ΔΘΝΗΚΟ ΥΔΓΗΟ ΓΡΑΖ ΓΗΑ ΣΗ ΡΔΤΜΑΣΗΚΔ ΚΑΗ ΜΤΟΚΔΛΔΣΗΚΔ ΠΑΘΖΔΗ

Transcript

1 ΔΘΝΗΚΟ ΥΔΓΗΟ ΓΡΑΖ ΓΗΑ ΣΗ ΡΔΤΜΑΣΗΚΔ ΚΑΗ ΜΤΟΚΔΛΔΣΗΚΔ ΠΑΘΖΔΗ Αζήλα

2 Μέιε επηηξνπήο ζύληαμεο Δζληθνύ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηηο Ρεπκαηηθέο θαη Μπνζθειεηηθέο Παζήζεηο Γ.. Διιεληθήο Ρεπκαηνινγηθήο Δηαηξείαο θαη Δπαγγεικαηηθήο Έλσζεο Ρεπκαηνιφγσλ Διιάδνο (Δ.Ρ.Δ. - ΔΠ.Δ.Ρ.Δ.) Γ.. Διιεληθήο Δηαηξείαο Αληηξεπκαηηθνχ Αγψλα (ΔΛ.Δ.ΑΝ.Α.) Γ.. πιιφγνπ Ρεπκαηνπαζψλ Κξήηεο Γ.. Γσδεθαλεζηαθνχ πιιφγνπ Απηνάλνζσλ Ννζεκάησλ Αξζξίηηδαο θαη Λχθνπ «ΘΑΛΔΗΑ» Γ.. πιιφγνπ Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ ησλ Παηδηψλ κε Υξφληεο Ρεπκαηνπάζεηεο (Βνξείνπ Διιάδνο) Γ. πιιφγνπ Γνλέσλ παηδηψλ κε Ρεπκαπαηνπάζεηα (Αζήλα) Ζ ζχληαμε θαη επηκέιεηα ηνπ θεηκέλνπ έγηλε απν ηνπο: 1. Γεκήηξην Καζίκν, Ρεπκαηνιφγν, Πξφεδξν ΔΛ.Δ.ΑΝ.Α, 2. ππξίδσλα Αθηχπε, Ννκηθφ, Γεληθφ Γξακκαηέα ΔΛ.Δ.ΑΝ.Α. 2

3 Πεξηερόκελα ΓΔΝΗΚΟ ΜΔΡΟ 1. ΔΗΑΓΩΓΖ 2. ΑΠΟΣΤΠΩΖ ΣΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 2.1. Δπηδεκηνινγηθά ζηνηρεία 2.2. Οηθνλνκηθέο επηπηψζεηο 2.3. Κνηλσληθέο επηπηψζεηο 2.4. Παξάγνληεο θηλδχλνπ 2.5. Διιείςεηο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Τγείαο (Δ..Τ.) 2.6. Δπηζηεκνληθέο εηαηξείεο επαγγεικαηηψλ ηεο πγείαο θαη χιινγνη αηφκσλ κε αξζξίηηδα. ΔΗΓΗΚΟ ΜΔΡΟ- ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ 3. ΚΤΡΗΟΗ ΣΟΥΟΗ & ΠΡΟΓΟΚΩΜΔΝΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ 4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ, ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΚΑΗ ΤΣΖΜΑΣΑ 5. ΑΞΟΝΔ ΠΑΡΔΜΒΑΖ 5.1.Πξψηνο άμνλαο: Αξζξίηηδα Εήηεκα Γεκφζηαο Τγείαο. Aθχπληζε Πνιηηηθψλ 5.2 Γεχηεξνο άμνλαο: Δλεκέξσζε, πξφιεςε θαη έγθαηξε δηάγλσζε ηεο αξζξίηηδαο 5.3. Σξίηνο άμνλαο: Βειηίσζε ηεο αληηκεηψπηζεο ηεο δηαγλσζκέλεο αξζξίηηδαο (ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε) 5.4. Σέηαξηνο άμνλαο: Μεηαζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε, απνθαηάζηαζε θαη επαλέληαμε 5.5. Πέκπηνο άμνλαο: Δθπαίδεπζε 5.6. Έθηνο άμνλαο: Έξεπλα 6 ΥΡΟΝΟΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΓΡΑΔΩΝ 7. ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 3

4 ΓΔΝΗΚΟ ΜΔΡΟ 4

5 1. ΔΗΑΓΧΓΖ Σν παξφλ Δζληθφ ρέδην Γξάζεο θαζνξίδεη ην πιαίζην, ηνπο άμνλεο παξέκβαζεο θαη ηηο θχξηεο δξάζεηο ηνπ ζρεδηαζκνχ γηα ηηο ξεπκαηηθέο θαη κπνζθειεηηθέο παζήζεηο (γηα ιφγνπο ζπληνκνγξαθίαο νη ηειεπηαίεο ζα αλαθέξνληαη ζην θείκελν σο «αξζξίηηδα»), γηα ηελ πεξίνδν Γηα ηελ θαηάξηηζή ηνπ, πέξαλ ησλ άιισλ, κειεηήζεθαλ επηιεγκέλεο δξάζεηο, πνπ έρνπλ εθαξκνζζεί ζε θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.) θαη θξίλνληαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο. Ζ πινπνίεζε ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηελ αξζξίηηδα έρεη σο ζθνπφ αθελφο λα ζπκβάιεη ζηελ απνδνρή -ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ε αξζξίηηδα απνηειεί κία ρξφληα θαη ζπρλά ηάζηκε λφζν, θαη αθεηέξνπ λα ζπληειέζεη θαζνξηζηηθά ζηελ απνηειεζκαηηθή πξφιεςε θαη αληηκεηψπηζή ηεο. Οη ξεπκαηηθέο θαη κπνζθειεηηθέο παζήζεηο πξνζβάιινπλ πεξίπνπ ην έλα ηέηαξην ησλ πνιηηψλ ηεο Δ.Δ. (άλσ ησλ 100 εθαη.) (EULAR Σα άηνκα απηά έρνπλ θαθή πνηφηεηα δσήο, αλαπεξία δηαθφξσλ βαζκψλ θαη ζπρλά πξφσξν ζάλαην. Οη ξεπκαηηθέο παζήζεηο πξνθαινχλ ηελ πςειφηεξε δαπάλε γηα ηα δεκφζηα ζπζηήκαηα Τγείαο. Μφλν ζηελ Δπξψπε, ε αξζξίηηδα επηθέξεη εηεζίσο ζηνπο θξαηηθνχο πξνυπνινγηζκνχο νηθνλνκηθή επηβάξπλζε άλσ ησλ 240 δηο., ιφγσ ηνπ θφζηνπο ηεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο, ησλ αλαξξσηηθψλ αδεηψλ θαη ηεο πξφσξεο ζπληαμηνδφηεζεο. (Dunlop et al 2003) Ζ αξζξίηηδα επζχλεηαη γηα ην: 1. 50% ηεο καθξνρξφληαο ιεηηνπξγηθήο αληθαλφηεηαο 2. 30% φισλ ησλ απνπζηψλ απφ ηελ εξγαζία 3. 20% φισλ ησλ ηαηξηθψλ επηζθέςεσλ 4. 25% ηεο ρξήζεο θαξκάθσλ κε ζπληαγή. (Αλδξηαλάθνο θαη ζπλ., 2003) Ο νηθνλνκηθφο αληίθηππνο απηψλ ησλ παζήζεσλ αλακέλεηαη λα απμεζεί πάξα πνιχ κειινληηθά ιφγσ ησλ δεκνγξαθηθψλ αιιαγψλ (γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ) θαη ηνπ ηξφπνπ δσήο (παρπζαξθία, κε άζιεζε, θαζηζηηθή δσή θ.ά.). Pugner et al. Sem Arthritis 2000, 29; Σνλ Οθηψβξην ηνπ 2010, εκπεηξνγλψκνλεο απφ ηνλ αθαδεκατθφ ρψξν, επηζηεκνληθέο εηαηξείεο, ελψζεηο αηφκσλ κε αξζξίηηδα, νη απηνδηνηθήζεηο ησλ Κξαηψλ-κειψλ, νη θνξείο θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη ηα φξγαλα ηεο Δ.Δ., ζπκθψλεζαλ ζε νξηζκέλεο βαζηθέο πνιηηηθέο ζπζηάζεηο πξνο βειηίσζε ηεο 5

6 δηαρείξηζεο θαη ηεο πξφιεςεο ησλ ξεπκαηηθψλ θαη κπνζθειεηηθψλ παζήζεσλ (Brussels Declaration on Rheumatic And Musculoskeletal Diseases 2010, «Γηαθήξπμε ησλ Βξπμειιψλ»). Σν ζχλνιν ησλ πξνηάζεσλ απηψλ θαζψο θαη ζπγθεθξηκέλεο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο ήηαλ ηα θχξηα απνηειέζκαηα ηεο πλδηάζθεςεο ηεο Πξνεδξίαο ηεο Δ.Δ. ζρεηηθά κε ηηο Ρεπκαηηθέο θαη Μπνζθειεηηθεο Παζήζεηο, πνπ δηνξγαλψζεθε ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ EULAR (European League Against Rheumatism, Δπξσπατθφ χλδεζκν θαηά ηνπ Ρεπκαηηζκνχ). Οη ζπζηάζεηο ζηνρεχνπλ ζε έμη ηνκείο παξέκβαζεο: 1. Σηο ξεπκαηηθέο θαη κπνζθειεηηθέο παζήζεηο σο πξνηεξαηφηεηα ηεο πνιηηηθήο γηα ηελ πγεία. 2. Σα δηθαηψκαηα ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα ζε πνηνηηθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε θαη ζε πιήξε έληαμε ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή. 3. Σελ έγθαηξε δηάγλσζε θαη παξαπνκπή, θαζψο θαη ηελ ηεθκεξησκέλε ζεξαπεία. 4. Σα πξφηππα πεξίζαιςεο. 5. Σε ζπκκεηνρή ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα ζηνλ ζρεδηαζκφ, πινπνίεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ ππεξεζηψλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. 6. Σελ αχμεζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηελ έξεπλα. Ζ Γηαθήξπμε ησλ Βξπμειιψλ ππνβάιιεη ην αίηεκα γηα ηελ πηνζέηεζε κηαο Δληαίαο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αξζξίηηδα θαζψο θαη γηα ηελ εθπφλεζε εζληθψλ ζρεδίσλ δξάζεο. Σν Δζληθφ ρέδην απνηειεί ηνλ νδεγφ γηα ηελ νξζή ρξεζηκνπνίεζε θαη ηελ νξγάλσζε ησλ δηαζέζηκσλ εζληθψλ πφξσλ γηα ηελ πγεία, ψζηε λα θαηαπνιεκεζεί ε αξζξίηηδα πνπ απνηειεί ην θχξην αίηην ηνπ ρξφληνπ πφλνπ θαη ηεο αλαπεξίαο κεηαμχ ησλ Διιήλσλ. Ζ εθαξκνγή ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ αθνξά ην γεληθφ πιεζπζκφ, ηα άηνκα κε αξζξίηηδα θαη ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο, ην πξνζσπηθφ πνπ παξέρεη ηαηξηθή θαη λνζειεπηηθή θξνληίδα, θαζψο θαη απηνχο πνπ ραξάζζνπλ ηηο ζρεηηθέο πνιηηηθέο ζηνλ ρψξν ηεο πγείαο. 6

7 Ζ εθαξκνγή ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ επηηπγράλεη ηελ επξχηεξε αλαγλψξηζε ζε εζληθφ επίπεδν ησλ επηπηψζεσλ ηεο αξζξίηηδαο, ησλ κέηξσλ πξφιεςεο θαη έγθαηξεο έλαξμεο ηεο ζεξαπείαο, θαζψο επίζεο θαη ησλ δηαζέζηκσλ απνηειεζκαηηθψλ παξεκβάζεσλ πνπ κεηψλνπλ ηελ αλαπεξία κε ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο. Ζ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ γηα ηελ Αξζξίηηδα ζα επηηξέςεη λα κεηψζνπκε ην «βάξνο» ηεο λφζνπ γηα ηνπο Έιιελεο πνιίηεο. 7

