πνπ καξηπξά ηνλ ζαθή ηνπηθηζηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ πξνζθεξφκελσλ πξντφλησλ ησλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο.αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο κφιηο ην 15,8% ηνπ ζπλφινπ ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ ρξεζηκνπνηεί ην e-learning γηα ζθνπνχο ζπλεξγαζίαο κε άιια παλεπηζηήκηα ζηελ Διιάδα θαη ζην εμσηεξηθφ. Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ ειεθηξνληθή κάζεζε εκπεξηέρεη ζπλεξγαηηθή εθπαίδεπζε θαη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηψλ θαζψο θαη κεηαμχ καζεηψλ, φπσο δειαδή ζπκβαίλεη ζηελ θιαζζηθή εθπαίδεπζε, π.ρ. ζε κία παξαδνζηαθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο. Δμάιινπ ηα ειεθηξνληθά ζεκηλάξηα γίλνληαη ζε ηάμε. Απιά απηφ πνπ ζπκβαίλεη είλαη φηη ν εθπαηδεπηηθφο θαη νη καζεηέο βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθνχο ρψξνπο θαη ε έλλνηα ηεο ηάμεο δεκηνπξγείηαη εηθνληθά π.ρ. απφ ηνλ ππνινγηζηή. Έηζη ε δηδαζθαιία κπνξεί λα είλαη κε αζύγρξνλε ή κε ζύγρξνλε ζπλεξγαζία ηελ δηδαζθαιία κε αζύγρξνλε ζπλεξγαζία, επηβάιιεηαη λα παξέρεηαη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη εθπαηδεπφκελνπο ε δπλαηφηεηα λα εξγαζηνχλ κε ην πιηθφ πξνο δηδαζθαιία νπνπδήπνηε θαη νπνηεδήπνηε, έρνληαο παξάιιεια πιήξε δπλαηφηεηα (αζχγρξνλεο) επηθνηλσλίαο θαη αληαιιαγήο απφςεσλ κε ηνπο ζπλεθπαηδεπφκελνπο ή κε ηνλ εθπαηδεπηή. Αληίζεηα ζηελ δηδαζθαιία κε ζύγρξνλε ζπλεξγαζία, νη ζπκκεηέρνληεο βξίζθνληαη ν θαζέλαο ζηνλ δηθφ ηνπ ρψξν (γξαθείν, ζπίηη θηι.), αιιά κπνξεί κέζσ ηειεπηθνηλσληαθήο ζχλδεζεο (Internet, WAN, LAN) λα ζπκκεηέρνπλ ζε κηα δσληαλή εηθνληθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο. Μέζσ ηεο ζπκκεηνρήο εθηεινχληαη φιεο ή κέξνο ησλ καζεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ, φπσο κειέηε κέζα απφ λα ηξέρεη εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο, λα παξαθνινπζεί ηνλ ειεθηξνληθφ πίλαθα, λα ζπκκεηέρεη

58 58 ζε audio θαη video conferences, λα ζπκκεηέρεη ζε ζπδεηήζεηο κε ηνπο ζπκκαζεηέο θαη ηνλ εθπαηδεπηή θηι. Απαηηεί θπζηθά ηνλ ρξνληθφ ζπληνληζκφ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Ζ θπξίαξρε ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα 3 πνπ αθνινπζεί : Πίλαθαο 3: Δξγαιεία/είδε ηερλνινγίαο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα παλεπηζηήκηα ΛΟΓΙΜΙΚΑ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΑΚΑ ΙΓΡΤΜΑΣΑ ΠΛΑΣΦΟΡΜΑ ΔΡΓΑΛΔΙΟ ΤΣΗΜΑΣΑ ΚΑΠΟΓΗΣΡΗΑΚΟ Αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class Web,Φπιινκεηξεηήο e- browser, mail ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟ ΑΘΖΝΑ χγρξνλε ηειε-εθπαίδεπζε e-class, e-course Mail, web ΜΔΣΟΒΗΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΗΟ Σειεθπαίδεπζε my.ntua. Web, Mail, address book,news server, book marks ΠΑΝΣΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ E mail, blogs, wik, αληαιιαγή αξρείσλ, εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, on line βαζκνινγίεο, Forum ΓΔΧΠΟΝΗΚΟ χγρξνλε θαη αζχγρξνλε ηειε-εθπαίδεπζε e-course Μail, web ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΔΗΡΑΗΑ Αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε webct mail Web ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ χγρξνλε θαη αζχγρξνλε ηειε-εθπαίδεπζε e-course Web Mail ΥΟΛΖ ΚΑΛΧΝ ΣΔΥΝΧΝ αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class ΗΟΝΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ χγρξνλε θαη αζχγρξνλε ηειε-εθπαίδεπζε e-class, Blackboard, Web e mail ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΗΟ ΚΡΖΣΖ Σειεδηαζθέςεηο θαη Σειεθπαίδεπζε Αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class, blackboard e-classhmmy Web Web ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΚΡΖΣΖ Αζχγρξνλεο ηειεεθπαίδεπζε, ecms e-class Web, ΓΖΜΟΚΡΗΣΔΗΟ χγρξνλε θαη αζχγρξνλε ηειε εθπαίδεπζε e-class, blackboard Web mail ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ Αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-courses, Compus Web, mail, Απνζήθεπζε αξρείσλ, forum ζπδεηήζεσλ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ Αζχγρξνλε ηειεθπαίδεπζε e-course, e-class Web, mail ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΗΧΑΝΝΗΝΧΝ Αζχγρξνλεο ηειεεθπαίδεπζε e-course Web, mail ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΗΑ Αζχγρξνλεο ηειεεθπαίδεπζε, ecms e-course, e-class Web,mail ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟΠΔΛΛΟΠΟΝΖΟΤ Αζχγρξνλε ηειεθπαίδεπζε e-course Web mail

59 59 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ Web CT vista Blackboard Web mail Πεγή: επίζεκεο ηζηνζειίδεο παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ Διιάδαο χκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηνπ παξαπάλσ πίλαθα ε θπξίαξρε ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε απφ ηα ειιεληθά παλεπηζηήκηα (πνζνζηφ πνπ θηάλεη ζρεδφλ ην 90%) είλαη ν Παγθφζκηνο Ηζηφο, πνπ κε ηε ζεηξά ηνπ βαζίδεηαη ζην Γηαδίθηπν. Με ηε ρξήζε ησλ browsers (εθαξκφδεηαη απφ ην Καπνδηζηξηαθφ παλεπηζηήκην), o Ηζηφο παξέρεη δηεζλείο πξνδηαγξαθέο θαη ζπλεξγαζία σο πξνο ηε ιεηηνπξγία αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθέο κεραλέο θαη ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα, γεγνλφο πνπ επηηξέπεη ηελ παγθφζκηα πξνζέγγηζε θαη πξφζβαζε. Σν ίδην θαηλφκελν παξαηεξείηαη θαη ζηα Αλψηαηα Σερλνινγηθά ηδξχκαηα φπνπ ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζηα ηδξχκαηα απηά αγγίδεη ην 100% (πίλαθαο 4 ). Μηα ζεκαληηθή δξαζηεξηφηεηα ζην πιαίζην ηεο αζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε είλαη ε δηαρείξηζε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ. ην πιαίζην απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο θάπνηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα, φπσο ην Παλεπηζηήκην Πεηξαηά, θάλνπλ ρξήζε έηνηκσλ εξγαιείσλ θαη εκπνξηθψλ ππνδνκψλ, φπσο ηεο πιαηθφξκαο WebCT γηα αλάπηπμε θαη δηαρείξηζε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Άιια ηδξχκαηα αλαπηχζζνπλ πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ κε ζθνπφ ηελ ππνζηήξημε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο αζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε. ηνλ ηνκέα απηφ δξαζηεξηνπνηνχληαη ην Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο (ζχζηεκα ecms, κε ρξεκαηνδφηεζε απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε) θαη ην Παλεπηζηήκην Κξήηεο ηα νπνία αλαπηχζζνπλ πιαηθφξκεο γηα ηελ δεκνζίεπζε, θαηαινγνπνίεζε, δηάρπζε, αλαδήηεζε, θαη παξνπζίαζε εηεξνγελνχο θαη πηζαλφλ θαηαλεκεκέλεο πιεξνθνξίαο κέζα απφ έλα ζεκείν ζην δηαδχθηην. ην πιαίζην ηνπ ζπζηήκαηνο ecms ην Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο έρεη αλαπηχμεη επηπιένλ θαη εξγαιεία γηα ηελ δεκηνπξγία κέζα απφ ην δηαδίθηπν δνκεκέλσλ καζεκάησλ θαη αζθήζεσλ, θαζψο επίζεο θαη γηα ηε δηεμαγσγή εμεηάζεσλ. Σν Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο επίζεο, έρεη αλαπηχμεη ππεξεζίεο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ησλ δηάθνξσλ νκάδσλ ρξεζηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο απφ απφζηαζε, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δηδαζθφλησλ, ησλ

60 60 δηδαζθνκέλσλ, ησλ παξαγσγψλ πιηθνχ, θαη ησλ δηαρεηξηζηψλ νξγαλσκέλσλ βηβιηνζεθψλ. Καηά πιεηνςεθία φκσο, ε πιαηθφξκα αζχγρξνλεο ηειεθπαίδεπζεο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν ηφζν απφ ηα παλεπηζηεκηαθά φζν θαη απφ ηα ηερλνινγηθά ηδξχκαηα είλαη ε e-class απφ ηελ GUNet. (βιέπε πίλαθα 3 θαη πίλαθα 4). Ζ πιαηθφξκα βαζίδεηαη ζην open-source ζχζηεκα Claroline ην νπνίν εμειιελίζηεθε θαη εκπινπηίζηεθε κε επηπιένλ δηεπαθέο ρξήζεο. Πίλαθαο 4: Δίδε ηερλνινγίαο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ πξνζθέξνπλ ηα αλψηεξα ηερλνινγηθά ηδξχκαηα ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΑ ΙΓΡΤΜΑΣΑ ΛΟΓΙΜΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΠΛΑΣΦΟΡΜΑ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΣΔΗ ΑΘΖΝΑ Αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class Web, mail, vpn, wifi ΣΔΗ ΖΠΔΗΡΟΤ Αζχρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class Web, mail, ειεθηξνληθή βαζκνινγία ΣΔΗ ΠΑΣΡΑ Αζπγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class Web, mail ΣΔΗ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ - Web, mail, blackboard ΣΔΗ ΚΑΛΑΜΑΣΑ Αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class Web, mail ΣΔΗ ΠΔΗΡΑΗΑ Web, mail ΣΔΗ ΜΔΟΛΟΓΓΗΟΤ χγρξνλε θαη Αζχγρξνλε ηειεεθπαίδεπζε e-class Web, mail ΣΔΗ ΚΡΖΣΖ χγρξνλε θαη Αζχγρξνλε Σειεθπαίδεπζε e-class Web,mail, LMS ΣΔΗ ΗΟΝΗΧΝ ΝΖΧΝ Αζχγρξνλε ηειε-θπαίδεπζε ΣΔΗΗΟΝ e-class Web, mail Πεγή: επίζεκεο ηζηνζειίδεο αλψηαησλ ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ Διιάδαο

61 61 Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηώλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε Ζ βαζηθή αληίιεςε πάλσ ζηελ νπνία ζεκειηψλεηαη ε αλαγθαηφηεηα ηεο ρξήζεο θαη ηεο εθαξκνγήο ςεθηαθψλ θαη δηαδηθηπαθψλ ηερλνινγηψλ ζηε κάζεζε, εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε, είλαη ην φηη ν ζχγρξνλνο άλζξσπνο πξέπεη λα έρεη ηελ εμαζθαιηζκέλε δπλαηφηεηα λα καζαίλεη κε πνιιαπινχο ηξφπνπο λα έρεη ίζεο επθαηξίεο γηα κάζεζε & θαηάξηηζε απαιιαγκέλεο απφ ρσξνρξνληθέο δεζκεχζεηο, λα έρεη επηινγέο ζην πσο θαη ηη ζα καζαίλεη θαη λα απνηειεί ην «θέληξν ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο». Ο πίλαθαο 5 πνπ αθνινπζεί θαηαγξάθεη ιεπηνκεξψο ηνπο ηνκείο πνπ ηα ειιεληθά παλεπηζηήκηα εθαξκφδνπλ ηηο ππεξεζίεο ηερλνινγίαο θαη επηθνηλσλίαο πνπ πξνζθέξεη ε ειεθηξνληθή κάζεζε ηφζν ζε πιαίζην ζχγρξνλεο φζν θαη αζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο. Πίλαθαο 5 : εθαξκνγή ησλ ππεξεζηψλ ηερλνινγίαο θαη επηθνηλσλίαο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα ειιεληθά παλεπηζηήκηα Παλεπηζηήκηαθα ηδξπκαηα Πάληεην Παλεπηζηήκην Τπεξεζία ειεθηξνληθήο κάζεζεο Δθαξκνγή ηερλνινγηώλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Δθαξκνγή ειεθηξνληθήο κάζεζεο επηκφξθσζε/εθπαίδεπζε ρξεζηψλ ζηηο ηερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Τπνδνκέο αλάπηπμεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο Δζληθφ Καπνδηζηξηαθφ Αζελψλ Αλάπηπμε ςεθηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν Αλάπηπμε ςεθηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο Παλεπηζηήκην Κξήηεο Πνιπηερλείν Κξήηεο Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο Θεζζαιίαο Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο Video and audio streaming,video on demand Video and audio streaming,video on demand, Αλάπηπμε ςεθηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ Αλάπηπμε ςεθηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ Αλάπηπμε ςεθηαθνχ πκκεηνρή κε ηδξχκαηα άιισλ ρσξψλ θαη επηκφξθσζε/εθπαίδεπζε ρξεζηψλ ζηηο ηερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Γηεμαγσγή καζεκάησλ θαη ζεκηλαξίσλ Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο

62 62 Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ Video and audio streaming,video on demand Video on demand εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ Αλάπηπμε ςεθηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ Παξνπζίαζε κέζσ web θαξδηνινγηθψλ δεηεκάησλ απφ ην εξγαζηήξην Ηαηξηθήο Οξγάλσζε εθπαηδεπηηθψλ ζπλεδξίσλ απφ απφζηαζε, Τπνζηήξημε δηα βίνπ κάζεζεο ηαηξψλ θαη θνηηεηψλ Ηαηξηθήο ζε επηζηεκνληθά ζέκαηα θαξδηνινγίαο 6Αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο Πεγή: επίζεκεο ηζηνζειίδεο παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ Διιάδαο Γξαζηεξηόηεηεο ζην πιαίζην ηεο ζύγρξνλεο εθπαίδεπζεο από απόζηαζε ην πιαίζην ηεο ζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε ηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα έρνπλ αλαπηχμεη δξαζηεξηφηεηα ζηελ αλάπηπμε πξνδηαγξαθψλ γηα αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηειε-καζήκαηα ή ηειεδηαζθέςεηο αηφκσλ ή νκάδσλ. Οη αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο είλαη πιήξσο δηακνξθσκέλεο αίζνπζεο δηδαζθαιίαο πνπ έρνπλ εμνπιηζηεί κε νπηηθναθνπζηηθά κέζα (θάκεξεο, νζφλεο, κηθξφθσλα, ερεία, θιπ) κε ζθνπφ ηελ αιιειεπίδξαζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ηνπ δηδάζθνληαη θαη ησλ δηδαζθφκελσλ φηαλ απηνί βξίζθνληαη ζε γεσγξαθηθά απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο θαη ηελ φζν ην δπλαηφ πην πηζηή πξνζνκνίσζε ηεο παξαδνζηαθήο ηάμεο δηδαζθαιίαο. Σα πεξηζζφηεξα αθαδεκατθά ηδξχκαηα πξνγξακκαηίδνπλ ηε δηακφξθσζε θαη λέσλ αηζνπζψλ ηειεδηάζθεςεο κε ρξεκαηνδφηεζε κέζσ πξνγξακκάησλ ΔΠΔΑΔΚ θαη ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο. Πνιιά απφ ηα ηδξχκαηα βξίζθνληαη ήδε ζηε δηαδηθαζία κεηνδνηηθψλ δηαγσληζκψλ. Δπηπιένλ, ηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα ρξεζηκνπνηνχλ θαη ζπζηήκαηα ηειεδηάζθεςεο γξαθείνπ ζε ζπλδπαζκφ κε πξνζσπηθνχο ππνινγηζηέο. Σα ζπζηήκαηα απηά θάλνπλ ρξήζε θζελνχ εμνπιηζκνχ θαη ζρεηηθνχ ινγηζκηθνχ. Σν πιενλέθηεκα ηνπο είλαη ην κηθξφ θφζηνο θαη νη ειάρηζηεο απαηηήζεηο απφ πιεπξάο ηνπ ρξήζηε πνπ έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηε δπλαηφηεηα καδηθήο ρξήζεο ηνπο. Ο εμνπιηζκφο ηειεδηάζθεςεο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη πςειήο ηερλνινγίαο. Κάπνηα ηδξχκαηα έρνπλ ήδε εμνπιηζκέλεο

63 63 αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο ζε ιεηηνπξγία, φπσο ην Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο,ην Δζληθφ θαη Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, ην Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν, ην Παλεπηζηήκην Κξήηεο, ην Πνιπηερλείν Κξήηεο (πίλαθαο 5) Έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο ηδξπκάησλ έρνπλ αλαπηχμεη ππεξεζίεο video on demand θαη ςεθηαθήο κεηάδνζεο εηθνλνξνψλ θαη ερνξνψλ (video and audio streaming). Οη ππεξεζίεο απηέο ππνζηεξίδνπλ ηελ εθπνκπή "δσληαλνχ" πξνγξάκκαηνο, πνπ ςεθηνπνηείηαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη κεηαδίδεηαη κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ κε ζθνπφ ηελ παξαθνινχζεζε απφ απφζηαζε καζεκάησλ, ζεκηλαξίσλ, ή άιισλ εθδειψζεσλ. Οη ππεξεζίεο video on demand κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζαλ ζπκπιεξσκαηηθφ εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν ηφζν ζηα πιαίζηα ηεο ζχγρξνλεο φζν θαη ζηα πιαίζηα ηεο αζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε. ηε δεχηεξε πεξίπησζε νη video servers ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ δηαρείξηζε θαη αλακεηάδνζε video ζε ρξφλν πνπ εμππεξεηεί ην δηδαζθφκελν. Με ηνλ ηξφπν απηφ ν δηδαζθφκελνο κπνξεί λα παξαθνινπζήζεη κέζα απφ ην δηαδίθηπν καγλεηνζθνπεκέλε κεηάδνζε θάπνηνπ καζήκαηνο ή εθδήισζεο. Μεξηθά απφ ηα ηδξχκαηα πνπ ππνζηεξίδνπλ video servers είλαη ην Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο, ην Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο, ην Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο ( βιέπε πίλαθα 5). Γξαζηεξηόηεηεο ζην πιαίζην ηεο αζύγρξνλεο εθπαίδεπζεο από απόζηαζε ην πιαίζηα ηεο αζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε, πνιιά αθαδεκατθά ηδξχκαηα έρνπλ αλαπηχμεη δξαζηεξηφηεηα ζηνλ ηνκέα ηεο αλάπηπμεο ςεθηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ..αλαθέξνπκε ην Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν, ην Δζληθφ θαη Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, ην Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, ην Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο,ην Παλεπηζηήκην Κξήηεο θαη ην Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο (βιέπε πίλαθα 5) ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ην ελδηαθέξνλ ησλ ηδξπκάησλ επηθεληξψλεηαη ζε παξαγσγή εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ γηα ζπγθεθξηκέλεο θαηεπζχλζεηο ησλ νπνίσλ ε δηδαζθαιία απφ απφζηαζε έρεη απμεκέλεο απαηηήζεηο θαη παξνπζηάδεη ηδηαηηεξφηεηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ηα καζεκαηηθά, ελψ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο ηα ηδξχκαηα

64 64 ελδηαθέξνληαη γηα ηε κεζνδνινγία θαη ηερλνινγία αλάπηπμεο εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ αλεμαξηήησο αληηθεηκέλνπ. Σέινο αμηνζεκείσηε είλαη ε νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε θαξδηνινγηθψλ δεηεκάησλ κέζσ internet, πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζην παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ απφ ην εξγαζηήξην ηαηξηθήο κε ηελ ππνζηήξημε ζπγθεθξηκέλσλ ηερλνινγηθψλ εξγαιείσλ-εθαξκνγψλ (video on demand)(βιέπε πίλαθα 5), κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο γηα ηνπο θαξδηνιφγνπο ηαηξνχο. Γξαζηεξηόηεηεο ζρεηηθέο κε ηε δηάρπζε πιεξνθνξίαο θαη ηελ ελεκέξσζε ην πιαίζην ηεο δηάρπζεο πιεξνθνξίαο θάπνηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα δηνξγαλψλνπλ ζπλέδξηα θαη ελεκεξσηηθέο εκεξίδεο. ηνλ ηνκέα απηφ έρεη δξαζηεξηνπνηεζεί ην Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ (βιέπε πίλαθα 5) πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη δηνξγαλψζεη δηεζλή ζπκπφζηα γηα ηελ εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε. Δπηπιένλ, αλαπηχζζνληαη δίθηπα κε ζθνπφ ηε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο πάλσ ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε. Γηα παξάδεηγκα, ην Παλεπηζηήκην Κξήηεο ζπκκεηέρεη ζε δίθηπν 25 Δπξσπατθψλ Παλεπηζηεκίσλ, εηαηξεηψλ, ηδξπκάησλ ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο, θ.α. γηα ηε δηάρπζε ηερλνινγηθήο θαη δηδαθηηθήο ηερλνγλσζίαο θαη εμεηδίθεπζεο κεηαμχ Δπξσπατθψλ Κξαηψλ ηεο Μεζνγείνπ ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε (βιέπε πίλαθα 5) Σέινο, ππάξρεη δξαζηεξηφηεηα ζηελ επηκφξθσζε θαη εθπαίδεπζε ρξεζηψλ ζε ζέκαηα ηειεκαηηθήο θαη ρξήζεο εμνπιηζκνχ γηα ηηο αλάγθεο ηεο ηειεθπαίδεπζεο θαζψο επίζεο θαη εμνηθείσζεο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ηεο κάζεζεο. ηνλ ηνκέα απηφ δξαζηεξηνπνηνχληαη ην Παλεπηζηήκην Κξήηεο θαη ην Πάληεην Παλεπηζηήκην (βιέπε πίλαθα 5). ε έλα γεληθφηεξν πιαίζην ηεο εθαξκνγήο ησλ πνιπκέζσλ, πην δηαδεδνκέλα θαίλνληαη λα είλαη ε ππεξεζία ειεθηξνληθψλ κελπκάησλ, , πνζνζηφ πνπ αγγίδεη ην 95% ζηα παλεπηζηήκηα (βιέπε πίλαθα 3) θαη 100% ζηα Σερλνινγηθά ηδξχκαηα (βιέπε πίλαθα 4), ελψ εθαξκνγέο πνπ θνζηίδνπλ πεξηζζφηεξν φπσο ην audio and video streaming θαη ε εθαξκνγή video on demand αλαθέξνληαη ιηγφηεξν (βιέπε πίλαθα 5).

