ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΚΑΗ ΣΖ ΑΓΧΓΖ ΣΖΝ ΠΡΟΥΟΛΗΚΖ ΖΛΗΚΗΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ ΔΣΟΤ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΚΑΗ ΣΖ ΑΓΧΓΖ ΣΖΝ ΠΡΟΥΟΛΗΚΖ ΖΛΗΚΗΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ ΔΣΟΤ Γηπισκαηηθή εξγαζία κε ηίηιν : ΟΙ ΦΗΦΙΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΗ ΓΙΓΑΚΑΛΙΑ ΣΗ ΣΔΥΝΗ ΣΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ : επωηήμαηα, διαζηάζειρ και πποοπηικέρ ΚΟΝΣΟΤ ΝΗΚΖ : ΑΜ. 231 ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ : ΒΑΟ ΑΝΣΧΝΖ ΠΑΣΡΑ,

2 Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε θαη νινθιήξσζε απηήο ηεο εξγαζίαο νθείισ λα επραξηζηήζσ πνιινχο αλζξψπνπο. Πξψηα απ φινπο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ ηνλ Κν ΑΝΣΧΝΖ ΒΑΟ γηα ηελ ζπλδξνκή ηνπ ηφζν ζε ζεσξεηηθφ φζν θαη ζε εζηθφ επίπεδν. Ζ εκςχρσζε ηνπ ήηαλ θαη είλαη αλεθηίκεηεο αμίαο. Δπίζεο νθείισ λα επραξηζηήζσ ηνλ εθπαηδεπηηθφ Σέρλεο Μάθε Κπξηαθφπνπιν γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηά ηνπ θαη ζπκβνπιέο ηνπ. Δπηπιένλ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ φινπο ηνπο θαζεγεηέο κνπ ζην Μεηαπηπρηαθφ Σκήκα ηνπ ΣΔΔΑΠΖ γηα ηελ νπζηαζηηθή ζηήξημε θαη βνήζεηα ηνπο. Αθφκα ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο Πξντζηακέλνπο Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο πνπ κε βνήζεζαλ ζηελ πινπνίεζε ηεο Έξεπλαο θαζψο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ ζπκκεηείραλ. εκαληηθή ήηαλ ε ζηήξημε θίισλ θαη ζπλνδνηπφξσλ : Γεσξγία, Υξηζηίλα, Μαξία λα είζηε θαιά! Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηα κνπ γηα ηε ζπκπαξάζηαζε πνπ είρα ζηε δηάξθεηα ησλ αηειείσησλ σξψλ δνπιεηάο. Η δσή είλαη ζύληνκε, ε ηέρλε απέξαληε, ε επθαηξία ζηηγκηαία θαη ην πείξακα αβέβαην. (Uberto Eco) 2

3 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ ABSTRACT ΔΗΑΓΧΓΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΔΗΚΑΣΗΚΖ ΠΑΗΓΔΗΑ ΚΑΗ ΤΓΥΡΟΝΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ 1.1. Έλλνηα θαη ζθνπόο ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο 1.2. Ζ εηθαζηηθή αγσγή σο ζρνιηθό κάζεκα 1.3. Ζ εηθαζηηθή δηεξγαζία 1.4. Σν ζρνιείν σο ρώξνο ππνδνρήο 1.5. Ζ εηθαζηηθή αγσγή ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε 1.6. Εεηήκαηα δηδαζθαιίαο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ηεξεόηππα Ζ εηθαζηηθή δηεξγαζία σο κνλνδηάζηαηε ρεηξνηερληθή δξαζηεξηόηεηα 1.7. Ζ ζπνπδαηόηεηα θαη νη σθέιεηεο ησλ θαιιηηερληθώλ δξαζηεξηνηήησλ ζην ζρνιείν 1.8 Ζ έλλνηα ηνπ εθθξαζηηθνύ κέζνπ ζηελ ηέρλε 1.9. Ζ επηθαηξόηεηα ηνπ έξγνπ Σέρλεο Ο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ηεο Σέρλεο Οπηηθόο πνιηηηζκόο θαη Δηθαζηηθή Αγσγή ει. 7 ει. 7 ει.8 ει.17 ει. 18 ει. 20 ει. 22 ει.24 ει.26 ει.28 ει.28 ει.29 ει.30 ει.31 ει.32 ει.33 ει.36 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΣΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΣΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΖ ΣΔΥΝΖ -ΗΓΗΑΗΣΔΡΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ 2.1. Οξηζκόο ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο- Θεκαηνινγία 2.2. Ηδηαίηεξα Υαξαθηεξηζηηθά ηεο Σερλνινγηθήο Σέρλεο Νέα πνιπκέζα θαη Πνιπηξνπηθόηεηα Σξόπνη επηθνηλσλίαο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ει. 38 ει.39 ει. 41 ει.41 ει.42 3

4 Οπηηθή γιώζζα Παξαζηαηηθή γιώζζα Ζ δηαδξαζηηθή αθήγεζε Δλεξγνπνηεκέλα αληηθείκελα- Πεξηβάιινληα εκπινπηηζκέλεο πξαγκαηηθόηεηαο Ζ έλλνηα ηνπ ρσξόρξνλνπ 2.3. Ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο ρξήζεο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ζηελ Σέρλε - Οκάδεο, ηα θηλήκαηα 2.4. Κύξηεο ηάζεηο- Καηαβνιέο- Κύξηνη εθπξόζσπνη Σέρλε ηνπ Φσηόο (Light Art) Βηληενηέρλε Φεθηαθέο εηθόλεο Computer Art/ Τπνινγηζηηθή Σέρλε Pixel Art Internet Art / Γηαδηθηπαθή Σέρλε Performance art /Αλαπαξαζηαηηθή ηέρλε Δπηθνηλσληαθή Σέρλε Ζ αηζζεηηθή επίδξαζε ηεο Σερλνινγηθήο Σέρλεο ει.42 ει.43 ει.43 ει.44 ει.47 ει.49 ει.53 ει.53 ει.58 ει. 63 ει.65 ει.68 ει. 69 ει.71 ει.72 ει.74 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: Ζ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ ΣΧΝ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΔΥΝΖ ΣΖΝ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ 3.1. Σν κάζεκα ησλ εηθαζηηθώλ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε Σν δηαζεκαηηθό πξόγξακκα θνπνί -άμνλεο- ηόρνη Γηδαθηηθό Τιηθό βηβιία Ζ δηδαζθαιία θαη νη δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ ηέρλεο ει.76 ει.77 ει.80 ει.83 ει.87 ει.87 4

5 Ζ δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ ηέρλεο ζην ειιεληθό ζρνιείν Ζ δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ 4.1. πλζήθεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο 4.2. Αλαγθαηόηεηα θαη ζεκαζία ηεο έξεπλαο 4.3. θνπόο ηεο έξεπλαο θαη Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα 4.4. Μεζνδνινγία θαη δενληνινγία ηεο έξεπλαο 4.5. Ο Πιεζπζκόο θαη ην δείγκα 4.6. Δπηινγή εξγαιείνπ- ην εξσηεκαηνιόγην ρεδηαζκόο εξσηεκαηνινγίνπ Γνκή θαη παξνπζίαζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ 4.7.Τινπνίεζε ηεο έξεπλαο 4.8. Δπεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ ηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ 4.9..Παξνπζίαζε πηινηηθώλ πξνγξακκάησλ δηδαζθαιίαο ηεο ηέρλεο κέζσ ησλ ςεθηαθώλ ηερλνινγηώλ Πηινηηθό πξόγξακκα ΓΔΠΑΠ Πάηξαο Σόπνο θαη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο Μέζνδνο δηδαζθαιίαο Απνηειέζκαηα Πξόγξακκα Μειίλα: Πάκε ζηλεκά Σόπνο θαη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο Μέζνδνο δηδαζθαιίαο Απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο Δθπαηδεπηηθό πξόγξακκα «ε Μπηελάιε πάεη ζρνιείν» Σόπνο θαη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο ει.96 ει.99 ει.99 ει.99 ει.100 ει.100 ει.102 ει.102 ει.103 ει.104 ει.106 ει.107 ει.107 ει.117 ει.117 ει.117 ει.118 ει.119 ει.120 ει.120 ει.121 ει.123 ει.124 ει.124 ει.125 5

6 Μέζνδνο δηδαζθαιίαο ει Απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο ει. 127 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 5.1. Αλαθνξηθά κε ηε ζέζε ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο ζηελ εηθαζηηθή δηεξγαζία 5.2. Αλαθνξηθά κε ηνπο εθπαηδεπηηθνύο ηεο Σέρλεο Ο Γηεπξπκέλνο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ Δηθαζηηθήο Αγσγήο 5.3. ρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε 5.4. Γεληθέο δηαπηζηώζεηο ει.127 ει.128 ει.129 ει.130 ει.133 ει Δξεπλεηηθέο πξννπηηθέο ει.136 ΑΝΣΗ ΔΠΗΛΟΓΟΤ ΤΕΖΣΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ ει.139 ει.144 6

7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Οη ςεθηαθέο μνξθέο Σέρλεο είλαη έλα είδνο πνπ πεξηιαμβάλεη έξγα ηέρλεο πνπ δεμηνπξγήζεθαλ με ηα λέα μέζα ηερλνινγίαο, ζπμπεξηιαμβαλνμέλεο ηεο ςεθηαθήο ηέρλεο, ησλ γξαθηθψλ απεηθνλίζεσλ, ηεο εηθνληθήο ηέρλεο, ηεο ηέρλεο ηνπ Δηαδηθηχνπ, ησλ δηαδξαζηηθψλ ηερλνινγηψλ θαη άιισλ μέζσλ πνπ δηαθνξνπνηνχληαη δηαξθψο αλαινγηθά με ηνπο ηιηγγηψδεηο ξπζμνχο εμέιημεο ηεο ηερλνινγίαο. Γηα ην ιφγν απηφ, είλαη αλαγθαίν ε Σέρλε, σο δηδαθηθφ αληηθείμελν, λα ζπληνληζηεί με ηηο επηηαγέο ηεο ζχγρξνλεο Σέρλεο θαη λα πξνζθέξεη ζηνπο μαζεηέο ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ψζηε λα δεμηνπξγήζνπλ ζχγρξνλα έξγα ηέρλεο. Δίλαη φμσο ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεμα θαη πην ζπγθεθξημέλα νη εθπαηδεπηηθνί ηεο Σέρλεο έηνημνη γηα έλα ηέηνην εγρείξεμα ; Ση θνβνχληαη, ηη πξνζδνθνχλ απφ ηνπο αξμφδηνπο θνξείο ; Μπνξνχλ αηνμηθέο πξσηνβνπιίεο θαη πηινηηθά πξνγξάμμαηα λα βξνπλ επξχηεξε εθαξμνγή ζηε δηδαζθαιία ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο; Αδηαμθηζβήηεηα ν νπηηθφο πνιηηηζμφο έρεη επηβάιεη, μέζσ ηνπ βνμβαξδηζμνχ ησλ εηθφλσλ, λέεο μνξθέο επηθνηλσλίαο θαη ν θάζε απνδέθηεο απνδίδεη μία δηθή ηνπ έλλνηα θαη λνεμαηνδφηεζε. Ζ εηθαζηηθή αγσγή, σο μάζεμα, αλαδεηθλχεηαη σο έλα θαη εμνρήλ μέζν πνπ ζα νδεγήζεη ηνπο μαζεηέο λα απνθχγνπλ ηελ παζεηηθή θαηαλάισζε εηθφλσλ θαη λα θαιιηεξγήζνπλ ηελ θξίζε θαη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπο. ABSTRACT The digital forms of Art are a form of Art that includes works of art created with the new means of technology, including digital art, graphic depictions, virtual art, art of Internet, interface technologies and other means that are differentiated along with the rapid evolution of technology. For this reason, it is necessary that Art, as an instructive object, is coordinated with the demands of modern Art and offers the students the essential knowledge and dexterities so that they create modern works of art. Is however the Greek educational system and more concretely the teachers of Art ready for an attempt? What are they afraid of, what do they expect from the responsible institutions? Can individual initiatives and pilot programs find wider application in Greek classes? Without doubt the optical culture has imposed, via the bombardment of pictures, new forms of communication and recipients attribute their own significance. Art education, as a class course, appears as a means that will lead the students to avoid the passive consumption of pictures and to cultivate their judgement as well as their personality. ΟΙ ΦΗΦΙΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΗ ΣΗ ΓΔΤΣΔΡΟ- ΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠ/Η ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΔΗΑ: Φεθηαθέο μνξθέο Σέρλεο, εηθαζηηθή αγσγή, εηθαζηηθή δηεξγαζία, New Media Art, εθπαηδεπηηθφο ηεο Σέρλεο, νπηηθφο πνιηηηζμφο, θαηλφμελν ηεο Σέρλεο, πξνγξάμμαηα ζπνπδψλ, πηινηηθά εθπαηδεπηηθά πξνγξάμμαηα. KEY WORDS: Digital Art, Art Education,, Art procedure, New Media Art, Art teacher, visual culture, educational curricula, pilot educational programs. 7

8 Δηθνλα 1 :Mona-Leo by Lillian Schwartz ΔΗΑΓΧΓΖ «Τν ζέκα δελ είλαη λα κάζνπκε αλ είλαη δπλαηή ε ύπαξμε κηαο ηερλνινγηθήο ηερληθήο, αιιά λα θαηαιάβνπκε κε πνην ηξόπν ε ηερλνινγία κεηαπιάζεη ηελ ηέρλε» Edmond Couchot Η Σέρλε ππήξμε πάληνηε βαζηθφ θνκκάηη ηεο θνπιηνχξαο κίαο θνηλσλίαο, γηαηί έρεη ηε δπλαηφηεηα λα απειεπζεξψλεη ηελ εθθξαζηηθή θαη δεκηνπξγηθή πιεπξά ην αλζξψπνπ. Δίλαη γεγνλφο επίζεο φηη ε ηέρλε επηδξά κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζηνλ θάζε απνδέθηε ηεο, αλαθνξηθά κε ηελ ειηθία ηνπ, ηελ θνηλσληθή πξνέιεπζή ηνπ, ηελ θνπιηνχξα ηνπ. Γηα ην ιφγν απηφ, ε χπαξμε ηεο Σέρλεο σο γλσζηηθφ αληηθείκελν ζηελ εθπαίδεπζε είλαη πνιχ ζεκαληηθή : «ν καζεηήο πνπ ζα κπνξεί λα πξνβιεκαηηζηεί πάλσ ζηελ θαιιηηερληθή θνπιηνχξα ζα έρεη ηελ επθαηξία λα εληαρζεί ζηνλ θφζκν, δηφηη ζα κάζεη απφ ηελ ηέρλε φηη ππάξρεη Παηδεία». (Αξληνπέλ, 2000:59) Ο ξφινο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζην ζρνιείν είλαη λα πξνζρσξήζεη ν καζεηήο ζε κία «θαιιηηερληθή θνπιηνχξα» κέζα απφ δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα ηνπ επηηξέςνπλ λα 8

9 θαηαλνήζεη ηε δχλακε θαη ηελ απφιαπζε ηεο δεκηνπξγίαο αιιά θαη λα ζηνραζηεί ζρεηηθά κε ηελ Σέρλε. Ση ελλννχκε φκσο φηαλ κηιάκε γηα ηνλ Παηδαγσγηθφ ραξαθηήξα ηεο Σέρλεο ή γηα ηε δηδαθηηθή ηεο Σέρλεο ; Ζ Σέρλε σο παηδαγσγηθφ αληηθείκελν δε ζπλζέηεη έλα θιεηζηφ ρψξν. πκππθλψλεη κε δηάθνξνπο ηξφπνπο «ηδέεο, ζεκαζίεο, αμίεο θαη ζηάζεηο, ηηο απερήζεηο κηαο επνρήο θαη κηαο πξνζσπηθφηεηαο, απνηειεί δειαδή πξσηίζησο νπηηθή άξζξσζε λνεκάησλ» (Βάνο, 2008: 14) Γεδνκέλνπ φηη ε ηέρλε ζπλδέεηαη κε ηελ θνηλσλία θαη ηε δξαζηεξηφηεηα ηνπ αηφκνπ κέζα ζε απηή, ζπληζηά έλα θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλήο καο εκπεηξίαο πνπ καο επηηξέπεη λα δηεπξχλνπκε ηα φξηά ηεο. ην πιαίζην απηφ ε εηθαζηηθή αγσγή ζα πξέπεη λα ελλνεζεί σο επθαηξία ηνπ καζεηή γηα κία επξχηεξε θαιιηέξγεηά ηνπ «έλαο ηφπνο πνπ βνεζά ηελ αηνκηθή ζπγθξφηεζε, νδεγψληαο ηνλ άλζξσπν λα θαηαλνήζεη ηελ ζρέζε ηνπ κε ηνλ θφζκν» (Βάνο, 2008:5). Γηα ην ιφγν απηφ ε ζεκαζία ηεο ηέρλεο ζηελ εθπαίδεπζε είλαη βαζηά θαζψο ζπλδέεηαη κε ηε δσή. Γίλεη έηζη ζην καζεηή θαη γεληθά ζηνλ απνδέθηε ηεο δπλαηφηεηεο πνπ δηεπθνιχλνπλ ηε λφεζε θαη ηελ αλάπηπμή ηνπ θαη ηνλ θαζηζηνχλ επαίζζεην «δέθηε αιιά θαη πνκπφ εηθαζηηθψλ κελπκάησλ, ζπλδένληαο ηελ ηέρλε κε ηελ αηζζεηηθή δηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο ζην νπνίν δεη κε ηελ πνηφηεηα δσήο ηνπ «(Βάνο, 2008:15). Ζ Σέρλε επίζεο, πξνζθέξεη πιείζηα εξεζίζκαηα θαη εληζρχεη ηελ πξνζεθηηθή παξαηήξεζε θαη φρη ηελ παζεηηθή θαηαλάισζε, ηελ εξκελεία, ηελ θξηηηθή ζηάζε θαη απφ εθεί νδεγεί ηνλ απνδέθηε ζηελ αθχπληζε ηνπ ελδηαθέξνληφο ηνπ γηα πξνζσπηθή δεκηνπξγία. Ζ Αξληνπέλ (2000:96) ζέηεη ζεκαληηθά εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ηνλ παηδαγσγηθφ ραξαθηήξα ηεο Σέρλεο : - Τπάξρεη κηα πξνηππνπνίεζε εθείλνπ πνπ νξίδνπκε σο Σέρλε θαη ην νπνίν ζέινπκε λα κεηαβηβάζνπκε ζην παηδί, ελ νλφκαηη ηεο δηαπαηδαγψγεζεο; - Πνηα ε επηινγή ηνπ ζρνιείνπ απέλαληη ζηηο Παηδαγσγηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο Σέρλεο; - Μήπσο πξέπεη ην ζρνιείν λα ελαξκνληζηεί κε ηε ζχγρξνλε Σέρλε θαη λα ζεσξήζεη ηελ Σέρλε σο κία δπλαηφηεηα πξνθεηκέλνπ ην παηδί λα βξεη ην δξφκν ζηνλ θφζκν φπνπ δεη; 9

10 ήκεξα, δηαλχνπκε ηελ επνρή λέσλ πξννπηηθψλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο ράξε ζηελ εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ. Ο εηθνζηφο αηψλαο ραξαθηεξίδεηαη απφ επηηαρπλφκελεο αιιαγέο, αλάκεζα ζηηο νπνίεο ζπκπεξηιακβάλεηαη ε ηάζε απνθφιιεζεο ησλ δεκηνπξγψλ απφ ηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο έθθξαζεο θαη πεηξακαηηζκνχ ηνπο κε λέεο κνξθέο έθθξαζεο κε ρξήζε λέσλ κέζσλ θαη ηερληθψλ. Ήδε απφ ηηο αξρέο ηνπ ελ ιφγσ αηψλα θαιιηηέρλεο φπσο ν Picasso θαη ν Braque ελζσκάησζαλ ζηα έξγα ηνπο δηάθνξα θαζεκεξηλά πιηθά φπσο ηξαπεδνκάληηιν, ζθνηλί θαη εθηππσκέλεο ζειίδεο ζε κηα πξνζπάζεηα λα επεθηείλνπλ ηα κέζα έθθξαζήο ηνπο. Ζ ακθηζβήηεζε αθφκα θαη ε απφξξηςε- ηνπ παξειζφληνο, «νδήγεζαλ ηελ ηέρλε ζε κία αιεζηλή επαλάζηαζε ε νπoία ραξαθηεξίζηεθε σο avant- garde.» (Stangos, 2007:7) Οη αιιαγέο ζηελ ηέρλε ζπλνδεχηεθαλ απφ δειψζεηο, καληθέζηα, θαζψο θαη απφ κία πιεζψξα θξηηηθψλ θαη αλαιχζεσλ πνπ νδεγνχζαλ ζηελ εμήο δηαπίζησζε : Κάζε θίλεκα είρε δεκηνπξγεζεί εζθεκκέλα γηα λα ππνζηεξίμεη θαη λα απνδείμεη κία ζπγθεθξηκέλε αξρή ζρεηηδφκελε κε ηα πηζηεχσ ησλ δεκηνπξγψλ ηνπ. Ζ δεθαεηία ηνπ 90, ππήξμε ην απφγεην κίαο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο πνπ θηλήζεθε κε ηιηγγηψδεηο ξπζκνχο. Ολνκάζηεθε «ςεθηαθή επαλάζηαζε» θαη βαζίζηεθε ζε ηερλνινγίεο πνπ είραλ αλαπηπρζεί ζην δεχηεξν κηζφ ηνπ 20 νπ αηψλα. Παξά ην γεγνλφο φηη ηα ζεκέιηα πνιιψλ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ είραλ ηεζεί πεξίπνπ κηζφ αηψλα πξηλ, απηέο νη ηερλνινγίεο αλαπηχρζεθαλ κε ηιηγγηψδε ηαρχηεηα θπξίσο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ηνπ 20 νπ αηψλα : πην εμειηγκέλα ζπζηήκαηα hardware θαη software, ε εμάπισζε ηνπ δηαδηθηχνπ, ε ρξήζε ησλ δνξπθφξσλ ζηηο ηειεπηθνηλσλίεο, άλνημαλ ην δξφκν γηα κία «παγθφζκηα ζπλδεζηκφηεηα» (Stangos, 2007 : 10). Οη θαιιηηέρλεο ππήξμαλ πάληα αλάκεζα ζηνπο πξψηνπο πνπ επηδίσμαλ λα εθθξαζηνχλ θάλνληαο ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ απηψλ θαη δίλνληαο κία «εθθξαζηηθή δηάζηαζε» ζηα ςεθηαθά πνιπκέζα. Αξρηθά, επξφθεηην γηα πεηξακαηηθέο δεκηνπξγίεο, ζηαδηαθά φκσο ε «ςεθηαθή ηέρλε» θαζηεξψζεθε, θαη κνπζεία θαη γθαιεξί ζε φιν ηνλ θφζκν ζπιιέγνπλ έξγα θαη δηνξγαλψλνπλ εθζέζεηο «ςεθηαθψλ έξγσλ». Ζ πξσηνπνξία ηεο ηέρλεο ζηνλ ηνκέα ηεο ηερλνινγίαο, εθηφο απφ νπαδνχο, είρε θαη αληηπάινπο εθθξαζηέο ηεο αληίιεςεο πξνθαηάιεςεο φηη δε ζπκβαδίδεη κε ηελ ηερλνινγία, δηφηη ελψ κία θαιιηηερληθή δεκηνπξγία είλαη κία κνλαδηθή θαη αλεπαλάιεπηε ελέξγεηα, ην κεραληθφ έξγν κπνξεί λα επαλαιακβάλεηαη. Έηζη ε κεραλνπνίεζε ζε ηνκείο πνπ είραλ ζρέζε κε ηελ θαιιηηερληθή δεκηνπξγία αληηκεησπηδφηαλ σο θαηάξγεζε ηεο ηέρλεο. Δίλαη σζηφζν γεγνλφο φηη ηα λέα 10

11 αλαινγηθά θαη ςεθηαθά κέζα επέηξεςαλ ζηνπο θαιιηηέρλεο λα πεηξακαηηζηνχλ : ζπλδπαζκφο ζηαηηθψλ εηθφλσλ, παιαηψλ ιήςεσλ δσληαλήο εηθφλαο, δπλακηθψλ εθέ, θπζηθνχ θαη ζπλζεηηθνχ ήρνπ κε δπλαηφηεηα δηαδξαζηηθνχ ειέγρνπ ηνπ ζπλδπαζκνχ ηνπο θαη πνιινί άιινη ηξφπνη πνπ επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία έξγσλ ηέρλεο φπνπ ν ρξήζηεο ζπκκεηέρεη ζηε δξάζε θαη βηψλεη κία κνλαδηθή εκπεηξία θάζε θνξά. Άιισζηε ε εηθφλα ζηηο κέξεο καο απνηειεί ζεκαληηθή πεγή πιεξνθφξεζεο θαη είηε κηιάκε γηα θσηνγξαθία, είηε γηα θηλνχκελε εηθφλα, είηε δίλεηαη έκθαζε ζηε κνξθή είηε ζηα ρξψκαηα, ε εηθφλα έρεη ηε δχλακε λα ειθχεη ηελ πξνζνρή θαη λα καγλεηίδεη πεξηζζφηεξν απφ ην γξαπηφ ή πξνθνξηθφ θείκελν. «Κηλνχκαζηε ζε κία πξαγκαηηθφηεηα θαηαζθεπαζκέλε απφ εηθφλεο πνπ μεδηπιψλνληαη ζαλ έλα θαινθηηαγκέλν κσζατθφ» (Γειεγηάλλεο,2007 :133). Σν γεγνλφο φηη ε Σερλνινγία άζθεζε κεγάιε επίδξαζε ζηα πεπξσκέλα ηεο Σέρλεο είλαη αλακθηζβήηεην θαη ηδηαίηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα νη ζρέζεηο Σερλνινγίαο, Σέρλεο θαη Σερληθήο γίλνληαη φιν θαη πην ζηελέο. Χο δηδαθηηθφ αληηθείκελν, ε Σέρλε νθείιεη λα ζπκβαδίδεη κε ηηο ζχγρξνλεο εμειίμεηο θαη λα αλαπξνζαξκφδεη δηαξθψο ην ξφιν ηεο. ηελ εθπαίδεπζε, ε ρξήζε ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ( ππνινγηζηή, βίληεν, θ,α) αιιάδεη ηελ παξαδνζηαθή κάζεζε επηηξέπνληαο ζηνπο καζεηέο λα έξζνπλ ζε επαθή κε ηελ ηέρλε κε αληηζπκβαηηθνχο ηξφπνπο, δηεπθνιχλεη ηε κάζεζε θαη εμνηθεηψλεη ηνπο καζεηέο φρη κφλν κε ηηο λέεο ηάζεηο ηεο ηέρλεο αιιά θαη κε ηα λέα κέζα έθθξαζήο ηεο. Οη καζεηέο απνθεχγνπλ ηε ζηείξα απνζηήζηζε ηάζεσλ θαη θηλεκάησλ, θαη βηψλνπλ ηελ ηέρλε απφ ηελ πιεπξά ηνπ ίδηνπ ηνπ δεκηνπξγνχ ηεο. Ζ δηδαζθαιία κε πνιπκέζα θαίλεηαη λα δίλεη λέεο πξννπηηθέο ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο, ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο. Γηα ην ιφγν απηφ, πνιιέο θπβεξλήζεηο αλά ηνλ θφζκν έρνπλ αξρίζεη λα ππνζηεξίδνπλ νπζηαζηηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα ηελ αλάπηπμε θαη αμηνπνίεζε ηεο δηδαζθαιίαο απηήο. θνπόο ηεο εξγαζίαο καο είλαη λα δηαπηζηψζνπκε θαηά πφζν είλαη εθηθηφ λα εληαρζνχλ νη ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο ζηε δηδαζθαιία ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο ζηα ζρνιεία Γεπηεξνβάζκηαο Γθπαίδεπζεο θαη κε πνην ηξφπν 11

12 Δίλαη επλφεην φηη γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ απηνχ, ην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο νθείιεη λα ζπληνλίδεηαη κε ηελ θαιιηηερληθή πξαγκαηηθφηεηα κέζα ζηα πιαίζηα ηνπ ζρνιείνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα επηζπκνχκε λα δηεξεπλήζνπκε θαηά πφζν είλαη εθηθηή ε εηζαγσγή ελόο πηινηηθνύ πξνγξάκκαηνο δηδαζθαιίαο ςεθηαθψλ κνξθψλ ηέρλεο ζηα ζρνιεία ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο (Γπκλαζίνπ, Λπθείνπ, Δπαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο). Σα ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ην ζθνπφ ηεο εξγαζίαο καο ζα πξνθχςνπλ απφ έξεπλα ησλ αληηιήςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ Σέρλεο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο (Γπκλαζίνπ, Λπθείνπ, Δπαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο) ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ ηέρλεο ζηα πιαίζηα ηνπ καζήκαηνο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο. Δηδηθφηεξα ζα δηεξεπλεζεί θαηά πφζν ην ειιεληθφ ζρνιείν είλαη ηθαλό γηα λα δερζεί έλα αληίζηνηρν πηινηηθφ πξφγξακκα θαη επίζεο θαηά πφζν νη εθπαηδεπηηθνί ηεο Σέρλεο έρνπλ ηελ θαηάιιειε δηδαθηηθή ζπγθξφηεζε γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο ηνπ. Γηα ην ζθνπφ απηφ ζα παξνπζηαζηνχλ αληίζηνηρα πηινηηθά πξνγξάκκαηα πνπ έρνπλ γίλεη κε ηδησηηθή πξσηνβνπιία. Δπηπιένλ, επηζπκνχκε λα δηαπηζηψζνπκε θαηά πφζνλ ε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο κπνξεί λα δηεπθνιχλεη ηε δηδαζθαιία ηεο ηέρλεο θαζψο θαη ηελ επαθή ηνπ καζεηή κε απηήλ δηακνξθψλνληαο έηζη, ηελ αηζζεηηθή ηνπ αληίιεςε. Σέινο, επηρεηξνχκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηε ρξεζηκφηεηα / ρξεζηηθφηεηα εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηέρλεο γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο. 12

13 Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηα πιαίζηα ηεο επίηεπμεο ηνπ ζηφρνπ καο, ζέζακε ηα αθφινπζα εξσηήκαηα: Πνηα είλαη ε έλλνηα θαη ν ζθνπφο ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο ; Μπνξεί ε εηθαζηηθή Αγσγή λα ζπληνλίδεηαη κε ηηο εμειίμεηο ηεο ηέρλεο κέζα ζηα πιαίζηα ηνπ ζρνιείνπ; Με πνηνπο ηξφπνπο κπνξνχλ λα εληαρζνχλ νη ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο ζην Διιεληθφ ζρνιείν; Δίλαη δπλαηφλ λα αληαπνθξηζνχλ νη εθπαηδεπηηθνί ηεο Σέρλεο ζηηο λέεο απηέο απαηηήζεηο; Σν ζέκα ηεο εξγαζίαο θαη ην ελδηαθέξνλ κνπ γηα ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηα ζρνιεία ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο πξνέθπςε απφ ελ αλάγθε κνπ, λα πξνζεγγίζσ σο εθπαηδεπηηθφο, ζεσξεηηθά ηηο λέεο κνξθέο ηέρλεο, λα δηεξεπλήζσ ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ εηθαζηηθήο αγσγήο γηα απηέο θαζψο θαη λα εζηηάζσ ηελ πξνζνρή ζηελ επηξξνή πνπ νη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο αζθνχλ ζηνπο ζχγρξνλνπο καζεηέο, πνπ, φπσο φινη γλσξίδνπλ, θαηαθιχδνληαη απφ ηηο λέεο ηερλνινγίεο ζε φιεο ηηο εθθάλζεηο φρη κφλν ηεο θαζεκεξηλήο ηνπο δσήο αιιά θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Σα λέα πνιπκέζα πξνζθέξνπλ ειθπζηηθφηεηα ζε θάζε καζεζηαθφ αληηθείκελν θαη ε ηέρλε απνηειεί έλαλ θαη εμνρή πφιν φρη κφλν απνθφκηζεο γλψζεσλ αιιά θαη κελπκάησλ γηα ηε δσή θάζε αλζξψπνπ. Οη λέεο κέζνδνη δηδαζθαιίαο, έρνληαο θαηαθιχζεη ζρεδφλ φια ηα παξαδνζηαθά καζήκαηα, δε ζα έπξεπε λα ιείπνπλ απφ ηε δηδαζθαιία ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο, δεδνκέλνπ φηη ε ηέρλε ππήξμε πάληα πξσηνπφξα εηζάγνληαο λέεο θαη πξσηνπνξηαθέο κνξθέο έθθξαζεο ησλ δεκηνπξγψλ ηεο εδψ θαη αηψλεο θαη αιιάδνληαο- αξθεηέο θνξέο θαη ηνλ ηξφπν ζθέςεο ησλ αλζξψπσλ. Θεσξνχκε φηη είλαη πνιχ ζεκαληηθφ ε εηθαζηηθή αγσγή λα ζπκβαδίδεη κε ηελ θαιιηηερληθή πξάμε. Δίλαη γεγνλφο- φπσο ήδε πξναλαθέξακε φηη ε κνληέξλα θαη ζχγρξνλε ηέρλε έρνπλ δηεπξχλεη ηελ έλλνηα ηνπ εθθξαζηηθνχ κέζνπ. Οη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο, απνηεινχλ ηα λέα εθθξαζηηθά κέζα πνιιψλ θαιιηηερλψλ αλά ηνλ θφζκν θαη είλαη ζεκαληηθφ ν καζεηήο πνπ δηδάζθεηαη Σέρλε, λα εμνηθεησζεί κε ηα λέα εθθξαζηηθά κέζα δεδνκέλνπ φηη ήδε ζηελ θαζεκεξηλή ηνπ δσή θαηαθιχδεηαη απφ ηε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζε πνιιέο εθθάλζεηο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ηνπ. 13

14 Αζθαιψο ε εηζαγσγή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ Σέρλε απνηειεί κία πξφθιεζε γηα ηε δηδαθηηθή ηεο Σέρλεο. Δίλαη ινηπφλ εθηθηή ε δηεχξπλζε ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο έηζη ψζηε λα ζπκπεξηιάβεη θαη ηηο λέεο ηερλνινγίεο; Δπί ηε βάζεη απηήο ηεο παξαδνρήο ππνζηεξίδνπκε αθελφο φηη νη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα επεθηείλνπλ ηε θχζε θαη ηνπο κεραληζκνχο ηεο ηέρλεο θαη αθεηέξνπ επηζπκνχκε λα αλαθεξζνχκε ζην ξφιν ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ζηελ ηέρλε θαη πψο απηά επηθνηλσλνχλ κε ην παξαιήπηε ηνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα επηζπκνχκε λα ζίμνπκε ηα παξαθάησ δεηήκαηα: Να κηιήζνπκε γηα ηε ζέζε ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζηε ζχγρξνλε εθπαίδεπζε Να δνχκε πνηα είλαη ε δηεχξπλζε θαη ε ζεκαζία ησλ εθθξαζηηθψλ κέζσλ ζηελ Σέρλε Να δνχκε πνηεο είλαη νη ηερλνινγίεο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ζηελ ηέρλε θαη πνηα είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Πψο νη λέεο απηέο ηερλνινγίεο επηθνηλσλνχλ κε ηνλ παξαιήπηε δειαδή αλ ππάξρεη κία λένπ είδνπο αθήγεζε θαη κε πνην ηξφπν πξαγκαηνπνηείηαη. Να εληνπίζνπκε πνηα είλαη ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο «ηερλνινγηθήο ηέρλεο» Να δηαπηζηψζνπκε θαηά πφζν είλαη δπλαηφλ ηα δηαδξαζηηθά ςεθηαθά κέζα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ζπγθεθξηκέλα λα απνηειέζνπλ κέξνο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο δηδαζθαιίαο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Να δηαπηζηψζνπκε ηνλ αληίθηππν πνπ έρεη ε δηδαζθαιία ησλ λέσλ κνξθψλ ηέρλεο ζηνπο καζεηέο Αλ ππάξρεη αλάγθε επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ εηθαζηηθήο αγσγήο ζηηο ςεθηαθέο κνξθέο ηέρλεο θαη κε πνην ηξφπν Να παξνπζηάζνπκε θαη λα πξνηείλνπκε πηινηηθέο δξάζεηο ρξήζεο λέσλ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ ζηε δηδαζθαιία ηεο ηέρλεο. Σέινο, λα δψζνπκε έκθαζε ζηελ εθθξαζηηθή πξφζεζε ησλ θαιιηηερλψλ ησλ λέσλ κνξθψλ Σέρλεο θαη ζηελ αλάγθε γηα θξηηηθή ζθέςε ησλ καζεηψλ. 14

15 Γομή ηηρ επγαζίαρ Ζ εξγαζία καο θηλήζεθε ζε ηξία (3) πεδία έξεπλαο : Αξρηθά ζίγνληαη γεληθά δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ εηθαζηηθή Αγσγή σο δηδαθηηθφ αληηθείκελν : παξνπζηάδεηαη ε έλλνηα θαη ν ζθνπφο ηνπ καζήκαηνο θαζψο θαη ε εηθαζηηθή δηεξγαζία θαη ηα εξγαιεία ηεο. Δπίζεο αλαθεξφκαζηε ζην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηεο Σέρλεο θαη θαηαιήγνπκε κε ηελ επηθαηξνπνίεζε ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο ππφ ην πξίζκα ηνπ νπηηθνχ πνιηηηζκνχ. ηε ζπλέρεηα ηεο εξγαζίαο καο, παξνπζηάδνπκε ηα ζχγρξνλα θηλήκαηα ηεο ηέρλεο εζηηάδνληαο ζηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ζχγρξνλνπο ηνκείο : light art, video art, digital art, internet art, computer art, pixel art, internet art, performance art. Δπίζεο, πξνζπαζνχκε λα αζρνιεζνχκε κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επηθνηλσλνχλ ηα έξγα πνπ παξάγνληαη κε ηα λέα πνιπκέζα θαη πψο επηθνηλσλνχλ κε ηνλ παξαιήπηε : αλαθεξφκαζηε ζηα είδε γιψζζαο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ απηά ηα ζχγρξνλα έξγα ηέρλεο, θαζψο θαη ζηε δηαινγηθή ζρέζε θαη ζηνλ ηξφπν εξκελείαο απφ ηνπο παξαιήπηεο ηνπο. ηε ζπλέρεηα πξαγκαηεπφκαζηε ηε ζέζε ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζην ειιεληθφ ζρνιείν θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε. Παξνπζηάδνκε ηελ πνζνηηθή έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζακε ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο Σέρλεο θαζψο θαη πηινηηθά πξνγξάκκαηα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο. Σέινο, παξνπζηάδνπκε ηα ζπκπεξάζκαηά καο θαζψο θαη ζρεηηθέο πξνηάζεηο. Δμπόδια πος ανηιμεηωπίζαμε Έλα βαζηθφ εκπφδην πνπ αληηκεησπίζακε ζε απηήλ ηελ έξεπλα είλαη ε γξαθεηνθξαηηθή δηαδηθαζία. Ζ δηαζθάιηζε ηεο εγθπξφηεηαο ηεο έξεπλάο καο πέξαζε απφ δηάθνξα γξαθεηνθξαηηθά γξαλάδηα πνπ θφζηηζαλ πνιχηηκν ρξφλν. Δπίζεο, παξ φιν ηνλ πξνζσπηθφ καο δήιν γηα ηελ πξαγκάησζε απηήο ηεο έξεπλαο, ε ηδηφηεηα κνπ σο έκπεηξεο εθπαηδεπηηθνχ πνπ φκσο δελ δηδάζθεη ηελ εηθαζηηθή αγσγή δεκηνχξγεζε πξνβιήκαηα θπξίσο ελλνηνινγηθήο θχζεο ηα νπνία σζηφζν μεπεξάζηεθαλ. Θεσξνχκε πσο ην γεγνλφο φηη δελ είκαη εθπαηδεπηηθφο ηεο Σέρλεο, δίλεη κία δηαθνξεηηθή δηάζηαζε ζην ζέκα ηεο εξγαζίαο καο θαζψο απνπεηξφκαζηε 15

16 κία πξνζέγγηζε αληηθεηκεληθή. Παξ φια απηά, ε άκεζε εκπινθή καο ζηα ζέκαηα Σέρλεο, ίζσο λα πξνζέθεξε κηα δηαθνξεηηθή νπηηθή ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. 16

17 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΔΗΚΑΣΗΚΖ ΠΑΗΓΔΗΑ ΚΑΗ ΤΓΥΡΟΝΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ «Η κήηξα ηνπ ζρνιηθνύ καζήκαηνο ησλ πιαζηηθώλ ηερλώλ ζην ζρνιείν είλαη εθείλν ηεο ζηνραζηηθήο δεκηνπξγίαο» (Αξληνπέλ,2000,139) Οη εηθαζηηθέο ηέρλεο θαζηζηνχλ έλα ηδηαίηεξν δηδαθηηθφ αληηθείκελν θαζψο αληαλαθινχλ ηελ αλάγθε ηνπ αλζξψπνπ- δεκηνπξγνχ ελφο έξγνπ ηέρλεο αιιά θαη ηνπ απνδεθηή ηνπ- λα θαηαλνήζεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα γχξσ ηνπ θαη λα κνηξαζηεί ζπλαηζζήκαηα, βηψκαηα, ηδέεο. Ζ εηθαζηηθή δεκηνπξγία, είηε σο ζέαζε είηε σο δεκηνπξγία δηαξθψο επαλαπξνζδηνξίδεηαη θάησ απφ ηελ επίδξαζε πνιιψλ επηξξνψλ πνπ ζπλδένληαη κε θνηλσληθέο, πνιηηηζκηθέο, ζπλαηζζεκαηηθέο ή άιιεο αιιαγέο. Ζ εηθαζηηθή αγσγή ζα πξέπεη λα ελλνεζεί «σο επθαηξία κηαο επξχηεξεο θαιιηέξγεηαο ηνπ αλζξψπηλνπ ζηνηρείνπ, έλαο ηφπνο πνπ βνεζά ηνλ άλζξσπν λα ζπγθξνηεζεί σο ππνθείκελν, θαηαλνψληαο ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ηνπο άιινπο, βηψλνληαο βαζχηεξα ηε ζρέζε ηνπ κε ηνλ θφζκν.» (Βάνο,2008:15). Ζ εθπαίδεπζε κέζσ ηεο Σέρλεο έρεη επξχηεξε παηδαγσγηθή αμία δηφηη κεηαηξέπεη ην καζεηή ζε δέθηε θαη πνκπφ εηθαζηηθψλ κελπκάησλ θαη ηνλ νδεγεί απφ ηελ παζεηηθή θαηαλάισζε εηθφλσλ ζηελ θξηηηθή ζθέςε. Ο εθπαηδεπηηθφο ηεο Σέρλεο, νθείιεη λα κεηαηξέπεη ηηο θαιιηηερληθέο θαη Παλεπηζηεκηαθέο ηνπ γλψζεηο ζε νπζία ρξήζηκε γηα ην καζεηή. εκαληηθφ γηα ηελ εηθαζηηθή αγσγή δελ είλαη κφλν ην «βιέπσ» αιιά θαη ην πξάηησ. Αλακθηζβήηεηα ε εηθαζηηθή αγσγή σο δηδαθηηθφ αληηθείκελν, απνηειεί ηελ νξγαλσκέλε γλώζε γηα ηελ Σέρλε, ε νπνία πξαγκαηψλεηαη κέζσ κηαο δηεξγαζίαο πνπ θαζνξίδεη ηε δηδαθηηθή πξάμε. Οη έλλνηεο θαη νη γλψζεηο πνπ πξέπεη λα δηδαρζνχλ πξνζδηνξίδνληαη απφ ηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ αλάινγα κε ηε βαζκίδα εθπαίδεπζεο. Ζ εηθαζηηθή πξάμε είλαη κνλαδηθή θαη αλεπαλάιεπηε. Αληίζεηα κε ηνλ επηζηήκνλα, ν νπνίνο νθείιεη λα ειέγρεη απφιπηα θάζε ζηνηρείν ηνπ πεηξάκαηφο ηνπ ψζηε λα κπνξεί λα ην επαλαιακβάλεη, ν θαιιηηέρλεο μέξεη φηη δελ ζα κπνξέζεη λα μαλαθάλεη έλα έξγν κε ηνλ ίδην αθξηβψο ηξφπν (Κάιαο, 1997, : 670). Ζ εηθαζηηθή εκπεηξία είλαη εμίζνπ αλεπαλάιεπηε, αθνξά έλα ζπγθεθξηκέλν άηνκν θαη κηα ζπγθεθξηκέλε ζηηγκή, δελ 17

18 πεξηγξάθεηαη απφιπηα. Μέζα ζε απηά ηα πιαίζηα, δελ δηδάζθεηαη άκεζα, απιψο βηψλεηαη. Παξ φια απηά, ν εθπαηδεπηηθφο ηεο Σέρλεο νθείιεη λα αλαδεηήζεη εθείλεο ηηο ζπλζήθεο πνπ δηεπθνιχλνπλ ηέηνηνπ ηχπνπ εκπεηξίεο ζην πιαίζην ελφο παηδαγσγηθά ζρεδηαζκέλνπ καζήκαηνο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο. Δπηπιένλ ε δηαδηθαζία απηή εγείξεη δεηήκαηα ηα νπνία θαη κπνξνχλ θαη πξέπεη λα πξνζεγγηζηνχλ θαη λα απνζαθεληζηνχλ Έλλνηα θαη ζθνπόο ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο Οη Δηθαζηηθέο Σέρλεο είλαη ελζσκαησκέλεο ζηελ θαζεκεξηλή καο δσή θαη απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ηνπ ηνπηθνχ θαη παγθφζκηνπ πνιηηηζκνχ. πληζηνχλ εθθξαζηηθά κέζα κε ηα νπνία αλαπαξηζηνχκε εκπεηξίεο, ηδέεο, ζπλαηζζήκαηα θαη ηαπηφρξνλα απνηεινχλ δηαλνεηηθέο ιεηηνπξγίεο αθνχ απαηηνχλ αληίιεςε, κλήκε θαη ζρεκαηηζκφ ελλνηψλ πξνάγνληαο έηζη ηελ νιφπιεπξε αλάπηπμε ησλ παηδηψλ. Μέζα απφ ηηο Δηθαζηηθέο Σέρλεο ν άλζξσπνο επηθνηλσλεί, δεκηνπξγεί θαη δηαηεξεί ηνλ πνιηηηζκφ θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ, θαη ηαπηφρξνλα θαιιηεξγεί ην ζεβαζκφ θαη ηελ θαηαλφεζε αλάκεζα ζηνπο αλζξψπνπο. ηνρεχνληαο ζε κηα πγηή θνηλσλία, ε εθπαίδεπζε ζηηο Δηθαζηηθέο Σέρλεο φρη κφλν κπνξεί λα πξνζθέξεη νπζηαζηηθά ζηε γλψζε αιιά κπνξεί λα απνηειέζεη ηζρπξφ κέζν γηα ηελ αλάπηπμε δεκηνπξγηθψλ θαη ελεξγψλ πνιηηψλ δειαδή «αηφκσλ πνπ λα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ εηθαζηηθή γιψζζα, αηφκσλ κε δεμηφηεηεο αηζζεηηθήο θξίζεο θαη ζθέςεο, κε επηλνεηηθφηεηα θαη επαηζζεζία, ηθαλψλ λα επηθνηλσλνχλ, λα εθθξάδνληαη δεκηνπξγηθά θαη λα αληηκεησπίδνπλ πξνθιήζεηο». (Πξφγξακκα ζπνπδψλ,2009) πλεπψο, βαζηθόο ζηόρνο ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο είλαη: Να θαηαλνήζεη ν καζεηήο ην θαηλφκελν ηεο Σέρλεο θαη λα ην εληάμεη κε νπζηαζηηθφ ηξφπν ζηε πξνζσπηθή ηνπ δσή κέζα απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Δπξχηεξε επηδίσμή ηεο απνηειεί ην άλνηγκα ζηνλ εμσηεξηθφ θφζκν, ην πέξαζκα απφ ηελ παζεηηθή θαηαλάισζε εηθφλσλ ζηελ πξνζεθηηθή παξαηήξεζε, ηελ πξφζβαζε ζηε γλψζε, ηελ θαηαλφεζε, ηελ εξκελεία, ηελ θξηηηθή ζηάζε θαη απφ εθεί ζηελ αθχπληζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα πξνζσπηθή δξάζε θαη δεκηνπξγία(βάνο,2008 :10). 18

19 Μέζα ζε απηά ηα πιαίζηα ε κάζεζε θαη ε δηδαζθαιία ζηηο Δηθαζηηθέο Σέρλεο βαζίδεηαη ζηηο εκπεηξίεο, ζηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο ηθαλφηεηεο ησλ παηδηψλ θαη ζέηεη ζηνλ ππξήλα ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο εθαξκνγήο ησλ εηθαζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ηελ εκπεηξία επηθεληξσκέλε ζε δύν βαζηθνύο ηνκείο : Α) ηελ παξαγσγή - δεκηνπξγία εηθαζηηθψλ κνξθψλ Β) ηε ζέαζε - παξαηήξεζε εηθαζηηθψλ κνξθψλ. πλεπψο ε θαιιηηερληθή αγσγή πξέπεη λα ζηνρεχεη ζηε δεκηνπξγία εθείλνπ ηνπ θιίκαηνο πνπ ζα δψζεη ζην καζεηή ηηο επθαηξίεο γηα άκεζε θαη νινθιεξσκέλε επαθή κε ηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο. Οη δξαζηεξηφηεηεο δεκηνπξγίαο θαη παξαηήξεζεο δηδάζθνληαη κε έλα δηαπιεθφκελν ηξφπν θαη πεξηιακβάλνπλ πνηθίιεο δηαδηθαζίεο θαη δηδαθηηθέο ζηξαηεγηθέο. Δπηδηψθεηαη αξρηθά ε πξνζσπηθή εηθαζηηθή έθθξαζε ηνπ παηδηνχ κέζα απφ ηε δεκηνπξγία, θαη ε ζχλδεζή ηεο κε ην πεξηβάιινλ θαη ηελ πξνζέγγηζε ηεο Σέρλεο (ηνπηθά θαη παγθφζκηα), θαη ζηαδηαθά ε ελίζρπζε ησλ εηθαζηηθψλ εκπεηξηψλ, γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζηνρεχνληαο ζηελ αλάπηπμε θξηηηθά ζθεπηφκελσλ, ζπλεηδεηνπνηεκέλσλ δεκηνπξγψλ ζεαηψλ. Μέζα απφ ηελ εηθαζηηθή αγσγή ηα παηδηά ζα απνθνκίζνπλ ζεκαληηθέο εηθαζηηθέο θαη δεκηνπξγηθέο εκπεηξίεο, γλψζεηο, δεμηφηεηεο, ζηάζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο, πνπ ζα ηνπο επηηξέςνπλ λα αλαθαιχςνπλ ηνλ θφζκν γχξσ ηνπο. Ζ αλαθάιπςε ηεο ηαπηφηεηάο ηνπο θαη ε θαιιηέξγεηα ηνπ ζεβαζκνχ πξνο ηνπο άιινπο αλζξψπνπο, ηνπο άιινπο πνιηηηζκνχο θαη ηελ εηθαζηηθή ηνπο έθθξαζε ζα ηνπο επηηξέςεη λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο απαξαίηεηεο γηα ην κέιινλ ηνπο. Μέζα ζε έλα θιίκα δεκηνπξγίαο θαη ζπλεξγαζίαο ηα παηδηά ζα ζπκκεηέρνπλ ελεξγεηηθά ζηελ παξαγσγή πνιηηηζκνχ θαη θνηλσληθνχ πινχηνπ. (Πξφγξακκα ζπνπδψλ,2009) ην πνιπδηάζηαην θαηλφκελν ηεο Σέρλεο κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηξεηο βαζηθέο παξακέηξνπο : Η) ηε δηαδηθαζία ηεο δεκηνπξγίαο ΗΗ) ην ίδην ην έξγν Σέρλεο ΗΗΗ) ηε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία ην έξγν Σέρλεο γίλεηαη αληηιεπηφ απφ ηνπο απνδέθηεο ηνπ. Ο θχξηνο ξόινο ηεο θαιιηηερληθήο Αγσγήο είλαη λα επεκβαίλεη ζην αλαπηπζζφκελν άηνκν ζε δχν θπξίσο θαηεπζχλζεηο : Α) Να δηεπξχλεη ηελ ηθαλφηεηα ηνπ λα δεκηνπξγεί θαιιηηερληθέο κνξθέο, ρεηξηδφκελν ηα εθθξαζηηθά κέζα θαη λα απνδίδεη ζε απηέο ζπγθεθξηκέλα λνήκαηα 19