8 2. ΑΠΟΣΤΠΧΖ ΣΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ αξζξίηηδα πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξα απφ 200 λνζήκαηα πνπ πξνζβάιινπλ ηηο αξζξψζεηο. Όινη νη Έιιελεο θηλδπλεχνπλ απφ αξζξίηηδα, ελψ ε λφζνο είλαη πην ζπρλή ζηηο γπλαίθεο παξά ζηνπο άλδξεο. Ζ αξζξίηηδα είλαη ην θχξην αίηην ηεο αλαπεξίαο πνπ πεξηνξίδεη ηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο, ελψ κπνξεί λα είλαη κεξηθέο θνξέο απεηιεηηθή γηα ηε δσή. Έρεη ζεκαληηθή επίπησζε ζηελ πνηφηεηα δσήο, φρη κφλν γηα ην άηνκν πνπ βηψλεη ηα επψδπλα ζπκπηψκαηα θαη ηελ επηθείκελε αλαπεξία, αιιά αθφκε θαη γηα ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηα άηνκα πνπ παξέρνπλ ηελ απαηηνχκελε θξνληίδα. Απηή ηελ εηθφλα έξρεηαη λα εληζρχζεη ε αχμεζε ησλ δαπαλψλ πνπ θαηαβάιιεη ε Πνιηηεία γηα ηελ ζεξαπεία ηεο αξζξίηηδαο, ηηο επηπινθέο ηεο θαη ηελ αλαπεξία. (Robin McGeem et al. Fit for work- Muscoloskeletal Disorders and the Greek Labour Market, 2010, p. 37). Δζθαικέλε είλαη ε εληχπσζε φηη ε αξζξίηηδα είλαη κηα αζζέλεηα πνπ πξνζβάιιεη ηνπο ειηθησκέλνπο, δειαδή έλα αλαπφθεπθην ζηάδην ηεο δηαδηθαζίαο ηεο γήξαλζεο πνπ πξέπεη λα ππνκείλνπκε. Ο πφλνο θαη ε αλαπεξία πνπ ζπλνδεχνπλ φινπο ηνπο ηχπνπο ηεο αξζξίηηδαο κπνξνχλ λα ειαρηζηνπνηεζνχλ θαη, ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο, λα πξνιεθζνχλ, αλ ιεθζνχλ νξηζκέλα κέηξα, φπσο ε πξψηκε θαη ε έγθαηξε δηάγλσζε, ε θαηάιιειε αληηκεηψπηζε, ε απνθπγή αχμεζεο ζσκαηηθνχ βάξνπο, ε θαηάιιειε ππφδεζε, ε ζσκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε «απηνδηαρείξηζε», ε θπζηθνζεξαπεία, ε εξγαζηνζεξαπεία, θαζψο θαη ε ρεηξνπξγηθή αληηθαηάζηαζε αξζξψζεσλ (αξζξνπιαζηηθή). Ζ έιιεηςε πνιηηηθήο Τγείαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αξζξίηηδαο έρεη σο απνηέιεζκα ηελ θαζπζηεξεκέλε δηάγλσζε θαη νξηζκέλεο θνξέο ζέηεη εκπφδηα ζηελ πξφζβαζε ζε θαηάιιειε ζεξαπεία. (WHO Bone and Joint Decade, 2000 θαη Κνπηζνγηάλλε Κ 2010). Ζ αξζξίηηδα έρεη εμειηρζεί ζε έλα απφ ηα πην πηεζηηθά πξνβιήκαηα ηεο δεκφζηαο πγείαο. Ζ έξεπλα έρεη νδεγήζεη ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε πνιιψλ ηχπσλ αξζξίηηδαο θαζψο θαη ζε ζεηξά απνηειεζκαηηθψλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ πξφιεςε ηεο θαη ησλ επηπινθψλ ηεο. Ζ πξφθιεζε πνπ αληηκεησπίδνπκε ζε ζρέζε κε ηε δεκφζηα πγεία είλαη λα δηαζθαιίζνπκε ηελ επξεία εθαξκνγή απηψλ ησλ απνηειεζκαηηθψλ παξεκβάζεσλ ζηα άηνκα εθείλα πνπ βξίζθνληαη ζε κεγαιχηεξν θίλδπλν λα πξνζβιεζνχλ απφ ηελ αξζξίηηδα θαη ηηο επηπινθέο ηεο. Ωζηφζν, έσο ζήκεξα δελ ππάξρεη Δζληθή ηξαηεγηθή Γεκφζηαο Τγείαο γηα ηελ αξζξίηηδα. 8

9 2.1. Δπηδεκηνινγηθά ζηνηρεία Ο φξνο «αξζξίηηδα», φπσο ρξεζηκνπνηείηαη εδψ, πεξηιακβάλεη ην ζχλνιν ησλ ξεπκαηηθψλ θαη κπνζθειεηηθψλ λνζεκάησλ θαη ζπλδξφκσλ. Οη ζπρλφηεξεο απφ απηέο παγθνζκίσο είλαη θαηά θζίλνπζα ζεηξά νη αθφινπζεο: Ζ νζηεναξζξίηηδα Ζ ξεπκαηνεηδήο αξζξίηηδα Ζ ηλνκπαιγία Οη νξναξλεηηθέο ζπνλδπιαξζξίηηδεο (νπσο αγθπινπνηεηηθή ζπνλδπιαξζξίηηδα, ςσξηαζηθή αξζξίηηδα) Ζ νπξηθή αξζξίηηδα Ο ζπζηεκαηηθφο εξπζεκαηψδεο ιχθνο ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ, φπσο θαη ζηελ Διιάδα, ε αξζξίηηδα απνηειεί ηελ πξψηε αηηία αληθαλφηεηαο, αλαπεξίαο θαη ζαλάηνπ κεηά ηα θαξδηαγγεηαθά λνζήκαηα. (WHO 2006, IARC 2008) ηελ Διιάδα απνπζηάδνπλ επίζεκα ζηαηηζηηθά θαη επηδεκηνινγηθά ζηνηρεία ηα νπνία λα δείρλνπλ ηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ πάζρνπλ απφ ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα ζηνλ γεληθφ πιεζπζκνχ. Ωζηφζν, ζχκθσλα κε κειέηεο ππνινγίδεηαη νηη ν επηπνιαζκφο ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ γηα ηα αηνκα πνπ πάζρνπλ απφ ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα είλαη πεξίπνπ , απφ αγθπινπνηεηηθή ζπνλδπιαξζξίηηδα θαη ςσξηαζηαθή αξζξίηηδα πεξίπνπ θαη απφ λεαληθή αξζξίηηδα 1500 παηδηά. (Αλδξηαλάθνο θαη ζπλ 2003, Robin McGeem et al. Fit for work.musculoskeletal Disorders and the Greek Labour Market, 2010, p. 5-6) 2.2. Οηθνλνκηθέο επηπηώζεηο Ζ ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε ηεο αξζξίηηδαο έρεη πςειφ άκεζν θαη έκκεζν νηθνλνκηθφ θφζηνο. Σν πςειφ άκεζν νηθνλνκηθφ θφζηνο, πνπ επηβαξχλεη ην Δ..Τ., πξνθχπηεη απφ ηελ παξακνλή ηνπ αζζελνχο ζην λνζνθνκείν, ηηο ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο, ηηο πςειήο αθξίβεηαο θαη θφζηνπο δηαγλσζηηθέο εμεηάζεηο, αιιά θπξίσο απφ ηνπο ζεξαπεπηηθνχο ρεηξηζκνχο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηελ ηδηαίηεξα αθξηβή θαξκαθεπηηθή αγσγή. (European Commission 2010, FIT FOR WORK 2010, Burton et al 2005). ηνηρεία γηα ην άκεζν θφζηνο ζηελ Διιάδα δελ ππάξρνπλ. Πξνθχπηεη, επίζεο, έλα πςειφ έκκεζν νηθνλνκηθφ θφζηνο ιφγσ ηεο κεησκέλεο παξαγσγηθφηεηαο, ηφζν ηνπ πάζρνληα φζν θαη ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ, πνπ απμάλεηαη 9

10 εμαηηίαο ηεο θαη νίθνλ λνζειείαο θαη ηεο απψιεηαο εκεξψλ εξγαζίαο απφ ηνλ ίδην ηνλ αζζελή θαη ηνπο θξνληηζηέο ηνπ. Σν έκκεζν θφζηνο ππνινγίδεηαη φηη είλαη ηνπιάρηζηνλ δηπιάζην ηνπ άκεζνπ. Σν θφζηνο πξφθεηηαη λα απμεζεί ζην βαζκφ πνπ ν αξηζκφο ησλ αζζελψλ αλακέλεηαη, επίζεο, λα απμεζεί ζεκαληηθά ιφγσ ηεο γήξαλζεο ηνπ πιεζπζκνχ ζηελ Δπξψπε θαη ιφγσ ηνπ ρξφληνπ ραξαθηήξα ηεο λφζνπ. (WHO 2003,2011) 2.3. Κνηλσληθέο επηπηώζεηο Ο Υάξηεο εξγαζίαο γηα ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο Σν θνηλσληθφ θφζηνο ηεο αξζξίηηδαο είλαη δπζβάζηαθην, πιήηηεη θαίξηα ηελ θνηλσληθή αλάπηπμε θαη επεκεξία, ελψ δνθηκάδεη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή. Οη πάζρνληεο πθίζηαληαη δξακαηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ πξνζσπηθή, νηθνγελεηαθή, επαγγεικαηηθή θαη θνηλσληθή ηνπο δσή. Δηδηθφηεξα ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο δσή πθίζηαληαη ηνλ παξνπιηζκφ ή ζηαζηκφηεηα ζηελ αλέιημή ηνπο, ππφ ην πξφζρεκα ηεο κε πεξαηηέξσ θαηαπφλεζήο ηνπο. (Ρεπκαηηθέο παζήζεηο θαη Δξγαζία Let s work together, Eular/Pare, 2009) Σα άηνκα κε αξζξίηηδα έρνπλ δηθαίσκα ζηελ εξγαζία. Ζ Οδεγία 2000/78/EΚ ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε δηακφξθσζε γεληθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ηελ εξγαζία, απαγνξεχεη ηηο δηαθξίζεηο, κεηαμχ ησλ άιισλ, θαη ιφγσ αλαπεξίαο. Σν δηθαίσκα απηφ εληζρχεηαη απφ ηε χκβαζε ηνπ ΟΖΔ γηα ηα Γηθαηψκαηα ησλ Αηφκσλ κε Αλαπεξίεο θαη ηνπ Πξναηξεηηθνχ Πξσηνθφιινπ ζε απηή, ηα νπνία ε Διιάδα θχξσζε κε ηνλ Ν. 4074/2012. Δίλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο ε πιήξεο θαη νπζηαζηηθή εθαξκνγή ηφζν ηεο Οδεγίαο 2000/78/ΔΚ φζν θαη ηεο ελ ιφγσ χκβαζεο ζε εζληθφ επίπεδν. Βνεζψληαο ηα άηνκα κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο λα εξγαζζνχλ θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζην ελεξγφ εξγαηηθφ δπλακηθφ ηεο ρψξαο επέξρνληαη ζεκαληηθά νθέιε ζηελ νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία. Γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ έρεη πξνηαζεί απφ ηελ EULAR ε πξνψζεζε ζε εζληθφ επίπεδν ηνπ Υάξηε εξγαζίαο γηα ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο (Charter for Work for People with Rheumatic Diseases in Europe 2010). Ο Υάξηεο Δξγαζίαο αλαγλσξίδεη ηνλ ξφιν πνπ κπνξεί λα παίμνπλ νη δηακνξθσηέο πνιηηηθήο, νη εξγνδφηεο θαη νη επαγγεικαηίεο πγείαο ζηε δηακφξθσζε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ γηα έλα εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ ζην νπνίν έρνπλ ζέζε ηα άηνκα κε αξζξίηηδα. Σα αηηήκαηα ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα πξέπεη λα εθθξάδνληαη κέζσ ησλ νξγαλψζεσλ 10