65 65 Γ. Πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηώλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Γχν νξγαληζκνί παγθφζκηαο εκβέιεηαο (ΟΟΑ θαη Δπξσπατθή Δπηηξνπή) παξνπζηάδνπλ ηηο θησρέο επηδφζεηο ηεο Διιάδαο ζηνλ θξίζηκν ηνκέα ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγίαο. Απνθαιχπηνπλ πζηέξεζε ζε φινπο ηνπο θξίζηκνπο ηνκείο: ε Διιάδα παξνπζηάδεηαη ηειεπηαία ζηε ρξήζε ησλ επξπδσληθψλ ππεξεζηψλ (Ηληεξλεη πςειήο ηαρχηεηαο). Σν ειιεληθφ θξάηνο δελ πιεξψλεη γηα έξεπλα, δελ επελδχεη ζηνλ θιάδν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη δελ εμάγεη πξντφληα ηερλνινγίαο. Αλήθεη ζηηο ηειεπηαίεο ρψξεο ζηε ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο, ελψ ε πιεξνθνξηθή παξακέλεη ζρεδφλ άγλσζηε γηα ηνπο καζεηέο ζηα ζρνιεία. Όζνλ αθνξά ηνπο θαηαλαισηέο, εκθαλίδνληαη λα πιεξψλνπλ αθξηβά πνιιέο ππεξεζίεο. Πην ζπγθεθξηκέλα ε έξεπλα ηνπ ΟΟΑ (Science and Technology - Fact Book 2007) απνθαιχπηεη ηελ πζηέξεζε ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο. Ζ Διιάδα είλαη ηέηαξηε απφ ην ηέινο ζηηο δαπάλεο γηα έξεπλα θαη αλάπηπμε (R&D), θαζψο δηαζέηεη κφιηο ην 0,6% ηνπ ΑΔΠ. Ο κέζνο φξνο ησλ ρσξψλ-κειψλ ηνπ ΟΟΑ έρεη μεπεξάζεη ην 2,25%, ελψ ρψξεο φπσο ε νπεδία, ε Φηιαλδία θαη ε Ηαπσλία ππεξβαίλνπλ αθφκε θαη ην 3%. ηελ θαηψηαηε θαηάηαμε είλαη ην Μεμηθφ, ε ινβαθία θαη ε Πνισλία ελψ ε Σνπξθία ε νπεδία θαη ε Φηιαλδία, επελδχνπλ νθηψ θνξέο πεξηζζφηεξα ζηελ έξεπλα. Πεληρξέο είλαη θαη νη επελδχζεηο ζηνλ θιάδν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Ζ Διιάδα Καηαιακβάλεη ηελ πξνηειεπηαία ζέζε, μεπεξλψληαο κφλν ηελ Ηξιαλδία. Οη επελδχζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο ηερλνινγίαο αληηζηνηρνχλ πεξίπνπ ζην 10% ηνπ ζπλφινπ ησλ επελδχζεσλ, φηαλ νη πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ ην πνζνζηφ απηφ αλέξρεηαη ζε 15%. χκθσλα κε ηελ εηήζηα αλαζθφπεζε γηα ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε (i2010-annual Report), φζν θαη απφ ηελ 12ε έθζεζε γηα ηηο ηειεπηθνηλσλίεο θαη ηηο επξπδσληθέο ππεξεζίεο (12th Report) ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αλαθέξεη πσο «Σα κηθξά βήκαηα πξνφδνπ δελ επαξθνχλ γηα λα θαιχςνπλ ην θελφ πνπ ππάξρεη κε ηηο ππφινηπεο

66 66 επξσπατθέο ρψξεο» ζεκεηψλνπλ νη ζπληάθηεο ηεο πξψηεο έξεπλαο, απαξηζκψληαο ηνπο ηνκείο ζηνπο νπνίνπο ππάξρεη ειιεληθή πζηέξεζε: Α. Καηαιακβάλεη κία απφ ηηο ηειεπηαίεο ζέζεηο ζε φπνηα ππεξεζία έρεη λα θάλεη κε ηε ρξήζε ηνπ Internet. Οη Έιιελεο πνιίηεο είλαη 28νη ζηε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, 27νη ζηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ κέζσ Γηαδηθηχνπ θαη 23νη ζηελ αλάγλσζε εθεκεξίδσλ κέζσ ησλ ηζηνζειίδσλ. Β. Οη εξγαδφκελνη ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ιηγφηεξν απφ νπνηνλδήπνηε άιιν Δπξσπαίν. Σν πνζνζηφ απηψλ πνπ έρνπλ ηηο βαζηθέο γλψζεηο είλαη κφιηο 12,9% (έλαληη 18,5%, πνπ είλαη ν κέζνο φξνο ζηελ Δ.Δ.)ηνπνζεηψληαο ηελ Διιάδα ζηελ 24ε ζέζε. Αλψηεξεο γλψζεηο ρξήζεο ππνινγηζηψλ έρεη κφιηο ην 2% ησλ εξγαδνκέλσλ, 26ν ρακειφηεξν πνζνζηφ ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. Γ. Αθφκε θαη ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε ππάξρνπλ κφιηο 5,9 ππνινγηζηέο αλά 100 καζεηέο (22ε ρεηξφηεξε επίδνζε ζηελ Δπξψπε), ελψ κφιηο ν έλαο ζηνπο ηξεηο θαζεγεηέο έρεη ρξεζηκνπνηήζεη ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ζηελ αίζνπζα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο ηξηεηίαο. Ζ 12ε εηήζηα έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηηο ηειεπηθνηλσλίεο θαηαγξάθεη ηελ πξφνδν πνπ έρεη παξαηεξεζεί ζηελ πψιεζε επξπδσληθψλ ππεξεζηψλ (γξήγνξν Ηληεξλεη θ.ιπ.). Σελ απνδίδεη ζηελ θαηαθφξπθε πηψζε ησλ ηηκψλ, ζηελ εθηεηακέλε δηαθεκηζηηθή θακπάληα απφ ηηο εκπιεθφκελεο εηαηξείεο αιιά θαη ζηελ αλαβάζκηζε ησλ ηαρπηήησλ. Βέβαηα, παξά ηελ πξφνδν ε Διιάδα βξίζθεηαη ζηελ ηειεπηαία ζέζε ζηελ Δπξψπε κε ηεξάζηηα απφζηαζε απφ ηνλ κέζν φξν ηεο Δ.Δ. Υξήζε επξπδσληθψλ ππεξεζηψλ έθαλε ηνλ πξνεγνχκελν Οθηψβξην ην 3,3% ησλ ειιεληθψλ λνηθνθπξηψλ, κε ηνλ κέζν φξν ησλ «25» λα δηακνξθψλεηαη ήδε ζην 15,7%. Ζ Οιιαλδία, ε Γαλία θαη ε Φηιαλδία έρνπλ πνζνζηά δηείζδπζεο ηεο ηάμεσο ηνπ 26-29%.

67 67 3. Δζζνλία Σα πνζνηηθά δεδνκέλα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ ηάζεσλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, είλαη βαζηζκέλα ζηελ Έθζεζε ηξαηεγηθήο ηεο Δζζνλίαο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πξνγξακκάησλ θαη εθαξκνγψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Ζ είζνδνο ηεο Δζζνλίαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζεκαηνδφηεζε αιιαγή ζηελ πνιηηηθή ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη Έξεπλαο ζε δεηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο θαη παξαηεξείηαη ε εμήο πξσηνβνπιία. Σα παλεπηζηεκηαθά θαη επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα ηεο ρψξαο απνθάζηζαλ λα ελσζνχλ ζε 2 θνηλνπξαμίεο αληίζηνηρα θαη λα ζπλεξγαζηνχλ κε άκεζν ζηφρν ηελ παξνρή καο λέαο, ζχγρξνλεο θαη αληαγσληζηηθήο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε ηελ ζχκπξαμε ησλ ππεξεζηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή Σν ζχζηεκα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηεο Δζζνλίαο κεηαηξέπεηαη ξαγδαία ζε κηα πην επέιηθηε κνξθή γηα ηελ παξνρή αλψηαηεο θαη ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο, ψζηε λα αληεπεμέιζεη ζηηο λέεο αλάγθεο ηεο Κνηλσλίαο ηεο Γλψζεο. Κχξηνο ζηφρνο ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Δζζνλίαο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο είλαη ε δεκηνπξγία κηαο πνηνηηθήο, επέιηθηεο θαη δηεζλψο αληαγσληζηηθήο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ε νπνία ζα είλαη πξνζβάζηκε ζε φινπο ηνπο πνιίηεο ηνπ εζζνληθνχ θξάηνπο. Γηα λα επηηεπρζεί ν παξαπάλσ ζηφρνο δεκηνπξγήζεθε ην εζζνληθφ Κέληξν ειεθηξνληθήο κάζεζεο κε απνζηνιή ηελ εηζρψξεζε ησλ ππεξεζηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα παλεπηζηεκηαθά θαη επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα ηεο ρψξαο. Σν Κέληξν Πξνψζεζεο θαη Αλάπηπμεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ιεηηνπξγεί θάησ απφ ηελ νκπξέια ηνπ Ηδξχκαηνο Σερλνινγίαο θαη Πιεξνθνξίαο, θαη ζπληνλίδεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ειεθηξνληθνχ Παλεπηζηεκίνπ Δζζνλίαο (e-university) θαη ηνπ ειεθηξνληθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Ηδξχκαηνο ( e-vet). Κχξην κέιεκα ησλ δχν λέσλ θαηλνηνκηψλ -θνηλνπξαμηψλ ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε είλαη ε ππνθίλεζε θαη δηεπθφιπλζε ηεο ζπλεξγαζίαο αλάκεζα ζηα παλεπηζηεκηαθά

68 68 θαη επαγγεικαηηθά Ηδξχκαηα, ε πινπνίεζε ησλ πξνηάζεσλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ε ππνζηήξημε ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε βαζηζκέλεο ζηηο αξρέο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο. Σν Ζιεθηξνληθφ Παλεπηζηήκην ηεο Δζζνλίαο (e-university) είλαη κηα θνηλνπξαμία απνηεινχκελε απφ ηα 8 κεγαιχηεξα δεκφζηα θαη ηδησηηθά παλεπηζηεκηαθά Ηδξχκαηα θαη ην Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Έξεπλαο ελψ ην ειεθηξνληθφ επαγγεικαηηθφ Ίδξπκα (e-vet) είλαη κηα θνηλνπξαμία πνπ πεξηιακβάλεη 27 επαγγεικαηηθέο ζρνιέο θαη 8 εθαξκνζκέλα παλεπηζηήκηα. Κχξηνο ρξεκαηνδφηεο ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο είλαη ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ ηακείν, ην παλεπηζηήκην Tiger θαζψο κέξνο ησλ δηδάθηξσλ ησλ θνηηεηψλ πνπ θνηηνχλ ζην e-university θαη e-vet. Ο αξηζκφο ησλ θνηηεηψλ ζηελ Δζζνλία ην θζηλφπσξν ηνπ 2006 έθηαλε ζηνπο θαη ην 70% απφ απηνχο κνηξάδνπλ ηνλ ρξφλν ηνπο κεηαμχ παλεπηζηεκίνπ θαη εξγαζίαο ή άιισλ πξνζσπηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Γεθάδεο απφ ηνπο ρηιηάδεο θνηηεηέο εθπαηδεχνληαη θαη παξαθνινπζνχλ καζήκαηα κε ηηο ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα ηδξχκαηα ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο. Αληίζηνηρα, ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ θνηηνχλ ζηα επαγγεικαηηθά Ηδξχκαηα, πνπ είλαη κέιε ηνπ ειεθηξνληθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Ηδξχκαηνο, ηελ ίδηα ρξνληά αγγίδεη ηνπο Γηάγξακκα 1: αξηζκφο καζεηεπνκέλσλ κε ηηο ππεξεζίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Πεγή : Estonian Information Technology Foundation

69 69 χκθσλα κε ην δηάγξακκα 1 ην πνζνζηφ ησλ θνηηεηψλ πνπ αζπάδνληαη ηηο ππεξεζίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ηφζν απφ ην ειεθηξνληθφ επαγγεικαηηθφ Ίδξπκα φζν θαη απφ ην ειεθηξνληθφ Παλεπηζηήκην αγγίδεη ην 87% θαη ην 83% αληίζηνηρα. Καη νη δχν θνηλνπξαμίεο ( e-university θαη e-vocational), θέξνληαη λα θαηαβάινπλ ζεκαληηθή πξνζπάζεηα ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο ξήζεο πνπ ηέζεθε απφ ην θέληξν πξνψζεζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο «φζν δσ καζαίλσ». Πεδία δξαζηεξηνπνίεζεο χκθσλα κε ηελ Έθζεζε ηξαηεγηθήο ηεο Δζζνλίαο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο νη πέληε πεξηνρέο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη νη δχν Κνηλνπξαμίεο είλαη νη εμήο: Αλάπηπμε θαη ππνζηήξημε ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ. Αλάπηπμε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Τπνδνκή ησλ ππεξεζηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Γηεζλήο ζπλεξγαζία Γηνξγάλσζε ζπλεδξίσλ ηόρνη ησλ πξνγξακκάησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Οη ζηφρνη ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο κε βάζε ηελ Έθζεζε ζηξαηεγηθήο ηεο Δζζνλίαο είλαη νη παξαθάησ: Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο κάζεζεο Δλίζρπζε ηεο εμ απνζηάζεσο κάζεζεο Απνηειεζκαηηθφηεξε κάζεζε δηαζέζηκε θαη πξνζβάζηκε ζε φια ηα κέιε ηεο εζζνληθήο θνηλσλίαο Αχμεζε ησλ θηλήηξσλ ησλ θνηηεηψλ απέλαληη ζηηο λέεο καζεζηαθέο κεζφδνπο θαη απφθηεζε δπλακηθνχ ξφινπ ησλ καζεηεπφκελσλ ζηνλ ζρεδηαζκφ κάζεζεο θαη ζηελ δεκηνπξγία θαιχηεξνπ δπλαηνχ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο κάζεζεο

70 70 Αιιαγή ζην πεξηερφκελν ηεο δνπιεηάο ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ, παξέρνληαο ηελ δπλαηφηεηα ζηνλ θαζεγεηή λα αλαιάβεη πεξηζζφηεξεο πξσηνβνπιίεο γηα κηα πην δεκηνπξγηθή θαη επέιηθηε καζεζηαθή δηαδηθαζία Οκάδεο εζηίαζεο Σα πξντφληα πνπ αλαπηχρζεθαλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ ηεο Δζζνλίαο, απεπζχλνληαη θαηά θχξην ιφγν ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα ησλ νηθνλνκηθψλ, ησλ θνηλσληθψλ επηζηεκψλ, πιεξνθνξηθήο παηδαγσγηθψλ επηζηεκψλ θαη θηινζνθίαο. Λεπηνκέξεηεο ζην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί 3 : Γηάγξακκα 2: ζπλεηζθνξά ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο αλά γλσζηηθφ αληηθείκελν Πεγή : Estonian Information Technology Foundation 3 Τα διαγράμματα και οι πίνακεσ μεταφζρονται αυτοφςια από τη πηγή προζλευςήσ τουσ

71 71 Πξνζαλαηνιηζκόο ησλ πξντόλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο χκθσλα κε ηελ Έθζεζε ηξαηεγηθήο, ν πξνζαλαηνιηζκφο ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο εζηηάδεηαη θπξίσο ζηελ εζζνληθή εθπαηδεπηηθή αγνξά. Ο πιεζπζκφο ηεο ρψξαο αγγίδεη ηνπο 1,4 εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο, ε κεηξηθή γιψζζα είλαη ηα εζζνληθά ε νπνία θαη κηιάηε σο πξψηε γιψζζα απφ ησλ ην 70 % θαηνίθσλ ηεο, Σα πξνζθεξφκελα καζήκαηα δηαζέηνπλ ειάρηζην εχξνο γισζζηθψλ επηινγψλ (κφιηο 6 είλαη δηαζέζηκα ζε άιιε γιψζζα πρ αγγιηθή ), γεγνλφο πνπ καξηπξά ηνλ ζαθή ηνπηθηζηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ πξνζθεξφκελσλ πξντφλησλ ησλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο χκθσλα κε ηελ Έθζεζε ηξαηεγηθήο ηεο Δζζνλίαο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ε ππνδνκή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο είλαη έλαο ζπλδπαζκφο ηερληθνχ θαη ινγηζκηθνχ πιηθνχ, απαξαίηεηνο γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ ειεθηξνληθψλ καζεκάησλ (e-coures). Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα πεξηζζφηεξα παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα θαίλνληαη λα θάλνπλ εθηεηακέλε ρξήζε ηνπ WebCT Vistα, κε αξηζκφ πνπ αγγίδεη ηνπο ρξήζηεο ζε 1500 καζήκαηα. Πεξίπνπ ην 75% ησλ ειεθηξνληθψλ καζεκάησλ πνπ πξνζθέξνληαη ζηα παλεπηζηήκηα ρξεζηκνπνηνχλ ην καζεζηαθφ ζχζηεκα WebCT. Δπίζεο, ην ινγηζκηθφ ζχζηεκα Moodle θαίλεηαη λα ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηα κηζά ηερλνινγηθά θαη επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα, κε πεξηζζφηεξν απφ ρξήζηεο ζε 1000 καζήκαηα. Σν ινγηζκηθφ ζχζηεκα IVA εθαξκφδεηαη κφλν ζην Παλεπηζηήκην Tallinn βαζηζκέλν ζηελ θνηλσληθφ-επνηθνδνκεηηθή παηδαγσγηθή, απαξηζκψληαο 8ννν ρξήζηεο ζε 1200 καζήκαηα.