20 Β) Να αληηιακβάλεηαη ην έξγν ηέρλεο ζην πεξηβάιινλ ηνπ, λα δηαθξίλεη κνξθηθά ζηνηρεία θαη έλλνηεο κέζα ζε δηαθνξεηηθά έξγα ηέρλεο θαη λα κπνξεί λα ηα εληάμεη ζε έλα γεληθφ πιαίζην αλαθνξάο αιιά θαη λα θξίλεη, λα ζπγθξίλεη, λα ζηνράδεηαη θαη λα απνθηά πξνζσπηθή άπνςε απέλαληη ζην έξγν Σέρλεο. Δίλαη εχινγν φηη θάζε θαιιηηερληθή κνξθή, απνηειεί έθθξαζε ηνπ δεκηνπξγνχ ηεο θαη απνηειεί κία μερσξηζηή επθαηξία λα επηηεπρζνχλ φρη κφλν πξνζσπηθέο αιιά θαη θνηλσληθέο αλάγθεο. Μέζα απφ ηελ εηθαζηηθή αγσγή ν καζεηήο εκπιέθεηαη ζε κία αηζζεηηθή εκπεηξία απνιαπζηηθή θαη ζηνραζηηθή πνπ πξνυπνζέηεη κία ελεξγή ζηάζε. 1.2 Ζ εηθαζηηθή αγσγή σο ζρνιηθό κάζεκα Σν ρνιείν απνηειεί ρψξν εθπαίδεπζεο θαη ηα ζρνιηθά καζήκαηα απνηεινχλ «ηνλ ελλνηνινγηθφ εμνπιηζκφ, ν νπνίνο επηηξέπεη ηελ πξφζβαζε ζε εηδηθά επίπεδα θαιιηέξγεηαο.» (Αξληνπέλ,2000:130). Αλαθνξηθά κε ηε ζέζε ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζην ζρνιηθφ πξφγξακκα, νθείινπκε λα εζηηάζνπκε ζηηο εμήο παξακέηξνπο : 1) ηελ νξγαλσκέλε γλώζε γηα ηελ ηέρλε σο εθπαηδεπηηθό αληηθείκελν : Αλαθνξηθά κε ηε δηδαζθαιία ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο είλαη ζεκαληηθφ λα εζηηάζνπκε ζε δχν παξάγνληεο : Πξψηα «ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν είλαη δπλαηφ λα ζπζηεκαηνπνηεζνχλ θαη λα νξγαλσζνχλ ζπλεθηηθά φια φζα αλήθνπλ ζε απηή ηελ πεξηνρή, ψζηε λα ζπληζηνχλ ην πεξηερφκελν ελφο καζήκαηνο» θαη θαηφπηλ «ζηηο δηδαθηηθέο δηαδηθαζίεο κε ηηο νπνίεο κπνξνχλ λα κεηαδνζνχλ». (Βάνο,2008: 32). Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ ν εθπαηδεπηηθφο λα ιάβεη ππ φςηλ ηελ εκπεηξηθή γλψζε πνπ θαηέρνπλ ηα παηδηά κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή ηνπο εκπεηξία, κε ηξφπν πνπ λα απνηειεί ην ζεκείν εθθίλεζεο θαη ζηαζεξήο αλαθνξάο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. «Ξεθηλάεη έηζη κηα βησκαηηθή πνξεία ζηελ νπνία νη καζεηέο, απφ ηα απιά δεδνκέλα θαη ηελ αλεπεμέξγαζηε πιεξνθνξία, πξνρσξνχλ ζε ζχλζεηεο επεμεξγαζίεο, ζπλαληνχλ ηε γλψζε θαη ηελ εκπινπηίδνπλ κε εκπεηξίεο, ζηνραζκφ θαη ζπλαηζζήκαηα νδεγνχκελνη ζε κηα βαζχηεξε θαηαλφεζε.» (Βάνο, 2008:33). Με απηή ηε δηαδηθαζία νη καζεηέο νδεγνχληαη ζην κεηαζρεκαηηζκφ ηεο νξγαλσκέλεο γλψζεο γηα ηελ ηέρλε ζε ζρνιηθή. Σν κάζεκα φκσο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο, εθηφο απφ ζεσξεηηθή εκπιέθεη θαη ηε γλψζε κέζα απφ ηελ πξάμε ζρεδφλ ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο.. Δκπιεθφκελν ην παηδί ζην εηθαζηηθφ εγρείξεκα, επεμεξγάδεηαη βηψκαηα πνπ 20

21 ζρεηίδνληαη κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα γχξσ ηνπ, πξνζζέηνληαο ζε απηήλ ην δηθφ ηνπ νπηηθφ ζρφιην. Αηζζάλεηαη έηζη φηη κεηέρεη γηα ηνπο δηθνχο ηνπ ιφγνπο ζηελ θαιιηηερληθή εκπεηξία. Γηεπθνιχλεηαη κε ηνλ ηξφπν απηφ λα ζπλαληήζεη ηελ ηέρλε ζηα φξηα ησλ θαζεκεξηλψλ ελδηαθεξφλησλ ηνπ, λα ζηνραζηεί θαη λα επηθνηλσλήζεη κε βάζε ηα ζέκαηα πνπ ην απαζρνινχλ, λα γλσξίζεη ηε ζηάζε πνπ είραλ άιινη άλζξσπνη πάλσ ζηα δεηήκαηα απηά, ηα εξσηήκαηα πνπ έζεζαλ, ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηζαλ, ηηο ιχζεηο πνπ πξφηεηλαλ. 2) Ζ επηινγή ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο σο απόξξνηα ηνπ ξόινπ θαη ηεο ζέζεο ηεο ζην αλαιπηηθό πξόγξακκα: Σν δήηεκα ηεο επηινγήο ησλ πξνζθεξφκελσλ γλψζεσλ θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ εηθαζηηθψλ καζεκάησλ, ζπληζηά έλα ζνβαξφ ζέκα ηφζν γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηεο Σέρλεο, φζν θαη γηα ηνπο ζρεδηαζηέο ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ. «πλδέεηαη αλαπφζπαζηα κε ηνλ φιν πξνβιεκαηηζκφ γηα ηελ ηδηαίηεξε θαη επξχηεξε ζπλεηζθνξά ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζην πιαίζην ησλ δηαθνξεηηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ, κε βάζε ηα νπνία ζρεδηάδνληαη θαη ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα.» (Βάνο,2008:40) ηα πιαίζηα ηνπ Διιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, νη γλψζεηο πνπ παξέξρνληαη ζεσξνχληαη βάζεηο γηα ηε κειινληηθή επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε ησλ καζεηψλ, θαη φρη γηα ηε δηεχξπλζε ησλ νξηδφλησλ ηνπο. Δπνκέλσο ππάξρεη ε λννηξνπία ηα εηθαζηηθά καζήκαηα γίλνληαη αληηιεπηά σο κηα πεξηνρή πξννξηζκέλε ζην λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο λα αλαπηχμνπλ πξσηίζησο ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα δεκηνπξγνχλ νπηηθέο κνξθέο. Οη γλψζεηο πνπ πξνζθέξνληαη ζηελ πεξίπησζε απηή είλαη θπξίσο ηερληθήο θχζεο, πνπ εκπινπηίδνληαη θαη κε κεξηθέο πιεξνθνξίεο απφ ηελ ηζηνξία ηεο ηέρλεο. Ζ εηθαζηηθή εθπαίδεπζε κεηαηξέπεηαη «ζε έλα θαθέθηππν εηδηθήο θαηάξηηζεο πνπ επηδηψθεη λα δεκηνπξγήζεη, ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε, έλα θπηψξην ηαιέλησλ. Μηα ηέηνηα ινγηθή πεξηνξίδεη ηελ παηδαγσγηθή ηεο αμία, αιιά θαη ζπξξηθλψλεη ηελ απήρεζή ηεο ζε έλαλ κηθξφ θχθιν, θάηη πνπ εχθνια ηελ νδεγεί ζε πεξηζσξηνπνίεζε.» (Βάνο,2008:21) Φπζηθά, ε γλψζε ζρεηηθά κε ηελ ηέρλε κηαο επνρήο είλαη πάληνηε κεξηθή, δελ είλαη δπλαηφ λα θαιχςεη ηελ ηεξάζηηα πνιππινθφηεηα ηνπ θαηλνκέλνπ. Έηζη, έλα έξγν δελ κπνξεί λα γίλεη αληηιεπηφ κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ βηψζεθε ζηελ επνρή ηνπ. Αθεηέξνπ, ζεκαληηθά έξγα κηαο επνρήο, κπνξνχλ λα ζηεξνχληαη παληειψο αμίαο ζε θάπνηα άιιε: ππήξμαλ θαιιηηερληθά έξγα πνπ αγλνήζεθαλ, ππνηηκήζεθαλ ή 21

22 ππεξηηκήζεθαλ θάπνηα επνρή γηα λα αμηνινγεζνχλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζε θάπνηα άιιε. Απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη θάζε θνηλσλία θαη επνρή έρεη δηαθνξεηηθέο πνιηηηζκηθέο αμίεο. πλεπψο, νη πξνζθεξφκελεο γλψζεηο δελ αθνξνχλ ζηελά ηε δηαδηθαζία ηεο δεκηνπξγίαο ησλ εηθαζηηθψλ κνξθψλ θαη βαζηθέο πιεξνθνξίεο απφ ηελ ηζηνξία ηεο ηέρλεο, αιιά ζπλδένληαη κε ην ζχλνιν ησλ δεηεκάησλ θαη ησλ δηεξεπλήζεσλ πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ νξγαλσκέλε γλψζε γηα ηελ ηέρλε. 1.3 Ζ εηθαζηηθή δηεξγαζία Αλαθεξζήθακε ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην ζηε ζέζε ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαζψο θαη ζηε δηηηή κνξθή ηεο ηνπ «νξάλ θαη πξάηηεηλ». Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζνχκε ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ν καζεηήο νδεγείηαη ζηελ νξγαλσκέλε γλψζε γηα ηελ ηέρλε. Ζ κάζεζε απνηειεί κία ζχλζεηε δηαδηθαζία. πλεπψο, ην πεξηερφκελν ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο, δειαδή ε νξγαλσκέλε γλψζε γηα ηελ ηέρλε, ζπγθξνηείηαη θαη απνθαιχπηεηαη κέζσ ηεο εκπινθήο ηνπ καζεηή ζην εηθαζηηθφ εγρείξεκα. Πξφθεηηαη γηα κία δηεξγαζία πνπ έρεη ζηφρν λα απνθηήζεη ν καζεηήο έλα ππφβαζξν πινχζην ζε αηζζεηεξηαθά θαη γλσζηηθά εξεζίζκαηα, πνπ ζα ηνπ επηηξέςεη λα πξνζεγγίζεη θαη λα θαηαλνήζεη ηνλ θφζκν ησλ εηθαζηηθψλ ηερλψλ. χκθσλα κε ηελ Chapman (1993, : 22-25), πξνθεηκέλνπ έλα πξφγξακκα εθπαίδεπζεο ζηελ Σέρλε λα είλαη νινθιεξσκέλν, πξέπεη λα πξνζβιέπεη θαη λα ζπλδπάδεη ηξεηο βαζηθνύο ζθνπνύο : 1) Να ελζαξξχλεη ηελ πξνζσπηθή νινθιήξσζε κέζσ ηεο Σέρλεο 2) Να κεηαβηβάδεη ηελ εθηίκεζε ηεο θαιιηηερληθήο θιεξνλνκηάο 3) Να αλαπηχζζεη ηε ζπλείδεζε ηνπ θνηλσληθνχ ξφινπ ηεο Σέρλεο. ην πιαίζην απηφ, ζαλ πην θαηάιιειε κέζνδνο πξνηείλεηαη «κηα κέζνδνο δηδαζθαιίαο εξεπλεηηθή θαη ζπλεξγαηηθή, σο πξνο ηελ πξνζπάζεηα πξνζέγγηζεο ησλ δηαθφξσλ δεηεκάησλ, πνπ ζπληνλίδεηαη κε ηελ θαιιηηερληθή δηεξγαζία θαη αθνινπζεί ηα ζηάδηα: πξνεηνηκαζία, δηεξεχλεζε, πξνηάζεηο, πξαγκάησζε. (Βάνο,2008:67 ) ην ζηάδην ηεο πξνεηνηκαζίαο ηίζεηαη έλα δήηεκα, πνπ εγείξεη εξσηήκαηα, αλαδεηθλχνληαο έλα ρψξν πξνβιεκαηηζκνχ. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη έλαο θαζνξηζκφο ησλ νξίσλ ηνπ, αλάιπζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ, δηαηππψλνληαη ππνζέζεηο θαη 22

23 νξγαλψλεηαη έλα ζρέδην έξεπλαο. ην ζηάδην ηεο δηεξεχλεζεο, ζπγθεληξψλνληαη ζηνηρεία απφ δηάθνξεο πεγέο θαη γίλνληαη πξνζπάζεηεο ζπλδπαζκψλ, ζπγθξίζεηο θαη δνθηκέο. Οη πηζαλέο πξνηάζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δηαδηθαζία απηή ίζσο είλαη πεξηζζφηεξεο απφ κία, θαζψο ηα πξνβιήκαηα πνπ αλαδχνληαη ζηελ θαιιηηερληθή πξάμε κνηάδνπλ κε ηα πξαγκαηηθά πξνβιήκαηα ηεο δσήο, ηα νπνία επηδέρνληαη πνιιέο ελαιιαθηηθέο πξνζεγγίζεηο. Με βάζε φια απηά ζα πξέπεη λα παξζεί κηα ηειηθή απφθαζε. ην ζηάδην ηεο πξαγκάησζεο επηιέγνληαη θαη νξγαλψλνληαη ζε κηα ηειηθή ζχλζεζε, φζα επηκέξνπο ζηνηρεία έρνπλ ζεσξεζεί ρξήζηκα. ηελ ηειηθή ζπδήηεζε ζρνιηάδεηαη ην ηειηθφ απνηέιεζκα ηφζν ζε ζρέζε κε ηελ πνξεία πνπ αθνινπζήζεθε φζν θαη ζε ζρέζε κε αξρηθέο ππνζέζεηο θαη πξνηάζεηο πνπ είραλ δηαηππσζεί. χκθσλα κε ηνπο Daucher & Seitz (2003:183), ην κάζεκα πξέπεη κα νξγαλψλεηαη ζε ηέζζεξηο θάζεηο : Φάζε πξνεηνηκαζίαο Φάζε εθθφιαςεο Φάζε έκπλεπζεο Φάζε επηθχξσζεο Φάζε νινθιήξσζεο αλ βαζηθφ εξγαιείν ηεο έξεπλάο καο, ζεσξνχκε ηηο λνεηηθέο θαη κνξθνπνηεηηθέο επεμεξγαζίεο πνπ πξνηείλνληαη απφ ην Βάν (2008 :89) θαη πεξηιακβάλνπλ ηηο αθφινπζεο δηεξγαζίεο : 1) επηζπκία γηα εηθαζηηθή έθθξαζε 2) ζύιιεςε κίαο ηδέαο 3) δηαλνεηηθή ηεο επεμεξγαζία 4) πξαγκάησζε/ νπηηθνπνίεζε ηεο ηδέαο Θεσξνχκε ην παξαπάλσ κνληέιν δηδαζθαιίαο εο εηθαζηηθήο Αγσγήο σο βαζηθφ άμνλα, απφ φπνπ πεγάδνπλ νη δηάθνξεο πηπρέο ηνπ θαιιηηερληθνχ θαηλνκέλνπ. Ο εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί θάζε θνξά ηα ζηνηρεία πνπ επηζπκεί λα πξνβάιιεη ζε θάζε δξαζηεξηφηεηα, αθνινπζψληαο παξάιιεια κία εληαία ξνή. Πνιχ ζεκαληηθή είλαη θαη ε αμηνπνίεζε ηεο εκπεηξηθνβησκαηηθήο γλψζεο ηνπ καζεηή: Θα πξέπεη λα ζπλππνινγηζηεί απφ ηελ αξρή φηη ε ζπλάληεζε ηνπ παηδηνχ κε ηελ ηέρλε δελ επηηειείηαη απνθιεηζηηθά ζηνλ ζρνιηθφ ρψξν. Εψληαο ζε έλα θφζκν πνπ ην θαηαθιχδεη κε νπηηθέο εκπεηξίεο θαηέρεη ήδε νξηζκέλεο γλψζεηο θαη έρεη αλαπηχμεη θάπνηεο ζηάζεηο απέλαληη ζην θαηλφκελν ηεο ηέρλεο. Σν ζηελφ 23

24 νηθνγελεηαθφ θαη ην επξχηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ απνηεινχλ επίζεο παηδαγσγηθνχο παξάγνληεο. Ζ εκπεηξηθνβησκαηηθή απηή γλψζε είλαη πνιχ ηζρπξή, θαζψο αλαπηχζζεηαη κε θπζηθφ θαη αβίαζην ηξφπν κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία θαη ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηεο δσήο, ζηελ νπνία ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο αζθνχλ έληνλεο επηδξάζεηο. Απηέο νη πξνυπάξρνπζεο γλψζεηο, ηδέεο θαη ζηάζεηο δελ κπνξνχλ λα αγλνεζνχλ, αιιά νχηε θαη λα ινγνθξηζνχλ ή λα επηηηκεζνχλ κε αθνξηζηηθφ ηξφπν σο «ιαζεκέλεο». Ζ πηνζέηεζε κηαο ζηάζεο ζχκθσλα κε ηελ νπνία ην ζρνιείν, σο θνξέαο ηεο «επίζεκεο» θαη «έγθπξεο» γλψζεο, νθείιεη λα απνξξίπηεη εθ ησλ πξνηέξσλ απηέο ηηο αληηιήςεηο δελ είλαη νχηε εχθνιε νχηε ζθφπηκε. Αληίζεηα, φια απηά πξέπεη λα ζπλππνινγίδνληαη απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηελ νξγάλσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο ηνπ παξέκβαζεο, ψζηε λα ηεζνχλ θάησ απφ έλαλ επνηθνδνκεηηθφ θαη θξηηηθφ έιεγρν. Ζ εκπινθή ηνπ καζεηή ζην εηθαζηηθφ εγρείξεκα απνδεηθλχεη θαηαξρήλ φηη ε γλψζε γηα ηελ ηέρλε δελ κεηαθέξεηαη έηνηκε αιιά ρηίδεηαη ζηαδηαθά κέζα απφ δεκηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο. Σν γεγνλφο απηφ απαηηεί κία επέιηθηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, πνπ λα ζπληνλίδεη ηελ εηθαζηηθή αγσγή σο κάζεκα κε ηελ θαιιηηερληθή πξάμε. Απηφο ν ζηφρνο δείρλεη ηελ αλάγθε γηα κία εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία βαζηζκέλε ζηελ έξεπλα γηα βαζχηεξε θαηαλφεζε, ζηελ αμηνπνίεζε ησλ βησκαηηθψλ γλψζεσλ ησλ καζεηψλ θαη ζηε δεκηνπξγία ελφο πξφζθνξνπ παηδαγσγηθνχ πεξηβάιινληνο Σν ζρνιείν σο ρώξνο ππνδνρήο. Σν ζρνιείν απνηειεί ηνλ ζεζκνζεηεκέλν εθείλν ρψξν ζηνλ νπνίν απνιήγεη νπνηνζδήπνηε παηδαγσγηθφο ζρεδηαζκφο. Ζ κεηάβαζε απφ ηελ νηθνγέλεηα ζην ζρνιείν, εηζάγεη ην παηδί ζε κία επξχηεξε θνηλσλία, ην θέξλεη ζε επαθή κε ηνλ πνιηζκφ, ηνπ νπνίνπ έλα ζεκαληηθφ θνκκάηη είλαη ε Σέρλε. Πξνθαλψο ε δπλαηφηεηα απηή δελ παξέρεηαη απνθιεηζηηθά ζηνλ ζρνιηθφ ρψξν. Σφζν ην επξχηεξν θνηλσληθφ, φζν θαη ην ζηελφ νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ ηξνθνδνηνχλ κε έληνλα εξεζίζκαηα ην παηδί, πνπ νξηζκέλεο θνξέο δεη κέζα ζε κηα πνιηηηζκηθή παξάδνζε ελψ ην ζρνιείν αληηπξνζσπεχεη κηα άιιε. Σα παηδηά εηζέξρνληαη ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα έρνληαο ήδε ζεκαληηθέο εκπεηξηθέο θαη βησκαηηθέο γλψζεηο.ζ εθπαίδεπζε φκσο νθείιεη λα πξνζθέξεη ζην άηνκν κηα μερσξηζηή επθαηξία πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζεη γλψζεηο ζπγθξνηψληαο ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ζπλαληψληαο ηνπο άιινπο. 24

25 Σν δήηεκα βξίζθεηαη ζην θαηά πφζν θαη κε πνην ηξφπν πξαγκαηψλεηαη ζην ζρνιηθφ ρψξν ε πξνζδνθία ηεο ζπλάληεζεο κε ηελ ηέρλε. «Μηα κεγάιε δπζθνιία δεκηνπξγεί ην γεγνλφο φηη ην ζεκεξηλφ ζρνιείν, παξά ηηο φπνηεο δηαθεξχμεηο θαη πξνζπάζεηεο, παξακέλεη πξνζεισκέλν θπξίσο ζηε κεηάδνζε γλψζεσλ θαη κάιηζηα αθνινπζψληαο έλα πξφηππν ζχκθσλα κε ην νπνίν ε κάζεζε ππαγνξεχεηαη απφ κηα ζηελή κειινληηθή επαγγεικαηηθή ρξεζηκφηεηα θαη εζηηάδεηαη ζην ηειηθφ «πξντφλ», ζηε «ρξήζηκε» γλψζε, ρσξίο νπζηαζηηθφ ελδηαθέξνλ ηφζν γηα ηηο ππφινηπεο πεξηνρέο φζν θαη γηα ηελ πνηφηεηα ηεο πξνζθεξφκελεο εκπεηξίαο.» (Βάνο, 2008: 25) Απηή ε κνλνκέξεηα εκπνδίδεη ηνπο καζεηέο λα αλαπηχμνπλ ζπλνιηθά ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο, ππνηηκψληαο ηελ θνηλσληθή, ζπλαηζζεκαηηθή θαη λνεηηθή ηνπο αλάπηπμε, αιιά θαη πεξηραξαθψλεη ην ζρνιείν απφ ζεκαληηθέο πηπρέο ηνπ θνηλσληθνχ πεξίγπξνπ. Πξνηάζζνληαο ην ιάβαξν ησλ έηνηκσλ γλψζεσλ πνπ νδεγνχλ φζν πην ζχληνκα γίλεηαη ζηελ επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε ηα πεξηζζφηεξα καζήκαηα απνδεθαηίδνληαη θαη αθαηξείηαη ε νπζία ηνπο, εηδηθφηεξα δε ην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο. Ζ εηθαζηηθή παηδεία δελ κπνξεί λα ελλνεζεί κνλνκεξψο σο κηα ζπζζψξεπζε ζεσξεηηθψλ θαη πξαθηηθψλ πιεξνθνξηαθψλ γλψζεσλ, αιιά «σο κηα δξαζηεξηφηεηα πνπ ελεξγνπνηεί φιεο ηηο αλζξψπηλεο δπλάκεηο θαη δπλαηφηεηεο: ηε δξάζε, ην ζηνραζκφ, ην ζπλαίζζεκα, ηε θαληαζία, ηε δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ επηθνηλσλία.» ( Βάνο, 2008:27). Ζ Σέρλε εηζάγεη ην καζεηή ζε έλαλ αλνηρηό δηάινγν πνπ ζπλδέεηαη κε ηε δσή, βαζίδεηαη ζηελ θαηαθηεκέλε γλψζε, ηε δηεπξχλεη θαη πξνάγεη ηελ θξηηηθή ζθέςε. Ζ θαιιηηερληθή πξάμε ελλνείηαη σο δξάζε ζην ηψξα, πξνυπνζέηεη λα αηζζαλζεί θάπνηνο εμαηξεηηθά παξψλ ζηελ παξνχζα ζηηγκή, λα βπζηζηεί ζε απηή. Οη καζεηέο θαη εηδηθά νη έθεβνη, έρνπλ πξνβιήκαηα, ηδαληθά αλαδεηήζεηο, δνπλ θαη επεξεάδνληαη απφ ην ηψξα θαη αλαδεηνχλ απαληήζεηο ζε εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ ππφζηαζή ηνπο. Ζ ζπλάληεζε κε ηελ ηέρλε, σο ηφπνο γεληθήο θαιιηέξγεηαο, έρεη κηα ηδηαίηεξε αμία: πξνζβιέπεη λα βνεζήζεη ην αλαπηπζζφκελν άηνκν ψζηε λα δηακνξθψζεη κηα αμηφινγε δσή σο ελήιηθαο, αθξηβψο γηαηί ην παξαθηλεί λα δήζεη δεκηνπξγηθά ην ζήκεξα, λα ην βηψζεη αμηνπνηψληαο ηηο αλάγθεο, ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο επθαηξίεο πνπ πξνζθέξνληαη ζην παξφλ. Ζ εθπαίδεπζε δελ πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη κφλν ζηα πιαίζηα ηεο πξνεηνηκαζίαο γηα ηελ κειινληηθή επαγγεικαηηθή απαζρφιεζε. «Μηα ηέηνηα αληίιεςε, εθηφο ηνπ φηη δηαθπβεχεη ην δηθαίσκα ηνπ παηδηνχ ζε κηα πνιχπιεπξε κειινληηθή θνηλσληθή δσή, νδεγεί αλαπφθεπθηα ζε αδηέμνδν: φηαλ ε 25

26 γεληθή παηδεία ηείλεη ζηελ εμεηδίθεπζε, δελ δεκηνπξγεί ηειηθά έλα γφληκν έδαθνο γηα νπνηαδήπνηε κειινληηθή επηινγή.» (Βάνο, 2008: 30). Ζ ζχγρξνλε θνηλσλία πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ πξφνδν θαη ηελ εμέιημε, αλαδεηά έλα ζρνιείν αλνηρηφ ζηηο πξνθιήζεηο ηεο δσήο, ζε λέα ηδαληθά θαη αλαδεηήζεηο Πξσηαξρηθφ δήηεκα ζπλεπψο είλαη ε αλάδεημε ηνπ ζρνιείνπ ζε ρψξν πνπ πξαγκαηψλεηαη κηα ηέηνηα πνιχπιεπξε εκπεηξία θαη ζηνλ νπνίν ε γλψζε θηάλεη ζηα παηδηά κε πνιινχο ηξφπνπο. Ζ ζπλάληεζε κε ηελ ηέρλε, ηνπιάρηζηνλ κε ηελ έλλνηα πνπ επηρεηξείηαη εδψ, κνηάδεη πεξηζζφηεξν εθηθηή ζην πιαίζην ελφο εθπαηδεπηηθνχ πνπ δελ επηθεληξψλεηαη κφλν ζηε γλψζε, αιιά πξνζβιέπεη θαη ζε εθείλνπο πνπ καζαίλνπλ, επηηξέπνληαο ζην παηδί λα βηώζεη ην θαηλόκελν ηεο ηέρλεο κε έλαλ ηξφπν πνπ ην ρεηξαθεηεί, ψζηε λα ην εληάμεη ζπλνιηθφηεξα ζηε δσή ηνπ, εληφο θαη εθηφο ησλ νξίσλ ηνπ ζρνιείνπ, ζην ζήκεξα θαη ην αχξην, ζηνλ επαγγεικαηηθφ θαη ηνλ πξνζσπηθφ ηνπ ρψξν, ζηε δηάξθεηα ησλ καζεηηθψλ ρξφλσλ θαη πέξα απφ απηά Ζ εηθαζηηθή αγσγή ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε Σν κάζεκα ηεο εθπαίδεπζεο ηεο αηζζεηηθήο αγσγήο ζηελ Διιάδα πεξηιακβάλεη ζηα γπκλάζηα, ην δίπηπρν : θαιιηηερληθά, κνπζηθή θαη ζηα εληαία ιχθεηα ην ηξίπηπρν ηνηρεία Θεαηξνινγίαο, Μνπζηθή, Δηθαζηηθά (Δπηινγήο ηεο Α ηάμεο Δληαίνπ Λπθείνπ), ηελ Ηζηνξία ηεο Σέρλεο (Δπηινγήο ηεο Γ ηάμεο Δληαίνπ Λπθείνπ), ρέδην Γξακκηθφ, Διεχζεξν ή Σερληθφ (Δπηινγήο ηεο Β ηάμεο Δληαίνπ Λπθείνπ) θαζψο θαη ρέδην Αξρηηεθηνληθφ (Δπηινγήο ηεο Γ ηάμεο Δληαίνπ Λπθείνπ). ηα επαγγεικαηηθά ιχθεηα (ΔΠΑΛ) θαζψο θαη ζηηο επαγγεικαηηθέο ζρνιέο (ΔΠΑ), νη καζεηέο, έρνληαο ηε δπλαηφηεηα λα επηιέγνπλ ηνκέα θαη εηδηθφηεηα ζην δεχηεξν έηνο ζπνπδψλ ηνπο, δηδάζθνληαη θαη καζήκαηα αληίζηνηρα κε ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπο ηνκέα. Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε ηνπο ηνκείο Γνκηθψλ έξγσλ θαη Δθαξκνζκέλσλ Σερλψλ φπνπ δηδάζθνληαη θπξίσο καζήκαηα ζρεδίνπ θαζψο θαη Ηζηνξία ηεο Σέρλεο. ρεηηθά κε ην πεξηερφκελν θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ησλ καζεκάησλ ηέρλεο ζα αλαθεξζνχκε αλαιπηηθφηεξα ζηα επφκελα θεθάιαηα ηεο εξγαζίαο καο, φπνπ ζα γίλεη θαη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πνπ παξέρεηαη ζηνπο καζεηέο. 26

27 Θα ζέιακε ζε απηφ ην ζεκείν λα ηνλίζνπκε, φηη κε ηε εμαίξεζε ησλ επαγγεικαηηθψλ ιπθείσλ θαη ζρνιψλ, ην κάζεκα ηεο αηζζεηηθήο αγσγήο είλαη κνλφσξν θαη γίλεηαη δίσξν φζν αλαβαίλνπλ νη βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ν καζεηήο πιεζηάδεη ζηελ επηινγή ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ απνθαηάζηαζεο. Να πξνζέμνπκε φηη αλαθεξφκαζηε ζηελ ειηθία ησλ ρξφλσλ, ηελ πεξίνδν πνπ ν Piaget ηελ νλνκάδεη «πεξίνδνο ησλ κνξθνπνηεκέλσλ ιεηηνπξγηψλ», ε νπνία ζπκπίπηεη κε ην ηέινο ηεο παηδηθήο ειηθίαο θαη ηελ αξρή ηεο εθεβείαο. Ζ θχζε ηεο ζθέςεο πθίζηαηαη κηα αιιαγή. Ο έθεβνο ζθέπηεηαη πέξα απφ ην παξφλ, εηζέξρεηαη ζηνλ θφζκν ησλ ηδεψλ θαη ε αληίιεςή ηνπ ζηεξίδεηαη ζην ζπκβνιηζκφ θαη ηε ζρεηηθφηεηα, κε ηε ρξήζε ηεο ινγηθήο, ησλ ππνζέζεσλ, ησλ ζεσξεκάησλ θαη ησλ ζπκπεξαζκάησλ. Οηηδήπνηε έρεη λα θάλεη κε αηηία θαη απνηέιεζκα κπνξεί λα αξρίζεη λα αλαθέξεηαη θνληά ζηελ ειηθία ησλ 12 ρξφλσλ. Απηά ηα δπν είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλα κε ηελ δεκηνπξγία ηεο θξίζεο, ε νπνία αλ αξρίζεη λα ιεηηνπξγεί λσξίο κπνξεί λα γίλεη θαηαζηξνθηθή ζην κέιινλ θαη λα δεκηνπξγήζεη δπζπηζηία. Απηέο νη ζεσξήζεηο φκσο θαίλεηαη λα αλήθνπλ ζε κία άιιε πξαγκαηηθφηεηα, φηαλ αλαινγηζζεί θαλείο φηη ν θαη εμνρήλ αξκφδηνο θνξέαο αηζζεηηθήο αγσγήο, δειαδή ηα θαιιηηερληθά καζήκαηα, θαηαιακβάλνπλ κφλν κία απφ ηηο 30 ψξεο δηδαζθαιίαο ηελ εβδνκάδα! ηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε, ζην Γπκλάζην, ηα θαιιηηερληθά καζήκαηα βξίζθνληαη ζε νξηαθφ ζεκείν, ελψ έρνπλ εμνζηξαθηζηεί απφ ηηο δχν ηειεπηαίεο ηάμεηο ηνπ Λπθείνπ, δειαδή εθεί αθξηβψο πνπ ν καζεηήο θάλεη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ επηινγή. Υσξίο θαλέλα ζρφιην αλαθέξνπκε φηη ζηελ Α Λπθείνπ ηα θαιιηηερληθά δηδάζθνληαη 1 ψξα ην 15λζήκεξν εθ πεξηηξνπήο κε ην κάζεκα ηεο κνπζηθήο. πλεπψο, ην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζεσξείηαη ζεκαληηθφ φζν ν καζεηήο πξνζαλαηνιίδεηαη επαγγεικαηηθά θαη θπξίσο ζηα ζρνιεία επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο. ηα επφκελα θεθάιαηα ζα αλαθεξζνχκε ζπγθεθξηκέλα ζην σξάξην ησλ εηθαζηηθψλ καζεκάησλ ηφζν ζηε γεληθή φζν θαη ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε. 27

28 1.6. Εεηήκαηα δηδαζθαιίαο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο Έρνληαο ήδε πξνβιεκαηηζηεί ζρεηηθά κε ηε ζέζε ηεο θαιιηηερληθήο αγσγήο ζηελ εθπαίδεπζε, ζην θεθάιαην απηφ ζα αλαθεξζνχκε ζε ζέκαηα πνπ έρνπλ πξνθχςεη ζηα πιαίζηα ηνπ δηαιφγνπ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζρεηηθά κε ηε δηδαθηηθή ησλ εηθαζηηθψλ ηερλψλ. Γηαηππψλεηαη ζπρλά απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηέρλεο έλαο πξνβιεκαηηζκφο γηα ηε ζέζε ηεο Σέρλεο ζηελ εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα πνπ αθνξά φρη κφλν ηελ θαιιηηερληθή αγσγή σο κάζεκα, αιιά θαη ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο θνηλσλνχ Σέρλεο ηεξεόηππα Παξφιν πνπ ζχκθσλα κε φζα είπακε κέρξη ηψξα, ν ξφινο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο ζηε εθπαίδεπζε είλαη απνζαθεληζκέλνο, ε δηδαθηηθή πξάμε θαζνξίδεηαη κε βάζε έλα ζχλνιν αληηθξνπφκελσλ επηδξάζεσλ. Καηά ζπλέπεηα «αλαπαξάγνληαη κηα ζεηξά απφ ζηεξεφηππα, πνπ απνθξπζηαιιψλνπλ εμαηξεηηθά αζαθείο ή πεξηνξηζηηθέο αληηιήςεηο ηφζν γηα ην ξφιν θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο ηέρλεο φζν θαη γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο. (Βάνο, 2008:32)». πσο θαη άιια καζήκαηα, ε εηθαζηηθή αγσγή, ζεσξείηαη «δεπηεξεπνχζεο ζεκαζίαο» ηεξαξρηθά θαη κάιηζηα κε θξηηήξηα πνπ νδεγνχλ ζηελ ππνβάζκηζε ηεο. Δίλαη ζπρλφ θαηλφκελν λα κηιάκε γηα ηελ εηθαζηηθή αγσγή ππφ απηφ ην πξίζκα, δειαδή ραξαθηεξίδνληάο ηε σο κάζεκα κε ιίγε ζπνπδαηφηεηα ζε ζρέζε κε καζήκαηα φπσο ηα αξραία ή ηα καζεκαηηθά. Πξνθχπηεη φκσο έηζη έλα πξφβιεκα ζηφρσλ, θαζψο ε ζπζηεκαηηθή κειέηε θαη ε πξνζπάζεηα θαηαλφεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ηέρλεο ηίζεληαη νπζηαζηηθά ζην πεξηζψξην. «Σν θελφ επηρεηξείηαη λα θαιπθζεί κε ηελ πξφηαμε δηαθνξεηηθψλ παηδαγσγηθψλ αηηηνινγήζεσλ, φπσο είλαη ε αλάπηπμε ηεο ρεηξνηερληθήο ηθαλφηεηαο, ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο, ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο έθθξαζεο, ηεο θνηλσληθνπνίεζεο, ηεο κεζνδηθφηεηαο, ηεο πεηζαξρίαο ή ηεο νξγαλσηηθφηεηαο.» ( Βάνο, 2008, 40 ). Δίλαη πξνθαλέο φηη νη ζηφρνη απηνί θπζηθά θαη δελ είλαη άζρεηνη κε ηελ εηθαζηηθή εθπαίδεπζε αιιά απνηεινχλ κφλν έλα επηκέξνπο θνκκάηη ηεο. Ζ εηθαζηηθή παηδεία ζαθψο ζπκβάιιεη κε πνηθίινπο ηξφπνπο ζηε ζπλνιηθή πξνζπάζεηα ζπγθξφηεζεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ παηδηνχ θαη ηνπ αλνίγκαηφο ηνπ ζηνλ θφζκν. κσο, απηή ε νπηηθή δελ ζεκαίλεη φηη κεηψλεηαη ν βαζηθφο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν πξνζθέξνληαη νη εηθαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο: ζθνπφο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο είλαη ε νπζηαζηηθή ζπλάληεζε ηνπ καζεηή κε ην θαηλφκελν ηεο ηέρλεο θαη φρη ε κνλνκεξήο αλάπηπμε ηεο ρεηξνηερληθήο επηδεμηφηεηαο. 28

29 Ζ εηθαζηηθή δηεξγαζία σο κνλνδηάζηαηε ρεηξνηερληθή δξαζηεξηόηεηα Ζ πεπαιαησκέλε απηή αληίιεςε απνηειεί θαηάινηπν δηδαζθαιίαο ηεο ρεηξνηερλίαο ζε ζρνιεία ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα. Ζ βάζε απηήο ηεο λννηξνπίαο είλαη ε αληίιεςε φηη κφλν νη ελήιηθεο έρνπλ ηελ σξηκφηεηα λα θαηαλνήζνπλ ην θαηλφκελν ηεο Σέρλεο θαη φηη ε εκπινθή ησλ παηδηψλ «ζε κία απζεληηθνχ ηχπνπ θαιιηηερληθή δηεξγαζία ζεσξείηαη αδχλαηε, φπσο αδχλαηε ζεσξείηαη θαη ε γεληθφηεξε επαθή ηνπο κε ην θαηλφκελν ηεο Σέρλεο.» (Βάνο, 2008:52). Δπνκέλσο νη καζεηέο απιά αλαπαξάγνπλ αληηθείκελα θαη αθνινπζνχλ θαηεπζχλζεηο ζρεηηθά κε πιηθά θαη ηερληθέο φπσο αθξηβψο ζε κία ζπληαγή. Απηή ε παηδαγσγηθή πξαθηηθή απνηειεί κνλνκεξή εκκνλή θαη αθαηξεί απφ ηελ εηθαζηηθή αγσγή ηε παηδαγσγηθή ηεο ζεκαζία αθνχ νη καζεηέο δελ θαινχληαη λα ζθεθηνχλ νη ίδηνη αιιά αλαπαξάγνπλ ζθέςεηο άιισλ ρσξίο λα θξίλνπλ, ρσξίο λα ελζαξξχλνληαη ζε πξνζσπηθή έξεπλα θαη δεκηνπξγία. Έηζη αηζζάλνληαη φηη ηα δεκηνπξγήκαηά ηνπο απνηεινχλ απιά κία δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο, βαζκνιφγεζεο αθνινπζψληαο ηελ ίδηα ζηείξα πνξεία φπσο θάζε δηδαθηηθφ αληηθείκελν πνπ απαηηεί απνζηήζηζε θαη παπαγαιία. Οη καζεηέο απνγνεηεχνληαη, εθφζνλ ακθηζβεηνχληαη νη ηθαλφηεηέο ηνπο θαη ράλεηαη ε δπλαηφηεηα λα αλαδεηήζνπλ ηδέεο ζηεξηδφκελνη ζηηο πξνζσπηθέο ηνπο εκπεηξίεο. Υσξίο ελζάξξπλζε θαη επθαηξίεο γηα πξνζπάζεηα πξνζσπηθήο έξεπλαο, αηζζάλνληαη φηη θαλείο δελ έρεη πξαγκαηηθή δηάζεζε λα αθνχζεη ηηο ηζηνξίεο ηνπο θαη λα δεη ηηο δσγξαθηέο ηνπο. Ζ κφλε επθαηξία πνπ ηνπο πξνζθέξεηαη είλαη λα δηαπηζηψζνπλ θαηά πφζν θαηάθεξαλ ηειηθά λα πιεζηάζνπλ ην πξφηππν πνπ ηνπο δφζεθε θαη έηζη καζαίλνπλ λα εμαξηψληαη απφιπηα απφ ηελ θαζνδήγεζε θαη ηηο επεκβάζεηο ηνπ παηδαγσγνχ. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη εηθαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ράλνπλ ηελ πην νπζηαζηηθή πιεπξά ηνπο, εθείλε ηεο απνιαπζηηθήο φζν θαη ζηνραζηηθήο αηζζεηηθήο εκπεηξίαο. πλεπψο ε Σέρλε σο δηδαθηηθφ αληηθείκελν, φρη κφλν δελ εθζπγρξνλίδεηαη κε ηελ θαιιηηερληθή δεκηνπξγία, αιιά ππνηηκάηαη αθνχ απνηειεί έηζη κία δαζθαινθεληξηθή δηαδηθαζία. 29

30 1.7. Ζ ζπνπδαηόηεηα θαη νη σθέιεηεο ησλ θαιιηηερληθώλ δξαζηεξηνηήησλ ζην ζρνιείν. Απφ ηα παξαπάλσ, πξνθχπηεη έλα ζεκαληηθφ εξψηεκα : Καηά πφζν κπνξεί ην θαηλφκελν ηεο Σέρλεο λα ζεσξεζεί σο έλα πξνλνκηαθφ πεδίν αλακφξθσζεο ηεο εθπαίδεπζεο ; χκθσλα κε ηνλ Φξάλζηο (αλαθεξφκελνο απφ ηνλ Πνπξθφ, 2009: 75) «ην έξγν ηέρλεο δξα σο πεδίν ζπλάληεζεο αιιά θαη ζχγθξνπζεο δχν επηζηεκνινγηθψλ πξνζεγγίζεσλ : ηεο εμήγεζεο θαη ηεο εξκελείαο. ηαλ θάπνην αληηθείκελν εμεγείηαη, απνδεηθλχεηαη κε πξαγκαηηθή ηεθκεξίσζε, ε νπνία απνβιέπεη ζηελ αλάδεημε ηεο ζεκαζίαο ηνπ.» Πνιινί κειεηεηέο ππνζηεξίδνπλ φηη ε ηέρλε απνηειεί θαηεμνρήλ πεδίν νιηζηηθήο ελεξγνπνίεζεο ηνπ αηφκνπ, ιφγσ ηεο κεγάιεο πνηθηιίαο ςπρηθψλ θαη λνεηηθψλ ιεηηνπξγηψλ πνπ ελεξγνπνηνχληαη θαηά ηελ αηζζεηηθή εκπεηξία. Οη εηθαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο δίλνπλ ζην καζεηή ηελ επθαηξία λα εθθξάζεη θαη λα κνηξαζηεί ηε δηθή ηνπ εξκελεία γηα ηελ Σέρλε σο γλψζε δεδνκέλνπ φηη θάζε παηδί πξνζιακβάλεη κε δηθφ ηνπ ηξφπν ηα γλσζηηθά εξεζίζκαηα θαη εκπιέθεηαη ζε απηά κέζσ ηεο εηθαζηηθήο δηεξγαζίαο. πκπεξαζκαηηθά, ε ηέρλε σο πεδίν κάζεζεο : Απνηειεί βαζηθή πεγή αληίιεςεο θαη γλψζεο δεδνκέλνπ φηη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ηφζν κεκνλσκέλα φζν θαη δηαζεκαηηθά Μεηακνξθψλεη ηφζν ηε δηδαζθαιία φζν θαη ηε κάζεζε, δηαζέηνληαο φρη κφλν εθπαηδεπηηθή αιιά θαη παηγληψδε δηάζηαζε Δπηηξέπεη ηε ζπκκεηνρή αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο ζηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηνπο πξνζδίδεη απηνπεπνίζεζε Γεκηνπξγεί θίλεηξα ελεξγνπνίεζεο ησλ καζεηψλ θαη πξφζθνξν έδαθνο γηα πιήξε ζπκκεηνρή ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Έρεη δηηηή ζπνπδαηφηεηα : κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη θαη σο κέζν αιιά θαη σο γλσζηηθφ αληηθείκελν. Γεληθφηεξα, νη καζεηέο επηζηξαηεχνπλ πιήζνο ςπρν- λνεηηθψλ δπλάκεσλ θαη βξίζθνπλ εθθξαζηηθέο δηεμφδνπο κέζα απφ ηελ εηθαζηηθή δηεξγαζία. Oη εηθαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο βνεζνχλ ηδηαίηεξα ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα θαηαιάβεη φρη κφλν ηη γλσξίδεη έλα παηδί αιιά θαη ηη ληψζεη. Δίλαη κία δηαδηθαζία πνπ δελ πεξλάεη κφλν απφ ην κπαιφ αιιά θαη απφ ην ζψκα. Έηζη,θαζψο ν καζεηήο έξρεηαη ζε επαθή κε ηελ 30

31 ηέρλε απνθηά παξαηεξεηηθφηεηα, εμεξεπλά ην πεξηβάιινλ ηνπ, γλσξίδεη ηα δηάθνξα εθθξαζηηθά κέζα θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπο, ηα πιηθά θαη ηα θπζηθά ηνπο γλσξίζκαηα, αληιεί πιεξνθνξίεο γηα ην θπζηθφ θφζκν, γηα άιινπο αλζξψπνπο, πνιηηηζκνχο θαη επνρέο. Απνηηκψληαο ην έξγν ηέρλεο καζαίλεη λα εξκελεχεη, λα εμσηεξηθεχεη θαη λα αμηνινγεί ηελ εκπεηξία ηνπ. Ζ επαθή κε ηελ ηέρλε εκπεξηέρεη γλψζε θαη ηελ εκπινπηίδεη κε έλαλ επράξηζην θαη αβίαζην ηξφπν, αλαπηχζζνληαο κηα ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηε κάζεζε Ζ έλλνηα ηνπ εθθξαζηηθνύ κέζνπ ζηελ ηέρλε «ην πεδίν έξεπλαο ηεο Σέρλεο ζπρλά γίλεηαη δηάθξηζε θαη δηαρσξηζκφο κεηαμχ ζεσξίαο θαη εθαξκνγήο. Καη ε κελ ζεσξία ζπλάπηεηαη κε ηελ έλλνηα ηνπ θεηκέλνπ, ε δε εθαξκνγή κε ηελ έλλνηα ηεο εηθφλαο ηνπ εηθαζηηθνχ έξγνπ. ηε βάζε ηεο δηάθξηζεο απηήο βξίζθεηαη ε αληίιεςε φηη ε εηθφλα ην εηθαζηηθφ, δειαδή, έξγν είλαη απνηέιεζκα εξγαζηεξηαθήο πείξαο θαη ρξήζεσο δηάθνξσλ ηερληθψλ κέζσλ, ελψ, αληίζεηα, ην θείκελν απνηειεί θαξπφ δηαλνεηηθήο ελέξγεηαο, πνπ ελζσκαηψλεη κέζα ηνπ λφεκα θαη γλψζε.» ( Κσλζηαληηλίδεο, Ζ δηαηχπσζε ελφο λνήκαηνο γεληθά είλαη δπλαηή κε πνιινχο θαη δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο θαη κε πνηθίιεο κνξθέο. Έλα λφεκα κπνξεί λα εθθξαζηεί εμ ίζνπ θαιά ηφζν κέζα απφ έλα θείκελν, φζν θαη κέζα απφ κία εηθόλα. Δίλαη πηζαλφ, βέβαηα, ν έλαο ηξφπνο λα είλαη θαηαιιειφηεξνο ηνπ άιινπ, απιά θαη κφλν επεηδή κέζσ απηνχ ην λφεκα γίλεηαη θαιχηεξα αληηιεπηφ ζηνλ απνδέθηε απφ φ,ηη κέζσ ηνπ άιινπ. Οη δηαθνξεηηθνί ηξόπνη θαη κνξθέο κέζσ ησλ νπνίσλ δηαηππψλνπκε θάηη, ζπλεηζθέξνπλ φινη απφ θνηλνχ ζε κία εληαία θαηαλφεζε, πνπ θαλέλαο απφ απηνχο απφ κφλνο ηνπ δελ ζα κπνξνχζε λα καο πξνζθέξεη ή λα καο κεηαδψζεη.» Παξαδείγκαηνο ράξηλ, γηα λα θαηαλνήζνπκε ηη είλαη ε Μφλα Λίδα ρξεηάδνληαη πηζαλψο πιείζηεο ζεσξεηηθέο αλαιχζεηο θαη βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ηα νπνία φια καδί ίζσο κπνξέζνπλ λα καο εμεγήζνπλ ηη είλαη απηφ ην έξγν ρσξίο πνηέ λα θαηαιήμνπλ κε βεβαηφηεηα ζηηο αθξηβείο πξνζέζεηο ηνπ θαιιηηέρλε. Δίλαη πξνθαλέο απφ ηα παξαπάλσ, φηη γηα ηελ απφδνζε ηνπ λνήκαηνο, ν θαιιηηέρλεο ρξεζηκνπνίεη φια ηα κέζα θαη πιηθά πνπ κπνξεί λα έρεη ζηε δηάζεζε ηνπ ζπκβαηά θαη αζχκβαηα. Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζνχκε θαη ζηηο ηάζεηο ηεο ζχγρξνλεο επνρήο πνπ έρεη δψζεη ζεκαληηθέο ζπλζέζεηο κε κνξθή, εθθξαζηηθφ πεξηερφκελν θαη ζπρλά ηδηνθπή εηθαζηηθή επεμεξγαζία. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ θαη 31