11 ηνπο θαη νη απφςεηο ηνπο λα ιακβάλνληαη ππφςε γηα φιεο ηηο απνθάζεηο πνπ ηνπο επεξεάδνπλ. Σα άηνκα κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο ζην θηιηθφ θαη νηθνγελεηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ, αληηκεησπίδνπλ ζπρλά ηνλ νίθην ή θαη ηελ απφξξηςε, γεγνλφο πνπ ηνχο δεκηνπξγεί πξφζζεην δπζβάζηαθην ςπρηθφ θνξηίν θαζψο ελνρνπνηνχλ ηνλ εαπηφ ηνπο γηα φ,ηη ζπλέβε. Παξάιιεια, ε εθδήισζε θαηλνκέλσλ θνηλσληθνχ ζηηγκαηηζκνχ εηο βάξνο ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα πιήηηεη αλεπαλφξζσηα ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπο, θαζηζηά καξηπξηθή εκπεηξία ηε βίσζε ηεο αζζέλεηαο αιιά θαη δνθηκάδεη ηε ζπλνρή θαη αιιειεγγχε ηεο θνηλσλίαο καο. Σέινο, ζπρλά ηα άηνκα κε αξζξίηηδα θαη νη νηθνγέλεηέο ηνπο έξρνληαη αληηκέησπνη κε θαηλφκελα θαη ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππεξεζηψλ πγείαο ηνπ Δ..Τ. πνπ ηνπο θνξηίδνπλ ςπρηθά, ηνπο θαηαπνλνχλ ζσκαηηθά ή αθφκα θαη ηνπο απνζαξξχλνπλ. Νηψζνπλ αδχλακνη λα αληηκεησπίζνπλ ηηο, ζπρλά, δαηδαιψδεηο δνκέο θαη ηα γξαθεηνθξαηηθά εκπφδηα ηνπ Δ..Τ. ή θαη ην πςειφ θφζηνο ηεο αζζέλεηαο. (Κνπηζνγηάλλε Κ 2012) 2.4. Παξάγνληεο θηλδύλνπ Ζ αξζξίηηδα είλαη κηα πάζεζε γηα ηελ νπνία έρνπλ ελνρνπνηεζεί πνηθίιεο κεηαιιάμεηο ηνπ γελεηηθνχ πιηθνχ. Γηα ηηο κεηαιιάμεηο απηέο, θαίλεηαη φηη παίδνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν, πέξαλ ησλ γνληδηαθψλ, θαη πεξηβαιινληηθνί παξάγνληεο, ζηνπο νπνίνπο ηφζν ηα άηνκα, φζν θαη νη νξγαλσκέλεο θνηλσλίεο κπνξνχλ λα παξέκβνπλ. α. Αηνκηθνί παξάγνληεο θηλδύλνπ (κε δηαθνξεηηθή ζπκκεηνρή ν θαζέλαο απ απηνχο, αλάινγα κε ηελ επηδεκηνινγηθή κειέηε) (OECD, Health at a Glance 2011 OECD INDICATORS, p. 54): Κάπληζκα Καηαλάισζε αιθνφι Γηαηξνθή, παρπζαξθία θαη θαζηζηηθή δσή β. Κνηλσληθν-νηθνλνκηθνί παξάγνληεο Απφ αξθεηέο κειέηεο πξνθχπηεη φηη ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ επίπεδν ηνπ αηφκνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πηζαλφηεηα εκθάληζεο θάπνησλ κνξθψλ αξζξίηηδαο. Tropin L et al. J. Rheumatol Hutchinson D et al. Annals of the Rheumatic Diseases,

12 γ. Λνηκνγόλνη θαη πεξηβαιινληνινγηθνί παξάγνληεο Απν κειέηεο θαίλεηαη νηη ινηκνγφλνη θαη πεξηβαιινληνινγηθνί παξάγνληεο παίδνπλ ξφιν ζηελ εθδήισζε θάπνησλ κνξθψλ αξζξίηηδαο νπσο ε ζεπηηθή θαη ε λφζνο Lyme Τθηζηάκελε θαηάζηαζε παξερνκέλσλ ππεξεζηώλ γηα ηα άηνκα κε αξζξίηηδα Τγεηνλνκηθόο Υάξηεο χκθσλα κε ηα δηεζλή δεδνκέλα, γηα λα θαιπθζνχλ επαξθψο νη ξεπκαηνινγηθέο αλάγθεο κηαο ρψξαο ρξεηάδεηαη έλαο εηδηθεπκέλνο ξεπκαηνιφγνο αλά θαηνίθνπο αλάινγα κε ηηο επηδεκηνινγηθέο θαη γεσγξαθηθέο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο, π.ρ. γηα ηελ Μεγάιε Βξεηαλία είλαη 1: (Harrison et al 2008) θαη γηα ηελ Κχπξν 1: (Κππξηαθή Γεκνθξαηία Τπνπξγείν Τγείαο, Δζληθή ηξαηεγηθή αληηκεηψπηζεο ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ, 2011) ηελ Διιάδα ε πιεηνλφηεηα ησλ Διιήλσλ ξεπκαηνιφγσλ βξίζθεηαη ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα θαη εξγάδεηαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα κε αλαινγία έλαο λνζνθνκεηαθφο ξεπκαηνιφγνο πξνο έμη ηδηψηεο. Σν πνζνζηφ ζηειέρσζεο θαηά γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα ππνινγίζζεθε απφ ηνλ ιφγν ησλ ήδε εξγαδνκέλσλ ζε απηφ πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ πξνβιεπνκέλσλ. Ηδαληθφο δείθηεο ζηειέρσζεο ζεσξείηαη ε κνλάδα, ελψ δείθηεο ζηειέρσζεο κηθξφηεξνο ή κεγαιχηεξνο ηεο κνλάδαο νδεγεί αληίζηνηρα ζε έιιεηςε ή πιεζσξηζκφ ηνπ εηδηθεπκέλνπ ηαηξηθνχ πξνζσπηθνχ. Ο αξηζκφο ησλ πξνβιεπνκέλσλ ξεπκαηνιφγσλ έγηλε κε ηελ αλαγσγή ζηνλ πιεζπζκφ ηνπ γεσγξαθηθνχ δηακεξίζκαηνο θαη ηελ παξαδνρή φηη έλαο ξεπκαηνιφγνο αληηζηνηρεί ζε θαηνίθνπο. (Καζίκνο Γ. Διιεληθή Ρεπκαηνινγία 2003) ήκεξα ππαξρνπλ 330 ξεπκαηνιφγνη κε κφλν ην 10% λα βξίζθεηαη ζε θξαηηθά λνζνθνκεία ησλ Αζελψλ, ηεο Θεζζαινλίθεο, ησλ Ησαλλίλσλ, ηεο Λάξηζαο, ηεο Καξδίηζαο, ηεο Καβάιαο, ηεο Αιεμαλδξνχπνιεο, ηεο Πάηξαο, ηνπ Ζξαθιείνπ (ζηνηρεία Δ.Ρ.Δ-ΔΠ.Δ.Ρ.Δ 2012) 12

13 Διιείςεηο ηνπ Δζληθνύ πζηήκαηνο Τγείαο Οη θπξηφηεξεο ειιείςεηο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Τγείαο (Δ..Τ.) ζηνλ ηνκέα ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ γηα ηα άηνκα κε αξζξίηηδα είλαη νη εμήο: Απνπζία νξζνινγηθήο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζε επίπεδν Δ..Τ. (Τγεηνλνκηθφο Υάξηεο), κε απνηέιεζκα ηελ ηαιαηπσξία θαη ηελ πξφθιεζε αηζζήκαηνο αλαζθάιεηαο ζηα άηνκα κε αξζξίηηδα θαη ζην νηθνγελεηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ. Έιιεηςε νινθιεξσκέλεο θαη ζπλεθηηθήο παξέκβαζεο θαηαθεξκαηηζκέλεο ππεξεζίεο θαη απνζπαζκαηηθά πξνγξάκκαηα. (πρ δηάζεζε αθξηβψλ θαξκάθσλ απν θαξκαθεία Δ.Ο.Π.Τ.Τ). Έιιεηςε αμηφπηζησλ ζηνηρείσλ γηα ηελ απνηχπσζε ηνπ πξαγκαηηθνχ κεγέζνπο ηνπ πξνβιήκαηνο ζηε ρψξα (πξφβιεκα πνπ ζα επηιχζεη ε ζέζπηζε ηνπ Δζληθνχ Αξρείνπ Ρεπκαηνπαζεηψλ). Απνπζία εμεηδηθεπκέλσλ θέληξσλ γηα ρεηξνπξγηθή αληηκεηψπηζε θαη γηα απνθαηάζηαζε ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα. Απνπζία εζληθνχ ζρεδηαζκνχ αλαθνξηθά κε πξνγξάκκαηα πιεζπζκηαθνχ ειέγρνπ (π.ρ. νζηενπφξσζε, νξναξλεηηθέο ζπνλδπιαξζίηηδεο, θξπζηαιινγελείο αξζξίηηδεο). εκαληηθή πζηέξεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο «Βνήζεηα ζην ζπίηη». Δηδηθφηεξα, γηα λα ιάβνπλ ππνζηεξηθηηθέο ζεξαπείεο φπσο θπζηθνζεξαπεία, εξγνζεξαπεία θαη ςπρνινγηθή ζηήξημε ηα άηνκα κε αξζξίηηδα απεπζχλνληαη, είηε κε δηθή ηνπο πξσηνβνπιία είηε κεηά απφ παξαπνκπή απφ ηνλ ζεξάπνληα ηαηξφ, ηφζν ζηνλ θξαηηθφ φζν θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Σν ππάξρνλ ζχζηεκα δελ δηαζθαιίδεη ηε ζπλέρεηα ζηε θξνληίδα πγείαο ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα, νχηε πξνάγεη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο ζην ηκήκα πνπ αθνξά ηηο ππνζηεξηθηηθέο ζεξαπείεο. Ζ πξαθηηθή πνπ εθαξκφδεηαη ζήκεξα είλαη ε απεπζείαο πξφζβαζε ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα ζε ηαηξνχο φισλ ησλ εηδηθνηήησλ θαη ζε άιινπο επαγγεικαηίεο πγείαο. 13

14 Απηή ε ειεχζεξε επηινγή ηαηξνχ νδεγεί πνιιέο θνξέο ζηελ αλαδήηεζε θαη δεχηεξεο ή ηξίηεο γλψκεο. Σν γεγνλφο απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απνπζία ζπληνληζκνχ ζηνλ θξαηηθφ ηνκέα αθελφο, θαη ηελ απνπζία ζπλεξγαζίαο κεηαμχ θξαηηθνχ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα αθεηέξνπ, εκπνδίδεη ηελ έγθαηξε δηάγλσζε θαη θαζπζηεξεί ηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο, κε ζπλέπεηα ηε ζπαηάιε πφξσλ ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο. (Κνπηζνγηάλλε Κ 2010) Κνηλσληθέο παξνρέο ζε άηνκα κε αξζξίηηδα Οη θνηλσληθέο παξνρέο αλαθέξνληαη ζηνλ Οδεγφ ηνπ Πνιίηε κε Ρεπκαηηθά Ννζήκαηα (Ηλζηηηνχην Κνηλσληθήο Ηαηξηθήο, εθδφζεηο Παπαδήζε, 2009). εκεησηένλ φηη ιφγσ ηεο ξεπζηήο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο, επηκέξνπο δηαηάμεηο ηνπ ζρεηηθνχ λνκηθνχ πιαηζίνπ έρνπλ ήδε ή πξφθεηηαη λα ηξνπνπνηεζνχλ/θαηαξγεζνχλ, γεγνλφο πνπ θαζηζηά αδχλαηε, πξνο ην παξφλ ηνπιάρηζηνλ, ηελ αλαζεψξεζε ηνπ ελ ιφγσ Οδεγνχ Δπηζηεκνληθέο εηαηξείεο επαγγεικαηηώλ ηεο πγείαο θαη Μ.Κ.Ο. ησλ αηόκσλ κε αξζξίηηδα. Ζ Διιεληθή Ρεπκαηνινγηθή Δηαηξεία θαη Δπαγγεικαηηθή Έλσζε Ρεπκαηνιφγσλ Διιάδνο (Δ.Ρ.Δ.-ΔΠ.Δ.Ρ.Δ.) πνπ απνηειεί ηνλ παλειιήλην επηζηεκνληθφ θαη επαγγεικαηηθφ θνξέα ησλ ξεπκαηνιφγσλ, ηδξχζεθε ην 1960 κε έδξα ηελ Αζήλα ( χλδεζκνη άιισλ επαγγεικαηηψλ πγείαο: (Ννζειεπηηθή, Φπζηθνζεξαπεία, Δξγνζεξαπεία, δηαηηνινγίαο, ςπρνινγίαο): Ο Παλειιήληνο χιινγνο Φπζηθνζεξαπεπηψλ ( Ζ Παλειιήληα Έλσζε Δξγαζηεξηνχρσλ Φπζηθνζεξαπεπηψλ ( Ο χιινγνο Διιήλσλ Δξγνζεξαπεπηψλ (ΔΔ) ( Ο Δζληθφο χλδεζκνο Ννζειεπηψλ Διιάδνο (ΔΝΔ) είλαη επηζηεκνληθό επαγγεικαηηθό ζσκαηείν κέινο ηνπ Γηεζλνχο πκβνπιίνπ Ννζειεπηψλ 14

15 (International Council of Nurses, ICN), θαη ηεο Δπξσπατθήο Οκνζπνλδίαο πλδέζκσλ Ννζειεπηψλ (European Federation of Nurses Associations, EFN). Οη παξαπάλσ θαηεγνξίεο επαγγεικαηηψλ πγείαο απνηεινχλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο δηεπηζηεκνληθήο νκάδαο πνπ ρξεηάδεηαη γηα ηε ζεξαπεία θαη απνθαηάζηαζε ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα. ηελ Διιάδα δξαζηεξηνπνηνχληαη γηα ηελ αξζξίηηδα κε ζεηξά ρξνλνινγηθήο ηδξχζεσο νη παξαθάησ Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο αηφκσλ κε αξζξίηηδα (γηα ζπληνκία ζα αλαθέξνληαη σο Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα) : - Διιεληθή Δηαηξεία Αληηξεπκαηηθνχ Αγψλα (ΔΛ.Δ.ΑΝ.Α.), χιινγνο Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ ησλ Παηδηψλ κε Υξφληεο Ρεπκαηνπάζεηεο, Γσδεθαλεζηαθφο χιινγνο Απηνάλνζσλ Ννζεκάησλ Αξζξίηηδαο θαη Λχθνπ «ΘΑΛΔΗΑ», χιινγνο Ρεπκαηνπαζψλ Κξήηεο, χιινγνο Γνλέσλ Παηδηψλ κε Ρεπκαηνπάζεηα,