72 72 Γηάγξακκα 3 Μαζεζηαθά ινγηζκηθά ζπζηήκαηα ζηα επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα Πεγή : Estonian Information Technology Foundation Γηάγξακκα 4 Μαζεζηαθά ινγηζκηθά ζπζηήκαηα ζηα παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα Πεγή : Estonian Information Technology Foundation

73 73 Αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο ε θαηαλνκή ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ πξνζθέξνπλ ηα παλεπηζηεκηαθά θαη επαγγεικαηηθά ηδξχκαηα ηεο Δζζνλίαο πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηνπ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ ελψ ε ππνδνκή ησλ ζπζηεκάησλ αιιάδεη θαη πξνζαξκφδεηαη κε ηελ ξαγδαία αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο. Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηώλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε Σν 1995 ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ε ρξνληά έλαξμεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζην κεγαιχηεξν δεκφζην Παλεπηζηήκην ηεο Δζζνλίαο ( Παλεπηζηήκην Tartu), φηαλ ην ειεθηξνληθφ κάζεκα ζηάιζεθε κέζσ ειεθηξνληθνχ κελχκαηνο ζηνπο θνηηεηέο Μαζεκαηηθψλ Δπηζηεκψλ. Καηά ηελ ρξνληθή πεξίνδν 2003 έσο 2008 θαη κε ηελ ζχκπξαμε ησλ κεγαιχηεξσλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ ζε έλα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πεξηζζφηεξνη απφ θνηηεηέο είραλ ηελ δπλαηφηεηα λα επηιέμνπλ θαη λα παξαθνινπζήζνπλ γχξσ ζηα δηαζέζηκα ειεθηξνληθά καζήκαηα. Ζ ρξήζε πνιπκέζσλ ζπζηήλεηαη γηα ηελ ελίζρπζε δηαιέμεσλ θαη ζεκηλαξίσλ θαζψο θαη γηα ηελ αηνκηθή κειέηε. ην πιαίζην ηεο ζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε ηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα δηαζέηνπλ αίζνπζεο ηειεδηάζθεςεο. Ζ δηδαζθαιία καζεκάησλ βαζηδφκελα απνθιεηζηηθά ζε ειεθηξνληθά κέζα (αζχγρξνλε δηδαζθαιία) θαίλεηαη λα είλαη πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλε θαη γηα ηελ ελίζρπζε ηνπο θαη νη δχν θνηλνπξαμίεο παξέρνπλ ζηνπο θνηηεηέο ηνπο 50 video lectures θαη 200 καζεζηαθά εξγαιεία. Σν δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ θαίλεηαη λα ρξεζηκνπνηεί αξθεηά ζπρλά ην Power Point ζηελ παξάδνζε καζεκάησλ, ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηνπ παλεπηζηεκίνπ θαη ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ κέζσ δηαδηθηχνπ πξνθξηκέλνπ λα εληζρπζεί ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο ηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο πξνηάζεηο ηεο Έθζεζεο, ε επηθνηλσλία απνηειεί επθαηξία γηα έξεπλα θαη αληαιιαγή απφςεσλ θαη γλψζεσλ κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ θαζεγεηψλ

74 74 ε έλα γεληθφηεξν πιαίζην ηεο εθαξκνγήο ησλ πνιπκέζσλ πην δηαδεδνκέλα θαίλνληαη αλ είλαη ε ρξήζε ηνπ , ην on-line chat κέζσ ησλ εθαξκνγψλ msn θαη Skype ελψ πεξηζζφηεξν πνιχπινθεο εθαξκνγέο φπσο ν ζρεδηαζκφο ηζηνζειίδσλ recording and video files, δεκηνπξγία γξαθηθψλ θαη ζρεδηαζκφο καζεκάησλ ζε LMS είλαη ιηγφηεξν δηαδεδνκέλεο. Γ. Πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηώλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ Δζζνλία ζεσξείηαη κηα απφ ηηο πην πξνεγκέλεο ρψξεο( απφ ηηο λέεο ρψξεο /κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ), ζε δεηήκαηα ρξήζεο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο. χκθσλα κε ζηαηηζηηθέο έξεπλεο, ην 60 & ηνπ πιεζπζκνχ ειηθίαο απφ 6 ρξνλψλ έσο 74 μέξεη λα ρξεζηκνπνηεί ην internet, ην 35% ηεο ίδηαο ειηθηαθήο νκάδαο ρξεζηκνπνίεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ δηαδηθηχνπ θαζεκεξηλά, ελψ ην 39% ησλ λνηθνθπξηψλ δηαζέηεη ζχλδεζε internet ζην ζπίηη ηνπ, αξηζκφο πνπ ζπλερψο απμάλεηαη.οη ηθαλφηεηεο ησλ πνιηηψλ ηεο Δζζνλίαο ζηελ ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθνξίαο είλαη πνιχ πςειφ θαη φπσο θαη ε εηνηκφηεηα ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ γηα παξνρή δηαδηθηπαθήο (on line) εθπαίδεπζεο. Χζηφζν, ε αλάπηπμε, πξνψζεζε θαη ππνζηήξημε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο παξακέλεη ζηάζηκε. Οξηζκέλα απφ ηα πην ζεκαληηθά εκπφδηα είλαη ηα εμήο. Γελ απνηειεί πξνηεξαηφηεηα γηα ην Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Έξεπλαο ηεο Δζζνλίαο. Άγλνηα, ειιηπήο ελεκέξσζε θαη ππνηίκεζε ησλ Γηνηθήζεσλ θαη Πξπηαληθψλ αξρέο ησλ ηδξπκάησλ αλψηαηεο εθπαίδεπζεο γηα ηελ ππνζηήξημε θαη πξνψζεζε ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθή κάζεζεο Έιιεηςε θηλήηξσλ ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ γηα πηνζέηεζε ησλ ππεξεζηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Έιιεηςε άξηζηνπ θαηαξηηζκέλνπ ηερλνινγηθνχ πξνζσπηθνχ Διιηπήο ρξεκαηνδφηεζε απφ ηηο θπβεξλήζεηο.

75 75 Απνηειέζκαηα Απφ ηε θαηαγξαθή θαη αλάιπζε ησλ πνζνηηθψλ δεδνκέλσλ ηεο έξεπλαο ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ησλ ηξηψλ θξαηψλ πξνθχπηνπλ ηα αθφινπζα απνηειέζκαηα: Α. Πνιηηηθή θαη ζηξαηεγηθή Οη παξάγνληεο πνπ ιήθζεθαλ σο πξνο ην ζηξαηεγηθφ θαη πνιηηηθφ θνκκάηη πνπ θάζε ρψξα πηνζέηεζε ζε δεηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο ήηαλ: ηα είδε ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ν πξνζαλαηνιηζκφο ζε ηνπηθέο ή δηεζλείο αγνξέο θαη ε θχξηα θηινζνθία ή ζηξαηεγηθή γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε θαη ηηο ζχγρξνλεο εκθαληδφκελεο ηάζεηο. Γεληθά νη ηάζεηο πνπ αλαδείρηεθαλ ζηα πνζνηηθά δεδνκέλα δείρλνπλ δηαθνξέο ζε ζρέζε κε ηα είδε ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ ππάξρνπλ ήδε, ην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ην γλσζηηθφ αληηθείκελν πνπ απεπζχλνληαη, ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ζχγρξνλσλ ειεθηξνληθψλ πξντφλησλ ζε ηνπηθέο ή δηεζλείο αγνξέο θαζψο θαη ηελ θχξηα θηινζνθία ή ζηξαηεγηθή πνπ σζεί ηηο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε. Πην ζπγθεθξηκέλα : 1. Γεξκαλία Σν Γεξκαληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πξνζαλαηνιίδεηαη πξνο κηα επξεία αιιά θαη ηαπηφρξνλα ζπγθεθξηκέλε πξαγκάησζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. πγθεθξηκέλα, φζνλ αθνξά ζηελ κνξθή θαη ην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκάησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο νη αλαθνξέο έδεημαλ πσο ηα πεξηζζφηεξα πξντφληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο έρνπλ ηελ κνξθή ηεο εμ απνζηάζεσο ή αλακεηγκέλεο κάζεζεο πξνγξακκάησλ θαη ζρεδηάζηεθαλ γηα ζθνπνχο ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο. Υξεζηκνπνηνχληαη σο ζπκπιεξσκαηηθφ εξγαιείν ησλ ήδε ππαξρφλησλ καζεκάησλ θαη απεπζχλνληαη θπξίσο ζηηο ζεηηθέο επηζηήκεο (καζεκαηηθά, θπζηθή θαη κεραληθή).

76 76 ε ζρέζε κε ηνλ εζληθφ ή δηεζλή πξνζαλαηνιηζκφ ε αλαθνξά δείρλεη πσο 67 απφ ηνπο 100 ζπλεηαηξηζκνχο πξνζθέξνπλ ηα εθπαηδεπηηθά ηνπο πξντφληα ζηα γεξκαληθά θξαηίδηα. Καη πνιινί ιηγφηεξνη ζε επξσπατθφ ή παγθφζκην Σα πξνζθεξφκελα πξντφληα δηαζέηνπλ έλα εχξνο γισζζηθψλ επηινγψλ, γεγνλφο πνπ καξηπξά ηνλ ζαθή δηεζλή πξνζαλαηνιηζκφ ησλ ζπλεηαηξηζκψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα 36.9% ηνλ γεξκαληθψλ πξνηάζεσλ πξνέβιεπε ηελ ελζσκάησζε ηεο αγγιηθήο γιψζζαο είηε πξναηξεηηθά είηε θαηά απνθιεηζηηθφηεηα. Παξφια απηά, απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία δελ παξνπζηάδεηαη απμεηηθφ ξεχκα ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Αληηζέησο, εκθαλίδεηαη κηα πξνηίκεζε πξνο ηηο κε επξσπατθέο ρψξεο. (Γεξκαλία, δηάγξακκα 7). ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο δηεζλνπνίεζήο ηνπο, ηα πξνγξάκκαηα απηά απεπζχλνληαη θαηά θχξην ιφγν ζε γεξκαλφθσλεο ρψξεο. Ζ επέλδπζε θαη ππνδνκή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε πξνέξρεηαη απφ ηελ πνιηηεία θαη απφ ηηο νκνζπνλδηαθέο πεγέο. Σέινο, φζνλ αθνξά ζηελ θηινζνθία ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ν θχξηνο ζηφρνο ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο εθπαίδεπζεο ζηε Γεξκαλία είλαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο, ε αχμεζε ησλ θηλήηξσλ γηα ηνπο θνηηεηέο, ε ρσξηθή θαη θπζηθή απεμάξηεζε ηεο κειέηεο, ε κεγαιχηεξε πξφζβαζε θνηηεηψλ ζηα ηδξχκαηα θαη ε βειηίσζε ζηελ επηηήξεζε ησλ θνηηεηψλ (Γεξκαλία, δηάγξακκα 3). 2. Διιάδα Σν Διιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα βξίζθεηαη αθφκα ζε πηινηηθφ ζηάδην πξαγκάησζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. πγθεθξηκέλα φζνλ αθνξά ζηελ κνξθή θαη ην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκάησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ε κειέηε πεδίνπ έδεημε πσο ηα πεξηζζφηεξα πξντφληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο έρνπλ θπξίσο ηελ κνξθή πξνγξακκάησλ αλακεηγκέλεο θαη εμ απνζηάζεσο κάζεζεο. Υξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ελίζρπζε θαη ηελ αλαβάζκηζε ηεο

77 77 πνηφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη απεπζχλνληαη θαηά θχξην ιφγν ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα ζεηηθψλ επηζηεκψλ (Διιάδα, δηάγξακκα 2). ε ζρέζε κε ηνλ εζληθφ ή δηεζλή πξνζαλαηνιηζκφ, ε πιεηνςεθία ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθή κάζεζεο πξνζθέξνληαη ζηελ ειιεληθή γιψζζα ελψ παξαηεξείηαη θαη ε ηάζε δηεζλνπνίεζεο ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ κέζσ ησλ ζπλεξγαζηψλ ηνπο κε αληίζηνηρα ηδξχκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ. Ζ επέλδπζε θαη ππνδνκή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε πξνέξρεηαη απφ ην ειιεληθφ θξάηνο κε θνλδχιηα ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Σέινο, φζνλ αθνξά ζηελ θηινζνθία ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο θχξηνο ζηφρνο ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο εθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα, είλαη ε αλάπηπμε ηερληθψλ ππνδνκψλ γηα ζχγρξνλε εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε. Δμίζνπ ζεκαληηθνί ζηφρνη ζεσξνχληαη ε αλάπηπμε ππνδνκψλ ινγηζκηθνχ γηα δηαρείξηζε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ, ε αλάπηπμε ππεξεζηψλ γηα αζχγρξνλε εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε, ε αλάπηπμε δηεπαθψλ ρξήζεο θηιηθψλ πξνο ην ρξήζηε γηα εθπαίδεπζε απφ απφζηαζε θαη ε αλάπηπμε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ γηα ρξήζε απφ απφζηαζε. 3. Δζζνλία Σν Δζζνληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πξνζαλαηνιίδεηαη πξνο κηα νινθιεξσκέλε πξαγκάησζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ην νπνίν είλαη εκθαλέο απφ ηελ ζχκπξαμε ησλ παλεπηζηεκηαθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ ηδξπκάησλ ψζηε λα αληεπεμέιζεη ζηηο λέεο αλάγθεο ηεο Κνηλσλίαο ηεο Γλψζεο. πγθεθξηκέλα φζνλ αθνξά ζηελ κνξθή θαη ην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκάησλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ε Έθζεζε ζηξαηεγηθήο έδεημε πσο ηα πξντφληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο έρνπλ ηελ κνξθή πξνγξακκάησλ αλακεηγκέλεο θα εμ απνζηάζεσο κάζεζεο, κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε θαη ηνλ εκπινπηηζκφ (κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ) ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο δηδαζθαιίαο ελψ θαηά θχξην ιφγν απεπζχλνληαη ζηα γλσζηηθά

78 78 αληηθείκελα ησλ νηθνλνκηθψλ, ησλ θνηλσληθψλ επηζηεκψλ, πιεξνθνξηθήο παηδαγσγηθψλ επηζηεκψλ θαη θηινζνθίαο (Δζζνλία, δηάγξακκα 2) ε ζρέζε κε ηνλ εζληθφ ή δηεζλή πξνζαλαηνιηζκφ, ε πιεηνςεθία ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθή κάζεζεο πξνζθέξνληαη ζηελ εζζνληθή γιψζζα κε ζηξαηεγηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηελ ηνπηθή αγνξά. Ζ επέλδπζε θαη ππνδνκή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε πξνέξρεηαη απφ ηελ πνιηηεία, ην δεκφζην παλεπηζηήκην Tiger, κέξνο ησλ δηδάθηξσλ ησλ θνηηεηψλ θαη απφ θνλδχιηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γελ ππάξρνπλ ζηνηρεία γηα ηδησηηθή πξσηνβνπιία. Σέινο, φζνλ αθνξά ζηελ θηινζνθία ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο ν θχξηνο ζηφρνο ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο εθπαίδεπζεο ζηελ Δζζνλία, είλαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο κάζεζεο. Δπηπιένλ θαηεπζχλζεηο ζεσξνχληαη ε απνηειεζκαηηθφηεξε κάζεζε πνπ ζα είλαη δηαζέζηκε θαη πξνζβάζηκε ζε φια ηα κέιε ηεο εζζνληθήο θνηλσλίαο, ε αχμεζε ησλ θηλήηξσλ ησλ θνηηεηψλ απέλαληη ζηηο λέεο καζεζηαθέο κεζφδνπο θαη ε απφθηεζε δπλακηθνχ ξφινπ ησλ καζεηεπφκελσλ ζηνλ ζρεδηαζκφ κάζεζεο θαη ηελ δεκηνπξγία ηνπ θαιχηεξνπ δπλαηνχ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο.

79 79 Β. Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ο θχξηνο παξάγνληαο πνπ ιήθζεθε ππφςε σο πξνο ηερλνινγηθφ θνκκάηη πνπ θάζε κηα ρψξα πηνζέηεζε ζε δεηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο ήηαλ νη θπξίαξρεο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Γεληθά ελψ ππάξρνπλ θνηλέο αλαθνξέο ζε ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγίεο, νη ηάζεηο πνπ εκθαλίζηεθαλ ζηα πνζνηηθά δεδνκέλα δείρλνπλ δηαθνξέο σο ην πηα ηερλνινγία θπξηαξρεί ζε θαζεκία απφ ηηο ηξεηο ρψξεο. πγθεθξηκέλα : 1. Γεξκαλία Σα επξήκαηα έδεημαλ πσο ηα είδε ηερλνινγίαο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα ηδξχκαηα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο είλαη : Δκπνξηθά εξγαιεία φπσο ην WebCT θαη Blackboard (Commercial tools ) Γηαζέζηκα/δσξεάλ ινγηζκηθά ζπζηήκαηα ζε πεγέο φπσο ην ILIAS Moodle Τπεξεζίεο ειεθηξνληθήο επηθνηλσλίαο forum, .on line chat 2. Διιάδα Σα επξήκαηα έδεημαλ πσο ηα είδε ηερλνινγίαο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα ηδξχκαηα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο είλαη: Δκπνξηθά εξγαιεία φπσο ην WebCT θαη blackboard Λνγηζκηθφ ζχζηεκα Claroline (εμειιεληζκέλν) θαη ecms Τπεξεζίεο επηθνηλσλίαο φπσο , αληαιιαγή αξρείσλ, blogs 3. Δζζνλία Σα επξήκαηα έδεημαλ πσο ηα είδε ηερλνινγίαο ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα ηδξχκαηα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο είλαη: Δκπνξηθά εξγαιεία WebCT Vistα Γηαζέζηκα ινγηζκηθά ζπζηήκαηα φπσο Moodle θαη IVA Τπεξεζίεο επηθνηλσλίαο φπσο , νn line chat, msn, skype Power Point

80 80 Γ. Δθαξκνγή ησλ ηερλνινγηώλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε Ο παξάγνληαο πνπ ιήθζεθε ππφςε ήηαλ νη ζπγθεθξηκέλνη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο εθαξκφδεηαη ε ηερλνινγία ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. 1. Γεξκαλία ηα ηδξχκαηα ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο ζηελ Γεξκαλία, νη ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο πνπ θαηαγξάθνληαη ζπζηήλνληαη γηα ηελ ελίζρπζε δηαιέμεσλ θαη ζεκηλαξίσλ θαζψο θαη γηα ππνζηήξημε ηεο αηνκηθή κειέηεο. Μέζα ηειεκαηηθήο ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο απφ ην 1/3 γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηδαζθαιίαο. Μαζήκαηα βαζηδφκελα απνθιεηζηηθά ζε ειεθηξνληθά κέζα, φπσο εηθνληθά ζεκηλάξηα ζπκκεηέρνπλ θαηά 24%, εηθνληθά εξγαζηεξηαθά θαηά 11% θαη εηθνληθέο δηαιέμεηο κφιηο θαηά 8% (Γεξκαλία, δηάγξακκα 8 ) ην γεξκαληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα δελ παξαηεξνχληαη δηαθνξέο ζηελ εθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο κεηαμχ ησλ παλεπηζηήκησλ. 2. Διιάδα ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, εθηφο απφ ηηο παξαηεξνχκελεο δηαθνξέο ζηελ εθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο ρψξεο, θαηαγξάθνληαη θαη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ίδησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ. Οη ηερλνινγίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζπζηήλνληαη γηα ηελ παξαθνινχζεζε απφ απφζηαζε καζεκάησλ, ζεκηλαξίσλ, ή άιισλ εθδειψζεσλ κέζσ ςεθηαθήο κεηάδνζεο εηθνλνξνψλ θαη ερνξνψλ. Άιιεο ηερλνινγίεο εθαξκφδνληαη αθφκα σο ζπκπιεξσκαηηθφ εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν, ζηελ αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ, ηελ πξνψζεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, ηελ δηνξγάλσζε ζπλέδξησλ θαη ελεκεξσηηθψλ εκεξίδσλ, ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε, θαη ζηελ επηκφξθσζε θαη εθπαίδεπζε ρξεζηψλ ζε ζέκαηα ηειεκαηηθήο θαη ρξήζεο εμνπιηζκνχ γηα ηηο αλάγθεο ηεο ηειεθπαίδεπζεο θαη εμνηθείσζεο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ηεο κάζεζεο.

