ITALO CALVINO, ΟΙ ΑΟΡΑΣΕ ΠΟΛΕΙ ΑΠΟ ΣΗ ΛΟΓΟΣΕΥΝΙΑ ΣΗΝ ΑΡΥΙΣΕΚΣΟΝΙΚΗ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΖΜΑ ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΑΚΑΓ. ΔΣΟ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ITALO CALVINO, ΟΙ ΑΟΡΑΣΕ ΠΟΛΕΙ ΑΠΟ ΣΗ ΛΟΓΟΣΕΥΝΙΑ ΣΗΝ ΑΡΥΙΣΕΚΣΟΝΙΚΗ ΞΔΝΗΑ ΑΡΑΣΗΩΣΖ ΔΠΗΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΠΑΣΡΑ, 18 ΝΟΔΜΒΡΗΟΤ 2010 Ν.-Η. ΣΔΡΕΟΓΛΟΤ

2 ΠΕΡΙΛΗΦΗ Σν αληηθείκελν ηεο εξεπλεηηθήο εξγαζίαο είλαη ην έξγν ηνπ Ηηαινχ ζπγγξαθέα Italo Calvino, Οη Αόξαηεο Πόιεηο. ηφρνο είλαη λα απνδείμσ φηη ην ζπγθεθξηκέλν θείκελν μεθεχγεη απφ ηνπο θφιπνπο ηεο ινγνηερλίαο θαη εηζάγεηαη ζηνπο θφιπνπο ηεο αξρηηεθηνληθήο θαη φηη έλα ηέηνην έξγν καο ελδηαθέξεη πξαγκαηηθά σο αξρηηέθηνλεο. Γηα ηελ εθπφλεζε ηνπ ζέκαηνο πξνρψξεζα θπξίσο ζε βηβιηνγξαθηθή έξεπλα επηιέγνληαο βηβιία πνπ αλήθνπλ ηφζν ζε ζεσξεηηθνχο ηεο αξρηηεθηνληθήο επηζηήκεο φζν θαη ζε θνηλσληνιφγνπο, γισζζνιφγνπο θαη πνιενδφκνπο, αιιά θαη ζε απηνβηνγξαθηθά θείκελα ηνπ ζπγγξαθέα. πκπεξαζκαηηθά, κέζα ζηελ παλδαηζία ησλ πεξηγξαθψλ ππάξρνπλ γιαθπξέο πεξηγξαθέο θαηαζθεπψλ θαη πιηθψλ. Σν βηβιίν απηφ ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί σο έλαπζκα γηα ηελ επαλεμέηαζε ησλ πξαγκαηηθψλ πφιεσλ αθνχ νη αφξαηεο απηέο πφιεηο φπσο θαη νη ππάξρνπζεο πφιεηο νπζηαζηηθά απνηεινχλ ηε ζχλζεζε ησλ ζπκβνιηθψλ κνξθψλ ηνπ θαηνηθεκέλνπ ρψξνπ. ABSTRACT The subject of the Research Thesis is the work of the Italian writer Italo Calvino, The Invisible Cities. The object of my work is to prove that the particular text departs from the bosom of the literature and is introduced in the bosom of the architecture and that this work really interests us as architects. For the development of the subject I mainly proceeded to a bibliographic research selecting books that belong in theorists of architectural science as well as to sociologists, linguists and city planners, but also to autobiographic texts of the writer. In conclusion, in a feast of descriptions exist lively descriptions of manufactures and materials. This book could be considered as spark for the re-examination of the real cities after that these invisible cities as the existing cities substantially constitute the composition of the symbolic forms of the lived space. 2

3 ΠΡΟΟΙΜΙΟ Ζ παξνχζα εξγαζία απνηειεί ηελ επεμεξγαζκέλε κνξθή πξνεγνχκελεο έξεπλαο πνπ είρα πξαγκαηνπνηήζεη ζηα Δηδηθά Θέκαηα Θεσξίαο ηεο Αξρηηεθηνληθήο 3 & 4 κε δηδάζθνληα ηνλ θχξην Ν.-Η. Σεξδφγινπ. Δπέιεμα λα αζρνιεζψ κε ηε ζπγθεθξηκέλε ζεκαηνινγία δηφηη φληαο ζην πξψην έηνο θνίηεζεο ζηε ζρνιή έλα απφ ηα πξψηα ζέκαηα αξρηηεθηνληθήο ζχλζεζεο ήηαλ ν ζρεδηαζκφο θαη ε αλαπαξάζηαζε ησλ Αφξαησλ Πφιεσλ. Δθηνηε πνιιέο θνξέο αλέηξεμα ζε απηφ ην έξγν πνπ απνηεινχζε κηα αζηείξεπηε πεγή έκπλεπζεο, πιεξνθφξεζεο θαη εξεζηζκάησλ. Σα ηειεπηαία επίζεο ρξφληα γίλνληαη πνιπάξηζκεο εθζέζεηο κε θχξην ζέκα απηφ ην έξγν πνπ ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηελ αξρηηεθηνληθή φζν θαη κε ηε γξαθηζηηθή, ηηο επηζηήκεο ηερλνινγίαο θαζψο θαη κε ηε ζεαηξνινγία. Δπνκέλσο είλαη έλα ζέκα ην νπνίν αλαθχπηεη ζπλερψο ζηνλ επξχηεξν θνηλσληθφ θχθιν θαη γίλνληαη πνιιέο ζπδεηήζεηο γηα ην πεξηερφκελφ ηνπ θαη ηηο πξνεθηάζεηο ηνπ. πζηεκαηηθή έξεπλα θαη αλάιπζε απηνχ ηνπ βηβιίνπ δελ έρεη γίλεη νινθιεξσκέλε. Τπάξρνπλ κφλν νξηζκέλεο εξγαζίεο δεκνζηεπκέλεο κε πεξηερφκελν ιίγν πην ραξηνγξαθηθφ θαη θηινζνθηθφ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα ηνλίζσ φηη δελ ππάξρεη θάπνηα ζρεηηθή ειιεληθή ή κεηαθξαζκέλε ζηα ειιεληθά βηβιηνγξαθία. Έηζη, κεηά απφ ηελ ειιεληθή θαηέθπγα θαη ζηελ μέλε βηβιηνγξαθία κειεηψληαο θείκελα ζηα ειιεληθά θαη ηα γαιιηθά. Ζ κεγαιχηεξε δπζθνιία πνπ αληηκεηψπηζα ζρεηίδεηαη κε ηελ νλνκαηνινγία ησλ πφιεσλ φπνπ έπξεπε λα πξαγκαηνπνηήζσ εηπκνινγηθή έξεπλα θαη λα ςάμσ ζε ιαηηληθά ιεμηθά νξηζκέλεο έλλνηεο. ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο νδεγήζεθα ζε θάπνην απνηέιεζκα, ελψ ζε άιιεο δελ θαηάθεξα λα νδεγεζψ ζε έλα ζπκπέξαζκα. Παξά, ινηπφλ, ηηο αληημνφηεηεο θαη ηηο ζπγθερπκέλεο πιεξνθνξίεο πξνζπάζεζα λα δψζσ έλα άξηην θαη θαηαλνεηφ θείκελν γηα ηελ αλάιπζε ηνπ ζπνπδαίνπ απηνχ βηβιίνπ θαη ηε ζρέζε πνπ έρεη κε ηελ αξρηηεθηνληθή θαη επειπηζηψ λα ζπλερίζσ ηελ έξεπλα κε θαιχηεξα απνηειέζκαηα. Γηα ηελ παξνχζα εξγαζία θαη ηηο γφληκεο ζπδεηήζεηο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ: Σνλ εληεηαικέλν δηδάζθνληα ηνπ ηκήκαηνο Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ Παηξψλ, Νηθφιαν- Ίσλα Σεξδφγινπ Σνλ αλαπιεξσηή θαζεγεηή ηνπ ηκήκαηνο Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ Παηξψλ, Ζιία Κσλζηαληφπνπιν Σελ αλαπιεξψηξηα θαζεγήηξηα ηνπ ηκήκαηνο Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ Παηξψλ, Καηεξίλα Ληάπε Σνλ αλαπιεξσηή θαζεγεηή ηνπ ηκήκαηνο Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ Παηξψλ, Βαζίιε Παππά Σνλ Καζεγεηή θαη Πξφεδξν ηνπ ηκήκαηνο Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ Παηξψλ, Γεψξγην Παλέηζν 3

4 ΠΕΡΙΕΥΟΜΕΝΑ Ειζαγωγή 1 Κεθάλαιο 1: Ο Italo Calvino και οι ζσνιζηώζες ζσγγραθής ηοσ έργοσ ηοσ 3 1.1: Βηνγξαθηθφ ζεκείσκα ηνπ Italo Calvino 3 1.2: Οη επηξξνέο πνπ ηνλ νδήγεζαλ λα ζπληάμεη ην έξγν.4 Κεθάλαιο 2: Περιγραθή ηοσ βιβλίοσ Οι Αόραηες Πόλεις : Γεληθή πεξηγξαθή : Αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ επηκέξνπο Κεθαιαίσλ-Πφιεσλ..11 Κεθάλαιο 3: Σα περιετόμενα- Η ζσμμεηρία- Η ονομαηολογία- Οι ταρακηήρες : Σν ζρήκα ησλ πεξηερνκέλσλ : Ζ ζπκκεηξία : Πεξί νλνκαηνινγίαο ησλ Πφιεσλ : Μάξθν Πφιν- Κνπκπιάη Υαλ- Βελεηία.38 Κεθάλαιο 4: Η πόλη, ο δημόζιος τώρος και άλλες οσηοπικές θεωρίες πόλεων : Ζ πφιε θαη ν δεκφζηνο ρψξνο ζηνλ Calvino, ηνλ Benjamin θαη ηνλ Kracauer : Οη Αφξαηεο Πφιεηο θαη νη More, Campanella, Hobbes, Andrae...42 σμπεράζμαηα.45 Παξάξηεκα..52 Βηβιηνγξαθία