16 ΔΗΓΗΚΟ ΜΔΡΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ 16

17 3. ΚΤΡΗΟΗ ΣΟΥΟΗ & ΠΡΟΓΟΚΧΜΔΝΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Ζ Διιάδα κε ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα ησλ Ρεπκαηνιφγσλ θαη ηηο Μ.Κ.Ο. ησλ αηφκσλ κε αξζξίηηδα κε ην παξφλ ζρέδην δειψλεη παξνχζα ζηε ζπληνληζκέλε αληηκεηψπηζε ηεο. Σν παξφλ Δζληθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηελ αξζξίηηδα θαηαξηίζηεθε κε βάζε ηηο αξρέο θαη ηηο αμίεο πνπ έρεη πηνζεηήζεη ε Δπξσπατθή Έλσζε (2006) θαη ν Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Τγείαο (WH0 2003): Αξρέο Πνηφηεηα Αζθάιεηα Φξνληίδα βαζηζκέλε ζηελ ηεθκεξίσζε θαη ζηελ εζηθή Δλεξγνπνίεζε-εκπινθή ηνπ αζζελνχο Αμίεο Καζνιηθφηεηα ζηελ πξφζβαζε ππεξεζηψλ πγείαο Πξφζβαζε ζε πνηνηηθέο ππεξεζίεο πγείαο Ηζφηεηα ζηελ πξφζβαζε ππεξεζηψλ πγείαο Αιιειεγγχε 3.1. ΚΤΡΗΟΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΔΘΝΗΚΟΤ ΥΔΓΗΑΜΟΤ 1. Ζ αχμεζε ηεο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ ζρεηηθά κε ηελ αξζξίηηδα σο έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα ηεο δεκφζηαο πγείαο θαη σο έλα απφ ηα θχξηα αίηηα αλαπεξίαο. 2. Ζ απνηειεζκαηηθφηεξε πξφιεςε, φπνηε απηφ είλαη εθηθηφ, θαη ε έγθαηξε δηάγλσζε ηεο αξζξίηηδαο ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε πνηφηεηα δσήο ζηελ θαζεκεξηλφηεηα (αθνξά θπξίσο ζηηο ππεξεζίεο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο ζην εμήο Π.Φ.Τ.). Ο ζηφρνο απηφο αλαιχεηαη ζηνπο εμήο: 2α. Μείσζε ηεο έθζεζεο ηνπ πιεζπζκνχ ζηνπο παξάγνληεο θηλδχλνπ, πνπ επζχλνληαη γηα ηελ αξζξίηηδα (πξσηνγελήο πξφιεςε). 2β. Αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ πιεζπζκνχ ζε δξάζεηο θαη αχμεζε ησλ πξνγξακκάησλ αηνκηθνχ θαη νκαδηθνχ αζπκπησκαηηθνχ ειέγρνπ γηα επηιεγκέλα 17

18 είδε αξζξίηηδαο. (νπξηθή αξζξίηηδα, νζηενπφξσζε) 3. Ζ βειηίσζε ηεο αληηκεηψπηζεο ησλ πεξηζηαηηθψλ κε δηαγλσζκέλε αξζξίηηδα (αθνξά θπξίσο ζηηο ππεξεζίεο Γεπηεξνβάζκηαο θαη Σξηηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο). Δηδηθφηεξα: 3α. βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ πθηζηακέλσλ ζεξαπεπηηθψλ παξεκβάζεσλ γηα ηνπο ήδε δηαγλσζζέληεο απφ αξζξίηηδα θαη 3β. ειαρηζηνπνίεζε ηνπ πφλνπ θαη ηεο αλαπεξίαο, εμαηηίαο ηεο αξζξίηηδαο. 4. Ζ θαιχηεξε δπλαηή αληαπφθξηζε ηεο Πνιηηείαο ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο λφζνπ θαη ησλ ζπλεπεηψλ ηεο: 4α. εμαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο ζηελ πξφζβαζε θαη ρξήζε εληαίσλ, πνηνηηθψλ θαη ζχγρξνλσλ ππεξεζηψλ πξφιεςεο, έγθαηξεο δηάγλσζεο, ζεξαπείαο, απνθαηάζηαζεο θαη θνηλσληθήο επαλέληαμεο 4β. βειηίσζε ηεο ηθαλφηεηαο ηνπ ηαηξηθνχ θφζκνπ θαη ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο λα ιακβάλεη ηεθκεξησκέλεο απνθάζεηο (evidence based) ΠΡΟΓΟΚΧΜΔΝΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Ζ πινπνίεζε ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ Γξάζεο ζα ζπληειέζεη: 1. ηε κείσζε καθξνπξφζεζκα ηνπ αξηζκνχ ησλ λέσλ πεξηπηψζεσλ νξηζκέλσλ κνξθψλ (πρ νζηεναξζξίηηδαο) αξζξίηηδαο θαη ηεο βαξχηεηαο ηεο λφζνπ. κε αξζξίηηδα. 2. ηελ αχμεζε ηεο επηβίσζεο θαη ησλ πνηνηηθψλ ρξφλσλ δσήο ησλ αηφκσλ 3. ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ παζρφλησλ αιιά θαη ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο. 4. ηνλ πεξηνξηζκφ-κείσζε ηνπ θφζηνπο ηεο λφζνπ (θξαηηθέο θαη ηδησηηθέο δαπάλεο) κε ηελ νξζνινγηζηηθή θαηαλνκή ησλ πφξσλ. 5. Παξνρή πςεινχ επηπέδνπ πεξίζαιςεο απν εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ. 18

19 4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ, ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΚΑΗ ΤΣΖΜΑΣΑ 4.1. Καηεπζπληήξηεο Αξρέο Ζ ελφηεηα απηή είλαη αθηεξσκέλε ζηα πξνηεηλφκελα πξνγξάκκαηα, ηηο πνιηηηθέο θαη ηα ζπζηήκαηα ζε εζληθφ επίπεδν γηα ηελ πξνψζεζε θαιχηεξεο πνηφηεηαο δσήο γηα ηα άηνκα κε αξζξίηηδα θαη γηα ηελ δηεπθφιπλζε ησλ κεηξήζεσλ πξφιεςεο. Πξέπεη λα έρνπκε: Έλα ζπλερέο ζχζηεκα απφ ππεξεζίεο πγείαο πνπ λα πεξηιακβάλεη πξσηαξρηθή, δεπηεξεχνπζα θαη ηξηηνγελή πξφιεςε. Έλα ζχζηεκα ππεξεζηψλ πγείαο πνπ λα γεθπξψλεη ηνπο παξφρνπο δεκφζηαο πγείαο κε ηνπο θνξείο εζεινληηζκνχο (Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα). Καλφλεο πνπ λα πξνσζνχλ ηελ πξφιεςε θαη ηελ βειηησκέλε πνηφηεηα δσήο. Έλα θαιά εθπαηδεπκέλν αλζξψπηλν δπλακηθφ δεκφζηαο πγείαο γηα λα ζπκκεηάζρεη ελεξγά ζε κηα εζληθή πξνζπάζεηα πξφιεςεο ηεο αξζξίηηδαο. Οη πνιηηηθέο, ηα ζπζηήκαηα θαη ηα πξνγξάκκαηα είλαη εξγαιεία γηα απνηειεζκαηηθή αιιαγή ζην ρψξν ηεο πγείαο γηα ηα άηνκα κε αξζξίηηδα. Οη πνιηηηθέο πεξηιακβάλνπλ ηε λνκνζεζία, ηνπο θαλνληζκνχο, ηηο δηαηάμεηο, ηηο θαηεπζπληήξηεο αξρέο θαη ηνπο θαλφλεο πνπ εγθαζηδξχνπλ έλα πεξηβάιινλ πνπ ζπληειεί ζηελ πξφιεςε. Παξάδεηγκα εζληθήο πνιηηηθήο είλαη ε Κξαηηθή Ηαηξνθαξκαθεπηηθή Πεξίζαιςε θαη Τγεία. Σα ζπζηήκαηα είλαη ε ππνδνκή πγείαο πνπ απαηηείηαη γηα ηε ιεηηνπξγία θαη ηε δηαρείξηζε απνηειεζκαηηθψλ πξνγξακκάησλ πξφιεςεο. Όζν ην ζχζηεκα πγείαο ζπλερίδεη λα εμειίζζεηαη, ε παξάδνζε ηεο πνηφηεηαο θξνληίδαο γίλεηαη πην ζχλζεηε. Οη ζρέζεηο αλάκεζα ζηνπο δεκφζηνπο θαη ζηνπο ηδησηηθνχο παξάγνληεο, νξγαληζκνχο δηαρείξηζεο ηεο θξνληίδαο πγείαο θαη ηηο εζεινληηθέο νξγαλψζεηο γηα ηελ αξζξίηηδα επεξεάδνπλ άκεζα ηελ πξφζβαζε ζηελ θξνληίδα θαη ζηελ πξφιεςε. Σα πξνγξάκκαηα είλαη ε πξαγκαηηθή εθαξκνγή ζε εζληθφ επίπεδν ησλ ζπγθεθξηκέλσλ απνηειεζκαηηθψλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ πξσηαξρηθή, δεπηεξεχνπζα θαη ηξηηνγελή πξφιεςε ελφο πξνβιήκαηνο δεκφζηαο πγείαο. 19

20 4.2. ηξαηεγηθέο Πνιηηηθήο Μεξηθέο πνιηηηθέο, εάλ πηνζεηνχληαλ επξέσο, ζα ελέηεηλαλ ζεκαληηθά ηηο επθαηξίεο γηα επηηπρία ζηελ πξφιεςε ηεο αξζξίηηδαο θαη ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο γηα απηνχο πνπ έρνπλ πξνζβιεζεί απφ απηέο ηηο θαηαζηάζεηο. Απηέο νη πνιηηηθέο κπνξνχλ θαιχηεξα λα δνκεζνχλ αλάκεζα ζηηο αθφινπζεο ζηξαηεγηθέο: 1. Αθχπληζε γηα ηελ αξζξίηηδα σο έλα δήηεκα δεκφζηαο πγείαο. 2. Μειινληηθέο παξαιιαγέο απηνχ ηνπ εζληθνχ ζρεδίνπ δξάζεο θαη άιισλ καθξνπξφζεζκσλ ζρεδίσλ ζεκάησλ πνιηηηθήο ηεο πγείαο 4.3. ηξαηεγηθέο Πξνγξάκκαηνο Οη ζηξαηεγηθέο πξνγξάκκαηνο γηα ηε δεκνζίεπζε απηψλ ησλ ζηξαηεγηθψλ πξφιεςεο είλαη νη εμήο δχν: 1. Ζ αλάπηπμε θαη ε δηάδνζε ησλ πξσηαξρηθψλ, δεπηεξεπφλησλ θαη ηξηηνγελψλ πξνγξακκάησλ πξφιεςεο θαη παξέκβαζεο. 2. Ζ αλάπηπμε θαη ε δηάδνζε εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ δηαρείξηζεο ηεο αξζξίηηδαο γηα ηνπο επαγγεικαηίεο πγείαο. 20