81 81 3. Δζζνλία Σα επξήκαηα έδεημαλ φηη νη ηερλνινγίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ Δζζνλία ζπζηήλνληαη γηα ηελ ελίζρπζε δηαιέμεσλ θαη ζεκηλαξίσλ θαζψο θαη γηα ηελ αηνκηθή κειέηε, ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ κέζσ δηαδηθηχνπ πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο, φπσο αθφκα θαη γηα ηελ έξεπλα θαη αληαιιαγή απφςεσλ θαη γλψζεσλ κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ θαζεγεηψλ. Ζ δηδαζθαιία καζεκάησλ βαζηδφκελα απνθιεηζηηθά ζε ειεθηξνληθά κέζα (αζχγρξνλε δηδαζθαιία) θαίλεηαη λα είλαη πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλε θαη γηα ηελ ελίζρπζε ηνπο θαη νη δχν θνηλνπξαμίεο παξέρνπλ ζηνπο θνηηεηέο ηνπο 50 video lectures θαη 200 καζεζηαθά εξγαιεία.

82 82 Γ. Πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηώλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ο ζπληειεζηήο πνπ ιήθζεθε ππφςε σο πξνο ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά θαη ελζσκάησζε ησλ ππεξεζηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηηο ηξεηο ρψξεο, ήηαλ νη παξάγνληεο πεξηνξηζκνχ ηεο ρξήζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Γεληθά νη ηάζεηο πνπ δηαθάλεθαλ ζηα πνζνηηθά δεδνκέλα δείρλνπλ δηαθνξέο ηνπο πεξηνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά ησλ ππεξεζηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα: 1. Γεξκαλία Σα κέρξη ηψξα επξήκαηα απφ ηελ έξεπλα ηνλίδνπλ φηη παξφιν πνπ ην επίπεδν ηεο επίδξαζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο έρεη απμεζεί ζεκαληηθά κε ηελ πάξνδν ησλ εηψλ, ε πιήξεο δπλακηθή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο δελ έρεη αθφκε ζπλεηδεηνπνηεζεί ζηε Γεξκαλία ιφγσ ησλ αθφινπζσλ πεξηνξηζηηθψλ παξαγφλησλ: νη πεξηνξηζκέλεο ηθαλφηεηεο ησλ κειψλ ζρνιήο ν ζθεπηηθηζκφο γηα ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε αλάκεζα ζηα κέιε ησλ ζρνιψλ ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ε έιιεηςε επαξθνχο θξαηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ζηηο ηερλνινγίεο επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθνξίαο ε έιιεηςε θηλήηξσλ ρξήζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο απφ ηνπο θαζεγεηέο ε έιιεηςε ππεξεζηψλ ηερληθήο ππνζηήξημεο 2. Διιάδα ηελ Διιάδα, ν ρψξνο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζε δεηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη πξνψζεζεο ησλ πξνγξακκάησλ ηεο βξίζθεηαη αθφκα ζε πηινηηθφ πεηξακαηηθφ ζηάδην. Ζ αλάπηπμε θαη πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο βξέζεθε φηη παξεκπνδίδεηαη απφ ηνπο εμήο παξάγνληεο: ρακειέο επελδχζεηο ζηνλ θιάδν ηεο πιεξνθνξηθήο αλππαξμία εμαγσγήο πξντφλησλ ηερλνινγίαο ειιηπήο ρξεκαηνδφηεζεο απφ ην ειιεληθφ θξάηνο γηα έξεπλα

83 83 ειιηπήο θαζαξή επέλδπζε ησλ παλεπηζηεκίσλ γηα ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, κε πξαθηηθφ απνηέιεζκα ηε δηαθνπή ηεο εθαξκνγήο ησλ πξνγξακκάησλ κε ην πέξαο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο απφ ηελ ΔΔ. 3. Δζζνλία Οη θπξηφηεξνη πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο πνπ επηδξνχλ ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε αλάπηπμε θαη ππνζηήξημε ησλ ηερλνινγηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο Δζζνλίαο, θαηαγξάθνληαη νη εμήο: ε ρακειήο ζέζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηελ πνιηηηθή αηδέληα ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη Έξεπλαο ηεο Δζζνλίαο. Ζ άγλνηα, ε ειιηπή ελεκέξσζε θαη ε ππνηίκεζε απφ πιεπξάο δηνηθήζεσλ θαη αξρψλ ησλ ηδξπκάησλ γηα ηελ ππνζηήξημε θαη πξνψζεζε ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθή κάζεζεο Ζ έιιεηςε θηλήηξσλ απφ πιεπξάο δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ γηα ηελ πηνζέηεζε ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Ζ έιιεηςε θαηαξηηζκέλνπ ηερλνινγηθνχ πξνζσπηθνχ Ζ ειιηπήο ρξεκαηνδφηεζε απφ ηηο θπβεξλήζεηο

84 84 ΜΔΡΟ ΣΡΙΣΟ πδήηεζε ζρνιηαζκόο Ζ εμέηαζε ησλ ηερλνινγηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ησλ εθαξκνγψλ ηνπο ζηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ηεο Γεξκαλίαο θαη ηεο Δζζνλίαο θαη ηεο Διιάδαο, πξνζθέξεη κία πνιχηηκε επίγλσζε ησλ ζχγρξνλσλ ηάζεσλ ζηνλ ηνκέα απηφ θαη επηπιένλ δεκηνπξγεί επηζηεκνληθνχο πξνβιεκαηηζκνχο θαη ζπζηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα φζνλ αθνξά ζηα ζελάξηα πνπ είλαη πηζαλφλ λα αλαδπζνχλ ηα επφκελα ρξφληα κε ηηο επαθφινπζεο επηπηψζεηο γηα δηεζλή κεηαθνξά γλψζεο. Με απηφ ην ζθεπηηθφ απηή ε έξεπλα αλαδήηεζε απαληήζεηο ζηηο αθφινπζεο εξσηήζεηο: 1. Πνηεο είλαη νη ζχγρξνλεο ηάζεηο ζε ζρέζε κε ηε ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα αλψηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ζηηο ηξεηο ρψξεο θαη πψο ζρεηίδνληαη κε ηε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο; 2. Πνηεο νκνηφηεηεο/δηαθνξέο ππάξρνπλ ζε ζρέζε κε ηηο ηερλνινγίεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ηηο εθαξκνγέο ηνπο ζηα αλψηεξα θαη αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ζηηο ηξεηο ρψξεο; Οη ππό κειέηε ππνζέζεηο Καη νη ηξεηο ρψξεο αληηιακβάλνληαη ηε ζεκαζία ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο κε ηνλ ίδην ηξφπν, αιιά δηαθέξνπλ ζηε ζηξαηεγηθή πνπ αθνινπζνχλ σο πξνο ην πεξηερφκελν, ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηε θηινζνθία ηεο. Έλα βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζηξαηεγηθήο ζηα δεηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο απνηειεί ην γεγνλφο φηη ηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ηεο Γεξκαλίαο θαη ηεο Διιάδαο ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ζεηηθέο επηζηήκεο (καζεκαηηθά, θπζηθή θαη κεραληθή) σο ηα πξνεμάξρνληα γλσζηηθά αληηθείκελα εθαξκνγήο ησλ πξντφλησλ θαη πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο. ηελ Διιάδα ην πνζνζηφ ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ζεηηθέο επηζηήκεο θηάλεη ην 55%. ηε Γεξκαλία

85 85 πξσηεχνπλ πξνγξάκκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε κεραληθή θαη αθνινπζνχλ ηα καζεκαηηθά θαη ε εθαξκνζκέλε πιεξνθνξηθή κε ηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο σζηφζν λα κελ ππνιείπνληαη ζεκαληηθά. Αληίζεηα, ζηελ Δζζνλία νη θνηλσληθέο επηζηήκεο θπξηαξρνχλ ζηα πξνγξάκκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο (56%) ελψ νη ζεηηθέο επηζηήκεο αθνινπζνχλ (45%). Σηο δηαθνξέο ζηε πξνζέγγηζε ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο κεηαμχ ησλ ππφ κειέηε ρσξψλ ζα κπνξνχζακε λα ηηο εληάμνπκε ζην επξχηεξν νηθνλνκηθφ-θνηλσληθφ πιαίζην θάζε θξάηνπο. Ζ δηαθνξεηηθή ζέζε ησλ ηξηψλ ρσξψλ ζην θνηλσληθφ-πνιηηηθφ γίγλεζζαη, νη αλνκνηνκνξθίεο ζηηο πινπηνπαξαγσγηθέο δνκέο θαζψο θαη ζηηο θνηλσληθέο αλάγθεο αιιά θαη θεληξηθέο εθπαηδεπηηθέο ζηξαηεγηθέο θαζνξίδνπλ ηηο πξνηεξαηφηεηεο κάζεζεο θαη επεξεάδνπλ θαη ηελ επηινγή γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Ζ ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο εμάιινπ, θαζνξίδεη έλα λέν ξφιν γηα ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα εληάζζνληάο ηα ζηνλ νηθνλνκηθφ αληαγσληζκφ, θαη απηφ δελ κπνξεί λα αθήζεη αλεπεξέαζην ην ζρεδηαζκφ θαη ηε πξνψζεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζε ειεθηξνληθφ επίπεδν. Υξήζηκα ζπκπεξάζκαηα σζηφζν, ζα κπνξνχζε λα απνδψζεη κηα πεξηζζφηεξν ελδειερή έξεπλα πάλσ ζην ζέκα. ην ίδην εξκελεπηηθφ πιαίζην κπνξεί λα εληαρζνχλ θαη νη δηαθνξέο ζηε θηινζνθία ηνπ ζρεδηαζκνχ απφ πιεπξάο παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ ησλ πξντφλησλ θαη πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο. πγθεθξηκέλα, ε Γεξκαλία δίλεη κεγαιχηεξε έκθαζε ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, γηα ηελ νπνία απαηηεί λα είλαη ζπλερήο θαη λα αλαβαζκίδεηαη πνηνηηθά. Ζ βαζηθή θηινζνθία ηεο Δζζνλίαο ζηνρεχεη ζηελ ελίζρπζε θαη ηνλ εκπινπηηζκφ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο δηδαζθαιίαο. Ζ Διιάδα βξίζθεηαη επίζεο ζην ζηάδην ηεο δηδαζθαιίαο θαη επηθεληξψλεηαη ζηελ ελίζρπζή ηεο, ζηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηάο ηεο θαη ηελ αλάπηπμε ησλ ηερληθψλ ππνδνκψλ. Ζ αλάπηπμε ησλ ηερληθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ππνδνκψλ ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα απνζθνπεί ζηελ πξαγκάησζε κηαο ζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε. Απηφ απνδίδεηαη σο επί ησ πιείζησλ ζηελ ηδηνκνξθία ηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ παλεπηζηεκηαθψλ ζρνιψλ ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα. Ζ ρξήζε ηερλνινγηθψλ κέζσλ ζηελ εθπαίδεπζε άξεη ηηο αληηθεηκεληθέο δπζθνιίεο πξφζβαζεο θαη άκεζεο επαθήο, εμνκνηψλνληαο ρξνληθέο θαη θπζηθέο απνζηάζεηο, εμαζθαιίδνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν ηζφηηκε ζπκκεηνρή ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία.

86 86 ηα ειιεληθά θαη εζζνληθά ηδξχκαηα ν πξνζαλαηνιηζκφο ρξήζεο ησλ πξντφλησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο είλαη θαηά θχξην ιφγν εζληθφο, κε ηηο αληίζηνηρεο δηαδηθαζίεο λα εθηεινχληαη ζηε κεηξηθή γιψζζα θαζελφο εθ ησλ δχν θξαηψλ. Αληίζεηα, ζην γεξκαληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ην πνζνζηφ ρξήζεο ηεο αγγιηθήο γιψζζαο (37%) ζε ζρέζε κε ηε γεξκαληθή αλαδεηθλχεη ηελ ππεξεζληθή ηάζε ζηε ρξήζε απηψλ ησλ πξνγξακκάησλ. Μπνξνχκε ζπλεπψο λα ππνζέζνπκε φηη ηφζν ην ειιεληθφ φζν θαη ην εζζνληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα επηκέλνπλ ζε κηα πξνζπάζεηα δηαηήξεζεο κηαο γισζζηθήο -θαη σο έλα βαζκφ εζληθήο- ηαπηφηεηαο ζηελ εθπαίδεπζε. Αληίζεηα ην γεξκαληθφ, σο πξσηνπφξν ζηελ εμαγσγή γλψζεο, παξνπζηάδεηαη πεξηζζφηεξν επέιηθην ζηε πνιηηηθή ρξήζεο ηεο γιψζζαο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί σζηφζν φηη εθηφο ηεο «εζλνθεληξηθήο» αληίιεςεο ηεο ρξήζεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ηφζν ην γεξκαληθά παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα φζν θαη ηα ειιεληθά ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηερλνινγία ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη γηα επξχηεξεο εθπαηδεπηηθέο ζπλεξγαζίεο κε παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ. Σα γεξκαληθά ηδξχκαηα είλαη ραξαθηεξηζηηθά πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο άιια γεξκαλφθσλα θξάηε θαη θξάηε κεκέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γηα ηελ Διιάδα, πέξαλ ηεο ίδηαο ηεο ζπλεξγαζίαο, δελ γίλεηαη ζπγθεθξηκέλε αλαθνξά σο πξνο ηα θξάηε ζπλεξγαζίαο, ελψ γηα ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο Δζζνλίαο κηα αληίζηνηρε ζπλεξγαζία αλαθέξεηαη σο κειινληηθφο ζηφρνο. Σα παξαπάλσ θαηαδεηθλχνπλ εκθαλψο θαη έλα ηαπηφρξνλν πξνζαλαηνιηζκφ ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο πξνο ηε δηεζλνπνίεζε, δηακέζσ ησλ πξντφλησλ, ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ πξνγξακκάησλ πνπ πξνζθέξεη ε ειεθηξνληθή κάζεζε κέζα ζην επξχηεξν πιαίζην ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο, ηεο ειεχζεξεο κεηαθίλεζεο ησλ ηδεψλ θαη ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ηεο γλψζεο. Όζνλ αθνξά ζηελ ρξεκαηνδφηεζε, ε ειεθηξνληθή κάζεζε ζηε Γεξκαλία ηξνθνδνηείηαη απφ ηελ πνιηηεία θαη ηνλ νκνζπνλδηαθφ πξνυπνινγηζκφ. Σα πξνγξάκκαηα ζηήξημεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. είλαη ν βαζηθφο ρξεκαηνδφηεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη γηα ηελ Δζζνλία, ν νπνίνο ζπλεπηθνπξείηαη απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, ηηο πξσηνβνπιίεο παλεπηζηεκίσλ ( Tiger University ) θαη απφ κέξνο ησλ δηδάθηξσλ πνπ πιεξψλνπλ νη θνηηεηέο. ηελ Διιάδα ε ρξεκαηνδφηεζε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο απνιακβάλεη θξαηηθφ κεξίδην ζε πνζνζηφ 20 % ελψ ην ππφινηπν 80% ζηεξίδεηαη ζε θνλδχιηα ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε.

87 87 Όζνλ αθνξά ηε δεχηεξε ππφ κειέηε ππφζεζε,ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο απέδεημαλ ηε ρξήζε θνηλψλ ηερλνινγηψλ αιιά αλέδεημαλ θαη δηαθνξέο σο πξνο ην πνηα ηερλνινγία είλαη ε θπξίαξρε. ηε Γεξκαλία θαη ηελ Διιάδα σο θπξίαξρε ηερλνινγία ρξεζηκνπνηνχληαη ηα εκπνξηθά εξγαιεία WebCT θαη Blackboard ελψ ζηελ Δζζνλία κφλν WebCT Vista. Ζ Γεξκαλία θαη Δζζνλία ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηερλνινγία moodle θάηη πνπ δελ γίλεηαη ζηελ Διιάδα. Όζν αθνξά ζηηο ππεξεζίεο επηθνηλσλίαο, ζηελ Γεξκαλία θπξηαξρεί ε ρξήζε ησλ forum, ελψ ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δζζνλία ε αληαιιαγή ειεθηξνληθψλ κελπκάησλ ( ). Σέινο, ζηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα θαη ησλ ηξηψλ θξαηψλ, ηα ινγηζκηθά ηνπο ζπζηήκαηα έρνπλ ζρεδηαζηεί θαζέλα ζηε εζληθή γιψζζα, απνξξίπηνληαο ηε πηζαλφηεηα ρξήζεο κηαο θπξίαξρεο-δηαδεδνκέλεο (γηα παξάδεηγκα ηελ Αγγιηθή). Ζ Γεξκαλία ρξεζηκνπνηεί ην ILIAS, ε Διιάδα ην Claroline θαη ε Δζζνλία ην IVA. Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη πξνθαλέο φηη δελ ππάξρνπλ νπζηαζηηθέο δηαθνξέο σο πξνο ηα ηερλνινγηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Ζ ρξήζε κηαο δηαδεδνκέλεο θαη ελδερνκέλσο αμηφπηζηεο ηερλνινγίαο είλαη επνκέλσο θνηλή, αλεμαξηήησο ζηξαηεγηθήο θαηεχζπλζεο ή θηινζνθίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. Χζηφζν ην γεγνλφο φηη ηξνπνπνηείηαη ε γιψζζα ησλ ινγηζκηθψλ ζπζηεκάησλ ζηε κεηξηθή γιψζζα θάζε ρψξαο αλαδεηθλχεη ηελ αλάγθε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο γηα επειημία θαη ιεηηνπξγηθφηεηα, ελψ ζε έλα δεχηεξν βαζκφ ππεξαζπίδεηαη θαη ηε γισζζηθή ηαπηφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. Σν γεξκαληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα εμάιινπ επελδχεη ζηε δηαδξαζηηθφηεηα φζνλ αθνξά ηελ παξαγσγή γλψζεο θαη ηελ αληαιιαγή ηδεψλ, ελψ ζηηο άιιεο δχν ρψξεο ε ίδηα δηαδηθαζία έρεη πεξηζζφηεξν εμαηνκηθεπκέλν ραξαθηήξα. Όζνλ αθνξά ζηελ εθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηηο εμεηαδφκελεο ρψξεο, απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη πσο ζηελ Γεξκαλία νη ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο πνπ θαηαγξάθνληαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ελίζρπζε δηαιέμεσλ θαη ζεκηλαξίσλ θαζψο θαη γηα ππνζηήξημε ηεο αηνκηθή κειέηεο. ηελ Διιάδα ρξεζηκνπνηνχληαη σο επί ησ πιείζηνλ γηα ηελ παξαθνινχζεζε απφ απφζηαζε καζεκάησλ, ζεκηλαξίσλ θαη άιισλ εθδειψζεσλ κέζσ ςεθηαθήο κεηάδνζεο εηθνλνξνψλ θαη ερνξνψλ. Οη ηερλνινγίεο εθαξκφδνληαη αθφκα θαη σο ζπκπιεξσκαηηθφ εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν, ζηελ αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ, ηελ πξνψζεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, ηελ δηνξγάλσζε ζπλέδξησλ θαη ελεκεξσηηθψλ εκεξίδσλ, ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε, θαη ζηελ επηκφξθσζε θαη εθπαίδεπζε ρξεζηψλ ζε ζέκαηα ηειεκαηηθήο θαη ρξήζεο εμνπιηζκνχ