32 απηήο ηεο ηάζεο είλαη νη ππεξβάζεηο ησλ νξίσλ αλάκεζα ζηα είδε ησλ ηερλψλ αιιά θαη αλάκεζα ζηνλ πξαγκαηηθφ θαη ηνλ εηθαζηηθφ ρψξν. Σα ζχγρξνλα κνπζεία παξνπζηάδνπλ εγθαηαζηάζεηο, ράπεληλγθ, αθφκα θαη παξάζηαζε ηνπ έξγνπ απφ ηνλ ίδην ηνλ θαιιηηέρλε. Ο ζεαηήο αλαξσηηέηαη δηαξθψο ηη λα πεξηκέλεη απφ ηελ ηέρλε. Παξαδνζηαθά ζηαηηθέο ηέρλεο ηνπ ρψξνπ (δσγξαθηθή, γιππηηθή, αξρηηεθηνληθή), φιν θαη πεξηζζφηεξν δηαπιέθνληαη κε ηηο δπλακηθέο ηνπ ρξφλνπ (κνπζηθή, ρνξφ, ζέαηξν) ελψ ην ίδην ην ζψκα ηνπ θαιιηηέρλε παξνπζηάδεηαη σο ην θχξην εθθξαζηηθφ κέζν ηνπ. Δίλαη, πάλησο, αλακθίβνιν φηη πνιιά έξγα ηεο ζχγρξνλεο ηέρλεο κεηαθέξνπλ ηνλ θξαδαζκφ ηνπ δεκηνπξγνχ ζηνλ δέθηε, επηηειψληαο έηζη ηνλ αξρηθφ ζθνπφ ηνπο : φηαλ ν Νηπζάλ έζηεζε ην ζηεγλσηήξην κπνπθαιηψλ ή ην νπξεηήξην ζε γθαιεξί, πξνρσξνχζε ζε κηα ξεηή ρεηξνλνκία πνπ αλαπξνζάξκνζε ηζηνξηθά ην λφεκα ηεο ηέρλεο, ηεο παξαδνζηαθήο θαη ηεο κνληέξλαο. «Έλα δείγκα ελλνηνινγηθήο ηέρλεο απφ πξφζθαηε Μπηελάιε ηεο Βελεηίαο είλαη ην Πεξηβάιινλ ηνπ Φξελη Γνπίιζνλ ζην ακεξηθαληθφ πεξίπηεξν πνπ επεμεξγαδφηαλ ηηο έλλνηεο ιεπθφ - καχξν. Ο θαιιηηέρλεο ζπλάξζξσλε ηε θπιεηηθή βία ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο, ηελ ηζηνξηθή δηαδξνκή ησλ δηαθξίζεσλ, ηηο ζρέζεηο θπξηαξρίαο πνπ επέβαιε ν δπηηθφο πνιηηηζκφο κε θηηο θξχζηαιια ηνπ Μνπξάλν αιιά θαη πίλαθεο ηνπ Βεξνλέδε, γθαλγθζηεξηθά θηικ λνπάξ ηνπ Υφιπγνπλη - φια ζπγθξνηνχζαλ έλα έξγν πνπ κεηέθεξε ηνλ θξαδαζκφ ηνπ δεκηνπξγνχ αθέξαην ζηνλ δέθηε.» (Κσλζηαληηλίδεο, Ζ επηθαηξόηεηα ηνπ έξγνπ Σέρλεο. Ζ ηέρλε βαζίδεηαη ζηνλ ππαηληγκφ, ζε έλλνηεο πίζσ απφ ηηο πξνθαλείο φςεηο. Καζέλαο κπνξεί λα έρεη δηαθνξεηηθέο αληηδξάζεηο, εξκελείεο θαη παξαηεξήζεηο απέλαληη ζε έλα έξγν, πνπ δελ ηαπηίδνληαη κε φ,ηη είδε, αλέδεημε θαη ζρνιίαζε ν δεκηνπξγφο ηνπ. Έηζη, ε αλαδήηεζε ησλ πξνζέζεσλ ηνπ θαιιηηέρλε είλαη ρξήζηκε θπξίσο σο παηρλίδη ππνζέζεσλ, πνπ ζα νδεγήζεη ζε έλα δεκηνπξγηθφ δηάινγν. Ζ επαθή κε ην έξγν ηέρλεο επηηειείηαη πάληνηε ζην παξφλ, αθφκε θαη φηαλ ε ρξνληθή απφζηαζε κεηαμχ ηνπ θαιιηηέρλε θαη ηνπ ζεαηή είλαη ηεξάζηηα. ηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ νη παιηέο ζεκαζίεο κπνξεί λα ζβήζνπλ θαη λα δψζνπλ ηε ζέζε ηνπο ζε θαηλνχξγηα λνήκαηα. Σφηε ζε πξνυπάξρνπζεο κνξθέο είλαη δπλαηφ λα απνδνζεί έλα λέν πεξηερφκελν. Ο ηξφπνο ζέαζεο αιιάδεη, ε εμέιημε ηεο ηέρλεο ζπλδέεηαη κε ηελ ηθαλφηεηα ηνπ αλζξψπνπ λα κεηαβάιιεη ηνλ ηξφπν ζέαζεο ηνπ θφζκνπ, λα 32

33 αληηιακβάλεηαη ην παιηφ κε λένπο φξνπο. Ζ άπνςε γηα έλα έξγν ηέρλεο, φπσο ζπκβαίλεη θαη ζε θάζε αλζξψπηλν βίσκα, κπνξεί κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ λα επαλεμεηαζηεί θαη λα επαλαπξνζδηνξηζηεί θαη αθξηβψο απηφ ην ζηνηρείν είλαη πνπ ηελ θάλεη ζεκαληηθή. Ζ ηέρλε δελ παξάγεηαη γηα λα ππάξρεη ζηα κνπζεία:ηφηε, ζα έραλε ζχληνκα φιε ηε ζεκαζία ηεο. Έλαο απφ ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο αλαλεψλεηαη, είλαη ν δηάινγνο κε ηελ θαζεκεξηλή δσή θαη ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Ο ζεαηήο θαζηζηά έλα έξγν επίθαηξν, φηαλ ζεσξήζεη φηη αθνξά ηε δηθή ηνπ πξαγκαηηθφηεηα. Σφηε αηζζάλεηαη ηελ επηζπκία λα επηρεηξήζεη λα ην εξκελεχζεη θαη λα ην ζρνιηάζεη κε έλα πξνζσπηθφ θαη ειεχζεξν ηξφπν πέξα απφ ηα ηεηξηκκέλα πιαίζηα, λα δψζεη ην δηθφ ηνπ λφεκα, επαλεμεηάδνληαο ηα ηδηαίηεξα δεηήκαηα πνπ έζεζε ζηελ επνρή ηνπ θαη ηελ απήρεζή ηνπ ζην ζήκεξα. Ζ αμία ηεο ζπλάληεζεο ηνπ καζεηή κε έλα έξγν ηέρλεο βξίζθεηαη ζηελ αλαθάιπςε ηεο ζεκαζίαο πνπ έρεη γη απηφλ ηνλ ίδην πξνζσπηθά, ζηνλ αληίθηππν πνπ έρεη κέζα ηνπ. Έηζη, καζαίλνληαο λα αληαπνθξίλεηαη ζην έξγν ηέρλεο, καζαίλεη λα αληαπνθξίλεηαη ζηνλ θφζκν. Απηφ γίλεηαη εθηθηφ φηαλ νη καζεηέο ζπλδένπλ ην έξγν κε πξνζσπηθέο εκπεηξίεο θαη ζπλαηζζήκαηα, ζπλεηδεηνπνηψληαο φηη ζε θάζε εηθαζηηθή κνξθή κπνξνχλ λα δνζνχλ λέεο απξφζκελεο εξκελείεο. ηαλ ελζαξξχλνληαη λα εθθξάζνπλ απηφ πνπ πξαγκαηηθά ζθέθηνληαη, αιιά θαη απηφ πνπ πξαγκαηηθά αηζζάλνληαη θαη λα δεκηνπξγήζνπλ κε νπνηνδήπνηε εθθξαζηηθφ κέζν. Σα πην αξρέγνλα λνήκαηα κπνξνχλ λα εθθξαζηνχλ κε ηα πην ζχγρξνλα κέζα θαη λα επαλαπξνζδηνξηζηνχλ. Σα φξηα ηεο ηέρλεο επεθηείλνληαη φζν επεθηείλνληαη νη αλζξψπηλεο ζπλεηδήζεηο. Γηα απηφ ε ηέρλε είλαη πάληα επίθαηξε θαη ε ζεκαζία ηεο αλππνιφγηζηε γηα ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ θάζε αηφκνπ/ απνδέθηε ηεο Ο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ηεο Σέρλεο Σν επάγγεικα ηνπ θαιιηηέρλε είλαη ζαθψο δηαθνξεηηθφ απφ απηφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ζπλεπψο ε ζηάζε ηνπο απέλαληη ζηελ Σέρλε θαη απέλαληη ζην καζεηηθφ θνηλφ ηνπ νθείιεη λα είλαη δηαθνξεηηθή. Αζθαιψο, έλαο θαιιηηέρλεο κπνξεί λα είλαη θαη παηδαγσγφο θαζψο θαη ην αληίζηξνθν. Ζ ζηάζε ελφο θαιιηηέρλε /παηδαγσγνχ κπνξεί λα πξνζθέξεη ζηνπο καζεηέο ηε δπλαηφηεηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ εκπεηξία ηνπ. Οθείιεη φκσο λα παξέρεη ζηνπο καζεηέο ηνπ ην ζεσξεηηθφ θαη πξαθηηθφ εθείλν πνπ ππφβαζξν πνπ ρξεηάδεηαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ παηδαγσγηθψλ ηνπ ζηφρσλ. 33

34 Ο παηδαγσγφο / θαιιηηέρλεο νθείιεη επίζεο λα είλαη «πνιηηηζηηθόο δηακεζνιαβεηήο» (Αξληνπέλ,2000: 48).Απηφ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα θέξλεη ηνπο καζεηέο ζε επαθή κε ηηο αμίεο ηεο επνρήο ηνπ κέζα απφ ηελ Σέρλε θαζψο θαη κε ηελ πνιηηηζηηθή ηνπ θιεξνλνκηά. Γεδνκέλνπ φηη νη καζεηέο είλαη έλα ζηαζεξφ θνηλφ ξφινο πνπ δηαθνξνπνηεί ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηεο ηέρλεο απφ απηφ ησλ κνπζείσλνθείιεη λα εμνηθεηψζεη ην καζεηή φρη κφλν κε ην έξγν ηέρλεο αιιά θαη κε ηελ θιεξνλνκηά πνπ απηφ δχλαηαη λα επηθέξεη ζηελ αλζξσπφηεηα. Δπίζεο, δίλεη ηε δπλαηφηεηα ηεο εηθαζηηθήο δεκηνπξγίαο κέζα ζηελ ηάμε, δεκηνπξγία φκσο πνπ βαζίδεηαη ζηελ πξνζσπηθή αλαδήηεζε ηνπ καζεηή κέζα απφ ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ. Μέζα ζηελ ηάμε, ν θαιιηηέρλεο είλαη πξψηηζηα παηδαγσγφο θαη θχξην κέιεκα ηνπ είλαη ε «θαιιηηερληθή ρεηξαθέηεζε» ηνπ καζεηή ηνπ. (Αξληνπέλ,2000: 50). Γηα ην ζθνπφ απηφ, ρξεζηκνπνηεί φια ηα παηδαγσγηθά εξγαιεία πνπ έρεη ζηε δηάζεζε ηνπ, πξνζαξκνζκέλα ζηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπ. Σν κεγάιν δήηεκα έγθεηηαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξεί λα γίλεη εθπαηδεπηηθή πξάμε απηή ε εθπαηδεπηηθή πξφζεζε θαη θαηά πφζν ζην ζρνιηθφ ρψξν είλαη δπλαηή ε πξαγκάησζε απηήο ηεο πξνζδνθίαο. ηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα ζπδεηήζακε γηα ηε ζεκαζία ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο θαζψο θαη γηα ηα ζηάδηα ηεο εηθαζηηθήο δηεξγαζίαο. Ζ ζπλάληεζε κε ηελ ηέρλε κνηάδεη πεξηζζφηεξν εθηθηή ζην πιαίζην ελφο εθπαηδεπηηθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ ππεξβαίλεη ηα ζηελά φξηα ηεο απιήο κεηάγγηζεο ζεσξεηηθψλ γλψζεσλ θαη απνζθνπεί ζηελ ελεξγνπνίεζε φισλ ησλ αλζξψπηλσλ δπλάκεσλ θαη δπλαηνηήησλ. Ζ πξφζβαζε ζηελ θαιιηηερληθή παηδεία δελ επηηπγράλεηαη κε ηελ πξαθηηθή εμάζθεζε ή κε ηελ απιή κεηάδνζε νξηζκέλσλ πιεξνθνξηψλ. Μέζα απφ ηε ζπζηεκαηηθή θαη ζπλεηδεηή εκπινθή ζην εηθαζηηθφ εγρείξεκα, ην παηδί νδεγείηαη λα ζπλαληήζεη ηελ ηέρλε, ζην πιαίζην ηεο πξνζσπηθήο ηνπ δσήο, αηζζαλφκελν φηη ηα δηθά ηνπ βηψκαηα, εξσηήκαηα, ελδηαθέξνληα θαη ζπλαηζζήκαηα δηαπιέθνληαη κε απηά ησλ άιισλ. «Ζ πξνζσπηθή εκπινθή ζηελ θαιιηηερληθή δηεξγαζία ίζσο δελ νξίδεηαη θαη δελ εθινγηθεχεηαη απφιπηα, πξνζθέξεη φκσο ηε δπλαηφηεηα ζην αλαπηπζζφκελν άηνκν λα δξάζεη θαη ηαπηφρξνλα λα ζηνραζηεί πάλσ ζηε δξάζε ηνπ, ζπγθξνηψληαο κηα ζηάζε κε βάζε έλα ζχλνιν γλψζεσλ, δεηεκάησλ, πξαθηηθψλ θαη δηεξεπλήζεσλ πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ θαιιηηερληθή πξάμε». (Βάνο, 2008: 43) 34

35 Θα πξέπεη επνκέλσο λα αλαδεηεζεί απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηεο ηέρλεο κηα δηδαθηηθή πνπ δελ κεηαδίδεη ζεσξίεο, αιιά πνπ ιακβάλεη ππφςε ηεο ηε ξεπζηφηεηα, ηε ζρεηηθφηεηα θαη ηελ πνιπζεκία πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ έλλνηα ηεο θαιιηηερληθήο θνπιηνχξαο. Απηφ γίλεηαη εθηθηφ φηαλ νη καζεηέο ζπλδένπλ ην έξγν κε πξνζσπηθέο εκπεηξίεο θαη ζπλαηζζήκαηα, ζπλεηδεηνπνηψληαο φηη ζε θάζε εηθαζηηθή κνξθή κπνξνχλ λα δνζνχλ λέεο απξφζκελεο εξκελείεο. ηαλ ελζαξξχλνληαη λα εθθξάζνπλ απηφ πνπ πξαγκαηηθά ζθέθηνληαη, αιιά θαη απηφ πνπ πξαγκαηηθά αηζζάλνληαη. ηαλ νη επαίζζεηεο εξσηήζεηο ηνπ παηδαγσγνχ, πνπ δελ επηδέρνληαη κία θαη κνλαδηθή απάληεζε, ελεξγνπνηνχλ αληηιεπηηθέο δπλάκεηο θαη δσνγνλνχλ ζθέςεηο θαη ζπλαηζζήκαηα πνπ ίζσο παξέκελαλ αζαθή θαη αλεμεξεχλεηα. Έηζη θάζε ζπδήηεζε γηα ηελ Σέρλε κεηαηξέπεηαη ζε κηα ζπλερή πνξεία, ζε έλαλ δηαξθή θαη πάληνηε επίθαηξν δηάινγν, γίλεηαη έλαπζκα γηα πξνζσπηθή δξάζε θαη δεκηνπξγία. Καζνξηζηηθφο ζπληειεζηήο απηήο ηεο πξνζπάζεηαο είλαη ν εθπαηδεπηηθφο. Ζ γλψζε ηνπ γηα ην θαηλφκελν ηεο ηέρλεο ζπληζηά αζθαιψο ηελ αλαγθαία βάζε θαη ην δήηεκα απηφ ζα πξνζδηνξηζηεί ζηηο επφκελεο ελφηεηεο, σζηφζν ε παηδαγσγηθή ηνπ επάξθεηα θαη ε επίγλσζή ηνπ ζρεηηθά ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηεο νκάδαο ζηελ νπνία απεπζχλεηαη απνηεινχλ εμίζνπ απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο πξνθεηκέλνπ λα νξγαλψζεη ηελ παηδαγσγηθή παξέκβαζε. Ο φπνηνο ζρεδηαζκφο αθπξψλεηαη θαη δε βξίζθεη απνδέθηε, ρσξίο ηελ ηθαλφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ: α) λα δεκηνπξγεί έλα πξφζθνξν εθπαηδεπηηθφ θιίκα θαη β) λα ιακβάλεη νπζηαζηηθά ππφςε ην αλαπηπμηαθφ επίπεδν θαη ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηεο νκάδαο ζηελ νπνία απεπζχλεηαη. Ζ παηδαγσγηθή αμία ηεο πξνζπάζεηαο ηνπ παηδαγσγνχ / θαιιηηέρλε βξίζθεηαη ζην λα δηεπθνιχλεη ηνπο καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηελ εμειηθηηθή θχζε ηνπ πνιηηηζκνχ, ηε δπλακηθή ηεο αιιαγήο ζηελ ηέρλε αιιά θαη γεληθφηεξα ηε ζέζε ηεο Σέρλεο ζε θάζε επνρή θαη θνηλσλία. Γηεξεπλψληαο ηηο θαιιηηερληθέο αμίεο ελφο πνιηηηζκνχ, νη καζεηέο ζηέθνληαη δηεξεπλεηηθά απέλαληη ζηηο δηθέο ηνπο αληηιήςεηο, αμίεο θαη παξαδνρέο. Υξήζηκε γηα ην ζθνπφ απηφ είλαη ε ζχγθξηζε έξγσλ δηαθφξσλ επνρψλ θαη πνιηηηζκψλ, πνπ πξαγκαηεχηεθαλ παξφκνηα ζέκαηα ή δεκηνπξγήζεθαλ πξνθεηκέλνπ λα ππεξεηήζνπλ αλάινγεο αλάγθεο. Ο εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα βνεζήζεη ζηελ θαηεχζπλζε απηή, φρη κε κηα ζρνιαζηηθή παξάζεζε εγθπθινπαηδηθνχ ηχπνπ γλψζεσλ, αιιά αλαδεηθλχνληαο πηπρέο πνπ δηεπθνιχλνπλ λα θαηαλνεζεί ν ιφγνο θαη ν ηξφπνο δεκηνπξγίαο ελφο έξγνπ, λα πξνζδηνξηζηεί ε ζέζε ηνπ ζε έλα επξχηεξν πιαίζην θαη νη πνιιαπινί ηξφπνη 35

36 κε ηνπο νπνίνπο ε ηέρλε επελεξγεί ζηε δσή ησλ αλζξψπσλ. Έηζη ηα εθθξαζηηθά κέζα δηεπξχλνληαη, νη γλψζεηο θαη νη πιεξνθνξίεο κεηαζρεκαηίδνληαη θαη ιεηηνπξγνχλ σο ζπζηαηηθά ζηνηρεία ελφο αηζζεηηθνχ λνήκαηνο. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ ν εθπαηδεπηηθφο ηεο Σέρλεο λα ζπκβαδίδεη κε ηηο αλάγθεο ηεο επνρήο ηνπ. Πξφθεηηαη γηα έλαλ άιινπ ηχπνπ επηζηήκνλα πνπ νθείιεη λα παξνπζηάδεη ην θαηλφκελν ηεο Σέρλεο ζε φιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο. Δίλαη γεγνλφο φηη ε ζχγρξνλε ηέρλε ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα ξηδηθή δηεχξπλζε ησλ νξίσλ ηεο ρξεζηκνπνηψληαο θάζε δπλαηφ κέζν γηα λα εθθξάζεη ηα λνήκαηα θαη ηηο αληηζέζεηο ηνπ δεκηνπξγνχ ηεο. Απηφ ην γεγνλφο απνηειεί κία πξφθιεζε γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηεο Σέρλεο πνπ ληψζεη ηελ αλάγθε λα αληαπνθξηζεί ζηηο ζχγρξνλεο πξνθιήζεηο φρη κφλν ζεσξεηηθά αιιά θαη πξαθηηθά. Δληάζζεη λέα καζεζηαθά αληηθείκελα, λέα νπηηθά εξεζίζκαηα θαη εληάζζεη ηνπο καζεηέο ηνπ ζην λέν νπηηθφ πνιηηηζκφ κέζα απφ ην πην πνιπζήκαλην θαηλφκελν : ην θαηλφκελν ηεο θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο Οπηηθόο πνιηηηζκόο θαη Δηθαζηηθή Αγσγή Δίλαη γεγνλφο φηη ν πνιηηηζκφο καο ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλε θπξηαξρία ηεο εηθφλαο : νη εηθφλεο είλαη θχξην κέζν παξνπζίαζεο ηεο γλψζεο θαη ησλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ. Δπίζεο πνιιέο κνξθέο δηαζθέδαζεο φπσο ε ηειεφξαζε θαη ν θηλεκαηνγξάθνο βαζίδνληαη ζε εηθφλεο. Σα παηδηά δνπλ ζε έλα πεξηβάιινλ φπνπ θπξηαξρνχλ ηα νπηηθά εξεζίζκαηα. Καζεκεξηλά γίλνληαη δέθηεο ελφο θαηαηγηζκνχ νπηηθψλ πιεξνθνξηψλ κέρξη λα θηάζνπλ ζην ζρνιείν αιιά θαη κέζα ζε απηφ. πλεπψο, καζαίλνπλ λα επηθνηλσλνχλ νπηηθά, δειαδή λα δεκηνπξγνχλ έλλνηεο θαη λνήκαηα κέζα απφ ηε ρξήζε εηθφλσλ. «Ζ νπηηθή επηθνηλσλία εξκελεχεη εηθφλεο ηνπ παξφληνο θαη ηνπ παξειζφληνο δεκηνπξγψληαο εηθφλεο νη νπνίεο κπνξνχλ λα κεηαθέξνπλ επηηπρψο ην κήλπκα ζην θνηλφ.» (Πνπξθφο, 2009 : 75) Οη θνηλσληνιφγνη ηεο επνρήο κηινχλ γηα «νπηηθή θνπιηνχξα» θαη πνιηηηζκηθή ζηξνθή πξνο ηνλ νπηηθφ πνιηηηζκφ ζεσξψληαο φηη πξνβάιιεηαη έλα κνληέιν θφζκνπ πεξηζζφηεξν εηθνλνγξαθηθφ. «Έηζη, κε ηελ νπηηθή έθξεμε πνπ ζπλνδεχεη ηελ κεηακνληέξλα θαηάζηαζε, αξρίδνπκε λα αληηιακβαλφκαζηε φηη ππάξρεη έλα αγεθχξσην ράζκα αλάκεζα ζηνλ πινχην ηεο νπηηθήο εκπεηξίαο θαη ην πεξηνξηζκέλν νπινζηάζην αλάιπζήο ηεο» (Πνπξθφο,2009, 78). Δίλαη επίζεο γεγνλφο φηη νη εηθαζηηθέο Σέρλεο επεξεάδνπλ ηε δσή καο, αθφκα θαη αλ δελ επηζθεπηφκαζηε ζπρλά έλα κνπζείν ηέρλεο, κία πηλαθνζήθε ή κία αίζνπζα ηέρλεο : κλεκεία, 36

37 αγάικαηα θαη εηθαζηηθέο θαηαζθεπέο πξνζειθχνπλ ηελ πξνζνρή καο θαη δηαθνζκνχλ ηηο πφιεηο. πλεπψο, φια απηά επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά καο, ηελ θαζεκεξηλφηεηα καο, ηηο απφςεηο καο. Ο θαηαηγηζκφο ησλ εηθφλσλ πνπ καο πεξηβάιιεη επηβάιιεη κία δηαθνξεηηθνχ είδνπο εθπαίδεπζε δεδνκέλνπ φηη ε εηθφλα, σο πνιπηξνπηθφ θείκελν, δηαζέηεη κία δηαθνξεηηθή είδνπο λνεκαηνδφηεζε. Έλα νπηηθά εγγξάκκαην άηνκν είλαη ζε ζέζε λα δηαθξίλεη θαη λα θαηαλνεί ηα νπηηθά αληηθείκελα θαη ηηο εηθφλεο, θαζψο θαη ην ίδην λα δεκηνπξγήζεη (ην άηνκν) νπηηθά αληηθείκελα κε λφεκα. «Γηα λα είλαη έλαο απνηειεζκαηηθφο επηθνηλσλεηήο ζην ζεκεξηλφ θφζκν, έλα άηνκν πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα εξκελεχζεη, λα δεκηνπξγήζεη θαη λα επηιέμεη ηηο εηθφλεο γηα λα κεηαβηβάζεη κηα ζεηξά ελλνηψλ.» (Πνπξθφο, 2009:77) Γηαηί είλαη ε νπηηθή επηθνηλσλία ζεκαληηθή; Οη εηθφλεο θπξηαξρνχλ γχξσ καο. Μαο πεξηβάιινπλ. Ζ νηθνλνκία ζηεξίδεηαη ζε κεγάιν πνζνζηφ ζηελ νπηηθή απεηθφληζε θαη ζηελ έλλνηα ηνπ ζρεδίνπ, ηνπ χθνπο θαη ηεο "αίζζεζεο". Ζ θαηαλφεζε ησλ εηθφλσλ είλαη κηα αλαγθαηφηεηα πνπ έρεη πεξηέιζεη ζηελ θαζεκεξηλφηεηα καο. Ζ κε θαηαλφεζε ησλ εηθφλσλ ζπρλά εθιακβάλεηαη σο νπηηθφο αλαιθαβεηηζκφο. Αλαθνξηθά κε ηελ Σέρλε, φπσο ζα δνχκε θαη ζην επφκελν θεθάιαην, ηα λέα θηλήκαηα πνπ αλαπηχρηεθαλ φπσο ε Art Povera, Conceptual Art, Minimal Art, Digital Art, Video Art, θαη νη θαιιηηέρλεο πνπ εληάζζνληαη ζηα ζχγρξνλα απηά θηλήκαηα ηέρλεο, ρξεζηκνπνίεζαλ ηελ εηθφλα σο γιψζζα επηθνηλσλίαο κε ηνπο απνδέθηεο ησλ έξγσλ ηνπο θαη άιιαμαλ ξηδηθά ηνλ ηξφπν πνπ πινπνηείηαη έλα έξγν ηέρλεο. Κάησ απφ απηέο ηηο ζπλζήθεο, ζεσξεηηθνί θαη εθπαηδεπηηθνί ηεο Σέρλεο κηινχλ γηα ηελ αλάγθε λα ηξνπνπνηεζνχλ ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα έηζη ψζηε λα εληαρηνχλ ηα λέα δεδνκέλα ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σν θαηλφκελν ηεο ηέρλεο, είλαη κία δπλακηθή δηαξθψο εμειηζζφκελε, πνπ εληάζζεη δηαξθψο λέα ζηνηρεία αληαπνθξηλφκελε ζηηο αλάγθεο ηεο θάζε επνρήο θαη θνηλσλίαο. Θα ήηαλ ηδηαίηεξα επσθειέο λα εληαρζνχλ νη λέεο κνξθέο Σέρλεο πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ ηηο ζέζεηο πεξί νπηηθνχ πνιηηηζκνχ έηζη ψζηε νη εηθαζηηθέο Σέρλεο ζην ζρνιείν λα πξνζεγγηζηνχλ «σο έλα γισζζηθφ ζχζηεκα ησλ νπηηθψλ ζεκείσλ, ησλ ζπκβφισλ θαη ησλ εηθφλσλ πνπ ην θάζε παηδί κπνξεί θαη νθείιεη λα κάζεη λα δηαβάδεη θαη λα εθθξάδεη, λα απνξξίπηεη ή λα απνδέρεηαη. «(Πνπξθφο, 2009: 76) 37

38 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2:ΣΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ Σεο ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΖ ΣΔΥΝΖ ΗΓΗΑΗΣΔΡΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ Δίλαη αμηνζεκείσην πσο απφ ηα κέζα ηνπ εηθνζηνχ αηψλα αλαδείρζεθαλ νκάδεο θαη θηλήκαηα πνπ κέζα απφ ηα καληθέζηα ηνπο θαζψο θαη ηηο ηερληθέο πνπ αλέπηπζζαλ, εμεξεχλεζαλ θαη εμέιημαλ ηνλ πεηξακαηηζκφ ζηνλ ηνκέα ηεο θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο ρσξίο ηνπο πεξηνξηζκνχο ησλ παξαδνζηαθψλ κνξθψλ έθθξαζεο θαη θάλνληαο ρξήζε πξσηφηππσλ κέζσλ, ηερληθψλ θαη πιηθψλ. (Γειεγηάλλεο,2007:32). Αλακθίβνια, νη θαιιηηέρλεο πάληνηε γνεηεχνληαλ απφ ηε ρξήζε λέσλ ηερληθψλ ηηο νπνίεο αλαδεηνχζαλ γηα λα εθθξάζνπλ ηα κελχκαηα ηνπο.ήδε ε ζρέζε ηέρλεο - κεραλήο εκθαλίδεηαη απφ ηελ επνρή ηεο Αλαγέλλεζεο, κε ηηο πεξίθεκεο νπηνπηθέο πηεηηθέο κεραλέο ηνπ Λενλάξλην ληα Bίληζη θαη απφ ηφηε θαη έσο ζήκεξα θαλείο δελ ζα κπνξνχζε λα θαληαζηεί ηελ ηφζν έληνλε εκπινθή ηεο ηέρλεο κε ηελ ηερλνινγία. «Με ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ, απηή ε ζρέζε φρη κφλν απμάλεηαη, αιιά θαη ζπλερψο αλαηξέπεηαη: ε ηερλνινγία θαζεκεξηλά θάλεη φιν θαη πην εληππσζηαθά άικαηα θαη ε ηέρλε, απφ ηε κεξηά ηεο, πξνζπαζεί λα ηα νηθεηνπνηεζεί θαη λα ηα εληάμεη, σο έλα βαζκφ, ζηελ πξαθηηθή ηεο» (Π. Κνπλελάθε, Απφ ηα κέζα ηνπ 20νχ αη. θαη θπξίσο απφ ην 1960 θαη κεηά, ε ηέρλε απιψλεηαη ζε λέα πεδία, ζηξέθεηαη πξνο ηελ επηθνηλσλία, ρξεζηκνπνηεί κέζα θαη πιηθά πεξηζζφηεξν νηθεία ζηα Mέζα Mαδηθήο Eπηθνηλσλίαο : ν θηλεκαηνγξάθνο, ε ηειεφξαζε, ην βίληεν θαη, αξγφηεξα, ην Γηαδίθηπν, εληάζζνληαη ζηελ πξνβιεκαηηθή ηεο θαη εκθαλίδνληαη νη πξψηνη θαιιηηέρλεο πνπ ελδηαθέξνληαη γη' απηνχο ηνπο ηνκείο. ξνη φπσο ηέρλε ησλ λέσλ κέζσλ, computer art, animation, Internet art, net. art, θπβεξλνηέρλε, εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα, βηνηερλνινγηθή ηέρλε, ςεθηαθή ηέρλε, digital art, video art, clip art, satellite art,εκθαλίδνληαη ζην πξνζθήλην ηεο ηέρλεο ζηε δεθαεηία ηνπ '90. «ξνη πνπ γελλνχλ ην εξψηεκα: έρνπκε πξαγκαηηθά λα θάλνπκε κε ηέρλε ή απιψο πξφθεηηαη γηα ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο; Δπηπιένλ, κπαίλεη θη έλα άιιν εξψηεκα: απηή ε ηέρλε ζε πνηνπο απεπζχλεηαη, αθνχ ην παγθφζκην θνηλφ πνπ ρξεζηκνπνηεί ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο είλαη φρη κφλν πεξηνξηζκέλν αιιά θαη ηαμηθά θαη γεσγξαθηθά πξνζδηνξηζκέλν;» ( Κνπλελάθε, www. kathimerini.gr) 38

39 ην θεθάιαην απηφ, αθνχ αλαθεξζνχκε ζπλνπηηθά ζηα ζεκαληηθφηεξα θηλήκαηα ηέρλεο πνπ παξνπζηάζηεθαλ κεηά ην Β Παγθφζκην Πφιεκν, ζα αλαθεξζνχκε ζηνπο ραξαθηεξηζηηθφηεξνπο ηνκείο ησλ digital art ή αιιηψο New Media Art Οξηζκόο ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο- Θεκαηνινγία Ζ νξνινγία γηα ηελ ηερλνινγηθή ηέρλε ππήξμε πάληα ξεπζηή θαη ε ηέρλε πνπ ζήκεξα νλνκάδνπκε σο «ςεθηαθή», ππέζηε άπεηξεο αιιαγέο απφ ηελ πξψηε ηεο εκθάληζε : αξρηθά νλνκάζηεθε «ππνινγηζηηθή Σέρλε» (απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970) θαη έπεηηα «ηέρλε ησλ λέσλ πνιπκέζσλ», φξνο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ θπξίσο γηα ηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη γηα ην βίληεν. Ο ζχγρξνλνο φξνο «ςεθηαθή ηέρλε», ιεηηνπξγεί ζαλ νκπξέια γηα φιεο ηηο λέεο «πβξηδηθέο κνξθέο ηέρλεο». Ο φξνο απηφο θαιχπηεη έλα επξχ θάζκα θαιιηηερληθψλ κνξθψλ θαη πξαθηηθψλ πνπ δελ απνηεινχλ θνηλή νκάδα. Ζ νξνινγία γηα ηελ ηέρλε ηεο ηερλνινγίαο ήηαλ πάληα αξθεηά ζπγθερπκέλε θαη φηη είλαη ζήκεξα γλσζηφ σο ςεθηαθή ηέρλε έρεη αιιάμεη αξθεηά νλφκαηα απφ ην μεθίλεκα ηνπ. Κάπνηε αλαθεξφηαλ σο computer art (κέρξη ηελ δεθαεηία ηνπ 70), έπεηηα σο multi media art, θαη ζηηο κέξεο καο ηαπηίδεηαη κε ηνλ γεληθφ ηίηιν new media art. Ζ ςεθηαθή ηέρλε πεξηγξάθεη δνπιεηέο πνπ θάλνπλ ρξήζε αλαδπφκελσλ ηερλνινγηθψλ κέζσλ θαη εκπιέθνληαη κε ηηο πνιηηηζηηθέο, πνιηηηθέο θαη αηζζεηηθέο δπλαηφηεηεο απηψλ ησλ εξγαιείσλ. ε κηα πξνζπάζεηα λα δηεπθξηλίζνπκε πεξηζζφηεξν ηνπο φξνπο κπνξνχκε λα ηνπνζεηήζνπκε ηελ ςεθηαθή ηέρλε θαη ηα Νέα Μέζα σο έλα ππνζχλνιν δπν κεγαιύηεξσλ θαηεγνξηώλ: 1) Σέρλε & Σερλνινγία, θαη 2) Σέρλε ησλ Μέζσλ (media art). Ζ Σέρλε & Σερλνινγία αλαθέξεηαη ζε πξαθηηθέο φπσο Ζιεθηξνληθή Σέρλε, Σερλνινγηθή Σέρλε, Ρνκπνηηθή Σέρλε, Genomic art, πνπ θάλνπλ ρξήζε ηερλνινγηψλ θαη είλαη ζχγρξνλεο, αιιά φρη απαξαίηεηα ζρεηηδφκελεο κε ηελ έξεπλα ησλ κέζσλ. Ζ Σέρλε ησλ Μέζσλ πεξηιακβάλεη ηελ Βίληεν Σέρλε, ηνλ Πεηξακαηηθφ Κηλεκαηνγξάθν θαη ηελ Transmission art, πνπ ελζσκαηψλνπλ ηηο ηερλνινγίεο ησλ δηαθνξεηηθψλ κέζσλ θαη πνπ απφ ην 90 θαη κεηά ειάρηζηα εμειίζζνληαη θαη αλαβαζκίδνληαη ηερλνινγηθά. Αλ ζέινπκε λα αλαιχζνπκε παξαπάλσ ηελ λέα επνρή ζα βξεζνχκε κέζα ζ έλα ρανηηθφ ηνπίν λέσλ κέζσλ θαη κνξθψλ ηέρλεο, κε πνιιαπιά νλφκαηα θαη 39

40 ζεκαζίεο, πνπ ζπρλά ην έλα ζπλδέεηαη κε ην άιιν ή γέλλα ηελ αλάγθε γηα έλα θαηλνχξγην. Αλαθέξσ ραξαθηεξηζηηθά: Net art, software art, artist-made video games, locative media projects, interactive narratives, multimedia installations, performances. Ο κφλνο πξαγκαηηθφο νξηζκφο ηεο ςεθηαθήο ηέρλεο κπνξεί λα βξεζεί ζηνλ δεκηνπξγφ ηεο, ην άηνκν εθείλν πνπ ρξεζηκνπνηεί ηα λέα κέζα ζαλ ην πξσηαξρηθφ ηνπ εξγαιείν έθθξαζεο. Οθείινπκε παξφια απηά λα επηζεκάλνπκε φηη κεξηθέο απφ ηηο ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο ςεθηαθέο κνξθέο ηέρλεο έρνπλ ηηο ξίδεο ηνπο ίζσο θαη έλαλ αηψλα πξηλ θαη έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζε πην παξαδνζηαθέο κνξθέο ηέρλεο. Ση είδνπο ζέκαηα πξαγκαηεχνληαη νη δεκηνπξγνί ηεο ; Πξαθηηθά νηηδήπνηε. Πνιιά απφ ηα ζέκαηα εκθαλίδνληαη ζε παξαδνζηαθά κέζα θαη απαζρνινχλ ηνπο θαιιηηέρλεο εδψ θαη πνιιά ρξφληα, άιια είλαη ζχγρξνλα θαη αθνξνχλ γεγνλφηα ή ηδέεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ζήκεξα θαη αληαλαθινχλ ηελ επίδξαζε ησλ γεγνλφησλ / θαηλνκέλσλ απηψλ ζηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ θαιιηηέρλε. Πίλαθαο 1: Αλαπαξάζηαζε New Media Art (πεγή : 40

41 2.2. Ηδηαίηεξα Υαξαθηεξηζηηθά ηεο Σερλνινγηθήο Σέρλεο ήκεξα δηαηίζεληαη πεξηζζφηεξν απφ πνηέ λέα κέζα θαη πιηθά θαζψο θαη ηερλνινγίεο πινπνίεζεο, γεγνλφο πνπ εληζρχεη ηε δπλαηφηεηα έθθξαζεο, αιιά απμάλεη θαη ηε δπλαηφηεηα πινπνίεζεο ζχλζεησλ έξγσλ πνπ θάλνπλ ρξήζε εηεξνγελψλ ηερλνινγηψλ. Σα λέα πνιπκέζα απαηηνχλ ηδηαίηεξεο γλψζεηο φρη κφλν απφ ην δεκηνπξγφ ηνπο αιιά θαη απφ ηνλ παξαιήπηε ηνπο ε απηφ ην θεθάιαην ζα πξνζπαζήζνπκε λα απαληήζνπκε ζε εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο ηξφπνπο επηθνηλσλίαο απηψλ ησλ λέσλ κνξθψλ κε ηνλ παξαιήπηε. Άξαγε πνηα είλαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά έξγσλ ηέρλεο παξαγφκελσλ κε ηε ρξήζε ησλ λέσλ πνιπκέζσλ πνπ ηα δηαθνξνπνηνχλ απφ ηα θιαζηθά έξγα ηέρλεο; Νέα πνιπκέζα θαη πνιπηξνπηθόηεηα Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα αλαθέξνπκε φηη ηα έξγα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο λέεο κνξθέο ηέρλεο απνηεινχλ «πνιπηξνπηθά θείκελα». Ζ νηθνλνκηθή παγθνζκηνπνίεζε ζπκπαξέζπξε ζε αληίζηνηρε πνιηηηζκηθή παγθνζκηνπνίεζε θαη αλέδεημε ηελ επηθνηλσλία, ηηο κεζφδνπο θαη ηηο ηερληθέο ηεο ζε θχξην παξάγνληα δηακφξθσζεο ηνπ πνιηηηζκηθνχ θαη θνηλσληθνχ γίγλεζζαη. Πέξαλ ηνχηνπ, επέθεξε δξακαηηθέο αιιαγέο ζε φ,ηη κέρξη ηφηε ζεσξνχηαλ δεδνκέλν ζε φια ηα επίπεδα Απηφ κπνξεί λα γίλεη θαηαλνεηφ αλ θαλείο ιάβεη ππφςε ηνπ ην πφζν θαζνξηζηηθά νη λέεο ηερλνινγίεο, πνπ αλαπηχρζεθαλ ξαγδαία θαηά απηφ ην δηάζηεκα, κεηέβαιαλ φρη κφλνλ ηελ θαζεκεξηλφηεηα αιιά ζε κεγάιν βαζκφ θαη ηνλ ηξφπν αληίιεςεο ηεο λέαο πνιππνιηηηζκηθήο θνηλσλίαο. Απηέο νη ξαγδαίεο εμειίμεηο νδήγεζαλ ζηε δηαπίζησζε φηη ε επηθνηλσλία θαη νη ηξφπνη ηεο δελ είλαη δπλαηφλ πιένλ λα εξκελεχνληαη θαη λα εξεπλψληαη κε βάζε ηα δεδνκέλα ηνπ παξειζφληνο. Έηζη εηζήρζεθαλ νη έλλνηεο ηνπ πνιπγξακκαηηζκνχ, θαη ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο, νη νπνίνη αλαθέξνληαη ζηνπο «πνηθίινπο ζεκεησηηθνχο ηξφπνπο (modes) νη νπνίνη αμηνπνηνχληαη πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζεί έλα θείκελν, ζε αληηδηαζηνιή κε ηα κνλνηξνπηθά θείκελα ηνπ παξειζφληνο. Απηφ πνπ ζεσξνχκε φηη δηαθνξνπνηεί ηα θείκελα ηνπ παξειζφληνο απφ ηα ζχγρξνλα είλαη ε έκθαζε πνπ δίδεηαη ζηνπο κε ιεθηηθνχο ζεκεησηηθνχο ηξφπνπο πνπ αμηνπνηνχλ. Καη απηφ δηφηη ζεσξνχκε φηη ε επηθνηλσλία πιένλ θέξεη έληνλα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ 41

42 πξνπαγαλδηζηηθνχ ιφγνπ, εηδηθφηεξα ζηα ηειενπηηθά θείκελα, ηα νπνία θπξηαξρνχλ ζηελ θαζεκεξηλφηεηα θαη δηακνξθψλνπλ ην θεηκεληθφ πξφηππν. Απηφ, δηφηη πθίζηαηαη κία εγγελήο δηαιεθηηθφηεηα ζηα ζεκεησηηθά ζπζηήκαηα ε νπνία έρεη επίδξαζε ζηηο θνηλσληθέο θαη ςπρνινγηθέο δνκέο, αθνχ ηα ζπζηήκαηα απηά απνηεινχλ αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ ηδενινγηθνχ επνηθνδνκήκαηνο θάζε θνηλσληθνχ ζπζηήκαηνο. Γηα λα ιεηηνπξγήζεη, σζηφζν, πξνπαγαλδηζηηθά έλα θείκελν, είλαη αλάγθε λα ραξαθηεξίδεηαη απφ πνιπζεκία. Απηφ δηφηη αλ ν πξνπαγαλδηζηηθφο ηνπ ιφγνο είλαη πξνθαλήο, ζαθήο θαη δελ ππνλνείηαη, παχεη πιένλ λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επεξεάζεη, αθνχ ελεξγνπνηεί ηνπο ακπληηθνχο κεραληζκνχο ηνπ δέθηε. Δπηπιένλ φκσο ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ν άλζξσπνο αληηιακβάλεηαη ην πεξηβάιινλ ηνπ πνιπηξνπηθά (κηα πνπ νη αηζζήζεηο δελ ιεηηνπξγνχλ αλεμάξηεηα ε κία απφ ηηο άιιεο) θαη θαηά ζπλέπεηα είλαη πην εχθνιν γηα απηφλ λα εζσηεξηθεχζεη ηα λνήκαηα ελφο πνιπηξνπηθνχ θεηκέλνπ. Μία άιιε δηάζηαζε είλαη απηή πνπ ζέιεη ηελ εηθνληζηηθή θπξηαξρία λα ζπκβάιιεη ζηελ απνθαηάζηαζε ηεο θνηλήο νηθνπκεληθήο «γιψζζαο», απαξαίηεηεο γηα ηελ παγθνζκηνπνηεκέλε πνιηηηζκηθή παξαγσγή. Κάηη ηέηνην φκσο δελ κπνξεί λα ηζρχεη δηφηη ε εηθφλα δελ ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη «θνηλή γιψζζα» ιφγσ ηνπ φηη λνεκαηνδνηείηαη θάζε θνξά εληφο δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκηθψλ πιαηζίσλ.» (Κππξηψηεο, Σξόπνη επηθνηλσλίαο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα αλαθέξνπκε φηη ηα έξγα ηέρλεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε ησλ λέσλ πνιπκέζσλ, εκπεξηέρνπλ δηάθνξνπο θψδηθεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε ησλ λέσλ απηψλ ηερληθψλ. Παξαθάησ αλαθεξφκαζηε ζηα είδε γιψζζαο πνπ ππάξρνπλ ζε ηέηνηνπ είδνπο εηθνληζηηθά θείκελα ζχκθσλα κε ηνλ δηαρσξηζκφ ηνπ Rob Peree (1994 :53-64) Οπηηθή γιώζζα Πξφθεηηαη γηα ηελ «αθήγεζε» ησλ εηθνληζηηθψλ θεηκέλσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ρξήζε λέσλ πνιπκέζσλ κέζα απφ ηελ αίζζεζε ηεο φξαζεο. Ο ιήπηεο βιέπεη εηθφλεο, ζρήκαηα, ζπγθεθξηκέλα ή κε, πνπ αιιάδνπλ ρξψκαηα ή κνξθέο πνπ ελαιιάζζνληαη κε αξγή ή γξήγνξε ξνή, πνπ βξίζθνληαη ζε κία ή πνιιέο νζφλεο. Ζ γιψζζα απηή έρεη έληνλα πξνζσπηθφ ραξαθηήξα θαη ζηα ζχγρξνλα έξγα πνπ 42

43 παξάγνληαη κε ηε ρξήζε λέσλ πνιπκέζσλ, απνκαθξχλεηαη απφ ηελ ελλνηνινγηθή ηέρλε. Ζ ρξήζε φιo θαη πεξηζζφηεξσλ πεγψλ θαη ηερλνινγηψλ δηεπξχλεη ηνπο θψδηθέο ηεο θαη επηδξά ζηνλ ιήπηε ηνπ έξγνπ. Ζ εηθφλα ζπγθξνηείηαη απφ άιιεο επηκέξνπο κηθξφηεξεο εηθφλεο, γη απηφ θαη ζηελ εηθνληζηηθή αλαπαξαγσγή ελφο αληηθεηκέλνπ κπνξνχλ λα εληνπηζηνχλ πιήζνο άιισλ παξφκνησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ηειηθή εηθφλα καδί κε φια ηα ππφινηπα ηα νπνία ε ζπγθεθξηκέλε εηθφλα ππαηλίζζεηαη ζηε βάζε ηεο λνεκαηνδφηεζήο ηεο. «Κάζε εηθφλα κνηάδεη κε κνλαδηθφ απφζπαζκα κηαο ηαηλίαο ηεο νπνίαο ηα ππφινηπα θνκκάηηα έρνπλ ραζεί. Ζ χπαξμε πνιιψλ ηέηνησλ παξαηηζέκελσλ ζεκείσλ ζπκβάιιεη ζηελ παξαγσγή κηαο αθαίξεζεο, κε απνηέιεζκα ε εηθφλα λα ζπληζηά κηα αθαίξεζε άξα λα θαζίζηαηαη πνιιαπιψο θαη ππνθεηκεληθά εξκελεχζηκε» (νπ.π. Κππξηψηεο) Παξαζηαηηθή γιώζζα Δίλαη κία γιψζζα πνπ έρεη ζρέζε κε ηελ απηή πξαγκαηηθφηεηα: ν θαιιηηέρλεο δελ παξέρεη γξακκαηηθά ζηνηρεία θαη ε γιψζζα απηή γίλεηαη πην ηζρπξή, αλάινγα κε ηελ επηξξνή πνπ αζθεί ν θαιιηηέρλεο ζην κέζν. Σν κνληάδ θαη νη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο ηνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δηαρεηξίδεηαη ην ρξφλν θαιχηεξα, λα βάδεη θαιχηεξα ηηο εηθφλεο ή ηα εηθνλίδηα ζηε ζεηξά αλάινγα κε ην κήλπκα πνπ ζέιεη λα πξνβάιεη. Δθηφο απφ ηελ εηθφλα, ε παξαζηαηηθή γιψζζα ζρεηίδεηαη φρη κφλν κε ηηο κνξθέο αιιά θαη κε ηελ θίλεζε (π.ρ. ε λνεκαηηθή γιψζζα). Δίλαη ε εμέιημε ηεο νπηηθήο γιψζζαο, ε νπνία δελ πεξηνξίδεηαη ζε ζρήκαηα θαη κνξθέο αιιά ζπλδπάδεη θαη ηελ θίλεζε ελφο αλζξψπηλνπ ή κε ζψκαηνο. Ζ γιψζζα απηή δελ βαζίδεηαη απνθιεηζηηθά ζηνλ επηδέμην ρεηξηζκφ ησλ εηθφλσλ αιιά ζηε δξάζε. Ζ παξαζηαηηθή γιψζζα θαη ν ήρνο ζπγρσλεχνληαη ζε έλα αδηαίξεην ζχλνιν θαη ζρεκαηίδνπλ «έλα ιεηηνπξγηθφ ερεηηθφ θαη εηθνληθφ ηακπιφ γηα δηαηζζεηηθά επηιεγκέλα ζέκαηα» (Peree, 1994 :61) Ζ δηαδξαζηηθή αθήγεζε Σν ζηνηρείν ηεο δηαδξαζηηθφηεηαο ζεσξείηαη θχξηα πξνυπφζεζε ιεηηνπξγίαο ησλ εθαξκνγψλ εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Ζ Ryan ππνζηεξίδεη φηη ν πνιηηηζκφο καο, πνπ θάπνηε εκπλεφηαλ απφ ηα ηδεψδε ηεο πηζηήο αλαπαξάζηαζεο θαη ηεο 43

44 δεκηνπξγίαο θαληαζηηθψλ θφζκσλ πνπ ππέβαιιαλ ηελ αίζζεζε ηεο θπζηθήο παξνπζίαο, ηψξα ελδηαθέξεηαη πεξηζζφηεξν γηα ηε δηαδξαζηηθφηεηα. Ο Rokeby γξάθεη φηη ε δπλαηφηεηα αιιειεπίδξαζεο κε έλα ςεθηαθφ πεξηβάιινλ ππφζρεηαη κία εκπεηξία φπνπ ν ζπκκεηέρσλ πεξηζζφηεξν δξα παξά δέρεηαη. «Σν ζχλνιν ησλ ζεκεξηλψλ ηερλνινγηθψλ κέζσλ θαη ηερληθψλ εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο έρεη εμειηρζεί αξθεηά ψζηε ε δηαδηθαζία ηεο «εκβχζηζεο», είλαη ηφζν ζεκαληηθή φζν θαη ε δηαδξαζηηθφηεηα. Απφ θνηλνχ νη ηδηφηεηεο απηέο ζπλεξγνχλ ζην λα «κεηαθέξεηαη» λνεηά, κπνξνχκε λα πνχκε, o ρξήζηεο ζε κηα θαληαζηηθή δηάζηαζε, αιιά θαη λα ηνπνζεηείηαη θπξηνιεθηηθά ζηε ζθελή θαη λα ζπλδέεηαη ελεξγά κε ην πεξηβάιινλ. Ζ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ φπσο ην CAVE 3 απνηειεί έλα απφ ηα θαιχηεξα παξαδείγκαηα ζε απηή ηελ θαηεχζπλζε. Παξ' φια απηά, ην θνηλφ ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ δε γλσξίδεη ή δελ θαηαιαβαίλεη πψο πξέπεη λα ρεηξηζηεί ηα δηαδξαζηηθά ππνινγηζηηθά πεξηβάιινληα. Δίλαη θπζηθφ λα παξνπζηάδνληαη αθφκε κεγαιχηεξεο δπζθνιίεο ζηελ αιιειεπίδξαζε κε ζχλζεηνπο εηθνληθνχο θφζκνπο. Ζ εηθνληθή εκπεηξία κπνξεί λα είλαη απνπξνζαλαηνιηζηηθή, αθχζηθε θαη εξκεηηθή, αθφκε θαη αλ ε ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη φζν πην απιή θαη θπζηθή επηηξέπεη ε σο ηψξα εμέιημε». (Ρνχζζνπ Μαξία, Δλεξγνπνηεκέλα αληηθείκελα - Πεξηβάιινληα εκπινπηηζκέλεο πξαγκαηηθόηεηαο Οη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο, σο γλσζηφλ, έρνπλ πνηθίιεο ρξήζεηο θαη ρξεζηηθέο δπλαηφηεηεο. Γηα παξάδεηγκα, ε δηαδηθαζία ηεο αλαπαξάζηαζεο πνπ έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζην ζέαηξν, ζηε δσγξαθηθή θαη ζηε γιππηηθή θαηαιήγεη ζηε ζρεδηνθίλεζε ζε ππνινγηζηέο ή ζε αλαπαξαζηαηηθή ηέρλε ςεθηαθά θαηαγεγξακκέλε. Οη ςεθηαθέο κνξθέο ηέρλεο δελ πεξηνξίδνπλ ηηο θπζηθέο πξάμεηο ηνπ αλζξψπνπ, αληίζεηα ηηο δηεπξχλνπλ θαη σζνχλ ζηε ρξήζε φισλ ησλ θπζηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπ αλζξψπηλνπ ζψκαηνο. Ο ηξφπνο ρξήζεο ησλ κεραλεκάησλ επεξεάδεη ηελ εηθφλα θαη θπζηθά ην εηθαζηηθφ απνηέιεζκα. ηα έξγα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ην ζρήκα δηαιφγνπ αλάκεζα ζηνλ θαιιηηέρλε, ην έξγν θαη ηνλ απνδέθηε, κεηαβάιιεηαη κε ηελ πξνζζήθε ηνπ κέζνπ φρη σο δίαπινπ επηθνηλσλίαο, αιιά σο 44