21 5. ΑΞΟΝΔ ΠΑΡΔΜΒΑΖ Κιεηδί γηα ην κνληέιν ηεο δεκφζηαο πγείαο γηα ηελ αξζξίηηδα είλαη ε έλλνηα ηεο πξόιεςεο πνπ πεξηιακβάλεη ηξία επίπεδα: Ζ πξσηνγελήο πξόιεςε έρεη ζρεδηαζηεί γηα λα πξνιάβεη ηελ εθδήισζε κηαο λφζνπ (γηα παξάδεηγκα νπξηθή αξζξίηηδα) Ζ δεπηεξνγελήο πξόιεςε επηρεηξεί λα αλαγλσξίζεη κία λφζν ζην πξψηκν ζηάδηφ ηεο ψζηε λα μεθηλήζεη ε γξήγνξε θαη θαηάιιειε αληηκεηψπηζή ηεο. Ζ επηηπρεκέλε δεπηεξνγελήο πξφιεςε κεηψλεη ηηο ζπλέπεηεο ηεο λφζνπ. Ζ ηξηηνγελήο πξόιεςε εζηηάδεη ζηε κείσζε ή ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ζπλεπεηψλ κηαο λφζνπ απφ ηε ζηηγκή πνπ απηή εκθαληζζεί. Ο ζηφρνο ηεο ηξηηνγελνχο πξφιεςεο είλαη λα εμαιείςεη ή ηνπιάρηζηνλ λα θαζπζηεξήζεη ηελ έλαξμε ησλ επηπινθψλ θαη ηεο αλαπεξίαο ιφγσ ηεο λφζνπ. Οη πεξηζζφηεξεο ηαηξηθέο παξεκβάζεηο αλήθνπλ ζε απηή ηελ θαηεγνξία Τπάξρνπλ πξσηνγελείο ζηξαηεγηθέο πξόιεςεο γηα ηελ αξζξίηηδα; Μφλν κεξηθέο πξσηνγελείο ζηξαηεγηθέο πξφιεςεο ζεσξνχληαη απνηειεζκαηηθέο γηα ηελ αξζξίηηδα. Απηέο πεξηιακβάλνπλ: Έιεγρν ηνπ βάξνπο. Γηαηεξψληαο ην θαηάιιειν βάξνο ή κεηψλνληαο ην βάξνο ζε έλα ζπλεζηψκελν επίπεδν κεηψλεηαη ν θίλδπλνο γηα αλάπηπμε ησλ πην ζπρλψλ κνξθψλ αξζξίηηδαο. Ζ παρπζαξθία είλαη έλαο παξάγνληαο θηλδχλνπ γηα ηελ νζηεναξζξίηηδα ηνπ ηζρίνπ θαη ηνπ γφλαηνο ζε άλδξεο θαη γπλαίθεο, θαη ηεο νπξηθήο αξζξίηηδαο ζηνπο άλδξεο. Πξόιεςε εξγαηηθώλ αηπρεκάησλ. Ζ ιήςε πξνθπιάμεσλ γηα ηελ απνθπγή επαλαιεπηηθήο ρξήζεο ησλ αξζξψζεσλ θαη ηελ πξφθιεζε βιαβσλ ησλ αξζξψζεσλ ζηνλ επαγγεικαηηθφ ρψξν, κπνξεί λα βνεζήζεη ζηελ πξφιεςε ηεο αξζξίηηδαο (κεηαηξαπκαηηθή νζηεναξζξίηηδα). Πξόιεςε αζιεηηθώλ αηπρεκάησλ. Ζ ρξήζε πξνηεηλφκελσλ ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ πξφιεςε αηπρεκάησλ (π.ρ. δέζηακα, αζθήζεηο ελδπλάκσζεο, θαη θαηάιιεινο εμνπιηζκφο) βνεζά ζηελ απνθπγή ηξαπκαηηζκνχ ησλ αξζξψζεσλ θαη ησλ ζπλδέζκσλ κεηψλνληαο ηνλ θίλδπλν αλάπηπμεο νζηεναξζξίηηδαο. 21

22 5.2. Πνηεο δεπηεξνγελείο ζηξαηεγηθέο πξόιεςεο ππάξρνπλ; Οη αθφινπζεο δεπηεξνγελείο ζηξαηεγηθέο πξφιεςεο είλαη δηαζέζηκεο, ρσξίο φκσο λα είλαη ζε επξεία ρξήζε: Πξώηκε δηάγλσζε. Ζ πξψηκε δηάγλσζε φισλ ησλ ηχπσλ αξζξίηηδαο είλαη ζεκαληηθή. Πνιινί άλζξσπνη κε αξζξίηηδα, ηδηαίηεξα νη άλδξεο θαη ηα λέα άηνκα, δελ επηζθέπηνληαη πνηέ γηαηξφ γηα ηελ αξζξίηηδά ηνπο, ηδηαίηεξα αλ βξίζθνληαη γεληθά ζε θαιή πγεία, έρνπλ κεησκέλε δξαζηεξηφηεηα ή εξγαζηαθνχο πεξηνξηζκνχο εμαηηίαο ηεο αξζξίηηδαο, δελ έρνπλ αζθάιεηα πγείαο ή είλαη ππέξβαξνη. Τπάξρνπλ άηνκα πνπ δελ ζπκβνπιεχνληαη θαη δελ παξαθνινπζνχληαη απφ ξεπκαηνιφγν αθφκα θαη φηαλ ε αξζξίηηδα ηνπο πξνθαιεί πεξηνξηζκνχο ζηελ δξαζηεξηφηεηά ηνπο. Ηαηξηθή ζεξαπεία. Ζ κείσζε ησλ επηπέδσλ νπξηθνχ νμένο ζηελ νπξηθή αξζξίηηδα κε ηε ρξήζε ππννπξηρακηθψλ θαξκάθσλ θαη ε πξψηκε ρξήζε λνζνηξνπνπνηεηηθψλ θαξκάθσλ (DMARDs) ζηελ ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα, κπνξεί λα βειηηψζεη ηε καθξνπξφζεζκε πνξεία-έθβαζε ηεο λφζνπ. Σα κε ζηεξνεηδή αληηθιεγκνλψδε θάξκαθα βνεζνχλ ζηελ αλαθνχθηζε ησλ ζπκπησκάησλ ηεο νζηεναξζξίηηδαο. Ζ ζεξαπεία κε αληηβηνηηθά γηα ην πξψηκν ζηάδην ηεο λφζνπ Lyme κπνξεί λα πξνιάβεη ηα κεηέπεηηα ζηάδηα ηεο αζζέλεηαο Ση γίλεηαη ζε ζρέζε κε ηηο ηξηηνγελείο ζηξαηεγηθέο πξόιεςεο; Οη ηξηηνγελείο ζηξαηεγηθέο κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ηνλ πφλν θαη ηελ αλαπεξία, λα απμήζνπλ ηελ αίζζεζε ειέγρνπ ηνπ αηφκνπ θαη λα βειηηψζνπλ ηελ πνηφηεηα δσήο Ζ απηνδηαρείξηζε Ο έιεγρνο βάξνπο θαη ε θπζηθή δξαζηεξηόηεηα Ο έιεγρνο βάξνπο θαη ε θπζηθή δξαζηεξηφηεηα είλαη ζεκαληηθά ζπζηαηηθά ελφο πξνγξάκκαηνο απηνδηαρείξηζεο ηεο ξεπκαηηθήο λφζνπ. Σν λα είλαη θαλείο ππέξβαξνο ζρεηίδεηαη κε ηνλ απμεκέλν θίλδπλν γηα νζηεναξζξίηηδα, ελψ ε απψιεηα βάξνπο κεηψλεη ηνλ θίλδπλν γηα νζηεναξζξίηηδα ζην γφλαην. Ζ θπζηθή δξαζηεξηφηεηα δηαηεξεί ηελ «πγεία» ησλ αξζξψζεσλ θαη κπνξεί λα κεηψζεη ηνλ θίλδπλν άιισλ δπζκελψλ ζπλεπεηψλ πνπ δελ ζρεηίδνληαη κε ηελ αξζξίηηδα, φπσο, 22

23 θαξδηαγγεηαθά λνζήκαηα, δηαβήηεο, ππέξηαζε. Μειέηεο ππνδεηθλχνπλ φηη έλα πξφγξακκα γπκλαζηηθήο κπνξεί λα βειηηψζεη ηελ αεξνβηθή ηθαλφηεηα θαη λα απαιχλεη ηελ θαηάζιηςε θαη ην άγρνο ζηα άηνκα κε αξζξίηηδα. Πξνγξάκκαηα φπσο : α) Σα Άηνκα κε Αξζξίηηδα Μπνξνύλ λα Αζθνύληαη PACE (People with Arthritis Can Exercise) είλαη βαζηζκέλν ζε ςπραγσγηθφ πξφγξακκα άζθεζεο ζε νκάδεο. Δθπαηδεπκέλνη δάζθαινη δηαιέγνπλ απφ 72 δηαθνξεηηθέο αζθήζεηο θαη ρξεζηκνπνηνχλ κία πιεζψξα απφ δξαζηεξηφηεηεο ελίζρπζεο-αληνρήο, παηρλίδηα, ηερληθέο ραιάξσζεο θαη εθπαηδεπηηθά ζέκαηα γηα ηελ πγεία. Σα νθέιε πεξηιακβάλνπλ απμεκέλε ιεηηνπξγηθή ηθαλφηεηα, κεησκέλε θαηάζιηςε θαη ελδπλάκσζε απηνεθηίκεζεο. β) Σν Πξόγξακκα άζθεζεο ζην λεξό ηνπ YMCA Ηδξύκαηνο γηα ηελ Αξζξίηηδα YMCA (Arthritis Foundation YMCA Aquatics Program) αθνξά ηελ ήπηα θπζηθή δξαζηεξηφηεηα ζε δεζηφ λεξφ. Απηφ ην πξφγξακκα επέδεημε επεξγεηηθά απνηειέζκαηα θαη αμηνινγείηαη πεξαηηέξσ Δθπαίδεπζε Μία αθφκε απνηειεζκαηηθή παξέκβαζε απηνδηαρείξηζεο γηα άηνκα κε αξζξίηηδα είλαη ε εθπαίδεπζε, φπσο: Ζ ζεηξά καζεκάησλ «Απηνβνήζεηα γηα ηελ Αξζξίηηδα» (Arthritis Self-Help Course, ASHC). Αλαπηχρζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 1980 ζην Παλεπηζηήκην Stanford θαη έρεη απνδεηρζεί φηη κεηψλεη θαηά 20% ηνλ πφλν, θαη ζε πνζνζηφ 40% ηηο ηαηξηθέο επηζθέςεηο. Καζίζηαηαη έηζη κία απνηειεζκαηηθή κέζνδνο κείσζεο ηνπ θφζηνπο ηεο αξζξίηηδαο. Σα καζήκαηα απνηεινχληαη απφ ζπλεδξίεο 6 εβδνκάδσλ (2 ψξεο ηελ εβδνκάδα) πνπ θαζνδεγνχληαη απφ δχν εθπαηδεπκέλνπο επαγγεικαηίεο πγείαο ε εζεινληέο, νη νπνίνη αθνινπζνχλ έλα ιεπηνκεξέο πξσηφθνιιν νδεγηψλ πνπ πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ηχπνπο αξζξίηηδαο, ηε δηαηξνθή, ηελ επηθνηλσλία αζζελή-ηαηξνχ, ηελ θαηάιιειε ρξήζε ησλ αξζξψζεσλ φηαλ πνλάλε, ηηο αιιειεπηδξάζεηο απφ ηε ρξήζε ησλ θαξκάθσλ, ηα ζηνηρεία ζηε ζρεδίαζε εμαηνκηθεπκέλεο θπζηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ηε ραιάξσζε θαη ηα πξνγξάκκαηα δηαρείξηζεο ηνπ πφλνπ. 23

24 Οη παξαθάησ παξεκβάζεηο, αλ θαη απνηειεζκαηηθέο ζην πιαίζην ηεο απηνδηαρείξηζεο ηεο αξζξίηηδαο, νχηε ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο, νχηε έρνπλ κειεηεζεί εθηελψο. α) Σν Bone-Up, έλα εθπαηδεπηηθφ, νηθηαθφ πξφγξακκα απηφ-θξνληίδαο, πνπ απνηειείηαη απφ έμη καζήκαηα ζε θαζέηεο θαη ζπκπιεξψλεηαη απφ έληππν πιηθφ επηπέδνπ 5 εο Γεκνηηθνχ. Σν πεξηερφκελν ηνπ πξνγξάκκαηνο έρεη ζηελή νκνηφηεηα κε απηφ ηνπ ASHC. β) Σν Πξόγξακκα Οηθηαθήο Βνήζεηαο γηα ηελ Αξζξίηηδα (Arthritis Home Help Program), είλαη έλα αηνκηθφ νηθηαθφ πξφγξακκα, ην νπνίν ρξεζηκνπνηεί κία εμαηνκηθεπκέλε πξνζέγγηζε γηα ηελ αλάπηπμε ηθαλνηήησλ απηφ-θξνληίδαο. Σα νθέιε ζπκπεξηιακβάλνπλ βειηίσζε ηνπ πφλνπ ησλ αξζξψζεσλ, θηλεηηθφηεηα θαη ηθαλφηεηα επηθνηλσλίαο κε ηνπο ηαηξνχο. γ) Σν Πξόγξακκα παξεκβάζεσλ γηα ηελ αξζξίηηδα κέζσ ηειεθσληθώλ ππεξεζηώλ (The Arthritis phone service interventions) ζπλίζηαηαη ζε αξρηθή ηειεθσληθή επηθνηλσλία θαη παξαθνινχζεζε απφ εθπαηδεπκέλν κε-ηαηξηθφ πξνζσπηθφ πνπ παξέρεη πιεξνθνξίεο, αλαθνξέο θαη ζηξαηεγηθέο επίιπζεο πξνβιεκάησλ. Άηνκα κε νζηεναξζξίηηδα, ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα θαη ιχθν έρνπλ επηδείμεη βειηίσζε ζηε θπζηθή θαη ςπρνινγηθή ηνπο πγεία θαζψο θαη ζηνλ πφλν σο απνηέιεζκα απηνχ ηνπ ηχπνπ παξέκβαζεο. Ζ ΔΛ.Δ.ΑΝ.Α. παξέρεη απφ ην 2007 ππφ ηελ αηγίδα ηνπ Τ.Τ.Κ.Α. κε ρνξεγία, ηελ ππεξεζία ςπρνινγηθήο ζηήξημεο γηα ηα άηνκα κε αξζξίηηδα θαη ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο. δ) Φπρνινγηθέο γεληθά παξεκβάζεηο πνπ επηθεληξψλνληαη ζηελ ελαιιαγή γλσζηηθψλ, ζπκπεξηθνξηνινγηθψλ ή ζπλαηζζεκαηηθψλ πξνηχπσλ, ρξεζηκνπνηψληαο πνηθηιία κεζφδσλ πνπ πεξηιακβάλνπλ ραιάξσζε, βηναλαηξνθνδφηεζε, γλσζηηθή ζεξαπεία θαη έιεγρν ηνπ άγρνπο. Απηέο νη παξεκβάζεηο έρνπλ απνδεηρζεί απνηειεζκαηηθέο ζηελ κείσζε ηνπ πφλνπ ηεο αξζξίηηδαο Οη ππεξεζίεο απνθαηάζηαζεο Ζ θπζηθνζεξαπεία θαη ε εξγαζηνζεξαπεία κπνξνχλ λα δηνξζψζνπλ βιάβεο θαη λα εμαιείςνπλ ηνπο πεξηνξηζκνχο δξαζηεξηφηεηαο. Οη ζεξαπεπηηθέο παξεκβάζεηο πεξηιακβάλνπλ ελδπλάκσζε ησλ κπψλ, πξνζηαζία ησλ αξζξψζεσλ, ηξνπνπνίεζε δξαζηεξηνηήησλ, έιεγρν ηνπ πφλνπ, εθπαίδεπζε γηα ηε δηαηήξεζε ηεο αλεμαξηεζίαο, ελζάξξπλζε ηεο απηνδηαρείξηζε θαη πξνψζεζε ηεο επεμίαο. 24