88 88 γηα ηηο αλάγθεο ηεο ηειεθπαίδεπζεο θαη ηεο εμνηθείσζεο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ηεο κάζεζεο. ηελ Δζζνλία νη ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ελίζρπζε δηαιέμεσλ θαη ζεκηλαξίσλ θαζψο θαη γηα ηελ αηνκηθή κειέηε, ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ κέζσ δηαδηθηχνπ γηα λα εληζρπζεί ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο, φπσο αθφκα θαη γηα ηελ έξεπλα θαη αληαιιαγή απφςεσλ θαη γλψζεσλ κεηαμχ ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ θαζεγεηψλ. Σφζν ζηε Γεξκαλία φζν θαη ζηελ Δζζνλία, ε εθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαίλεηαη λα ζπλδπάδεηαη κε ην παξαδνζηαθφ κνληέιν δηδαζθαιίαο θαη αηνκηθήο κάζεζεο. ηελ Διιάδα πεξηζζφηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηε πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο ελφο εηθνληθνχ πεξηβάιινληνο κάζεζεο, ρσξίο σζηφζν λα ππνλνείηαη πσο ν εθκνληεξληζκφο ηνπ παξαδνζηαθνχ κνληέινπ δελ αλήθεη θαη απηφ ζην επξχ θάζκα ηεο εθαξκνγψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Σα παξαπάλσ επηηξέπνπλ ηελ ππφζεζε φηη ηα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο ηεο Γεξκαλίαο θαη ηεο Δζζνλίαο, ζην πιαίζην ηηο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο (νινκσλίδνπ, 1999), εθαξκφδνπλ θαη ηηο δπν θπξίαξρεο ηάζεηο, ηε ρξήζε δειαδή ησλ ηερληθν-νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ αιιά θαη ηε πξαθηηθή εθαξκνγή ηεο ςπρνινγίαο θαη ηεο παηδαγσγηθήο. Αληίζεηα, ην ζχζηεκα ειεθηξνληθήο κάζεζεο ηεο Διιάδαο θάλεη ρξήζε ηεο πξψηεο ηάζεο θπξίσο. Ζ εηζαγσγή ησλ ηερληθν-νπηηθν-αθνπζηηθψλ κέζσλ απνζθνπεί θαηά θχξην ιφγν ζηελ θάιπςε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αληζνηήησλ θαη ηελ ππέξβαζε ησλ γεσγξαθηθψλ θαη ρξνληθψλ πεξηνξηζκψλ ζηε κεηάδνζε ηεο γλψζεο. Ζ έκθαζε ζηελ επνηθνδνκεηηθή ρξήζε παηδαγσγηθψλ πξαθηηθψλ θαη παξακέηξσλ ςπρνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε κέζσ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο, θαίλεηαη δεπηεξεχνπζα. Απφ ηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο θαζίζηαηαη ζαθήο ν ξφινο ηεο ειιηπνχο θξαηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο σο ν θνηλφο θχξηνο παξάγνληαο πνπ πεξηνξίδεη ηελ αλάπηπμε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ηφζν ζηε ηζρπξφηεξε νηθνλνκηθά Γεξκαλία, φζν θαη ζηελ Διιάδα. Αλαθνξηθά κε ηνπο έηεξνπο παξάγνληεο, ζην γεξκαληθφ θαη εζζνληθφ ζχζηεκα θαηαγξάθεηαη ραξαθηεξηζηηθά ε έιιεηςε θηλήηξσλ απφ πιεπξάο δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ γηα ηελ πηνζέηεζε ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαζψο ησλ ππεξεζηψλ ηερληθήο ππνζηήξημεο γηα ηε πξνψζεζε θαη ππνζηήξημε ηεο. Ζ πξνθαλήο δηαθνξά ηνπ ειιεληθνχ ζπζηήκαηνο θπξίσο κε ην γεξκαληθφ έγθεηηαη ζηηο θεληξηθέο ηερλνθξαηηθέο ζηξαηεγηθέο ηνπ

89 89 ζρεηηθά κε ην θιάδν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ πξντφλησλ ηερλνινγίαο, αιιά θαη ζηελ επξχηεξε αληίιεςε ησλ ίδησλ ησλ ρξεζηψλ ησλ ππεξεζηψλ. Έρνπκε πξνεγνπκέλσο ήδε επηζεκάλεη ηηο θησρέο επηδφζεηο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο ζηνπο παξαπάλσ ηνκείο αιιά θαη ζην πνζνζηφ δηείζδπζεο ηεο λέαο ηερλνινγίαο ζην εθπαηδεπηηθφ ηνπ ζχζηεκα. Πξαθηηθφ απνηέιεζκα απηνχ απνηειεί ε θαηά θαλφλα δηαθνπή ηεο εθαξκνγήο ησλ πξνγξακκάησλ κε ην πέξαο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο απφ ηελ Δ.Δ. Ζ θεληξηθή πνιηηηθή ηνπ ειιεληθνχ ζπζηήκαηνο έξρεηαη ζε αληηπαξάζεζε κε ηε ζηάζε ησλ ειιεληθψλ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ, πνπ φπσο έρεη αλαθεξζεί θαηαβάιινπλ πξνζπάζεηεο ελζσκάησζεο ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα πιαίζηα ηεο αθαδεκατθήο δξαζηεξηφηεηαο. Παξφκνηα ρακειή ζέζε ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε παξαηεξείηαη εμάιινπ θαη ζηε θεληξηθή πνιηηηθή αηδέληα ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη Έξεπλαο θαη ηεο Δζζνλίαο. Δπηπιένλ πεξηνξηζηηθνί παξάγνληεο γηα ηελ Δζζνλία έρνπλ αλαθεξζεί ε ειιηπήο ελεκέξσζε θαη ν ζθεπηηθηζκφο απφ πιεπξάο δηνηθήζεσλ ησλ ηδξπκάησλ ζρεηηθά κε ηελ ππνζηήξημε θαη πξνψζεζε ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθή κάζεζεο, θαζψο θαη ε έιιεηςε θαηαξηηζκέλνπ ηερλνινγηθνχ πξνζσπηθνχ. Η ειεθηξνληθή κάζεζε ζηηο ηξεηο ρώξεο θαη ε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζαβόλαο Απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο ην 2000, φηαλ ζπκθσλήζεθε ε εθαξκνγή κηαο δεθάρξνλεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή θαη πεξηβαιινληηθή αλαλέσζε ηεο ΔΔ σο ην 2010, ηελ θαηαιεθηηθή εκεξνκελία ζηελ νπνία ε Σηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο έζεζε ζηφρν λα γίλεη ε Δπξψπε «ε πην αληαγωληζηηθή θαη βαζηδόκελε ζηε γλώζε νηθνλνκία αλά ηελ πθήιην, ηθαλή λα εμαζθαιίζεη βηώζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε, πεξηζζόηεξεο θαη θαιύηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη κεγαιύηεξε θνηλωληθή ζπλνρή», ε εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο πξνβιήζεθε σο αδήξηηε αλάγθε γηα ηελ επίηεπμε ηεο ηζρπξήο νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά Δπξψπεο, βαζηζκέλεο ζηελ γλψζε κέζσ ηεο θνηλήο δξάζεο θαη ζπκκεηνρήο ηνπ ζπλφινπ ησλ Δπξσπατθψλ νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ θνξέσλ. Υσξίο ακθηβνιία απφ ην 2000 πνπ ηέζεθε ζε ηζρχ ε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο έρεη ζεκεησζεί πξφνδνο ζε πνιινχο ηνκείο ζηηο ππφ κειέηε ρψξεο, ηίζεηαη φκσο ππφ

90 90 ζπδήηεζε ν βαζκφο ζηνλ νπνίν νη ζηφρνη πνπ ηέζεθαλ ζηελ Ληζζαβφλα θαη ν ζπληνληζκφο πινπνίεζεο ηνπο ζρεηίζηεθαλ κε ηα δεηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηηο ρψξεο απηέο. Ζ πξψηε παξαηήξεζε επί ηνπ δεηήκαηνο αθνξά ζην αλ ζηε πξαγκαηηθφηεηα ηα ππφ κειέηε θξάηε βάδηζαλ απφ θνηλνχ ζηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ. Ζ αληζφηεηα ζηελ πηνζέηεζε, αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, φπσο πεξηγξάθηεθε παξαπάλσ, αλάκεζα ζηε Γεξκαλία, ηελ Δζζνλία θαη ηελ Διιάδα, θαηαδεηθλχεη φηη θάζε εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα εθαξκφδεη ηε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο κε άμνλα ηα επί κέξνπο ζηξαηεγηθά ζπκθέξνληα θάζε θξάηνπο γεληθφηεξα θαη εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο εηδηθφηεξα. Παξαηεξείηαη δειαδή πεξηζζφηεξν ν εζληθφο πξνζαλαηνιηζκφο ηεο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθή απηήο θαη φρη έλαο θνηλφο επξσπατθφο φπσο είρε πξσηαξρηθά ζρεδηαζηεί. Ο αλαπηπμηαθφο ζηφρνο ηεο Ληζαβφλαο παξνπζηάδεηαη πξνζαξκνζκέλνο ζηηο νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη εθπαηδεπηηθέο απαηηήζεηο θάζε ρψξαο, νη νπνίεο απνδεηθλχνληαη δηαθνξεηηθέο θαη άληζεο, ψζηε ην δεηνχκελν ηεο θνηλήο δξάζεο θαη ζπκκεηνρήο λα παξαπέκπεηαη ηειηθά ζε έλα απψηεξν κέιινλ. Απηή ε πξνζαξκνγή ζηηο εζσηεξηθέο αλάγθεο πξνθαιεί πεξαηηέξσ εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. Έρνπκε ήδε αλαθέξεη πσο ζην ειιεληθφ θαη ην εζζνληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ε ζρεδφλ θαζνιηθή επηρνξήγεζε ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο απφ θνλδχιηα ηεο Δ.Δ. δεκηνπξγεί εξσηήκαηα ζρεηηθά κε αλ θαη κε πνηα ρξεκαηνδφηεζε ζα ζπλερηζζεί κε ην πέξαο ηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο πνπ έζεζε ε Ληζαβφλα. Θα κπνξέζεη απφ κφλν ηνπ πηα, ην ζχζηεκα ειεθηξνληθήο κάζεζεο, κέζα απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ ήδε έρεη επηηεχμεη λα ζηεξίμεη ην ίδην ηελ βησζηκφηεηά ηνπ; θαη ζε ηειηθή αλάιπζε, ζε πνην βαζκφ έρεη πηνζεηεζεί θαη εθαξκνζηεί ην αιεζηλφ πλεχκα ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζαβφλαο (αληαγσληζηηθή νηθνλνκία βαζηζκέλε ζηε γλψζε) ζε θαζεκηά απφ ηηο ππφ κειέηε ρψξεο; Θεσξνχκε πσο ε Δζζνλία βξίζθεηαη έλα βήκα πην κπξνζηά ζε ζρέζε κε ηελ Διιάδα φζνλ αθνξά ην ηειεπηαίν εξψηεκα. Παξά ην νηθνλνκηθφ θαη ρξνληθφ κεηνλέθηεκα ηνπ λα ππνιείπεηαη ηξηψλ ρξφλσλ απφ ηελ έληαμή ηεο ζηε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο, ζε ζρέζε κε ηελ Διιάδα, ε Δζζνλία έρεη θαηαθέξεη κηα πεξηζζφηεξν θεληξηθή δξάζε κέζσ ηεο θνηλνπξαμίαο ησλ παλεπηζηεκίσλ θαη ησλ επαγγεικαηηθψλ ηεο ηδξπκάησλ εμαζθαιίδνληαο ηζνδπλακία, επειημία θαη απνηειεζκαηηθφηεξε πξνψζεζε θαη ππνζηήξημε ησλ ππεξεζηψλ ηερλνινγίαο θαη επηθνηλσλίαο, ζην πιαίζην ελφο εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο πεξηζζφηεξν ζχγρξνλνπ θαη αληαγσληζηηθνχ.

91 91 Απφ ηα παξαπάλσ θαζίζηαηαη πξνθαλέο φηη ε πξφνδνο ζην αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο καο ππήξμε κελ αιιά δελ ήηαλ αξθεηά γξήγνξε νχηε επαξθψο ζπληνληζκέλε ζηηο ππφ κειέηε ρψξεο, ψζηε λα παξάγεη ηα επηδησθφκελα απνηειέζκαηα. Ο ζηφρνο ινηπφλ γηα πην αληαγσληζηηθή νηθνλνκία βαζηζκέλε ζηε γλψζε παξακέλεη αθφκα κεγάιε πξφθιεζε. Ζ επηηπρήο πινπνίεζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο ζηηο ππφ κειέηε ρψξεο πξνυπνζέηεη ηελ αλάγθε πνιιψλ αθφκε κεηαξξπζκίζεσλ θαη επελδχζεσλ ηφζν ζε ππεξεζληθφ, φζν θαη ζε θεληξηθφ θαη αθαδεκατθφ επίπεδν. πκπεξάζκαηα ππό ην πξίζκα ηεο ζεσξίαο ηεο Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο Σα πξνγξάκκαηα θαη ηα πξντφληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο απνηεινχλ ηερλνινγία πνπ θαζνξίδνπλ ηελ εθαξκνγή θαη αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ ζην πιαίζην κηαο αληαγσληζηηθήο νηθνλνκίαο ηεο γλψζεο θαη ηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο. Οη θνηλσληθέο αλάγθεο θαη νη νηθνλνκηθνί ζηφρνη πνπ εδξάδνπλ ζε απηέο θαζνξίδνπλ ηελ θαηεχζπλζε αλάπηπμεο ησλ ηερλνινγηθψλ πξντφλησλ πνπ απαηηνχληαη. Σα ππφ κειέηε εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ησλ ηξηψλ θξαηψλ θαηεχζπλαλ ηε ρξήζε θνηλψλ ηερλνινγηθψλ πξντφλησλ κε ηελ επειημία πνπ θαζνξίζηεθε απφ ηηο αληίζηνηρεο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Ζ επειημία ηεο ρξεζηκνπνηνχκελεο ηερλνινγίαο βαζίζηεθε ηφζν ζηελ ζηξαηεγηθή θαη θηινζνθία ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ, πνπ βξέζεθε λα δηαθέξεη, φζν θαη ζηε ζρεδίαζε θαη ζηελ εθαξκνγή. Ζ βηνκεραληθά θαη ςεθηαθά αλαπηπγκέλε Γεξκαλία, ε Δζζνλία ηεο γνξγήο κεηάβαζεο απ ηε ζνβηεηηθή επνρή ζηηο αξρέο θαη ηεο αμίεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (δπλακηθή απαζρφιεζε, θνηλσληθή αλάπηπμε θαη ζπλνρή, εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε) θαη ε Διιάδα ηεο ζηαδηαθήο αλαπηπμηαθήο πνξείαο ησλ ηειεπηαίσλ ρξφλσλ, δηακφξθσζαλ κε ηνπο αλζξψπνπο, ηηο δπλάκεηο ηεο αγνξάο, ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ηνπο, ηα εξγαιεία ηεο κάζεζεο πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο θαζνξίδνπλ θαη ηε ζηάζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξάο. Σα πξνγξάκκαηα θαη ηα πξντφληα ειεθηξνληθήο κάζεζεο εμάιινπ, αθνξνχλ ζπγγεληθέο θνηλσληθέο νκάδεο κέζα ζηελ επξχηεξε αθαδεκατθή θνηλφηεηα. Υξήζηεο ησλ ππεξεζηψλ απνδεηθλχνληαη νη παλεπηζηεκηαθέο αξρέο, ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ θαη νη δέθηεο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, νη θνηηεηέο. Απηέο νη επηκέξνπο θνηλσληθέο νκάδεο κνηξάδνληαη, ζην βαζκφ πνπ ηνπο αλαινγεί, ηηο εθαξκνγέο θαη ηηο ππεξεζίεο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη ηα απνηειέζκαηα απηψλ.

92 92 Ζ εξκελεπηηθή επειημία ησλ ηερλνινγηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, ε επηξξνή ηεο θνηλσληθήο/πνιηηηζκηθήο θαη πνιηηηθήο θαηάζηαζεο θαζελφο εθ ησλ ηξηψλ θξαηψλ ζε απηέο θαη ε ακθίδξνκε ζρέζε ηνπο κε ηηο ζπγγεληθέο θνηλσληθέο νκάδεο πνπ ηε κνηξάδνληαη, καο πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απνδερηνχκε ηελ επίδξαζε ηεο ζεσξίαο ηεο Κνηλσληθήο Καηαζθεπήο ηεο Σερλνινγίαο, φπσο ηελ αλαπηχμακε ζην πιαίζην απηήο ηεο ζπγθξηηηθήο κειέηεο. Σειηθά ζπκπεξάζκαηα Κάλακε κηα ζπγθξηηηθή κειέηε ζηε ρξήζε θαη εθαξκνγή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζηα ζπζηήκαηα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηεο Γεξκαλίαο, ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δζζνλίαο, δηαηππψλνληαο ηην υπόθεςη φηη ν βαζκφο πινπνίεζεο ηεο ηξαηεγηθήο ζρεηηθά κε ηελ ειεθηξνληθή κάζεζε ζηηο ελ ιφγσ ρψξεο ζπλαξηάηαη άκεζα κε ην επίπεδν ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμήο ηνπο θαη ζην πιαίζην απηφ κε ηε ρξήζε γεληθφηεξα ηεο ειεθηξνληθήο ηερλνινγίαο, κε ηε γεληθφηεξε θνπιηνχξα ηνπο ζρεηηθά κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ θαη κε ηελ θνηλσληθή απνδνρή εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ ζηελ εθπαίδεπζε πνπ αλαηξέπνπλ παξαδνζηαθέο κνξθέο ηεο. Γηαπηζηψζακε φηη ηφζν ε Γεξκαλία, φζν θαη ε Διιάδα θαη ε Δζζνλία δελ δηαθνξνπνηνχληαη ζηε πνιηηηθή πξνζέγγηζε ησλ ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο, σζηφζν δηαθέξνπλ ζηηο ζηξαηεγηθέο πνπ αλαπηχζζνπλ θαη ππνζηεξίδνπλ γηα απηέο. Σα είδε ηεο ηερλνινγίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη βξέζεθαλ θνηλά, κε ιίγεο ζρεηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο σο πξνο ην πνην είδνο θπξηαξρεί. Υαξαθηεξηζηηθή δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ηεο Διιάδαο θαη ησλ άιισλ δχν ρσξψλ παξαηεξήζακε σζηφζν ζηελ εθαξκνγή ησλ ηερλνινγηψλ απηψλ. Ζ ειιηπήο ρξεκαηνδφηεζε, ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ θνηλή θαη ζηηο ηξεηο ρψξεο απφ ηελ ηε θεληξηθή πνιηηηθή ζθελή θάζε θξάηνπο, απνηειεί ην κεγαιχηεξν θαη ηνλ πιένλ θνηλφ πεξηνξηζηηθνί παξάγνληα γηα ηελ ππνζηήξημε θαη πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Δπηπιένλ επηβαξπληηθνί παξάγνληεο θαζνξίδνληαη απφ ηελ ηδηνζπγθξαζία ησλ επηκέξνπο εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ.