5 ΕΙΑΓΧΓΗ ηηο Αφξαηεο πφιεηο φπσο παξαδέρεηαη ν ίδηνο ν ζπγγξαθέαο δελ ππάξρνπλ αλαγλσξίζηκεο πφιεηο, αιιά είλαη φιεο επηλνεκέλεο. Σν βηβιίν απνηειείηαη απφ θεθάιαηα ηα νπνία έγξαςε ζηαδηαθά θαη ήζειε κέζα απφ απηά λα πξνζθέξεη εξεζίζκαηα γηα ζηνραζκνχο πνπ λα ηζρχνπλ γηα ηελ νπνηαδήπνηε πφιε. Απηφ ζεκαίλεη φηη εμαξρήο γλψξηδε ηνλ αληίθηππν ηνπ έξγνπ ηνπ θαη ηηο πξνεθηάζεηο ηνπ. ην ζχλνιφ ηνπ ην βηβιίν απνηειεί έλα ραιί εηθφλσλ θαη εκπεηξηψλ. ηφρνο κνπ είλαη λα απνδείμσ πην πξαγκαηηζηηθά φηη νη Αφξαηεο Πφιεηο δελ ππάξρνπλ κφλν σο ινγνηερληθφ θείκελν σο δηήγεκα, αιιά φηη πεξηιακβάλνπλ ζηνηρεία αξρηηεθηνληθήο ζεκαζίαο θη έηζη ην έξγν απηφ κπνξεί λα απνηειέζεη έλα είδνο αξρηηεθηνληθήο καξηπξίαο θαη κέζα απφ ηηο γιαθπξέο πεξηγξαθέο είηε λα γλσξίζνπκε έλαλ λέν θφζκν είηε λα επαλεμεηάζνπκε ηηο ππάξρνπζεο πφιεηο κε δηαθνξεηηθή νπηηθή. Σν πξψην βήκα είλαη ε αλάγλσζε ηνπ βηβιίνπ. Σν ζεκαληηθφ κεηά ηελ πξψηε αλαγλσξηζηηθή επαθή είλαη λα δηαβάζσ ην θείκελν πίζσ απφ ηηο γξακκέο. Έηζη κεηά ηελ γεληθή αλάγλσζε επέζηξεςα θαη πάιη ζηελ αξρή απηή ηε θνξά φκσο θξαηψληαο ζεκεηψζεηο γηα ηελ θάζε πφιε μερσξηζηά θαη γηα ηελ θάζε εκπεηξία πνπ πξνζέθεξε ν ζπγγξαθέαο ζε εκέλα. Αθνχ θαηέγξαςα ηα ζεκαληηθά θαη ηδηαίηεξα ζηνηρεία πξνρψξεζα ζε επεμεξγαζία απηψλ ψζηε λα θαηαιήμσ ζην ηεχρνο πνπ παξαδίδσ. ην πξψην θεθάιαην παξαζέησ έλα ζχληνκν βηνγξαθηθφ ζεκείσκα ηνπ Italo Calvino θαη ζηε ζπλέρεηα αλαιχσ ζρεηηθά ζχληνκα ηηο επηξξνέο πνπ ηνλ νδήγεζαλ λα ζπληάμεη απηφ ην έξγν. Ο ζπγγξαθέαο έρεη επηδξάζεηο ινγνηερληθέο αιιά θαη βησκαηηθέο. Έηζη ζα δνχκε πσο επέδξαζε ζην έξγν ηνπ ε θπιάθηζή ηνπ ή ε αζεΐα ησλ γνλέσλ ηνπ θαη πσο ηνλ επεξέαζε ν Montale, ν Paveze ή ν Borges. Σν δεχηεξν θεθάιαην είλαη ην πην καθξνζθειέο δηφηη πεξηγξάθεηαη ην βηβιίν. Τπάξρεη ε αλαιπηηθή πεξηγξαθή θαηά θεθάιαηα φπνπ ζεκεηψλεηαη κηα πεξίιεςε ηεο θάζε πφιεο θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ππάξρνπλ νη δηθέο κνπ παξαηεξήζεηο. Ζ πεξηγξαθή ησλ θεθαιαίσλ γίλεηαη κε ηελ ίδηα ζεηξά πνπ ππάξρνπλ νη πφιεηο ζην βηβιίν ρσξίο λα πξνρσξψ ζε θάπνηα αλαδηάηαμε ή ζε άιιε θαηεγνξηνπνίεζε. Γηα ηελ ζπγγξαθή ηνπ ηξίηνπ θεθαιαίνπ ρξεζηκνπνίεζα αξθεηά ην βηβιίν ηνπ Γηάλλε Πεπνλή, Υσξνγξαθίεο, ηνπιάρηζηνλ ζε φ, ηη αθνξά ην ζρήκα ησλ πεξηερνκέλσλ θαη ηε ζπκκεηξία ιακβάλνληαο ππφςε κνπ ηα δηαγξάκκαηά ηνπ. Δδψ έρσ ζπκπεξηιάβεη θαη ηελ αλάιπζε πεξί ηεο νλνκαηνινγίαο ησλ πφιεσλ. ε θάζε πφιε πνπ δηάβαδα πξνζπαζνχζα λα αληηιεθζψ ηη ζεκαίλεη ην φλνκά ηεο ή έζησ πηα είλαη ε εηπκνινγηθή ηνπ ξίδα. Σέινο, αλαιχσ ηηο θηγνχξεο ηνπ Μάξθν Πφιν θαη ηνπ Κνπκπιάη Υαλ θαζψο θαη ηεο Βελεηίαο θαη ηνλ ξφιν πνπ απηά επηηεινχλ ζηελ δνκή θαη ηελ εμέιημε ηνπ βηβιίνπ. Γηα ηνλ ζπγγξαθέα νη πφιεηο είλαη γισζζηθνί ηφπνη φπνπ ν θάηνηθνο ή ν επηζθέπηεο πξνζαλαηνιίδεηαη ζε απηή δηαβάδνληαο ηνλ αζηηθφ ρψξν σο έλα βηβιίν. ην ηέηαξην θεθάιαην εμεηάδσ ηελ έλλνηα ηεο πφιεο θαη ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ ζην παξφλ έξγν αλαθνξηθά κε ηηο απφςεηο ησλ Benjamin θαη Kracauer. ηελ πξνζπάζεηα απνθσδηθνπνίεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ βηβιίνπ κειέηεζα νξηζκέλεο νπηνπηθέο ζεσξίεο ηεο πφιεο θαη ηηο αξρέο ηνπ νινθιεξσηηθνχ ζρεδηαζκνχ 5

6 πνπ ελππάξρνπλ ζε απηέο. Έηζη ζεψξεζα ζθφπηκν λα παξεκβάιισ κηα ζχγθξηζε αλάκεζα ζην έξγν ηνπ Calvino θαη ζηα έξγα νξηζκέλσλ αλζξψπσλ πνπ μερψξηζαλ ζηελ επνρή ηνπο θαη επεξέαζαλ ηελ ζεψξεζε πεξί πφιεσο, πνιενδνκίαο θαη ζρεδηαζκνχ. ην ηειεπηαίν κέξνο ηεο εξγαζίαο ππάξρνπλ ηα ζπκπεξάζκαηα. Απηά πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξνεγνχκελε αλάιπζε θαη πξνρσξνχλ ζε έλα επφκελν επίπεδν. Δδψ ινηπφλ εμεηάδσ ην γεληθφηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ πνπ πεξηγξάθεηαη ζηηο πφιεηο απφ θνηλσληνινγηθή ζθνπηά θαη θαηαιήγσ ζην ζπκπέξαζκα φηη πξάγκαηη ην έξγν απηφ καο ελδηαθέξεη σο αξρηηέθηνλεο θαη κπνξεί λα απνηειέζεη κηα πξαγκαηηθή αξρηηεθηνληθή καξηπξία. 6

7 Κεθάλαιο 1: Ο Italo Calvino και οι ζσνιζηώζες ζσγγραθής ηοσ έργοσ ηοσ 1.1 Βηνγξαθηθφ ζεκείσκα ηνπ Italo Calvino Γελλήζεθε ζηηο 15 Οθησβξίνπ 1923 θαη πέζαλε ζηηο 19 επηεκβξίνπ Ήηαλ Ηηαιφο πεδνγξάθνο, δνθηκηνγξάθνο θαη δεκνζηνγξάθνο θαη ζεσξείηαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο Ηηαινχο ινγνηέρλεο ηνπ 20νχ αηψλα. Γελλήζεθε ζηελ Κνχβα, αιιά ζε κηθξή ειηθία κεηαθέξζεθε κε ηνπο γνλείο ηνπ ζηελ Ηηαιία. Πξψηνο ηφπνο δηακνλήο ήηαλ ην αλ Ρέκν ηεο ηηαιηθήο Ρηβηέξαο, ζηε ζπλέρεηα δηέκεηλε νξηζκέλα ρξφληα ζην Σνξίλν θαη ζην Μηιάλν. ηελ παηδηθή θαη θπξίσο πξνεθεβηθή ειηθία έλησζε δηαθνξεηηθφο απφ ηα ππφινηπα παηδηά γηαηί φληαο νη γνλείο ηνπ άζενη δεηνχζαλ ηελ εμαίξεζε ησλ παηδηψλ ηνπο απφ ην κάζεκα ησλ ζξεζθεπηηθψλ. Σν γεγνλφο απηφ δελ ηνλ έβιαςε, αιιά ηνλ δίδαμε λα επηκέλεη θαη λα ππεξαζπίδεηαη ην δίθαην ησλ ζπλεζεηψλ ηνπ, ηελ δηαηήξεζε ησλ απφςεψλ ηνπ θαη επίζεο έκαζε θαη απηφλ ηνλ ηξφπν λα απνκνλψλεηαη γηα ηνπο ζσζηνχο ιφγνπο θαη λα αλέρεηαη ηελ ακεραλία ηεο απνκφλσζεο. Οπζηαζηηθά έκαζε απφ λσξίο ν Calvino λα δηαρεηξίδεηαη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ θαη ηελ δηαθνξεηηθφηεηά ηνπ έλαληη ησλ ππνινίπσλ αλζξψπσλ θαζψο θαη ηνλ ζεβαζκφ πξνο ηα άιια πξφζσπν θαη ηελ αλνρή ησλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ. Καηά ηα έηε αζρνιήζεθε κε ηελ ηηαιηθή αληίζηαζε θαη ιίγν αξγφηεξα (1944) εηζρψξεζε ζην θνκκνπληζηηθφ θφκκα. Σν 1947 απνθνηηεί απφ ην Παλεπηζηήκην ηνπ Σνξίλν θαη γξάθεη ζηελ αξηζηεξή εθεκεξίδα L Unita. ηε ζπλέρεηα παξαηηείηαη θαη αζρνιείηαη κε ηελ θνκκνπληζηηθή εθεκεξίδα Rinascita, φπνπ ην 1950 αλαιακβάλεη ην ινγνηερληθφ ηκήκα. Σν 1952 απνθαζίδεη λα γξάςεη ζην καξμηζηηθφ πεξηνδηθφ Botteghe Oscure. Αίθληο παξαηείηαη θη απφ εθεί θαη επηζθέπηεηαη ηε Νέα Τφξθε φπνπ θαη δηακέλεη γηα έμη κήλεο. Σν 1964, ζε έλα ηαμίδη ηνπ ζηελ Αβάλα γλσξίδεηαη κε ηνλ Che Guevara, ελψ βξίζθεηαη ζηε Γαιιία ζηα γεγνλφηα ηνπ Μάε ηνπ Καηά ην έηνο 1971 θπθινθνξεί ην έξγν ηνπ Οη Αφξαηεο Πφιεηο. Σν 1975 γίλεηαη επίηηκν κέινο ηεο Ακεξηθαληθήο Αθαδεκίαο θαη ηνλ επφκελν ρξφλν θεξδίδεη ην βξαβείν γηα ηελ Δπξσπατθή Λνγνηερλία. Σν 1981 θεξδίδεη ην γαιιηθφ παξάζεκν ηεο Λεγεψλαο ηεο Σηκήο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ ήξζε ζε επαθή κε ζεκαληηθέο πξνζσπηθφηεηεο ηεο επνρήο ηνπ. Μεξηθνί απφ απηνχο είλαη ν Montale, ν Cezare Pavese, ν Elio Vittorini, ν Norberto Bobbio θαη ε Natalia Ginzburg. Ο Calvino δελ είλαη νπαδφο ηνπ Μνληεξληζκνχ, αθνχ ν Μνληεξληζκφο ζεσξεί φηη φινη νη άλζξσπνη έρνπλ ηηο ίδηεο αλάγθεο θαη άξα ζα αληηιεθζνχλ κε ηνλ ίδην ηξφπν ηνλ ρψξν. Ο Calvino εκκέλεη ζηε δηαθνξνπνίεζε ησλ αηζζεκάησλ θαη ησλ αληηιήςεσλ αθφκα θαη απέλαληη ζε νλεηξηθέο πφιεηο. Κάπνηεο πφιεηο έρνπλ αλαθνξέο ζηνλ Leibnitz θαη ζηνλ ρεηηθφ Υψξν αθνχ ν ίδηνο ν ρψξνο κεηαζρεκαηίδεηαη αλάινγα κε ηε ζρέζε ησλ αληηθεηκέλσλ πνπ ηηο απαξηίδνπλ. ηελ πφιε φπνπ δελ ππήξραλ ηνίρνη παξά κφλν ζσιελψζεηο ηνπ λεξνχ πνπ νξηνζεηνχζαλ ηα νηθνδνκήκαηα ν ζπγγξαθέαο ζπγθιίλεη πξνο ηελ άπνςε ηνπ Heidegger θαηά ηελ νπνία ην πξάγκα ηαπηίδεηαη κε ηελ έλλνηα ηνπ ηφπνπ. 7