25 Φαξκαθεπηηθή θαη ρεηξνπξγηθή ζεξαπεία Πνιιά θαη δηαθνξεηηθά θάξκαθα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ζεξαπεία ηεο αξζξίηηδαο. Οη ζεξαπείεο γηα θάπνηνπο ηχπνπο αξζξίηηδαο, κπνξεί λα πεξηνξίζνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο αζζέλεηαο, λα ειέγμνπλ ηα ζπκπηψκαηα θαη λα πξνιάβνπλ ηηο ζνβαξέο επηπινθέο. Ζ ζεξαπεία αληηθαηάζηαζεο ησλ αξζξψζεσλ (αξζξνπιαζηηθή) είλαη θαηάιιειε γηα ηα άηνκα κε ρξφλην πφλν ή κε πεξηνξηζκέλε θηλεηηθφηεηα. Ζ δαπαλεξή απηή επέκβαζε, πνπ εθηειείηαη πην ζπρλά γηα ζνβαξή, θαηαζηξεπηηθή αξζξίηηδα ηνπ ηζρίνπ ή ηνπ γνλάηνπ (νζηεναξζξίηηδα), ζπλήζσο κεηψλεη ηνλ πφλν θαη βειηηψλεη ηελ δξαζηεξηφηεηα απμάλνληαο ην εχξνο ησλ θηλήζεσλ ηεο πξνζβαιιφκελεο άξζξσζεο. 25

26 5.4.1 ΠΡΧΣΟ ΑΞΟΝΑ: ΑΡΘΡΗΣΗΓΑ Χ ΕΖΣΖΜΑ ΓΖΜΟΗΑ ΤΓΔΗΑ AΦΤΠΝΗΖ ΓΗΑΜΟΡΦΧΣΧΝ ΠΟΛΗΣΗΚΖ Πξηλ κπνξέζνπλ λα αλαπηπρζνχλ απνηειεζκαηηθέο πνιηηηθέο ζρεηηθέο κε ηελ αξζξίηηδα, απηνί πνπ δηακνξθψλνπλ ηηο πνιηηηθέο θαη ιακβάλνπλ ηηο νξηζηηθέο ζρεηηθέο απνθάζεηο πξέπεη λα είλαη ελήκεξνη φηη ε αξζξίηηδα είλαη έλα ζεκαληηθφ δήηεκα δεκφζηαο πγείαο. Ωζηφζν απηή ε ελεκέξσζε είλαη πεξηνξηζκέλε εμαηηίαο α) ησλ επξέσο δηαδεδνκέλσλ κχζσλ φηη ε αξζξίηηδα πξνθαιεί κηθξήο εληάζεσο πφλνπο θαη θιεγκνλέο πνπ αληηκεησπίδνληαη κε ηε ρξήζε απιψλ παπζίπνλσλ, β) ηεο ειιηπνχο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηελ κεγάιε ζπρλφηεηα ηεο αξζξίηηδαο ζηνλ πιεζπζκφ, θαη γ) ηεο έιιεηςεο θαηαλφεζεο θαη ζπλεηδεηνπνίεζεο ηνπ ζεκαληηθνχ νηθνλνκηθνχ θαη αλζξψπηλνπ θφζηνπο ηεο αξζξίηηδαο ζηελ Διιεληθή θαη φρη κφλν θνηλσλία. Οη πνιηηηθνί ηεο πγείαο πξέπεη λα εθπαηδεπηνχλ ζρεηηθά κε ηηο επηπηψζεηο ηεο αξζξίηηδαο ζηελ θνηλσλία, γηα ηελ επηηπρία ησλ πξνγξακκάησλ παξέκβαζεο θαη κφλν ηφηε κπνξνχλ λα αλαπηχμνπλ θαηάιιειεο πνιηηηθέο ζρεηηθέο κε ηελ αξζξίηηδα. Δπνκέλσο, απαηηείηαη: Δθπαίδεπζε ησλ δηακνξθσηψλ πνιηηηθήο γηα ηελ αμία ηεο πγείαο θαη ην θφζηνο ηεο αξζξίηηδαο. Δκθαζε ζηελ αλαγλψξηζε ηεο αξζξίηηδαο σο ζεκαληηθφ πξφβιεκαη ηεο πγείαο θαη εηδηθφηεξα ησλ γπλαηθψλ θαη εππαζψλ νκάδσλ. πλεξγαζία κε θξαηηθνχο ιεηηνπξγνχο ηεο δεκφζηαο πγείαο θαη πξφλνηαο πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί φηη έρνπλ ηελ απαξαίηεηε πιεξνθφξεζε γηα λα βειηηψζνπλ ηελ πξνζέγγηζε ηεο αξζξίηηδαο ζηηο πεξηθέξεηεο ηνπο. Δλζσκάησζε ηεο αξζξίηηδαο ζε πνιηηηθέο πγείαο θαη πξφλνηαο πνπ δελ απνζθνπνχλ λα είλαη εηδηθά κφλν γηα άηνκα κε αξζξίηηδα. Αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ γηα ηελ εζηίαζε ηεο πξνζνρήο ζε δεηήκαηα αξζξίηηδαο ζε φιε ηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα. ρεδηαζκφο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ζπλέρεηαο ησλ πξσηνγελψλ, δεπηεξνγελψλ θαη ηξηηνγελψλ ζηξαηεγηθψλ πξφιεςεο. Αλάπηπμε πνιηηηθήο πνπ απαηηεί απφ ηνπο νξγαληζκνχο δηαρείξηζεο θξνληίδαο λα θαιχςνπλ θάζε παξέκβαζε πνπ έρεη απνδεηρηεί φηη είλαη σθέιηκε σο πξνο ην θφζηνο. ( π.ρ ζεξαπεπηηθά πξσηφθνιια) 26

27 ΓΔΤΣΔΡΟ ΑΞΟΝΑ: ΔΝΖΜΔΡΧΖ ΣΟΤ ΠΛΖΘΤΜΟΤ ΠΡΟΛΖΦΖ ΚΑΗ ΔΓΚΑΗΡΖ ΓΗΑΓΝΧΖ ΣΖ ΑΡΘΡΗΣΗΓΑ. η). Πώο επεξεάδεη ε αξζξίηηδα ηα άηνκα; Ζ αξζξίηηδα απνηειεί έλαλ θίλδπλν γηα ηελ ζσκαηηθή, ςπρνινγηθή, θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ. ηεξεί ζπρλά απφ ηνπο αλζξψπνπο ηελ ειεπζεξία θαη ηελ αλεμαξηεζία ηνπο, ελψ κπνξεί λα δηαηαξάμεη ηε δσή ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο θαη απηψλ πνπ ηνπο παξέρνπλ θξνληίδα. Σα ζσκαηηθά ζπκπηψκαηα ηεο αξζξίηηδαο πεξηιακβάλνπλ πφλν, κεησκέλε θηλεηηθφηεηα ηεο άξζξσζεο θαη εμάληιεζε. Δμαηηίαο απηψλ ησλ ζπκπησκάησλ ηα άηνκα κε αξζξίηηδα έρνπλ ιηγφηεξεο δξαζηεξηφηεηεο ζε ζρέζε κε ηνλ ελήιηθν πιεζπζκφ ζπλππνινγίδνληαο θαη ηελ αλαπεξία ηνπο. Απηφ ην επίπεδν ηεο κε δξαζηεξηφηεηαο, ηνπο ζέηεη ζε κεγαιχηεξν θίλδπλν λα αλαπηχμνπλ θαη άιιεο αζζέλεηεο, φπσο πξφσξν ζάλαην απν θαξδηαθέο παζήζεηο, ζαθραξψδε δηαβήηε, πςειή αξηεξηαθή πίεζε, παρπζαξθία, θαηάζιηςε θαη άγρνο. Ζ αξζξίηηδα ζηηο ζνβαξέο ηεο κνξθέο, κπνξεί λα κεηψζεη ην πξνζδφθηκν δσήο. Σν άγρνο, ε θαηάζιηςε, ν ζπκφο θαη ε αλεζπρία ζπρλά ζπλνδεχνπλ ηελ αξζξίηηδα. Σα άηνκα κε αξζξίηηδα κπνξεί λα βηψζνπλ δπζθνιία φηαλ αληηκεησπίδνπλ ηνλ πφλν θαη ηελ αλαπεξία, κπνξεί λα αηζζαλζνχλ αβνήζεηνη, κε επεξεαζκφ ηνπ απηνειέγρνπ ηνπο θαη αιιαγέο ζηελ απηνεθηίκεζε ηνπο. Ζ θνηλσληθή θαηάζηαζε επεξεάδεηαη απφ ηελ αξζξίηηδα. Σα άηνκα κε αξζξίηηδα ζπρλά βηψλνπλ ρακειή θνηλσληθή ζπκκεηνρή, δπζθνιίεο ζε επαγγεικαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηελ θαζεκεξηλφηεηα. Απηά ηα θνηλσληθά πξνβιήκαηα ζπρλά επηδεηλψλνληαη ιφγσ έιιεηςεο θαηαλφεζεο θαη επαηζζεζίαο αλάκεζα ζην νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ, ηνπο ζπλαδέιθνπο ζηνλ ρψξν ηεο εξγαζίαο, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηνπο λνζνθφκνπο. Οη νηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο ηεο αξζξίηηδαο πεξηιακβάλνπλ αλεπαξθή πξφζβαζε ζηε θξνληίδα θαη νηθνλνκηθά βάξε ιφγσ ησλ δαπαλψλ γηα ηε θξνληίδα ηεο πγείαο θαη ησλ απσιεηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο εξγαζίαο. Ζ αξζξίηηδα έξρεηαη δεχηεξε κεηά ηηο θαξδηαθέο παζήζεηο σο αηηία γηα ηελ απψιεηα ηεο εξγαζίαο. (Fit For Work 2010) Οη παξαπάλσ παξάκεηξνη ηζρχνπλ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ φηαλ νη αζζελείο είλαη παηδηά κε αξζξίηηδα θαζψο είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλα κε ηνλ επξχηεξν νηθνγελεηαθφ ηνπο θχθιν. Σα ζσκαηηθά ζπκπηψκαηα ηεο αξζξίηηδαο θαη ε θνηλσληθή θαηάζηαζε ησλ παηδηψλ επεξεάδνληαη απφ ηελ αξζξίηηδα μεθηλψληαο πνιιέο θνξέο ζε πνιχ κηθξή ειηθία (ελδεηθηηθά 2 εηψλ). Οη 27