93 93 Σα αλψηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα δελ κπνξνχλ άιιν πηα λα αγλννχλ ηελ έκθπηε δπλακηθή ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Οη αλαπηπγκέλεο κνξθέο ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο κε ηε κνξθή ησλ ππνινγηζηψλ θαη ην δηαδίθηπν έρνπλ γίλεη αλαπφζπαζην κέξνο ηεο αλψηεξεο εθπαίδεπζεο. Ζ επξχηεξε πξφζβαζε ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε είλαη πεξηζζφηεξν θαλφλαο, παξά εμαίξεζε γηα φιεο ηηο ρψξεο. ην κέιινλ ζα απαηηεζεί πεξαηηέξσ έξεπλα ζε δεηήκαηα δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο, άξζεο ησλ πεξηνξηζηηθψλ παξαγφλησλ αλάπηπμεο θαη πξνψζεζεο ησλ πξνγξακκάησλ θαη ππεξεζηψλ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη εμηζνξξφπεζε ησλ δηαθνξψλ αλάκεζα ζηηο ρψξεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

94 94 Βηβιηνγξαθία Διιεληθή Βηβιηνγξαθία Colen L., Manion L. (1994), Μεζνδνινγία εθπαηδεπηηθήο Έξεπλαο, εθδ. Μεηαίρκην, Αζήλα. Γηαγθνπλίδεο Π., (1995) Δθπαηδεπηηθά πζηήκαηα ηεο Δπξσπαηθήο Έλσζεο, εθδ. Art of Text, Θεζζαινλίθε. Ζ ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο (2000), Επίζεκε Εθεκεξίδα αξηζ. C 292 ηεο 24/11/2005 ζ Μάξδαο Γ. (2000), Παπαδήζε, Αζήλα. Κνηλσληθή Πνιηηηθή, Δθπαίδεπζε θαη νηθνλνκία, εθδ. Μπψθνο Γ., (2001), Δηζαγσγή ζηελ Δπηζηήκε ηεο Πιεξνθνξηθήο, εθδ. Παπαζσηεξίνπ Ναζηάθνπ Μ., Φαηνχξνπ Μ., Υαληδή Α. (2000), Δηζαγσγή ζηελ Φπρνινγία, ηφκνο Β, Κνηλσληθή Φπρνινγία Κιηληθή Φπρνινγία, εθδ. Cutenberg, Αζήλα. Παπαδάθεο Ν (2004) Ζ Παιίκςεζηε Δμνπζία, Κξάηνο, Παλεπηζηήκην θαη Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή ζηελ Διιάδα, εθδ. Cutenberg, Αζήλα. νινκσλίδνπ Υ. (1999), Δθπαηδεπηηθή ηερλνινγία: κέζα, πιηθά, δηδαθηηθή ρξήζε θαη αμηνπνίεζε, Αζήλα. πκπεξάζκαηα Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ζρεηηθά κε έλα ζηξαηεγηθφ πιαίζην γηα ηελ επξσπατθή ζπλεξγαζία ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο, 2009/C 119/02, Παξάξηεκα I, C119/7. Σζακαζθχξνο Γ. (2000), Σν Παλεπηζηήκην ζηνλ 21 ν Αζήλα. αηψλα, εθδ. Παπαδήζε,

95 95 Σζανχζεο Γ.Γ (2000) Δπξσπαηθή Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή, Βαζηθά Κείκελα γηα ηελ Παηδεία, ηελ Δθπαίδεπζε θαη ηελ Καηάξηηζε,, επηκέιεηα, εθδ. Cutenberg Αζήλα. Ξελόγισζζε Βηβιηνγξαθία Aretio L.(2001).International Review of Research in Open Distance Learning. ISSN: Vol.2, No 1 Bates, A.W. (2001). National strategies for e-learning in post-secondary education and training. Paris: UNESCO/International Institute For Educational Planning Bourdeau J., Bates A. (1996), Instructional Design For Distance Learning, Journal of Science Education and Technology 5.4, pp Cowan J. (1995), The advantages and disadvantages of Distance Education, Distance Education for Language teachers, pp Cunningham, S et al. (2000). The Business of Borderless Education. Canberra: DETYA, E- Learning Development Centre, a National Strategy for e-learning in Estonia E-Content Report 6, an integrating report by ACTeNAnticipating Content Technology Need, June E-Learning- Designing tomorrow s education. (2000) Communication from the Commission. COM 318 final. Brussels, European electronic communications regulation and markets 2006 (12 th Report) SEC (2007) 403

96 96 Evaluation of UNESCO Support to National Planning For EFA, Synthesis Report, January 2006 Farrell, G. M. (2001), The Changing Faces of Virtual Education. The Commonwealth of Learning Vancouver, Canada. Guri-Rosenblit, S. (2003), Paradoxes and Dilemmas in Managing E-Learning in Higher Education. Research & Occasional Paper Series: Cshe Gyambrah M., (2007) E-Learning and its application in Higher Education: A descriptive Comparison of Germany, United kingdom and United States, Phd,University of Muchen i2010 Annual Information Society Report, A European Information Society for growth and employment, SEC (2007)zzz. Michailidou, A. & Economides, A.A. E-learning: towards a collaborative educational virtual environment, Journal of Information Technology Education, Vol. 2, pp , National Statement on e-learning Greece, Training for Trainers on e-learning. OT/O5/B/F/PP Nick Clayton (2002), SCOT: Does It Answer Technology and Culture V43, N2 O Neill, K, Singh, G, and O Donoghue, J. (2004). Implementing e-learning Programmes for Higher Education: A Review of the Literature. Journal of Information Technology Education.Volume 3. OECD (2001c) Science, Technology, and Industry Scoreboard Report: Towards Knowledge-Based Economy. OECD (2005) E-learning in Tertiary Education : Where do we stand? Centre for Educational Research and Innovation. OECD (2007) Economic, Environmental and Social Statistics Factbook, OEDC Publishing

97 97 Phillips, R & Wellman, J & Merisotis, J (1998), Assuring Quality in Distance Learning. A Preliminary Review. A report prepared for the Council of Higher Education Accreditation. Washington DC: The Institute for Higher Education. Phillips, R. & Merisotis, J. (1999), What s the difference: a Review of Cotemporary Research on the effectiveness of Distance Learning in Higher Education. Wasighton,DC: Institute for Higher Education Policy. Pinch and Bijker (2002), SCOT Answers, Other Questions: A Reply to Nick Clayton Technology and Culture V43, N2. Pinch, Trevor J. and Wiebe E. Bijker. (1984), The Social Construction of Facts and Artefacts: Or How the Sociology of Science and the Sociology of Technology Might Benefit Each Other. Social Studies of Science, Policy in Lewis, L & Snow, K & Farris, E & Levin, D (1999), Distance Education at Postsecondary Education Institutions: Rinn, U., Bett, K., Meister, D. M., Wedekind, J., Zentel, P., Hesse, W.F. (2004), Virtual Education at German Institutions of Higher Learning in Alliance. Part II. Results of the online surveys of iinitiatives to promote the use of new media in higher education through the funding program New Media in Education. Tübingen (Institut für Wissensmedien). Rinn, U., Bett, K., Wedekind, J., Zentel, P., Meister, D. M., Hesse, W.F. (2003), Virtual Education at German Institutions of Higher Learning in Alliance. Part I. An empirical study of the project conceptions submitted for the initiative to promote the use of new media in higher education with the government program New Media in Education. Skinner,B.F. (1954), The science of learning and the art of teaching, Harvard Educational Review, 24(2), The Web-Based Education Commission (2000). The Power of the Internet for Learning: Moving From Promise to Practice, December.

98 98 Υξήζηκεο ππεξζπλδέζεηο Πξφγξακκα Αλάπηπμεο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ (UNDP) European Union Parliament Website Lisbon European Council 23 and 24 March Presidency Conclusion e-δπξψπε: 2004: UNESCO: GUnet Παλεπηζηήκην Αζελψλ Παλεπηζηήκην Αζελψλ Παλεπηζηήκην Αζελψλ / Ηαηξηθή ζρνιή Παλεπηζηήκην Αζελψλ / Σκήκα Ννζειεπηηθήο Πνιπηερλείν Αζελψλ / Υεκ. Μερ. Δξγαζηήξην Βηνκεραληθήο & Δλεξγεηαθήο Οηθνλνκίαο Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην Παλεπηζηήκην Παηξψλ Παλεπηζηήκην Πεινπνλλήζνπ Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο ---

99 99 Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο / ΠΜ Δθαξκνζκέλε ηαηηζηηθή -- Γεσπνληθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο / Σκήκα Μεραλνιφγσλ Μεραληθψλ Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο / Σκήκα Πιεξνθνξηθήο / Οκάδα Σερλνινγίαο Λνγηζκηθνχ, PLaSE Lab Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο Σκήκα Μαζεκαηηθψλ -- Πνιπηερλείν Κξήηεο / Γεληθφ Σκήκα Πνιπηερλείν Κξήηεο / Σκήκα Μεραληθψλ Οξπθηψλ Πφξσλ Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ Υίνο Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ / Σκήκα Μεραληθψλ ρεδίαζεο Πξντφλησλ θαη πζηεκάησλ Σ.Δ.Η. Πάηξαο Σ.Δ.Η. Πάηξαο / Σκήκα Λνγηζηηθήο Σ.Δ.Η. Πάηξαο / Σκήκα Πιεξνθνξηθήο θαη Μ.Μ.Δ. Σ.Δ.Η. Αζήλαο / Σκήκα Δλεξγεηαθήο Σερλνινγίαο Σ.Δ.Η. Αζήλαο / Σκήκα Σερλνινγίαο Ηαηξηθψλ Οξγάλσλ Σ.Δ.Η. Θεζζαινλίθεο / Σκήκα Πνιηηηθψλ Έξγσλ Τπνδνκήο ---

100 100 Σ.Δ.Η. Θεζζαινλίθεο / Σκήκα Γηνίθεζεο Γεσξγηθψλ Δθκεηαιιεχζεσλ Σ.Δ.Η. Θεζζαινλίθεο / Σκήκα Φπηηθήο Παξαγσγήο Σ.Δ.Η. Πεηξαηά Σ.Δ.Η. Ζπείξνπ / Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο Σ.Δ.Η. Λάξηζαο Σ.Δ.Η. Λακίαο Σ.Δ.Η. Κξήηεο Σ.Δ.Η. Κξήηεο / Παξάξηεκα Ζξαθιείνπ Σ.Δ.Η. Κξήηεο / Παξάξηεκα Υαλίσλ Σ.Δ.Η. Κξήηεο / Σκήκα Δθαξκνζκέλεο Πιεξνθνξηθήο θαη Πνιπκέζσλ Σ.Δ.Η. Καιακάηαο / Βηβιηνζήθε --- Σ.Δ.Η. Μεζνινγγίνπ Σ.Δ.Η. Γπηηθήο Μαθεδνλίαο Σ.Δ.Η. Υαιθίδαο Σ.Δ.Η. Ηνλίσλ Νήζσλ ---

101 101 Παξάξηεκα A. Δπεμήγεζε νξνινγίαο Blackboard Δθαξκνγή ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ νπνία έρεη πξφζβαζε ν θνηηεηήο, απφ φπνπ κπνξεί λα βξεη ηα πάληα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, φπσο ζεκεηψζεηο, ρξνλνδηαγξάκκαηα, νκάδεο εξγαζίαο. είλαη κηα εθαξκνγή γξαθηθψλ δηαζπλδεηηθήο δηάηαμεο ρξεζηψλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο Blog Cd Rom Chat Course authoring tools e-class To ηζηνιφγην, γλσζηφ ζπρλά κε ηελ άθιηηε νλνκαζία κπινγθ (blog), είλαη κνξθή ηζηνρψξνπ. Δίλαη ιίζηα θαηαρσξήζεσλ απφ ηελ πην πξφζθαηε θαηαρψξεζε ζηελ παιαηφηεξε. Σν πεξηερφκελν ησλ θαηαρσξήζεσλ κπνξεί είλαη νηηδήπνηε, φπσο Νέα, πνιηηηθνθνηλσληθφο ζρνιηαζκφο, ζρνιηαζκφο ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο θαη ησλ δηαζεκνηήησλ, πξνζσπηθά εκεξνιφγηα θαη εηδηθά ζέκαηα φπσο ηερλνινγία, κφδα, αζιεηηθά, ηέρλεο, γαζηξνλνκία. πλήζσο δελ απαηηείηαη ελδειερήο επηκέιεηα ηνπ θψδηθα ηεο ηζηνζειίδαο, κηαο θαη ζπρλά είλαη εγθαηεζηεκέλα απηφκαηα ζπζηήκαηα, πνπ παξέρνπλ ηελ δπλαηφηεηα ζην δηαρεηξηζηή ηνπ ηζηνινγίνπ λα ζπληάμεη κηα θαηαρψξεζε κε πνιχ ιίγα βήκαηα. Φεθηαθφο Γίζθνο πνπ πεξηέρεη δεδνκέλα Με ηνλ φξν chat (ζπλνκηιία) πεξηγξάθεηαη ε ζπλδηάζθεςε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Εσληαλή online επηθνηλσλία/ ζπλνκηιία κέζσ ηνπ Internet κε ρξήζε ηνπ πιεθηξνινγίνπ κεηαμχ δχν ηνπιάρηζηνλ ζπλνκηιεηψλ. Δξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ δεκηνπξγία ειεθηξνληθψλ καζεκάησλ Δίλαη κηα εμειιεληζκέλε πιαηθφξκα φπνπ απνηειεί έλα νινθιεξσκέλν χζηεκα Γηαρείξηζεο Ζιεθηξνληθψλ Μαζεκάησλ. Έρεη ζρεδηαζηεί κε πξνζαλαηνιηζκφ ηελ ελίζρπζε ηεο ζπκβαηηθήο δηδαζθαιίαο αμηνπνηψληαο ηελ ήδε ζε πςειφ βαζκφ αθνκνησκέλε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο πιεξνθνξηθή ηερλνινγία. Αθνινπζεί ηε θηινζνθία ηνπ ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα θαη ππνζηεξίδεη ηελ ππεξεζία ζχγρξνλεο Σειεθπαίδεπζεο ρσξίο πεξηνξηζκνχο θαη δεζκεχζεηο. Ζ πξφζβαζε ζηελ ππεξεζία γίλεηαη κε ηε ρξήζε ελφο απινχ θπιινκεηξεηή ρσξίο ηελ απαίηεζε εμεηδηθεπκέλσλ ηερληθψλ γλψζεσλ ηφρνο είλαη ε ελίζρπζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, πξνζθέξνληαο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο έλα δπλακηθφ πεξηβάιινλ αιιειεπίδξαζεο θαη ζπλερνχο επηθνηλσλίαο εθπαηδεπηή εθπαηδεπφκελνπ. Δηδηθφηεξα, επηηξέπεη ζηνλ εθπαηδεπηή ηελ ειεθηξνληθή νξγάλσζε, απνζήθεπζε θαη παξνπζίαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη παξέρεη ζηνλ εθπαηδεπφκελν έλα ελαιιαθηηθφ θαλάιη εμαηνκηθεπκέλεο κάζεζεο αλεμάξηεην απφ ρσξνρξνληθέο δεζκεχζεηο. ecms Τπνδνρέο δηαρείξηζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. e-course e-porttfolios ην ειεθηξνληθφ κάζεκα είλαη κηα αξζξσηή δνκή, ε νπνία νξγαλψλεηαη θαη δηαρεηξίδεηαη απφ ηνλ ππεχζπλν θαζεγεηή, αλάινγα κε ην πιηθφ πνπ δηαζέηεη θαη ην κνληέιν ειεθηξνληθήο κάζεζεο πνπ ζα πηνζεηήζεη (απφ κηα απιή ελεκεξσηηθή ηζηνζειίδα έσο έλα πιήξσο δπλακηθφ πεξηβάιινλ εθπαίδεπζεο). Ζιεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν. Πξφθεηηαη γηα ηελ ειεθηξνληθή κεηαβίβαζε αιιεινγξαθίαο κέζσ ππνινγηζηψλ θαζψο επίζεο θαη αξρείσλ εηθφλαο θαη θεηκέλνπ. Μπνξεί επίζεο λα ζηαιεί έλα κήλπκα ζε πνιιαπινχο παξαιήπηεο.σν είλαη κηα απφ ηηο δεκνθηιέζηεξεο ππεξεζίεο ηνπ Internet. Ο ειεθηξνληθφο θάθεινο (e-portfolio) είλαη κηα λέα πξνζέγγηζε γηα ηελ αμηνιφγεζε ζηελ ηάμε, ε νπνία βαζίδεηαη ζηηο ΣΠΔ. Ζ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ κέζσ ηνπ ειεθηξνληθνχ θαθέινπ πιηθνχ επηηξέπεη ζηνπο δηδάζθνληεο λα αμηνινγήζνπλ ηελ πξφνδν ησλ καζεηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ρξνληθψλ πεξηφδσλ πνπ εθηείλνληαη έσο θαη αξθεηά έηε. Έλα e-portfolio είλαη έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο πιεξνθνξηψλ πνπ βαζίδεηαη ζηνλ Ηζηφ Παγθφζκηαο Δκβέιεηαο (Web). Ο καζεηήο ζπιιέγεη θαη νξγαλψλεη ςεθηαθά ηα αληηθείκελα ηεο εξγαζίαο ηνπ. Παξαδείγκαηα αληηθεηκέλσλ είλαη: έγγξαθα, θσηνγξαθίεο, βίληεν, ζχλζεζε κνπζηθήο, παξνπζηάζεηο, εξγαζία πνπ γίλεηαη έμσ απφ ηελ ηάμε (νκαδηθή εξγαζία, δνπιεηέο, εθηφο δηδαθηέαο χιεο δξαζηεξηφηεηεο θ.ιπ.), δείγκα

102 102 γξαθηθνχ ραξαθηήξα (απφ ζαξσηή), δείγκα αλάγλσζεο (θαηαγξαθή ηεο αλάγλσζεο καζεηψλ κεγαινθψλσο), πεηξάκαηα, γξαθηθά, ιχζεηο αζθήζεσλ θιπ. Forum HTMLs Hypermedia ILIAS IVA Lan LCMS LM S Media editors Media player Media servers Moodle Multimedia On line UNESCO Video on demand or Video and audio streaming Viewer Wan Τπεξεζία φπνπ ζε κηα πεξηνρή ελφο ειεθηξνληθνχ online πίλαθα νη ρξήζηεο κε έλα θνηλφ ελδηαθέξνλ κπνξνχλ λα ηνπνζεηήζνπλ ηηο απφςεηο/ζεκεηψζεηο ηνπο πάλσ ζε έλα ζέκα. Σα forum ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο γηα λα ππνβάινπλ νη ρξήζηεο εξσηήζεηο, λα κνηξάδνληαη πιεξνθνξίεο, ή λα ζπδεηνχλ ηηο ηδέεο ηνπο. Γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ θαη παξαγσγήο ζειίδσλ γηα ην World Wide Web. Οη ζειίδεο απηέο βαζίδνληαη ζην "ππεξθείκελν" (Hypertext). Μηα κέζνδνο παξνπζίαζεο πιεξνθνξηψλ ζε δηαθξηηέο κνλάδεο, ή θφκβνπο, ζπλδεδεκέλνπο κε δεζκνχο. Οη πιεξνθνξίεο κπνξεί λα παξνπζηάδνληαη κε πνιιά δηαθνξεηηθά κέζα φπσο θείκελν, γξαθηθά, ήρν, εηθφλα, θηλνχκελα ζρέδηα ή εθηειέζηκα έγγξαθα. Γεξκαληθή πιαηθφξκα γηα ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο, βαζίδεηαη ζην δηαδίθηπν θαη ππνζηεξίδεη ην εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν θαη δηαζέηεη εξγαιεία γηα ζπλεξγαζία, επηθνηλσλία, ππνζηήξημε. (Integriertes Lern-,Informations und Arbeitskooperations System) Δζζνληθή πιαηθφξκα γηα ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο, βαζίδεηαη ζην δηαδίθηπν θαη ππνζηεξίδεη ην εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν, ζρεδηαζκέλε ζην Παηδαγσγηθφ Παλεπηζηήκην ζην Σαιίλ γηα ζθνπνχο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Σνπηθφ Γίθηπν Τπνινγηζηψλ. Γίθηπν ππνινγηζηψλ πνπ ζηεγάδεηαη ζε έλαλ φξνθν ή ζε έλα θηίξην. Τπνινγηζηέο πνπ βξίζθνληαη ζε έλα γξαθείν είλαη ζπλδεδεκέλνη κεηαμχ ησλ γηα δηακνίξαζε αξρείσλ, εθηππσηψλ, θιπ. Local Area Network Λνγηζκηθφ γηα ηελ δηαρείξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο χζηεκα δηαρείξηζεο ηεο κάζεζεο Learning Management System Λνγηζκηθά επεμεξγαζίαο πνιπκέζσλ Λνγηζκηθφ αλαπαξαγσγήο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ Windows Κεληξηθφο ππνινγηζηήο δηαρείξηζεο πνιπκέζσλ Σν Moodle είλαη έλα ινγηζκηθφ παθέην γηα ηελ παξαγσγή καζεκάησλ ζην δηαδίθηπν θαη ηζηνρψξσλ. Δίλαη έλα ππφ αλάπηπμε project ζρεδηαζκέλν γηα λα ππνζηεξίδεη ην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην ηνπ θνηλσληθνχ θνλζηξαθηηνληζκνχ. Πνιπκέζα: Κιάδνο ηεο πιεξνθνξηθήο ηερλνινγίαο, ν νπνίνο αζρνιείηαη κε ην ζπλδπαζκφ ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ πνιιαπιψλ κνξθψλ, δειαδή θεηκέλνπ, γξαθηθψλ, αθίλεηεο εηθφλαο, θηλνχκελεο εηθφλαο, ήρνπ θαη βίληεν. Ζ ζχλδεζε ζε θάπνην δίθηπν. Πξφθεηηαη γηα ηνλ Δθπαηδεπηηθφ Δπηζηεκνληθφ θαη Πνιηηηζηηθφ Οξγαληζκφ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ ηνπ νπνίνπ ηα αξρηθά ζηελ αγγιηθή απνηεινχλ θαη ηελ δηεζλή νλνκαζία UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization πζηήκαηα πνπ επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα ζπιιέγνπλ θαη λα παξαθνινπζνχλ νπηηθναθνπζηηθνχ πιηθνχ θαηά απαίηεζε. Σα ζπζηήκαηα απηά δηνρεηεχνπλ ην πεξηερφκελν ηνπο, επηηξέπνληαο ηνπο αλαπαξαγσγή ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν είηε πξνζθέξνληάο ηνπο ηελ δπλαηφηεηα θαηεβάζκαηνο απφ ην δηαδίθηπν θαη απνζήθεπζεο ζε ζπζθεπέο φπσο πξνζσπηθνί ππνινγηζηέο, ςεθηαθά βίληεν ή θνξεηά κέζα αλαπαξαγσγήο πνιπκέζσλ. Λνγηζκηθφ επηζθφπεζεο εηθφλσλ Wide Area Network Γίθηπν Δπξείαο Πεξηνρήο.Γίθηπν ππνινγηζηψλ πνπ εθηείλεηαη πέξαλ ηνπ ελφο θηηξίνπ. Web browser Έλαο Web browser (θπιινκεηξεηήο ηζηνζειίδωλ, πινεγόο Web, πξόγξακκα πεξηήγεζεο Web ή πεξηεγεηήο Ιζηνύ) είλαη έλα ινγηζκηθφ πνπ επηηξέπεη ζηνλ ρξήζηε ηνπ λα πξνβάιιεη, θαη λα αιιειεπηδξά κε, θείκελα, εηθφλεο, βίληεν, κνπζηθή, παηρλίδηα θαη άιιεο πιεξνθνξίεο ζπλήζσο αλαξηεκέλεο ζε κηα ηζηνζειίδα ελφο ηζηφηνπνπ ζηνλ Παγθφζκην Ηζηφ ή ζε έλα ηνπηθφ δίθηπν. Σν