8 1.2 Οη επηξξνέο πνπ ηνλ νδήγεζαλ λα ζπληάμεη ην έξγν Ο Calvino αλ θη έθπγε απφ ηε δσή ζε κηθξή ζρεηηθά ειηθία, απέθηεζε πνιιέο εκπεηξίεο είηε απφ πξνζσπηθά βηψκαηα είηε απφ επηξξνέο πνπ δέρηεθε απφ ην άκεζν πεξηβάιινλ ηνπ, νηθνγελεηαθφ, θηιηθφ, επαγγεικαηηθφ. Απφ φηαλ ήηαλ παηδί ζπλέβεζαλ νξηζκέλα πεξηζηαηηθά πνπ ηνπ ζεκάδεςαλ ηε δσή θαη ραξάρηεθαλ γηα πάληα ζηε κλήκε ηνπ κέρξη πνπ ζπλέηαμε ηηο Αφξαηεο Πφιεηο, ηηο νπνίεο δηαβάδνληαο θαη αλαιχνληαο είκαζηε ζε ζέζε λα θαηαιάβνπκε ηελ πνιχπινθε απηή πξνζσπηθφηεηα πνπ έγξαςε έλα ηφζν ζπνπδαίν έξγν. Σν πξψην απφ απηά ζπλέβε θαηά ην έηνο 1926,ηφηε ήηαλ κφιηο ηξηψλ εηψλ, φπνπ κηα θαζηζηηθή νκάδα μπινθφπεζε έλαλ ζνζηαιηζηή 1. ε κηα ηέηνηα ειηθία απηφ ην ζέακα κπνξεί λα πξνθαιέζεη δηάθνξα εξεζίζκαηα θαη ηξαχκαηα ζηελ επαίζζεηε ςπρή ελφο κηθξνχ παηδηνχ. Σν ακέζνο επφκελν βίσκα πξνήιζε απφ ηελ νηθνγέλεηά ηνπ. Οη γνλείο ήηαλ άζενη θαη απαηηνχζαλ απφ ην εθάζηνηε ζρνιείν ζην νπνίν βξηζθφηαλ ν γηφο ηνπο λα ηνλ απαιιάζζνπλ απφ ην κάζεκα ησλ ζξεζθεπηηθψλ 2. Απηφ ζπρλά νδεγνχζε ηνλ Italo λα αηζζάλεηαη δηαθνξεηηθφο απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ θαη λα απνκνλψλεηαη. Μέζα απφ απηφ φκσο ην βίσκα έκαζε λα ππεξαζπίδεηαη ην δίθαην, ηηο ζπλήζεηέο ηνπ, λα αλέρεηαη ηηο εηεξφδνμεο απφςεηο ησλ γχξσ ηνπ, λα απνκνλψλεηαη γηα ηνπο ζσζηνχο ιφγνπο θαη λα δηαρεηξίδεηαη ηελ ακεραλία ηεο απνκφλσζεο. Έλαο πξψηνο ζηαζκφο ηεο δσήο ηνπ σο ζπγγξαθέαο (1939) ζηάζεθε ν πνηεηήο Montale 3. ε κηα πξνζπάζεηα κίκεζήο ηνπ έγξαςε νξηζκέλα κηθξά δηεγήκαηα θαη πνηήκαηα. ε φ,ηη αθνξά ην εμεηαδφκελν έξγν ηνπ Calvino κπνξνχκε λα δηαπηζηψζνπκε θη εδψ αξθεηέο νκνηφηεηεο. Ο Montale ήηαλ αθξηβνιφγνο πνηεηήο, νη ιέμεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχζε ήηαλ πξνζεθηηθά επηιεγκέλεο γηα ηε δεκηνπξγία ελφο ζπγθεθξηκέλνπ λνήκαηνο έηζη ψζηε θάζε εκπεηξία λα είλαη κνλαδηθή. ην έξγν απηφ παξαηεξνχκε θαη ηνλ Calvino λα επηιέγεη νξηζκέλν ιεμηιφγην γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο θάζε πφιεο, νδεγψληαο έηζη ηνλ αλαγλψζηε λα απνθηά κία κνλαδηθή, μερσξηζηή εκπεηξία γηα ηελ θάζε πφιε. Ζ ιεμηθνινγηθή επηινγή γίλεηαη ψζηε λα απνκνλσζνχλ θαη λα ππεξηνληζηνχλ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά θάζε αζηηθνχ ηνπίνπ. Ο θφζκνο ηνπ Montale ππάξρεη ζηηο Αφξαηεο Πφιεηο ζηηο θαηεγνξίεο Οη ιεπηέο πφιεηο, Οη πφιεηο θαη νη λεθξνί θαη Οη πφιεηο θαη ν νπξαλφο. Μηιά γηα έλαλ ζηξνβηιηδφκελν θφζκν ζε αζηαζέο έδαθνο φπνπ ε εζηθή απνηειεί ην κφλν ζηήξηγκα, αιιά βξίζθεηαη ζην ρείινο ηεο αβχζζνπ. Πξφθεηηαη γηα ηνλ θφζκν θπξίσο ηνπ Γεχηεξνπ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, φπνπ ε αβεβαηφηεηα ηνπ θφζκνπ δηαθαίλεηαη ζην βιέκκα ηεο γεληάο ηεο πξψηεο κεηαπνιεκηθήο πεξηφδνπ κε ηελ αλακνλή κηαο λέαο θαηαζηξνθήο. Αθφκε θη φηαλ ν Montale δελ κηιάεη εκθαλψο γηα ηνλ πφιεκν, ηφηε πίζσ απφ ηηο ιέμεηο ππνθξχπηεηαη πάιη ν πφιεκνο, νη αγσλίεο ησλ αλζξψπσλ θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν θνπβαινχλ ηνπο λεθξνχο κέζα ηνπο. Ο Calvino ζεσξεί φηη ηα πνηήκαηά ηνπ ζε ειθχνπλ θαη ζε πξνθαινχλ λα ηα δηαβάζεηο αελάσο θαη δεκηνπξγνχλ ηελ αίζζεζε φηη δελ ηειεηψλνπλ πνηέ. ηηο θαηεγνξίεο πνπ πξναλέθεξα ησλ Αφξαησλ Πφιεσλ βξίζθνπκε θη εδψ ηηο απεηθνλίζεηο θαη ηηο αιιεγνξίεο ζε ζρέζε κε ηα δεηήκαηα πνπ έζημα. Βξίζθνπκε ηηο πφιεηο κε ηα ζαζξά ζεκέιηα θαη ηηο εξεκσκέλεο (βι. Αξκίια), ηηο πφιεηο πάλσ απφ ηελ άβπζζν πνπ πιένλ έλα 1 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει. 313 Αζήλα, Καζηαληψηεο 2 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει. 314 Αζήλα, Καζηαληψηεο 3 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 8

9 λήκα ζπγθξαηεί κηα νιφθιεξε πφιε (βι. Οθηαβία), ηελ πφιε πνπ δηαξθψο ρηίδεηαη δηφηη αλ ζηακαηήζεη ζα θαηαζηξαθεί απηή θαη νη άλζξσπνη, απεηθνλίδνληαο έηζη ηηο αγσλίεο ησλ αλζξψπσλ γηα ηελ ελδερφκελε θαηαζηξνθή (βι. Θέθια) θαζψο θαη ηηο πφιεηο ησλ λεθξψλ φπνπ κηινχλ γηα ηνλ θχθιν ηεο δσήο, ηνπ λεθξνχο, ηνπο δψληεο θαη ηνπο αγέλλεηνπο φπνπ φια ζπκβαίλνπλ ζε έλα λεθξνηαθείν (βι. Λαπδνκία). ην χθνο θαη ηε γξαθή ηνπ Montale έξρεηαη λα πξνζηεζεί θαη ε πξνζσπηθή εκπεηξία ηνπ Calvino απφ ηνλ Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν. Ο ίδηνο έρεη αλαθέξεη φηη εηζρψξεζε ζην αληάξηηθν, θπιαθίζηεθε θαη πνιιέο θνξέο έθηαζε ζην ρείινο ηνπ ζαλάηνπ 4. Γελ είλαη ινηπφλ ηπραίν φηη ηδηαίηεξα ζηελ θαηεγνξία Οη πφιεηο θαη νη λεθξνί είλαη έληνλε ε παξνπζία ησλ ζηξαηησηψλ θαη ησλ θνπθνπινθφξσλ. Ο επφκελνο ζεκαληηθφο ζηαζκφο ζηε ζπγγξαθηθή ηνπ πνξεία ήηαλ ε γλσξηκία ηνπ κε ηνλ Cezare Paveze (1945) 5. ηα έξγα ηνπ ην αιεζηλφ λφεκα βξίζθεηαη θξπκκέλν πίζσ απφ θάζε ζεκείν θαη ιέμε ηνπ ιεμηθνινγηθνχ ηζηνχ πνπ ν ίδηνο πθαίλεη θαη ζπγθεθξηκέλα ηνπνζεηείηαη ζηε ζρέζε κεηαμχ νξαηνχ θαη θξπκκέλνπ. Γειαδή, γηα λα θαηαλνήζνπκε ηα κελχκαηα ηνπ ζπγγξαθέα πξέπεη λα αλαγλψζνπκε ην έξγν πνιχ βαζεηά θαη ζε έλα δεχηεξν επίπεδν. Πιένλ ην ινγνηερληθφ θείκελν απνκαθξχλεηαη απφ ην είδνο ηεο λνπβέιαο θαη γίλεηαη έλα κπζηζηφξεκα. Ο ίδηνο πξνζπαζνχζε πάληα ζηα έξγα ηνπ λα ζπλδέζεη ηελ εζλνινγία θαη ηελ ειιελνξσκατθή κπζνινγία κε ηελ ππαξμηαθή ηνπ απηνβηνγξαθία. ην κπζηζηφξεκα Σν Φεγγάξη θαη νη Φσηηέο γίλεηαη έληνλε ε αλαθνξά ζηελ άπνςή ηνπ πεξί νλνκάησλ θαη ηφπσλ. ε ζπλάξηεζε κε ηνλ ηφπν ζηνλ νπνίν γελλήζεθε θαη κεγάισζε θαηέιεμε λα ζεσξεί φηη ε θξίζε απειπηζίαο είλαη κηα επηδεκία πνπ πξνζβάιιεη φιεο ηηο αγξνηηθέο νηθνγέλεηεο, θη απηφ επεηδή θάζε εβδνκάδα ππήξρε θαη θάπνηνο αγξφηεο πνπ απαγρνληδφηαλ. Κνηλφ ζεκείν κεηαμχ ησλ δχν ζπγγξαθηθψλ κνξθψλ είλαη ε βίσζε ηνπ αηζζήκαηνο ηνπ απνθιεηζκνχ, γεγνλφο πνπ έιθεη ηνλ Calvino θαη ηαπηίδεηαη κε απηφλ. Έσο εδψ κπνξνχκε λα πνχκε φηη ζε γεληθέο γξακκέο ε γξαθή, ην χθνο θαη ν ηξφπνο ηνπ Paveze κνηάδεη πάξα πνιχ κε ηνπ Calvino. ην εμεηαδφκελν έξγν είλαη δπλαηφ θαη εθηθηφ λα θαηαλνήζνπκε φηη ππάξρεη έλα βαζχηεξν λφεκα πίζσ απφ ηηο παξαζηαηηθέο πεξηγξαθέο ησλ πφιεσλ. Κάηη παξαπάλσ ζεκαίλεη ε θάζε πεξηγξαθηθή ελφηεηα, ην θάζε θείκελν. Δμαξρήο, δηαπηζηψλνπκε φηη δελ πξφθεηηαη γηα έλα απιφ κπζηζηφξεκα. ε δεχηεξν επίπεδν αλάγλσζεο θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην ρξνλνιφγην ηνπ ζπγγξαθέα θαηαιαβαίλνπκε φηη ε θάζε πφιε αληηπξνζσπεχεη θαη θάηη. Τπάξρεη θαηαθαλήο απηή ε ζρέζε κεηαμχ θξπκκέλνπ θαη νξαηνχ πξνζψπνπ- αληηθεηκέλνπ. Σα έξγα ηνπ Paveze κεηαηξέπνληαη απφ δηήγεκα ζε κπζηζηφξεκα, ην ελ ιφγσ έξγν ηνπ Calvino κεηαηξέπεηαη απφ κπζηζηφξεκα ζε καξηπξία, ζε αξρηηεθηνληθφ θείκελν κε πνιιαπιά ζεκεία ελδηαθέξνληνο θαη πνιιαπιά επίπεδα αλάγλσζεο. ε φ,ηη αθνξά ηελ εζλνινγία θαη ηελ ειιελνξσκατθή κπζνινγία, ζηηο Αφξαηεο Πφιεηο παξαηεξνχκε απφ κηα πξψηε εηπκνινγηθή αλάιπζε ησλ νλνκάησλ ησλ πφιεσλ έληνλεο ηεο επηξξνέο απφ ηελ ειιεληθή θαη ιαηηληθή γιψζζα. Ηδηαίηεξεο εθθάλζεηο απηήο ηεο επίδξαζεο ππάξρνπλ ζηελ θαηεγνξία Οη πφιεηο θαη ην φλνκα. 4 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 2004, Οη Αόξαηεο Πόιεηο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 5 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 9