28 επηπηψζεηο πνπ πξναλαθέξζεθαλ θαη αθνξνχλ ζηνπο ελήιηθεο αθνινπζνχλ ηα παηδηά ζε φιε ηελ παηδηθή, εθεβηθή θαη κεηέπεηηα δσή ηνπο. Οη νηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο γηα ηνπο γνλείο είλαη κεγάιεο θαζψο είλαη ππνρξεσκέλνη λα ζπλνδεχνπλ ηα παηδηά ηνπο ζηα ηαθηηθά ξαληεβνχ γηα εμέηαζε, ηε ζεξαπεία, ηε λνζειεία, γεγνλφο πνπ επηβάιιεη ηελ απνπζία απφ ηελ εξγαζία ηνπο, θαη φρη κφλν γηα ιίγεο ψξεο, ήκεξα ζηελ Διιάδα ππάξρεη κφλν έλα θέληξν αλαθνξάο γηα ξεπκαηνπάζεηεο ηεο παηδηθήο ειηθίαο ζηε Θεζζαινλίθε θαη ηκήκαηα ζε αληίζηνηρεο παηδηαηξηθέο θιηληθέο δχν ζηελ Αζήλα θαη έλα ζηα Ησάλληλα. Γίλεηαη επθνια θαηαλνεηφ νηη γηα ηελ παξαθνινχζεζε ζηα παξαπάλσ λνζνθνκεία ε νηθνλνκηθή επηβάξπλζε ηεο νηθνγέλεηαο απμάλεηαη ζεκαληηθά θαζψο πεξηιακβάλεη ην θφζηνο κεηαθίλεζεο ηνπ ζπλνδνχ κε ην αλήιηθν παηδί θαη ηε δηακνλή ηνπο ην ειάρηζην γηα κία κέξα. ηη). Κάπνηνη από ηνπο πην ζπρλνύο κύζνπο ζρεηηθά κε ηελ αξζξίηηδα Ζ αξζξίηηδα είλαη αζζέλεηα ησλ ειηθησκέλσλ αλζξώπσλ. Παξφιν πνπ ε αξζξίηηδα πξνζβάιιεη έλα ζηα δχν άηνκα ειηθίαο πάλσ απφ 65 εηψλ, νη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη κε αξζξίηηδα πεξίπνπ ηξεηο ζηνπο πέληε είλαη κηθξφηεξνη απφ 65 εηψλ. Πξνζβάιινληαη άηνκα φισλ ησλ ειηθηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ παηδηψλ θαη ησλ εθήβσλ. Ζ λεαληθή αξζξίηηδα είλαη κηα απφ ηηο πην ζπρλέο ρξφληεο αζζέλεηεο ηεο παηδηθήο ειηθίαο. Ζ αξζξίηηδα είλαη κόλν έλα θπζηνινγηθό θνκκάηη ηεο γήξαλζεο. Αλ απηφ ήηαλ αιήζεηα, νη πεξηζζφηεξνη ειηθησκέλνη ελήιηθεο θαη θαζφινπ παηδηά ζα είραλ αξζξίηηδα. Παξφια απηά, πεξίπνπ ν κηζφο απφ ηνλ ελήιηθν πιεζπζκφ δελ βίσζε πνηέ απηέο ηηο θαηαζηάζεηο. Δπηπιένλ, θάπνηνη ηχπνη αξζξίηηδαο (π.ρ. νζηεναξζξίηηδα ζην γφλαην) κπνξνχλ λα πξνιεθζνχλ. Γελ ππάξρεη ίαζε ή ζεξαπεία γηα ηηο πεξηζζόηεξεο κνξθέο αξζξίηηδαο. Παξφιν πνπ δελ ππάξρεη θάπνηα «καγηθή ζπληαγή» γηα φινπο ηνπο ηχπνπο αξζξίηηδαο, ε έξεπλα δείρλεη φηη ε πξψηκε δηάγλσζε θαη ε θαηάιιειε δηαρείξηζε κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηε κείσζε ησλ ζπλεπεηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε πνιινχο ηχπνπο αξζξίηηδαο. Ζ θαξκαθεπηηθή αγσγή, ε εθπαίδεπζε, ε θπζηθή δξαζηεξηφηεηα θαη ην ρεηξνπξγείν απνηεινχλ ηέζζεξηο απνηειεζκαηηθέο ζηξαηεγηθέο ζεξαπείαο πνπ κπνξνχλ πξάγκαηη λα θάλνπλ ηε δηαθνξά. ηηη). Πνηνο θηλδπλεύεη από αξζξίηηδα; 28

29 Τπάξρνπλ κεξηθνί παξάγνληεο πνπ είλαη γλσζηνί φηη ζρεηίδνληαη κε έλαλ κεγαιχηεξν θίλδπλν γηα αξζξίηηδα. Σξεηο απφ απηνχο ηνπο παξάγνληεο είλαη μημεταβλητοί: ην γπλαηθείν θχιν, ε κεγάιε ειηθία θαη ε γελεηηθή πξνδηάζεζε. Παξφιν πνπ δελ ππάξρεη δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ζε απηνχο ηνπο παξάγνληεο, ε γλψζε ηεο παξνπζίαο ηνπο βνεζάεη λα αλαγλσξίζνπκε ηηο νκάδεο πνπ βξίζθνληαη ζε κεγαιχηεξν θίλδπλν γηα αξζξίηηδα ψζηε νη παξεκβαηηθέο πξνζπάζεηεο λα κπνξνχλ λα ζηνρεχνπλ αλάινγα. Οη γπλαίθεο ειηθίαο 25 εηψλ θαη άλσ αληηπξνζσπεχνπλ ην 60% ησλ πεξηζηαηηθψλ αξζξίηηδαο, αλαθέξνπλ ηελ αξζξίηηδα σο ηελ θχξηα αηηία ή ηελ αηηία πνπ ζπκβάιιεη ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Ζ ειηθία επίζεο ζρεηίδεηαη κε απμεκέλν θίλδπλν γηα αξζξίηηδα. Ο κηζφο πιεζπζκφο ησλ ειηθησκέλσλ πξνζβάιιεηαη απφ νζηεναξζξίηηδα θαη ν θίλδπλνο απμάλεηαη κε ηελ ειηθία. Ζ γελεηηθή πξνδηάζεζε γηα αξζξίηηδα είλαη ν ηξίηνο κε κεηαβιεηφο παξάγνληαο θηλδχλνπ. πγθεθξηκέλα γνλίδηα είλαη γλσζηφ φηη ζρεηίδνληαη κε έλαλ πςειφηεξν θίλδπλν γηα θάπνηνπο ηχπνπο αξζξίηηδαο, φπσο ην HLA-B27 πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ νξναξλεηηθή ζπνλδπιαξζξίηηδα. Με ηελ έξεπλα ζηνλ ηνκέα ηεο γελεηηθήο, πξνζδνθάηαη ε αλαθάιπςε πεξηζζφηεξσλ γνληδίσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ζπγθεθξηκέλνπο ηχπνπο αξζξίηηδαο. Καζαξά μεταβλητοί παξάγνληεο θηλδχλνπ πνπ ζρεηίδνληαη κε απμεκέλν θίλδπλν γηα αξζξίηηδα πεξηιακβάλνπλ: ηελ παρπζαξθία ηα ηξαχκαηα ζηηο αξζξψζεηο ηηο ινηκψμεηο ζπγθεθξηκέλα επαγγέικαηα (π.ρ. εξγαζία ζε λαππεγεία, αγξνηηθή εξγαζία, εξγαζία ζηε βαξηά βηνκεραλία, θαζψο θαη επαγγέικαηα πνπ πεξηιακβάλνπλ επαλαιεπηηθφ ζθχςηκν κε ηα γφλαηα). Κάπνηνη δεκνγξαθηθνί παξάγνληεο, φπσο ηα ρακειφηεξα επίπεδα εθπαίδεπζεο θαη εηζνδήκαηνο ζρεηίδνληαη κε ηελ αξζξίηηδα. Παξφιν πνπ απηνί νη παξάγνληεο θηλδχλνπ είλαη πξσηαξρηθά κεηαβιεηνί, δελ είλαη μεθάζαξν ην γεγνλφο φηη εάλ ηνπο ηξνπνπνηήζνπκε ζα κεησζεί πξάγκαηη ν θίλδπλνο γηα αξζξίηηδα, αθνχ νη κεραληζκνί κε ηνπο νπνίνπο απμάλεηαη ν θίλδπλνο δελ είλαη αθφκε θαηαλνεηνί. 29

30 Ζ εθπαίδεπζε γηα ηελ απηνδηαρείξηζε θαη ηα πξνγξάκκαηα αζθήζεσλ έρνπλ επλντθά απνηειέζκαηα γηα ηα άηνκα κε αξζξίηηδα. Ζ δηαηήξεζε ηνπ θαηάιιεινπ βάξνπο κπνξεί λα κεηψζεη ηνλ θίλδπλν αλάπηπμεο ηεο νζηεναξζξίηηδαο θαη ε ζπρλή ζσκαηηθή δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα κεηψζεη ηελ αλαπεξία απφ ηελ αξζξίηηδα. Παξφια απηά, απηέο νη παξεκβάζεηο δελ ρξεζηκνπνηνχληαη αξθεηά. Σα άηνκα κε αξζξίηηδα έρνπλ ρακειά επίπεδα ζσκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, αθφκα θαη φηαλ ππνινγίδεηαη ε αλαπεξία ηνπο. Οη αθφινπζεο δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα ζηνρεχνπλ ζε φινπο ηνπο πιεζπζκνχο θαζψο θαη ζε ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο πνπ βξίζθνληαη ζε θίλδπλν: Αλάπηπμε θαη αμηνιφγεζε πξφηππσλ πξνγξακκάησλ γηα ηνλ έιεγρν ηνπ βάξνπο θαη ηεο ζσκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Γνθηκαζία ζηξαηεγηθψλ ειέγρνπ βάξνπο αλάκεζα ζηα άηνκα κε αξζξίηηδα. Αλάπηπμε ηειεθσληθψλ ππεξεζηψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ζρεηηθά κε ηελ αξζξίηηδα θαη γηα ηελ ππνζηήξημε γηα ηε κείσζε ηεο αλαπεξίαο. Γηεπθφιπλζε ηεο επξείαο δηάδνζεο πξνγξακκάησλ απηνδηαρείξηζεο κε επηδίσμε εμαζθάιηζεο ρνξεγεηψλ. Πξνψζεζε ππεχζπλεο ρξήζεο ησλ θαξκάθσλ. Πξνψζεζε εθαξκνγήο πξνγξακκάησλ απηνδηαρείξηζεο ζε εξγαζηαθά πεξηβάιινληα. Ζ ελεκέξσζε πξαγκαηνπνηείηαη κε θπιιάδηα πνπ εθδίδνπλ νη Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα. ήκεξα θπθινθνξνχλ ελεκεξσηηθά θπιιάδηα γηα ηελ ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα, ηελ αγθπινπνηεηηθή ζπνλδπιαξζξίηηδα, ηελ ςσξηαζηθή αξζξίηηδα, ηνλ ζπζηεκαηηθφ εξπζεκαηψδε ιχθν, ην ζθιεξφδεξκα, ηελ νζηενπφξσζε, ηε δηαηξνθή θαη ηη είλαη ξεπκαηνιφγνο. Δκθαζε πξέπεη λα δίλεηαη ζηελ επηθνηλσλία γηα πξνζσπηθή ελεκέξσζε (πρ ελεκεξσηηθέο δηαιέμεηο ζηα ζρνιεία) α. ΜΔΗΧΖ ΣΖ ΔΚΘΔΖ ΣΟΤ ΠΛΖΘΤΜΟΤ ΣΟΤ ΓΝΧΣΟΤ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΚΗΝΓΤΝΟΤ (ΠΡΧΣΟΓΔΝΖ ΠΡΟΛΖΦΖ) Γξάζε 1: Μείσζε ηεο επίπησζεο αξζξίηηδαο πνπ ζρεηίδεηαη κε ην θάπληζκα. Σν θάπληζκα απνηειεί πξσηαξρηθφ παξάγνληα θηλδχλνπ γηα ηελ θιεγκνλψδε αξζξίηηδα. 30

31 Δλέξγεηα: πλέρηζε θαη εληαηηθνπνίεζε ηεο εθζηξαηείαο θαηά ηνπ θαπλίζκαηνο Γξάζε 2: Μείσζε ηεο επίπησζεο αξζξίηηδαο πνπ ζρεηίδεηαη κε ην αιθνόι. Γξάζε πςειήο πξνηεξαηόηεηαο. Σα απνηειέζκαηά ηεο πεξηιακβάλνπλ εθηφο απφ ηε κείσζε ησλ λέσλ πεξηπηψζεσλ αξζξίηηδαο, θαη ηε κείσζε ησλ νδηθψλ αηπρεκάησλ. Δλέξγεηα: Αλάπηπμε ελεκεξσηηθήο εθζηξαηείαο γηα ηε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο αιθνφι. (ε ζπλεξγαζία θαη κε ην Τπνπξγείν Παηδείαο, Γηα βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ θαη ην Τπνπξγείν Δζληθήο Άκπλαο ). i) Φνξείο πινπνίεζεο: Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Τγείαο, επνπηεπφκελνη θνξείο Τ.Τ.Κ.Α., Α.Δ.Η. Σ.Δ.Η., Τπνπξγείν Δζληθήο Άκπλαο, Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] Γξάζε 3: Μείσζε ηεο επίπησζεο ηεο αξζξίηηδαο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ παρπζαξθία, ηε δηαηξνθή θαη ηε κε άζιεζε. Ζ πινπνίεζή ηεο ζα έρεη πνιιαπιά νθέιε, φπσο ηε κείσζε ηεο επίπησζεο ηεο αξζξίηηδαο αιιά θαη κείσζε ησλ θαξδηαγγεηαθψλ θαη ησλ ππφινηπσλ Υξφλησλ Με Μεηαδηδφκελσλ Ννζεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ ηξφπν δσήο. Δλέξγεηα 1: Αλάπηπμε ελεκεξσηηθήο εθζηξαηείαο γηα ηελ πγηεηλή δηαηξνθή θαη ηελ αχμεζε ηεο ζσκαηηθήο άζθεζεο. (ε ζπλεξγαζία κε ην Τπνπξγείν Παηδείαο, Γηα βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ, ην Τπνπξγείν Δζληθήο Άκπλαο θαζψο θαη ην Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο & Σξνθίκσλ). i) Φνξείο πινπνίεζεο: Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Τγείαο, επνπηεπφκελνη θνξείο Τ.Τ.Κ.Α, Α.Δ.Η. Σ.Δ.Η., Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] Δλέξγεηα 2: πλεξγαζία Τπνπξγείσλ γηα ηελ αλάπηπμε πνιηηηθψλ πνπ πξνάγνπλ ηε ζσκαηηθή άζθεζε (Τπνπξγείν Παηδείαο, Γηά βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ, Τπνπξγείν Δζληθήο Άκπλαο θ.ά.). 31

32 i) Φνξείο πινπνίεζεο: Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Τγείαο, επνπηεπφκελνη θνξείο Τ.Τ.Κ.Α., Τπνπξγείν Δζληθήο Άκπλαο. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] Γξάζε 4: Μείσζε ηεο επίπησζεο ηεο αξζξίηηδαο Δλέξγεηα: Αλάπηπμε ελεκεξσηηθήο εθζηξαηείαο γηα ηνλ ηξφπν κείσζεο ηεο έθζεζεο ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία θαη ηελ επαηζζεηνπνίεζε ζηελ αλαγλψξηζε θιηληθψλ ζεκείσλ. i) Φνξείο πινπνίεζεο: Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Τγείαο, επνπηεπφκελνη θνξείο Τ.Τ.Κ.Α., Α.Δ.Η. Σ.Δ.Η., Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα θ.ά. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] Γξάζε 5: Δζληθήο εκβέιεηαο δξάζεηο αγσγήο θαη πξναγσγήο ηεο πγείαο ηνπ γεληθνύ πιεζπζκνύ γηα ηελ ελεκέξσζε θαη ηελ πξώηκε αλαγλώξηζε ησλ ζπλεζέζηεξσλ κνξθώλ αξζξίηηδαο. Δλέξγεηα 1: Πξναγσγή ηεο πγείαο ζηα δεκφζηα ζρνιεία (γηα ηελ νηθνδφκεζε γελεψλ κε πην ζπλεηδεηνπνηεκέλεο θαη ππεχζπλεο ζπκπεξηθνξέο) θαη Δλέξγεηα 2: Αγσγή πγείαο ζε επάισηεο θνηλσληθέο νκάδεο θαη πιεζπζκνχο πςεινχ θηλδχλνπ. i) Φνξείο πινπνίεζεο: Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Τγείαο, επνπηεπφκελνη θνξείο Τ.Τ.Κ.Α., Α.Δ.Η., Σ.Δ.Η., Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα θ.ά. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] Γξάζε 6: Γξάζεηο γηα ηελ ςπρηθή πγεία θαη θνηλσληθή επεμία γηα λα επεξεάδνπλ ζπκπεξηθνξέο πνπ νδεγνχλ ζε ρξφληα λνζήκαηα β. ΑΤΞΖΖ ΣΖ ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΣΟΤ ΠΛΖΘΤΜΟΤ Δ ΓΡΑΔΗ ΚΑΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΑΣΟΜΗΚΟΤ ΚΑΗ ΟΜΑΓΗΚΟΤ ΑΤΜΠΣΧΜΑΣΗΚΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ (ΓΔΤΣΔΡΟΓΔΝΖ ΠΡΟΛΖΦΖ) 32

33 Γξάζε 1: Αλάπηπμε εζληθώλ πξνγξακκάησλ αζπκπησκαηηθνύ ειέγρνπ γηα ηελ ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα, ηελ αγθπινπνηεηηθή ζπνλδπιαξζξίηηδα, ηελ νζηεναξζξίηηδα θαη ηελ νζηενπόξσζε. Απφ ηελ εθαξκνγή ησλ πξνιεπηηθψλ ειέγρσλ θαη ηελ επαθφινπζε πξψηκε δηάγλσζε ζα κεησζεί ε λνζεξφηεηα θαη ην θφζηνο ζεξαπείαο απηψλ ησλ κνξθψλ αξζξίηηδαο. Δλέξγεηα: Δζληθά πξνγξάκκαηα αζπκπησκαηηθνχ ειέγρνπ i) Φνξείο πινπνίεζεο: Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Τγείαο, Τ.Πε., Ννζνθνκεία & Κέληξα Τγείαο, επνπηεπφκελνη θνξείο Τ.Τ.Κ.Α., Ηαηξηθέο Δηαηξείεο, Ηαηξηθέο ρνιέο, ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο Ο.Σ.Α. θαη ην Τπνπξγείν Δξγαζίαο & Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] Παξαηεξήζεηο Α. Πιεζπζκνί αλαθνξάο: i) κε βάζε ειηθηαθά θξηηήξηα ii) κε βάζε θνηλσληθννηθνλνκηθά θξηηήξηα θαη βαζκφ πξφζβαζεο ζηηο ππεξεζίαο πγείαο. Β. Αλάπηπμε ηνπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ ζπλεξγαζίαο ξεπκαηνιόγσλ θαη παηδνξεπκαηνιόγνπ ηνπ ηδησηηθνύ ηνκέα κε ηηο ζηαζεξέο δνκέο Δ..Τ. (ξεπκαηνινγηθέο θιηληθέο), κε ηελ θαηάξηηζε θαη ππνγξαθή πξσηνθόιινπ ζπλεξγαζίαο κεηαμύ ησλ εκπιεθνκέλσλ. Γ. Καζνξηζκόο Ννζνθνκείνπ Αλαθνξάο αλά λνκό ή πεξηθέξεηα γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε έγθαηξεο δηάγλσζεο θαη εηδηθό ηκήκα γηα ηα παηδηά ηνπιάρηζηνλ ζε ηξείο Γ. ύζηεκα εηδνπνίεζεο, παξαπνκπήο, ζεξαπεπηηθήο αληηκεηώπηζεο θαη επαλεμέηαζεο-αμηνιόγεζεο. 33

34 Ζ φιε δηαδηθαζία ησλ αζπκπησκαηηθψλ ειέγρσλ ζα γίλεηαη βάζεη επηζηεκνληθά ηεθκεξησκέλσλ ηαηξηθψλ πξσηνθφιισλ θαη θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ, κε παξάιιειε πηζηνπνίεζε ησλ ξεπκαηνινγηθψλ κνλάδσλ. Με Τπνπξγηθή Απφθαζε, θαηφπηλ εηζήγεζεο ηνπ ΚΔ..Τ., Να ζεζπηζζεί ζπληνληζηηθφ φξγαλν γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πινπνίεζεο θαη ηνλ έιεγρν ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. 34

35 5.3. ΣΡΗΣΟ ΑΞΟΝΑ: ΒΔΛΣΗΧΖ ΣΖ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ ΣΖ ΓΗΑΓΝΧΜΔΝΖ ΑΡΘΡΗΣΗΓΑ (ΘΔΡΑΠΔΤΣΗΚΖ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ) Γξάζε 1: Δηζαγσγή πξνηύπσλ θξνληίδαο, θιηληθώλ πξσηνθόιισλ & θαηεπζπληήξησλ νδεγηώλ ζηελ θιηληθή πξάμε ηνπ Δ..Τ. i) Φνξείο πινπνίεζεο: Δ.Ρ.Δ., Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αξζξίηηδα, Γεληθή Γξακκαηεία ΤΤΚ.Α., επνπηεπφκελνη θνξείο Τ.Τ.Κ.Α. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: απφ Ηαλνπάξην 2014 ε εθαξκνγή ησλ πξνηχπσλ θξνληίδαο γηα ηα άηνκα κε ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα. Ζ έθδνζε ησλ πξνηχπσλ θξνληίδαο γηα νζηεναξζξίηηδα, ζπζηεκαηηθφ εξπζεκαηψδε ιχθν, ρξφληα νζθπαιγία. ζα αθνινπζήζεη. Γξάζε 2: Πηζηνπνίεζε ξεπκαηνινγηθώλ κνλάδσλ θαη ππεξεζηώλ. i) Φνξέαο πινπνίεζεο: Γεληθή Γξακκαηεία ΤΤΚ.Α. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] Ωο άκεζεο πξνηεξαηφηεηαο θξίλεηαη ε πηζηνπνίεζε: α. ηεο δηαδηθαζίαο πιεζπζκηαθψλ (αζπκπησκαηηθψλ) ειέγρσλ. β. ησλ εκπιεθφκελσλ ζηε δηάγλσζε ηεο αξζξίηηδαο εξγαζηεξίσλ (βηνπαζνινγηθψλ, αθηηλνινγηθψλ) θαη ε ζπγθξφηεζε αληίζηνηρσλ δηθηχσλ. γ. ησλ θέληξσλ αλαθνξάο γηα ηε δηάγλσζε ηεο αξζξίηηδαο. δ. Ζ εηζαγσγή θαη θαζηέξσζε ηνπ ηαηξηθνχ θαθέιινπ ξεπκαηνπαζνχο ζηελ θιηληθή πξάμε ησλ ξεπκαηνινγηθψλ θιηληθψλ ηνπ ΔΤ. Γξάζε 3: Πξνκήζεηα θαη αμηνπνίεζε βηνταηξηθήο ηερλνινγίαο (ΒΗ.Σ). ηελ παξαπάλσ δξάζε ζα πεξηιεθζεί θαη ε ελίζρπζε ηνπ εμνπιηζκνχ ησλ βηνπαζνινγηθψλ, αθηηλνινγηθψλ εξγαζηεξίσλ ησλ θέληξσλ αλαθνξάο γηα ηελ αξζξίηηδα. Ωζηφζν, ελέξγεηεο άμεσης προτεραιότητας γηα ηνλ νξζνινγηθφ ζρεδηαζκφ θαη θαηαλνκή ηεο ΒΗ.Σ ζηηο κνλάδεο πγείαο ηεο ρψξαο είλαη: 35

36 α. Ζ πιήξεο απνηχπσζε ηνπ ππάξρνληνο εμνπιηζκνχ ΒΗΣ ζην Δ..Τ. θαη ε ζέζπηζε ελφο εζληθνχ θηεκαηνινγίνπ ΒΗΣ. β. Ζ εθπφλεζε επηρεηξεζηαθνχ ζρεδίνπ γηα ηε ΒΗΣ θαη ηελ αξζξίηηδα. γ. Ζ εηζαγσγή ζπζηήκαηνο νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ηεο ΒΗΣ. Γξάζε 4: Γεκηνπξγία εμεηδηθεπκέλσλ θέληξσλ ζεξαπεπηηθήο αληηκεηώπηζεο. Δλέξγεηα 1: Αλαγλψξηζε νξζνπαηδηθψλ-λεπξνρεηξνπξγηθψλ-γλαζνρεηξνπξγηθψλ θιηληθψλ ηνπ Δ..Τ. σο εμεηδηθεπκέλσλ θέληξσλ γηα ηε ρεηξνπξγηθή αληηκεηψπηζε πεξηζηαηηθψλ κε αξζξίηηδα. i) Φνξέαο πινπνίεζεο: Γελ. Γ/λζε Τγείαο Τ.Τ.Κ.Α. ii) Δλδεηθηηθφ ρξνλνδηάγξακκα: [ ] ηφρνη ησλ παξαπάλσ δξάζεσλ είλαη: ε αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο παξερφκελεο ζεξαπείαο ε εμνηθνλφκεζε πφξσλ ε κείσζε ησλ «ιηζηψλ» αλακνλήο. Δλέξγεηα 2: Αλαγλψξηζε νθζαικνινγηθψλ θιηληθψλ ηνπ ΔΤ σο εμεηδηθεπκέλσλ θέληξσλ γηα ηα άηνκα κε αξζξίηηδα πνπ ερνπλ πξνζβνιή ηνπ νθζαικνχ. Δλέξγεηα 3: Αλαγλψξηζε αληηζηνίρσλ θέληξσλ γηα ηα παηηδηά. Γξάζε 5: Γόκεζε θξαηηθώλ θαη ηνπηθώλ ελδν-ππεξεζηαθώλ ζπκκαρηώλ γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο αξζξίηηδαο. Ζ αληηκεηψπηζε ηεο αξζξίηηδαο ζα απαηηήζεη ηελ ζπληνληζκέλε δνπιεηά πνιιψλ δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ νξγαληζκψλ πγείαο. Γηα ηε βειηίσζε ηεο ρξήζεο ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ νη πξνζπάζεηεο πξέπεη λα ζπληνλίδνληαη απφ έλα θνξέα. 36