103 103 θείκελν θαη νη εηθφλεο ζε κηα ηζηνζειίδα κπνξεί λα πεξηέρνπλ ππεξζπλδέζκνπο πξνο άιιεο ηζηνζειίδεο ηνπ ίδηνπ ή δηαθνξεηηθνχ ηζηφηνπνπ. WebCT Web servers Web site Wikis Αξρείν Ζιεθηξνληθή βηβιηνζήθε Παγθφζκηνο Ηζηφο Πιαηθφξκα Δίλαη έλα on line ζχζηεκα εηθνληθνχ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο πνπ ην αγνξάδνπλ ηα παλεπηζηήκηα γηα ζθνπνχο ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Course Tools Πξφγξακκα ή ππνινγηζηήο ν νπνίνο θηινμελεί εθαξκνγέο θαη πξνγξάκκαηα πνπ πξννξίδνληαη γηα ηελ εμππεξέηεζε ελφο web site θάζε ηχπνπ. είλαη κία ζπιινγή απφ ηζηνζειίδεο, εηθφλεο, βίληεν θαη άιια ςεθηαθά ζηνηρεία, ηα νπνία θηινμελνχληαη ζηελ ίδηα πεξηνρή ηνπ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ. Βαζίδεηαη ζηελ ππεξεζία www (world wide web - παγθόζκηνο ηζηόο), κηα απφ ηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρνληαη ζην Γηαδίθηπν, κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ πξσηνθφιινπ http. Ζ ππεξεζία απηή δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ρξεζηέο ηνπ ίληεξλεη λα δεκηνπξγήζνπλ νπνηνπδήπνηε είδνπο πεξηερφκελν ηηο ηζηνζειίδεο ηνπο. Σν ζχλνιν ησλ ηζηνηφπσλ απνηειεί ην world wide web (www).κάζε ηζηνζειίδα είλαη ζπλήζσο ηεο κνξθήο πνπ ππνδειψλεη φηη βαζίδεηαη ζηελ ππεξεζία www. Σν πξφζεκα www δελ είλαη αλαγθαίν, αιιά ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο ζαλ ην φλνκα ηνπ δηαθνκηζηή (web server) ν νπνίνο παξέρεη ηελ ππεξεζία www. Πξφθεηηαη γηα έλα γθξνππ ηζηνζειίδσλ φπνπ νη ρξήζηεο θαη φρη κφλν ν δεκηνπξγφο επηηξέπεηαη λα πξνζζέηνπλ ή λα επεμεξγάδνληαη ηα ζρφιηα. Ζ πην θεκηζκέλε είλαη ε γλσζηή Wikipedia πιινγή πιεξνθνξηψλ πνπ πξνζδηνξίδνληαη απφ έλα κνλαδηθφ φλνκα αξρείνπ. Σν αξρείν κπνξεί λα είλαη θείκελν, δπαδηθφο θψδηθαο, γξαθηθφ, ή έλαο ζπλδπαζκφο φισλ απηψλ. Μνξθή αξρείνπ είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ηα δεδνκέλα απνζεθεχνληαη ζε έλα αξρείν. πλήζσο, δηαθνξεηηθά πξνγξάκκαηα, φπσο ην Microsoft Word ή ην Microsoft Excel, έρνπλ δηαθνξεηηθέο κνξθέο αξρείσλ Ζιεθηξνληθή ππεξεζία ζπγθξφηεζεο ειεθηξνληθψλ ζπιινγψλ κε ηε δηαδηθαζία ηεο ςεθηαθήο επεμεξγαζίαο πιηθνχ.σα ςεθηαθά ηεθκήξηα είλαη θαηαλεκεκέλα ζε Θεκαηηθέο Δλφηεηεο θαη αθνξνχλ αθελφο εθπαηδεπηηθφ πιηθφ (ζεκεηψζεηο καζεκάησλ, αζθήζεηο, ζέκαηα εμεηάζεσλ θαη απαληήζεηο ηνπο) θαη αθεηέξνπ εξεπλεηηθφ (θξνληηζηεξηαθέο, δηπισκαηηθέο-πηπρηαθέο, κεηαπηπρηαθέο εξγαζίεο θαη δηδαθηνξηθέο δηαηξηβέο). Παξάιιεια, νη ζπιινγέο ηεο Βηβιηνζήθεο εκπινπηίδνληαη κε ςεθηαθφ πιηθφ ην νπνίν απνηειεί επγεληθή παξαρψξεζε αλεμάξηεησλ θνξέσλ (εθδνηηθψλ νίθσλ, νξγαληζκψλ θ.ά.) είλαη έλα κέξνο ηνπ Γηαδηθηχνπ. Απνηειεί φκσο ην κεγαιχηεξν, ην δεκνθηιέζηεξν θαη ην ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελν θνκκάηη ηνπ. πγθεθξηκέλα, ν Παγθφζκηνο Ηζηφο είλαη ην κέζν γηα ηελ εχθνιε αλάθηεζε ηνπ ηεξάζηηνπ φγθνπ πιεξνθνξηψλ πνπ δηαηίζεληαη κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ. Υξεζηκνπνηεί έλα απφ ηα πξσηφθνιια ηνπ Γηαδηθηχνπ, ην Hypertext Transfer Protocol (HTTP). Λνγηζκηθφ πνπ ζηεξίδεη ηελ δεκηνπξγία νξγάλσζε θαη δηαρείξηζε δηαδηθηπαθψλ καζεκάησλ LMS. Βαζηζκέλε ζηελ ηερλνινγία θαη κπνξεί λα ηξέμεη ζε νπνηνδήπνηε ζχζηεκα ππνζηεξίδεη PHP, ελψ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ζπλδπάδεηαη κε πνιινχο ηχπνπο βάζεσλ δεδνκέλσλ. Μέζσ ηεο πιαηθφξκαο νξγαλψλεηαη ην ειεθηξνληθφ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαζψο θαη δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο γχξσ απφ ην πιηθφ απηφ φπσο εξγαζίεο, αζθήζεηο, ζπδεηήζεηο, ηεζη θα.

104 104 B. Πίλαθαο: δηαζέζηκα ειεθηξνληθά καζήκαηα αλά γλσζηηθό αληηθείκελν ζηα παλεπηζηεκηαθά ηδξύκαηα ηεο Διιάδαο. Παλεπηζηεκηαθό Ίδξπκα Γλσζηηθό αληηθείκελν Αξηζκόο δηαζέζηκσλ ειεθηξνληθώλ καζεκάησλ (e-courses) Δζληθφ Καπνδηζηξηαθφ Αζελψλ φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα 1150 Υαξνθφπεην γεσγξαθία 85 πιεξνθνξηθή θαη ηειεκαηηθή 35 νηθηαθή νηθνλνκία 72 επηζηήκεο δηαηηνινγίαο θαη δηαηξνθήο 90 Παηξψλ αξρηηεθηφλσλ 63 Βηβιηνζήθε θαη Τπεξεζία Πιεξνθφξεζεο 5 Βηνινγία 46 Γεσινγία 16 Γηνίθεζε Δπηρεηξήζεσλ 30 Δπηζηήκεο Τιηθψλ 13 Δπηζηεκψλ Δθπαίδεπζεο θαη αξσγήο ζηελ πξνζρνιηθή ειηθία Ζιεθηξνιφγσλ Μεραληθψλ θαη Σερλνινγίαο Δπηζηεκψλ Θεαηξηθψλ ζπνπδψλ 1 Ηαηξηθή 32 Μεραληθψλ θαη Πιεξνθνξηθήο 19 Μεραλνιφγσλ θαη Αεξνλαππεγψλ 36 Οηθνλνκηθέο Δπηζηήκεο 41 Παηδαγσγηθφ 37 Πνιηηηθήο Μεραληθήο 55 θαξκαθεπηηθή 12 θηινινγία 66 θηινζνθίαο 19 θπζηθήο 11 Υεκείαο 8

105 105 Υεκηθψλ κεραληθψλ 7 Πεινπνλλήζνπ Δπηζηήκεο θαη ηερλνινγίαο ηειεπηθνηλσληψλ 111 Θεαηξηθψλ ζπνπδψλ 3 Αξραηνινγίαο θαη δηαρείξηζεο πνιηηηζκηθψλ αγαζψλ 30 θνηλσληθήο θαη εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο 2 Ννζειεπηηθήο 13 Οηθνλνκηθψλ Δπηζηεκψλ 16 Οξγάλσζεο θαη Γηαρείξηζεο αζιεηηζκνχ 66 Πνιηηηθήο επηζηήκεο θαη δηεζλψλ ζρέζεσλ 26 Φηινινγίαο 21 Οηθνλνκηθφ Αζελψλ Γηεζλψλ θαη επξσπατθψλ ζπνπδψλ 12 Λνγηζηηθήο θαη Υξεκαηννηθνλνκηθήο 12 Μάξθεηηλγθ θαη Δπηθνηλσλίαο 27 Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο 15 Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε Δπηρεηξήζεσλ 36 Πιεξνθνξηθήο 40 ηαηηζηηθήο 13 Γεκνθξίηεην Αγξνηηθήο αλάπηπμεο 33 Αξρηηεθηφλσλ κεραληθψλ 27 Γισζζψλ Φηινινγίαο θαη Πνιηηηζκνχ Υσξψλ 3 Γαζνινγίαο θαη Γηαρείξηζεο Πεξηβάιινληνο 27 Γηεζλψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ θαη αλάπηπμεο 20 Διιεληθήο θηινινγίαο 15 Δπηζηεκψλ εθπαίδεπζεο ζηελ πξνζρνιηθή ειηθία 23 Ζιεθηξνιφγσλ Μεραληθψλ θαη κεραληθψλ ππνινγηζηψλ 133 Ηζηνξίαο θαη Δζλνινγίαο 24 Κνηλσληθήο Γηνίθεζεο 9 Μεραληθψλ παξαγσγήο θαη δηνίθεζεο 80 Μεραληθψλ πεξηβάιινληνο 73 Μνξηαθήο Βηνινγίαο θ γελεηηθήο 37 Ννκηθήο 1

106 106 Παηδαγσγηθφ Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο 12 Πνιηηηθψλ κεραληθψλ 53 ΣΔΦΦΑ 156 Μαθεδνλίαο Οξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ 61 Οηθνλνκηθψλ Δπηζηεκψλ 25 Γηεζλψλ θαη Δπξσπατθψλ ζπνπδψλ 71 Λνγηζηηθήο θ ρξεκαηννηθνλνκηθήο 59 Δθαξκνζκέλεο Πιεξνθνξηθήο 91 Δθπαηδεπηηθήο θαη Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο 65 Βαιθαληθψλ ιαβηθψλ θαη αλαηνιίηηθσλ ζπνπδψλ 142 Μνπζηθήο επηζηήκεο θ ηέρλεο 143 Μάξθεηηλγθ θαη Γηνίθεζεο Λεηηνπξγηψλ 57 Γηνίθεζεο Σερλνινγίαο 51 Πεηξαηά Βηνκεραληθήο Γηνίθεζεο θαη ηερλνινγίαο 3 Γηεζλψλ θαη Δπξσπατθψλ ζπνπδψλ 3 Ναπηηιηαθψλ ζπνπδψλ 93 Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο 12 Οξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ 19 Πιεξνθνξηθήο 2 ηαηηζηηθήο θαη αζθαιηζηηθήο επηζηήκεο 8 Υξεκαηννηθνλνκηθήο θαη ηξαπεδηθήο δηνηθεηηθήο 1 Γεσπνληθφ Αζελψλ Αγξνηηθή νηθνλνκία θαη αλάπηπμε 21 Αμηνπνίεζε θπζηθψλ πφξσλ θαη γεσξγηθή κεραληθή Δηδηθφ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ 3 Δπηζηήκε θαη ηερλνινγία ηξνθίκσλ 9 επηρεηξεκαηηθφηεηα 2 Εσηθή παξαγσγή 2 Φπηηθή παξαγσγή 1 Αξηζηνηέιεην Πιεξνθνξηθή 27 Πιεξνθνξηθή θαη Γηνίθεζε 10 Δπηζηήκεο θαη ηερλνινγίεο Γιψζζαο θαη 3

107 107 επηθνηλσλίαο Μαζεκαηηθψλ 17 Κξήηεο Κνηλσληθέο Δπηζηήκεο 2 Μαζεκαηηθψλ 14 Μεραληθήο 2 Φπζηθήο 1 Υεκείαο 2 Πνιπηερλείν Κξήηεο Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ 3 Ζιεθηξνληθψλ κεραληθψλ θαη κεραληθψλ ππνινγηζηψλ 1 Μεραληθψλ Οξπθηψλ πφξσλ 52 Μεραληθψλ Παξαγσγήο θαη Γηνίθεζεο 96 Μεραληθψλ Πεξηβάιινληνο 45 Αηγαίνπ Γηνίθεζεο επηρεηξήζεσλ 82 Μεραληθψλ ζρεδίαζεο πξντφλησλ θαη ζπζηεκάησλ 114 Ησαλλίλσλ Φηινινγίαο 5 Μαζεκαηηθψλ 1 Φπζηθήο 20 Υεκείαο 8 Πιεξνθνξηθήο 4 Ηαηξηθή13 Παηδαγσγηθφ Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο 12 Νεπηαγσγψλ 9 Βηνινγηθψλ εθαξκνγψλ θαη ηερλνινγηψλ 2 Οηθνλνκηθψλ 3 3 Πιαζηηθψλ ηερλψλ θ Δπηζηεκψλ Σέρλεο 4 Διιεληθήο Γιψζζαο, ινγνηερλίαο θαη Διιεληθνχ Πνιηηηζκνχ 1 Θεζζαιίαο Βηνρεκείαο θαη ηερλνινγίαο 12 Αξρηηεθηφλσλ 17 Γεσπνλίαο Εσηθήο Παξαγσγήο θαη Τδάηηλνπ Πεξηβάιινληνο 31

108 108 Παηδαγσγηθφ Πξνζρνιηθήο Δθπαίδεπζεο 23 Παηδαγσγηθφ Δηδηθήο Αγσγήο 52 Παηδαγσγηθφ Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο 16 Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ 20 Ηαηξηθή 103 Κηεληαηξηθή 29 Ηζηνξίαο Αξραηνινγίαο θαη Κνηλσληθήο Αλζξσπνινγίαο 6 Μεραληθψλ Ζ/Τ 84 Μεραληθψλ ρσξνηαμίαο πνιενδνκίαο θαη πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο 56 Μεραλνιφγσλ κεραληθψλ Βηνκεραλίαο 2 Οηθνλνκηθψλ επηζηεκψλ 15 Δπηζηήκεο Φπζηθήο αγσγήο θαη αζιεηηζκνχ 37 Αλσηάηεο ζρνιήο Καιψλ ηερλψλ Θεσξεηηθψλ ζπνπδψλ ηέρλεο 2 Πάληεην - - Γ. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε θαηά ηελ έληαμε ηεο Γεξκαλίαο (1952 ηδξπηηθφ κέινο), ηεο Διιάδαο (1980) (ράξηεο αξηζηεξά) θαη ηεο Δζζνλίαο (2004) (ράξηεο δεμηά)

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ

πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ Σηέλλα Κορομπίλη, Ph.D., Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα, Σκήκα Βηβιηνζεθνλνκίαο-Α.Σ.Δ.Ι. Θεζζαινλίθεο Αθροδίηη Μάλλιαρη, Ph.D, Δξγαζηεξηαθφο πλεξγάηεο, Σκήκα

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία λεαληθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο Η αξρηηεθηνληθή ηεο πξώηεο επηρείξεζεο Δπηρεηξεκαηηθή ΙΓΔΑ Ο ΔΠΙΥΔΙΡΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη Ανθρώπινου Δυναμικοφ «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» Εταιρεία Ένταςησ Γνώςησ Αριςτοτελείου Πανεπιςτημίου Θεςςαλονίκησ Δια Βίου Μάθηςη Νόκνο:

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο: Δθπαηδεπηηθή Σερλνινγία Δθαξκνγέο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ εθπαίδεπζε Τπνβιεζείζα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ Γξαζηεξηόηεηα 1ε αο δίλεηαη ν ελλνηνινγηθφο ράξηεο "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ - Βαζηθέο Έλλνηεο" πνπ αθνξά ζηελ θεληξηθή έλλνηα "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ".