45 ηζφηηκνπ ζπλδηαιεγφκελνπ κέινπο. Ο ιήπηεο ελφο ηέηνηνπ έξγνπ νθείιεη λα είλαη ηερλνινγηθά «εγγξάκκαηνο». Ο δηάινγνο απηφο είλαη πην εκθαλήο ζηα έξγα κέζσ δηαδηθηχνπ, φπνπ ν ιήπηεο νθείιεη λα θάλεη αθφκα θαη πνιχπινθνπο ρεηξηζκνχο πξνθεηκέλνπ λα θηάζεη ζηελ ιήςε ηνπ έξγνπ θαη ηνπ κελχκαηνο ηνπ. ήκεξα κηιάκε επίζεο γηα ην θαηλφκελν ηεο «ςεθηαθήο δηαίξεζεο» δειαδή ηνπ δηαρσξηζκνχ ησλ πνιηηψλ ζε απηνχο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηα λέα ζπζηήκαηα θαη ζε φζνπο δελ έρνπλ απηή ηε δπλαηφηεηα γηα ιφγνπο πνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ κεηαμχ άιισλ ηελ έιιεηςε θαηάιιεισλ ζπζηεκάησλ επηθνηλσλίαο κε ην ρξήζηε αιιά θαη αηνκηθψλ παξαγφλησλ φπσο ζέιεζε, εθπαίδεπζε θαη ηθαλφηεηεο. (Γειεγηάλλεο, 2007 :152) Δπνκέλσο, ην «ηερλνινγηθά απαίδεπην θνηλφ», δχζθνια κπνξεί λα θαηαζηεί ιήπηεο έξγσλ ηέρλεο πνπ θάλνπλ ρξήζε ησλ λέσλ πνιπκέζσλ. Πίλαθαο 2 : Αλαπαξαζηαηηθό ζρέδην ιήςεο ελόο ςεθηαθνύ έξγνπ Σέρλεο Καιιηηέρλεο ςεθηαθό κέζν Λήπηεο Αληηθείκελν Πνιινί πξσηνπφξνη θαιιηηέρλεο, πξνζπάζεζαλ κέζα απφ ηα έξγα ηνπο λα απνδείμνπλ φηη ην κεραληθφ κέζν είλαη ελεξγφ ζηε δηαδηθαζία. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ βξίζθνληαη ζηε δηεπαθή (Interface): Ο Daniel Schwartz θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ δεκηνχξγεζαλ ην Δσκάηην (D-rhum) γηα λα εξεπλήζνπλ ηα φξηα κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ. Οη ηνίρνη ηνπ δσκαηίνπ αληηδξνχλ ελεξγά ζηηο θηλήζεηο, ηηο πηέζεηο, ηα ηεληψκαηα θαη ηα ρηππήκαηα ησλ επηζθεπηψλ. Απηφ ην έξγν πξνθαιεί 45

46 ηνπο επηζθέπηεο λα ζθεθηνχλ ηελ αζάθεηα ησλ νξίσλ, ηηο πξνθαηαιήςεηο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο γλσζηέο γιψζζεο θαη ηηο πεξηνξηζκέλεο πξνζδνθίεο πνπ έρνπλ απφ έλαλ αξρηηεθηνληθφ ρψξν. Αλαθνξηθά κε ηελ εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα, ν φξνο πεξηγξάθεη φια ηα πεξηβάιινληα πνπ δεκηνπξγνχληαη κε ηε ρξήζε Ζ/Τ ή άιισλ ςεθηαθψλ κέζσλ. Σν πην ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ηα παηρλίδηα κε ηξηζδηάζηαηνπο θφζκνπο. Χζηφζν, ε εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα, ζπλεπάγεηαη ηελ νινθιεξσηηθή «βχζηζε» ησλ ρξεζηψλ ηεο ζε έλα εηθνληθφ θφζκν, ν νπνίνο επηηξέπεη θαη ηε δηάδξαζε κε ηα εηθνληθά αληηθείκελα πνπ πεξηέρεη. ( Βαζηιάθνο,2008 :141). Ζ εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα ζηελ Σέρλε είλαη ε πην πιήξεο κνξθή εηζαγσγήο ηνπ ζεαηή ζε έλα εηθνληθφ πεξηβάιινλ. Ζ πιήξεο βχζηζε ζε έλα πξνζνκνησκέλν θφζκν πνπ επηηξέπεη ζην ζεαηή λα δξα ζε ζρέζε κε θάζε ζηνηρείν ηνπ είλαη πεξηζζφηεξν φλεηξν παξά κία πξαγκαηηθφηεηα θαη επηηξέπεη ζην ζεαηή λα βηψζεη ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ δεκηνπξγνχ ηνπ. Οη θαιιηηερληθέο αλαδεηήζεηο ηεο εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο δίλνπλ έκθαζε ζην δήηεκα ηεο ελζσκάησζεο θαζψο θαη ζηελ αληίιεςε ηνπ ρψξνπ. Σα έξγα ηεο Charlotte Davis είλαη ραξαθηεξηζηηθά απηνχ ηνπ είδνπο. ηελ Οζκνζε,1995, νη ζεαηέο κπαίλνπλ ζε έλα εηθνληθφ θφζκν κε ηε βνήζεηα νζφλσλ πεξαζκέλεο ζην θεθάιη θαη ελφο γηιέθνπ αλίρλεπζεο ηεο θίλεζεο πνπ παξαθνινπζεί ηελ αλαπλνή θαη ηελ ηζνξξνπία απηνχ πνπ ην θνξάεη. Ο θφζκνο πξψηα παξνπζηάδεηαη σο ηξηζδηάζηαην πιέγκα πνπ εηζάγεη ζπληεηαγκέλεο ψζηε λα κπνξεί λα πξνζαλαηνιίδεηαη ν ρξήζηεο. Ζ αλαπλνή θαη ε ηζνξξνπία ηνπ ζψκαηνο ησλ ρξεζηψλ, φπσο θαηαγξάθεηαη απφ ην ζχζηεκά ηνπο κεηαθέξεη ζε έλα δάζνο θαη ζε άιια θπζηθά πεξηβάιινληα. Γηαζέηνληαο έλα ζηνηρείν εκηδηαθάλεηαο, ε ζκσζε δεκηνπξγεί κηα κπσπηθή φξαζε ελφο νλεηξηθνχ θφζκνπ.(βαζηιάθνο,2008:142) 46

47 Δηθφλεο 2 θαη 3 :Osmose Ζ έλλνηα ηνπ ρσξόρξνλνπ Ο Marc America, πξσηνπφξνο ηεο δηαδηθηπαθήο Σέρλεο, ζπρλά αλαθέξεηαη ζηνλ «κε πξαγκαηηθφ ρξφλν», ζηνλ «θηηαρηφ / πιαζηφ ρξφλν», ζηνλ «αζχγρξνλν πξαγκαηηθφ ρξφλν» θαη ζηνλ «άρξνλν ρξφλν», ζε δηαθνξεηηθέο έλλνηεο πνπ αλαηξέπνπλ ηελ ίδηα ηε θχζε ηνπ ρξφλνπ αιιά αληηθαηνπηξίδνπλ ηε ζεκεξηλή εκπεηξία ηνπ ρξφλνπ ζηελ ςεθηαθή επνρή. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη: «Οη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη ηαιαληεχνληαη αλάκεζα ζηνλ πξαγκαηηθφ ρξφλν φ,ηη κνηάδεη λα ζπκβαίλεη ηψξα θαη ζηνλ κε πξαγκαηηθφ ρξφλν, φ,ηη δειαδή κνηάδεη λα ζπκβαίλεη ζ έλαλ άιινλ θφζκν, ζε απηφλ ηνλ νπνίν βηψλνπκε φηαλ 47

48 νλεηξεπφκαζηε ή ράλνπκε ηνλ εαπηφ καο κέζα ζε αζπλείδεηεο δεκηνπξγηθέο πξάμεηο πνπ απνηεινχλ κέξνο κηαο δηακεζνιαβεηηθήο ζπλάληεζεο κε ηε δεκηνπξγηθή δηαδηθαζία. Θα κπνξνχζακε λα πνχκε πνιιά γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ελεξγνχκε ζε ιεηηνπξγία απηνεπεξεαζκνχ ή απηφ-ξεκίμ θαη αεξνβαηνχκε, ελψ ηαπηφρξνλα βαζηδφκαζηε ζε πξάμεηο δηαξθνχο κεηαπαξαγσγήο. Πξνζπαζψ λα παίδσ κέρξη ηέινπο απηά ηα ελαιιαθηηθά ηαμίδηα ζην ρξφλν, φιεο ηηο ψξεο ηεο κέξαο θαη ηεο λχρηαο, θαη λα παξαηεξψ πψο επεξεάδνπλ ηελ επαθή κνπ κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα» ( Δίλαη γεγνλφο φηη απφ κφλεο ηνπο νξηζκέλεο έλλνηεο ηεο ζχγρξνλεο θπζηθήο είλαη ηδηαίηεξα δχζθνιν λα επεμεγεζνχλ ηθαλνπνηεηηθά ζην επξχ θνηλφ φπσο γηα παξάδεηγκα, ε έλλνηα ηνπ «Υσξφρξνλνπ». Ζ έλλνηα απηή εκθαλίδεηαη ζηε Θεσξία ηεο ρεηηθφηεηαο φπνπ ν ηξηζδηάζηαηνο ρψξνο θαη ν κνλνδηάζηαηνο ρξφλνο απνηεινχλ έλα ηεηξαδηάζηαην ζπλερέο πνπ νλνκάδεηαη Υσξφρξνλνο. Κη ελψ νη έλλνηεο ηνπ ρψξνπ θαη ηνπ ρξφλνπ είλαη ζρεηηθέο θαη εμαξηψληαη απφ ηνλ παξαηεξεηή, θαη ην ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ πνπ απηφο επηιέγεη, ν ρσξφρξνλνο, σο ελνπνηεκέλε έλλνηα, είλαη απφιπηνο. Υάξε, κάιηζηα, ζηελ παγθφζκηα ζηαζεξά «c» (πνπ είλαη ε ηαρχηεηα ηνπ θσηφο ζην θελφ), νη κνλάδεο ηνπ ρξφλνπ κεηαηξέπνληαη ζε κνλάδεο απφζηαζεο. Με άιια ιφγηα, ζηηο ζρεηηθηζηηθέο ηαρχηεηεο πνπ πιεζηάδνπλ ηελ ηαρχηεηα ηνπ θσηφο ( ρηιηφκεηξα ην δεπηεξφιεπην), ν ρξφλνο είλαη ρψξνο (φπσο ζηηο απνζηάζεηο νη νπνίεο κεηξψληαη ζε έηε θσηφο). Μ απηφλ ηνλ ηξφπν κπνξνχκε λα πεξηγξάςνπκε θαιχηεξα ηηο δηαδηθαζίεο πνπ ζπκβαίλνπλ φρη κφλν ζηνλ κηθξφθνζκν αιιά θαη ζηνλ καθξφθνζκν, ζην εζσηεξηθφ ηνπ αηφκνπ αιιά θαη ζηα φξηα ηνπ χκπαληνο ησλ γαιαμηψλ. Οη ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο, ρξεζηκνπνηνχλ ην ζπλαίζζεκα ηνπ ζεαηή/ παξαιήπηε ηνπ έξγνπ Σέρλεο γηα λα εμεγήζνπλ ηε ζπγθεθξηκέλε έλλνηα. Ζ ζχγρξνλε Σέρλε πξνβάιιεη έληνλα ηε κεηάβαζε απφ ηνλ πξαγκαηηθφ ζηνλ εηθνληθφ ρψξν. Τπάξρεη ε αίζζεζε φηη ζε απηή ηελ κεηάβαζε, ην πξαγκαηηθφ εμαθαλίδεηαη, δηαθεχγεη, δεκηνπξγψληαο απνξία γηα ηε ζρέζε ησλ λέσλ δεδνκέλσλ κε ηελ κνξθή. Πξψηε θνξά ζηελ ηζηνξία ηνπ πνιηηηζκνχ καο απαζρνιεί θαη καο αλεζπρεί ν άπινο ρψξνο. «ηαλ κηιάκε γηα εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα ηελ αληηιακβαλφκαζηε κφλν σο αλαπαξάζηαζε θαη φρη σο επίδξαζε ζηελ δεκηνπξγία λέσλ αληηθεηκέλσλ, ζην 48

49 ζρεδηαζκφ, ζηε ζεσξία, θαη ζηελ εθπαίδεπζε. Ζ "ελ δπλάκεη" εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα δελ δξα ζε ζπγθεθξηκέλν ηφπν, έρεη φκσο ηε δπλαηφηεηα παξαγσγήο ζπγθεθξηκέλσλ γεγνλφησλ ζε ηφπνπο θαη ρξφλνπο πνπ εκείο νξίδνπκε. ηελ ειεθηξνληθή επνρή θαινχκαζηε λα μαλαζθεθηνχκε ηελ έλλνηα ηνπ ρψξνπ, ηηο ηδηφηεηέο ηνπ, ηελ θίλεζε ηνπ αλζξψπνπ κέζα ζε απηφλ, λα νξίζνπκε εθ λένπ ηελ έλλνηα ηνπ ρσξνρξφλνπ θαη ηεο αλαπαξάζηαζεο ζε απηφλ. Ζ κεηακφξθσζε ηνπ ζχγρξνλνπ ρψξνπ πεξλάεη θαζεκεξηλά απφ ηνπο άπινπο ρψξνπο ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ. Απηφ αξρηθά ζνθάξεη δηφηη είλαη θάηη δηαθνξεηηθφ απφ ηελ κέρξη ηψξα εκπεηξία ηνπ αλζξψπνπ. Ζ ξεπζηφηεηα απηψλ ησλ νξίσλ ζπζρεηίδεηαη εχθνια κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα λέα εθθξαζηηθά κέζα αθνκνηψλνπλ ηα ζηνηρεία ηνπ πιηθνχ θφζκνπ, ψζηε λα επηζηξέςνπλ ζε απηφλ, επαλαθαζνξίδνληάο ηνλ.» (Μαλψιεο Ζιηάθεο, Ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο ρξήζεο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ζηελ Σέρλε -.Οκάδεο, ηα θηλήκαηα Οη λέεο νκάδεο πνπ αλαδείρζεθαλ εμεξεχλεζαλ θαη εμέιημαλ ηνλ πεηξακαηηζκφ ηνπο. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε : 49

50 ΠΗΝΑΚΑ 3: ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΗΝΖΜΑΣΑ ΣΔΥΝΖ ΓΔΚΑΔΣΗΑ ΓΔΚΑΔΣΗΑ ΣΟΤ ΓΔΚΑΔΣΗΑ ΓΔΚΑΔΣΗΑ ΣΟΤ 1970 ΓΔΚΑΔΣΗΑ ΓΔΚΑΔΣΗΑ ΣΟΤ ΣΟΤ 1960 ΣΟΤ 1980 ΣΟΤ Νέα Κηλεηηθή Φησρή Φεκηληζηηθή Σέρλε Ηηαιία χγρξνλε Τφξθε- Αθεξεκέλνο εμπξεζηνληζκφο Γαιιία- Ακνξθηθή ηέρλε Λεηξηζκφο- Γαιιία Madi- Μπνπέλνο Αηξεο Σέρλε Funk Art- San Fransisco Happening- ΖΠΑ Hard Edge- ΖΠΑ πγθεθξηκέλε πνίεζε Ζρεηηθή Σέρλε- Ηηαιία Μηληκαιηζηηθή Σέρλε- ΖΠΑ Βηληενηέρλε Σέρλε κε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή Grav- Γαιιία ζπλεηαηξηζκφο ησλ Μαιαζζί- Γαιιία Graffiti- East Village πλζεηηθή Δηθφλα Νενθσβηζκφο- Γεξκαλία Performance Αθεγεκαηηθή Σέρλε Αλαρξνληζηέο ειεχζεξε απεηθφληζε- Γαιιία Νέα Αγγιηθή γιππηηθή- Μεγάιε Βξεηαλία Φσηνγξαθία- Πίλαθεο Σέρλε Μεηακνληέξλα Σέρλε Μαζνπξεαιηζκφο Αιγνξηζκηθή Σέρλε Αλακνληεξληζκφο 1946 ρνιή ηνπ θαληαζηηθνχ Ρεαιηζκνχ ηεο βηέλλεο- Απζηξία Αθαηέξγαζηε Σέρλε Γηαζηεκηζκφο Κφκπξα- Γαλία Βέιγην Οιιαλδία Εάξη ζην εθηά- Βαξθειψλε Θέκαηα ησλ θαιιηηερλψλ πνίεζε ΖΠΑ- Εσγξαθηθή ηεο δξάζεο Exat 51- γηνπγθνζιαβία Αλεμάξηεηε Οκάδα- Λνλδίλν Νένληαληαηζκφο- ΖΠΑ νβηεηηθή αληηθνκθνξκηζηηθή Σέρλε- νβηεηηθή Δλσζε Gutai- Ηαπσλία Pop Art- Μεγάιε Βξεηαλία Gruppo Enne- Πάδνπα Σέρλε ηεο γεο- ΖΠΑ Νενξεαιηζκφο- Γαιιία Νέα απεηθφληζε- Γαιιία Shaped Canvas- ΖΠΑ Μαγηθφο Ρεαιηζκφο- Γεξκαλία Performance Art!960- Graffitti Κνηλσληνινγηθή Σέρλε- Γαιιία Groupe Untel- Γαιιία Pattern Painting and Decoration- ΖΠΑ Νέα Τπνθεηκεληθφηεηα- Γαιιία ΖΠΑ- Οηθεηνπνίεζε,απνκίκεζε-, Κξηηηθή ηεο παξάζηαζεο Καθή Εσγξαθηθή- ΖΠΑ Γηαπξσηνπνξία- Ηηαιία Σξαλζγξεζζησε Αξη Γνκηθή γιππηηθή ηνπ Νηχζειληνξθ αηζζεηηθή ηεο Δπηθνηλσλίαο Stuckism Μαμηκαιηζκφο Generative Art Ζιεθηξνληθή Σέρλε Software Art New Media Art Digital Poetry πζηεκηθή Σέρλε Δμειηθηηθή Σέρλε 50

51 1957- El Paso Groupe Zero- Οκνζπνλδηαθή Γεξκαλία Καηαζηαζηαθή δηεζλήο Gruppot- Μηιάλν Φπρεδειηθή Σέρλε Fluxus Nul Groep- Οιιαλδία Σέρλε ηνπ αληηγξάθνπ Cyberarts Υξσκαηηθφ πεδίν Σαρπδξνκηθή Σέρλε Παληθφο- Γαιιία Φάηε Σέρλε σκαηηθή Σέρλε Υξνληθή Οκάδα- Βαιέλζηα Groupe Zebra- Γεξκαλία Μεηά δσγξαθηθή Αθαίξεζε- ΖΠΑ Δλλνηνινγηθή Σέρλε 51

52 1965- Τπεξξεαιηζκφο Μεραληθή Σέρλε Οπηηθή Σέρλε- ΖΠΑ B. M. P. T.- Γαιιία Πεηξακαηηζκφο ζηελ Σέρλε θαη ηελ ηερλνινγία- ΖΠΑ Mono Ha- Ηαπσλία1969- Σέρλε ηνπ Οπξαλνχ1969- Τπφβαζξαεπηθάλεηεο πσο κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε, ε επίδξαζε ησλ λέσλ θαη ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ κεηέηξεςε ηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο ηέρλεο φπσο ε δσγξαθηθή θαη ε γιππηηθή ελψ παξάιιεια έθαλαλ ηελ εκθάληζε ηνπο λέεο κνξθέο ηέρλεο φπσο ε Γηαδηθηπαθή Σέρλε, ε Σέρλε κέζσ εγθαηαζηάζεσλ θαη ε Δηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα. Δηθφλα 4 :ςεθηαθή εγθαηάζηαζε απφ Pascal Dombis 52

53 2.4. Κύξηεο ηάζεηο- Καηαβνιέο- Κύξηνη εθπξόζσπνη ηα θεθάιαηα πνπ αθνινπζνχλ ζα αλαθεξζνχκε ζηα ραξαθηεξηζηηθφηεξα θηλήκαηα New Media Art πνπ απαζρφιεζαλ θαη απαζρνινχλ ηνπο θαιιηηέρλεο κέρξη ζήκεξα Σέρλε ηνπ Φσηόο (Light Art) Ζ ηέρλε ηνπ θσηφο είλαη κηα κνξθή εηθαζηηθήο ηέρλεο φπνπ ηα θχξηα κέζα έθθξαζεο είλαη ειαθξηά. Σν θσο έρεη ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηα αξρηηεθηνληθά αηζζεηηθά απνηειέζκαηα ζε φιε ηε ηζηνξία ηεο αλζξσπφηεηαο. Δληνχηνηο, ε ζχγρξνλε έλλνηα ηεο ειαθξηάο ηέρλεο πξνέθπςε κε ηελ αλάπηπμε ησλ ηερλεηώλ πεγώλ θσηόο θαη ηνλ πεηξακαηηζκφ κε ηε ζχγρξνλε ηέρλε. Σα παξαδείγκαηα ηεο ειαθξηάο ηέρλεο πεξηιακβάλνπλ ηηο εξγαζίεο ησλ Dan Flavin, Olafur Eliasson, James Turrell, Waltraut Cooper, Aleksandra Stratimirovič, Austine Wood Comarow θαη πνιιψλ άιισλ θαιιηηερλψλ Μηα απφ ηηο πξψηεο θαιιηηερληθέο ρξήζεηο ηνπ θσηφο είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ην ιεθηαζκέλν γπαιί κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα ρξσκαηίζεη ην θσο, ηα παξαδείγκαηα απηνχ πεγαίλνπλ πίζσ ζην 4ν αηψλα. Μηα άιιε ρξήζε ηνπ θσηφο ζηελ ηέρλε είλαη ζην ζέαηξν καξηνλέηαο, φπνπ νη πξνβνιέο ησλ ζθηψλ απφ ηηο καξηνλέηεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα δεκηνπξγήζνπλ ηελ παξαίζζεζε ηεο θίλεζεο ησλ εηθφλσλ. ιε ε εηθαζηηθή ηέρλε ρξήζεο ηνπ θσηφο κε θάπνηα κνξθή βξίζθεηαη ζε πνιιέο ηέρλεο. Ηδηαίηεξα ζηε θσηνγξαθία ζχγρξνλσλ επνρψλ θαη ηηο θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο, ε ρξήζε ηνπ θσηφο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή. Δληνχηνηο, κε ηελ εθεχξεζε ηνπ ειεθηξηθνχ ηερλεηνχ θσηφο, νη δπλαηφηεηεο επεθηάζεθαλ θαη πνιινί θαιιηηέρλεο ρξεζηκνπνίεζαλ ην θσο σο θχξηα κνξθή έθθξαζεο. 53

54 Δηθφλα 5 :Bright Light bydan Flavin Πξσηεξγάηεο ηεο Light art θαη ίζσο ν ζεκαληηθφηεξνο εθπξφζσπφο ηεο είλαη ν Dan Flavin. Ξεθηλψληαο απφ ηα πιαίζηα ηεο Minimal art αιιά μερσξίδνληαο πνιχ γξήγνξα κε ηε δηαθνξεηηθφηεηά ηνπ, ν Flavin αλαπηχζζεη κία θαηλνχξηα αληίιεςε γηα ηελ ηέρλε. «Ζ ηέρλε δηαρέεη επηδεηθηηθά έλα κπζηήξην ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα είλαη ε θνηλή ινγηθή κηαο έληνλα πξαγκαησκέλεο δηαθφζκεζεο. Ο ζπκβνιηζκφο ζηαδηαθά ππνβαζκίδεηαη θαη γίλεηαη αζήκαληνο. Αζθνχκε πηέζεηο πξνο κία κε ηέρλε, κία αίζζεζε ςπρνινγηθά αδηάθνξεο δηαθφζκεζεο.»ξεθηλψληαο λα δνπιεχεη ην 1963 απνθιεηζηηθά κε βηνκεραληθνχο πξνθαηαζθεπαζκέλνπο ζσιήλεο θζνξηζκνχ, ρνξνγξαθεί ηα θψηα ηνπ εξεπλψληαο ηελ ηδέα ηνπ ρψξνπ παξά ηεο κνξθήο. πρλά, νη εγθαηαζηάζεηο ηνπ παίξλνπλ δηαζηάζεηο κεγάιεο θιίκαθαο, βαζαίλνληαο ηε ζρέζε ηνπο κε ηνλ αξρηηεθηνληθφ ρψξν. Σα ηέζζεξα «βαζηθά» ηνπ ρξψκαηα ήηαλ ην ξνδ, ην θίηξηλν, ην πξάζηλν θαη ην γαιάδην. ηεο ζχγρξνλε επνρή, ε ηέρλε ηνπ θσηφο είλαη ηαπηηζκέλε κε ηε ρξήζε laser (Laser Art). Πξφθεηηαη γηα κία απφ ηηο πην ζεκαηηθέο κνξθέο ηέρλεο. Ζ ρξήζε Laser είρε εθαξκνγή θπξίσο ζηε βηνκεραλία ησλ φπισλ θαη ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ ηέρλε ην Απφ ηφηε, ρξεζηκνπνηείηαη ζε ηξεηο θπξίσο εθαξκνγέο α) ζε πεξηβαιινληηθέο εγθαηαζηάζεηο κεγάιεο εκβέιεηαο β) ζε εγθαηαζηάζεηο ζε ζπλδπαζκφ κε άιινπ είδνπο κνξθέο ηέρλεο γ) ζηελ νινγξαθία. Έλαο απφ ηνπο πξσηνπφξνπο είλαη ν Rockne Krebs, ν νπνίνο πξψηνο δεκηνχξγεζε εγθαηαζηάζεηο laser γηα γθαιεξί ηέρλεο. ην έξγν ηνπ Aleph 2 (1969) ζηελ γθαιεξί Corcoran, ρξεζηκνπνίεζε 6 laser απφ ήιην θαη λένλ θαη ηέζζεξηο ηξηζδηάζηαηνπο θαζξέπηεο. πκκεηείρε επίζεο ζηελ πξψηε έθζεζε laser Art, ην 1969, κε ηίηιν Laser Light- a new visual Art, καδί κε θαιιηηέρλεο φπσο νη Michael 54

55 Campell, Barron Krody θαη Donovan Coppock. Ζ νπζηαζηηθή πξσηνπνξία ηνπ φκσο, ήηαλ φηη ππήξμε ν πξψηνο θαιιηηέρλεο πνπ έθαλε κεγάιεο θιίκαθαο εγθαηαζηάζεηο ζε εμσηεξηθνχο ρψξνπο ην βξάδπ ζε κέξε φπσο ε Μηλεάπνιηο, ην Μπάθαιν, ε Φηιαδέιθεηα, ε Νέα Οξιεάλε, ην Ματάκη. εηθφλα 6 :The Miami Line, Krebs 1984 Ο ζπλδπαζκφο ηνπ laser κε άιια νπηηθά ή αθνπζηηθά εξεζίζκαηα ψζεζε πνιινχο θαιιηηέρλεο, απφ άιινπο ηνκείο, ζηε δηεχξπλζε ηεο ηέρλεο ηνπο. Πξσηνπφξνη ζην ζπλδπαζκφ ρξήζεο laser θαη κνπζηθήο κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ν ακεξηθαλφο Lowell Cross θαη ν Iannis Xenakis, γηα ηνπο νπνίνπο ην laser παίδεη δεπηεξεχνληα ξφιν. Δηθφλα 7: Diatope, Joel Chadabe 55

56 Οπηηθή νινγξαθία είλαη ε ηερληθή ηεο ηξηζδηάζηαηεο απεηθφληζεο αληηθεηκέλσλ ζε θσηνεπαίζζεηεο, επίπεδεο επηθάλεηεο εηδηθψλ θηικο. Ζ ηερληθή απηή νπζηαζηηθά αμηνπνηεί ηα θαηλφκελα ηεο ζπκβνιήο θαη πεξίζιαζεο ηνπ θσηφο, είλαη δε απφιπηα εμεγήζηκε. Οη απεηθνλίζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη κέζσ ηεο νινγξαθίαο θαινχληαη νινγξάκκαηα θαη έρνπλ έλα κνλαδηθφ ραξαθηεξηζηηθφ : παξνπζηάδνπλ θαη ηηο ηξεηο δηαζηάζεηο ηνπ αληηθεηκέλνπ ελψ ηαπηφρξνλα εκθαλίδνπλ θαη ην θαηλφκελν ηεο παξάιιαμεο. Απφ ηηο εηθφλεο ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο, ε νινγξαθηθή εηθφλα, πνπ ζπλδέεηαη κε ηηο ηδηφηεηεο ηνπ LASER, ζπληζηά ηελ ηξηζδηάζηαηε αλαπαξάζηαζε ελφο ρψξνπ. H νινγξάθηζε ελφο αληηθεηκέλνπ είλαη ε θαηαγξαθή ηεο ηξνρηάο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ην αθνξνχλ. Σα νινγξάκκαηα εκπιέθνπλ άκεζα ηελ έλλνηα ηνπ ρσξφρξνλνπ δεδνκέλνπ φηη ν ρξφλνο ζπλδέεηαη κε ηελ απφζηαζε. Οη εθαξκνγέο ηεο νινγξαθηθήο εηθφλαο είλαη πνιιαπιέο, αιιά ε αλαπαξάζηαζή ηνπο ζηνλ ηνκέα ησλ πιαζηηθψλ ηερλψλ είλαη πνιχ πξφζθαηε. Δηθφλα 8 :HOTEL 1995/χλζεηε ηερληθή. Οιφγξακκα ηχπνπ Reflection. NOTIS KAPONIS Πξσηνπφξνο απηήο ηεο κνξθήο ηέρλεο ζεσξείηαη ε Margaret Benyon, ε νπνία ρξεζηκνπνίεζε φιεο ηεο κνξθέο νινγξάκκαηνο φπσο Φψην- κνλνρξσκαηηθά νινγξάκκαηα, νινγξάκκαηα ιεπθνχ θσηφο, ηξηζδηάζηαηα νινγξάκκαηα, θαη νινγξάκκαηα νπξάληνπ ηφμνπ κε ζθνπφ λα γεθπξψζεη ην ράζκα αλάκεζα ζηελ πςειή ηερλνινγία θαη ηελ θαζεκεξηλή αλζξψπηλε αληίιεςε. Υξεζηκνπνίεζε ηα 56

57 νινγξάκκαηα ζαλ ππελζχκηζε ηεο άπιεο δηάζηαζεο ηνπ πιηθνχ θφζκνπ. Δηθφλα 9 :Conjugal series, Margaret Banyon, 1983 Μία άιιε θαιιηηέρλεο ηεο λέαο γεληάο είλαη ε Brigitte Burgner, ε νπνία εηζήγαγε ην θαηλφκελν ηεο αλακφξθσζεο ζηελ νινγξαθηθή ηέρλε, δειαδή ηεο νινγξαθηθήο αλακφξθσζεο ηνπ αληηθεηκέλνπ κε βάζε ηε γεσκεηξία. Ζ αλακφξθσζε κπνξεί λα αλαπαξαζηαζεί ζε έλα ζρέδην ζε κηα δηζδηάζηαηε επηθάλεηα ή ζε έλα ηξηζδηάζηαην νιφγξακκα. Δηθφλα 9: An orderly Chaos, Art Special: Hansa 1996" Αλάκεζα ζηνπο θαιιηηέρλεο πνπ έρνπλ πεξηζηαζηαθά αζρνιεζεί κε ηελ ηέρλε ηνπ θσηφο, ζπκπεξηιακβάλνληαη νη Salvador Dali, Sam Moree, Bruce Nauma, Simone Forti θαη άιινη, πνπ πεηξακαηίζηεθαλ είηε κε ηε δηάρπζε ηνπ θσηφο, είηε κε ηηο αληηζέζεηο, είηε αθφκα κε νινγξάκκαηα. 57

58 Βηληενηέρλε Πνιινί άλζξσπνη ζπλδπάδνπλ ηε βηληενηέρλε κε ηελ ηειεφξαζε. Απηφ ζπκβαίλεη θπξίσο γηαηί γίλεηαη ρξήζε ηνπ ίδηνπ κέζνπ, ηεο θάκεξαο θαη επίζεο γηαηί νη εηθφλεο πνπ παξάγνληαη, εκθαλίδνληαη θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο πάλσ ζε κία θσηεηλή νζφλε. Δίλαη ζεκαληηθφ λα επηζεκάλνπκε φηη ε ηειεφξαζε έρεη παίμεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δνπιεηά ηνπ video artist : κε ηνλ ίδην ηξφπν δνπιεηάο ν θαιιηηέρλεο ήξζε ζε αληίζεζε κε ηελ ηειεφξαζε θαη ρξεζηκνπνίεζε ηνπο θψδηθέο ηεο κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο επηδηψθνληαο λα δείμεη ηε δνπιεηά ηνπ ζην επξχ θνηλφ κέζσ απηήο. πσο ζα δνχκε παξαθάησ, ε βηληενηέρλε ακθηζβήηεζε ηελ ηειεφξαζε σο κέζν θαζψο θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επηδξά ζηνλ ζεαηή. Οη θαιιηηέρλεο πνπ αζπάζηεθαλ απηή ηε κνξθή ηέρλεο πξνβιεκαηίζηεθαλ απφ ηελ απήρεζε ησλ δσληαλψλ εθπνκπψλ θαη ην γεγνλφο φηη πνιιέο θνξέο ν ζεαηήο αληηκεησπηδφηαλ σο πειάηεο. Σα πξνγξάκκαηα έγηλαλ «εχπεπηα», θηηαγκέλα γηα ηνλ παζεηηθφ ζεαηή θαη ην κέζν απηφ (ε ηειεφξαζε) κεηαηξάπεθε ζχληνκα απφ κπζηήξην θαη γνεηεπηηθφ ζε πξνβιέςηκν θαη βαξεηφ. Σν βίληεν εκθαλίζηεθε ζαλ ην θαηάιιειν κέζν γηα κηα κνξθή ηέρλεο πνπ πξνήιζε απφ ηελ ελλνηνινγηθή Σέρλε. Γηα απηνχο ηνπο ιφγνπο νη θαιιηηέρλεο έλησζαλ απνγνήηεπζε απφ ην λέν κέζν. Απνθάιεζαλ ηελ ηειεφξαζε «θαλάιη κνλήο θαηεχζπλζεο πνπ δελ επέηξεπε θακία θαηλνηνκία» ( John Handhardt, ππεχζπλνο Μνπζείνπ Whitney, New York). «Ζ ηέρλε έπξεπε λα βγεη ζηνπο δξφκνπο, λα αλακηρζεί κε ην θνηλφ. Σα κνπζεία ραξαθηεξίδνληαη σο «αθνηλψλεηνη λανί ηεο ηέρλεο ηεο θνηλσληθήο αθξφθξεκαο». (Peree,1994 :14) Οη πξψηεο ηαηλίεο ήηαλ απιέο θαηαγξαθέο : έδηλαλ κηθξή ζεκαζία ζηελ εμσηεξηθή κνξθή θαη κεγαιχηεξε ζηελ ηδέα. ηαδηαθά αμηνπνίεζαλ φιεο ηηο ηερληθέο δπλαηφηεηεο απηνχ ηνπ κέζνπ Σν 1959, ν Γεξκαλφο θαιιηηέρλεο Wolf Vostell ζην έξγν ηνπ : TV- De- Collage έζβεζε έλα ηειενπηηθφ πξφγξακκα επί ηξία ιεπηά θαη άθεζε ην ζεαηή λα θνηηά ηελ άδεηα νζφλε. Ο Nam June Paik1, ν νπνίνο ζεσξείηαη 1 Nam June Paik: Νφηην θνξεάηεο θαιιηηέρλεο πνπ αλήθε ζηελ θίλεζε Fluxus.Με ηελ πξψηε ηνπ έθζεζε Exposition of music- electronic Television, 1963, ζεκαηνδφηεζε ηελ αξρή ηνπ θηλήκαηνο ηεο βίληεν ηέρλεο. 58

59 θαη πξσηεξγάηεο ηεο βηληενηέρλεο- ην 1963 αλαθέξζεθε ζηε παξαπνίεζε ησλ εηθφλσλ βάδνληαο ζην ρψξν ηεο γθαιεξί Parnass ζην Γνχπεξηαι πνιιά κφληηνξ θαη παξαπνηψληαο ηηο εηθφλεο ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο ειεθηξνκαγλήηεο, απνκπζνπνηψληαο έηζη ην κέζν. Οθείινπκε λα αλαθεξζνχκε θαη ζηελ θίλεζε Fluxus ζηελ βηληενηέρλε πνπ είρε ζθνπφ «λα ζπάζεη θαη λα εμαθαλίζεη ηα φξηα αλάκεζα ζηηο ηέρλεο θαη λα ζπγρσλεχζεη ηε κνπζηθή, ην ζέαηξν, ην κπαιέην, ηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο θαη επηπιένλ ηνπο θαιιηηέρλεο θαη ην θνηλφ.» (Perree,1994 :15). Μεηά ην 1975 εγθαηαιείπνληαη νη απζηεξέο αξρέο ηεο ελλνηνινγηθήο ηέρλεο, δεκηνπξγείηαη κία αληί ειίη θίλεζε φπνπ νη θαιιηηέρλεο άξρηζαλ λα δίλνπλ λέα κνξθή ζηελ θαηαγξαθή ησλ ηδεψλ ηνπο. κε ζηφρν ηελ «αθχπληζε ηνπ θνηλνχ» (Perree,1994 :20) Κάλνληαο ρξήζε πνιιψλ νλνκάησλ φπσο «βίληεν ηέρλε», «πεηξακαηηθφ βίληεν», «ηειεφξαζε ησλ θαιιηηερλψλ», «λέα ηειεφξαζε», ή αθφκα θαη «Guerilla TV», ην λέν απηφ θίλεκα Σέρλεο ρξεζηκνπνίεζε σο πεγή έκπλεπζήο ηεο έλα κεγάιν εχξνο θαιιηηερληθψλ θηλεκάησλ, ζεσξεηηθψλ ηδεψλ, ηερλνινγηθψλ επηηεχμεσλ θαη πνιηηηθνχ θαη θνηλσληθνχ αθηηβηζκνχ. ε απηή ηελ επνρή ηεο θνηλσληθήο, νηθνλνκηθήο θαη πνιηηηζηηθήο αιιαγήο, κεγάιν κέξνο ηεο λέαο ηέρλεο ήηαλ κνξθνινγηθά θαη πνιηηηθά ξηδνζπαζηηθφ. Οη θαιιηηέρλεο πνπ δνχιεςαλ κε ην βίληεν απηή ηελ πεξίνδν ήηαλ ηδηαίηεξα επεξεαζκέλνη απφ ηα θαιιηηερληθά θηλήκαηα θαη ηηο ηδέεο ηνπ Fluxus, ηεο Performance Art, ηεο Body Art, ηεο Arte Povera, ηεο Pop Art, ηεο Conceptual Art, ηεο Μηληκαιηζηηθήο γιππηηθήο, ηεο avant-garde κνπζηθήο, ηνπ πεηξακαηηθνχ θηλεκαηνγξάθνπ, ηνπ ζχγρξνλνπ ρνξνχ θαη ζεάηξνπ θαη κηα κεγάιε πνηθηιία εηεξνγελψλ πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζεσξεηηθψλ ηδεψλ. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ην βίληεν έθαλε ηελ είζνδν ηνπ ζηνλ θφζκν ηεο ηέρλεο, αλαπηχρζεθε ξαγδαία σο έλα αλεμάξηεην κέζν. ιεο νη πνηφηεηεο ηνπ βίληεν ζπκπεξηιήθζεθαλ θαη αλαιχζεθαλ. Γηα έλα αμηνζεκείσην αξηζκφ θαιιηηερλψλ απηφ ήηαλ θαη ην ζεκείν εθθίλεζεο ηεο δνπιεηάο ηνπο. Δδψ δελ ήηαλ κφλν ηα νπηηθά ζηνηρεία φπσο ην ρξψκα, ην θσο θαη ην ζρήκα πνπ ήηαλ ζεκαληηθά, αιιά θαη ζηνηρεία πνπ είραλ λα θάλνπλ πεξηζζφηεξν κε ην πεξηερφκελν ηεο δσληαλήο θηλνχκελεο εηθφλαο, ην ρξφλν θαη ην ρψξν ηεο ζην βίληεν. Οη βίληεν θαιιηηέρλεο αλακφξθσζαλ ηηο ηειενπηηθέο εηθφλεο, πξνθάιεζαλ ηα πνιηηηζηηθά ζηεξεφηππα θαη δεκηνχξγεζαλ αθεξεκέλεο εηθφλεο βίληεν θαη avant-garde ξεπνξηάδ.ζν φκσο ην 59

60 κέζν εμειηζζφηαλ θαη νη κεραληζκνί δηάδνζήο ηνπ πνιιαπιαζηάδνληαλ, ε βίληεν ηέρλε κεηαηξάπεθε απφ κηα πεξηζσξηαθή δξαζηεξηφηεηα αξρηθά, θαη έλα πξνλνκηαθφ κέζν ζηα ρέξηα θαιιηηερλψλ ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ αξγφηεξα, ζε έλα ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλν κέζν ηεο ζχγρξνλεο ηέρλεο ζε φια ζρεδφλ ηα κήθε θαη ηα πιάηε ηεο γεο. Ζ βίληεν ηέρλε ήηαλ έηζη πάληα κηα κνξθή ηέρλεο αλνηρηή λα ελζσκαηψζεη θαζεηί λέν θαη ελδηαθέξνλ. εκαληηθφο είλαη θαη ν αξηζκφο ησλ «ππνθαηεγνξηψλ» πνπ είλαη ρσξηζκέλε ε βίληεν ηέρλε. Δδψ επηιέγνπκε λα παξνπζηάζνπκε ηηο ηξεηο πην βαζηθέο: 1) ε βηληενζθόπεζε κηαο δξάζεο, ελφο θνλζέξηνπ, ελφο ζπκβάληνο :Σν βίληεν γίλεηαη κάξηπξαο, κηα δσληαλή κλήκε πνπ ελζσκαηψλεηαη ζηε δξάζε. Απηέο νη εηθφλεο πνπ δηαδίδνληαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, πάλσ ζηηο νπνίεο κπνξνχκε λα παξέκβνπκε άκεζα, έρνπλ γνεηεχζεη πνιινχο θαη έρνπλ παίμεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηεο Art Corporel. 2) ην πεηξακαηηθό βίληεν (ή κνξθηθφ βίληεν). Σν πεηξακαηηθφ βίληεν αζρνιείηαη θπξίσο κε ην ίδην ην κέζν θαη ηηο δπλαηφηεηεο πνπ απηφ παξέρεη θάζε θνξά. 3) νη εγθαηαζηάζεηο βίληεν Σν βίληεν κεηαθέξεηαη ζε γιππηά-βίληεν πεξηβάιινληα, πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζπρλά πνιιά κφληηνξ ζπλδεδεκέλα κε αληηθείκελα ηειείσο άιιεο ηάμεο. Οη εγθαηαζηάζεηο απηέο, πνπ νλνκάδνληαη «θιεηζηνχ θπθιψκαηνο» (φπνπ πεξηιακβάλεηαη θαη ν ίδηνο ν ζεαηήο) ή απελαληίαο «πνιπθάλαιεο» κε κεησπηθή ή δηάζπαξηε ζέαζε, εμαξηψληαη ηφζν απφ ην πιηθφ, φζν θαη απφ ηηο πξνζέζεηο ηνπ θαιιηηέρλε. Δκπεξηέρνπλ φκσο πάληα έλαλ πξνβιεκαηηζκφ πάλσ ζην ρξφλν, ην ρψξν θαη ηελ ίδηα ηελ θίλεζε πνπ πξνζηδηάδεη ην βίληεν. Πξσηεξγάηεο ηεο βίληεν ηέρλεο ζεσξνχληαη νη Nam June Paik θαη Wolf Vostell, ε Steina θαη ν Woody Vasulka, ν Vito Acconci, ν John Baldessari, ε Joan Jonas, ν Bruce Nauman θαη άιινη. Δλψ κηα δεχηεξε γεληά βίληεν θαιιηηερλψλ είλαη νη Matthew Barney, Bill Viola, Gary Hill, Steve McQueen, Sam Taylor-Wood, Pipilotti Rist θαη άιινη. 60

61 Δηθφλα 10: Bill Viola, Dissolution Δίλαη εχινγν, φηη ε βηληενηέρλε απαηηεί ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο αλαθνξηθά, φρη κφλν κε ηελ παξνπζίαζε ησλ έξγσλ αιιά θαη κε ηελ «αλάγλσζε» ηνπο απφ ην ζεαηή / δέθηε. Μεξηθά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά απηά είλαη: 1) Ζ ηνπνζέηεζε ηνπ βίληεν ζηνλ ρώξν Ο ρψξνο ηεο παξνπζίαζεο απαηηεί λέεο πξνυπνζέζεηο δηφηη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπκβαηηθνχ έξγνπ βίληεν δπζθνιεχνπλ ηελ παξνπζίαζε ηνπ κέζα ζε έλα κνπζείνπ ή κία γθαιεξί. Παξνπζηάδεηαη ε αλάγθε γηα λένπο κνπζεηαθνχο ρψξνπο δηφηη αθελφο κελ ην θσο απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληαο θαη αθεηέξνπ δε ν ζπλδπαζκφο ήρνπ θαη εηθφλαο δεκηνπξγεί κεγάιεο απαηηήζεηο απφ ην ρψξν. Μία ηαηλία video art κπνξεί λα ππνβαζκηζηεί αλ δελ πξνβιεζεί θαηάιιεια: ρξεηάδεηαη ερεηηθή εγθαηάζηαζε, θαηάιιειν θσο θαζψο θαη θαηάιιειε ηνπνζέηεζε ζηελ έθζεζε. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ηα βίληεν γιππηά ηνπ Tony Oursler, πνπ ρξεηάδνληαη εηδηθή πξνβνιή γηα λα πξνβάινπλ ην κήλπκα ηνπο θαη είλαη πξνθαλέο φηη δελ κπνξνχλ λα εθηεζνχλ ζε νπνηνδήπνηε ρψξν. Δηθφλα 11:Tony Oursler, Caricature 61

62 2) Ο ρξόλνο δελ έρεη ρξόλν : «κεξηθέο ζειίδεο πνπ δηαξθνύλ δύν ιεπηά» Gerrit Komrij (Perree,1994, ζ. 31) Μία εηθφλα δχν ρεξηψλ, ην έλα λα πηέδεη ην άιιν κε ηηο παιάκεο πξνο ηα πάλσ θξαηψληαο έλα παγάθη. Σα ρέξηα θηλνχληαη, θιείλνπλ γχξσ απφ ην παγάθη θαη κεηά ην εθζέηνπλ ζηα κάηηα ηνπ ηειεζεαηή, ην ηξίβνπλ θαη ην κεηαθέξνπλ απφ ην έλα ρέξη ζην άιιν. Λφγσ ηε ζεξκνθξαζίαο ησλ ρεξηψλ, ην παγάθη φιν θαη κηθξαίλεη ράλνληαο ζηαδηαθά ην ζρήκα ηνπ. Μεηά απφ είθνζη ιεπηά ην παγάθη έρεη δηακνξθσζεί ζε κία ιηκλνχια λεξνχ πάλσ ζην πάησκα. Ζ θάκεξα ζηξέθεηαη ζηε ιηκλνχια θαη κεηά ε εηθφλα μεζσξηάδεη θαη ράλεηαη. Απηή ε ηαηλία βηληενηέρλεο κε ηνλ ηίηιν «two hands warm a cube into a circle no.1» ηνπ Michael Cardena ηειέζηεθε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, δειαδή ζε φζν ρξφλν ρξεηάδεηαη γηα λα ηειεζηεί κία ελέξγεηα. ηαδηαθά ηέηνηα έξγα ραξαθηεξίζηεθαλ σο βαξεηά θαη ππήξμε δηαθνξεηηθφο ρεηξηζκφο ηνπ ρξφλνπ :ρξεζηκνπνηήζεθε ε δπλαηφηεηα κνληάδ ε νπνία παξαζχξεη ην ζεαηή λα ζπκκεηέρεη ζηε δηαδηθαζία. Ο πξαγκαηηθφο ρξφλνο παχεη λα ηζρχεη γηαηί ν ρξφλνο κεηαηνπίδεηαη δειαδή γίλεηαη παξειζφλ. Απηφ ηειείηαη κε ηε ρξήζε δσληαλψλ εηθφλσλ θαη ζπκκεηνρήο ηνπ ζεαηή. 3) Ήρνο θαη εηθόλα : «έλαο ζόξπβνο ζην κάηη ζνπ»: (Perree, 1994,:65) ηαλ νη θαιιηηέρλεο άξρηζαλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ην θαηλνχξγην κέζν ηνπ βίληεν, νη εηθαζηηθέο ηέρλεο ρξεζηκνπνηνχζαλ ήδε ηνλ ήρν θαη είραλ ήδε ζίμεη πνιιά δεηήκαηα. Καηά ζπλέπεηα είραλ ηεζεί δηάθνξα εξσηήκαηα φπσο : ππάξρεη πεξίπησζε λα ζπγθξηζεί ε αληίιεςε ηεο εηθφλαο κε ηελ αληίιεςε ηνπ ήρνπ ; Οη εηθφλεο απνζθνπνχλ θπξίσο ζε κία ζεκαηηθή εμέιημε ελψ ν ήρνο θπξίσο ζηελ αθνκνίσζε ηνπ ξπζκνχ; Δίλαη ν ήρνο ππνηειήο ηεο εηθφλαο ; Μπνξνχλ νη εηθφλεο λα απνθηήζνπλ πεξηερφκελν εθφζνλ ζπλδπαζηνχλ κε ηνλ ήρν; Δίλαη πξνθαλέο φηη ν θαιιηηέρλεο ηνπ βίληεν, ελφο θαη εμνρήλ νπηηθναθνπζηηθνχ κέζνπ, είρε ήδε απαληήζεηο ζε θάπνηα απφ απηά ηα εξσηήκαηα.. Πην ζπγθεθξηκέλα: ήρνο θαη λφεκα : Πνιιέο θνξέο ν ήρνο αληηπξνζσπεχεη θάπνην ζπλαίζζεκα. Γελ ηνλίδεη ηελ εηθφλα νχηε δηεπξχλεη ηελ αηκφζθαηξά ηεο. Ο ξπζκφο είηε ζπκθσλεί είηε αλαηξέπεη ηελ εηθφλα. Αθφκα θαη ε ζησπή πξνζζέηεη ζην κήλπκα ηνπ θαιιηηέρλε. 62

63 ήρνο θαη κνξθή : πρλά ν ήρνο ηνλίδεη κία ηξίηε δηάζηαζε, αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ θηλείηαη ε θάκεξα. ήρνο θαη αληίιεςε : Σν πεξηερφκελν θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν απεηθνλίδνληαη νη εηθφλεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ ήρν γίλνληαη αληηιεπηνί απφ ηηο αηζζήζεηο καο ζαλ ζχλνιν. Δμέιημε :cinema art / δνξπθνξηθή ηέρλε / clip art / movie video art Φεθηαθέο εηθόλεο Ζ ςεθηαθή ηέρλε πεξηιακβάλεη ηελ θαιιηηερληθή δεκηνπξγία φπνπ ν δεκηνπξγφο επεμεξγάδεηαη ην πιηθφ ή πινπνηεί ην έξγν ρξεζηκνπνηψληαο ςεθηαθέο ηερληθέο, εξγαιεία θαη κεζόδνπο. Έρεη άκεζε ζρέζε κε ηελ νκάδα Fluxus θαη άιιεο ηάζεηο έθθξαζεο θαζψο βαζίδεηαη ζηελ ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ κέζσ ηεο δηαινγηθήο ή δηαδξαζηηθήο νδνχ κε ζηφρν ηε δηάδνζε ηεο θεληξηθήο ηδέαο. Έληνλε δξαζηεξηφηεηα εληνπίδεηαη κεηά απφ ηα κέζα ηνπ 80 θαζψο ε ςεθηαθή ηερλνινγία έγηλε πην πξνζηηή. Ζ ςεθηαθή ηέρλε βαζίδεηαη θαη εμαξηάηαη απφ αιγφξηζκνπο, δειαδή ζπγθεθξηκέλε ζεηξά εληνιψλ πνπ θαζνξίδνπλ ηε δηαδηθαζία νινθιήξσζεο ηεο απαηηνχκελεο ελέξγεηαο ή δηαδηθαζίαο. Δμαξηάηαη ζεκαληηθά απφ ηελ ηερλνινγηθή εμέιημε, θαζψο κε θάζε λέα αλαθάιπςε θαη ηθαλφηεηα απμεκέλεο επεμεξγαζίαο πνπ πξνζηίζεηαη ζηα ππάξρνληα ζπζηήκαηα, απμάλνπλ ηαπηφρξνλα νη δπλαηφηεηεο δεκηνπξγίαο θαη έθθξαζεο. Βαζίδεηαη ζε δχν βαζηθνχο ηνκείο δξαζηεξηνπνίεζεο σο πξνο ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο: σο κέζν θαη σο εξγαιείν. Δίλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα αλαθέξνπκε πσο νη δχν απηνί ηνκείο ζπλδπάδνληαη ζήκεξα φιν θαη πεξηζζφηεξν. Φεθηαθέο δεκηνπξγίεο πξνβάιινληαη θαη δηαλέκνληαη απνθιεηζηηθά κε ςεθηαθά κέζα, γεγνλφο πνπ παξάιιεια κε ηνλ εθκεδεληζκφ ηεο απφζηαζεο ιφγσ δηαδηθηχνπ, επηηξέπεη ηελ άκεζε θαη πιήξε δηάδνζή ηνπο. Πξνζθέξεη επίζεο ηε δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο θαη δηαρξνληθφηεηαο άιισλ κνξθψλ ηέρλεο (φπσο ε βίληεν ηέρλε) κέζσ ηεο ηερλνινγίαο HDTV2.Ζ ςεθηαθή ηέρλε αζρνιήζεθε κε ζέκαηα φπσο ε αιιαγή ηεο ρηιηεηίαο, ε θξίζε ζην ρξεκαηηζηήξην, πφιεκνη θαη άιια ζέκαηα ηεο επηθαηξφηεηαο. Γεκηνπξγήζεθε ηέρλε κε ρξήζε γελεηηθψλ αιγνξίζκσλ, νπηηθνπνίεζε δεδνκέλσλ θαη ρξήζε ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ, ρξήζε ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, ηζηνζειίδσλ, θεηκέλνπ, γξαθηθνχ ππεξκέζνπ θαη λέσλ κνξθψλ δηάδνζεο πεξηερνκέλνπ. 2 δειαδή High Definition Television, ηειεφξαζε πςειήο αλάιπζεο 63

64 Ζ ςεθηαθή θσηνγξαθία απνηειεί ίζσο ηελ ηειεπηαία ζεκαληηθή εμέιημε ζε φ,ηη αθνξά ηελ ηερληθή ηεο θσηνγξαθίαο. ε απηέο αληί γηα ην θνηλφ "ρεκηθφ" θηικ ρξεζηκνπνηνχληαη θσηνεπαίζζεηνη αηζζεηήξεο. Σν κέξνο ηεο θσηνγξαθηθήο κεραλήο πνπ βνεζά ηελ εζηίαζε ηεο εηθφλαο είλαη ην ίδην. Βέβαηα ζπλνδεχεηαη πηα απφ πνιιά βνεζεηηθά ηεο ρξήζεο ειεθηξνληθά κέζα. Οη αηζζεηήξεο απνηεινχληαη απφ έλαλ αξηζκφ κηθξνζθνπηθψλ εηθνλνζηνηρείσλ (pixels), ζηα νπνία αλαιχεηαη ε εηθφλα. Υξεζηκνπνηνχληαη εμεηδηθεπκέλα εηθνλνζηνηρεία γηα θάζε έλα απφ ηξία βαζηθά ρξψκαηα. Κάζε έλα θαηαγξάθεη ηηο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ έληαζε ηνπ εηζεξρφκελνπ θσηφο απφ ην ζπγθεθξηκέλν ρξψκα. ηελ ζπλέρεηα κεηαηξέπεηαη ε έληαζε ζε έλα δπαδηθφ αξηζκφ πνπ απνηειεί ηελ κέηξεζή ηεο. Οη πιεξνθνξίεο απηέο κεηαθέξνληαη ζηα ειεθηξνληθά θπθιψκαηα ηεο κεραλήο ηα νπνία επεμεξγάδνληαη θαη απνζεθεχνπλ ηελ εηθφλα ζε κνξθή αλαγλψζηκε απφ άιια κέζα. Ζ κνξθή απηή είλαη κία ζεηξά δπαδηθψλ αξηζκψλ θαηάιιεια νξγαλσκέλσλ. ηελ ζπλέρεηα απηή είλαη έηνηκε λα αλαπαξαρζεί φπνπ ρξεηάδεηαη, κε ηελ βνήζεηα απνθσδηθνπνηεηψλ ηεο κνξθήο απνζήθεπζεο. Οη θπξηφηεξεο κνξθέο απνζήθεπζεο ζε ςεθηαθά κέζα είλαη νη jpeg, gif, tiff. Σα κέζα αλαπαξαγσγήο ηεο εηθφλαο είλαη νη ίδηεο νη θσηνγξαθηθέο κεραλέο, νη νζφλεο ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ αιιά θαη κπξηάδεο κέζα ςεθηαθήο απεηθφληζεο. Γηα θάζε έλα απφ απηά ρξεηάδεηαη ε πξνζαξκνγή ηεο κνξθήο θαηαγξαθήο ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ζπζηήκαηνο.. Οη ςεθηαθέο εηθφλεο κπνξεί λα πξνέξρνληαη απφ έξγα πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί ςεθηαθά, αιιά ζηε ζπλέρεηα ηππψζεθαλ κε παξαδνζηαθφ ηξφπν, θαζψο επίζεο θαη απφ έξγα πνπ δεκηνπξγήζεθαλ κε ηε ρξήζεο ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ θαη ηππψζεθαλ κε ηε ρξήζε ηεο ςεθηαθήο δηαδηθαζίαο. 64

65 Wondrous spring Δηθφλα12:Charles Csuri, Με ηηο ςεθηαθέο ηερλνινγίεο, ηα αηαίξηαζηα ζηνηρεία κηαο ζχλζεζεο ή ελφο θνιάδ κπνξνχλ λα ζπληαηξηαζηνχλ. Γλσζηνί θαιιηηέρλεο είλαη νη Charles Csuri, Lillian Schwartz, Robert Rauschenberg, Nancy Burson Computer Art/ Τπνινγηζηηθή Σέρλε Οη ξίδεο απηήο ηεο κνξθήο ηέρλεο εληνπίδνληαη ην 1952 φηαλ ν Ben F. Laposky (Ζ.Π.Α.), ρξεζηκνπνίεζε αλαινγηθφ ππνινγηζηή θαη έλα ζσιήλα γηα ην έξγν ηνπ Electronic Abstractions. ε ηερληθφ επίπεδν, έλαο ππνινγηζηήο απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο θχξηνπο ηνκείο : κία αξηζκεηηθή κνλάδα πνπ εθηειεί απιέο δηεξγαζίεο κε δεδνκέλα, ηε κλήκε γηα απνζήθεπζε δεδνκέλσλ, ζχζηεκα εηζαγσγήο θαη εμαγσγήο δεδνκέλσλ θαη κία κνλάδα γηα ηνλ έιεγρν ηεο ξνήο ησλ δεδνκέλσλ ζην ζχζηεκα. ε αηζζεηηθφ επίπεδν, νη ππνινγηζηέο γεληθά κπνξνχλ λα παξέκβνπλ ηνπιάρηζηνλ ζε πέληε δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο: 1)ζηελ παξαγσγή πιαζηηθνχ, ηαηληψλ ή βίληεν- εηθφλσλ 2) ζηα cyber- θηλνχκελα γιππηά 3) ζε έξγα/ εγθαηαζηάζεηο ηνπίσλ πεξηβάιινληνο 4) ζε νπηηθνχο δίζθνπο 5) ζε γεγνλφηα ζρεηηθά κε ηελ ηειεπηθνηλσλία. 65

66 Ζ ππνινγηζηηθή ηέρλε, κε ή ρσξίο ηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ είλαη πνιππιφθακε θαη πνιπζχλζεηε θαη εθάπηεηαη κε πνιιέο άιιεο κνξθέο ηέρλεο δεδνκέλνπ φηη ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε επεμεξγαζία ηεο εηθφλαο. Γηα κεξηθνχο θαιιηηέρλεο, ν ππνινγηζηήο είλαη κφλν έλα εξγαιείν ζρεδίαζεο, δηα άιινπο κέζν θαηαζθεπήο αθφκα θαη νινθιεξσηηθήο θαιιηηερληθήο παξαγσγήο δεδνκέλνπ φηη δηαζέηεη ηθαλφηεηεο αληίζηνηρεο κε ηελ αλζξψπηλε λνεκνζχλε. Αξρηθά ζα αλαθεξζνχκε ζε θαιιηηέρλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ππνινγηζηή σο βνεζεηηθφ κέζν γηα ηελ παξαγσγή ησλ έξγσλ ηνπο. εκαληηθνί θαιιηηέρλεο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα είλαη νη Jack Youngerman, David Em, Harold Cohen, νη νπνίνη ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ππνινγηζηή ζαλ αληηθείκελν ζρεδίαζεο ή δεκηνπξγίαο ζρεδηαζηηθψλ πξνγξακκάησλ. Πην ζεκαληηθή ζεσξείηαη ε ζέζε ηεο Vera Molnar, ε νπνία ππνζηεξίδεη φηη ν ππνινγηζηήο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ηνπιάρηζηνλ γηα ηέζζεξηο ζθνπνχο : α) ν πξψηνο αθνξά ηηο ηερληθέο δπλαηφηεηεο ηνπ κέζνπ δηεπξχλνληαο ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ θαιιηηέρλε κε αηειείσηε πνηθηιία δνκψλ, κνξθψλ θαη ρξσκάησλ θαη ηδηαίηεξα ε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο εηθνληθνχ ρψξνπ. β) ν δεχηεξνο αθνξά ηελ επηζπκία ηνπ θαιιηηέρλε γηα πξσηνπνξία θαη θαηλνηνκία θαη επνκέλσο ηε δηεχξπλζε ησλ παξαδνζηαθψλ δνκψλ γ) ν ηξίηνο αθνξά ην γεγνλφο φηη ν ππνινγηζηήο κπνξεί λα ελζαξξχλεη ην κπαιφ λα δνπιέςεη κε πνιινχο λένπο ηξφπνπο. Ζ Molnar πηζηεχεη φηη νη θαιιηηέρλεο ζπρλά πξνρσξνχλ πνιχ γξήγνξα ζηελ πξαγκαηνπνίεζε κηαο ηδέαο θαη ν ππνινγηζηήο δίλεη ηε δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο εηθφλσλ/ ηδεψλ πξηλ ηελ επεμεξγαζία ηνπο. δ) ν ηειεπηαίνο αθνξά ηε βνήζεηα πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ην κέζν απηφ κεηξψληαο ηηο ζσκαηηθέο αληηδξάζεηο ηνπ θνηλνχ, ηηο θηλήζεηο ησλ καηηψλ θαη έηζη, λα θέξεη ηε δεκηνπξγφ ζε επαθή κε ηνλ απνδέθηε ηεο δεκηνπξγηθήο δηαδηθαζίαο. (Popper,1993: 80) 66

67 Δηθφλα 13:Molnar Ζ Molnar ρξεζηκνπνίεζε ηνλ ππνινγηζηή γηα ηελ επεμεξγαζία απιψλ γεσκεηξηθψλ ζρεδίσλ αιιάδνληαο δηαζηάζεηο, κνξθέο θαη αξηζκνχο. Παξφκνηα ρξήζε έθαλαλ θαη άιινη θαιιηηέρλεο φπσο νη Beck θαη Jung, Coquart θαη Gardiner θαη νη Kammerer θαη Truckenbrod, νη νπνίνη πξσηνηχπεζαλ κε ηε ρξήζε ζηξσκάησλ απφ εηθφλεο νη νπνίεο αληαλαθινχλ φςεηο κε ηηο νπνίεο ην αλζξψπηλν κάηη αληηιακβάλεηαη ηε θχζε θαη ηα θπζηθά θαηλφκελα. εηθφλα14: Sociotexture Αλαθνξηθά κε ηελ εηθνληθή δσγξαθηθή, ζεκαληηθνί θαιιηηέρλεο ζηνλ ηνκέα απηφ είλαη νη Lillian Schwartz, Edward Zajec, Tom De Witt θαη Yoichiro Kawagushi. 67

68 Pixel Art Ζ Pixel art είλαη κηα κνξθή ςεθηαθήο ηέρλεο, ε νπνία δεκηνπξγήζεθε κε ηε ρξήζε ησλ γξαθηθώλ raster, ζηελ νπνία νη εηθφλεο επεμεξγάδνληαη ζε επίπεδν pixel. Σα Γξαθηθά ζηα πεξηζζφηεξα παηρλίδηα ππνινγηζηή, βίληεν θαζψο θαη ζε θηλεηά ηειέθσλα, απνηεινχλ κία κνξθή pixel art. Ζ νλνκαζία pixel Art δεκνζηεχηεθε γηα πξψηε θνξά απφ ηνπο Adele Goldberg θαη Robert Flegal ηεο Xerox απφ ην Palo Alto Research Centre in Ο φξνο απηφο φκσο, πάεη πίζσ πεξίπνπ 10 ρξφληα πξηλ φηαλ ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηελ Xerox ζην Richard Shoup ην Οξηζκέλεο παξαδνζηαθέο κνξθέο ηέρλεο, φπσο θαη νξηζκέλα είδε ςεθηδσηνχ είλαη πνιχ παξφκνηεο κε ηελ pixel art Απηέο νη κνξθέο ηέρλεο θαηαζθεπάδνπλ εηθφλεο απφ κηθξέο ρξσκαηηζηέο κνλάδεο παξφκνηεο κε ηα εηθνλνζηνηρεία ησλ ζχγρξνλσλ ςεθηαθψλ ππνινγηζηψλ. Μηα παξφκνηα ηδέα ζε κηα πνιχ κεγαιχηεξε θιίκαθα κπνξεί λα εληνπηζηεί ζηα βίληεν παηρλίδηα καδηθήο θαηαλάισζεο. Σα ζρέδηα ζπλήζσο μεθηλνχλ κε απηφ πνπ απνθαιείηαη ε γξακκή ηέρλεο (Lineart), ε νπνία είλαη ε βαζηθή γξακκή πνπ θαζνξίδεη ην ραξαθηήξα, θηίξην ή νηηδήπνηε άιιν ν θαιιηηέρλεο πξνηίζεηαη λα εθπνλήζεη. Οη Linearts εληνπίδνληαη ζπλήζσο πάλσ απφ ζάξσζε ζρέδηα ζάξσζεο. Ζ πεξηνξηζκέλε παιέηα πνπ ζπρλά εθαξκφδεηαη ζηελ pixel art ζπλήζσο πξνσζεί ηε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ απνρξψζεσλ θαη ρξσκάησλ, αιιά ιφγσ ηεο θχζεο απηήο ηεο κνξθήο ηέρλεο απηφ γίλεηαη κε ην ρέξη. Ζ Pixel art ρξεζηκνπνηήζεθε πνιχ ζπρλά ζηηο θνλζφιεο παηρληδηψλ ππνινγηζηή θαη βίληεν. Με ηελ απμαλφκελε ρξήζε ησλ ηξηζδηάζηαησλ γξαθηθψλ ζε παηρλίδηα, ε pixel art έρεη ράζεη κέξνο ηεο ρξήζεο ηεο. Παξ 'φια απηά, απηφ εμαθνινπζεί λα είλαη έλα πνιχ ελεξγή επαγγεικαηηθή / εξαζηηερληθή πεξηνρή, δεδνκέλνπ φηη ηα θηλεηά ηειέθσλα θαη άιιεο θνξεηέο ζπζθεπέο εμαθνινπζνχλ λα έρνπλ ρακειή αλάιπζε θαη ζηε ζπλέρεηα απαηηνχλ επηδέμηα ρξήζε ηνπ ρψξνπ θαη ηεο κλήκεο. Πνιχ ζπρλά ε pixel art ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζηε δηαθήκηζε πάξα πνιχ Μία ηέηνηα εηαηξεία πνπ ρξεζηκνπνηεί pixel art γηα ηε δηαθήκηζε είλαη ε Bell ε νπνία εμεηδηθεχεηαη ζε pixel γξαθηθά γηα ηε δηαθήκηζε θαη έρεη εκθαληζηεί ζε πεξηνδηθά φπσο ην Wired, Popular Science, θαη Fortune

69 Σα εηθνλίδηα γηα ηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα είλαη επίζεο pixel art. Ο πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο ησλ ρξσκάησλ απνηειεί πξφθιεζε, φηαλ πξνζπαζνχλ λα κεηαθέξνπλ πεξίπινθεο έλλνηεο θαη ηδέεο κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν. ρεηηθά κε ηα εηθνλίδηα ηεο επηθάλεηαο εξγαζίαο ησλ Windows πξφθεηηαη γηα εηθφλεο ξάζηεξ δηαθφξσλ κεγεζψλ θαη ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί pixel art. Μηα άιιε ρξήζε ησλ pixel art ζε ζχγρξνλνπο ππνινγηζηέο desktop είλαη favicons. Ζ χγρξνλε pixel art έρεη ζεσξεζεί σο αληίδξαζε ζηελ βηνκεραλία ηξηζδηάζηαησλ γξαθηθψλ. Πνιινί ιάηξεηο ηνπ ξεηξφ ζπρλά επηιέγνπλ λα κηκεζνχλ ην ζηπι ηνπ παξειζφληνο.ζ Pixel art εμαθνινπζεί λα παξακέλεη δεκνθηιήο θαη έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ζε εηθνληθνχο θφζκνπο φπσο ζηνπο Citypixel θαη Habbo θαζψο θαη ζε θνξεηέο ζπζθεπέο φπσο ην Nintendo DS θαη ηα i- phones. παηρληδηνχ εηθφλα 15:εηθνληθφ πεξηβάιινλ Internet Art/ Γηαδηθηπαθή ηέρλε Ζ ζπλερψο απμεηηθή ηάζε κε ηελ νπνία νη λένη ρξήζηεο εηζάγνληαη θαη ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ππεξεζίεο θαη παξνρέο ηεο Κνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο, επηηξέπεη ζε νινέλα θαη πεξηζζφηεξνπο απφ απηνχο λα έξζνπλ ζε επαθή θαη λα εξεπλήζνπλ ζέκαηα ηα νπνία δε ζρεηίδνληαη κφλν κε ηνλ εξγαζηαθφ ηνπο ηνκέα, αιιά θαη κε ηα ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα ηνπο φπσο νη ηέρλεο. Ζ δηαδηθηπαθή ηέρλε απνηειεί ζήκεξα απηφλνκν ηνκέα θαιιηηερληθήο έθθξαζεο πνπ θάλεη εθηεηακέλε ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ. Πεξηιακβάλεη δχν ζπληζηψζεο : ηελ ηέρλε φπσο εμειίζζεηαη ζην δηαδίθηπν θαη ηελ ηερλνινγία πνπ απαηηείηαη γηα ηε δηάδνζε ηεο θαη απνηειεί ην κέζν πινπνίεζεο ηεο. Ζ δηαδηθηπαθή 69

70 ηέρλε έζεζε γηα ηνπο θαιιηηέρλεο δηάθνξνπο πξνβιεκαηηζκνχο φπσο ηηο ζπλεξγαηηθέο εθαξκνγέο, ηα δηαζπλδεδεκέλα πνιπκέζα, ηελ παγθνζκηνπνίεζε, ηε δηαδξαζηηθή ζπκπεξηθνξά έξγσλ ζε ππνινγηζηή θαη ην δηαδίθηπν. Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθέξνπκε φηη ε ζπγθεθξηκέλε κνξθή ηέρλεο ζηεξείηαη αγνξαζηηθνχ θνηλνχ θαη ζπζηήκαηνο πξνψζεζεο θαζψο δηαηίζεηαη δσξεάλ ζε φζνπο έρνπλ πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν, γεγνλφο πνπ ηελ θαζηζηά κία κνξθή ηέρλεο απειεπζεξσκέλε απφ εκπνξηθνχο ζπκβηβαζκνχο. Βέβαηα, αληηκεησπίδεη έλα βαζηθφ πξφβιεκα, πνπ είλαη ν ηξφπνο πξφζβαζεο ζε απηήλ :ηα πξνγξάκκαηα πινήγεζεο ζην δηαδίθηπν δελ δηαζέηνπλ ηελ αηζζεηηθή πνπ ίζσο λα επηζπκνχλ νη θαιιηηέρλεο δηφηη πεξηνξίδνπλ ηελ πξνβνιή ελφο έξγνπ ζε ηεηξάγσλα παξάζπξα κε ρξψκαηα θαη εηθνλίδηα πξνθαζνξηζκέλα. Έλα παξάδεηγκα είλαη ην έξγν JCJ- Junkman ηνπ Ken Feingold πνπ παξνπζίαδε ην θεθάιη κηαο θνχθιαο ζε καχξν θφλην, κε κηα ζεηξά θηλνχκελα εηθνλίδηα ηα νπνία ν ρξήζηεο δπζθνιεχεηαη λα επηιέμεη. Μφιηο θαηαθέξεη λα επηιέμεη έλα, ε θνχθια απαγγέιιεη αθαηαλφεηεο θξάζεηο πνπ πξνέξρνληαη απφ δηάθνξεο δηαδηθηπαθέο πεγέο, δεκηνπξγψληαο έλα πεξηβάιινλ «άρξεζησλ» δηαδξαζηηθψλ δπλαηνηήησλ. Έλα άιιν παξάδεηγκα είλαη ην έξγν «Telegarden» απφ ηνπο, S. Gentner, G. Bekey, R. Morris, C. Sutter, δειαδή έλαο θήπνο πνπ επηηξέπεη ζην ρξήζηε λα ηνλ θξνληίδεη κέζσ ελφο ξνκπνηηθνχ βξαρίνλα. Καη αθφκε έλα παξάδεηγκα :ην κεηαδψν (metapet) ηεο Νάηαιη Μπνχθηζηλ, είλαη έλα παηρλίδη ζην δηαδίθηπν, φπνπ κπνξεί ν θαζέλαο λα κεηξήζεη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ γηα κάλαηδεξ ζε εηαηξεία βηνηερλνινγίαο. Καιείηαη λα δηαδξάζεη κε έλαλ ππάιιειν ηεο εηαηξείαο πνπ είλαη έλα πξφγξακκα ηερλεηήο λνεκνζχλεο ην νπνίν παξηζηάλεηαη σο πβξίδην αλζξψπνπ θαη ζθχινπ. 70

71 εκαληηθνί θαιιηηέρλεο είλαη :Douglas Davis,H. Bunting, S. Gentner, G. Bekey. rris, P. Murthy. Δηθφλεο 16 θαη 17telegarden- metapet Performance art /Αλαπαξαζηαηηθή ηέρλε Απηή ε κνξθή ηέρλεο θαζηεξψζεθε ηε δεθαεηία ηνπ 70. Πξνζπαζεί λα δσληαλέςεη ηδέεο θαη λνήκαηα κέζσ ηνπ ζπλδπαζκνχ λέσλ πνιπκέζσλ θαη ηεο ζσκαηηθήο έθθξαζεο. Απνηειεί κία δπλακηθή κνξθή ηέρλεο θαζψο βαζίδεηαη ζηελ απφιπηε ειεπζεξία ηνπ θαιιηηέρλε. Μπνξεί λα πινπνηεζεί ζε νπνηνδήπνηε ρψξν κε κεζφδνπο πνπ επηιέγνληαη απφ ηνλ θαιιηηέρλε θαη πνιιέο θνξέο ζνθάξνπλ. Ζ δηάξθεηα ηνπ έξγνπ είλαη κεηαβιεηή θαη ν θαιιηηέρλεο απνηειεί βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηνπ έξγνπ. Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη φηη ζπλππάξρνπλ πνιιέο κεηαβιεηέο έθθξαζεο πνπ επέηξεςαλ ηελ απνκάθξπλζή ηεο απφ ηηο ζηαηηθέο κνξθέο ηέρλεο θαη κέζα ηα νπνία πεξηνξίδνπλ σο πξνο ην δπλακηζκφ ηνπο. Ζ ζσκαηηθή έθθξαζε ηνπ θαιιηηέρλε θαη ε εκπινθή ηνπ κε ην θνηλφ είλαη ελεξγφ ζπζηαηηθφ ηεο παξνπζίαζεο. Αληιεί ηηο πεγέο ηεο απφ φιεο ηηο άιιεο κνξθέο δεκηνπξγίαο, ηεξεί φκσο ζαθείο απνζηάζεηο απφ ηηο ζηαηηθέο κνξθέο ηέρλεο θαζψο θαη απφ ηελ ελλνηνινγηθή ηέρλε. Μία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο θαιιηηέρλεο απηνχ ηνπ είδνπο ηέρλεο είλαη ε Marina Abramovic. ην έξγν ηεο Thomas Lips (1975), αθνχ ε θαιιηηέρλεο 71

72 πξνθάιεζε κία ζεηξά απφ ηξαπκαηηζκνχο ζηνλ εαπηφ ηεο, έπεζε γπκλή πάλσ ζε κία θνιψλα πάγνπ κέρξη ην θνηλφ λα ηελ «ειεπζεξψζεη» απφ ηελ αγσλία ηεο. Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε θαη άιια έξγα ηεο φπσο Balkan Baroque, Delusional, Balkan Erotic, Seven Easy Pieces. Balkan Baroque Δηθφλα 18:Balkan Baroque εηθφλα 19: Relation in time Δπηθνηλσληαθή Σέρλε Ζ εμέιημε ηεο αλζξψπηλεο επηθνηλσλίαο θαη ε άκεζε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο κέζσ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ δεκηνχξγεζε κία λέα κνξθή Σέρλεο πνπ πεξηιακβάλεη ηε ρξήζε κέζσλ επηθνηλσλίαο. Γηαθξίλεηαη ζε κνξθέο φπσο ειεθηξνθσηνγξαθηθή ηέρλε, δνξπθνξηθή ηέρλε, copy art, εηθνληθή Σέρλε Ζ ειεθηξνθσηνγξαθηθή Σέρλε κπνξεί λα εθπέκπεη ήδε ππάξρνπζεο πιεξνθνξίεο, ή λα δεκηνπξγήζεη λέεο, θέξλνληαο λέα αληηθείκελα ζε επαθή κε ηε κεραλή. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ν James Durand, ν νπνίνο ρεηξίζηεθε αληηθείκελα κέζα θαη εκπξφο απφ έλα θσηνηππηθφ κεράλεκα. Οη Simon Nora θαη Alan Minc, κίιεζαλ γηα «ηειεκαηηθή Σέρλε» to 1987 θαη κε απηφλ ηνλ φξν πεξηέγξαθαλ ηελ ζπγρψλεπζε ησλ ππνινγηζηψλ θαη ησλ ζπζηεκάησλ ηειεπηθνηλσλίαο φπσο ην ηειέθσλν, ην ηέιεμ θαη ην θαμ. εκαληηθφο εθπξφζσπνο απηήο ηεο ηάζεο είλαη ν Costa, ν νπνίνο αλαθέξεηαη ζηελ «αηζζεηηθή ηεο επηθνηλσλίαο», ηνλίδνληαο «φηη ε ζχκπξαμε ππεξβαηηθψλ κνξθψλ ηέρλεο, ηερλνινγίαο θαη επηζηήκεο κπνξεί λα αλαδνκήζεη ηα αληηθείκελα πνπ πιένλ απνθηνχλ άιιε ελέξγεηα ζην ρψξν θαη ζην ρξφλν.» (Popper, 1993:126)» 72

73 Ζ λέα απηή κνξθή Σέρλεο δίλεη ηε δπλαηφηεηα ηαπηφρξνλεο παξνπζίαζεο έξγσλ ζε δηαθνξεηηθά κέξε ηνπ θφζκνπ. Απηφ πνπ δηεγείξεη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ησλ θχξησλ θαιιηηερλψλ ηεο ηέρλεο απηήο είλαη ε έλλνηα ησλ ειεθηξνληθψλ δηθηχσλ ζαλ ζχκβνια, δεδνκέλνπ φηη παξνπζηάδνπλ κία λέα κνξθή ηνπ ρξφλνπ θαη εμάπηνπλ ηε θαληαζία ηνπ απνδέθηε ηνπο THE ELECTRONIC BIBLE AND THE PERSIAN GULF WAR εηθφλα 20: Fred Forest, Άιινη θαιιηηέρλεο φπσο νη Jean- Marc Philippe θαη Pierre Compte, έρνπλ δεκηνπξγήζεη έξγα κε ηελ εκπινθή δνξπθφξσλ κε ηε ζπλδξνκή θαη άιισλ επηζηεκψλ φπσο ε αζηξνθπζηθή. Ο Philippe, κε ην έξγν ηνπ Celestial Wheel ην νπνίν απνηειείην ελ κέξεη απφ κεηαιιηθέο θνξφλεο πνπ πεξηθχθισλαλ ηε γε κέζσ δνξπθφξσλ, ζέιεζε λα δψζεη κία λέα δηάζηαζε ζηελ Σξίηε ρηιηεηία ηελ νπνία δηαλχνπκε θαη λα πξνβιεκαηίζεη ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν πνπ αληηιακβαλφκαζηε ηνλ εαπηφ καο. Ο Compte, αζρνιήζεθε πεξηζζφηεξν κε ηελ ηξηζδηάζηαηε κνξθή ηεο ηέρλεο απηήο : αλαπηχζζνληαο ηε δηθή ηνπ εξκελεία ηεο Γηαζηεκηθήο Σέρλεο, δηέθξηλε δχν είδε εγθαηαζηάζεσλ : απηέο πνπ ηνπνζεηνχληαη ζηε γε θαη απηέο πνπ κπνξνχλ λα είλαη νξαηέο απφ ην δηάζηεκα. Δηθφλα 21:Surrounded, Pierre Compte 73

74 Άιινη θαιιηηέρλεο φπσο ν Stephan Barron, πεηξακαηίζηεθαλ κε ηελ επίδξαζε ησλ κέζσλ πιεξνθφξεζεο ζηε δσή καο θαη ν ίδηνο δεκηνχξγεζε έξγα κε ηε ρξήζε θαμ θαη ξαδηνθψλνπ ζε δηάθνξεο ρψξεο πέξα απφ ηνλ Αηιαληηθφηαπηφρξνλα Ζ αηζζεηηθή επίδξαζε ηεο Σερλνινγηθήο Σέρλεο Ζ χγρξνλε ηέρλε επηδηψθεη λα εθθξάζεη ηελ εζσηεξηθή νξγάλσζε ηνπ θφζκνπ, λα ςειαθίζεη ηηο δνκέο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Ο επηζηήκνλαο αλαιχεη πιηθά ή γεγνλφηα. Ο θαιιηηέρλεο πξσηίζησο ζπλζέηεη. Γηαιέγεη ην πιηθφ ηνπ, ζπγθεληξψλεη, νηθνδνκεί, ζπλζέηεη. Αζρνιείηαη κε ηνλ ππνθεηκεληθφ θφζκν ησλ εηθφλσλ θαη ησλ ζπλαηζζεκάησλ. Μνρζεί λα δψζεη κνξθή θαη ππφζηαζε ζηελ άπνςή ηνπ γηα ηνλ θφζκν. Απφ ηνλ ππνθεηκεληθφ θφζκν ηνπ, ν θαιιηηέρλεο πξνβάιιεη γηα κηα ζηηγκή ζην άπεηξν ηνπ θφζκνπ ησλ αληηθεηκεληθψλ αμηψλ. Γεκηνπξγεί γηα λα θαηαζηήζεη αηψλην ην παξφλ, γηα λα είλαη ν κνλαδηθφο ληθεηήο ζηνλ αλζξψπηλν αγψλα θαηά ηνπ ρξφλνπ. Σν έξγν ηέρλεο είλαη ην πάγσκα κηαο ζηηγκήο, ε γέθπξα αλάκεζα ζην παξειζφλ θαη ην κέιινλ, αλάκεζα ζην άηνκν θαη ην ζχλνιν. Ο πξνβιεκαηηζκφο πεξί αηζζεηηθήο δελ απαζρνιεί κφλν ηνπο δεκηνπξγνχο θαη ηνπο ζεσξεηηθνχο ηεο Σέρλεο. Μεηαηξέπεηαη ζε αλαγθαία θαη θαζεκεξηλή ελαζρφιεζε γηα ηνλ άλζξσπν ηνπ ζχγρξνλνπ ηξφπνπ δσήο πεξηζζφηεξν ίζσο απφ παιαηφηεξα. Σαπηφρξνλα, ην δσηηθφ πεξηβάιινλ, νη ρψξνη δηαβίσζεο θαη εξγαζίαο (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ Γηαδηθηχνπ), ηα θαηαλαισηηθά πξντφληα θαη νη ππεξεζίεο επεξεάδνληαη θαη πξνζαξκφδνληαη ζηελ ηερλνινγηθή ζηάζκε θαη ηελ θπξίαξρε αηζζεηηθή ηεο επνρήο ηνπο. Έηζη, θαίλεηαη αλακελφκελν ε επίδξαζε ησλ ηερλνινγηθψλ κέζσλ ζηελ αηζζεηηθή ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ λα απμάλεηαη δηαξθψο, θαζψο νη ππνινγηζηέο θαη ηα δίθηπα εηζβάινπλ πεξηζζφηεξν ζηελ θαζεκεξηλή δσή. Απηφ ην θαηλφκελν γίλεηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζπλεηδεηφ απφ ηνπο θαιιηηέρλεο ησλ λέσλ κνξθψλ Σέρλεο πνπ ην εθθξάδνπλ κέζα απφ ηα έξγα ηνπο. Πνιινί ζεσξεηηθνί ηεο ζχγρξνλεο Σέρλεο αλαθέξνπλ φηη ηα φξηα αλάκεζα ζηελ Σέρλε θαη ηελ Σερλνινγία άξρηζαλ λα γίλνληαη δπζδηάθξηηα. Αιινχ αλαθέξεηαη φηη ε «αηζζεηηθή πξνζθέξεη ηξφπνπο εξκελείαο ησλ ζχγρξνλσλ ζπζηεκάησλ ππνινγηζηψλ θαη θαη επέθηαζε ησλ πνιηηηζκηθψλ πξαθηηθψλ πνπ ζπλδένληαη κε απηά.(sterpka, 2007 :45). Οη λέεο κνξθέο Σέρλεο πξνζθέξνπλ λέεο πξαθηηθέο ελεκέξσζεο, θνηλσληθήο πξνβνιήο, εθπαίδεπζεο θαη ςπραγσγίαο. Σειηθά, ν 74

75 ζρεδηαζκφο θαη ε παξαγσγή έξγσλ κε ηε ρξήζε New media ρξεηάδεηαη αηζζεηηθή νινθιήξσζε σο πξνο ηε κνξθή θαη ην πεξηερφκελν, εζηθή θαζνδήγεζε σο πξνο ηε θηινζνθία ρξήζεο θαη ελ κέξεη έιεγρν ησλ θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ κεηαβνιψλ πνπ πξνθαιεί. (Παιηφθαο, Γακηαλίδνπ, Σν έξγν ηέρλεο κπνξεί λα είλαη έλα πιηθφ πξντφλ, φκσο ππεξβαίλεη ηηο εμαξηήζεηο ηεο χιεο, μεπεξλά ηνπο πεξηνξηζκνχο, κεηνπζηψλεηαη ζε γεγνλφο πλεπκαηηθφ. Αληαλαθιά ηηο θνηλσληθέο ή ηηο ηδενινγηθέο ζπλζήθεο πνπ ην παξήγαγαλ. Μπνξεί λα κεηαδψζεη δένο αιιά θαη ηξφκν. Μπνξεί λα αθαλίζεη κνξθέο ηνπ παξειζφληνο πνπ θαηέιεμαλ αλελεξγέο. Απνηειεί ζηαζεξά κηα πξφθιεζε γηα πεξηπέηεηα. Απνθνιιάηαη απφ ηνλ δεκηνπξγφ ηνπ θαη δεη ζε πείζκα ηεο θζνξάο πνπ επηθέξεη ν ρξφλνο. Εεη αλεμάξηεην γηαηί ν θαζέλαο κπνξεί λα δηαβάζεη θαηλνχξγηα πξάγκαηα ζ απηφ. Έλα έξγν ηέρλεο κέλεη σο νξηζηηθό δεκηνύξγεκα αησλίσο. (Π. Βνπιηάθεο) Πηζαλά λα θαηαζηξαθεί, αιιά όρη θαη λα αγλνεζεί. 75

76 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3:Ζ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ ΣΧΝ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΔΥΝΖ ΣΖΝ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ Σν ζχγρξνλν ζρνιείν έρεη ελζσκαηψζεη πνηθίιεο θαιιηηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο ζην πξφγξακκά ηνπ απφ παηδηθέο ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο κέρξη δσγξαθηθή θαη κνπζηθή κε ζθνπφ ηα παηδηά λα πξνζεγγίζνπλ ηελ Σέρλε αλαθαιχπηνληαο ηελ επηθνηλσληαθή ηεο δχλακε. Αθφκε πην ζεκαληηθή είλαη ε δπλαηφηεηα πνπ δίλεηαη ζε παηδηά λα απνδείμνπλ ηελ πνιχπιεπξε επθπΐα ηνπο θαη λα αμηνπνηήζνπλ ηηο δπλαηφηεηέο ηνπο πνπ ίζσο άιια καζήκαηα ηνπ ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο δελ πξνζθέξνπλ ζηνλ ίδην βαζκφ. Ηδηαίηεξα ζηε ρψξα καο πνπ κεηαβηβάδεη απφ γεληά ζε γεληά κηα πινπζηφηαηε θαιιηηερληθή θαη ηζηνξηθή θιεξνλνκηά «δεηνχκελν είλαη νη καζεηέο λα ζρεκαηίζνπλ κηα νινθιεξσκέλε εηθφλα γηα ηε ζπλέρεηα ηεο ηζηνξηθήο θαη θαιιηηερληθήο καο παξάδνζεο θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηνλ θνηλσληθφ ξφιν ηεο Σέρλεο.» (Παιηφθαο, Κέθθεξεο, Ζ ζπιινγή θαη δηαρείξηζε ηεο πιεξνθνξίαο, ε ειεθηξνληθή κεηάδνζε ηεο γλψζεο θαη ε εμ απνζηάζεσο επηθνηλσλία νδεγεί ηνλ θφζκν ηεο εθπαίδεπζεο ζε κηα λέα δπλακηθή θαη θαιιηεξγνχληαη θαηλνχξγηεο παηδαγσγηθέο αληηιήςεηο κέζα ζην βαζηθφ θχηηαξν απηήο, ηελ ζρνιηθή κνλάδα. Σα λέα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ είλαη αλνηρηά θαη πινπνηνχληαη κε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξηθήο ζηα επί κέξνπο γλσζηηθά αληηθείκελα ζχκθσλα κε ηελ νιηζηηθή πξνζέγγηζε. Ο εθπαηδεπηηθφο ζήκεξα έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ ην θαηάιιειν πιηθφ (hardware) ζηελ αίζνπζα ππνινγηζηψλ ηνπ ζρνιείνπ κέζα ζε θάζε ηάμε. ην θεθάιαην απηφ ζα επηρεηξήζνπκε λα εζηηάζνπκε ζηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ ηέρλεο, φπσο απηέο παξνπζηάδνληαη ζην θεθάιαην πνπ πξνεγήζεθε. Θα εζηηάζνπκε ζην πιηθφ πνπ πξνζθέξεηαη ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο θαζψο θαη ζηηο πξνηάζεηο γηα ρξήζε ηνπο φπσο απηέο παξνπζηάδνληαη ζην Αλαιπηηθφ θαζψο θαη ζην Γηαζεκαηηθφ Πξφγξακκα πνπδψλ. 76

77 3.1. Σν κάζεκα ησλ εηθαζηηθώλ ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε Φπζηθά φιεο νη κνξθέο ηέρλεο (πνίεζε, κνπζηθή, εηθαζηηθέο ηέρλεο, ζέαηξν θιπ.) ζπκβάιινπλ ζηελ θαιιηέξγεηα ηνπ απνδέθηε ηνπο. Θα εμεηάζνπκε φκσο εδψ κφλν ηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο θαη ζα επηθεληξσζνχκε πην ζπγθεθξηκέλα ζηηο ςεθηαθέο κνξθέο ηέρλεο, πνπ σο κάζεκα δηδάζθεηαη κε δηάθνξα νλφκαηα ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, αλάινγα κε ην θνηλφ θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ καζήκαηνο. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζθνπνχο ηεο ζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο ζηηο δεκνθξαηηθέο ρψξεο είλαη λα αλαπηχμεη καζεηέο κε νινθιεξσκέλε πξνζσπηθφηεηα, πξάγκα πνπ πξνυπνζέηεη ειεχζεξε ζθέςε θαη θξίζε, θαζψο θαη λα ηνπο βνεζήζεη λα θαιιηεξγήζνπλ ην αηζζεηηθφ θξηηήξην ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα θαηαλνήζνπλ θαη λα εθηηκήζνπλ ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηεο ρψξαο ηνπο, αθελφο, θαη ηεο παγθφζκηαο θνηλφηεηαο, αθεηέξνπ. ην πεδίν ησλ εηθαζηηθψλ ηερλψλ, ε καζεζηαθή κέζνδνο ηεο απνζηήζηζεο ή κίκεζεο πξνηχπσλ θαη έηνηκσλ ιχζεσλ απνξξίπηεηαη ζαλ αληηπαηδαγσγηθή θαη απνπξνζαλαηνιηζηηθή ησλ έκθπησλ εηθαζηηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπ παηδηνχ. Πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηεο εηθαζηηθήο πξαθηηθήο ζην ζρνιείν είλαη ε ειεχζεξε έθθξαζε ζπλαηζζεκάησλ θαη ηδεψλ κε θαηάιιειεο κεζνδεχζεηο κέζα απφ ηα νπνία ην παηδί ζα πινπηίζεη ηηο εκπεηξίεο ηνπ θαη ζα ζπιιάβεη ηε ιπηξσηηθή δηαδηθαζία ηεο ηέρλεο. ήκεξα, ε δηδαζθαιία ηεο Αηζζεηηθήο Αγσγήο πεξηιακβάλεηαη ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ ηεο Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Γηα ην γπκλάζην θαη ην γεληθφ ιχθεην, πεξηιακβάλεη ηξεηο άμνλεο καζεκάησλ : - Σα εηθαζηηθά - Σε Μνπζηθή - Σν ζέαηξν/ ηνηρεία Θεαηξνινγίαο ηελ παξνχζα εξγαζία ζα αλαθεξζνχκε ζηε δηδαζθαιία ησλ εηθαζηηθψλ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Γεληθή εθπαίδεπζε. Σν κάζεκα ησλ εηθαζηηθψλ είλαη ππνρξεσηηθό θαη πξνβιέπεηαη ε δηδαζθαιία ηνπ κία ψξα ηελ εβδνκάδα ζε θάζε ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ. Παξάιιεια δελ πξνβιέπεηαη ε εμέηαζε ηνπ ζηηο ηειηθέο εμεηάζεηο θάζε ηάμεο. ην Γεληθφ Λχθεην ην κάζεκα δηδάζθεηαη θαη επηινγήλ ζηελ Α Σάμε, κε αληίζηνηρν βηβιίν θαη έρεη θαηαξγεζεί ζηηο Β θαη Γ ηάμεηο. 77

78 ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε, ε εηθαζηηθή Αγσγή αθνξά ζπγθεθξηκέλνπο θιάδνπο/ εηδηθφηεηεο ησλ ΔΠΑΛ θαη ησλ ΔΠΑ.. Πην ζπγθεθξηκέλα : - Σνκέαο Δθαξκνζκέλσλ / Γξαθηθψλ Σερλψλ ηε Β ηα θαη Γ ηάμε ηνπ ΔΠΑΛ νη καζεηέο δηδάζθνληαη ηα γεληθά καζήκαηα ηνπ αληίζηνηρνπ ηνκέα θαη παξάιιεια ηα αθφινπζα καζήκαηα: ΠΗΝΑΚΑ 4 ΧΡΟΛΟΓΗΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΚΑΣΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ ΔΠΑΛ Β ΣΑΞΖ Γ ΣΑΞΖ ΜΑΘΖΜΑΣΑ ΧΡΔ / ΜΑΘΖΜΑ ΧΡΔ/ΔΒΓ. ΔΒΓ. Διεχζεξν ρέδην 3 Διεχζεξν ρέδην - Υξψκα 3 Γξακκηθφ ρέδην 3 Γξακκηθφ ρέδην - 2 Δηθνλνγξάθεζε Ηζηνξία ηεο Σέρλεο 2Θ Ηζηνξία ησλ Σερλψλ 2Θ Σερλνινγία Τιηθψλ 1Θ Γξαθηζηηθέο Δθαξκνγέο 4Δ ηνηρεία χλζεζεο 3Δ Σερλνινγία Δθηππψζεσλ 4Δ Φσηνγξαθία 2Δ Γξαθηζηηθή Ζιεθηξνληθψλ 4Δ Μέζσλ Δθαξκνγέο Ζ/Τ 4Δ Ηζηνξία Γξαθηθψλ Σερλψλ 2Θ ΤΝΟΛΟ 18 Γξακκαηνγξαθία 2Δ ΤΝΟΛΟ 23 78

79 ηελ ΔΠΑ ζηελ εηδηθφηεηα ζρεδηαζκνχ εζσηεξηθνχ ρψξνπ δηδάζθνληαη: ΠΗΝΑΚΑ 5: ΧΡΟΛΟΓΗΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΚΑΣΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ ΔΠΑ Α ΣΑΞΖ Β ΣΑΞΖ ΜΑΘΖΜΑ ΧΡΔ/ΔΒΓ. ΜΑΘΖΜΑ ΧΡΔ/ΔΒ Γ. Ηζηνξία ησλ Σερλώλ.Έξγα θαη 2Θ Ηζηνξία Γηαθ. 1Θ Γεκηνπξγνί Σερλώλ Αξρηηεθηνληθό ρέδην 4 Αξρηηεθηνληθό- Πξννπηηθό ρέδην 4 Διεύζεξν ρέδην 4 Διεύζεξν ρέδην-3δ Υξώκα Σερλνινγία Τιηθώλ 4Θ Ηζηνξία ησλ2θ Σερλώλ - Έξγα θαη δεκηνπξγνί ρεδηαζκόο Δζσηεξηθώλ Υώξσλ 4 Καηαζθεπαζηηθό ρέδην 3 Φσηνγξαθία 3Δ ρεδηαζκόο Δπαγγ. 3Δ Υώξσλ Δθαξκνγέο Ζ/Τ 4Δ Γηαθνζκεηηθή ύλζεζε-μαθέηα 4Δ ΤΝΟΛΟ 25(6Θ+7Δ+1 ρέδην κε Ζ/Τ 3Δ 2) Φσηνγξαθία 2Δ ΤΝΟΛΟ 25(3Θ+15 Δ+7) Απφ ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλνπκε φηη ε εηθαζηηθή Αγσγή απνθηά πξσηεχνπζα ζεκαζία φζν ηαπηίδεηαη κε ηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ησλ καζεηψλ, φπνπ θαη νη ψξεο δηδαζθαιίαο παξφκνησλ καζεκάησλ απμάλνληαη. 79

80 Σν δηαζεκαηηθό πξόγξακκα - θνπνί άμνλεο- ηόρνη ρεηηθά κε ην δηαζεκαηηθό εληαίν Πξόγξακκα ζπνπδώλ ησλ Δηθαζηηθώλ, σο ζθνπφο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ηφζν γηα ηελ πξσηνβάζκηα φζν θαη γηα ηε Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε αλαθέξεηαη : Ο γεληθφο ζθνπφο ηεο δηδαζθαιίαο ησλ Δηθαζηηθψλ ζην Γεκνηηθφ θαη ην Γπκλάζην είλαη λα γλσξίζεη ν καζεηήο ηηο Δηθαζηηθέο Σέρλεο, λα εκβαζχλεη ζ απηέο θαη λα ηηο απνιαχζεη κέζα απφ ηζφξξνπεο δξαζηεξηφηεηεο έξεπλαο θαη δεκηνπξγίαο έξγσλ, αιιά θαη κέζα απφ ηε γλψζε θαη ηελ θαηαλφεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ηέρλεο, ψζηε λα θαιιηεξγεζεί σο δεκηνπξγφο θαη σο θηιφηερλνο ζεαηήο. Δηδηθφηεξα κε ην κάζεκα ησλ Δηθαζηηθψλ επηδηώθεηαη λα θαιιηεξγεζεί: Ζ δεκηνπξγηθφηεηα ηνπ καζεηή, ε παξαγσγή θαιιηηερληθνχ έξγνπ, ε ζπκκεηνρή ηνπ ζηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο. Ζ γλψζε θαη ε ρξήζε ησλ πιηθψλ, ησλ κέζσλ, ησλ εξγαιείσλ θαη ησλ πεγψλ ζε πνηθίιεο εηθαζηηθέο κνξθέο. Ζ επαίζζεηε αληαπφθξηζε, ε θαηαλφεζε, ε θξηηηθή πξνζέγγηζε θαη ε αλάιπζε ηνπ εηθαζηηθνχ έξγνπ αιιά θαη ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο Σέρλεο γεληθφηεξα. Ζ θαηαλφεζε ηεο πνιηηηζηηθήο δηάζηαζεο θαη ε ζπκβνιή ησλ ηερλψλ ζηνλ πνιηηηζκφ δηαρξνληθά θαη ζπγρξνληθά. Δηδηθφηεξα, σο άμνλεο γλσζηηθνχ πεξηερνκέλνπ θαη γεληθνί ζηφρνη ( γλψζεηο, δεμηφηεηεο, ζηάζεηο θαη αμίεο) γηα ην γπκλάζην αλαθέξνληαη : Δμνηθείσζε κε απιά πιηθά, κέζα Σερληθέο. Δπηδηψθεηαη ν καζεηήο: - Να βειηηψλεη ζπλερψο ηελ ηθαλφηεηά ηνπ ζηε ρξήζε κέζσλ θαη ηερληθψλ. - Να θαηαλνεί ηηο ηζηνξηθέο θαη ηηο θνηλσληθέο παξακέηξνπο ηεο ηέρλεο. - Να αλαπηχζζεη νπηηθέο θαη αληηιεπηηθέο ηθαλφηεηεο γηα ην ρψξν, ηε δνκή, ηελ θίλεζε, ηα ρξψκαηα θαη ην θσο κέζα ζηα έξγα ηέρλεο. - Να ρξεζηκνπνηεί ζχκβνια, γηα λα εθθξάζεη ηδέεο, ζπλαηζζήκαηα θαη αμίεο, 80

81 - Να θαηαλνεί ηελ επίδξαζε δηαθφξσλ πνιηηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαη λα ρξεζηκνπνηεί ηέηνηα ζηνηρεία ζηα έξγα ηνπ. - Να βειηηψλεη ηα έξγα ηνπ επεξεαζκέλνο απφ έξγα ηέρλεο, εθζέζεηο, θαιιηηέρλεο. - Να ρξεζηκνπνηεί ηηο γλψζεηο ηνπ ζρεηηθά κε ηελ ηζηνξία ηεο Σέρλεο θαη άιιεο πεγέο ζηηο επηινγέο θαη ζηα έξγα ηνπ. - Να αλαπηχζζεη εθηίκεζε θαη θξίζε γηα ηηο ηέρλεο, θαη γηα ηηο αηζζεηηθέο θαη ηηο θνηλσληθέο επηδξάζεηο ηνπο. - Να θαηαλνεί φηη ν θαιιηηέρλεο εθθξάδεη απφςεηο θαη αμίεο. - Να αλαιχεη δηαθνξεηηθέο ηερλνηξνπίεο έξγσλ ηέρλεο αιιά θαη παηδηθψλ έξγσλ. - Να αληηιακβάλεηαη ην ξφιν ηεο θαιαηζζεζίαο ζηα αληηθείκελα θαη ζην δνκεκέλν πεξηβάιινλ. - Να επηλνεί ελαιιαθηηθέο ιχζεηο ζ έλα θαιιηηερληθφ πξφβιεκα. - Να αμηνινγεί ηελ θνηλσληθή θαη ηελ πνιηηηζηηθή επζχλε ησλ θαιιηηερλψλ. - Να βειηηψλεη ζπλερψο ηελ ηθαλφηεηά ηνπ ζηε ρξήζε κέζσλ θαη ηερληθψλ. - Να αληηιακβάλεηαη θαη λα ρξεζηκνπνηεί αξθεηά κνξθηθά ζηνηρεία. - Να ρξεζηκνπνηεί γλψζεηο απφ ηελ ηζηνξία ηεο ηέρλεο θαη ζηνηρεία απφ έξγα ηέρλεο ζην δηθφ ηνπ έξγν. - Να θαηαλνεί ζε βάζνο ηελ επίδξαζε πνπ έρνπλ δηάθνξνη πνιηηηζκνί ζηελ ηέρλε. - Να ρξεζηκνπνηεί ζηα έξγα ηνπ ζηνηρεία απφ δηάθνξεο πεγέο (κνπζεία, εθζέζεηο). - Να θαηαλνεί φηη ε ηέρλε ηθαλνπνηεί αηζζεηηθέο αλάγθεο. - Να αλαιχεη θαη λα θξίλεη δηαθνξεηηθέο ηερλνηξνπίεο ρξεζηκνπνηψληαο θνηλσληθά, πνιηηηθά, ςπρνινγηθά θαη ηζηνξηθά ζηνηρεία. - Να αλαγλσξίδεη ηηο ηθαλφηεηεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηα δηάθνξα θαιιηηερληθά επαγγέικαηα θαη ηα επαγγέικαηα εθαξκνγψλ ηεο ηέρλεο. - Να εθεπξίζθεη πνηθίιεο ιχζεηο ζε έλα θαιιηηερληθφ πξφβιεκα. 81

82 - Να αλαγλσξίδεη ηελ πνιχπιεπξε ζπκβνιή ηνπ θαιιηηέρλε ζηελ θνηλσλία. - Να κεζνδεχεη δεκηνπξγηθέο έξεπλεο, γηα λα κνξθνπνηήζεη ηηο ηδέεο ηνπ. -Να ρξεζηκνπνηεί πνηθηιία ηερληθψλ. -Να εθθξάδεη ηδέεο θαη ζπλαηζζήκαηα ζε πνηθίιεο κνξθέο εηθαζηηθψλ ηερλψλ. -Να ζπδεηά γηα ηελ αηζζεηηθή δηάζηαζε ησλ εηθαζηηθψλ Αλαθνξηθά κε ηηο κνξθέο εηθαζηηθψλ θαη Δθαξκνζκέλσλ Σερλψλ αλαθέξεηαη φηη ν καζεηήο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε : - Να αλαπηχζζεη ζεηξέο απφ έξγα κε θνηλφ ζέκα θαη πξνβιεκαηηζκφ. - Να ζπγθξίλεη έξγα δηαθνξεηηθψλ ηερλνηξνπηψλ. - Να θαηαλνεί ην ηζηνξηθφ πεξηερφκελν ησλ έξγσλ. - Να ρξεζηκνπνηεί εηδηθή νξνινγία γηα έξγα δχν θαη ηξηψλ δηαζηάζεσλ. - Να επηρεηξεκαηνινγεί ζε ζπδεηήζεηο γχξσ απφ ηελ ηέρλε. - Να εθζέηεη ηα έξγα ηνπ θαη λα νξγαλψλεη εθζέζεηο. - Να έρεη εκπεηξία απφ έξγα δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ θαη λα δηαθξίλεη ηα ηδηαίηεξα ζηνηρεία ηνπο. -Να θαηαλνεί ηηο θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο επηδξάζεηο πνπ έρεη δερηεί έλα έξγν ηέρλεο θαη ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ηηο απεηθνλίδεη. -Να θαηαλνεί ηε δηαθνξά ησλ Καιψλ Σερλψλ απφ ηα πξντφληα ησλ εθαξκνζκέλσλ ηερλψλ. -Να ρξεζηκνπνηεί θαη λα αλαιχεη ηα εκπνξηθά πξντφληα, ην ιατθφ πνιηηηζκφ, ηελ ηερλνινγία ησλ Μ.Μ.Δ. θαη ηηο δηάθνξεο εηθφλεο θαη λα ηα ρξεζηκνπνηεί σο πεγέο άληιεζεο ηδεψλ. -Να αλαιχεη, λα εξκελεχεη θαη λα αμηνινγεί δηάθνξα έξγα κνξθνινγηθά θαη λνεκαηηθά, ρξεζηκνπνηψληαο ηελ θαηάιιειε νξνινγία. -Να ζπλεηδεηνπνηεί ηε δηαζεκαηηθφηεηα φισλ ησλ Καιψλ Σερλψλ. 82

83 -Να θαηαλνεί ηηο ηερληθέο θαη ηηο κεζφδνπο ζηηο θπξηφηεξεο εηθαζηηθέο ηέρλεο. -Να αλαγλσξίδεη ηελ αμία ηεο ηέρλεο σο ζεκαληηθήο θαη απαξαίηεηεο αλζξψπηλεο εκπεηξίαο. -Να θάλεη ηελ ηέρλε αδηάζπαζην κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ηνπ. - Να ζπλεηδεηνπνηεί φηη ε γλψζε ηεο Σέρλεο ραξαθηεξίδεη ηα θαιιηεξγεκέλα άηνκα. - Να εμνηθεησζεί κε ηα κνπζεία θαη ηηο πηλαθνζήθεο. - Να δηεξεπλά ηα δηάθνξα θαιιηηερληθά επαγγέικαηα. (πεγή : Θα ζέιακε λα παξαηεξήζνπκε φηη ην δηαζεκαηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ επηρεηξεί ηε ζχλδεζε ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο κε άιια γλσζηηθά αληηθείκελα. Οη ζηφρνη πνπ ζέηνληαη πξνζπαζνχλ λα αλαδείμνπλ ηε ζπνπδαηφηεηα ηνπ ξφινπ ηεο Σέρλεο ηφζν ζηε γλσζηηθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ φζν θαη ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ Γηδαθηηθό Τιηθό βηβιία Σν 2009 νινθιεξψζεθε ε ζπγγξαθή ησλ λέσλ βηβιίσλ ηνπ καζήκαηνο ησλ Δηθαζηηθψλ, ηα νπνία εληάρζεθαλ ζην ζρνιηθφ πξφγξακκα. Ζ πξψηε ζθέςε πνπ αλαδχεηαη ζε φζνπο αζρνινχληαη κε ηελ Αηζζεηηθή Αγσγή είλαη κηα απνξία γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε ζρνιηθψλ εγρεηξηδίσλ ζηε δηδαζθαιία ηεο ηέρλεο. Οξηζκέλνη δελ έρνπλ δψζεη αθφκε απάληεζε ζην εξψηεκα εάλ κπνξεί λα δηδαρηεί ε ηέρλε θαη θαινχληαη ηψξα λα απαληήζνπλ εάλ κπνξεί λα δηδαρηεί κέζα απφ έλα βηβιίν. Σν εχινγν εξψηεκα απαζρφιεζε ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην πξηλ ηειηθά πηνζεηήζεη ηελ άπνςε λα ζπγγξαθνχλ ζρνιηθά εγρεηξίδηα γηα ην κάζεκα ησλ Δηθαζηηθψλ. Να αλαθέξνπκε φηη ζε νξηζκέλεο πξνεγκέλεο ρψξεο θπθινθνξνχλ αληίζηνηρα βηβιία (Ηηαιία, Γαιιία, Γεξκαλία, Ηαπσλία θηι.). Ζ δηδαζθαιία ηεο ηέρλεο ζηα ειιεληθά ζρνιεία ηα ηειεπηαία ρξφληα επηρεηξεί κηα ζηξνθή. Απφ εκπεηξηθή πξνζπαζεί λα γίλεη επηζηεκνληθή, φζνλ αθνξά ηελ παηδαγσγηθή, ηε κεζνδνινγηθή θαη ηε ζεκαηνινγηθή δηάζηαζε, ψζηε λα επηηπγράλεη πνηνηηθφηεξα απνηειέζκαηα. 83

84 Απηφ μεθίλεζε κε ηελ εθπφλεζε ησλ λέσλ Αλαιπηηθψλ Πξνγξακκάησλ πνπδψλ ηνπ 1992, ηα νπνία ήηαλ ζχγρξνλα θαη αλνηρηά. Σα λέα Αλαιπηηθά Πξνγξάκκαηα πνπδψλ γηα ηα Δηθαζηηθά δελ παξνπζηάδνπλ ζαθψο πξνθαζνξηζκέλε χιε, αιιά πξνηείλνπλ δηάθνξνπο άμνλεο πεξηερνκέλσλ ηνπο νπνίνπο ν εθπαηδεπηηθφο δηαπιέθεη ζηε δηδαζθαιία ηνπ, ζρεδηάδνληαο θάζε θνξά πξσηφηππα καζήκαηα. Ο εθπαηδεπηηθφο πνπ ελδηαθέξνληαλ λα πξνεηνηκάζεη ηα καζήκαηα ηεο ηέρλεο, έπξεπε λα δεκηνπξγήζεη κφλνο ηνπ ή θαη λα ζπιιέμεη ην θαηάιιειν θαη ρξήζηκν θάζε θνξά πιηθφ γηα ηνλ ίδην θαη γηα ηνπο καζεηέο ηνπ, λα ζρεδηάζεη ην κάζεκα, λα βξεη κεζφδνπο, ηερληθέο, ππνδείγκαηα απφ έξγα καζεηψλ ή θαιιηηερλψλ, ζρεηηθά θείκελα, εηθφλεο έξγσλ ηέρλεο, θσηνγξαθίεο, πιηθά (κνιχβηα, ρξψκαηα, ραξηηά θ.ά.), εξγαιεία, βηβιία ηέρλεο, θαηαιφγνπο εθζέζεσλ, αθίζεο, πηζαλψο κεραλήκαηα γηα πξνβνιή δηαθαλεηψλ θηι. Με ηηο γλσζηέο θαη δεδνκέλεο ζπλζήθεο απηφ ήηαλ αξθεηά δχζθνιν, θαζψο πξναπαηηνχζε εηδηθέο γλψζεηο, αθηέξσζε πξνζσπηθνχ ρξφλνπ, δηάζεζε, ζεηηθφ πεξηβάιινλ, χπαξμε εξγαζηεξίσλ θ.η.ι. Οη ζπλζήθεο ηεο δηδαζθαιίαο ησλ Δηθαζηηθψλ ζην Γπκλάζην θαη Λχθεην είλαη δηαθνξνπνηεκέλεο απφ ην Γεκνηηθφ. Δθεί δηδάζθνπλ θαζεγεηέο εηδηθφηεηαο, απφθνηηνη Αλψηαηεο ρνιήο Καιψλ Σερλψλ θαη έρεη ήδε θπθινθνξήζεη δηδαθηηθφ παθέην γηα ηελ Α Λπθείνπ απφ ην Απηφ έρεη γίλεη ζπλνιηθά δεθηφ θαη έρεη ελζσκαησζεί ζηε δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο απφ ηελ πιεηνλφηεηα ησλ δηδαζθφλησλ7. ε φ,ηη αθνξά ην Γπκλάζην, έρνπλ ήδε ζπγγξαθεί ηα δηδαθηηθά παθέηα (βηβιίν καζεηή, θαζεγεηή θαη ηεηξάδην εξγαζηψλ) ηεο Α ηάμεο θαη Γ ηάμεο, ελψ ην αληίζηνηρν ηεο Β ηάμεο βξίζθεηαη ζηε δηαδηθαζία ηεο ζπγγξαθήο. Σα βηβιία Δηθαζηηθώλ Γεκνηηθνύ θαη Γπκλαζίνπ βαζίζηεθαλ ζην ηζρύνλ Αλαιπηηθό Πξόγξακκα πνπδώλ. Σα βηβιία απηά απνηεινχλ κηα εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο απφ ηνπο ζπγγξαθείο. Πξνθαλψο θάζε ζπγγξαθηθή νκάδα πνπ ζα βαζηδφηαλ ζε απηφ ην αλνηρηφ πξφγξακκα ζπνπδψλ, ζα ζπλέγξαθε έλα αξθεηά δηαθνξεηηθφ βηβιίν. Χζηφζν, ηα βαζηθά ζηνηρεία είλαη θνηλά θαη εκθαλή. Σα βηβιία απηά δελ απνβιέπνπλ λα κεηαηξέςνπλ έλα εκπεηξηθφ, βησκαηηθφ θαη δεκηνπξγηθφ κάζεκα πνπ ζηεξίδεηαη ζην εξγαζηήξην θαη ζηε δεκηνπξγηθή πξάμε, ζε βηβιηνθεληξηθφ θαη απηφ ηνλίδεηαη απφ ηνπο ζπγγξαθείο, ηνπο ππεπζχλνπο, αιιά θαη δηαθαίλεηαη ζηελ χιε θαη ηε κεζνδνινγία θάζε βηβιίνπ. 84

85 Αληίζεηα, έρνπλ σο ζθνπφ λα πξνζθέξνπλ έλα πινχζην θαη πνηθίιν πιηθφ ζηνλ δηδάζθνληα θαη ζηνπο καζεηέο θαη λα πξνηείλνπλ ζχγρξνλεο θαη απνηειεζκαηηθέο κεζφδνπο εθαξκνγήο θαη κάζεζεο ζηελ Δηθαζηηθή Σέρλε. Απηφ ην θαιά κειεηεκέλν θαη έηνηκν πιηθφ είλαη απηφ πνπ κέρξη ηψξα ζπλέιεγε, ζπλέηαζζε θαη δεκηνπξγνχζε κφλνο ηνπ, φπσο ήδε ηνλίζακε πξνεγνπκέλσο, θάζε δεκηνπξγηθφο εθπαηδεπηηθφο. ΤΜΝΑΗΟ Δμώθπιια βηβιίσλ εηθαζηηθήο Αγσγήο "Δηθαζηηθά Α Γπκλαζίνπ " "Δηθαζηηθά Α Γπκλαζίνπ " Βηβιίν Δθπαηδεπηηθνχ Βηβιίν Μαζεηή "Δηθαζηηθά Α Γπκλαζίνπ " "Δηθαζηηθά B Γπκλαζίνπ " Σεηξάδην Δξγαζηψλ Βηβιίν Μαζεηή "Δηθαζηηθά B Γπκλαζίνπ " "Δηθαζηηθά B Γπκλαζίνπ " Βηβιίν Δθπαηδεπηηθνχ Σεηξάδην Δξγαζηψλ 85

86 "Δηθαζηηθά Γ Γπκλαζίνπ " Βηβιίν Μαζεηή ΛΤΚΔΗΟ "ΔΗΚΑΣΗΚΑ" Α' Δληαίνπ Λπθείνπ "ΔΗΚΑΣΗΚΑ" Βηβιίν καζεηή Α' Δληαίνπ Λπθείνπ Βηβιίν θαζεγεηή Σα λέα εγρεηξίδηα εηθαζηηθήο Αγσγήο πεξηιακβάλνπλ ειάρηζηα ζεσξεηηθέο γλώζεηο ζρεηηθά κε ηηο ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο. Πην ζπγθεθξηκέλα : ην βηβιίν ηεο Γ Γπκλαζίνπ κία δηδαθηηθή ελφηεηα ( 3 ε δηδαθηηθή ελφηεηα ζει ) κε ηνλ ηίηιν ΝΔΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΔ φπνπ παξνπζηάδνληαη ε ηέρλε ηεο 86

87 θσηνγξαθίαο, ηνπ ππνινγηζηή θαη ηνπ βίληεν ( Computer Art, Video Art θαη digital image). ην βηβιίν ησλ ΔΠΑΛ θαη ΔΠΑ ΗΣΟΡΗΑ ΣΧΝ ΣΔΥΝΧΝ ΚΑΗ ΓΖΜΗΟΤΡΓΟΗ, ζην θεθάιαην 25 κε ηίηιν TV ΚΑΗ ΣΔΥΝΖ, γίλεηαη κία ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηε βηληενηέρλε Ζ δηδαζθαιία θαη νη δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο Ζ ζχγρξνλε ζρέζε αλάκεζα ζηηο Δηθαζηηθέο Σέρλεο θαη ηηο λέεο Σερλνινγίεο βαζίδεηαη ζηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ επηθνηλσληαθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ πεξηερνκέλνπ πνπ παξάγεηαη σο θαξπφο απηήο ηεο ζρέζεο. Σα ςεθηαθά κέζα σο κέζν δεκηνπξγίαο, έθθξαζεο θαη θνηλσληθήο ζπκκεηνρήο, πξνζθέξνπλ ίζεο επθαηξίεο εθπξνζψπεζεο ζηνπο δεκηνπξγνχο, πξνσζνχλ θαη πξνβάινπλ ηελ πνιηηηζκηθή δξάζε θαη θιεξνλνκηά ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ Ζ δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ ηέρλεο ζην ειιεληθό ζρνιείν ην θεθάιαην απηφ ζα αλαθεξζνχκε ζην ζεσξεηηθφ θαη πξαθηηθφ πιαίζην δηδαζθαιίαο ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ ηέρλεο ζε φιεο ηεο βαζκίδεο ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο φπσο απηφ ζπλεπάγεηαη απφ ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ θαη ηα εγρεηξίδηα ζπνπδψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα παξαθάησ παξαζέηνπκε ηνλ πίλαθα πνπ αθνξά ην πεξηερφκελν θαη ηηο ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηδαζθαιία ηεο θαιιηηερληθήο αγσγήο, φπσο παξαηίζεηαη απφ ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ φισλ ησλ βαζκίδσλ. ιν ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ παξαηίζεηαη ζην παξάξηεκα 2 ηεο εξγαζίαο καο. Δκείο παξαζέηνπκε ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο δεμηφηεηεο απηέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ ηέρλεο. (πεγή : Πξόγξακκα πνπδώλ Δηθαζηηθώλ Σερλώλ Γεληθόο θνπόο Οη Δηθαζηηθέο Σέρλεο ζηελ εθπαίδεπζε έρνπλ σο ζθνπφ λα εμσηεξηθεχζνπλ ηηο δεκηνπξγηθέο, εθθξαζηηθέο θαη εηθαζηηθέο δπλαηφηεηεο θάζε παηδηνχ κέζα απφ δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο κάζεζεο, δεκηνπξγίαο θαη παξαηήξεζεο, θαη αμηνπνίεζεο ησλ πξνζσπηθψλ βησκάησλ θαη εκπεηξηψλ. Μέζα απφ ηελ εηθαζηηθή αγσγή, ηα παηδηά 87

88 ζα απνθνκίζνπλ ζεκαληηθέο εηθαζηηθέο θαη δεκηνπξγηθέο εκπεηξίεο, γλψζεηο, δεμηφηεηεο, ζηάζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο, πνπ ζα ηνπο επηηξέςνπλ λα αλαθαιχςνπλ ηνλ θφζκν γχξσ ηνπο. Ζ αλαθάιπςε ηεο ηαπηφηεηάο ηνπο θαη ε θαιιηέξγεηα ηνπ ζεβαζκνχ πξνο ηνπο άιινπο αλζξψπνπο, ηνπο άιινπο πνιηηηζκνχο θαζψο θαη ηεο εηθαζηηθήο ηνπο έθθξαζεο ζα ηνπο επηηξέςεη λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο απαξαίηεηεο γηα ην θηίζηκν ελφο εηξεληθνχ βηψζηκνπ κέιινληνο. Μέζα ζε έλα θιίκα δεκηνπξγίαο θαη ζπλεξγαζίαο, ζα ζπκκεηέρνπλ ελεξγεηηθά ζηελ παξαγσγή πνιηηηζκνχ θαη θνηλσληθνχ πινχηνπ. Δηδηθνί θνπνί χκθσλα κε ην δηαζεκαηηθφ ΑΠ ηνπ Τπνπξγείνπ, φπσο απηφ έρεη ζεζπηζηεί γηα ην γπκλάζην ( νη ζηφρνη ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο είλαη : - Ζ δεκηνπξγηθφηεηα θαη ε δξάζε ηνπ καζεηή, ε παξαγσγή θαιιηηερληθνχ έξγνπ απφ κέξνπο ηνπ, ε ζπκκεηνρή ηνπ ζηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο. - Ζ γλψζε θαη ε ρξήζε ησλ πιηθψλ, ησλ κέζσλ, ησλ εξγαιείσλ θαη ησλ πεγψλ ζε πνηθίιεο εηθαζηηθέο κνξθέο. - Ζ επαίζζεηε αληαπφθξηζε, ε θαηαλφεζε, ε θξηηηθή πξνζέγγηζε θαη ε αλάιπζε ηνπ εηθαζηηθνχ έξγνπ αιιά θαη ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο Σέρλεο γεληθφηεξα. - Ζ θαηαλφεζε ηεο πνιηηηζηηθήο δηάζηαζεο θαη ηεο ζπκβνιήο ηεο ηέρλεο ζηελ εμέιημε ηεο θνηλσλίαο δηαρξνληθά θαη ζπγρξνληθά. Δηδηθόηεξα, κε ην κάζεκα ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο νη καζεηέο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε: - Να αληινχλ ηδέεο απφ ηελ άκεζε νπηηθή θαη απηηθή εκπεηξία, ηε κλήκε θαη ηε θαληαζία. - Να ζπλεηδεηνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο έθθξαζεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνλ πεηξακαηηζκφ κε θάζε είδνπο πιηθά, ηερληθέο θαη κέζα, ζε φιεο ηηο δηαζηάζεηο (επίπεδν, φγθνο, ρψξνο, ρξφλνο). - Να πεηξακαηίδνληαη θαη λα εθθξάδνληαη κε θάζε είδνπο νπηηθφ θαη επνπηηθφ πιηθφ (βηβιία, θσηνγξαθίεο, δηαθάλεηεο, θσηνηππίεο, αθίζεο θαη άιια) απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο (κνπζεία, αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, αίζνπζεο ηέρλεο, ζχγρξνλε ηερλνινγία θαη άιινχ), ψζηε λα θαηαιήγνπλ ζε ηδέεο πνπ λα σζνχλ ζηελ παξαγσγή πξνζσπηθνχ έξγνπ. - Να βειηηψλνπλ κέζα απφ ηελ παξαηήξεζε ηηο δεμηφηεηεο, θαζψο θαη ηηο ηθαλφηεηεο θαηαγξαθήο, επηινγήο θαη αλάιπζεο εξεζηζκάησλ πξάγκα πνπ ζα βνεζήζεη ζηελ νξγάλσζε θαη ηελ παξαγσγή ηνπ έξγνπ ηνπο. - Να θαηαλννχλ ηε ζεκαζία ηεο εθ λένπ επεμεξγαζίαο θαη ηεο εμέιημεο ελφο έξγνπ ηνπο - θάησ απφ ην πξίζκα ηεο ηξνπνπνίεζεο ηεο αξρηθήο ηδέαο ηνπο είηε απφ ηνπο ίδηνπο είηε απφ ηνπο άιινπο - σο απνηέιεζκα ζπδήηεζεο, θξηηηθήο θαη επηξξνήο. - Να κεηαθέξνπλ θαη λα πξνζαξκφδνπλ ηελ εκπεηξία θαη ηε γλψζε απφ ηα έξγα θαιιηηερλψλ ζηελ παξαγσγή πξνζσπηθψλ έξγσλ. 88

89 - Να πξνζεγγίδνπλ αηζζεηηθά ηα έξγα ηεο ειιεληθήο, ηεο επξσπατθήο θαη ηεο παγθφζκηαο ηέρλεο δηαθνξεηηθψλ επνρψλ, αλαθαιχπηνληαο θαη αλαγλσξίδνληαο ηηο ζρέζεηο αλάκεζά ηνπο. - Να αλαγλσξίδνπλ ηηο δηαθνξεηηθέο κεζφδνπο πξνζέγγηζεο θαη επεμεξγαζίαο κηαο ηδέαο απφ ηνπο δηάθνξνπο θαιιηηέρλεο θαη λα ηηο ζπζρεηίδνπλ κε ην λφεκα ηνπ έξγνπ, θαηαλνψληαο φηη νη αληηιήςεηο πνπ είλαη δηαθνξεηηθέο ζε θάζε επνρή επηδξνχλ ζηε κνξθή, ζην πεξηερφκελν θαη ζηνλ επηθνηλσληαθφ ραξαθηήξα θάζε έξγνπ. - Να αλαγλσξίδνπλ ηηο αηζζεηηθέο αμίεο ηνπ θπζηθνχ θαη ηνπ δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο, λα αλαπηχζζνπλ θξηηηθή ζηάζε απέλαληη ζηηο ελέξγεηεο πνπ ηνπο επεξεάδνπλ αιιά θαη λα πξνζδηνξίδνπλ ηε κεηαμχ ηνπο ζρέζε. - Να επηθνηλσλνχλ κε έξγα ησλ εηθαζηηθψλ ηερλψλ αιιά θαη κε θάζε εηθφλα, ψζηε λα αηζζαλζνχλ θαη λα αμηνινγήζνπλ ηελ εληχπσζε θαη ηελ επίδξαζε πνπ απηά αζθνχλ ζηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο. - Να εθθξάδνληαη θαη λα επηθνηλσλνχλ ιεθηηθά ρξεζηκνπνηψληαο ηελ θαηάιιειε νξνινγία πάλσ ζε ζέκαηα Σέρλεο. - Να αληηιακβάλνληαη φηη νη ηέρλεο θαη νη εθαξκνγέο ηνπο ζρεηίδνληαη κε πνιιά επαγγέικαηα. - Να πξνζεγγίδνπλ ην πνιχπινθν θαηλφκελν ηεο Σέρλεο ζθαηξηθά θαη λα αληηιακβάλνληαη ηελ ακθίδξνκε ζρέζε θαη αιιειεπίδξαζε ζεσξίαο θαη πξάμεο. - Να εληνπίδνπλ ηηο ζρέζεηο αλάκεζα ζηα εηθαζηηθά έξγα θαη ζηα έξγα ησλ ππφινηπσλ ηερλψλ θαη ησλ επηζηεκψλ, θαη επξχηεξα ζηα ζέκαηα θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ άλζξσπν, ηελ θνηλσλία θαη ηε θχζε. Πεξηερόκελν Σν πεξηερφκελν ηνπ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ ρσξίδεηαη ζε ηξεηο Θεκαηηθνχο Άμνλεο, νη νπνίνη ζε αξθεηά ζεκεία ηνπο αιιειεπηθαιχπηνληαη. Ο Άμνλαο 1 εκπεξηέρεη βαζηθέο αξρέο θαη έλλνηεο θαη ζεσξείηαη άμνλαο ππξήλαο. Ο εθπαηδεπηηθφο θαιείηαη λα ζπλδέζεη ηνλ Άμνλα 1 κε ηνπο ππφινηπνπο δχν (καδί ή μερσξηζηά) γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ, ιακβάλνληαο ππφςε πνιιαπινχο παξάγνληεο φπσο επίπεδν καζεηψλ, πξνυπάξρνπζα εκπεηξία θαη γλψζε, αλάγθεο, ζηφρνπο, άκεζν θαη έκκεζν πεξηβάιινλ. Θεκαηηθόο Άμνλαο 1 Άμνλαο Ππξήλαο: Εηθαζηηθή Έθθξαζε θαη Σθέςε Μνξθέο Δηθαζηηθψλ Σερλψλ Σερληθέο: ζρέδην, δσγξαθηθή, ραξαθηηθή, γιππηηθή, θεξακηθή, ηξηζδηάζηαηεο θαηαζθεπέο, πθαζκαηνγξαθία, θνιάδ, εηθνλνγξάθεζε, αγηνγξαθία, ςεθηδσηφ, πθαληηθή, ρεηξνηερλίεο, παινγξαθία, δηαθνζκεηηθή, γξαθηθφ ζρέδην, ηέρλε ηνπ πεξηβάιινληνο, θσηνγξαθία, ςεθηαθή εηθφλα, βηληενηέρλε, θηλνχκελε εηθφλα. Βαζηθέο Δηθαζηηθέο Αξρέο (Μνξθηθά ηνηρεία): ζεκείν, γξακκή, ζρήκα, ρξψκα, ηφλνο, φγθνο, ρψξνο, πθή, κνηίβν, έληαζε, ξπζκφο, θίλεζε, ρξφλνο, ζχλζεζε. 89

90 Τιηθά Δξγαιεία Μέζα. Μνξθηθά ζηνηρεία ζηνλ άκεζν ρψξν θαη ζε έξγα ηέρλεο. χλδεζε κε άκεζεο εκπεηξίεο, ζπλαηζζήκαηα. Αλαζηνραζκφο γηα πξνζσπηθέο δεκηνπξγίεο. Μειέηε θαη αμηνιφγεζε ηεο εηθφλαο κε ηε ρξήζε νξζήο νξνινγίαο. Θεκαηηθόο Άμνλαο 2: Εηθαζηηθή Δεκηνπξγία θαη Αεηθόξνο Αλάπηπμε Δπαηζζεηνπνίεζε θαη ζπλεηδεηνπνίεζε γηα ην ηνπηθφ θαη παγθφζκην πεξηβάιινλ (θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο). Δμέηαζε, αμηνιφγεζε θαη πξννπηηθέο δηακφξθσζεο δηαθφξσλ πεξηβαιιφλησλ απφ αηζζεηηθή, εζηθή, νηθνινγηθή θαη ζρεδηαζηηθή άπνςε. Μειέηε ηεο απεηθφληζεο ηνπ θπζηθνχ θφζκνπ. Δμέηαζε θαη αλαγλψξηζε αιιαγψλ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ. ρεδηαζκφο θαη ζπκκεηνρή ζε δξάζεηο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ θνηλφηεηαο θαη ζρνιείνπ άιισλ ζρνιείσλ. ρεδηαζκφο θαη θαηαζθεπή αληηθεηκέλσλ, ηξηζδηάζηαησλ θαηαζθεπψλ, πεξηβαιινληηθνχ ζρεδίνπ θαη κνληέισλ. Κξηηηθή κειέηε θαη αλάιπζε ηεο νπηηθήο επηθνηλσλίαο ζηα Μέζα Μαδηθήο Δπηθνηλσλίαο θαη ζηα δηάθνξα άιια Μέζα (παηρλίδηα ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, δηαδίθηπν, θηλεηά ηειέθσλα). ρέζε ηνπ πνιηηηζκνχ ηεο εηθφλαο κε ηελ θνηλσλία: αληαλάθιαζε ηδεψλ, αμηψλ, πηζηεχσ, αλαγθψλ, ηερλνινγίαο. Δπηδξάζεηο ζηελ θνηλσληθή δσή. Δπαηζζεηνπνίεζε γηα ηηο αμίεο ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ θαη εθαξκνγή ηνπο ζηελ θαζεκεξηλή δσή. Καιιηέξγεηα ηνπ ζεβαζκνχ θαη ηεο θαηαλφεζεο πξνο ηνπο άιινπο αλζξψπνπο/πνιηηηζκνχο θαη ηεο εηθαζηηθήο ηνπο έθθξαζεο, γηα εηξεληθή ζπλχπαξμε. Έξεπλα θαη κειέηε απιψλ θνηλσληθψλ ελλνηψλ κέζα απφ άκεζεο εκπεηξίεο. Θεκαηηθόο Άμνλαο 3: Πνιηηηζηηθή Κιεξνλνκηά θαη Εηθαζηηθή Δεκηνπξγία Μειέηε ηεο ηνπηθήο θαη παγθφζκηαο ηζηνξίαο ηεο ηέρλεο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο. Γλσξηκία κε ην έξγν ζχγρξνλσλ Κππξίσλ θαη μέλσλ θαιιηηερλψλ θαη έληαμε ησλ θαιιηηερλψλ ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Μειέηε γηα ην ηζηνξηθφ/θνηλσληθφ/θπζηθφ/πνιηηηζηηθφ πιαίζην ησλ έξγσλ θαη έξεπλα γηα ηε ιεηηνπξγία θαη εμέιημή ηνπο ζην ρξφλν. 90

91 χλδεζε ηεο ηέρλεο κε ηε δσή θαη ην άκεζν πεξηβάιινλ/θνηλφηεηα. Δπηζθέςεηο ζε ηνπηθά κνπζεία, εηθαζηηθέο εθζέζεηο, πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ζρνιείνπ θαη θνηλφηεηαο (δήκνη, εξγαζηήξηα, θαηαζηήκαηα, βηβιηνζήθεο, πάξθα), δηαδηθηπαθνχο πνιηηηζκηθνχο ρψξνπο. ηνλ αθφινπζν πίλαθα επηρεηξνχκε λα επηθεληξσζνχκε ζηηο πξνηάζεηο ηνπ ΑΠ γηα ηε δηδαζθαιία ςεθηαθψλ κνξθψλ ηέρλεο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα : ΠΗΝΑΚΑ 6 : Οη ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο ζην ΑΠ ΒΑΘΜΗΓΑ 1 ΒΑΘΜΗΓΑ 2 ΒΑΘΜΗΓΑ 3 ΒΑΘΜΗΓΑ 4 Πξνζρνιηθή - Β Γ Γεκνηηθνχ - Δ η Γεκνηηθνχ - Β Γ Γπκλαζίνπ - Α Γεκνηηθνχ Γεκνηηθνχ Γπκλαζίνπ Λπθείνπ ΣΔΥΝΗΚΔ ΣΔΥΝΗΚΔ ΣΔΥΝΗΚΔ ΣΔΥΝΗΚΔ -Εσγξαθηθή, -Εσγξαθηθή, -Εσγξαθηθή, -Εσγξαθηθή, ζρέδην, θνιιάδ, ζρέδην, θνιιάδ, ζρέδην, θνιιάδ, ζρέδην, θνιιάδ, γιππηηθή, γιππηηθή, γιππηηθή, γιππηηθή, θεξακηθή, δηαθνζκεηηθή, δηαθνζκεηηθή, δηαθνζκεηηθή, ραξαθηηθή, ραξαθηηθή, ραξαθηηθή, ραξαθηηθή, πθαζκαηνγξαθία, πθαζκαηνγξαθία, πθαζκαηνγξαθία, πθαζκαηνγξαθία, ςεθηδσηφ, ςεθηδσηφ, ςεθηδσηφ, ςεθηδσηφ, πθαληηθή, θεξακηθή, αγηνγξαθία, αγηνγξαθία, ρεηξνηερλίεο, ηέρλε πθαληηθή, εηθνλνγξάθεζε, εηθνλνγξάθεζε, ηνπ ρεηξνηερλίεο, θεξακηθή, ηέρλε θεξακηθή, πεξηβάιινληνο, εηθνλνγξάθεζε, ηνπ πεξηβάιινληνο, ηέρλε ηνπ ηξηζδηάζηαηεο ηέρλε ηνπ βηληενηέρλε, πεξηβάιινληνο, θαηαζθεπέο, πεξηβάιινληνο, ηξηζδηάζηαηεο βηληενηέρλε, θαηαζθεπέο κε ηξηζδηάζηαηεο θαηαζθεπέο, ηξηζδηάζηαηεο αλάκηθηα πιηθά, θαηαζθεπέο, θαηαζθεπέο κε θαηαζθεπέο, θσηνγξαθία, ηέρλε θαηαζθεπέο κε αλάκηθηα θαηαζθεπέο ειεθηξνληθψλ αλάκηθηα πιηθά, κε αλάκηθηα πιηθά, 91

92 ππνινγηζηψλ, πιηθά, θσηνγξαθία, θσηνγξαθία, performance θσηνγξαθία, animation, animation, βηληενηέρλε, performance, ηέρλε performance, ηέρλε animation, ηέρλε ειεθηξνληθψλ ειεθηξνληθψλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, ππνινγηζηψλ, ππνινγηζηψλ, ςεθηαθή εηθφλα ςεθηαθή εηθφλα animation, performance, ςεθηαθή εηθφλα Αλαθνξηθά κε ηνπο ζηφρνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ ηέρλεο αλαθέξνπκε : ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΡΧΣΖ ΒΑΘΜΗΓΑ Άμνλαο 1: Δικαζηική Έκθπαζη και κέψη - Γεμηφηεηα 11.Να γλσξίδνπλ ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο (ςεθηαθή εηθφλα θαη βίληεν, ινγηζκηθά ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή) θαη λα ηηο ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ εξγαζία ηνπο γηα πεηξακαηηζκφ, παξαγσγή, αλαπαξαγσγή, ηξνπνπνίεζε θαη κεηαζρεκαηηζκφ έξγνπ. Άμνλαο 2: Δικαζηική Γημιοςπγία και Αειθόπορ Ανάπηςξη - Γεμηφηεηα 12. Να μερσξίδνπλ θαη θαηαλννχλ ηηο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπ πξαγκαηηθνχ θαη θαληαζηηθνχ θφζκνπ πνπ παξνπζηάδνληαη κέζα απφ ηελ ηειεφξαζε, θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο, θηλνχκελα ζρέδηα, δηαθεκηζηηθά ζπνη, ειεθηξνληθά παηρλίδηα, δηαδίθηπν 92

93 Άμνλαο 3: Πολιηιζηική Κληπονομιά και Δικαζηική Γημιοςπγία 4.Να αληηιακβάλνληαη ηηο δηάθνξεο κνξθέο θαη είδε Σέρλεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ ηνπηθή θαη παγθφζκηα εηθαζηηθή δεκηνπξγία ΓΗΑ ΣΖ ΓΔΤΣΔΡΖ ΒΑΘΜΗΓΑ Άμνλαο 1: Δικαζηική Έκθπαζη και κέψη 9.Να πεηξακαηίδνληαη, εμεξεπλνχλ, δηαρεηξίδνληαη θαη κεηαζρεκαηίδνπλ κε επειημία πνηθηιία πιηθψλ/κέζσλ θαη ηερληθέο αλαπαξάζηαζεο ηνπο. 11.Να παξάγνπλ, αλαπαξάγνπλ, ηξνπνπνηνχλ θαη κεηαζρεκαηίδνπλ εηθφλεο (κε πνηθίιεο κεζφδνπο θαη κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ) κε ζθνπφ ηε κεηάδνζε ζπγθεθξηκέλσλ κελπκάησλ. 12.Να ζπλδπάδνπλ εηθφλα θαη θείκελν ζε εηθαζηηθέο ηνπο δεκηνπξγίεο. 13.Να γλσξίδνπλ ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο (ςεθηαθή εηθφλα θαη βίληεν, ινγηζκηθά ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή) θαη λα ηηο ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ εξγαζία ηνπο γηα πεηξακαηηζκφ Άμνλαο 2: Δικαζηική Γημιοςπγία και Αειθόπορ Ανάπηςξη 11.Να εμεηάδνπλ θαη λα θξίλνπλ ηελ εηθφλα, ηε ρξήζεο ηεο, ην κήλπκα πνπ κεηαδίδεη, θαη ηελ επίδξαζε ηεο ζηελ θαζεκεξηλή δσή, κέζα απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δπηθνηλσλίαο θαη άιια κέζα (παηρλίδηα ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, δηαδίθηπν). 12. Να μερσξίδνπλ θαη θαηαλννχλ ηηο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπ πξαγκαηηθνχ θαη θαληαζηηθνχ θφζκνπ πνπ παξνπζηάδνληαη κέζα απφ ηελ ηειεφξαζε, θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο, θηλνχκελα ζρέδηα, δηαθεκηζηηθά ζπνη, ειεθηξνληθά παηρλίδηα, δηαδίθηπν Άμνλαο 3: Πολιηιζηική Κληπονομιά και Δικαζηική Γημιοςπγία 5.Να αληηιακβάλνληαη ηηο δηάθνξεο κνξθέο θαη είδε Σέρλεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηε ζχγρξνλε εηθαζηηθή δεκηνπξγία, ηνπηθή θαη παγθφζκηα. 93

94 8.Να γλσξίδνπλ γηα ηνλ ηξφπν εξγαζίαο ηνπ εηθαζηηθνχ θαιιηηέρλε θαη λα αληηιεθζνχλ ην ξφιν πνπ παίδεη ην άκεζν θαη έκκεζν πεξηβάιινλ ηνπ ζηελ θαιιηηερληθή ηνπ δεκηνπξγία. ΓΗΑ ΣΖΝ ΣΡΗΣΖ ΒΑΘΜΗΓΑ Άμνλαο 1: Δικαζηική Έκθπαζη και κέψη 9.Να κπνξνχλ λα επηιέγνπλ πιηθά θαη κέζα κε ζθνπηκφηεηα θαη επειημία. Να πεηξακαηίδνληαη κε απηά, λα ηα κεηαζρεκαηίδνπλ, λα εμεξεπλνχλ ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ηερληθέο αλαπαξάζηαζήο ηνπο, θαη λα ηηο νηθεηνπνηνχληαη 12.Να ζπλδπάδνπλ εηθφλα θαη θείκελν ζε εηθαζηηθέο ηνπο δεκηνπξγίεο. 13. Να γλσξίδνπλ ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο (ςεθηαθή εηθφλα θαη βίληεν, ινγηζκηθά ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή) θαη λα ηηο ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ εξγαζία ηνπο γηα πεηξακαηηζκφ, παξαγσγή, αλαπαξαγσγή, ηξνπνπνίεζε θαη κεηαζρεκαηηζκφ έξγνπ. Άμνλαο 2: Δικαζηική Γημιοςπγία και Αειθόπορ Ανάπηςξη 10.Να εμεηάδνπλ θαη λα θξίλνπλ ηελ εηθφλα, ηε ρξήζεο ηεο, ην κήλπκα πνπ κεηαδίδεη, θαη ηελ επίδξαζή ηεο ζηελ θαζεκεξηλή δσή, κέζα απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δπηθνηλσλίαο θαη άιια κέζα (παηρλίδηα ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, δηαδίθηπν). 11.Δμέηαζε ηεο εηθφλαο ζε έληππε ή ηειενπηηθή δηαθήκηζε: εληνπηζκφο ησλ εηθαζηηθψλ θαη άιισλ ζηνηρείσλ ηεο γηα δεκηνπξγία δπλαηνχ νπηηθνχ κελχκαηνο θαη επεξεαζκνχ ηνπ θαηαλαισηή. ρεδηαζκφο ηεο δηθήο ηνπο δηαθήκηζεο κε ζηφρν ηνλ επεξεαζκφ ηνπ θαηαλαισηή θαη θαηαλφεζε ηνπ κεραληζκνχ «παξαπιάλεζεο». 12. Να μερσξίδνπλ θαη θαηαλννχλ ηηο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπ πξαγκαηηθνχ θαη θαληαζηηθνχ θφζκνπ πνπ παξνπζηάδνληαη κέζα απφ ηελ ηειεφξαζε, θηλεκαηνγξαθηθέο 94

95 Άμνλαο 3: Πολιηιζηική Κληπονομιά και Δικαζηική Γημιοςπγία 10.Να ρξεζηκνπνηνχλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο απφ επηζθέςεηο θαιιηηερλψλ ζην ζρνιείν, επηζθέςεηο ζε κνπζεηαθνχο θαη πνιηηηζκηθνχο ρψξνπο, θαη δηαδηθηπαθνχο πνιηηηζκηθνχο ρψξνπο. ΓΗΑ ΣΖΝ ΣΔΣΑΡΣΖ ΒΑΘΜΗΓΑ Άμνλαο 1 Ππξήλαο: Δικαζηική Έκθπαζη και κέψη 1. Να παξαηεξνχλ θαη λα δεκηνπξγνχλ εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο δχν δηαζηάζεσλ (εηθφλεο), ηξηψλ δηαζηάζεσλ (αληηθείκελα/ θαηαζθεπέο) θαη ηεζζάξσλ δηαζηάζεσλ (θηλνχκελεο εηθφλεο/βίληεν) αμηνπνηψληαο ηηο γλψζεηο ηνπο, ρξεζηκνπνηψληαο θαληαζία, έξεπλα θαη ιχζε πξνβιήκαηνο, δίλνληαο κνξθή ζε ηδέεο θαη ζπλαηζζήκαηα, θαη ζπλδένληάο ηα κε εκπεηξίεο, ρξήζε κεηαθνξψλ, ζπκβφισλ θαη ελλνηψλ. 3. Να πεηξακαηίδνληαη, δεκηνπξγνχλ, αλαδεκηνπξγνχλ, ηξνπνπνηνχλ θαη κεηαζρεκαηίδνπλ ηα έξγα ηνπο κε πνηθίια πιηθά/κέζα θαη κε επηινγή θαηάιιεισλ κεζφδσλ (θαη ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ), κε ζθνπφ ηε κεηάδνζε ζπγθεθξηκέλσλ κελπκάησλ. Άμνλαο 3: Πολιηιζηική Κληπονομιά και Δικαζηική Γημιοςπγία 6. Να δεκηνπξγνχλ εηθφλεο/εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο δίλνληαο κνξθή ζε ζπλαηζζήκαηα, ζθέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνχο γχξσ απφ ηα ζχγρξνλα πνιηηηθνθνηλσληθά δεδνκέλα. πκπεξαζκαηηθά, παξαηεξνχκε φηη ζην ΑΠ πξνβιέπεηαη ε δηδαζθαιία ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο θαη δίλεηαη έκθαζε ζηηο δεμηφηεηεο πνπ απνθηνχλ νη καζεηέο απφ ηε ρξήζε ηνπο. Δπίζεο πξνβιέπεηαη ε ρξήζε αληίζηνηρσλ ηερληθψλ κέζσ ππνινγηζηψλ. Παξ φια απηά δελ παξέρνληαη κέζσ ππνπξγείνπ Παηδείαο ή νπνηαδήπνηε άιινπ θνξέα νχηε ηα ινγηζκηθά πνπ ζα επηηξέςνπλ ηελ ρξήζε θαη επεμεξγαζία ςεθηαθνχ άιινπ, νχηε νπνηαδήπνηε άιιν ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ είηε ζε ςεθηαθή είηε ζε κνξθή Βίληεν. Αμηνζεκείσην είλαη φηη παξέρεηαη 95

96 ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ ζε ειεθηξνληθή κνξθή γηα ηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη φρη γηα ηε δεπηεξνβάζκηα Ζ δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Θεσξήζακε απαξαίηεηε ηελ πξνζζήθε ηνπ θεθαιαίνπ απηνχ, παξ φιν πνπ δελ αλαθέξεηαη ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, γηα λα θαηαδείμνπκε πνηεο Αλψηαηεο Γεκφζηεο ζρνιέο είλαη δπλαηφλ λα ζρεηηζηνχλ κε ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηηο Φεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο, φρη κφλν ζηε ζεσξία αιά δηδάζθνληαο θαη πξαθηηθέο επεμεξγαζίαο θαη δεκηνπξγίαο ςεθηαθψλ έξγσλ Σέρλεο. Παξαηεξνχκε φηη δελ πξνζθέξνπλ απηή ηε δπλαηφηεηα φιεο νη Αλψηαηεο ρνιέο Καιψλ Σερλψλ (ππάξρνπλ πέληε ) αιιά κφλν δχν πξνζθέξνπλ αληίζηνηρα Μεηαπηπρηαθά Πξνγξάκκαηα. Θεσξνχκε- θαηφπηλ ζπδεηήζεσλ κε εθπαηδεπηηθνχο ηεο Σέρλεο φπσο απηέο έγηλαλ ζηα πιαίζηα ηεο έξεπλαο καο- φηη ε Σξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε κέζσ ησλ Αληίζηνηρσλ ηκεκάησλ κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηελ επηκόξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ κέζσ φρη κφλν ηεο παξνρήο αληίζηνηρνπ πιηθνχ αιιά θαη κέζσ ζεκηλαξίσλ επηκφξθσζεο ηφζν ζεσξεηηθήο φζν θαη πξαθηηθήο. 1) ΑΝΧΣΑΣΖ ΥΟΛΖ ΚΑΛΧΝ ΣΔΥΝΧΝ - ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ "ΦΖΦΗΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΖ" Σν πξφγξακκα καζεκάησλ ζρεδηάζζεθε γηα λα απαληήζεη ζηηο ζχγρξνλεο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαη ζηνρεχεη λα εθνδηάζεη ηνπο θνηηεηέο κε ηελ απαξαίηεηε ζεσξεηηθή παηδεία, ηελ θαιιηηερληθή εκπεηξία, ηελ ηερλνινγηθή γλώζε θαη κεζνδνινγία γηα ηελ αλάπηπμε θαιιηηερληθήο, ή δηεπηζηεκνληθήο έξεπλαο θαη θπξίσο ηελ θξηηηθή ζθέςε εθφδηα πνπ είλαη απαξαίηεηα ζηελ έθθξαζε κε ζπλδπαζηηθά, νπηηθναθνπζηηθά θαη ςεθηαθά κέζα. Σν πξφγξακκα εθηείλεηαη ζε ηέζζεξα εμάκελα ζπνπδψλ θαη είλαη δνκεκέλν ζε ηξεηο βαζηθνχο άμνλεο/θαηεπζχλζεηο: ηα καζήκαηα θαη ηα εξγαζηήξηα πνπ απνζθνπνχλ ζηε δεκηνπξγία, νπηηθναθνπζηηθψλ ή ζπλδπαζηηθψλ έξγσλ θαη κνξθψλ, δηαδξαζηηθέο εγθαηαζηάζεηο ρψξνπ θ.α. 96

97 ηα καζήκαηα/εξγαζηήξηα πνπ απνζθνπνχλ, ζηελ έξεπλα θαη ηηο εθαξκνγέο δηαδξαζηηθψλ πνιπκέζσλ ζε πεξηβάιινλ Ζ/Τ, θαζψο ζηε δεκηνπξγία έξγσλ θαη πεξηβαιιφλησλ εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο, δηαδξαζηηθέο πιαηθφξκεο, θ.α. ηα ακηγψο ζεσξεηηθά καζήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ Σέρλε, ηελ Ηζηνξία, ηελ Θεσξία θαη ηελ Αηζζεηηθή ησλ κέζσλ. Οη θνηηεηέο θαινχληαη λα παξαθνινπζήζνπλ ππνρξεσηηθά φια ηα καζήκαηα θαη εξγαζηήξηα ησλ δχν πξψησλ εμακήλσλ, λα επηιέμνπλ θαηεχζπλζε ζην 3ν εμάκελν θαη λα αλαπηχμνπλ θαη λα ππνζηεξίμνπλ ηε κεηαπηπρηαθή δηπισκαηηθή ηνπο εξγαζία ζην 4ν εμάκελν. Σν ηέηαξην εμάκελν είλαη αθηεξσκέλν απνθιεηζηηθά ζηελ εθπφλεζε ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο πνπ έρεη δηηηή κνξθή θαη πεξηιακβάλεη: θαιιηηερληθφ ή εξεπλεηηθφ έξγν θαη αληίζηνηρε γξαπηή ζεσξεηηθή εξγαζία ππνζηήξημεο. Απφ ηελ εκπεηξία ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ (Φ.Μ.Σ.) έρεη πξνθχςεη ην ζπκπέξαζκα φηη ηα ζεσξεηηθά καζήκαηα φπσο θαη ε αληίζηνηρε ελαζρφιεζε θαη απαίηεζε γξαπηψλ εξγαζηψλ θαη αλαιχζεσλ έπαημαλ θαζνξηζηηθφ ξφιν θαη απεηέιεζαλ ζπρλά ηε βάζε ζηελ θαιιηηερληθή κνξθνπνίεζε, εκβάζπλζε θη εμέιημε ησλ έξγσλ ησλ θνηηεηψλ. (Απηφ ππήξμε ηνπιάρηζηνλ θαηά ηα πξψηα ρξφληα ιεηηνπξγίαο ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ, έλα λέν ζηνηρείν γηα ηα δεδνκέλα ησλ ζπνπδψλ ζηελ Α..Κ.Σ.). Ζ βαξχηεηα ησλ ζεσξεηηθψλ καζεκάησλ είλαη θαζνξηζηηθή ζηελ δηακφξθσζε ηνπ πιαηζίνπ κέζα ζην νπνίν ζπληειείηαη ε δηεξγαζία ηεο θαιιηηερληθήο πξαθηηθήο θη απηφ είλαη εκθαλέο ζηνλ βαζκφ πνπ νη ηδέεο θαη νη ζεσξίεο επεξεάδνπλ ην έξγν ησλ θνηηεηψλ, παξά ηνλ ζπλήζε θίλδπλν κηαο παξαπιάλεζεο, ή θαη παξακφξθσζεο, ησλ επηζηεκνληθψλ ζεσξηψλ θαη πξνζεγγίζεσλ. Χζηφζν κέζα απ' ηελ θαιιηηερληθή δεκηνπξγία, ην έξγν ηέρλεο αλαηξνθνδνηεί ηε ζεσξία. 2) ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΗΧΑΝΝΗΝΧΝ I ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΓΗΠΛΧΜΑ ΔΗΓΗΚΔΤΖ ζηηο αθφινπζεο εηδηθεχζεηο: 1. Πιαζηηθψλ Σερλψλ θαη Δπηζηεκψλ ηεο Σέρλεο 2. Ηζηνξίαο / Θεσξίαο ηεο Σέρλεο - Δπηκέιεηαο Δθζέζεσλ 97

98 Σν πξφγξακκα ζπνπδψλ νδεγεί ζηελ απφθηεζε Μεηαπηπρηαθνχ Γηπιψκαηνο Δηδίθεπζεο ζηηο εμήο θαηεπζχλζεηο: Α. Βαζηθή Καηεχζπλζε Β. Ηζηνξία/Θεσξία ηεο Σέρλεο Δπηκέιεηα Δθζέζεσλ Γ. Πνιπκέζα (3D-Animation, Video, Κηλεκαηνγξάθνο, Φεθηαθή Γξαθηζηηθή) Γ. Δηθαζηηθέο Σέρλεο Σα καζήκαηα ζηελ αληίζηνηρε θαηεχζπλζε πεξηιακβάλνπλ : - Ηζηνξία ηεο Σέρλεο (Δπξσπατθήο, Νεφηεξεο ειιεληθήο), Θεσξία ηεο Σέρλεο ( φπνπ πεξηιακβάλεηαη θαη έλα κάζεκα κε ηίηιν «Θεσξία ηνπ ςεθηαθνχ θφζκνπ»,ηζηνξία ηεο Σέρλεο (Διιεληθήο, Νέν ειιεληθήο, κνληέξλαο θαη ζχγρξνλεο),γηαρείξηζε Μνπζείσλ θαζψο θαη καζήκαηα απφιπηα ζηνρεπφκελα ζηελ εθκάζεζε ςεθηαθψλ ινγηζκηθψλ θαη πξαθηηθψλ φπσο : Πνιπκέζα : Σα καζήκαηα αθνξνχλ ηε δηδαζθαιία ηερληθψλ ζε 3D-ANIMATION, VIDEO, ΚΗΝΖΜΑΣΟΓΡΑΦΟ, ΦΖΦΗΑΚΖ ΓΡΑΦΗΣΗΚΖ 98

99 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ην θεθάιαην πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνπκε ηελ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζε εθπαηδεπηηθνχο Σέρλεο ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε. Πην ζπγθεθξηκέλα παξνπζηάδνπκε ηηο ζπλζήθεο δηεμαγσγήο, ηε κεζνδνινγία θαη παξνπζηάδνπκε αλάγιπθα ηα δεδνκέλα πνπ απνθνκίζακε πλζήθεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο ηηο επφκελεο ελφηεηεο αλαιχεηαη ε αλαγθαηφηεηα θαζψο θαη ε ζεκαζία ηεο έξεπλαο, πεξηγξάθεηαη ν ζθνπφο θαη νη ζηφρνη ηεο θαζψο θαη ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη αθνινπζεί αλαθνξά ζηε κεζνδνινγηθή δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο. Οινθιεξψλνληαο, γίλεηαη παξνπζίαζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηνπ δείγκαηνο θαη ηέινο ηνπ εξγαιείνπ ζπιινγήο πνπ είλαη ην εξσηεκαηνιφγην. Αλαιπηηθφηεξα, ζηφρνο ηνπ θεθαιαίνπ είλαη ε παξνπζίαζε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ησλ ζπλζεθψλ δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο. Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ εξεπλεηηθνχ κέξνπο, επηιέρζεθαλ εθπαηδεπηηθνί δεκφζηαο εθπαίδεπζεο ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο, εηδηθφηεηαο ΠΔ 08 (απφθνηηνη ρνιψλ Καιψλ Σερλψλ) θαη ΠΔ 18 (απφθνηηνη ρνιψλ Γξαθηθψλ Σερλψλ θαη Γξαθηζηηθήο, πληήξεζεο Έξγσλ Σέρλεο, Γηαθνζκεηηθήο) πνπ εξγάδνληαη ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζην Ννκφ Αραΐαο. 4.2 Αλαγθαηόηεηα θαη ζεκαζία ηεο έξεπλαο Ζ δηεξεχλεζε ησλ αληηιήςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαθνξηθά κε ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε καο επηηξέπεη λα απνηππψζνπκε πεξηγξαθηθά δεηήκαηα δηδαθηηθήο ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο θαζψο θαη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν νη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ αληίζηνηρσλ καζεκάησλ βνεζνχλ θαη πξνάγνπλ ηε κάζεζε θαη ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία αλαθνξηθά κε ην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν. Δπίζεο ζα καο επηηξέςεη λα βγάινπκε ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν θαζψο θαη ζρεηηθά κε ηελ ππνζηήξημε θαη ελζάξξπλζε πνπ ηνπο παξέρεηαη απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο ή άιινπο θνξείο. 99

100 4.3 θνπόο ηεο έξεπλαο θαη Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα Οη πξνεγνχκελεο επηζεκάλζεηο έρνπλ ζαλ αθεηεξία ηνπο ην γεληθφ ζθνπφ ηεο έξεπλαο. Έηζη, ε παξνχζα έξεπλα ζρεδηάζηεθε κε ζθνπφ λα δηεξεπλήζεη ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ησλ Πξσηνπνξηαθψλ θαη ζχγρξνλσλ κνξθψλ ηέρλεο. Με βάζε ηνλ παξαπάλσ γεληθφ ζθνπφ κπνξνχκε λα εμεηδηθεύζνπκε ηνπο παξαθάησ εηδηθφηεξνπο εξεπλεηηθνχο ζηφρνπο ζρεηηθά κε. 1. Σηο γλψζεηο ηνπο αλαθνξηθά κε ηηο ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο 2. Σελ πξνζσπηθή ηνπο ζπγθξφηεζε θαζψο θαη ηε δηδαθηηθή ηνπο ηθαλφηεηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο ηεο δηδαζθαιίαο απηνχ ηνπ αληηθεηκέλνπ 3. Σε δπλαηφηεηα έληαμεο ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζην κάζεκα ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο. 4.4 Μεζνδνινγία θαη δενληνινγία ηεο έξεπλαο Ζ εξεπλεηηθή δηαδηθαζία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ εξγαζία καο ήηαλ ε πεξηγξαθηθή (πνζνηηθή) έξεπλα θαη βαζίζηεθε ζηε ζπιινγή δεδνκέλσλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ ζεκείν, απνζθνπψληαο λα πξνζδηνξηζηνχλ νη ζρέζεηο πνπ ππάξρνπλ ζε ζπγθεθξηκέλα γεγνλφηα. Ζ πεξηγξαθηθή έξεπλα απνηειεί ηε ζπλεζέζηεξα ρξεζηκνπνηνχκελε δηαδηθαζία ζηε κειέηε εθπαηδεπηηθψλ θαη θνηλσληθψλ ζεκάησλ θαη απαξαίηεηα πξέπεη λα πξνζδηνξηζηεί επαθξηβψο ν πιεζπζκφο πάλσ ζηνλ νπνίν επηθεληξψλεηαη ε έξεπλα ( Νφβα Καιηζνχλε, 2006 :23) ηηο πεξηγξαθηθέο έξεπλεο δίλεηαη κεγάιε ζεκαζία ζηελ θαηαζθεπή ησλ κέηξσλ κέηξεζεο γηαηί απφ ηελ εγθπξφηεηα θαη ηελ αμηνπηζηία ηνπο εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ ε πνηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ θαη θαη επέθηαζε, ε νξζή εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. Γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ καο σο εξγαιείν ρξεζηκνπνηήζεθε ην δνκεκέλν εξσηεκαηνιφγην. Ζ δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο ρσξίζηεθε ζε δχν θάζεηο. ηελ πηινηηθή θαη ζηελ θπξίσο έξεπλα. Πξηλ μεθηλήζεη ε έξεπλα θαηαζθεπάζηεθε ην εξγαιείν ζπιινγήο ησλ 100

101 δεδνκέλσλ, δειαδή ην εξσηεκαηνιφγην. ηε ζπλέρεηα εμαζθαιίζηεθε ε ζπγθαηάζεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ βάζεη ηεο δενληνινγίαο ηεο έξεπλαο, θαζψο θαη ε άδεηα ηνπ θνξέα γηα ηελ αλαδήηεζε ηνπ δείγκαηνο. Ο πξνβιεκαηηζκφο πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ηερληθέο ζπιινγήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ηνπ ηξφπνπ ρξήζεο ηνπ απφ κεκνλσκέλνπο εξεπλεηέο, εηδηθφηεξα απηέο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο, θαζηζηά επηηαθηηθή ππνρξέσζε θάζε εξεπλεηή, ζε νπνηαδήπνηε έξεπλα λα κελ μερλάεη ηα δενληνινγηθά πξνβιήκαηα (Νφβα Καιηζνχλε,2006:57). χκθσλα κε ηνπο Cohen & Manion (1994:48) «Ζ Γενληνινγία κπνξεί λα νξηζηεί σο έλα δήηεκα πξσηαξρηθήο επαηζζεζίαο απέλαληη ζηα δηθαηψκαηα ησλ άιισλ» Οη εξεπλεηέο, θαηά ηε δηαδηθαζία κηαο έξεπλαο, ζα πξέπεη λα ηεξνχλ φινπο ηνπο θαλφλεο δενληνινγηθήο ζπκπεξηθνξάο εμαζθαιίδνληαο πξσηίζησο ηελ αλζξψπηλε αμηνπξέπεηα. ( Jarveau,1996:35) Καηά ζπλέπεηα απαηηείηαη λα εμαζθαιηζηεί: επίζεκε άδεηα γηα ηε δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο : ζηελ παξνχζα έξεπλα δεηήζεθε άδεηα αξρηθά απφ ηνλ πξντζηάκελν επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο Ννκνχ Αραΐαο, δηεχζπλζε ζηελ νπνία αλήθσ, έηζη ψζηε λα επηηξαπεί ε δηαλνκή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζε φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο εηδηθφηεηαο ΠΔ 08 θαη ΠΔ 18 πνπ αλήθνπλ ζηελ Δπαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε. ηε ζπλέρεηα δεηήζεθε άδεηα απφ ηνλ Γεληθφ Πξντζηάκελν Δθπαίδεπζεο Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ Αραΐαο γηα λα επηηξαπεί ε δηαλνκή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζηα γεληθά γπκλάζηα θαη ιχθεηα ηνπ λνκνχ. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο δηεπθξηλίζηεθε φηη ε έξεπλα δηελεξγείηαη ζηα πιαίζηα δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο γηα ηελ απφθηεζε ηνπ κεηαπηπρηαθνχ κνπ ηίηινπ θαζψο θαη πσο ζθνπεχεη λα απνθνκίζεη ρξήζηκεο θαη ελδηαθέξνπζεο πιεξνθνξίεο γηα ην πξνο κειέηε ζέκα. ε ζπλεξγαζία θαη ε ζπλαίλεζε ησλ εξσηεζέλησλ : Πην ζπγθεθξηκέλα ησλ ππνθεηκέλσλ έξεπλαο, δειαδή ζηε δηθή καο πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο εηδηθφηεηαο ΠΔ 08 θαη ΠΔ

102 ηεο αλσλπκίαο ησλ ζπκκεηερόλησλ : Σα εξσηεκαηνιφγηα ήηαλ αλψλπκα θαη νη πιεξνθνξίεο πνπ δεηήζεθαλ δε δίλνπλ κε θαλέλα ηξφπν ηε δπλαηφηεηα ηνπ εληνπηζκνχ ηεο ηαπηφηεηαο ησλ ζπκκεηερφλησλ Ο Πιεζπζκόο θαη ην δείγκα Ζ παξνχζα έξεπλα ρξεζηκνπνηεί ηελ πνζνηηθή κέζνδν θαη ζα βαζηζηεί ζε πνζνηηθά δεδνκέλα. Γηα ηελ εμέηαζε ησλ αληηιήςεσλ ησλ θαζεγεηψλ γηα ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, δελ είλαη απαξαίηεην λα εμεηάζνπκε ην ζχλνιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιεζπζκνχ θαζεγεηψλ εηθαζηηθήο Αγσγήο πνπ δηδάζθεη ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, αιιά έλα αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα. Γηα λα είλαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ εμάγνληαη γηα ηνλ πιεζπζκφ απφ ηα δεδνκέλα ελφο δείγκαηνο έγθπξα, πξέπεη ην δείγκα λα είλαη θαηά θάπνην ηξφπν «κηθξνγξαθία» ηνπ πιεζπζκνχ, λα είλαη δειαδή αληηπξνζσπεπηηθφ ηνπ πιεζπζκνχ. Δθφζνλ ε εξγαζία καο ζα βαζηζηεί ζηε δεηγκαηνιεπηηθή έξεπλα, ην πξψην βήκα πνπ νθείινπκε λα θάλνπκε είλαη ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ πιεζπζκνχ, δειαδή ηεο νκάδαο ζηφρνπ έξεπλαο (Νφβα Καιηζνχλε,2006:36). ρεηηθά κε ηε δεηγκαηνιεςία, ε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία ζρεδηάδεηαη λα επηιεγεί ην δείγκα απφ ηνλ πιεζπζκφ είλαη ε ζθφπηκε ή πηζαλνηηθή δεηγκαηνιεςία πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε αλαθεξζείζα αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ηνπ δείγκαηνο καο. ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα, κνηξάζηεθε εξσηεκαηνιφγην ζε 35 εθπαηδεπηηθνχο Σέρλεο ηνπ λνκνχ Αραΐαο θαη ζπγθεθξηκέλα ηεο Πάηξαο θαζψο θαη ζηα πεξίρσξα ηεο πφιεο. Σν δείγκα καο θαιχπηεη ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ δηδάζθνπλ ζηε Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ηφζν ζηελ πφιε ηεο Πάηξαο φζν θαη ζηελ πεξηθέξεηα, ζεσξψληαο φηη είλαη αληηπξνζσπεπηηθφ γηα ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Σέρλεο. 4.6 Δπηινγή εξγαιείνπ- ην εξσηεκαηνιόγην Σν εξγαιείν ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ πνπ επηιέρζεθε ζηελ πνζνηηθήεκπεηξηθή καο έξεπλα γηα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ ήηαλ ην αλψλπκν εξσηεκαηνιφγην. Δθηφο ηνπ γεγνλφηνο φηη απνηειεί ην πην δεκνθηιέο κέζν γηα απηνχ ηνπ ηχπνπ ηηο έξεπλεο, ζεσξήζεθε θαη σο ην θαηαιιειφηεξν γηα ηε δηεξεχλεζε αληηιήςεσλ εθπαηδεπηηθψλ δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. 102

103 ρεδηαζκόο εξσηεκαηνινγίνπ Καηά ην ζρεδηαζκφ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ν εξεπλεηήο ζα πξέπεη λα δψζεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζην πεξηερφκελνπ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ φζν θαη ζηε κνξθή ηνπ (Jeveau,1996 : 25). Ο ζρεδηαζκφο ελφο εξσηεκαηνινγίνπ είλαη κία απαηηεηηθή θαη δχζθνιε εξγαζία, θαζψο πξέπεη λα πιεξνί ππνρξεσηηθά κεξηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηα εξσηήκαηα πνπ πεξηέρεη, φπσο: 1. Να θαζηζηά ζαθείο ηνπο ζηφρνπο ηνπ 2. Να πεξηιακβάλεη εξσηήκαηα πνπ εζηηάδνπλ ζηα βαζηθά ζεκεία ηεο έξεπλαο, 3. Να πεξηιακβάλεη εξσηήκαηα ζαθψο δηαηππσκέλα θαη θαηαλνεηά απφ ηνπο εξσηεζέληεο, 4. Να είλαη πξνζαξκνζκέλν ζηα ρξνληθά πεξηζψξηα πνπ πξνζθέξνληαη 5. Να είλαη απιφ θαη ζπλνπηηθφ, ψζηε λα κελ εμαληιεί ηελ ππνκνλή θαη ηε δηαχγεηα ησλ εξσηεζέλησλ (Cohen & Manion,2004, ) Δπηπξφζζεηα, νη εξσηήζεηο δελ πξέπεη λα ππαγνξεχνπλ ή λα θαζνδεγνχλ ηελ απάληεζε, λα κελ είλαη πνιχ πξνζσπηθέο θαη λα έρνπλ κηα αξκνληθή δφκεζε θαη ζεηξά δειαδή λα πξνρσξνχλ απφ ην γεληθφ ζην εηδηθφ ( Νφβα- Καιηζνχλε,2006,54). Χο πξνο ην πεξηερφκελν ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, νη εξσηήζεηο ήηαλ θιεηζηνχ ηχπνπ θαη ζρεδηάζηεθαλ κε ζθνπφ ηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ ηθαλψλ λα πξνζθέξνπλ έγθπξα, αζθαιή θαη αμηφπηζηα απνηειέζκαηα. 103

104 Γνκή θαη παξνπζίαζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ Δξσηήζεηο 1-2 : Αθνξνχλ ηελ ηδηφηεηα θαη ην ρψξν εξγαζίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηεο Σέρλεο Δξσηήζεηο : Αθνξνχλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο ζπγθξφηεζε ζρεηηθά κε ην αληηθείκελν ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο θαζψο θαη δηδαθηηθέο απφπεηξεο πνπ έρνπλ γίλεη κε βάζε ηηο γλψζεηο ηνπο. Δξσηήζεηο : Αθνξνχλ ηε δπλαηφηεηα θαη επηζπκία έληαμεο ησλ ςεθηαθψλ ηερλψλ ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο θαζψο θα ηε δπλαηφηεηα παξνρήο θαηάιιεινπ πιηθνχ. ΟΗ ΦΖΦΗΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΖ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ 1) Δίκαη εθπαηδεπηηθφο Σέρλεο ην δεκφζην ηνκέα ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα 2) Γηδάζθσ ε Γπκλάζην ε ιχθεην ε Δπαγγεικαηηθφ Λχθεην ε Δπαγγεικαηηθή ρνιή ε ηδησηηθή ζρνιή ε ηδηαίηεξα καζήκαηα 3) Πνηεο απφ ηηο παξαθάησ κνξθέο ηέρλεο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ γλσξίδεηε; Video art laser art computer art ςεθηαθή ηέρλε δνξπθνξηθή ηέρλε παξαζηαηηθή ηέρλε θνηλσληνινγηθή ηέρλε δηαδηθηπαθή ηέρλε 4) Έρεηε θέξεη παξφκνην πιηθφ ζηελ ηάμε γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ζαο; Ναη ρη Αλ λαη ηη είδνπο;. 5) Έρεηε θέξεη ηνπο καζεηέο ζε επαθή κε ςεθηαθέο κνξθέο ηέρλεο; Ναη (ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν) Ναη ( ζε πξαθηηθφ επίπεδν) ρη 6) Θεσξείηε φηη ε δηδαζθαιία ηεο ηέρλεο κέζσ ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο ζα ήηαλ ρξήζηκε ζηα πιαίζηα ησλ εηθαζηηθψλ καζεκάησλ; Ναη ρη 7) Θα ήηαλ εθηθηή ζηα πιαίζηα ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ; Ναη ρη 8) Έρεηε απνθηήζεη ηελ θαηάιιειε ζπγθξφηεζε ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ηεο ηέρλεο κέζσ ησλ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ απφ ηηο ζπνπδέο ζαο; Ναη ρη 9) Απφ ηελ πξνζσπηθή ζαο ελαζρφιεζε; 104

105 Ναη ρη Αλ λαη πψο ; απφ πξνζσπηθφ ελδηαθέξνλ απφ ζεκηλάξηα απφ κεηεθπαίδεπζε 10) Θεσξείηε φηη ζα ήηαλ ρξήζηκε κηα ζρεηηθή θαηάξηηζε ππφ ηε κνξθή ζεκηλαξίσλ; Ναη ρη Αλ λαη γηαηί; Γηα ηε βειηίσζε ηνπ καζήκαηνο αχμεζε ελδηαθέξνληνο καζεηψλ πξνζσπηθή θαηάξηηζε άιιν ιφγν Αλ φρη γηαηί; Δίλαη πνιχπινθν αληηθείκελν Γελ είκαη θαηαξηηζκέλνο/ε δελ έρσ ην θαηάιιειν πιηθφ δελ ζα ήηαλ ελδηαθέξνλ γηα ηνπο καζεηέο δελ είλαη ζηα πιαίζηα ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο δελ ππάξρεη ζην ζρνιείν ν θαηάιιεινο εμνπιηζκφο / ηερληθή ππνζηήξημε δελ ζα είρε εθπαηδεπηηθφ ζηφρν άιινο ιφγνο.. 11) Έρεηε παξαθνινπζήζεη θάπνηα ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηηο ςεθηαθέο ηερλνινγίεο ζηελ Σέρλε ηελ ηειεπηαία δηεηία; Ναη ρη 12) Έρεηε παξαθνινπζήζεη θάπνηα ζρεηηθή εθδήισζε ή έθζεζε ; Ναη ρη Αλ λαη ηη είδνπο ;. 13) Θεσξείηε φηη ε δηδαζθαιία ηεο ηέρλεο κέζσ ησλ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ ζα έπξεπε λα ελζσκαησζεί ζην πξφγξακκα δηδαζθαιίαο ησλ εηθαζηηθψλ καζεκάησλ; Ναη ρη 14) Θα επηζπκνχζαηε ηελ παξνρή αληίζηνηρνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ κε ζθνπφ ηε ρξήζε ηνπ ζηελ ηάμε; Ναη ρη 4.7. Τινπνίεζε ηεο Έξεπλαο Ζ έξεπλα πινπνηήζεθε ην ρξνληθφ δηάζηεκα απφ 15 Ηαλνπαξίνπ έσο 30 Μαΐνπ Ζ ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο ζρνιηθήο ρξνληάο θαη ελψ απηή βξηζθφηαλ ζε εμέιημε. Σα εξσηεκαηνιφγηα κνηξάζηεθαλ πξνζσπηθά ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη παξαδφζεθαλ κεηά ηελ ζπκπιήξσζε ηνπο. Οη εθπαηδεπηηθνί είραλ ηνλ απαξαίηεην ρξφλν γηα ηε 105

106 ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ απεξίζπαζηνη, έηζη ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε εηιηθξίλεηα θαη ε αληηθεηκεληθφηεηα ησλ απαληήζεσλ 4.8 Δπεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ Σα θεθάιαηα πνπ αθνινπζνχλ αθνξνχλ ηε ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ. Παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή ηνπο αλάιπζε θαη γίλνληαη ζρνιηαζκνί αλαθνξηθά κε ηα απνηειέζκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ Ζ ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ Πνηεο ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο γλσξίδεηε? ΓΡΑΦΖΜΑ 1: ΦΖΦΗΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΖ ΠΟΤ ΓΝΧΡΗΕΟΤΝ ΟΗ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟΗ ΣΖ ΔΗΚΑΣΗΚΖ ΑΓΧΓΖ 3% 12% 28% 35% 75% Video Art 75% Computer Art 35% Performance Art 12% Digital Art 28% 106 Laser Art 3%

107 Παξαηεξνχκε φηη νη εθπαηδεπηηθνί ηεο Σέρλεο είλαη πην εμνηθεησκέλνη κε ηελ βηληενηέρλε θαη γλσξίδνπλ ιηγφηεξν ηηο ππφινηπεο κνξθέο Σέρλεο. ηε δεχηεξε ζέζε έξρεηαη ε ηέρλε ησλ Τπνινγηζηψλ θαη θαηφπηλ ε ςεθηαθή εηθφλα. Θεσξνχκε φηη απηφ ην θαηλφκελν νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ε βηληενηέρλε είλαη ε πην γλσζηή απφ ηηο ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο, δεδνκέλνπ φηη νη θαιιηηέρλεο είλαη πην πξνβεβιεκέλνη θαη παξνπζηάδεηαη ζε φιεο ηηο γθαιεξί θαη κνπζεία Σέρλεο θαζψο θαη ζηελ κπηελάιε. Δπίζεο είλαη ε κνλαδηθή κνξθή ςεθηαθήο Σέρλεο πνπ πεξηιακβάλεηαη ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα. ΓΡΑΦΖΜΑ 2 :ΤΓΚΡΟΣΖΖ ΣΧΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΧΝ ΑΝΑΦΟΡΗΚΑ ΜΔ ΣΗ ΦΖΦΗΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΖ Έρεηε απνθηήζεη ηελ θαηάιιειε ζπγθξφηεζε ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ηεο Σέρλεο κέζσ ησλ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ απφ ηηο ζπνπδέο ζαο; 5% 0 95% OXI 95% NAI 5% 107

108 Παξαηεξνχκε φηη νη εθπαηδεπηηθνί παξαδέρνληαη φηη δελ δηαζέηνπλ ηηο θαηάιιειεο γλψζεηο ζρεηηθά κε ηηο ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο ΓΡΑΦΖΜΑ 3 : ΠΑΡΟΥΖ ΤΛΗΚΟΤ ΣΖΝ ΣΑΞΖ Έρεηε θέξεη παξφκνην πιηθφ ζηελ Σάμε θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ζαο; 86% OXI 86% NAI 14% 108

109 Γηαπηζηψλνπκε φηη ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Σέρλεο δελ έρεη θέξεη πνηέ παξφκνην πιηθφ ζηελ ηάμε, γεγνλφο πνπ ζπλάδεη άκεζα κε ηελ παξαδνρή ηνπο γηα ηελ έιιεηςε γλψζεσλ θαη επηκφξθσζεο ζην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν ΓΡΑΦΖΜΑ 4 : ΥΡΖΗΜΟΣΖΣΑ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΔΥΝΖ Θεσξείηε φηη ε δηδαζθαιία ηεο Σέρλεο κέζσ ηεο ςεθηαθήο Σερλνινγίαο ζα ήηαλ ρξήζηκε ζηα πιαίζηα ησλ εηθαζηηθψλ καζεκάησλ; NAI 95% OXI 5% 109

110 Γηαπηζηψλνπκε φηη παξ φιε ηελ έιιεηςε επηκφξθσζεο θαη γλψζεσλ, νη εθπαηδεπηηθνί ηεο Σέρλεο ζεσξνχλ φηη ζα ήηαλ σθέιηκε ε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηα πιαίζηα ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο. ΓΡΑΦΖΜΑ 5: ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΑ ΔΗΑΓΧΓΖ ΣΧΝ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΔΥΝΖ ΣΑ ΠΛΑΗΗΑ ΣΟΤ ΔΛΛΖΝΗΚΟΤ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ Θα ήηαλ εθηθηή ζηα πιαίζηα ηνπ Διιεληθνχ ζρνιείνπ; OXI 92% NAI 8% 110

111 Γηαπηζηψλνπκε γηα άιιε κηα θνξά ηελ έιιεηςε εκπηζηνζύλεο ησλ Δθπαηδεπηηθψλ ηεο Σέρλεο ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Πην ζπγθεθξηκέλα δε ζεσξνχλ φηη ην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν κπνξεί λα εηζέξζεη ζηελ ηάμε, δεδνκέλσλ ησλ ειιείςεσλ πνπ παξνπζηάδνληαη (έιιεηςε γλψζεσλ, επηκφξθσζεο, πιηθνχ, ηερληθψλ κέζσλ). ΓΡΑΦΖΜΑ 6 : ΔΝΔΡΓΟΠΟΗΖΖ ΣΧΝ ΜΑΘΖΣΧΝ ΑΝΑΦΟΡΗΚΑ ΜΔ ΣΗ ΦΖΦΗΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΖ 111

112 Έτετε υέρει τοσς μαθητές σε επαυή με υηυιακές μορυές Τέτνης; Ναι 22% ΌΧΙ 78% Ναι ζε θεωπηηικό επίπεδο 22% ΌΧΙ 78% Παξαηεξνχκε φηη ε πιεηνςεθία ησλ εθπαηδεπηηθψλ αθνινπζεί παξαδνζηαθνχο ηξφπνπο δηδαζθαιίαο ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο θαη δελ πεξηιακβάλεη ηηο ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο, ζπκπέξαζκα πνπ ζπλάδεη άκεζα κε ηελ αδπλακία παξνρήο θαηάιιεινπ πιηθνχ θαζψο θαη κε ηελ έιιεηςε επηκφξθσζεο. ΓΡΑΦΖΜΑ 7 :ΠΖΓΔ ΑΠΟΚΣΖΖ ΓΝΧΔΧΝ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΗ ΦΖΦΗΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΖ 112

113 Πηγές Απόκτησης σσγκρότησης στετικά με τις Ψηυιακές μορυές Τέτνης 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 77% 18% 5% Από πποζωπικό ενδιαθέπον 77% Από ζεμινάπια 18% Από μεηεκπαίδεςζη 5% πσο είλαη εχινγν, απφ ην ζχλνιν ησλ γξαθεκάησλ πνπ παξνπζηάζηεθαλ, νη γλψζεηο ζρεηηθά κε ηηο ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο απνξξένπλ ζρεδφλ απνθιεηζηηθά απφ ην πξνζσπηθό ελδηαθέξνλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηελ πξνζσπηθή ηνπο αλάγθε λα ζπγρξνληζηνχλ κε ηα ζχγρξνλα θαηλφκελα ηεο Σέρλεο. ΓΡΑΦΖΜΑ 8 : ΥΡΖΗΜΟΣΖΣΑ ΚΑΣΑΡΣΗΖ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΗ ΦΖΦΗΑΚΔ ΜΟΡΦΔ ΣΔΥΝΖ 113

114 Χρησιμότητα κατάρτισης 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% NAI 90% OXI 10% NAI 90% OXI 10% Ζ έιιεηςε επηκφξθσζεο θαη πιηθνχ, θαζψο θαη ηα ζχγρξνλα θηλήκαηα Σέρλεο πνπ βαζίδνληαη ζηηο λέεο ηερλνινγίεο, έρνπλ δεκηνπξγήζεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηελ αλάγθε γηα επηκφξθσζε θαη εκπινπηηζκό ηεο παλεπηζηεκηαθήο ηνπο ζπγθξόηεζεο. 114

115 ΓΡΑΦΖΜΑ 9 : ΛΟΓΟΗ ΔΗΑΓΧΓΖ ΣΟΤ ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟΤ ΣΧΝ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΣΔΥΝΧΝ Λόγοι εισαγφγής τοσ μαθήματος 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 37% 42% 21% Για βεληίωζη ηος μαθήμαηορ 37% Για αύξηζη ενδιαθέπονηορ ηων μαθηηών 42% Για πποζωπική καηάπηιζη 21% Οη εθπαηδεπηηθνί νη νπνίνη επηζπκνχλ ηελ εηζαγσγή ηνπ αληηθεηκέλνπ ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζεσξνχλ όηη ζα απμήζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ, δεδνκέλνπ φηη αθνξά ηηο λέεο ηερλνινγίεο πνπ είλαη πνιχ νηθίεο εηδηθά ζηηο λεαξέο ειηθίεο. Δπίζεο ζεσξνχλ φηη ζα βειηησζεί ην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο δεδνκέλνπ φηη ζα εθζπγρξνληζηεί θαη ζα μεθχγεη απφ ηα παξαδνζηαθά κνληέια δηδαζθαιίαο. Έλα κηθξφ πνζνζηφ ζεσξεί φηη κέζσ ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο δηδαθηηθήο πξνεηνηκαζίαο, ζα θαηαξηηζηνχλ φρη κφλν νη καζεηέο αιιά θαη νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί. ΓΡΑΦΖΜΑ 10 : ΛΟΓΟΗ ΜΖ ΔΗΑΓΧΓΖ ΣΧΝ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΣΔΥΝΖ 115

116 Αιτια μη εισαγφγής τοσ αντικειμένοσ 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 11% 20% 27% 42% Πολςπλοκόηηη α 11% Ελλειψη ςλικού 20% Ελλειψη εξοπλιζμού 27% Ελλειψη καηάπηηζηρ 42% Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ ζεσξνχλ φηη δελ πξέπεη λα εηζαρηεί ην αληηθείκελν ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηα πιαίζηα ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο, παξνπζηάδνπλ σο θχξηα αηηία ηελ έιιεηςε επηκόξθσζεο θαη θαηόπηλ ηελ έιιεηςε εμνπιηζκνύ θαη πιηθνύ. πκπεξαίλνπκε ινηπφλ φηη ην ειιεληθφ ζρνιείν δελ επλνεί ηελ εηζαγσγή ελφο ηέηνηνπ δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηφζν ιφγσ έιιεηςεο θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ,φζν θαη ιφγσ έιιεηςεο πιηθνχ θαζψο θαη ηερληθνχ εμνπιηζκνχ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΠΗΛΟΣΗΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ ΣΖ ΣΔΥΝΖ ΜΔΧ ΣΧΝ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΧΝ 116

117 Σα αθφινπζα θεθάιαηα αθνξνχλ ηελ παξνπζίαζε ηξηψλ πηινηηθψλ πξνγξακκάησλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηελ Διιάδα θαη αθνξνχλ ηε δηδαζθαιία ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζε παηδηά Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη αζρνιήζεθαλ φρη κφλν κε ηε ζεσξία αιιά θαη κε ηελ πξάμε, νδήγεζαλ δειαδή ηνπο καζεηέο ζηελ παξαγσγή ελφο εηθαζηηθνχ απνηειέζκαηνο κε ηε ρξήζε new media Πηινηηθό Πξόγξακκα ΓΔΠΑΠ ΠΑΣΡΑ Σν θεθάιαην πνπ αθνινπζεί είλαη αθηεξσκέλν ζηελ παξνπζίαζε ελφο πηινηηθνχ πξνγξάκκαηνο δηδαζθαιίαο βηληενηέρλεο πνπ έιαβε ρψξα ζηελ Πάηξα, θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Σόπνο θαη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο Σν εξγαζηήξη πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Πάηξα απφ ην Φεβξνπάξην έσο ην Απξίιην ηνπ 2009, ππφ ηε δηδαζθαιία ηνπ θνπ Γεξαζίκνπ Κπξηαθφπνπινπ, θαζεγεηή εηθαζηηθήο αγσγήο θαη θαηά ηελ πεξίνδν εθείλε- κεηαπηπρηαθνχ θνηηεηή ηεο Αλψηαηεο ρνιήο Καιψλ Σερλψλ, ζην πξφγξακκα κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ «Φεθηαθέο Μνξθέο Σέρλεο». Ζ πηινηηθή δηδαζθαιία έιαβε ρψξα ζην Δηθαζηηθφ εξγαζηήξη ηεο ΓΔΠΑΠ Πάηξαο, ππφ ηε δηεχζπλζε ηεο Καο Κιενπάηξαο Γίγθα. Σν εηθαζηηθφ εξγαζηήξη ηνπ Γήκνπ Παηξψλ έρεη 240 καζεηέο, παηδηά θαη ελήιηθεο, θαη ζηεγάδεηαη ζην εμαηξεηηθφ λενθιαζηθφ θηίξην ηνπ Παιαηνχ Ννζνθνκείνπ, θάησ απφ ην Κάζηξν, πνπ ρηίζηεθε απφ ηνλ αξρηηέθηνλα Θεφθηιν Hansen θαη απνηειεί κέξνο ηνπ Γηθηχνπ Δηθαζηηθψλ Δξγαζηεξίσλ ηνπ ΤΠ. ΠΟ. Λεηηνπξγνχλ εξγαζηήξηα κηθηψλ πιψλ γηα παηδηά, δειαδή δσγξαθηθήο, ραξαθηηθήο, θαηαζθεπψλ θαη θεξακηθήο, αιιά θαη γηα ελήιηθεο εξγαζηήξηα δσγξαθηθήο θαη θεξακηθήο. Δπίζεο, γηα φινπο ηκήκαηα Ηζηνξίαο ηεο Σέρλεο θαη ηνπ Πνιηηηζκνχ. «ηφρνο ηνπ Δξγαζηεξίνπ είλαη ε Δηθαζηηθή Παηδεία γηα φινπο. Απφ κελ ηα παηδηθά εξγαζηήξηα ζα εθθνιαθζνχλ νη απξηαλνί θαιιηηέρλεο ηεο Πάηξαο, αιιά θαη νη επαίζζεηνη άλζξσπνη πνπ ζα κάζνπλ λα δηαηεξνχλ ην αγαζφ ηεο πξνζσπηθήο έθθξαζεο ρσξίο λα γίλνπλ θαιιηηέρλεο -, απφ δε ηα εξγαζηήξηα θαη ηα ζεσξεηηθά ηκήκαηα ελειίθσλ, ζα πιαζζνχλ αλνηρηνί δέθηεο ησλ Δηθαζηηθψλ Σερλψλ πνπ ζα 117

118 κπνξνχλ λα ραξνχλ ηελ Σέρλε, αιιά θαη άλζξσπνη πνπ εθθξάδνληαη ειεχζεξα κέζα απφ ηα ρξψκαηα θαη ηα ζρήκαηα.» ( ηα πιαίζηα ηεο εηζαγσγήο ηεο δηδαζθαιίαο ησλ Νέσλ Φεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο, έγηλε ε πξφηαζε γηα ηε δηδαζθαιία ηεο βηληενηέρλεο ζηνλ Κν Κπξηαθφπνπιν, ν νπνίνο απνδέρζεθε ηελ πξφζθιεζε. Ζ πεξηγξαθή ηεο δηεμαγσγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο, ε κέζνδνο δηδαζθαιίαο θαζψο θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο πεξηγξάθεθαλ απφ ηνλ Κν Κπξηαθφπνπιν ζε ζπλέληεπμε πνπ παξαρσξήζεθε ζε καο ηνλ Ηνχλην ηνπ 2009, κεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ καζεκάησλ. Ζ δηάξθεηα θάζε καζήκαηνο ήηαλ 3 (ηξεηο ) ψξεο θαη ηα καζήκαηα ήηαλ ζπλνιηθά 5 (πέληε). Σν αληηθείκελν ησλ καζεκάησλ ήηαλ φρη κφλν ε δηδαζθαιία ηεο βηληενηέρλεο θαη ησλ ζχγρξνλσλ εθθξαζηψλ ηεο αιιά επίζεο θαη ε δηδαζθαιία παξαγσγήο βηληενηέρλεο απφ ηνπο καζεηέο Μέζνδνο δηδαζθαιίαο Ζ δηδαζθαιία ρσξίδνληαλ ζε δχν κέξε : ην ζεσξεηηθφ θαη ην πξαθηηθφ. Καηά ην ζεσξεηηθφ κέξνο, ν δηδάζθσλ παξνπζίαδε έλα ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο βηληενηέρλεο πνπ αθνξνχζε ηελ ηζηνξηθή ηεο εμέιημε θαη ηνπο θχξηνπο εθθξαζηέο ηεο. ηε ζπλέρεηα παξνπζίαδε βίληεν ηεο δνπιεηάο ησλ θαιιηηερλψλ απηψλ θαη κεηά ηελ πξνβνιή θάζε βίληεν αθνινπζνχζε ζπδήηεζε κε ηνπο καζεηέο ζρεηηθά κε ην λφεκα θαη ην κήλπκα ησλ βίληεν απηψλ φρη κφλν ζε ηζηνξηθφ, θνηλσληθφ πιαίζην αιιά θαη ζε πξνζσπηθφ επίπεδν. Σν πξαθηηθφ κέξνο ηεο δηδαζθαιίαο αθνξνχζε ηε ιήςε πιηθνχ γηα ηε παξαγσγή ελφο έξγνπ βίληεν ηέρλεο πνπ ζα απνηεινχζε θαη ην πξντφλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ καζήκαηνο. Παξάιιεια, νη καζεηέο κπνχληαλ ζηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξάκκαηνο επεμεξγαζίαο ησλ βίληεν ζηνλ ππνινγηζηή, φπνπ ν δηδάζθσλ έδεηρλε ηξφπνπο εηζαγσγήο θαη επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ Απνηειέζκαηα Σα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ην παξαπάλσ πξφγξακκα ήηαλ : 118

119 - πζηεκαηηθή θαιιηέξγεηα θαη παξαγσγή έξγνπ βίληεν ηέρλεο κε ηε ρξήζε νπηηθναθνπζηηθψλ εξγαιείσλ - Δμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηηο ζεκαληηθφηεξεο αηζζεηηθέο παξακέηξνπο ηεο νπηηθναθνπζηηθήο έθθξαζεο, φπσο είλαη ην πιάλν, ε ξνή, ην θάδξν θαη ν ξπζκφο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ παξάζεζε ρσξηζηψλ εηθφλσλ, νη νπηηθέο γσλίεο, νη θηλήζεηο ηεο κεραλήο ιήςεσο, ν θσηηζκφο, ε αηκφζθαηξα, ην πεξηβάιινλ ηεο ιήςεο, ε ππνθξηηηθή, ε δεκηνπξγία ζθεληθνχ ρψξνπ θαη ε ζρέζε ηεο εηθφλαο κε ηνλ ήρν. - Αλάπηπμε απφ ηα παηδηά λνεηηθώλ εξγαιείσλ θαη κεζνδνινγίαο γηα ηελ θξηηηθή αλάιπζε έξγσλ βηληενηέρλεο θαζψο θαη άιισλ νπηηθναθνπζηηθψλ πξντφλησλ ησλ νπνίσλ γίλνληαη δέθηεο ηφζν απφ ηα ΜΜΔ φζν θαη απφ άιια νπηηθναθνπζηηθά κέζα (θηλεκαηνγξάθνο, animation films, ππνινγηζηέο, video clip, θιπ) - Παξαγσγή «πξνηάζεσλ ρξόλνπ» - Γεκηνπξγία αηζζεηηθνύ θξηηεξίνπ πνπ αθνξά ηηο λέεο κνξθέο Σέρλεο - Δπέθηαζε θαη εκπινπηηζκόο ησλ γλψζεσλ ζρεηηθά κε ηελ Σέρλε - Καηαλφεζε απφ ηνπο καζεηέο ηνπ ξφινπ ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ ζηε ζχγρξνλε επνρή - Γεκηνπξγία ζεκαληηθψλ ζπλδέζεσλ αλάκεζα ζηελ ηέρλε, ηε ζεσξία, ηελ ηερλνινγία, θαη ηελ ηζηνξία ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΛΗΝΑ: ΠΑΜΔ ΗΝΔΜΑ Ζ πηπρηαθή εξγαζία ηεο Διέλεο Παπαδνπνχινπ, θνηηήηξηαο ηνπ Παηδαγσγηθνχ Σκήκαηνο Νεπηαγσγψλ, παξνπζηάδεη θαη αλαιχεη ην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα «ΠΑΜΔ ΗΝΔΜΑ» ην νπνίν ζρεηίδεηαη κε ηνλ θηλεκαηφγξαθν Σόπνο θαη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο 119

120 Πξφθεηηαη γηα έλα πξφγξακκα πνπ ζρεδηάζηεθε θαη πινπνηήζεθε κε ηελ ζηήξημε θαη ζπλεξγαζία ησλ Τπνπξγείσλ Πνιηηηζκνχ, Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ θαη ηνπ Οξγαληζκνχ ηνπ Φεζηηβάι Θεζζαινλίθεο. Σν ελ ιφγσ πξφγξακκα μεθίλεζε πηινηηθά ην 1999 θαη δηήξθεζε κέρξη ην Σν πξφγξακκα είρε σο ζηφρν ηνπ λα γλσξίζνπλ ηα παηδηά απφ θνληά ηελ ηέρλε θαη θάπνηεο απφ ηηο ηερληθέο ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ. Ήηαλ ζρεδηαζκέλν θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε ηα παηδηά λα ζπκκεηάζρνπλ ελεξγά ζε απηφ αιιά θαη λα ηα παξαθηλήζεη γηα κειινληηθέο θαιιηηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο κεηά ην πέξαο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Οη βαζηθνί ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ νη αθφινπζνη ηξεηο: α) ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο ραξάο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο πνπ δίλεη ε ηέρλε ζηνλ άλζξσπν, β) κεηάδνζε ζην παηδηά εθνδίσλ θαη θαιιηηερληθψλ εκπεηξηψλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ αληηιεπηηθψλ θαη αηζζεηεξηαθψλ ηνπο ηθαλνηήησλ θαη γ) παξνπζίαζε ηεο άγλσζηεο ζηα παηδηά πιεπξάο ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ε νπνία δηαθνξνπνηείηαη απφ εθείλεο ηεο ζχγρξνλεο θηλεκαηνγξαθηθήο βηνκεραλίαο. ην δεχηεξν κέξνο ηνπ δεχηεξνπ θεθαιαίνπ γίλεηαη πεξηγξαθή ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε. ε απηφ ην πξφγξακκα έιαβαλ κέξνο κφλν νη ηξεηο ηειεπηαίεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ θαη ε νινθιήξσζή ηνπ έγηλε ζε ηξεηο θάζεηο. Τπεχζπλνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ζε θάζε ζρνιείν θάπνην άηνκν πνπ ήηαλ θαηαξηηζκέλν γχξσ απφ ην πξφγξακκα θαη νλνκαδφηαλ «επηζθέπηεο». ηελ πξψηε θάζε ν επηζθέπηεο ελεκέξσζε ηηο ηάμεηο πνπ ελδηαθέξνληαλ γηα ην πξφγξακκα ζρεηηθά κε απηφ θαη ηνπο άθεζε κία βηληενθαζέηα («Νηάκπν» ηεο Νηίζλεπ) θαη ελεκεξσηηθά θπιιάδηα. ηε δεχηεξε θάζε νη ηάμεηο επηζηξέθνπλ ηε βηληενθαζέηα ζηνλ επηζθέπηε θαη ζηε δεχηεξε επίζθεςε ηνπ επηζθέπηε ελεκεξψλνληαη γηα ηελ ηαηλία πνπ ζα παξαθνινπζήζνπλ ζηελ πνξεία Μέζνδνο δηδαζθαιίαο εηξά έρεη ην κνίξαζκα ζρεηηθνχ εξσηεκαηνινγίνπ ην νπνίν ζπκπιεξψλεηαη πξναηξεηηθά θαη ην νπνίν ν επηζθέπηεο δίλεη ζηε δηνξγαλψηξηα νκάδα. ηελ ηξίηε θάζε ηα παηδηά παξαθνινπζνχλ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν ηελ ηαηλία ηνπ βσβνχ θηλεκαηνγξάθνπ, «Σν ηζίξθν», αθνχ πξψηα έρνπλ ελεκεξσζεί γηα απηή απφ ηνλ επηζθέπηε. Αθνινπζεί ε ζπκπιήξσζε εξσηεκαηνινγίνπ. Οη εξσηήζεηο ησλ 120

121 εξσηεκαηνινγίσλ ήηαλ πξνζαξκνζκέλεο ζηηο πξναλαθεξφκελεο ηαηλίεο θαη ρσξίδνληαλ ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο. Ζ επηινγή ησλ ηαηληψλ δελ είλαη ηπραία κε δεδνκέλν φηη αλήθνπλ ζε εηδηθέο θαη πνιχ δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο. Ζ ηερληθή πνπ εθαξκφδεηαη ζε ηαηλίεο θηλνπκέλσλ ζρεδίσλ είλαη απηή ηεο παξάζεζεο ζρεδηαζκέλσλ εηθφλσλ δηαδνρηθά ηνπνζεηεκέλσλ γηα λα δείρλνπλ θηλνχκελεο. Γη απηφ ε θηλεκαηνγξαθηθή αθήγεζε επηηπγράλεηαη κε ηα πιάλα, ηηο ρσξηζηέο εηθφλεο ησλ θηλνπκέλσλ ζρεδίσλ. Ο ήρνο ζηηο θηλνχκελεο εηθφλεο πξνζηίζεηαη ζην ηέινο. Αληίζεηα ζηνλ βσβφ θηλεκαηνγξάθν φπνπ δελ ππάξρεη ήρνο ε απνηχπσζε ησλ λνεκάησλ γίλεηαη κε ηηο μεθάζαξεο θηλήζεηο θαη εθθξάζεηο ησλ εζνπνηψλ. Οη δπν απηέο δηαθνξεηηθέο ηαηλίεο επηιέρζεθαλ κε ζθνπφ λα αληηιεθζνχλ ηα παηδηά ηελ χπαξμε ησλ πνιιψλ θαη δηαθνξεηηθψλ ηξφπσλ θηλεκαηνγξαθηθήο αθήγεζεο θαη άξα εηδψλ θηλεκαηνγξάθνπ. ην ηξίην κέξνο ηνπ δεχηεξνπ θεθαιαίνπ πεξηγξάθεηαη ην ελ ιφγσ πξφγξακκα ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Δδψ απεπζχλεηαη ζε φιεο ηηο ηάμεηο πνπ απαξηίδνπλ ηε βαζκίδα. Αλ θαη ε δηαδηθαζία είλαη ίδηα κε ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ππάξρνπλ νξηζκέλεο βαζηθέο δηαθνξέο α) νη ηαηλίεο εδψ είλαη «ΚΑΗ ΟΗ ΔΠΣΑ ΖΣΑΝ ΤΠΔΡΟΥΟΗ» ηνπ Σ. ηάξδεο θαη ε «ΟΗ ΔΠΣΑ ΑΜΟΤΡΑΨ» ηνπ Α. Κνπξνζάβα. Ζ επηινγή ηνπο βαζίζηεθε ζην γεγνλφο φηη είλαη ηαηλίεο δξάζεο, φηη ε ππφζεζήο ηνπο είλαη αξθεηά ξεαιηζηηθή, φηη αθνξνχλ λένπο αλζξψπνπο θαη ηέινο φηη έρνπλ ηελ ίδηα βαζηθή ππφζεζε κε δηαθνξέο ζηνλ ηφπν, ην ρξφλν αιιά θαη ζηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο. Έηζη, γίλεηαη αηζζεηφο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν δχν μερσξηζηνί ζθελνζέηεο-αθεγεηέο κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ ν θαζέλαο ην δηθφ ηνπ έξγν κε βάζε ηνλ πξνζσπηθφ ηνπ ηξφπν θηλεκαηνγξαθηθήο αθήγεζεο, β) νη καζεηέο δελ απαληνχλ ζε εξσηεκαηνιφγηα αιιά παίξλνπλ κέξνο ζην δηαγσληζκφ θξηηηθήο θηλεκαηνγξάθνπ: «δχν ηαηλίεο ηφζν ίδηεο κα θαη ηφζν δηαθνξεηηθέο». Οη καζεηέο εδψ έπεηηα απφ ζρεηηθή πξνεηνηκαζία θαινχληαη ζε κία ζεηξά εξσηεκάησλ πνπ ζπγθξίλνπλ ηα δπν έξγα. Σα παηδηά παίξλνπλ έλαλ νδεγφ κειέηεο θαη έλα έληππν κε ηίηιν «Ζ ΚΗΝΖΜΑΣΟΓΡΑΦΗΚΖ ΣΔΥΝΖ». Σφζν ε παξαθνινχζεζε ησλ ηαηληψλ φζν θαη ε αλάγλσζε ηνπ βηβιίνπ θαζηζηνχλ ηα παηδηά ηθαλά λα αληηιεθζνχλ ηελ έλλνηα ηεο πξνζσπηθήο έθθξαζεο θαη ηελ εθαξκνγή ηεο ζην θαιιηηερληθφ έξγν. Οη εξσηήζεηο γηα ην δηαγσληζκφ ηεο θξηηηθήο θηλεκαηνγξάθνπ έρνπλ δηάθνξα ζέκαηα φπσο ε βία ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, νη ήξσεο ησλ έξγσλ, ν πξνζσπηθφο ηξφπνο αθήγεζεο ηνπ θάζε ζθελνζέηε θαη ζηνρεχνπλ λα θάλνπλ θαηαλνεηφ ζηα παηδηά φηη ε 121

122 νπζία δελ βξίζθεηαη ζηε ζεκαηνινγία ηνπ θαιιηηερλήκαηνο αιιά ζην ρεηξηζκφ ηεο εθάζηνηε ζεκαηνινγίαο απφ ηνλ θαιιηηέρλε. Ζ ηέρλε, ζπλερίδεη, επλνεί ηε δηαθνξεηηθφηεηα φζνλ αθνξά ζηελ πξνζέγγηζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. πλεπψο ν ζεαηήο κε ηε ζεηξά ηνπ βαζηδφκελνο ζηα βηψκαηά ηνπ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα εθιάβεη ην έξγν κε ην δηθφ ηνπ ηξφπν κηαο θαη ε θξηηηθή ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο ηαηλίαο ραξαθηεξίδεηαη σο ζηνραζηηθή θαη δεηά ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζεαηή. Σέινο ζηε δεχηεξε θάζε δεηείηαη αθφκα απφ ηνπο καζεηέο λα απαληήζνπλ ππνζεηηθά πνηνπ απφ ηνπο πξναλαθεξφκελνπο ζθελνζέηεο άιιε ηαηλία ζα πξνηηκνχζαλ λα δνπλ. Ζ Σξίηε θάζε αθνξά ζηε δεκηνπξγία απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο κηαο πεληάιεπηεο δηθήο ηνπο ηαηλίαο νπνηνπδήπνηε θηλεκαηνγξαθηθνχ είδνπο (αθήγεζεο, ληνθηκαληέξ, βηληενθιίπ, εηδεζενγξαθηθνχ πιηθνχ) εθηφο δηαθεκηζηηθνχ, κε ηε βνήζεηα ελφο επαγγεικαηία ζθελνζέηε. Ζ θάζε απηή ήηαλ πξναηξεηηθή θαη ζπκκεηείραλ φζεο ηάμεηο πιεξνχζαλ θάπνηεο ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο. Ζ Σξίηε απηή θάζε έπξεπε λα νινθιεξσζεί ζε ηξία αββαηνθχξηαθα. Σν πξψην γίλεηαη ε γλσξηκία ησλ καζεηψλ- δεκηνπξγψλ ηεο ηαηλίαο κε ηνλ εζεινληή θαζεγεηή πνπ έρεη ηελ θαζνδήγεζε θαη επίβιεςε ηεο νκάδαο. Δπίζεο επηιέγεηαη ην ζέκα απφ κία πξνηεηλφκελε ιίζηα ζεκάησλ, γλσξίδνπλ ηα παηδηά ζηε ζεσξία αιιά θαη ζηελ πξάμε θάπνηα απφ ηα βαζηθά ζηνηρεία ησλ εθθξαζηηθψλ κέζσλ ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ, εμνηθεηψλνληαη κε δηάθνξνπο θηλεκαηνγξαθηθνχο φξνπο (θαδξάξηζκα, νπηηθή γσλία) θαη ηέινο γίλεηαη ε δηαλνκή ησλ ξφισλ θαη ε θαηαλνκή ησλ εξγαζηψλ. Σν δεχηεξν πξαγκαηνπνηνχληαη ηα γπξίζκαηα ησλ ηαηληψλ θαη ην ηειεπηαίν αββαηνθχξηαθν γίλνληαη ζπκπιεξσκαηηθέο ιήςεηο θαη ερνγξαθήζεηο. Γίλνληαη βέβαηα ζηα παηδηά αλαιπηηθέο νδεγίεο ζρεηηθά κε ηηο ηερληθέο ηνπ γπξίζκαηνο. Κχξηνο ζηφρνο ηνπ φινπ απηνχ εγρεηξήκαηνο είλαη λα θαηαλνήζνπλ ηα παηδηά φηη γηα ηε δεκηνπξγία κίαο θηλεκαηνγξαθηθήο ηαηλίαο απαηηνχληαη ζπιινγηθέο ελέξγεηεο φπνπ φκσο θάζε άηνκν δηαδξακαηίδεη ην δηθφ ηνπ ζεκαληηθφ ξφιν Απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο Σν πξφγξακκα «ΠΑΜΔ ΗΝΔΜΑ» πιεξνί ηνπο βαζηθνχο φξνπο θαη πξνυπνζέζεηο ηεο θαιιηηερληθήο αγσγήο : νη καζεηέο είραλ ελεξγφ ζπκκεηνρή ζην πξφγξακκα θαη ζηηο δχν πξψηεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ζπγθξηκέλα ζηε δεπηεξνβάζκηα 122

123 εθπαίδεπζε είδαλ ζηελ πξάμε φια ηα ζηάδηα δεκηνπξγίαο κηαο ηαηλίαο. Δπίζεο επηηεχρζεθε θαη ε πιήξσζε ησλ ζηφρσλ ηνπ θαζψο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηαηλίεο θιαζηθέο πνπ απνδείθλπαλ ζηα παηδηά ηε δηαρξνληθή πνιηηηζκηθή αμία πνπ κπνξνχλ λα έρνπλ νξηζκέλεο θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο. Τπήξραλ φκσο θαη ζεκεία αδπλακίαο ηνπ πξνγξάκκαηνο φπσο ε πεξηνξηζκέλε ζπκκεηνρή ησλ παηδηψλ ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ην ζέκα ησλ ηαηληψλ πνπ επηιέρζεθαλ γηα ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, θαη ηέινο ε άκεζε εμάξηεζε ηεο επηηπρίαο ηνπ πξνγξάκκαηνο απφ ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ επηζθέπηε- εκςπρσηή. Γεληθφηεξα ην πξφγξακκα έρεη ζπκβάιεη ζην λα θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο α) φηη ε δηαδηθαζία ηεο δεκηνπξγίαο αιιά θαη ηεο επαθήο κε ην εηθαζηηθφ έξγν πξνζθέξνπλ αηζζεηηθή απφιαπζε αιιά απαηηνχλ ζηνραζκφ θαη θξηηηθή ζθέςε, β) φηη ην εγρείξεκά ηνπο δελ πζηεξνχζε θαη δε δηέθεξε ζηα βαζηθά ζεκεία απφ ηα αληίζηνηρα (εγρεηξήκαηα) ησλ επαγγεικαηηψλ θηλεκαηνγξαθηζηψλ. Κχξηνο ζηφρνο ήηαλ λα γίλεη ζηα παηδηά ζαθήο ε δηαθνξά κεηαμχ ηεο πξνζσπηθήο πξνηίκεζεο θαη ηεο θξηηηθήο ζηάζεο αιιά θαη λα αθνκνηψζνπλ ηνπο πνηθίινπο ηξφπνπο θαηαλφεζεο ησλ δηάθνξσλ επηπέδσλ λνήκαηνο ηνπ θαιιηηερληθνχ έξγνπ. Δπίζεο επηηεχρζεθε ε κεηάβαζε από ηελ παζεηηθή παξαθνινύζεζε εηθόλσλ ζηελ θξηηηθή αληηκεηώπηζε θαη ελ ζπλερεία ζηελ θηλεηνπνίεζε ησλ παηδηψλ γηα δξάζε θαη δεκηνπξγία. Αλακθηζβήηεηα πξφθεηηαη γηα έλα θαηλνηφκν πξφγξακκα πνπ ζηνρεχεη λα εληάμεη ηελ ηέρλε ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε θαη ην νπνίν θεληξίδεη ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ γηα κεηέπεηηα ελαζρφιεζή ηνπο κε ηελ ηέρλε Δθπαηδεπηηθό Πξόγξακκα «Ζ Μπηελάιε Πάεη ρνιείν» Σν Κξαηηθφ Μνπζείν χγρξνλεο Σέρλεο δίλεη ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ εθπαηδεπηηθή δηάζηαζε ηνπ ξφινπ ηνπ. Οξγαλσκέλα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα παξαθνινπζνχλ ηηο ζχγρξνλεο κνπζεηνπαηδαγσγηθέο αληηιήςεηο θαη επηδηψθνπλ λα θέξνπλ ηνπο καζεηέο φισλ ησλ βαζκίδσλ ζε επαθή κε ηηο κφληκεο ζπιινγέο θαη ηηο πεξηνδηθέο εθζέζεηο ηνπ κνπζείνπ. Σα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα ζρεδηάδνληαη θαη δηεμάγνληαη απφ ην πξνζσπηθφ ηνπ κνπζείνπ θαζψο θαη απφ ζπλεξγαδφκελνπο κνπζεηνπαηδαγσγνχο θαη πξνζαξκφδνληαη ζηελ ειηθία θαη 123

124 ηα ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα ησλ ειηθηαθψλ νκάδσλ κε ζηφρν λα ελεξγνπνηήζνπλ ηελ πξνζσπηθή ζπκκεηνρή θαη πξσηνβνπιία Σόπνο θαη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο Σν πξφγξακκα πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνλ Μάξηην ηνπ 2007 ζε Γπκλάζηα θαη Λχθεηα ηνπ λνκνχ Θεζζαινλίθεο θαη ησλ θνληηλψλ λνκψλ. Ζ δεχηεξε θάζε ηεο πινπνίεζήο ηνπ έγηλε θαηά ην δηάζηεκα επηεκβξίνπ Ννεκβξίνπ Δληάρζεθε ζην επξχηεξν πιαίζην ησλ εθπαηδεπηηθψλ δξάζεσλ ηνπ Κξαηηθνχ Μνπζείνπ χγρξνλεο Σέρλεο θαη ηνπ Κέληξνπ χγρξνλεο Σέρλεο Θεζζαινλίθεο θαη ζην πξφγξακκα: «Παηδεία Πνιηηηζκφο». Ζ Δπίβιεςε & ν Κ..Σ.Θ. πληνληζκφο Πξνγξάκκαηνο έγηλε απφ ηε πξαγψ Σζηάξα, Γ/ληξηα Με πξσηνβνπιία ηνπ Κέληξνπ χγρξνλεο Σέρλεο Θεζζαινλίθεο, ηκήκα ηνπ Κξαηηθνχ Μνπζείνπ χγρξνλεο Σέρλεο, ε 1ε Biennale ηεο Θεζζαινλίθεο επηζθέθζεθε φια ηα ζρνιεία ηεο πφιεο θαη ηνπ λνκνχ αιιά θαη θνληηλψλ λνκψλ κε ζθνπφ λα κηιήζεη ζηνπο καζεηέο γηα ηελ ηαπηφηεηα θαη ην ραξαθηήξα ηεο δηνξγάλσζεο θαη κε ηελ αθνξκή απηή λα κνηξαζηεί καδί ηνπο ζθέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνχο ζρεηηθά κε ην ξφιν ηεο Σέρλεο. Σν πξφγξακκα, έρεη ζρεδηαζηεί απφ ην Κξαηηθφ Μνπζείν χγρξνλεο ηέρλεο, έρεη εληαρζεί ζην πξφγξακκα: «Παηδεία Πνιηηηζκφο» ηνπ Τπνπξγείνπ Πνιηηηζκνχ θαη έρεη ηελ έγθξηζε ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ζηε ζρνιηθή ηάμε Μέζνδνο δηδαζθαιίαο Tν εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα απεπζχλζεθε ζε καζεηέο ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε έκθαζε ζηνπο καζεηέο φισλ ησλ ηάμεσλ ηνπ Λπθείνπ. Γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ζπλεξγάζηεθαλ άλζξσπνη απφ ηξεηο μερσξηζηέο γλσζηηθέο εηδηθφηεηεο (ηζηνξηθνί ηέρλεο, κνπζεηνιφγνη θαη κνπζεηνπαηδαγσγνί) θαη θαηά ηε δηαδηθαζία έρνπλ ιεθζεί ππφςε ηφζν ην γλσζηηθφ επίπεδν θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ, 124

125 φζν θαη ε γλσξηκία ηνπο κε ην αληηθείκελν ηεο Σέρλεο κέζα απφ ηε δηδαθηέα χιε ησλ ζρνιηθψλ καζεκάησλ (έθζεζε ηδεψλ, λέα ειιεληθά θαη καζήκαηα επηινγήο ην ρέδην, ε Αηζζεηηθή αγσγή, ηα Καιιηηερληθά, ε Θεαηξηθή αγσγή θιπ.) Οη βαζηθνί ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο πεξηειάκβαλαλ ηφζν ηελ παξνπζίαζε ηνπ ζεζκνχ ηεο Μπηελάιε θαη ηεο ζεκαζίαο πνπ απνθηά ε δηνξγάλσζή ηεο ζηελ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο, φζν θαη ηελ ελεκέξσζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ησλ καζεηψλ γχξσ απφ ηνπο κνπζεηαθνχο ρψξνπο, ηηο εηθαζηηθέο εθζέζεηο θαη ηελ παξνπζία ηεο ηέρλεο φρη κφλν ζηνπο παξαπάλσ ρψξνπο, αιιά θπξίσο ζηελ θαζεκεξηλή δσή θαη ηα βηψκαηα ησλ ίδησλ ησλ παηδηψλ κέζα απφ πνιινχο δξφκνπο θαη πνηθίιεο εθθάλζεηο. Βαζηθή επίζεο επηδίσμε ηνπ Κέληξνπ χγρξνλεο Σέρλεο ήηαλ λα δψζεη κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο απηνχ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο καζεηέο λα εθθξαζηνχλ θαη λα δηαηππψζνπλ εξσηήκαηα, λα ζέζνπλ πξνβιεκαηηζκνχο θαη λα θαηαζέζνπλ ηηο εκπεηξίεο θαη βηψκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηέρλε θαη ηηο επηζθέςεηο ζε κνπζεηαθνχο ρψξνπο. Ζ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε κέζα ζην ίδην ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ (ζρνιηθέο αίζνπζεο, ακθηζέαηξα, αίζνπζεο εθδειψζεσλ ησλ ζρνιείσλ) θαη είρε δηάξθεηα φζν κία ζρνιηθή ψξα πεξίπνπ ιεπηά. Σν πξφγξακκα ήηαλ θαηάιιειν ηφζν γηα κηθξφ φζν θαη γηα κεγαιχηεξν καζεηηθφ αθξναηήξην. ε θάζε εθαξκνγή ηνπ ζπκκεηείραλ δχν κνπζεηνπαηδαγσγνί-εκςπρσηέο θαη γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ απαηηείηαη θνξεηφο ή ζηαζεξφο ππνινγηζηήο θαη βηληενπξνβνιέαο. Με εξγαιείν ηελ πξνβνιή ελφο πξνγξάκκαηνο ςεθηαθψλ δηαθαλεηψλ (Power Point) ην νπνίν πξνβάιιεηαη ζηνπο καζεηέο, δίλνληαη ζε απηνχο εξεζίζκαηα θαη δηαηππψλνληαη πνηθίια εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ην ξφιν ηεο ηέρλεο θαη ησλ κνπζείσλ (μεθηλψληαο ζπλήζσο απφ πξνεγνχκελεο επνρέο κε θαη θαηαιήγνληαο ζηε ζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα). ηαδηαθά αλαπηχζζεηαη έλαο δηάινγνο κεηαμχ ησλ κνπζεηνπαηδαγσγψλ θαη ησλ καζεηψλ γχξσ απφ ηα δεηήκαηα απηά ν νπνίνο απνζθνπεί ηφζν ζηελ ελεκέξσζε ησλ ηειεπηαίσλ γχξσ απφ ηελ θαιιηηερληθή δεκηνπξγία, ηδηαίηεξα ηε ζχγρξνλε, φζν θαη ζηελ θαηάζεζε ησλ βησκάησλ θαη ησλ πξνβιεκαηηζκψλ ηνπο ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία -θαη γηαηί φρη- ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ηέρλεο ζηε δηακφξθσζε κηαο νπζηαζηηθήο θαη πνηνηηθήο δσήο. Με ηελ νινθιήξσζε ηεο παξνπζίαζεο δηαλέκεηαη ελεκεξσηηθφ πιηθφ πνιηηηζηηθνχ πεξηερνκέλνπ ζην ζρνιείν ζε έληππε θαη ςεθηαθή κνξθή (CD απφ πξνεγνχκελεο 125

126 εθζέζεηο ηνπ Μνπζείνπ, κηθξφο ελεκεξσηηθφο θαηάινγνο γηα ηε κφληκε ζπιινγή ηνπ Μνπζείνπ, πνιηηηζηηθνί νδεγνί ηεο πφιεο θ.α.) Απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο Ζ εθαξκνγή απηνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο απέδσζε νξηζκέλα ελδηαθέξνληα ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία ζπγθεληξψζεθαλ θαη θαηαγξάθεθαλ απφ ηνπο αλζξψπνπο ηνπ κνπζείνπ κε ζηφρν κηα ηθαλνπνηεηηθή ηειηθή αμηνιφγεζε. Σν πξφγξακκα έδεημε λα είλαη θαηάιιειν ηφζν γηα κηθξά φζν θαη γηα κεγαιχηεξα καζεηηθά αθξναηήξηα θαη παξαθνινπζήζεθε κε ην ίδην ελδηαθέξνλ θαη απφ ηηο ηξεηο ηάμεηο ηνπ Λπθείνπ. Υαξαθηεξηζηηθφ ζρεδφλ φισλ ησλ εθαξκνγψλ ήηαλ ε ζηαδηαθή ζπκκεηνρή φιν θαη πεξηζζφηεξσλ καζεηψλ ζηνλ αλαπηπζζόκελν δηάινγν. ε πάξα πνιιέο πεξηπηψζεηο νη απφςεηο ησλ καζεηψλ φισλ ζπλέθιηλαλ ηδηαίηεξα ζε ζρέζε κε ζέκαηα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ ειεπζεξία θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπ θαιιηηέρλε, ηελ επηθνηλσλία ησλ έξγσλ ηέρλεο θαη ησλ θαιιηηερλψλ κε ην θνηλφ ηνπο, ην ραξαθηήξα ηεο ηξέρνπζαο θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο θαη ην ξφιν ησλ κνπζείσλ. (πεγή ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ην θεθάιαην πνπ αθινπζεί παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηφζν απφ ηελ πνηνηηθή φζν θαη απφ ηελ πνζνηηθή έξεπλα. 126

127 Σα ζπκπεξάζκαηα ζα παξνπζηαζηνχλ αλαθνξηθά κε ηα ηξία πεδία έξεπλαο πνπ παξνπζηάζακε ζηελ αξρή ηεο εξγαζίαο καο. Πην ζπγθεθξηκέλα : 1- πκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηε ζέζε ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηελ εηθαζηηθή δηεξγαζία 2- πκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηελ νξγαλσκέλε γλψζε γηα ην θαηλφκελν ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο θαη ην δηεπξπκέλν ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηεο Σέρλεο 3- πκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηε ζέζε θαη ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηα πιαίζηα ηνπ Διιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. 5.1 Αλαθνξηθά κε ηε ζέζε ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο ζηελ εηθαζηηθή δηεξγαζία Ζ αηζζεηηθή αγσγή ζην ζρνιείν, αλ θαη βαζίδεηαη ζηελ έκθπηε ςπρηθή αλάγθε ηνπ παηδηνχ γηα έθθξαζε θαη ην βνεζάεη λα αλαπηχμεη ηε δεκηνπξγηθφηεηά ηνπ κε πνηθίια κέζα θαη ηξφπνπο, ραξαθηεξίδεηαη αθφκε απφ αξθεηέο ειιείςεηο. ε αληίζεζε κε ηελ παξαδνζηαθή ινγηθή ησλ δηαθξηηψλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ ηνπ παιαηνχ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, ε εηθαζηηθή αγσγή νθείιεη λα πξνζεγγίδεη ηε κάζεζε θαη ηε δηδαζθαιία κε νιηζηηθφ ηξφπν. Οη καζεηέο ελζαξξχλνληαη λα δηεξεπλνχλ ηα ζέκαηα ζε βάζνο, κέζσ ηεο αλάγλσζεο δηαθνξεηηθψλ πεγψλ θαη ηεο ελεξγεηηθήο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε κηα πνηθηιία δξαζηεξηνηήησλ. Ο εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ελεξγεί πιένλ κε πξσηνβνπιίεο, κε επειημία θαη λα εθζπγρξνλίδεη ην πεξηερφκελν θαη ηε κεζνδνινγία ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ. Μπνξεί λα θαηλνηνκήζεη, λα εκπιέμεη ηαπηφρξνλα ηνπο καζεηέο ηνπ θαη ηνλ εαπηφ ηνπ ζηε δηαξθή αλαδήηεζε γλψζεσλ θαη δηαδηθαζηψλ αλαδφκεζεο ησλ παιηψλ θαη ζχλζεζεο ησλ θαηλνχξγησλ. Ζ παξνπζίαζε ζρεηηθψλ παξαδεηγκάησλ αιιά θαη ησλ δεηεκάησλ πνπ ζπλνδεχνπλ ηε ρξήζε ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζε πεξηβάιινληα άηππεο εθπαίδεπζεο δε ζα κπνξνχζε λα εμαληιεζεί ζε απηή ηελ εξγαζία. Ζ χπαξμε ηνπιάρηζηνλ ηξηψλ αληίζηνηρσλ πηινηηθψλ πξνγξακκάησλ, ησλ νπνίσλ νη ππεχζπλνη αθνινχζεζαλ κία ζπγθεθξηκέλε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, απνδεηθλχεη ηε δπλαηφηεηα εηζαγσγήο ησλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο ζηελ ηππηθή εθπαίδεπζε. Γπζηπρψο, ε δηδαζθαιία ηνπο κέρξη ζήκεξα, είλαη ζρεδφλ αλχπαξθηε ή αλ ππάξρεη αλαιχεηαη κφλν ζε ζεσξεηηθφ πιαίζην θαη δελ επεθηείλεηαη ζηε παξαγσγή εηθαζηηθψλ έξγσλ απφ ηνπο καζεηέο. 127

128 Αλ θάηη είλαη βέβαην, είλαη φηη ε ηερλνινγία ζα ζπλερίζεη λα αλαπηχζζεηαη ξαγδαία, παξαζχξνληαο καδί ηεο θαη ηηο απαηηήζεηο ησλ καζεηψλ. Μέζα ζε απηή ηε ρηνλνζηηβάδα εμέιημεο ην ζρνιείν νθείιεη λα αληαπνθξηζεί απαληψληαο ηφζν ζε ζεκειηψδε εξσηήκαηα, φπσο είλαη ε νπζία ηεο εθπαηδεπηηθήο κεζνδνινγίαο ηνπο, φζν θαη ζε ηερλνινγηθέο πξνθιήζεηο. Σν κνληέιν εηθαζηηθήο δηεξγαζίαο πνπ παξνπζηάζακε ζην πξψην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο καο, ζεσξνχκε όηη κπνξεί λα εθαξκνζηεί γηα ηε δηδαζθαιία ησλ new media Art θαη απηφ φρη κφλν γηαηί εκπιέθεη ηα παηδηά ζηελ εηθαζηηθή δηεξγαζία, αιιά θαη δηφηη αμηνπνηεί ηελ εκπεηξηθνβησκαηηθή ηνπο γλψζε κέζα απφ ηε δεκηνπξγία, ηε ζπλεξγαζία θαη ην δηάινγν Αλαθνξηθά κε ηνπο εθπαηδεπηηθνύο ηεο Σέρλεο Ζ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζακε κε απνδέθηεο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο Σέρλεο, καο νδήγεζε ζηα αθφινπζα ζπκπεξάζκαηα : Αλάγθε γηα επηκόξθσζε ζρεηηθά κε ηελ εηζαγσγή ησλ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο Έιιεηςε πιηθνύ θαη αλάγθε παξνρήο ππνζηεξηθηηθνχ ςεθηαθνχ πιηθνχ γηα ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε Έιιεηςε εκπηζηνζύλεο ζηε δπλαηφηεηα εηζαγσγήο ησλ λέσλ κνξθψλ Σέρλεο ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο Αγσγήο ζηα πιαίζηα ηνπ ζεκεξηλνχ ζρνιείνπ. Δίλαη γεγνλφο φηη επηζπκία ππάξρεη απφ ηελ πιεπξά ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Σέρλεο. Τπάξρεη φκσο αληίζηνηρε επηζπκία απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο ; Παξ φιν πνπ ην ΑΠ ( αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ) θαζψο θαη ην δηαζεκαηηθφ ΑΠ παξνπζηάδνπλ ζηφρνπο θαη απαηηνχλ δεμηφηεηεο απφ ηνπο καζεηέο, δελ παξέρνπλ νχηε θαλ ην αληίζηνηρν ζεσξεηηθφ πιηθφ ζηα λέα εγρεηξίδηα, αθήλνληαο έηζη ηνλ εθπαηδεπηηθφ αθάιππην θαη απξνζηάηεπην απέλαληη ζηα λέα δεδνκέλα Ο Γηεπξπκέλνο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ Δηθαζηηθήο Αγσγήο «Καζψο λέεο κνξθέο Σέρλεο θάλνπλ ηελ εκθάληζή ηνπο φπσο είλαη ην Video- Art, νη αιιειεπηδξαζηηθέο πνιπκεζηθέο εγθαηαζηάζεηο (interactive multimedia 128

129 installations), εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα (virtual reality)θαη ηέρλε ηνπ Γηαδηθηχνπ (web-based art), αιιειεπηδξαζηηθά έξγα Σέρλεο κε ρξήζε microprocessors (Tribe& Reena, απφ Βαζηιάθν 2008 : 35), είλαη θπζηθφ εθηφο απφ ηε κνξθή ηεο εθπαίδεπζεο ησλ Δηθαζηηθψλ Σερλψλ λα αλαλεψλεηαη θαη ην πεξηερφκελφ ηεο». Έρνπλ ήδε θάλεη ηελ εκθάληζή ηνπο ζην Γηαδίθηπν έξγα εμνινθιήξνπ ςεθηαθά θαη ππάξρεη δηάρπηε ε πξαθηηθή ηεο απφ-πινπνίεζεο θαη επξείαο δηαλνκήο. Έηζη, νη ζηφρνη ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο φπσο εθθξάδνληαη κέζα απφ ην Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ γηα ηα Δηθαζηηθά ζα ρξεηαζηεί λα εξκελεπζνχλ πεξηζζφηεξν επέιηθηα απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ησλ Δηδηθνηήησλ γηα λα πξνιάβνπλ ηηο εμειίμεηο θαη λα σζήζνπλ ηνπο καζεηέο λα νηθεηνπνηεζνχλ ηελ Σέρλε ηεο επνρήο ηνπο. Κάπνηα αηζηφδνμα κελχκαηα κεηαδίδνπλ ηα λέα βηβιία γηα ηα Δηθαζηηθά (Γεκνηηθνχ-Γπκλάζηνπ) πνπ πξνζπαζνχλ λα επεθηείλνπλ ηνπο νξίδνληεο ηνπ καζήκαηνο πξνο ζχγρξνλεο θαηεπζχλζεηο. Αλαθέξεηαη ε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζηε δεκηνπξγία θαη επεμεξγαζία ςεθηαθνχ πιηθνχ, ε αλάιπζε πεξηερνκέλνπ ηζηνζειίδσλ θαη ε παξνπζίαζε λέσλ κνξθψλ ηέρλεο φπσο ην video-art. Πέξα απφ ηηο 2-3 ζειίδεο πνπ αθηεξψλνληαη πξνο απηφ ην ζθνπφ, ε ρξήζε ηνπ βηβιίνπ ζηελ Δηθαζηηθή Αγσγή είλαη θπξίσο λα δψζεη εξεζίζκαηα θαη φρη λα εγθισβίζεη καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθνχο ζε απζηεξά νξηνζεηεκέλε δηδαθηέα χιε (βηβιηνθεληξηζκφο). ια ηα παξαπάλσ, φπσο είλαη θπζηθφ, πξνθαινχλ κεηαβνιέο θαη ζην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο. Οξηζκέλεο απφ ηηο λέεο δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηε δεκηνπξγία καζεηηθψλ ςεθηαθψλ κνξθψλ Σέρλεο, ηελ επίζθεςε ζε δηαδηθηπαθέο θνηλφηεηεο θαη ηε δηνξγάλσζε εηθνληθψλ εθζέζεσλ απαηηνχλ εμεηδηθεπκέλεο ηερληθέο γλψζεηο, πςειφ επίπεδν θαιιηέξγεηαο θαη εγξήγνξζε γηα ηελ επίιπζε ηπρφλ εζηθψλ δηιεκκάησλ πνπ κπνξεί λα πξνθχςνπλ. Μεξηθά απφ απηά ηα ζέκαηα πνπ έρνπλ εζηθέο πξνεθηάζεηο ζρεηίδνληαη κε ηα πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα, ηνλ έιεγρν ηεο πξφζβαζεο ζηελ πιεξνθνξία, ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ, ηηο ηπρφλ ηδενινγηθέο ζθνπηκφηεηεο δηαθφξσλ νκάδσλ θαη ηελ πξνπαγάλδα. Ο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (αιιά θαη ηνπ γνλέα) πξέπεη λα είλαη θαζνδεγεηηθφο, ππνζηεξηθηηθφο αιιά θαη πξνζηαηεπηηθφο φζνλ αθνξά ηνπο θηλδχλνπο. Καιείηαη λα δηαρεηξηζηεί θαηαζηάζεηο πνπ απαηηνχλ εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο γηα ηελ εξκελεία νξηζκέλσλ θαηλνκέλσλ, λα ππνζηεξίμεη επηινγέο ζηξαηεγηθήο θαη ζπκπεξηθνξάο ζηε δηαδηθηπαθή δσή. Με ηελ ηαρχηεηα πνπ εμειίζζνληαη νη λέεο ηερλνινγίεο θαη κε ηηο αιιαγέο πνπ πξνθαινχλ ζην ρψξν ηεο 129

130 Παηδείαο θαη ηεο Σέρλεο, είλαη έλα απαηηεηηθφ ζηνίρεκα γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο λα ζπλδπάζεη ηελ ηερλνινγηθή θαη θαιιηηερληθή θαηάξηηζε γηα λα αληαπεμέιζεη ηθαλνπνηεηηθά ζηηο απαηηήζεηο ελφο δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ πνπ απνθεληξψλεηαη ηαπηφρξνλα πξνο πνιινχο δηαθνξεηηθνχο πφινπο 5.3. ρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ησλ ςεθηαθώλ κνξθώλ Σέρλεο ζηε Διιεληθή εθπαίδεπζε Σν θνηλσληθνπνιηηηζκηθφ πιαίζην γηα ηε δηδαζθαιία ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο αιιάδεη ηαρχηαηα ζηνλ θφζκν θαη ζηελ Διιάδα. Νέεο ηδέεο γηα ην πψο πξέπεη λα δηδάζθεηαη ε ηέρλε θαη γηα ην ηη πξέπεη λα ζπκπεξηιακβάλεηαη ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ καζήκαηνο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο βαζίδνληαη ζε κεηακνληέξλεο ζεσξίεο πνπ δίλνπλ έκθαζε ζην φηη : (α) νη κνξθέο ηεο ηέρλεο ζήκεξα έρνπλ αλακνξθσζεί, δηαθνξνπνηεζεί θαη επεθηαζεί, (β) νη καζεηέο θαηαλννχλ ην θαηλφκελν ηεο ηέρλεο κέζα απφ ηηο αηζζεηηθέο ηνπο εκπεηξίεο, (γ) ν θχξηνο ζθνπφο ηνπ καζήκαηνο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο είλαη ηφζν ε αλάιπζε θαη ε εξκελεία ησλ έξγσλ ηέρλεο θαη ησλ νπηηθψλ εηθφλσλ (visual images) φζν θαη ε αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη απηνέθθξαζεο ησλ παηδηψλ σο κέζσλ αλαθάιπςεο ηνπ εαπηνχ ηνπο, θαη (δ) νη λέεο ηερλνινγίεο, ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο, θαη ε θνπιηνχξα παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ θαηαλφεζε ηφζν ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ηέρλεο φζν θαη ηνπ θφζκνπ θαη ηνπ εαπηνχ ηνπο. Παξφια απηά αθφκα θαη ζήκεξα θαίλεηαη φηη νη θαζεκεξηλέο εκπεηξίεο ησλ παηδηψλ παξακεινχληαη απφ ην ζρνιείν ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο θαη ζηα άιια καζήκαηα. Σν πξφγξακκα ζπνπδψλ ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο αγλνεί ην γεγνλφο φηη ε θνπιηνχξα, ε πνιηηηζκηθή θιεξνλνκηά, ηα κέζα καδηθήο επηθνηλσλίαο (ΜΜΔ) θαη νη λέεο ηερλνινγίεο επεξεάδνπλ ηα παηδηά θαη ζπκβάιινπλ ζην λα κάζνπλ, λα θαληαζηνχλ, λα ππνδπζνχλ θαη λα ηξνπνπνηήζνπλ θνηλσληθνχο ξφινπο θαη λα δνκήζνπλ ηηο ηαπηφηεηέο ηνπο. «Οη νπηηθέο εηθφλεο παίδνπλ θαηαιπηηθφ ξφιν θαη απνηεινχλ κηα απφ ηηο θπξίαξρεο κνξθέο επηθνηλσλίαο, ζηε δηαδηθαζία δφκεζεο ηεο ηαπηφηεηαο θαη ηνπ εαπηνχ» (Pauly, 2001 : 26). ηελ Διιάδα, φπσο ζε πνιιέο άιιεο ρψξεο, ην πεξηερφκελν ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο επλνεί θπξίσο ηε δηδαζθαιία δπηηθνεπξσπατθψλ κνξθψλ ηέρλεο -δσγξαθηθή, γιππηηθή, αξρηηεθηνληθή- ελψ νη νπηηθέο εηθφλεο απφ ηα ΜΜΔ θαη ηηο λέεο ηερλνινγίεο, ηηο νπνίεο ηα παηδηά βιέπνπλ κε ελζνπζηαζκφ ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή, θαίλεηαη λα κελ εληάζζνληαη ζηελ εθπαίδεπζε,θαη ηδηαίηεξα ζην κάζεκα ησλ εηθαζηηθψλ. 130

131 χκθσλα κε ηε Γηακαληάθνπ (2004 : 82), ππάξρνπλ δπν ιφγνη πνπ νη νπηηθέο εηθφλεο απφ ηα ΜΜΔ θαη ηηο λέεο ηερλνινγίεο νξνζεηνχληαη κφλν ζηα πιαίζηα ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ ησλ παηδηψλ: (α) νη δάζθαινη δελ αηζζάλνληαη άλεηα λα ηηο ζπκπεξηιάβνπλ ζηα καζήκαηά ηνπο θαη (β) δηαθαηέρνληαη απφ αβεβαηφηεηα γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξνχλ λα κηιήζνπλ γηα απηέο ζεσξψληαο φηη έρνπλ πεξηζζφηεξεο αξλεηηθέο, παξά ζεηηθέο, επηξξνέο. Οη λέεο ηερλνινγίεο παξέρνπλ κηα δπλακηθή κνξθή γλώζεο κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ ην νπνίν δηακνξθψλεη ηηο δσέο ησλ αλζξψπσλ θαη δηακνξθψλεηαη απφ απηέο «έηζη ψζηε λα κπνξνχκε λα κηιάκε γηα κηα λέα κνξθή θνπιηνχξαο ε νπνία είλαη θπξίσο αηζζεηή ζηηο λεφηεξεο γεληέο» ( Dede απφ Βαζηιάθν, 2008 : 57). To Γηαδίθηπν δίλεη ηε δπλαηφηεηα γηα αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ, γλψζεσλ, επηθνηλσλίαο αιιά θαη γηα ζπλεξγαζία θαη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ. Οη ρξήζηεο καζαίλνπλ θαηλνχξγηεο δεμηφηεηεο γηα λα κπνξέζνπλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην ειεθηξνληθφ πεξηβάιινλ, λα ζπγθεληξψζνπλ πιεξνθνξίεο, λα αληαιιάμνπλ πνιπκεζηθφ πιηθφ θαη ηδέεο κε άιινπο ρξήζηεο ζε ζχγρξνλα ή αζχγρξνλα πεξηβάιινληα, λα εξγαζηνχλ θαη λα δηαζθεδάζνπλ κε ειεθηξνληθά παηρλίδηα κφλνη ηνπο ή καδί κε άιινπο ρξήζηεο. Σν Γηαδίθηπν απνηειεί επίζεο κεηαθνξά ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ζε έλα εηθνληθφ πεξηβάιινλ. Ζ επηθνηλσλία κε ην εηθνληθφ πεξηβάιινλ γίλεηαη κέζσ ηεο νζφλεο πνπ απνηειεί ην νπηηθφ ζχλδεζκν ησλ ζεκείσλ εμφδνπ ησλ πιεξνθνξηψλ, αθήλνληαο αλνηρηφ έλα απέξαλην παξάζπξν ζηνλ νπηηθφ πνιηηηζκφ ηνπ Γηαδηθηχνπ. ε πξαθηηθφ επίπεδν, ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο νη ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζαλ κέζν αλάιπζεο ηφζν ηνπ νπηηθνχ φζν θαη ηνπ επξχηεξνπ πνιηηηζκνχ ηνπ νπνίνπ είλαη παξάγσγα, αιιά θαη ζαλ κέζν απηνέθθξαζεο θαη δεκηνπξγηθφηεηαο. Ζ έληαμε ηεο αλάιπζεο θαη εξκελείαο ηνπο αιιά θαη ηεο θαηαζθεπήο ηνπο ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο είλαη θαηαξρήλ έλαο ελαιιαθηηθφο ηξφπνο γηα λα ζπλδεζνχλ νη εκπεηξίεο θαη νη γλψζεηο πνπ απνθηνχλ ηα παηδηά έμσ απφ ην ζρνιείν κε ηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο. «Θεσξψληαο φηη ε ηζηνζειίδα είλαη κηα κνξθή νπηηθήο εηθφλαο πνπ ελζσκαηψλεη ηελ ελεκέξσζε θαη ηελ επηθνηλσλία, θαιιηηερληθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο δνκέο, αιιά θαη αθεξεκέλεο έλλνηεο θαη ζχκβνια ε αλάιπζε θαη ε εξκελεία ηεο είλαη κέξνο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο αθνχ πξνζθέξεη πεγέο πινχζηεο ζε κελχκαηα θαη ζεκαζία.» (Carpenter & Taylor, 2003 : 46). 131

132 Ζ ρξήζε ςεθηαθψλ κέζσλ ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο, απφ ηελ άιιε κεξηά, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ κέζν γηα : (α) ηε δηεξεχλεζε θαη επαλαθαζνξηζκφ ησλ ηδεψλ πνπ έρνπλ νη καζεηέο γηα ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ηνλ θφζκν γχξσ ηνπο, (β) ηελ ελίζρπζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηάο ηνπο, (γ) ηε ζχλδεζε άηππεο θαη ηεο επίζεκεο/ ζρνιηθήο κάζεζεο, θαη (δ) ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ απαξαίηεησλ ζηε ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ. (ε) ην ζρεδηαζκφ θαη ηε δεκηνπξγία ελφο πξνζσπηθνχ θαη ζχγρξνλνπ έξγνπ ηέρλεο. Οη καζεηέο θαηαζθεπάδνληαο ην πξνζσπηθφ ηνπο βίληεν,κπνξνχλ λα θαηαλνήζνπλ θαιχηεξα ηνλ εαπηφ ηνπο εμεηάδνληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν κεηαρεηξίζηεθαλ νπηηθέο εηθφλεο, θείκελν θαη ήρν, πψο πήξαλ ηηο δηάθνξεο απνθάζεηο αιιά θαη απφ πνχ επεξεάζηεθαλ. Σν βίληεν κεηαβάιιεηαη ινηπφλ ζε έλα κέζν ην νπνίν ζπλδέεη ηελ ηαπηφηεηα (εηθφλα ηνπ εαπηνχ), ηηο εκπεηξίεο, θαη ηηο γλψζεηο ηνπ καζεηή σο άηππε κάζεζε κέζα απφ κηα έμππλε ηαθηνπνίεζε νπηηθψλ εηθφλσλ, θεηκέλσλ θαη ήρσλ ζε έλα αιιεγνξηθφ έξγν ηέρλεο. Ζ θαιιηέξγεηα ηνπ νπηηθνχ αιθαβεηηζκνχ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία απφ ηε ζηηγκή πνπ νη ζεκεξηλέο θνηλσλίεο θαηαθιχδνληαη απφ εηθφλεο. Ζ ηθαλφηεηα αλαγλψξηζεο, αλάγλσζεο, αλάιπζεο θαη ζπλεπψο θαηαλφεζεο ησλ εηθφλσλ είλαη δπλαηφ λα θαιιηεξγεζεί κε ηε βνήζεηα ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ζπγθεθξηκέλα κε ηε ρξήζε ζπλεξγαηηθψλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Σα βίληεν σο κηθξφηεξεο δπλαηέο κνλάδεο πιεξνθνξίαο κπνξνχλ λα πεξηέρνπλ αλάιπζε ησλ θνξκαιηζηηθψλ ζηνηρείσλ ηα νπνία ζπλζέηνπλ κηαλ εηθφλα αιιά θαη γηα ην πνχ, πφηε, απφ πνηνλ θαη γηαηί δεκηνπξγήζεθαλ (θξηηηθή ηνπο αλάιπζε). Πξηλ φκσο ν εθπαηδεπηηθφο αξρίζεη λα δεκηνπξγεί έλα ηέηνην ζρέδην εξγαζίαο είλαη απαξαίηεην λα γλσξίδεη ην επίπεδν νπηηθήο εγγξακκαηνζχλεο θαη γλψζεο ςεθηαθψλ κέζσλ / ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ησλ καζεηψλ ηεο ηάμεο. Δίλαη επίζεο απαξαίηεην λα πξνεγεζεί ζπδήηεζε γχξσ απφ ηηο εηθφλεο πνπ ζα επηιεγνχλ γηα αλάιπζε. Πηζηεχνπκε φηη ε θαηαζθεπή ησλ βίληεν απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο κε ηε βνήζεηα ηνπ δαζθάινπ κπνξεί λα θηλεηνπνηήζεη ηνπο καζεηέο λα ελδηαθεξζνχλ πεξηζζφηεξν γηα ηελ εηθαζηηθή αγσγή αιιά θαη ηε ρξήζε ησλ ςεθηαθψλ κέζσλ θαη ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ σο κέζνπ ελεξγεηηθήο κάζεζεο. 132

133 Σν πξνηεηλφκελν ζρέδην εξγαζίαο επεηδή δελ έρεη αθφκα ειεγρζεί κέζα ζηελ ηάμε ίζσο θαληάδεη δχζθνιν ζηελ εθαξκνγή ηνπ γηα ηνλ πξφζζεην ιφγν φηη νη καζεηέο είλαη εθείλνη νη νπνίνη θαινχληαη λα θαηαζθεπάζνπλ ηα βίληεν. κσο επεηδή ην θνίηαγκα ησλ εηθφλσλ είλαη ζπλδεδεκέλν κε ηε ινγηθή, ηελ αηηίαζε, ηε γλψζε, ηνλ έιεγρν αιιά θαη ηελ θηλεηνπνίεζε ηεο θαληαζίαο θαη ε δνθηκή θαη ην πείξακα είλαη ν θαιχηεξνο ηξφπνο γηα λα κάζεη θάπνηνο πηζηεχνπκε φηη ηα παηδηά κπνξνχλ λα αληαπεμέιζνπλ θαη λα ελδηαθεξζνχλ γηα έλα ηέηνην ζρέδην εξγαζίαο Γεληθέο Γηαπηζηώζεηο Με βάζε φια ηα παξαπάλσ ζεσξνχκε φηη ε ρξήζε ςεθηαθψλ κέζσλ ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο απνηειεί κέζν γηα : (α) ηε δηεξεχλεζε θαη επαλαθαζνξηζκφ ησλ ηδεψλ πνπ έρνπλ νη καζεηέο γηα ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ηνλ θφζκν γχξσ ηνπο, (β) ηελ ελίζρπζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηάο ηνπο, (γ) ηε ζχλδεζε άηππεο θαη ηεο επίζεκεο/ ζρνιηθήο κάζεζεο, (δ) ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ απαξαίηεησλ ζηε ρξήζε πνιπκέζσλ. (ε) ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηε δεκηνπξγία ελφο πξνζσπηθνχ θαη ζχγρξνλνπ έξγνπ ηέρλεο. Γηα ηελ επίηεπμε φκσο φισλ ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ ππάξρεη αλάγθε γηα : πλερείο θαη ζπγθξνηεκέλεο πνιηηηζκηθέο δξάζεηο γηα ηνπο καζεηέο ζηα πιαίζηα ηεο εθπαίδεπζεο κέζα απφ ηελ ελίζρπζε ηεο βησκαηηθήο κάζεζεο, ηελ πξνψζεζε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη ηεο ζχγρξνλεο δεκηνπξγίαο. Γεκηνπξγία ελφο δηθηχνπ επηθνηλσλίαο (Πιαηθφξκαο) κεηαμχ ζρνιείνπ εξγαζηεξίσλ - αηζνπζψλ Σέρλεο - θαη ρψξσλ κε πνιηηηζκηθφ ελδηαθέξνλ ζηηο δηάθνξεο θνηλφηεηεο (πφιεηο, δήκνπο, ρσξηά). Γεκηνπξγία ππνδνκήο θαη ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ζρεδηαζκφ θαη εθαξκνγή πξνγξακκάησλ πνπ λα ζπλδέεη ζρνιεία-θαιιηηέρλεο θαη πνιηηηζκηθνχο νξγαληζκνχο. Σα πξνγξάκκαηα απηά ζα ζηνρεχνπλ ηφζν ζηελ πνηνηηθή 133

134 αλαβάζκηζε ησλ θαιιηηερληθψλ καζεκάησλ θαη ηεο θνπιηνχξαο ηνπ ζρνιείνπ, φζν θαη ζηελ πεξηνδηθή επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Πνηνηηθή αλαβάζκηζε ησλ καζεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο Σέρλεο ζηα ζρνιεία (αλαλέσζε ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ, αξηζκφο καζεηψλ ζε καζήκαηα εξγαζηεξηαθήο κνξθήο, ζχγρξνλνη εμνπιηζκέλνη εξγαζηεξηαθνί ρψξνη) Υξεκαηνδφηεζε πξνγξακκάησλ κε ζηφρν ηε ζχλδεζε ηνπ ζρνιείνπ κε πνιηηηζηηθνχο νξγαληζκνχο θαη ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηνπ πεξηβάιινληα ζρνιηθνχ ρψξνπ. (πεγή ΚΟΔΣ, Δξεπλεηηθέο πξννπηηθέο Ο ζηφρνο ηεο παξνχζαο πηινηηθήο έξεπλαο ήηαλ ζεκαληηθφο, δηφηη νη αληηιήςεηο πνπ δηακνξθψλνπλ νη εθπαηδεπηηθνί απνηεινχλ ηνλ ζπνπδαηφηεξν παξάγνληα γηα ηελ αλάδεημε θαη αλαβάζκηζε ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ησλ Δηθαζηηθψλ. Δίλαη γεγνλφο φηη ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζήκεξα έρεη γίλεη δηαδξαζηηθή θαη ε Σέρλε απνηειεί ζεκαληηθφ βάζξν ζε απηήλ ηελ πξνζπάζεηα. Γηάθνξα πηινηηθά πξνγξάκκαηα φπσο απηά πνπ παξνπζηάζηεθαλ ζηελ εξγαζία καο θαζψο θαη άιια φπσο ην πξφγξακκα ην 10+art ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ,θαζξεθηίδνπλ κηα ηάζε ηεο ζχγρξνλεο εηθαζηηθήο ζθελήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηε ιεγφκελε "ζπκκεηνρηθή ζηξνθή" ("participatory turn"). Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο παξαζθεπάδνληαη πξάγκαηη νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο ζπλζήθεο γηα λα πξνζθιεζνχλ θαη λα ζπκπεξηιεθζνχλ άηνκα απφ δηαθνξεηηθνχο ρψξνπο ζε θαιιηηερληθά πξνγξάκκαηα θαη πιαίζηα, επαλαπξνζδηνξίδνληαο έηζη ην πσο ζπκκεηέρνπλ νη καζεηέο ζε έλαλ πνιηηηζκφ, αλαηξέπνληαο ηνπο θνηλσληθά πξνδηαγξακκέλνπο ξφινπο. Σα πξνγξάκκαηα απηά όκσο, νθείινπλ λα κελ πξαγκαηνπνηνύληαη κόλν από ηδησηηθέο πξσηνβνπιίεο. Μπνξνύλ λα εηζέιζνπλ ζηνλ ηδηαίηεξν ρώξν ηνπ ζρνιείνπ, δίλνληαο ηελ επθαηξία λα επαλεμεηάζνπκε πνηό ξόιν παίδνπλ νη παηδαγσγηθέο ζεσξίεο ζηε ζύγρξνλε εηθαζηηθή Αγσγή. 134

135 ΑΝΣΗ ΔΠΗΛΟΓΟΤ - ΤΕΖΣΖΖ πκπεξαζκαηηθά, ε πνιχπιεπξε ζπλεηζθνξά ηεο ζρέζεο ησλ λέσλ πνιπκέζσλ ζηελ εηθαζηηθήο Αγσγήο πεξηιακβάλεη γλσξηκία θαη εμνηθείσζε κε λέα εξγαιεία γηα πεηξακαηηζκό, αλαλέσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ καζεκάησλ, ηνπ ηξόπνπ αλάγλσζεο θαη εξκελείαο ηνπ νπηηθνύ πνιηηηζκνύ καο. Δηθαζηηθφ πεξηερφκελν δελ δηαζέηνπλ κφλν ηα εθζέκαηα ησλ κνπζείσλ, αιιά ζε θάπνην βαζκφ 135

136 θαη αληίζηνηρα ινγηζκηθά, ην πεξηερφκελν ηνπ Γηαδηθηχνπ, νη ζπζθεπαζίεο ησλ πξντφλησλ. Έηζη, ε παγθνζκηνπνίεζε, ε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο θαη ε εχθνιε πξφζβαζε ζηνλ απαηηνχκελν εμνπιηζκφ ψζεζε λέεο κνξθέο Σέρλεο λα γλσξίζνπλ πξσηνθαλή άλζηζε. Σα ιεγφκελα New Media Art είλαη ε απάληεζε ηεο Σέρλεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο. Ζ εηθφλα θαη θπξίσο ε ςεθηαθή εηθφλα θαιεί ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο Σέρλεο λα ηξνπνπνηήζνπλ θαη λα πξνζαξκφζνπλ ηε δηδαθηηθή ηνπο πξνζέγγηζε, εηδηθά ζε θνηλφ εθήβσλ. Απηή ε αλαπξνζαξκνγή ζα βνεζήζεη θπξίσο ηνπο λένπο λα αληηιεθζνχλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη λα θαιχςνπλ ζε θάπνην βαζκφ ηα θελά ησλ εκπεηξηψλ πνπ δελ έρνπλ ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή θαη λα κάζνπλ θνηλσληθνχο ξφινπο θαη αμίεο. Άξα νη ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηηο ηδέεο πνπ έρνπλ νη λένη θαη ηα παηδηά γηα ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ηνπο άιινπο. Αλακθηζβήηεηα, νη κεηακνληέξλεο ζεσξίεο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο δίλνπλ έκθαζε ζηελ αλάιπζε θαη εξκελεία ησλ έξγσλ ηέρλεο θαη ησλ νπηηθψλ εηθφλσλ σο κέζνπ γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ εαπηνχ θαη ηνπ θφζκνπ, θαη γηα απηφ νη ςεθηαθέο κνξθέο Σέρλεο έρνπλ ηε δηθή ηνπο ζέζε ζην κάζεκα ηεο εηθαζηηθήο αγσγήο. Γηα λα κπνξέζνπλ νη καζεηέο λα θαιιηεξγήζνπλ αηζζεηηθά θξηηήξηα θαη λα θαηαλνήζνπλ φιεο ηηο εθθάλζεηο ηνπ ζχγρξνλνπ ηξφπνπ δσήο ζα πξέπεη κε ηε βνήζεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Δηθαζηηθήο Αγσγήο λα δνπλ ηε ζχγρξνλε πιεπξά ηνπ θαιιηηερληθνχ θαη ηερλνινγηθνχ γίγλεζζαη. «Να θαηαλνήζνπλ φηη ε Σέρλε θαη ε Σερλνινγία (Σέρλε+ Λφγνο) ηνπο πιαηζηψλνπλ ζε κηα ξεπζηή πξαγκαηηθφηεηα, δελ παγψλνπλ κέζα ζηελ Ηζηνξία, αιιά απνηεινχλ ζπλνδνηπφξνπο ζηηο θαζεκεξηλέο ηνπο πεξηπιαλήζεηο.».(παιηφθαο-,γακηαλίδνπ: ) Ζ Δηθαζηηθή αγσγή νθείιεη λα είλαη θάηη πεξηζζφηεξν απφ ηελ παξνρή θαιιηηερληθψλ δεμηνηήησλ, θάηη παξαπάλσ απφ κηα εμεηδίθεπζε θαη ζπζζψξεπζε ηερληθψλ γλψζεσλ. Πέξα απφ απηά, είλαη κία δεκηνπξγηθή ζηνραζηηθή δξαζηεξηφηεηα, κία δηαλνεηηθή επεμεξγαζία ζπζρεηηζκψλ κε ελαιιαθηηθέο πξνζιακβάλνπζεο. Καη ζχκθσλα κε ηελ Γαιιίδα εηθαζηηθφ Isabelle Ardouin (2002:. 43), κφλν ππφ απηέο ηηο πξνυπνζέζεηο έρεη λφεκα ε Δηθαζηηθή αγσγή ζην ζρνιείν. Γελ ζπληζηά εηθαζηηθή αγσγή ην λα ρνξεγήζνπκε απιψο πιηθά γηα ηέρλε ζηα παηδηά ψζηε λα ηα απαζρνιήζνπκε κία βξνρεξή εκέξα, νχηε ην λα αλαθαιχςνπκε θαη λα εθπαηδεχζνπκε ηα θαιιηηερληθά πξνηθηζκέλα. Οη εηθαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο δελ 136

137 πξέπεη λα νδεγνχλ ζε ζηεξεφηππα, πνπ εκπνδίδνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ. «πλαληώ ηνλ άιινλ ζεκαίλεη έξρνκαη αληηκέησπνο κε ηνλ εαπηό κνπ κε δηαθνξεηηθό ηξόπν. ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» (Αξληνπέλ,2000 : 197) Δηθφλα 22: Μαζεηήο ελψ θαηαζθεπάδεη έλαλ εηθνληθφ θίνλα 137