10 Υαξαθηεξηζηηθά ζηελ πφιε Λεάλδξα αλαθέξεηαη ζε κηθξνχο ζενχο πνπ θαηνηθνχλ καδί κε ηνπο αλζξψπνπο ζηηο νηθίεο θαη θχξην κέιεκά ηνπο είλαη ε πξνζηαζία ηεο εζηίαο θαη ησλ θαηνίθσλ. Παξάιιεια ζηελ πεξηγξαθή ησλ ζεψλ κεηαθέξεη ηηο αλζξψπηλεο ηδηφηεηεο ηνπ θαπγά θαη ηεο νκφλνηαο, φπσο αθξηβψο γηλφηαλ θαη κε ηνπο δψδεθα ζενχο ηνπ Οιχκπνπ. Οη άλζξσπνη ηεο επνρήο, κε θχξην αληηπξφζσπν ηνλ κεξν, είραλ ηνπο ζενχο ηνπο ζηνπο νπνίνπο πξνζέδηδαλ δχλακε θαη ζεβαζκφ, αιιά παξάιιεια είραλ δηαρσξίζεη γηα ηνλ θάζε έλα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ βαζηδφκελνη ζηηο αλζξψπηλεο αδπλακίεο, ραξαθηεξηζηηθά θαη πάζε, δειαδή ηε δήιηα, ηελ νκνξθηά, ηελ κνξθή θιπ., φινη φκσο ζεσξνχζαλ φηη ν θάζε ζεφο πξνζηαηεχεη θαη έλαλ ηνκέα ηεο δσήο θάζε ζλεηνχ. Αλαθνξηθά κε ηελ ζρέζε νλφκαηνο θαη ηφπνπ κπνξνχκε λα δνχκε ην παξάδεηγκα ηεο πφιεο Πίξξα. Αλαινγηθά κε ηελ απηνβηνγξαθία ηνπ Paveze θαη ηελ αιινίσζε ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία κεγάισζε ιφγσ ηεο θξίζεο απειπηζίαο, ηνπνζεηνχκε ηελ θαηεγνξία Οη θξπθέο πφιεηο κε παξάδεηγκα ηελ πφιε Θενδψξα. Πάιη γίλεηαη αλαθνξά ζε ζεφηεηα θαη ζηελ ηδέα φηη φια πξνέξρνληαη απφ θάπνηα αλψηεξε δχλακε θαη είλαη θαιψο νξηζκέλα, αιιά θπξίσο βιέπνπκε απηή ηελ θαηαζηξνθή κέζα απφ ηηο επηδξνκέο ησλ δψσλ κεηαηξέπνληάο ηελ ζε έλα λεθξνηαθείν. Ζ επηδεκία σο θνιιεηηθή αζζέλεηα δελ ραξαθηεξίδεη ηνπο αλζξψπνπο, αιιά απνδίδεηαη ζηα θάζε ινγήο δψα πνπ επηηίζεληαη ζε απηή ηελ πφιε, σο απνηέιεζκα ηεο απειπηζίαο ηνπο φηη ν άλζξσπνο θπξηάξρεζε ζε απηά θαη ηα απείιεζε κε εμαθάληζε. Έηζη ππάξρεη κηα πεξηνδηθφηεηα φπνπ ηειεηψλνληαο ην έλα είδνο μεθηλά ην επφκελν, φ,ηη ζπκβαίλεη αθξηβψο θαη ζηελ πφιε ηνπ Paveze κε ηηο απηνθηνλίεο, ηηο ππξπνιήζεηο ζε εβδνκαδηαία βάζε. Έλα αθφκε θνηλφ ζεκείν ησλ έξγσλ ησλ δχν απηψλ ζπγγξαθέσλ είλαη ε αθήγεζε ηεο ηζηνξίαο κέζσ ελφο ηξίηνπ πξνζψπνπ. Γειαδή, ν Paveze ρξεζηκνπνηεί ηνλ Βηξγίιην σο αθεγεηή, θαη ν Calvino ρξεζηκνπνηεί ηηο θηγνχξεο ηνπ Κνπκπιάη Υαλ θαη ηνπ Μάξθν Πφιν. Μέζα απφ απηέο ηηο θηγνχξεο πνπ έδεζαλ ζε άιινπο αηψλεο θάλνπλ αλαθνξέο ζε πνιηηηθά- θνηλσληθά θαη εζλνινγηθά δεηήκαηα ελψ ζε κηα βαζχηεξε αλάιπζε κεηαθέξνπλ έηζη ηα κελχκαηά ηνπο θαη ηηο απφςεηο ηνπο κε έκκεζν ηξφπν. Σέινο, ν Paveze αλαθέξεηαη ζηα ζεκάδηα ηεο ηζηνξίαο φπσο απηά αληηθαηνπηξίδνληαη ζηελ ζχγρξνλε πφιε, γεγνλφο πνπ επαλαιακβάλεη ν Calvino ζηελ θαηεγνξία Οη πφιεηο θαη ηα ζεκάδηα (βι. Σακάξα). Ο Calvino κεηά ηελ απειεπζέξσζή ηνπ επέζηξεςε ζην Σνξίλν θαη μεθίλεζε λα εξγάδεηαη ζηνλ εθδνηηθφ νίθν Einaudi, φπνπ αλέιαβε σο δηεπζπληήο ην Δθεί είρε ηελ επθαηξία λα έξζεη ζε επαθή κε κηα πιεζψξα ζπγγξαθέσλ, αλάκεζά ηνπο μερσξίδνπλ νη Francis Ponge θαη ν Jorge Luis Borges, ελψ παξάιιεια δηάβαζε ηα έξγα άιισλ ζπγγξαθέσλ δηαθνξεηηθήο επνρήο, φπσο έξγα ηνπ Raymond Queneau θαη έξγα ηνπ Balzac. Έιαβε γλψζε γηα ηελ εξγαζία ηνπ Balzac θπξίσο κέζσ ηνπ Cezare Paveze. Μπφξεζε λα θαηαιάβεη ην πλεχκα ηνπ ζπγγξαθέα θαη λα ελζσκαηψζεη ζην ζπγγξαθηθφ ηνπ ηαιέλην θαη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ ζηνηρεία ηνπ Balzac 7. Ο Paveze ζεσξνχζε φηη ν Balzac αληηκεηψπηδε ηε κεγάιε πφιε σο θσιηά κπζηεξίνπ κε θπξίαξρν ην αίζζεκα ηεο πεξηέξγεηαο. Πξνζέγγηδε ηα λέα 6 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει. 316 Αζήλα, Καζηαληψηεο 7 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 10

11 πξφζσπα κε παξαηεξεηηθφηεηα ζαλ λα επξφθεηην γηα ζπάληα αληηθείκελα, ηα ζρνιίαδε θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δηεγήκαηφο ηνπ ηα πξφζσπα αλέπηπζζαλ ηνπο ζπιινγηζκνχο ηνπο κε έλαλ θνηλσληνινγηθφ θαη ςπρνινγηθφ ελζνπζηαζκφ. Αο αληηπαξαβάιινπκε ηψξα ηελ ηερληθή απηή ηνπ Balzac κε ηνπ Calvino ζηηο Αφξαηεο Πφιεηο. Ζ κεγάιε πφιε αληηζηνηρεί ζηελ αραλή απηνθξαηνξία ηνπ Κνπκπιάη Υαλ ζηελ Αζία. Απνηειεί θσιηά κπζηεξίνπ γηαηί πεξηιακβάλεη ζηνπο θφιπνπο ηεο κηα πιεηάδα απφ κηθξφηεξεο πφιεηο ε θάζε κία απφ ηηο νπνίεο θξχβεη ηα δηθά ηεο κπζηηθά, ηνπο δηθνχο ηεο θηλδχλνπο θαη ηα δηθά ηεο κνλαδηθά ραξαθηεξηζηηθά. Κπξίαξρν είλαη ην αίζζεκα ηεο πεξηέξγεηαο, νπφηε εκθαλίδεηαη ε θηγνχξα ηνπ απηνθξάηνξα ησλ Σαηάξσλ σο ελφο θπβεξλήηε ν νπνίνο δελ γλσξίδεη ηελ ίδηα ηνπ ηελ απηνθξαηνξία θαη ζηέιλεη ηνλ Μάξθν Πφιν λα κάζεη γη απηή θαη λα επηζηξέςεη δίλνληαο απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηά ηνπ. Γειαδή, θηλεηήξηα κνριφο θη εδψ είλαη ε πεξηέξγεηα. Γηα ηνλ Υαλ θαηλνχξην πξφζσπν είλαη ν Πφιν, έηζη ηνπ θάλεη εξσηήζεηο, ηνλ παξαηεξεί κε ζησηθφηεηα θαη πεξηκέλεη απφ ηνλ Πφιν λα αλαδείμεη ηε κνλαδηθφηεηά ηνπ. ε φ,ηη αθνξά ηνπο ζπιινγηζκνχο, νθείινπκε λα παξαηεξήζνπκε φηη αθνινπζείηαη θη εδψ ε ίδηα ηερληθή, φπνπ νη ζπιινγηζκνί αλαπηχζζνληαη κέζα απφ ηηο ζπδεηήζεηο ησλ δχν αηφκσλ θαηά ηε δηάξθεηα φινπ ηνπ έξγνπ, νη νπνίεο παξεκβάιινληαη κεηαμχ ησλ πεξηγξαθψλ ησλ πφιεσλ νξίδνληαο έηζη ηελ αξρή θαη ην ηέινο θάζε πεξηγξαθήο θαη θάλνληαο νκαιή ηε κεηάβαζε ζηελ επφκελε. Σνλ Raymond Queneau ηνλ γλψξηζε κέζα απφ ηε κεηάθξαζε πνπ είρε αλαιάβεη λα βγάιεη εηο πέξαο ν Calvino ηνπ έξγνπ ηνπ Σα γαιάδηα άλζε 8. Ο Calvino έρεη γξάςεη ν ίδηνο έλαλ χκλν γηα ηνλ Queneau, φπνπ θαίλεηαη μεθάζαξα πφζν ηνλ ζαπκάδεη θαη πφζν έρεη επεξεαζηεί απφ απηή ηελ εμέρνπζα κνξθή. Θεσξεί ινηπφλ φηη φηαλ δηαβάδεη θάπνηνο έξγα ηνπ Queneau, φζν πεξηζζφηεξα ραξαθηεξηζηηθά θαηνξζψλεη λα βγάιεη ζηελ επηθάλεηα ηφζν πεξηζζφηεξα αηζζάλεηαη πσο ηνπ δηαθεχγνπλ. Έξρνκαη λα ζπκθσλήζσ κε απηή ηε ζέζε ηνπ Calvino, αιιά φρη κφλν γηα ην έξγν ηνπ Queneau, αιιά θαη γηα ην εμεηαδφκελν έξγν ηνπ Italo. ζν πεξηζζφηεξν ην εμεηάδσ ηφζν πεξηζζφηεξα πξάγκαηα θαηαιαβαίλσ θαη αθφκε πεξηζζφηεξα κε θαινχλ λα ηα αλαιχζσ θαη λα ηα αλαδεηήζσ πεξαηηέξσ δεκηνπξγψληαο κνπ ην αίζζεκα ελφο θαχινπ θχθινπ. Ξεθηλάσ απφ θάπνπ θαη θαηαιήγσ λα απμάλσ ηε δηάκεηξν ηνπ θχθινπ ρσξίο λα βξίζθσ ην ηέινο ηνπ. εκαληηθή νκνηφηεηα ησλ δχν ζπγγξαθέσλ πνπ καξηπξά ηελ νινθιεξσηηθή επίδξαζε ηνπ Queneau ζηνλ Calvino, ηνπιάρηζηνλ ζε απηφ ην επίπεδν, είλαη ηα νξζνγξαθηθά παηρλίδηα ηεο γιψζζαο. Ο Queneau ην έπξαηηε ζηελ θαζνκηινπκέλε γαιιηθή γιψζζα, ελψ ν Calvino (επεξεαζκέλνο φπσο αλαθέξακε πην πάλσ απφ ηελ ειιεληθή θαη ιαηηληθή) ην εμειίζζεη κφλν ζην επίπεδν ηεο νλνκαηνινγίαο ησλ πφιεσλ. Γεκηνπξγείηαη έηζη κηα λέα κνξθή γιψζζαο (απφ ηνλ Queneau) θαη κηα λέα κνξθή ιέμεσλ (απφ ηνλ Calvino) πνπ ζεκαηνδνηνχλ έλα νιφθιεξν έξγν, πνπ δίλνπλ πλνή ζε θάζε πεξηγξαθή θαη απνηεινχλ ην θπξίαξρν ζπζηαηηθφ ηεο. Δπηπξνζζέησο, αλ θαη κπζηζηνξηνγξάθνο, πνηεηήο, ν Queneau εληάζζεη ζην έξγν ηνπ ην πάζνο ηνπ γηα ηα καζεκαηηθά. Ο Calvino ηα ρξεζηκνπνηεί ηα καζεκαηηθά φρη γηα λα πεξηγξάςεη έλαλ ρψξν, αιιά γηα λα νξγαλψζεη ηηο Αφξαηεο Πφιεηο. Υξεζηκνπνηεί γηα ζπγθεθξηκέλνπο ιφγνπο ζπγθεθξηκέλνπο αξηζκνχο κε ηδηαίηεξε ζεκαζία ν θαζέλαο θαη κε ζπγθεθξηκέλε ζεηξά ψζηε λα ηνπνζεηήζεη ην έξγν ηνπ ζε κηα δηαθνξεηηθή δηάζηαζε. Απηφ φκσο είλαη έλα δήηεκα ην νπνίν ζα εμεηάζνπκε ζε επφκελν θεθάιαην. 8 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 11

12 Ζ ηερληθή ηνπ Queneau ήηαλ βαζηζκέλε ζε έλα παηρλίδη, ην νπνίν βξίζθεηαη φρη κφλν ζηε ινγνηερλία, αιιά θαη ζηελ επηζηήκε θαη παξνπζηάδεη ηδηαίηεξε άλεζε λα κεηαβαίλεη ν ίδηνο απφ ηνλ έλα ρψξν ζηνλ άιιν, ελζσκαηψλνληαο θαη ηνπο δχν ζε κηα εληαία ζπδήηεζε. ηηο Αφξαηεο Πφιεηο, εθηπιίζζεηαη ηνηνπηνηξφπσο ε ξνή ησλ πεξηγξαθψλ. Γελ δηζηάδεη δηα κέζνπ ηνπ ζηφκαηνο ηνπ Μάξθν Πφιν λα κεηαβεί απφ ηε κηα πφιε ζηελ επφκελε δίρσο λα δηαθφπηεηαη ε ζπλνρή ηεο ζπδήηεζεο κέζσ ηεο ζπιινγηζηηθήο ησλ πξνζψπσλ. Με έλαλ παηγληψδε ηξφπν θαηαθέξλεη απηή ηελ αιιεινπρία ησλ αθεγήζεσλ θαη βεβαίσο απνθνξχθσκα απηνχ ηνπ παηρληδηνχ είλαη ε ρξήζε ηεο ζθαθηέξαο. Ο Calvino ραξαθηεξίδεη ηνλ Queneau σο εγθπθινπαηδηθφ bricoleur, σο έλαλ εθεπξέηε πνπ ρξεζηκνπνηεί φια ηα πνιηηηζκηθά αγαζά πνπ δηαζέηεη γηα λα νηθνδνκήζεη έλα ζχζηεκα, απνηειεί έλαλ εμεξεπλεηή θαληαζηηθψλ θφζκσλ. Γηα λα είκαζηε αθξηβείο θαη ν Calvino κέζσ ηνπ Ηηαινχ εμεξεπλεηή ρξεζηκνπνηεί ηα βηψκαηά ηνπ θαη ηηο πνιηηηζκηθέο επηδξάζεηο πνπ έρεη δερζεί γηα λα δεκηνπξγήζεη θαη λα δνκήζεη κηα νιφθιεξε απηνθξαηνξία. Έλαο απφ ηνπο ζπγγξαθείο πνπ αλήθε ζηελ νηθνγέλεηα ηνπ νίθνπ Einaudi θαη επέδξαζε ζηνλ Calvino είλαη ν Francis Ponge 9. Απηφ πνπ ηνλ ραξαθηεξίδεη είλαη ε κνλαδηθή ηνπ ηθαλφηεηα λα παίξλεη έλα απιφ αληηθείκελν θαη λα ην δεη πέξα απφ νπνηαδήπνηε αληηιεπηηθή ζπλήζεηα θαη λα ην πεξηγξάςεη πέξα απφ θάζε αιινησκέλν απφ ηε ρξήζε ιεθηηθφ κεραληζκφ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν νδεγεί ζε επαλαπξνζδηνξηζκφ ηεο ζρέζεο κε ηα πξάγκαηα σο ηέηνηα, κε ηε δηαθνξεηηθφηεηα θαη ηε κνλαδηθφηεηα θάζε πξάγκαηνο θαη θπζηθά κε ηε δηαθνξεηηθφηεηα θάζε πξάγκαηνο ζε ζρέζε κε εκάο. Γηα ηνλ Calvino απνηειεί έλα είδσιν, έλα θιαζηθφ ζπγγξαθέα απφ ηα έξγα ηνπ νπνίνπ πξέπεη ν νπνηνζδήπνηε λα μεθηλήζεη ηελ αλάγλσζε πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζεη απηή ηελ αλαηξεπηηθή αληίιεςε πνπ ζα ηνπ επηηξέςεη λα αμηνινγήζεη θαη λα θαηαλνήζεη θαιχηεξα θάζε άιιν έξγν. Σν ζεκαληηθφ ζηνηρείν απηνχ ηνπ ζπγγξαθέα είλαη φηη αξθείηαη λα γξάςεη νιφθιεξα θείκελα ζε κηα έθηαζε ην πνιχ έμη ή επηά ζειίδσλ, ελψ ρξεζηκνπνηεί ηε γιψζζα κε ηξνκεξή πιαζηηθφηεηα δίλνληάο ηεο ηε δηάζηαζε ελφο ζεληνληνχ ην νπνίν κπνξεί λα αλαδηπισζεί, λα ηελησζεί, λα είλαη δηαθνξεηηθνχ κεγέζνπο. Δλψ βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ζεκαηηθήο ηνπ Ponge είλαη ηα δέληξα ζε ζρέζε κε ηνλ άλζξσπν, ην ζηνηρείν απηφ δελ ιείπεη απφ ηνλ Calvino, αιιά πεξηνξίδεηαη ζε ιίγεο πεξηγξαθέο ηδηαίηεξα ησλ δχν ηειεπηαίσλ θεθαιαίσλ ησλ Αφξαησλ Πφιεσλ. Θα δψζσ κφλν σο παξάδεηγκα κηα πφιε πνπ αλήθεη ζηελ θαηεγνξία Οη θξπθέο πφιεηο, κε ην φλνκα Οιίλδε. Πξφθεηηαη γηα κηα πφιε πνπ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη φηη αλαπηχζζεηαη ζε νκφθεληξνπο θχθινπο φπσο αθξηβψο είλαη νη θνξκνί ησλ δέληξσλ. Έλαο άλζξσπνο πνπ επέδξαζε θαηαιπηηθά ζηνλ Calvino κε ην έξγν ηνπ ήηαλ ν Jorge Luis Borges 10. Σνλ γλψξηζε κέζσ ηνπ εθδνηηθνχ νίθνπ Einaudi, αιιά θαη ηνπ θίινπ ηνπ Elio Vittorini. Ο Borges θαηαθέξλεη λα καο δψζεη ηε κνξθή ελφο θφζκνπ θαη εηθφλα θαη νκνίσζηλ ηνπ ρψξνπ ηνπ πλεχκαηνο, ν νπνίνο θαηνηθείηαη απφ έλαλ αζηξνινγηθφ δσδηαθφ θχθιν πνπ αληηζηνηρεί ζε κηα απζηεξή γεσκεηξία. ηηο Αφξαηεο Πφιεηο ππάξρεη κηα ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία πφιεσλ πνπ ελζαξθψλνπλ ηηο απφςεηο απηέο, Οη πφιεηο θαη ν νπξαλφο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε απφιπηα γεσκεηξηθή πφιε, κε απζηεξά κνηίβα ηα νπνία επαλαιακβάλνληαη είλαη ε Δπδνμία. Ζ αλαπαξάζηαζε ησλ ρψξσλ ηνπ πλεχκαηνο γίλεηαη ζηελ πφιε Βεξζαβέα, φπνπ απνηειεί κηα πφιε 9 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 10 Ίηαιν Καιβίλν, 2000, Γηαηί λα δηαβάδνπκε ηνπο θιαζηθνύο, ζει Αζήλα, Καζηαληψηεο 12

13 πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηνλ εζσηεξηθφ θφζκν ελφο αλζξψπνπ, κε ηηο αξεηέο θαη ηα αλψηεξα ζπλαηζζήκαηα αιιά θαη ηηο άζρεκεο θαη θαθέο ζθέςεηο. Σέινο αλαθνξηθά κε ηνλ αζηξνινγηθφ θχθιν, ππάξρεη ε πφιε Πεξηλζία, ε ίδξπζε ηεο νπνίαο έγηλε αθνχ νη αζηξνλφκνη φξηζαλ ην κέξνο ζχκθσλα κε ηε ζέζε ησλ άζηξσλ. Αλσηέξσ αλαθέξζεθα ζηελ ζχληνκε γξαθή θεηκέλσλ απφ ηνλ Queneau. Γάζθαινο φκσο ηεο ζχληνκεο γξαθήο είλαη ν Borges. Έρεη ηελ ηθαλφηεηα ζε ειάρηζηεο ζειίδεο λα ζπκππθλψλεη έλαλ πινχην πνηεηηθψλ θαη δηαλνεηηθψλ γεγνλφησλ θαη ηδεψλ. Ο ίδηνο ν Calvino έρεη πεη: έλησζα ζπρλά ηνλ πεηξαζκφ λα δηαηππψζσ κηα πνηεηηθή ηεο ζχληνκεο γξαθήο, γηα λα εθζεηάζσ ηε δχλακή ηεο ζε ζρέζε κε ηε καθξνζθειή γξαθή. ην έξγν απηφ, ζεσξψ φηη πεηπραίλεη ν ίδηνο λα αθνινπζήζεη ηελ νδφ ηεο ζχληνκεο γξαθήο. Σν πεηπραίλεη απηφ ζε έθηαζε δεθαπέληε ζεηξψλ κέρξη θαη ηξηψλ ζειίδσλ. Πξνζθέξεη θαη απηφλ ηνλ ηξφπν κηα πνιιαπιή εκπεηξία, κηα δηαδξνκή κέζα ζε έλα δάζνο αμηψλ, έλα ηαμίδη κε ακέηξεηα εξεζίζκαηα. Αλ αθνινπζνχζε ηε καθξνζθειή γξαθή δελ ζα κπνξνχζε λα ηνλίζεη θαη λα πξνζδψζεη ηδηαίηεξε αμία ζηα ζεκαληηθά θαη μερσξηζηά πξάγκαηα. Σν κνληέιν ηνπ αθεγεηή κε ρξήζε άιινπ πξνζψπνπ ην αθνινπζεί θαη ν Borges ζηα έξγα ηνπ. Καη γηα ηνπο δχν ζπγγξαθείο θαίλεηαη ν ρξφλνο λα είλαη πνιιαπιφο, είλαη ε ηδέα ησλ άπεηξσλ ζχγρξνλσλ θφζκσλ. Απηφ ην θαηαλννχκε επεηδή έρνπκε ηα δχν πξφζσπα λα ζπδεηνχλ ζε παξνληηθφ ρξφλν Α. Ζ επίζθεςε ζηηο πφιεηο πνπ πεξηγξάθνληαη έγηλαλ ζε παξειζνληηθφ ρξφλν Β. Ζ πεξηγξαθή πεξηιακβάλεη ηηο πφιεηο ζηνλ παξειζνληηθφ ρξφλνβ θαη ηελ εμέιημή ηνπο κέζσ ηνπ παξνληηθνχ ρξφλνπ Α ζηνλ κειινληηθφ ρξφλν Γ. Έηζη γίλεηαη εθηθηή ε αληίιεςε ηνπ πνιιαπινχ ρξφλνπ. Σν ζρήκα δειαδή είλαη: Α Β Α Γ Οη επηξξνέο ηνπ Calvino ήηαλ θαη βησκαηηθέο θαη ινγνηερληθέο. Οη δχν απηέο ζπληζηψζεο νδήγεζαλ ζηελ ζπγγξαθή απηνχ ηνπ έξγνπ. πσο είδακε νη πξνζσπηθφηεηεο πνπ ήξζε ζε επαθή ήηαλ ινγνηέρλεο, εληνχηνηο ζηα έξγα ηνπο πεξηείραλ ζηνηρεία πεξηγξαθηθά γηα ρψξνπο πνπ, ζα ηνικνχζα λα πσ, αλήθαλ ζηνλ ρψξν ηνπ νλεηξηθνχ. Μειεηψληαο απηά θαη θπξίσο ηηο Αφξαηεο Πφιεηο, σο θνηηεηέο απηή ηε ζηηγκή θαη σο επαγγεικαηίεο αξγφηεξα ζα νηθνδνκήζνπκε έλαλ θφζκν δηαθνξεηηθφ θπξίσο πνηνηηθά. Σν έξγν απηφ πνιινί ην ραξαθηεξίδνπλ σο ινγνηερληθφ κπζηζηφξεκα, εγψ ην ζεσξψ αξρηηεθηνληθή καξηπξία. Έλα απιφ ινγνηερληθφ θείκελν δελ πεξηιακβάλεη καζεκαηηθέο ζρέζεηο, ην έξγν απηφ ζηεξίδεηαη ζε κηα καζεκαηηθή ζπιινγηζηηθή θαη ν Calvino θαίλεηαη λα είλαη γλψζηεο ησλ καζεκαηηθψλ. Θα ην δνχκε λα ηζρχεη εκθαλψο ζηηο ζρέζεηο ησλ θαηνίθσλ νξηζκέλσλ πφιεσλ, ζηε δφκεζε πφιεσλ, εκπεξηέρεη ζηηο πεξηγξαθέο ηα ζηνηρεία ηεο ζπκκεηξίαο, πνιιέο πφιεηο πεξηγξάθνληαη κε ζηνηρεία άθξσο ηερλνινγηθά πνπ ζήκεξα πινπνηνχληαη κε ηε ρξήζε πςειήο ηερλνινγίαο θαη κέζα ζε φιν απηφ ππάξρεη θξπκκέλε ε αλζξψπηλε παξνπζία. Θα επαλέιζσ ζε απηά ηα δεηήκαηα ζηε ζπλέρεηα φπνπ πιένλ ζα ππάξρεη κηα θαζαξή εηθφλα ηνπ ζπλφινπ ηνπ έξγνπ ψζηε λα απνδείμσ φηη ν Italo Calvino θαη Οη Αφξαηεο Πφιεηο καο ελδηαθέξνπλ πξαγκαηηθά σο αξρηηέθηνλεο. 13

14 Κεθάλαιο 2: Περιγραθή ηοσ βιβλίοσ Οι Αόραηες Πόλεις 2.1 Γεληθή πεξηγξαθή Σν βηβιίν πνπ επέιεμα λα αλαιχζσ είλαη Οη Αφξαηεο Πφιεηο ηνπ Italo Calvino. Ζ ππφζεζε ηνπ βηβιίνπ ζπλνςίδεηαη σο εμήο: ν απηνθξάηνξαο ηεο Κίλαο Κνπκπιάη Υαλ δεηά απφ ηνλ Βελεηφ ηαμηδηψηε Μάξθν Πφιν λα επηζθεθζεί ηελ αραλή θηλέδηθε απηνθξαηνξία θαη επηζηξέθνληαο λα ηνπ δηεγεζεί φιεο ηηο πφιεηο πνπ επηζθέθζεθε. Ο ξφινο ηνπ Κνπκπιάη Υαλ είλαη ζαθψο νξηζκέλνο, απνηειεί ηνλ θαζξέθηε ηνπ αλαγλψζηε. Ζ αθήγεζε ηνπ Μάξθν Πφιν έγθεηηαη ζηελ πεξηπιάλεζε πνπ απνζθνπεί ζηελ ραξηνγξάθεζε ησλ πνιιαπιψλ εκπεηξηψλ ησλ θαηνίθσλ ηεο πφιεο θαη ζηελ εμεξεχλεζε ησλ παξακειεκέλσλ θαη θξπθψλ πηπρψλ ηνπ αζηηθνχ ηζηνχ 11. Πξφθεηηαη γηα έλα βηβιίν πνπ πεξηιακβάλεη κηα ζπδήηεζε γηα ηελ ζχγρξνλε πφιε, θαλεξά ή κε, εθηφο απφ ηελ α-ρξνληθή ηδέα ηεο πφιεο. Αγγίδεη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ησλ πνιενδφκσλ θαη ηνπο εληζρχεη αθνχ δειψλεηαη φηη ε ίδηα ε πφιε είλαη ε ελδνρψξα. Έηζη ζέηεη ζεκαληηθά εξσηήκαηα σο πξνο ηη είλαη ζήκεξα πφιε γηα εκάο θαη πνηέο είλαη νη θξπθέο αηηίεο πνπ νδήγεζαλ ηνπο αλζξψπνπο λα δήζνπλ ζηηο πφιεηο.σν βηβιίν αλνίγεη θαη θιείλεη κε εηθφλεο επηπρηζκέλσλ πφιεσλ πνπ ζπλερψο αιιάδνπλ ζρήκα θαη ράλνληαη, θξπκκέλεο κέζα ζε δπζηπρηζκέλεο πφιεηο. Ο Ίηαιν Καιβίλν ζηηο Αόξαηεο πόιεηο επηρεηξεί λα θαηαγξάςεη θαη λα ραξηνγξαθήζεη όια εθείλα ηα ζηνηρεία θαη ηηο παξακέηξνπο νη νπνίεο ζπλζέηνπλ ηελ «πόιε» θαη σο έλλνηα αιιά θαη σο εκπεηξία. Σν ινγνηερληθό εγρείξεκα απηό ηνπ Καιβίλν θαη σο ζύιιεςε, αιιά θπξίσο από ηελ άπνςε ηεο εθηέιεζεο, από κηα πξώηε όςε κπνξεί λα θαληάδεη όηη δελ έρεη αληηζηνηρία ζηνλ πξαγκαηηθό θόζκν. Δληνύηνηο, όπσο ζα δνύκε, ν Καιβίλν θαηαθέξλεη λα γξάςεη έλα «παξακύζη» γηα ηε δσή ζηε ζύγρξνλε πόιε έλα παξακύζη κε επθπή αιιά θαη ζπλάκα παηγληώδε δνκή. Οη Αόξαηεο πόιεηο είλαη ζπλάκα κηα ειεγεία γηα ηε δπζθνιία ηεο θαιιηέξγεηαο ηεο πλεπκαηηθήο δσήο ζην αζηηθό πεξηβάιινλ θαη έλα θάιεζκα γηα ηελ αλαθάιπςε ησλ ζηνηρείσλ ηα νπνία ραξαθηεξίδνπλ ηελ αζηηθή δσή, ζηα νπνία πξέπεη λα δνζεί ρώξνο θαη ρξόλνο

15 2.2 Αλαιπηηθή Πεξηγξγαθή ησλ επηκέξνπο Κεθαιαίσλ-Πφιεσλ Οη πφιεηο νη νπνίεο πεξηγξάθνληαη ζην βηβιίν είλαη ζην ζχλνιφ ηνπο πελήληα πέληε. Ζ αθήγεζε ηνπ βηβιίνπ δηαθξίλεηαη ζε ελλέα ελφηεηεο. Ζ πξψηε θαη ε έλαηε ελφηεηα πεξηέρνπλ ηελ πεξηγξαθή δέθα πφιεσλ, ελψ νη ππφινηπεο πεξηέρνπλ απφ πέληε πεξηγξαθέο ε θάζε κία. Κάζε ελφηεηα αξρίδεη θαη ηειεηψλεη κε έλα απφζπαζκα ζπλνκηιίαο κεηαμχ ηνπ Κηλέδνπ απηνθξάηνξα θαη ηνπ Πφιν, γεγνλφο πνπ ζρεκαηνπνηεί ηελ πινθή ηνπ θεηκέλνπ. Ο Calvino ηαμηλνκεί ινηπφλ ηηο πφιεηο ηνπ ζε έληεθα θαηεγνξίεο: 1. Οη πφιεηο θαη ε κλήκε 2. Οη πφιεηο θαη ε επηζπκία 3. Οη πφιεηο θαη ηα ζεκάδηα 4. Οη ιεπηέο πφιεηο 5. Οη πφιεηο θαη νη αληαιιαγέο 6. Οη πφιεηο θαη ηα κάηηα 7. Οη πφιεηο θαη ην φλνκα 8. Οη πφιεηο θαη νη λεθξνί 9. Οη πφιεηο θαη ν νπξαλφο 10. Οη ζπλερφκελεο πφιεηο 11. Οη θξπθέο πφιεηο ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Οη πόιεηο θαη ε κλήκε 1: Γηνκίξα Τπάξρνπλ εμήληα (60) αζεκέληνη ηξνχινη, αγάικαηα ησλ ζεψλ, θξπζηάιιηλν ζέαηξν, έλαο ρξπζφο πεηεηλφο πνπ ηξαγνπδά πάλσ ζε έλα πχξγν. Ο ηαμηδηψηεο ηα αλαγλσξίδεη απηά ηα ζηνηρεία θαη απφ άιιεο πφιεηο. Σν βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη φηη φπνηνο δεη ηελ πφιε ηε λχρηα είλαη επηπρηζκέλνο. ιεο νη πφιεηο έρνπλ νξηζκέλα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηηο νκνγελνπνηνχλ. Ζ θάζε κία κπνξεί λα έρεη κηα ηδηαηηεξφηεηα πνπ ηελ θαζηζηά αμηνδήιεπηε γηα απηνχο πνπ δελ ηελ δνπλ θαζεκεξηλά. Άξα γίλεηαη θαηαλνεηφ ζε κία γεληθφηεξε βάζε φηη ηα κέξε ζηα νπνία δελ πεξλάκε ηε δσή καο θαίλνληαη ηδηαίηεξα θαη ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπο νηθεία. Οη πόιεηο θαη ε κλήκε 2: Ηζηδώξα Πξφθεηηαη γηα ηελ πφιε ησλ νλείξσλ. Δίλαη ε πφιε πνπ ζα ζπλαληήζεη έλαο ηππέαο πνπ ηαμηδεχεη πνιιέο κέξεο. Σν ζεκαληηθφ είλαη φηη θηάλεη γέξνο θαη νη επηζπκίεο ηνπ έρνπλ γίλεη κλήκεο φηαλ θηάλεη εθεί. Ζ πφιε απηή ελδερνκέλσο λα απνηειεί ηηο επηζπκίεο ηεο δσήο καο, φπνπ φηαλ θηάλνπκε ζην ζεκείν λα ηηο πξαγκαηνπηήζνπκε έρνπκε ήδε κεγαιψζεη θαη ν ρξφλνο έρεη αθήζεη ηα ζεκάδηα ηνπ επάλσ καο. Ίζσο λα ππνδειψλεη ηε θζνξά θαη ηελ δχζθνιε πνξεία πνπ δηαλχεη ν θαζέλαο καο ζηε δσή ηνπ. Ζ αιινηξίσζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο θαη ηνπ αγψλα κάο απνκαθξχλνπλ απφ ηα φλεηξα θαη ηηο επηζπκίεο καο. 15

16 Οη πόιεηο θαη ε επηζπκία 1: Γσξνζέα Δίλαη ε πφιε ησλ γξήγνξσλ ξπζκψλ ηεο δσήο, δηαθνζκεκέλε κε αινπκηλέληνπο πχξγνπο, ζπλνηθίεο, ζπίηηα θαη θακηλάδεο. Απνηειεί ηελ εηθφλα κηαο κεγαινχπνιεο κέζα απφ ηα κάηηα ελφο επηζθέπηε ν νπνίνο πξνέξρεηαη απφ κηα κηθξή επαξρηαθή ίζσο πεξηνρή. Οη πόιεηο θαη ε κλήκε 3: Εαΐξα Ζ πφιε πξνζδηνξίδεηαη απφ ηηο αλαινγίεο ησλ κέηξσλ ηεο έθηαζήο ηεο θαη απφ ηα γεγνλφηα ηνπ παξειζφληνο θαη φρη απφ ηηο ςειέο επάιμεηο, ηνπο θιηκαθσηνχο δξφκνπο, ηηο αςίδεο θαη ηηο πχιεο. Γίλεηαη κηα ζεκαληηθή ζχλδεζε ησλ ηερλνθξαηηθψλ ζηνηρείσλ, ησλ πνιενδνκηθψλ ζηνηρείσλ θαη ησλ ζηηγκψλ. ια απηά ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο θαη ζπληζηνχλ ηε πφιε. Δίλαη μεθάζαξν φηη ε πφιε δελ δεη απφ ην παξειζφλ ηεο, αιιά δεη κε απηφ θαη κέζσ απηνχ εμειίζζεηαη. Οη πόιεηο θαη ε επηζπκία 2: Αλαζηαζία ηαλ ν επηζθέπηεο βξεζεί ζην θέληξν ηεο πφιεο μππλνχλ φιεο νη επηζπκίεο ηνπ θαη ηνλ πεξηθπθιψλνπλ. Ζ πφιε εκθαλίδεηαη σο έλα ζχλνιν φπνπ θακία επηζπκία δελ ράλεηαη θαη ηνπ νπνίνπ ν θαζέλαο απνηειεί ηκήκα. Ζ αζηηθή απηή δηακφξθσζε πξνβάιιεη ηελ αίζζεζε φηη ν θαζέλαο κπνξεί λα ηελ θαηαθηήζεη κφλν θαη κφλν επεηδή απνηειεί έλα θνκκάηη ηεο, δεη θαη εξγάδεηαη ζε απηή. Πξνζσπηθά ζεσξψ φηη έρεη άκεζεο επηδξάζεηο απφ ηελ ζεσξία ηεο Γχζεο, αληίζηνηρεο κε ην American Dream. Δπηπξνζζέησο κπνξεί λα ζπλδεζεί κε ηελ αληίιεςε ησλ Μεηξνπφιεσλ απφ ηνπο νηθνλνκηθνχο κεηαλάζηεο γηα ηελ απφθηεζε κηαο θαιχηεξεο ηχρεο. Δίλαη ε πφιε πιαλεχηξα, ε πφιε ησλ ππνζρέζεσλ, ε πφιε φπνπ φια είλαη δπλαηά, φια κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ. Οη πόιεηο θαη ηα ζεκάδηα 1: Σακάξα Οη επηγξαθέο πνπ εμέρνπλ απφ ηνπο ηνίρνπο πξνζνκνηψλνπλ κηα πξαγκαηηθφηεηα. Αληηθαζηζηνχλ ιέμεηο ή θξάζεηο. Φέξνπλ κηα λνεκαηνδφηεζε. ηαλ νη επηγξαθέο απνπζηάδνπλ ηφηε ην ζρήκα θαη ε ζέζε ηνπ θηηξίνπ απνθαιχπηνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ. Οη επηγξαθέο είλαη θνξείο αμηψλ φπσο γηα παξάδεηγκα ηεο θνκςφηεηαο, ηεο εμνπζίαο, ηεο θηιεδνλίαο... Ο αζηηθφο ηζηφο κεηαηξέπεηαη ζε κηα γξακκέλε ζειίδα θαη ν επηζθέπηεο-πεξαζηηθφο απνηειεί ηνλ αλαγλψζηε. Ση βξίζθεηαη θάησ απφ ηηο γξακκέο, δειαδή ηη ππάξρεη ζε έλα κεγαιχηεξν βάζνο απφ ηελ επηθάλεηα πνηέ δελ ζα ην κάζεη. Δγθαηαιείπνληαο ηελ πφιε ζπλερίδεη λα ζρεκαηνπνηεί θαη λα δίλεη νλνκαζηηθέο θηγνχξεο ζηα ζχλλεθα, ζηε γε, ζηνλ άλεκν. Οη πόιεηο θαη ε κλήκε 4: Εόξα Ζ πφιε πνπ πεξηγξάθεηαη δελ έρεη ηδηαίηεξεο θαη ζπάληεο νκνξθηέο. Οη κνξθέο, δειαδή νη αθνινπζίεο ησλ θαηνηθηψλ θαη ησλ δξφκσλ αθνινπζνχλ κηα κνπζηθή παξηηηνχξα. Κάζε ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ηεο δηαδξνκήο νξίδεη κηα ζπγγέλεηα ή κηα αληίζεζε κεηαμχ ησλ εθαηέξσζελ ζεκείσλ ηεο αθνινπζίαο. Απνηειεί κηα πφιε πνπ ηελ ζπκάζαη απφ κλήκεο. ε κηα φκσο βεβηαζκέλε πξνζπάζεηα λα κείλεη αλαιινίσηε θαη ίδηα ζην ρξφλν πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ζηε 16

17 κλήκε καξάδσζε, δηαιχζεθε, εμαθαλίζηεθε. Σν βαζηθφηεξν ζεκείν πνπ πξέπεη λα παξαηεξήζνπκε είλαη φηη μεράζηεθε. πλέβε δειαδή απηφ αθξηβψο γηα ην νπνίν θνβφηαλ. Σν ζπκπέξαζκα είλαη φηη ε θάζε πφιε κπνξεί λα δηαηεξεί ηελ ηαπηφηεηά ηεο ρσξίο φκσο ππεξβνιέο γηαηί εηδάιισο ειινρεχεη ν θίλδπλνο λα απαξραησζεί θαη λα μεραζζεί. ε απηή ηελ πεξηγξαθή δηαθαίλεηαη φηη ν ζπγγξαθέαο δελ είλαη αξρατζηήο. Γελ πηζηεχεη ζηελ επηζηξνθή ζην παξειζφλ πξνθεηκέλνπ λα πξνρσξήζεη ζην κέιινλ κφλν αθνινπζψληαο ηηο επηηαγέο ηνπ ρσξίο λα ηηο πξνζαξκφδεη ζηηο αλάγθεο ηνπ παξφληνο. Οη πόιεηο θαη ε επηζπκία 3: Γέζπνηλα Γηα ηελ πξφζβαζε ζε απηή ηελ πφιε ππάξρνπλ δχν δξφκνη: έλαο απφ ηε ζηεξηά, πνπ ηνλ αθνινπζεί ν θακειηέξεο θαη ηνπ ζπκίδεη έλα πινίν, έλα θαξάβη θαη έλαο απφ ηε ζάιαζζα απ φπνπ ν λαπηηθφο ηε θαληάδεηαη σο θακήια. Ζ πφιε ζρεκαηνπνηείηαη απφ ηελ έξεκν ζηελ νπνία αληηζηέθεηαη. Δίλαη ε πφιε- ζχλνξν. Γηα εκέλα είλαη ε δηέμνδνο ησλ δχν άθξσλ. Δίλαη ην κέζν πνπ ηαμηδεχεη θαη απνκαθξχλεη απφ ηα ζπλήζε. Γίλεη ηξνθή ζηε θαληαζία. Ο έλαο ρξήζηεο νλεηξεχεηαη λα θηάζεη ζηε ζέζε ηνπ έηεξνπ θαη αληηζηξφθσο βηψλνληαο ηε Γέζπνηλα. Οη πόιεηο θαη ηα ζεκάδηα 2: Είξκα Ζ πφιε επαλαιακβάλεηαη έσο φηνπ θάπνην ζηνηρείν ηεο θαξθσζεί ζην κπαιφ ηνπ επηζθέπηε. Ζ πφιε είλαη ζηνκθψδεο. Ζ κλήκε είλαη ζηνκθψδεο. Άξα ε πφιε είλαη κλήκε. Δίλαη κηα ινγηθή αθνινπζία. Μέζα απφ ηα ζεκάδηα ππάξρεη ε πφιε. ε απηφ ην απφζπαζκα γίλεηαη αλαθνξά ζηα έκςπρα ζεκάδηα πνπ λνεκαηνδνηνχλ ηελ πφιε, ζηνπο αλζξψπνπο. Ζ επαλάιεςε ησλ ζηνηρείσλ έρεη άκεζε ζρέζε κε ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηνλ ρξφλν αληίιεςεο ησλ γεγνλφησλ απφ ηνλ θαζέλα καο. Ζ ζπγθεθξηκέλε πφιε ζα κπνξνχζε λα ζρεηηζηεί κε ηηο ζπλερείο πφιεηο πξνο ην ηέινο ηνπ βηβιίνπ αθνχ αλάινγα κε ηνλ ρξφλν αληίιεςεο ε πφιε ζα κπνξνχζε ζε κηα πνιχ ζεσξεηηθή βάζε λα έρεη αξρή αιιά φρη θαη ηέινο. Οη ιεπηέο πόιεηο: Ηζαύξα Δίλαη κηα βαζηά ππφγεηα πφιε. Δίλαη ε πφιε ησλ ρηιίσλ πεγαδηψλ. Τπάξρνπλ δχν δηαθνξεηηθέο ζενινγηθέο δνμαζίεο. Ζ πξψηε είλαη φηη νη ζενί ηεο πφιεο θαηνηθνχλ ζηα βάζε ηεο γεο. Ζ δεχηεξε είλαη φηη νη ζενί θαηνηθνχλ ζε νπνηνδήπνηε ζηνηρείν θηλείηαη πξνο ηα άλσ. Έηζη, ζχκθσλα κε ηε δεχηεξε είλαη ε πφιε πνπ θηλείηαη νιφθιεξε πξνο ηνλ νπξαλφ. Ζ εηθφλα ηεο πφιεο γίλεηαη αληηιεπηή κέζα απφ δχν δηαθνξεηηθέο νπηηθέο ηεο ζξεζθείαο. Ο ζπγγξαθέαο εκκέλεη ζηε δεχηεξε θαη πην αηζηφδνμε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία αλ θαη πξφθεηηαη γηα κηα ππφγεηα πφιε, απηή δηαζέηεη ηα απαηηνχκελα θαη θαηαθέξλεη λα αλαζχξεηαη πξνο ηελ επηθάλεηα. Γελ ζεσξψ φηη είλαη δπν δηαθνξεηηθέο αληηιήςεηο. Θα κπνξνχζε λα αλαθέξεηαη ζηνπο ίδηνπο ζενχο νη νπνίνη θαηνηθνχλ ζηα βάζε ηεο πφιεο, ηα νπνία έρνπλ ηελ ηάζε λα αθνινπζνχλ κηα αλνδηθή πνξεία. Μπνξεί λα είλαη κηα ζπζηαηηθή αλάγθε βειηηζηνπνίεζεο ησλ βηψζηκσλ ζπλζεθψλ ελφο αζηηθνχ ηζηνχ. 17

18 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Οη πόιεηο θαη ε κλήκε 5: Μαπξηιία Οη θαξηπνζηάι δείρλνπλ ηελ πφιε φπσο ήηαλ παιηά. Σν ίδην ηζρχεη θαη ζήκεξα. Φαίλεηαη ζαλ λα κελ πέξαζε νχηε κηα κέξα. ηαλ ν επηζθέπηεο κπαίλεη ζηε δηαδηθαζία ζχγθξηζεο ησλ δχν επνρψλ πξνθεηκέλνπ λα κελ απνγνεηεχζεη ηνπο θαηνίθνπο νθείιεη λα πξνηηκήζεη ηε ζεκεξηλή εθδνρή. Ζ πφιε ησλ θαξηψλ είλαη κηα επαξρηαθή πφιε ηνπ παξειζφληνο ε νπνία κεηαηξάπεθε ζε κεηξφπνιε ηνπ παξφληνο κε ηνλ ίδην ραξαθηήξα. Τπάξρεη θπζηθά ην ελδερφκελν λα πξφθεηηαη γηα δπν δηαθνξεηηθέο πφιεηο. ε απηφ ην ζεκείν γίλεηαη έληνλε αλαθνξά ζηελ αλαβίσζε κηαο πφιεο κε δηαθνξεηηθφ ραξαθηήξα ή ζηελ αλαζχζηαζε κηαο πφιεο πνπ πξνζπαζεί λα ιάβεη ζπγθεθξηκέλα γλσξίζκαηα ιφγσ ηεο ηζηνξηθήο ζεκαζίαο ηνπ νλφκαηφο ηεο. Θα κπνξνχζε πνιχ εχθνια λα ηεζεί απηή ε πφιε ζηελ θαηεγνξία ησλ πφιεσλ θαη ησλ νλνκάησλ. Δίλαη ε κλήκε ηνπ νλφκαηφο ηεο πνπ αζθεί ηελ επίδξαζε θαη ηε δχλακε λα κηκεζεί ην πξφηππν ηνπ παξειζφληνο. Απηή ε πεξηγξαθή καο ζπκίδεη ηηο θαξη πνζηάι αθφκε θαη ηεο ειιεληθήο ππαίζξνπ νη νπνίεο απφ ην 1950 θαη κεηά δείρλνπλ αθξηβψο ηα ίδηα ηνπία θαη δελ έρνπλ αιιάμεη νχηε ηα πξφζσπα πνπ απεηθνλίδνληαη. Απφ ηφηε φκσο πνιιέο αιιαγέο έρνπλ γίλεη αθφκε θαη ζηνλ πεξηβάιινληα ρψξν. Αιιά θαη απηφλ ηνλ ηξφπν επηηπγράλεηαη κηα ηδηαίηεξα αχξα αθφκε θαη ζήκεξα κφλν θαη κφλν επεηδή έηζη λνεκαηνδνηείηαη ε θάζε πεξηνρή. Οχησο ή άιισο φια μεθηλνχλ απφ ηηο θαξη πνζηάι νη νπνίεο ειιεληζηή είλαη θάξηεο κλήκεο. Γειαδή ππάξρνπλ αθξηβψο γηα απηφλ ηνλ ιφγν, λα καο ζπκίδνπλ ηελ αίγιε ηνπ παξειζφληνο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ψζηε λα ηα κεηαθέξνπκε ζηε ζχγρξνλή καο επνρή. Οη πόιεηο θαη ε επηζπκία: Φεδώξα Κάπνηε θάπνηνο είρε θαληαζηεί πσο ζα κπνξνχζε λα κεηαηξέςεη απηή ηελ πφιε σο ηδαληθή. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο επεμεξγαζίαο ελφο αληίηππνχ ηεο ζε κηθξφ κέγεζνο, ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ε πφιε δελ ήηαλ πιένλ ίδηα κε απηή ηεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη απηφ πνπ κέρξη ηψξα θαληαδφηαλ σο κέιινλ ηεο ηψξα πηα ήηαλ απιψο έλα παηρλίδη εγθηβσηηζκέλν ζε κηα γπάιηλε ζθαίξα. Σν ζεκαληηθφ είλαη λα αληηιεθζνχκε φηη είλαη κάηαην λα αιιάμνπκε κηα πφιε δηαηεξψληαο ηα ζηνηρεία ηεο. ηαλ κπαίλνπκε ζηε δηαδηθαζία λα δεκηνπξγήζνπκε έλα ηδαληθφ κνληέιν γηα ηελ πφιε ηφηε θαηαιήγνπκε ζε κηα ππνζεηηθή πξαγκαηηθφηεηα ε νπνία δελ έρεη θακία αληηζηνηρία κε ηελ παξνχζα. ην ηέινο απιψο απνθηνχκε κηα ζπιινγή ππνζέζεσλ. Οη πόιεηο θαη ηα ζεκάδηα 3: Εσή Ζ θάζε αλζξψπηλε νληφηεηα θέξεη ζην κπαιφ ηεο κηα πφιε θηηαγκέλε κνλάρα απφ δηαθνξέο, κηα πφιε ρσξίο ζρήκαηα θαη ρσξίο κνξθή, κηα πφιε γεκάηε κφλν απφ ηδηαηηεξφηεηεο. ηε Εσή ν ηαμηδηψηεο κε θαηνξζψλνληαο λα μερσξίζεη ηα δηάθνξα ζεκάδηα ηεο πφιεο, κπεξδεχεη αθφκα θη εθείλα πνπ είρε μεθάζαξα ζην κπαιφ ηνπ. Ζ πφιε απηή είλαη ν ηφπνο ηεο αδηαίξεηεο χπαξμεο. 18

19 Οη ιεπηέο πόιεηο 2: Εελνβία Έρεη ρηηζηεί ζε ζηεγλφ έδαθνο πςσκέλε φιε πάλσ ζε παλχςεινπο παζζάινπο. Σα ζπίηηα είλαη νηθνδνκεκέλα ζε δηαθνξεηηθφ χςνο θαη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε αλεκφζθαιεο θαη θξεκαζηέο γέθπξεο. Ζ πφιε απηή θαηαηάζζεηαη ζε εθείλεο πνπ ζπλερίδνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ρξφλσλ θαη παξά ηηο φπνηεο αιιαγέο λα κνξθνπνηνχλ ηηο επηζπκίεο. Αλ δεηεζεί απφ ηνπο θαηνίθνπο λα ζρεδηάζνπλ ηελ νλεηξηθή ηνπο πφιε ηφηε ζα δεκηνπξγήζνπλ έλα κνληέιν πνπ ζα ζηεξηδφηαλ ζην πξφηππν θαη ελδερνκέλσο λα είρε κηθξέο δηαθνξνπνηήζεηο. Πξνζσπηθά ζα ηελ θαηέηαζζα ζηηο επηπρηζκέλεο πφιεηο φπνπ νη θάηνηθνη είλαη επραξηζηεκέλνη κε ηνλ ηξφπν ηεο δσήο ηνπο θαη κε ηε βνήζεηα ηεο κλήκεο πνπ απνηειεί ην παξφλ ηνπο εθείλνη δνπλ ην κέιινλ ηνπο. Οη πόιεηο θαη νη αληαιιαγέο 1: Δπθεκία Ζ πφιε απηή δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ρξήζηεο ηεο λα αληαιιάζζνπλ εκπνξεχκαηα πνπ κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζε φιεο ηηο αγνξέο. ε θάζε ειηνζηάζην θαη ζε θάζε ηζεκεξία πην ζπγθεθξηκέλα νη άλζξσπνη αληαιιάζζνπλ ηηο αλακλήζεηο ηνπο. Δπνκέλσο είλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη απηνί πνπ θηάλνπλ ζηελ πφιε εθηφο απφ ηελ αληαιιαγή πιηθψλ αγαζψλ πξνρσξνχλ θαη ζηελ αληαιιαγή ηζηνξηψλ ηηο νπνίεο αλαθαινχλ ζηε κλήκε ηνπο φηαλ είλαη ε ψξα λα θχγνπλ απφ απηή. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Οη πόιεηο θαη ε επηζπκία 5: Ενβεΐδα Γηα ηελ ίδξπζε απηήο ηεο πφιεο νη άλζξσπνη ζηεξίρηεθαλ ζε έλα φλεηξν πνπ είραλ θαη έηζη ν θαζέλαο ράξαμε ηελ πνξεία πνπ είρε αθνινπζήζεη ζε απηφ. Οη δξφκνη ηεο πφιεο έγηλαλ νη θαζεκεξηλνί δξφκνη ηεο δνπιεηάο θαη δελ είραλ πιένλ θακία ζρέζε κε ηελ νλεηξηθή θαηαδίσμε. Οη ρψξνη θαη ηα ηείρε δηακνξθψζεθαλ κε ηξφπν ψζηε λα κελ μεθχγεη ην φλεηξν. Μηα ηέηνηα πφιε παχεη λα είλαη φκνξθε θαη θαηαιήγεη λα είλαη κηα πφιε- παγίδα. Οη πόιεηο θαη ηα ζεκάδηα 4: Ηπαζία ε κία θνηλή ινγηθή βάζε ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη απηά πνπ θαίλνληαη φκνξθα ζε κία πφιε κπνξεί λα κελ ηζρχνπλ ή λα είλαη αθξηβψο ηα αληίζεηα. Σα ζεκάδηα θαη ηα ίρλε κπνξεί λα έρνπλ δηηή ζεκαζία, δχν φςεηο. Απηφ εμαξηάηαη απφ ην πσο ζα ηα αληηιεθζεί ν πεξαζηηθφο ν νπνίνο φκσο κπνξεί λα αλαηξέςεη ηε ζεκαζία ηνπο. Ζ Ηπαζία είλαη κηα πφιε πνπ δίλεη ηξνθέο θαη εξεζίζκαηα θαη ζε απηή ην κέξνο ηεο απφιπηεο εζπρίαο είλαη ην λεθξνηαθείν. Μάιινλ πξφθεηηαη γηα κία πφιε ησλ ςεπδαηζζήζεσλ, ησλ ζηνηρείσλ πνπ θαλείο δελ γλσξίδεη αλ είλαη πξαγκαηηθά θαη αλ έρνπλ θάπνηα ηζρχ. 19

20 Οη ιεπηέο πόιεηο 3: Αξκίια Πξφθεηηαη γηα κηα πνιχ ηδηαίηεξε πφιε φπνπ δελ ππάξρνπλ ηνίρνη, ζθεπέο ή παηψκαηα. Γελ ππάξρεη θαλέλα ζηνηρείν πνπλ λα ηελ θάλεη λα κνηάδεη κε πφιε εθηφο απφ ηηο ζσιελψζεηο ηνπ λεξνχ νη νπνίεο δηαθιαδίδνληαη εθεί φπνπ ζ έπξεπε λα ππάξρνπλ φξνθνη θαη άξα απνηεινχλ ηα φξηα ησλ ηδηνθηεζηψλ. Γελ είλαη δπλαηφλ λα ραξαθηεξηζηεί σο κηα έξεκε πφιε. Τπάξρνπλ νη λεξάηδεο θαη νη λατάδεο, δειαδή νλεηξηθά πιάζκαηα, ηα νπνία έρνπλ θαηαιάβεη ηελ πφιε θαη είλαη νη απφιπηνη θχξηνη ηνπ πδάηηλνπ ζηνηρείνπ. Γελ είλαη βέβαην αλ απηά ηα πιάζκαηα έδησμαλ ηνπο αλζξψπνπο απφ ηελ πφιε ή αλ νη άλζξσπνη έρηηζαλ απηή ηελ πφιε πξνθεηκέλνπ λα ηα επραξηζηήζνπλ. Πάλησο νη νλεηξηθέο- εμσηηθέο γπλαίθεο είλαη πιήξσο επραξηζηεκέλεο κε ην πεξηβάιινλ ηνπο θαη ηξαγνπδνχλ. ε απηή ηελ πεξηγξαθή κπνξνχκε λα δηαπηζηψζνπκε κηα θαηαθαλή αλαθνξά ζην νλεηξηθφ ζηνηρείν κε ηελ αλαβίσζε παιαηψλ κπζεπκάησλ θαη δνμαζηψλ. Μηιάκε γηα ηελ ςπρή ηεο θχζεο. Σα πιάζκαηα απηά αλήθνπλ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη κέζα εθεί αλαπηχζζνληαη θαη δνπλ. Θα ήηαλ δπλαηφ φκσο λα ππνζέζνπκε φηη απηή ε αθήγεζε ζπλδέεηαη κε ηελ ηδηαίηεξε ζεκαζία ηνπ λεξνχ ζην δίθηπν χδξεπζεο ελφο αζηηθνχ ηζηνχ. Πάλησο έρεη έλα ηδηάδνλ ελδηαθέξνλ ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν παξνπζηάδεηαη κηα αιήζεηα ηεο ζχγρξνλεο επνρήο ζε ζπλδπαζκφ κε ζηνηρεία ησλ παξακπζηψλ. Οη πόιεηο θαη νη αληαιιαγέο 2: Υιόε Δίλαη κηα κεγάιε πφιε φπνπ ηα άηνκα πνπ θπθινθνξνχλ ζηνπο δξφκνπο δελ γλσξίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Δίλαη ε πην αγλή απφ φιεο ηηο πεξηγξαθφκελεο πφιεηο θαη κηα δφλεζε θηιεδνλίαο ηελ ηαξαθνπλά ζπλέρεηα. Ζ κνλαδηθή πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία νη θάηνηθνη ζα ζπλδηαιέγνληαλ κεηαμχ ηνπο είλαη αλ άξρηδαλ λα δνπλ ηα εθήκεξα φλεηξά ηνπο. Σφηε νη ζθέςεηο ηνπο γηα ηνπο άιινπο ζα πξαγκαηνπνηνχληαλ θαη έηζη ζα απνθηνχζαλ έλα ζχζηεκα επηθνηλσλίαο. Δδψ απεηθνλίδεηαη αθξηβψο ε απνμέλσζε πνπ ζπκβαίλεη ζε θάζε κεγάιε πφιε, φπνπ κφλν ζησπειέο ζθέςεηο θάλνπκε γηα ηνπο αλζξψπνπο πνπ καο πεξηβάιινπλ. Οη πόιεηο θαη ηα κάηηα 1: Βαιδξάδα Δίλαη κηα πφιε ρηηζκέλε ζηηο φρζεο κηαο ιίκλεο. Ο επηζθέπηεο βιέπεη δχν πφιεηο: κηα φξζηα πφιε πάλσ απφ ηε ιίκλε θαη κηα αλαπνδνγπξηζκέλε πνπ θαζξεθηίδεηαη ζε απηή. Κάζε ζεκείν ηεο πφιεο είλαη ζρεκαηηζκέλν έηζη ψζηε λα αληαλαθιάηαη ζηνλ θαζξέθηε ηεο. Ζ ηδηφηεηα απηή ηνπ θαζξεθηίζκαηνο απνθιείεη απφ ηνπο θαηνίθνπο ηε δπλαηφηεηα λα αθεζνχλ έζησ θαη ζηηγκηαία ζηελ ηχρε θαη ζηε ιήζε. Ο ηδηαίηεξνο απηφο θαζξέθηεο άιινηε κεγαιψλεη ηελ αμία ησλ πξαγκάησλ θαη άιινηε ηελ αξλείηαη ή ηελ κεηψλεη. Πξφθεηηαη δειαδή γηα έλαλ θαζξέθηε πνπ έρεη θαη παξακνξθσηηθέο ηδηφηεηεο. Οη δχν πφιεηο δνπλ ε κηα γηα ηελ άιιε, θνηηάδνληαο ε κηα ηελ άιιε ζπλερψο ζηα κάηηα αιιά ρσξίο λα αγαπηνχληαη. Γελ ππάξρεη ζχκπλνηα κεηαμχ ησλ δχν 20

21 μερσξηζηψλ κεξψλ. Οη θάηνηθνί ηνπο έρνπλ ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα αθνχ δελ ηνπο επηηξέπεηαη λα μεθχγνπλ έζησ θαη ιίγν απφ ηα ηεηξηκκέλα θαη λα μεραζηνχλ γηαηί ηελ ίδηα ζηηγκή απηή ηνπο ε ελέξγεηα ζα αληαλαθιαζηεί ζηελ έηεξε πφιε ρσξίο λα γλσξίδνπλ φκσο ην κέγεζνο θαη ηελ έληαζε ηεο αληαλάθιαζεο. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Οη πόιεηο θαη ηα ζεκάδηα 5: Οιηβία Πφιε πινχζηα ζε πξντφληα θαη θέξδε. Ζ πεξηγξαθή δελ αξθεί γηα λα γλσξίζνπκε κηα πφιε. Απηφ νθείιεηαη ζηηο δηαθνξεηηθέο εηθφλεο θαη ζηα δηαθνξεηηθά βηψκαηα. Πνηέ δελ είκαζηε ζε ζέζε λα παξαδερηνχκε φηη πξαγκαηηθά γλσξίδνπκε κηα πφιε κφλν απφ ηηο αθεγήζεηο θαη ηηο ζεσξεηηθέο πεξηγξαθέο. Αληηζηνίρσο είλαη δχζθνιν λα γλσξίζνπκε κηα αζηηθή δνκή αθφκε θη αλ δνχκε κέζα ζε απηή. Γηλφκαζηε κέξνο ηεο θαη ραλφκαζηε ζηελ πιάλε θαη ζην ςέκα ηεο γηαηί ην πξσηαξρηθφ φξγαλν κε ην νπνίν ηελ αληηιακβαλφκαζηε είλαη ηα κάηηα καο. Παξ φια απηά ην ςέκα δελ βξίζθεηαη ζηελ πεξηγξαθή, αιιά ζηα πξάγκαηα πνπ ππάξρνπλ. ηαλ φκσο απνθηνχκε ηδία νπηηθή επαθή εμαηηίαο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ησλ βησκάησλ καο ηα αληηιακβαλφκαζηε ν θαζέλαο κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν. Έηζη ζα ιέγακε φηη αθφκα θαη κηα νλεηξηθή πφιε κε ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά θνηλψο απνδεθηά, ν θάζε άλζξσπνο ζα ηελ πεξηέγξαθε κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ρσξίο λα αλαηξεί θαλέλα πξαγκαηηθφ θαη πθηζηάκελν ζηνηρείν ηεο. Οη ιεπηέο πόιεηο 4: σθξνλία Απνηειείηαη απφ δχν κηζέο πφιεηο. Ζ κία εθ ησλ δχν είλαη ζηαζεξή, ελψ ε άιιε είλαη πξνζσξηλή θαη φηαλ ηειεηψλεη ν ρξφλνο παξακνλήο ηεο απνζπλαξκνινγείηαη θαη κεηακνζρεχεηαη ζηα αφξηζηα εδάθε κηαο άιιεο κηζήο πφιεο. Σν ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ απηήο ηεο πφιεο είλαη ην εμήο παξάδνμν. Ζ ζηαζεξή πφιε απνηειείηαη απφ εθήκεξεο θαηαζθεπέο φπσο γηα παξάδεηγκα εγθαηαζηάζεηο ηνπ ινχλα παξθ, ελψ ε κεηαθεξφκελε απνηειείηαη απφ πάγηεο θαη ζηαζεξέο θαηαζθεπέο φπσο ηα δηθαζηήξηα, ηα λνζνθνκεία θαη άιια ηδξχκαηα. Άξα πξφθεηηαη γηα κηα αζηηθή κνξθή πνπ αληηηίζεηαη ζηα ζχγρξνλα πνιενδνκηθά δεδνκέλα. Ο ηίηινο ηεο φκσο δηθαηνινγείηαη αθνχ ην εθήκεξν θνκκάηη κεηαθέξεηαη ζε αφξηζηα εδάθε κηαο άιιεο κηζήο πφιεο. Γειαδή κπνξεί απηφ ην κηζφ κέξνο λα πξνζδίδεη κηα ινγηθή νξγάλσζε θαη ηαθηνπνίεζε ησλ εθήκεξσλ θαηαζθεπψλ ηνπ ζηαζεξνχ κέξνπο θαη κφιηο επηηειέζεη ην έξγν ηνπ κεηαθέξεηαη θάπνπ αιινχ πξνθεηκέλνπ λα κεηαιακπαδεχζεη θη εθεί ηα γλσξίζκαηά ηνπ θαη ηηο ηδηφηεηέο ηνπ θαη λα ζπληζηήζεη κηα νινθιεξσκέλε αζηηθή δνκή κέρξη πνπ λα ηειεηψζεη θαη απφ εθεί ν ρξφλνο παξακνλήο θαη λα ζπλερίζεη γηα ηελ επφκελε απνζηνιή. 21