Διαβάστε περισσότερα

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Δηαθνκηζηήο (Server) Πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηνπο Πειάηεο (Client) Μεγάινη ππνινγηζηέο γηα ηηο ππεξεζίεο Internet (π.ρ. WWW, FTP) Λακβάλεη εξσηήζεηο θαη δίδεη απαληήζεηο Πειάηεο

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα. Οι Πανελλαδικέρ Δξεηάζειρ για ηην ειζαγωγή ζηην ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη θα ππαγμαηοποιηθούν ππιν ηιρ απολςηήπιερ ενδοζσολικέρ εξεηάζειρ ηων μαθηηών και ηων μαθηηπιών. Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Σα βασικότεπα σαπακτηπιστικά τος αθλητισμού ωρ ςπηπεσία Είναι: άπιε βησκαηηθή δελ απνζεθεχεηαη επεξεάδεηαη θαηαλαιψλεηαη ηαπηφρξνλα κε ηελ παξαγσγή

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΓΑΓΧΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΓΔΝΙΚΟΤ ΜΔΡΟΤ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΤΓΧΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΧΝ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΧΝ

ΠΑΙΓΑΓΧΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΓΔΝΙΚΟΤ ΜΔΡΟΤ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΤΓΧΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΧΝ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΧΝ ΠΑΙΓΑΓΧΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΓΔΝΙΚΟΤ ΜΔΡΟΤ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΤΓΧΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΧΝ ΔΠΙΜΟΡΦΧΣΧΝ ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ Δλφηεηα 1 1.1 Ο ξφινο ησλ ΣΠΔ ζηε δφκεζε ηεο θνηλσλίαο ηεο Γλψζεο 5 1.2

Διαβάστε περισσότερα

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Ζ Σπλέιεπζε (Σ) ηνπ Τκήκαηνο Βηνκεραληθήο Γηνίθεζεο θαη Τερλνινγίαο ηεο 18/5/2015 ελέθξηλε ηελ αλακόξθσζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πξνπηπρηαθώλ Σπνπδώλ. Παξαθαινύληαη

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία: Γιαδικησακή Δθαρμογή Δκμάθηζη Αγγλικής Γλώζζας

Πτυχιακή Εργασία: Γιαδικησακή Δθαρμογή Δκμάθηζη Αγγλικής Γλώζζας ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΡΗΣΗ Τκήκα Δθαξκνζκέλεο Πιεξνθνξηθήο θαη Πνιπκέζσλ Πτυχιακή Εργασία: Γιαδικησακή Δθαρμογή Δκμάθηζη Αγγλικής Γλώζζας πνπδάζηξηα: Μπάλε Μπηάλθα Δηζεγεηέο: Κιεηζαξράθεο Μηράιεο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

Πρόηαζη επιμόρθωζης. Τα λέα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ζεκειηψλνπλ ηελ εζσηεξηθή εθπαηδεπηηθή κεηαξξχζκηζε

Πρόηαζη επιμόρθωζης. Τα λέα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ζεκειηψλνπλ ηελ εζσηεξηθή εθπαηδεπηηθή κεηαξξχζκηζε Πρόηαζη επιμόρθωζης Μαίξε Κνπηζειίλε Τκήκα Δπηζηεκψλ ηεο Αγσγήο Παλεπηζηήκην Κχπξνπ 1. Ο ρόλος και η έννοια ηης επιμόρθωζης Τα λέα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ζεκειηψλνπλ ηελ εζσηεξηθή εθπαηδεπηηθή κεηαξξχζκηζε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Ιαηξηθή Δηδηθφηεηα ζηε Γεξκαλία

Ιαηξηθή Δηδηθφηεηα ζηε Γεξκαλία Γεξκαληθή Υπεξεζία Αθαδεκατθψλ Αληαιιαγψλ Ιαηξηθή Δηδηθφηεηα ζηε Γεξκαλία Ärztliche Weiterbildung in Deutschland Πεξηερφκελα παξνπζίαζεο 1. Λίγα ιφγηα γηα ηε Γεξκαλία 2. Γηάξθεηα Δηδίθεπζεο 3. Τη πξέπεη

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ : ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΗΝ ΑΝΟΙΚΣΗ ΚΑΙ ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΩ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ : ΠΟΤΓΑΣΗ :

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλοσ του Συντονιςτή Εκπαιδευτικού Έργου. Η έλλνηα ηεο επηζηεκνληθήο επζύλεο

Ο ρόλοσ του Συντονιςτή Εκπαιδευτικού Έργου. Η έλλνηα ηεο επηζηεκνληθήο επζύλεο Ο ρόλοσ του Συντονιςτή Εκπαιδευτικού Έργου Η έλλνηα ηεο επηζηεκνληθήο επζύλεο Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑΣ Σ.Ε.Ε. θι.πε02 1 Μόνο 95 ούτε καν 100 Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑΣ Σ.Ε.Ε. θι.πε02 2 Μερικά καθήκοντα Υπνζηεξίδνπλ ηελ εθαξκνγή

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΝΔΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΚΑΙ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΜΔΩ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΗ

ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΝΔΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΚΑΙ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΜΔΩ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΗ ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΜΗΜΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΗΣΛΟ ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΝΔΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΚΑΙ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΜΔΩ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Μαξία-Ησάλλα Αξγπξνπνύινπ Βαζίιεο Παπιόπνπινο Τνκέαο Ψπρνινγίαο, Παλεπηζηήκην Αζελώλ Αλαθνίλσζε ζην 5 ν Παλειιήλην

Διαβάστε περισσότερα

Π Α Ν Α Γ Ι Ω Σ Ο Π Ο Τ Λ Ο Φ Ω Σ Ι Ο ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΗΜΕΙΩΜΑ

Π Α Ν Α Γ Ι Ω Σ Ο Π Ο Τ Λ Ο Φ Ω Σ Ι Ο ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΗΜΕΙΩΜΑ Π Α Ν Α Γ Ι Ω Σ Ο Π Ο Τ Λ Ο Φ Ω Σ Ι Ο 1 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΗΜΕΙΩΜΑ ΠΡΟΩΠΙΚΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕ Ηκεξνκελία Γέλλεζεο: 11 Ννεκβξίνπ 1974 Σφπνο Γέλλεζεο: Αζήλα Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε: Έγγακνο ηξαηησηηθέο Τπνρξεψζεηο : Εθπιεξσκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΩΝ ΠΟΤΓΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΩΝ ΠΟΤΓΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΑΝΟΗΚΣΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΥΟΛΖ ΑΝΘΡΩΠΗΣΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΩΝ ΠΟΤΓΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΓΗ Δ Ρ Δ Τ Ν Ζ Ζ Σ Ω Ν Κ Η Ν Ζ Σ Ρ Ω Ν Σ Ω Ν Φ Ο Η Σ Ζ Σ Ω Ν Γ Η Α Σ Ζ Ν Δ Π Η ΛΟ Γ Ζ Σ Ο Τ

Διαβάστε περισσότερα

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Μνρηαλάθεο Κσλ/λνο Πξντζηάκελνο Πιεξνθνξηθήο Γήκνπ Ηξαθιείνπ Η κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ 1990-

Διαβάστε περισσότερα

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ 24 ο ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΑΙΓΙΑΣΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΧΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΠΙΝΟΤΛΑ ΔΤΡΤΓΙΚΗ ΒΑΡΚΑΡΗ ΠΟΛΤΚΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο Τκήκα Πιεξνθνξηθήο

Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο Τκήκα Πιεξνθνξηθήο Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο Τκήκα Πιεξνθνξηθήο Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ Σπνπδψλ «Πξνεγκέλα Σπζηήκαηα Πιεξνθνξηθήο» Μεηαπηπρηαθή Γηαηξηβή Τίηινο Γηαηξηβήο Μοντελοποίηση Χρηστών και Στερεότυπα για Προσαρμοστικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΔΝΗΜΔΡΩΗ ΓΔΛΣΙΟ 2/2014 Υπό την Εποπτεία του Υπουργείου Εργαςίασ, Κοινωνικήσ Αςφάλιςησ & Πρόνοιασ Πατδνχζε Χ. Ινχιηνο 2014 Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΤΡΩΠΑΪΚΗ ΓΗΛΩΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΣΗ

ΔΤΡΩΠΑΪΚΗ ΓΗΛΩΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΣΗ ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΣΜΗΜΑ ΣΗ ΠΑΓΚΟΜΙΑ ΤΝΟΜΟΠΟΝΓΙΑ ΦΤΙΟΘΔΡΑΠΔΙΑ ΔΤΡΩΠΑΪΚΗ ΓΗΛΩΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΣΗ ΦΤΙΟΘΔΡΑΠΔΙΑ Σειηθφ θείκελν πνπ πηνζεηήζεθε θαηά ηελ Έθηαθηε Γεληθή πλέιεπζε ζηηο 4 Ινπλίνπ 2003, Βαξθειψλε, Ιζπαλία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΣΗ ΣΟΤ ΣΡΟΠΟΤ ΧΕΔΙΑ Η ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΩΝ ΕΝΑΡΙΩΝ ΜΕ ΣΠΕ

ΜΕΛΕΣΗ ΣΟΤ ΣΡΟΠΟΤ ΧΕΔΙΑ Η ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΩΝ ΕΝΑΡΙΩΝ ΜΕ ΣΠΕ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΘΔΣΗΚΧΝ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΣΜΖΜΑ ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΟ Μεηαπηπρηαθφ Γίπισκα Δηδίθεπζεο Τπνινγηζηηθά Μαζεκαηηθά-Πιεξνθνξηθή ζηελ Δθπαίδεπζε κοηζιμάπα Λοςκία ΜΕΛΕΣΗ ΣΟΤ ΣΡΟΠΟΤ ΧΕΔΙΑΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΩΝ ΕΝΑΡΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΓΙΑ ΓΙΔΘΝΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

ΔΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΓΙΑ ΓΙΔΘΝΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΓΙΑ ΓΙΔΘΝΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Αζαλαζία Νηθνιαΐδνπ Αλώηεξε Λεηηνπξγόο Δθπαίδεπζεο Tει.: 00357 22800788 Fax:00357 22427560 E-mail: anicolaidou@moec.gov.cy 1 H πνιηηηθή ηεο Κπβέξλεζεο

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Οδηγίες για ηη διδαζκαλία ηων θιλολογικών μαθημάηων ζηο Ενιαίο Λύκειο (απόζπαζμα) Αθήνα 2001 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Α. Τν πεξηερόκελν ηεο πεξίιεςεο (0-12

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E.

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Γεώργιος Μπριζκόλας Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Τηνζέηεζε Γηεζλψλ Πξνηχπσλ απφ ηε Βηνκεραλία Εθελοντικά πρότυπα Υποχρεωτική νομοθεσία ISO 9001 ISO14001 ISO 50001 OHSAS 18001 ISO

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Δπνπηηθή παξνπζίαζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο

Δπνπηηθή παξνπζίαζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Δπνπηηθή παξνπζίαζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Εργαςία ςτο μάθημα Θεωρία και Επεξεργαςία τησ (θεολογικήσ) πληροφορίασ του μεταπτυχιακοφ φοιτητή Σάββα Παυλίδη ΑΜ 1150 Σφμβουλοσ Καθηγητήσ : Νικόλαοσ Μυρίδησ

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Καηαζθεπάδνπκε έλα νγθνκεηξηθό δνρείν από πιαζηηθό κπνπθάιη λεξνύ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΔΗΡΑΗΧ. Σκήκα Φεθηαθψλ πζηεκάησλ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΔΗΡΑΗΧ. Σκήκα Φεθηαθψλ πζηεκάησλ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΔΗΡΑΗΧ Σκήκα Φεθηαθψλ πζηεκάησλ ΓΗΑ ΒΗΟΤ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΜΑΘΖΖ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ Βαζίιεηνο Παξίζεο Μεηαπηπρηαθή Γηπισκαηηθή Δξγαζία Γεθέκβξηνο 2011 Ζ παξνχζα εξγαζία αθηεξψλεηαη ζηνπο γνλείο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗEΥΟΜΔΝΧΝ 1. ΤΝΔΥΗΕΟΜΔΝΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΚΑΣΑΡΣΗΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ. 6. 1.2. Μνληέια ζπλερηδόκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζηελ Δπξώπε.

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗEΥΟΜΔΝΧΝ 1. ΤΝΔΥΗΕΟΜΔΝΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΚΑΣΑΡΣΗΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ. 6. 1.2. Μνληέια ζπλερηδόκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζηελ Δπξώπε. ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗEΥΟΜΔΝΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ ει.2 ΜΔΡΟ ΠΡΧΣΟ 1. ΤΝΔΥΗΕΟΜΔΝΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΚΑΣΑΡΣΗΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ. 6 1.1. Ο ξόινο ηεο θαηάξηηζεο-γηα βίνπ κάζεζεο 6 1.2. Μνληέια ζπλερηδόκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Νέεο Μεζνδνινγίεο Σειεθπαίδεπζεο, Αμηνιόγεζεο & Γηάρπζεο Γλώζεο Βαζηζκέλεο ζε Σερλνινγίεο WEB 2.0 ΔΙΔΑΚΣΟΡΙΚΗ ΔΙΑΣΡΙΒΗ

Νέεο Μεζνδνινγίεο Σειεθπαίδεπζεο, Αμηνιόγεζεο & Γηάρπζεο Γλώζεο Βαζηζκέλεο ζε Σερλνινγίεο WEB 2.0 ΔΙΔΑΚΣΟΡΙΚΗ ΔΙΑΣΡΙΒΗ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΕΧΝΕΙΟ ΥΟΛΗ ΗΛΔΚΣΡΟΛΟΓΧΝ ΜΗΥΑΝΙΚΧΝ ΚΑΙ ΜΗΥΑΝΙΚΧΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΧΝ ΣΟΜΔΑ ΔΠΙΚΟΙΝΧΝΙΧΝ, ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΣΗΜΑΣΧΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Νέεο Μεζνδνινγίεο Σειεθπαίδεπζεο, Αμηνιόγεζεο & Γηάρπζεο Γλώζεο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι ηα Δθπαηδεπηήξηα Πάλνπ ππνζηεξίδνπκε ηελ άπνςε όηη ην «αεηθόξν ζρνιείν» είλαη έλα όξακα εθηθηό. Η εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία δελ είλαη κάζεκα, αιιά

Διαβάστε περισσότερα

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67)

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Γηα λα επαλαθέξεηε ην FritzBox Fon WLAN 7140 ζηηο πξνεπηιεγκέλεο ηνπ ξπζκίζεηο

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιζηήμιο Πειπαιώρ

Πανεπιζηήμιο Πειπαιώρ Πανεπιζηήμιο Πειπαιώρ Σμήμα Γιδακηικήρ ηηρ Σεσνολογίαρ και Ψηθιακών ςζηημάηων ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ «Γιδακηικήρ ηηρ Σεσνολογίαρ & Φηθιακών ςζηημάηυν» Καηεύθςνζη: Ηλεκηπονική Μάθηζη Μεηαπηςσιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε- Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 2. Έληππν πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα εηδψλ θαζαξηφηεηαο Φξεκαηνδφηεζε : Ιδίνη Πφξνη Σ Δ Υ Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Η ζεωξία ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο θαη ε πνιππινθόηεηα ηεο πνιπκνξθηθήο ηεο δηάζηαζεο 1

Η ζεωξία ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο θαη ε πνιππινθόηεηα ηεο πνιπκνξθηθήο ηεο δηάζηαζεο 1 Η ζεωξία ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο θαη ε πνιππινθόηεηα ηεο πνιπκνξθηθήο ηεο δηάζηαζεο 1 Αληώλεο Ληνλαξάθεο Η παηδηθή νινθιήξσζε σξηκάδεη όηαλ ζηακαηάκε λα βιέπνπκε ηα πξάγκαηα κνλνδηάζηαηα Η εθεβηθή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

Δράζεις Πρόνοιας ζηη Νέα Προγραμμαηική Περίοδο

Δράζεις Πρόνοιας ζηη Νέα Προγραμμαηική Περίοδο Δράζεις Πρόνοιας ζηη Νέα Προγραμμαηική Περίοδο Έφη Μπέκοσ Γενική Γραμματέας Πρόνοιας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΦΑΛΙΗ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑ ΔΙΑΓΩΓΗ - Πξνώζεζε ηεο θνηλσληθήο έληαμεο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ»

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» Τν Παλεπηζηήκην Παηξώλ, ην Δπηκειεηήξην Αραΐαο θαη ε Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδαο

Διαβάστε περισσότερα

Eπαγγελματικές αξίες και στόχοι ζωής. Μπηιαλάθε Ειεσζερία ΚΕΤΠ ΠΕΡΙΣΕΡΙΟΤ

Eπαγγελματικές αξίες και στόχοι ζωής. Μπηιαλάθε Ειεσζερία ΚΕΤΠ ΠΕΡΙΣΕΡΙΟΤ 1 Eπαγγελματικές αξίες και στόχοι ζωής Μπηιαλάθε Ειεσζερία ΚΕΤΠ ΠΕΡΙΣΕΡΙΟΤ 2 Σεβαζκόο θαη αλαγλώξηζε [1] Μέζα από ηελ εξγαζία ηνπ ν εξγαδόκελνο θεξδίδεη ην ζαπκαζκό θαη ηελ θνηλσληθή αλαγλώξηζε 3 Πηζαλόηεηεο

Διαβάστε περισσότερα

Σκήκα: Δθπαηδεπηηθήο θαη Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο

Σκήκα: Δθπαηδεπηηθήο θαη Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο Σκήκα: Δθπαηδεπηηθήο θαη Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ Γηα Βίνπ Μάζεζε Καη Δηδηθή Αγσγή Καηεχζπλζε: Γηα Βίνπ Μάζεζεο Γηπισκαηηθή Δξγαζία κε ζέκα: Οη Ζιεθηξνληθέο Κνηλόηεηεο Μάζεζεο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΔΙΡΑΙΧ ΣΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΠΙΣΗΜΗ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΣΟΤ ΒΑΘΜΟΤ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΗ ΜΑΘΗΗ ΣΗΝ ΙΓΙΧΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΔΙΡΑΙΧ ΣΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΠΙΣΗΜΗ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΣΟΤ ΒΑΘΜΟΤ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΗ ΜΑΘΗΗ ΣΗΝ ΙΓΙΧΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΔΙΡΑΙΧ ΣΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΠΙΣΗΜΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΣΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΠΙΥΔΙΡΗΙΑΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΣΟΤ ΒΑΘΜΟΤ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΗ ΜΑΘΗΗ ΣΗΝ ΙΓΙΧΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Γίθησα ποσ παρέτοληαη από τρήζηες: Κίλεηρα, ηετλοιογίες θαη αλοητηά δεηήκαηα Λεσηέρες Μακάηας (lmamatas@ee.ucl.ac.uk)

Γίθησα ποσ παρέτοληαη από τρήζηες: Κίλεηρα, ηετλοιογίες θαη αλοητηά δεηήκαηα Λεσηέρες Μακάηας (lmamatas@ee.ucl.ac.uk) Σεκηλάξην Τνκέα Λνγηζκηθνύ Γίθησα ποσ παρέτοληαη από τρήζηες: Κίλεηρα, ηετλοιογίες θαη αλοητηά δεηήκαηα Λεσηέρες Μακάηας (lmamatas@ee.ucl.ac.uk) Περίιευε παροσζίαζες Τη είλαη ηα «Γίθηπα πνπ παξέρνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 Σν ΚΔ.ΔΛ.Π.ΝΟ., Γξαθείν Θεζζαινλίθεο θαη ε Γηεύζπλζε Γεκόζηαο Τγείαο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

Η δξάζε ρξεκαηνδνηείηαη από ην ΔΠ << Αλάπηπμε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνύ >> κε πόξνπο ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δπξσπατθό Κνηλσληθό Σακείν ).

Η δξάζε ρξεκαηνδνηείηαη από ην ΔΠ << Αλάπηπμε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνύ >> κε πόξνπο ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δπξσπατθό Κνηλσληθό Σακείν ). Σν ΚΑΔΚ Πεξηθέξεηαο Βνξείνπ Αηγαίνπ κε ηελ επσλπκία ΚΑΔΚ ΑΔ (Κέληξν Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο άκνπ.) αλαιακβάλεη λα πινπνηήζεη ηελ δξάζε κε ηίηιν:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30

ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30 ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30 ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ (ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΟ ΠΡΟΩΠΙΚΟ) ΚΑΝΟΝΙΜΟΙ ΣΟΤ 2010 ΚΑΣΑΣΑΞΗ ΚΑΝΟΝΙΜΩΝ Κανονιζμός

Διαβάστε περισσότερα

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες.

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες. ΦΩΣΟΤΝΘΔΗ Δλαιιαθηηθή δηεξγαζία παξαγσγήο ελέξγεηαο Υξεζηκνπνηείηαη από ηνπο νλνκαδόκελνπο θσηνζπλζεηηθνύο νξγαληζκνύο Οπζηαζηηθά ε αληίζηξνθε δηεξγαζία ηεο αλαπλνήο πλίζηαηαη ζηελ δέζκεπζε ειηαθήο ελέξγεηαο

Διαβάστε περισσότερα

Αλάιπζε Απαηηήζεωλ θαη ρεδηαζκόο Πξόηππεο Δθαξκνγήο Γηαρείξηζεο Δθπαηδεπηηθνύ Τιηθνύ κε Τπεξεζίεο Ζιεθηξνληθήο Μάζεζεο

Αλάιπζε Απαηηήζεωλ θαη ρεδηαζκόο Πξόηππεο Δθαξκνγήο Γηαρείξηζεο Δθπαηδεπηηθνύ Τιηθνύ κε Τπεξεζίεο Ζιεθηξνληθήο Μάζεζεο ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΟΛΤΣΕΥΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΜΗΥΑΝΙΚΧΝ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΧΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΧΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟ ΓΙΠΛΧΜΑ ΔΙΓΙΚΔΤΗ ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Αλάιπζε Απαηηήζεωλ θαη ρεδηαζκόο Πξόηππεο Δθαξκνγήο Γηαρείξηζεο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΧΠΙΣΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΜΗΜΑ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΑΓΧΓΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΥΔΓΙΑΜΟΤ

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΧΠΙΣΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΜΗΜΑ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΑΓΧΓΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΥΔΓΙΑΜΟΤ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΧΠΙΣΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΜΗΜΑ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΑΓΧΓΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΥΔΓΙΑΜΟΤ «ΜΟΝΣΔΛΑ ΥΔΓΙΑΜΟΤ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΜΟΝΑΓΧΝ» ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ πνπ εθπνλήζεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα