Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni uur

Transcript

1 Grieks Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak Woensdag juni uur 0 00 Tekstboekje A Begin

2 Tekst De bode is aan het woord en brengt verslag uit over wat hij heeft gezien in de bergen: 7 Bode Zij sleurden kinderen uit hun huizen. Alles wat zij meenamen op hun schouders, brons of ijzer, bleef vanzelf liggen zonder dat ze riemen gebruikten. Zij droegen vuur op hun haar, maar het verbrandde hen niet. De bewoners van de dorpen grepen woedend naar de wapens, om zich te verzetten tegen de plunderende Bakchanten. Dit schouwspel was verschrikkelijk, koning. De punt van hun lans verwondde de vrouwen niet. Maar zij gebruikten met succes hun thyrsos als speer: ze dreven de bewoners zelfs op de vlucht, zowel vrouwen als mannen, ongetwijfeld met behulp van een van de goden. Hierna keerden zij terug naar de plek waar de god voor hen bronnen had laten ontspringen. Zij veegden het bloed af en de slangen likten de druppels van hun wangen. Geef deze god dus toegang tot de stad, wie hij ook is, meester, want hij is een grote god, in alles, maar vooral in dit opzicht: hij heeft, naar men zegt, de pijnstillende wijnstok aan de stervelingen gegeven. Wanneer er geen wijn meer is, valt er niets meer te genieten voor de mensen, zelfs niet van de liefde Χο. ταρβ µ ν ε πε ν το ς λ γους λευ έρους πρ ς τ ν τ ραννον, λλ µως ε ρήσεται ι νυσος σσων ο δεν ς ε ν φυ. δη τ δ γγ ς στε π ρ φάπτεται βρισµα βακχ ν, ψ γος ς Ελληνας µέγας. λλ ο κ κνε ν δε στε χ π Ηλέκτρας ν π λας κέλευε πάντας σπιδηφ ρους ππων τ παντ ν ταχυπ δων πεµβάτας πέλτας σοι πάλλουσι κα τ ξων χερ ψάλλουσι νευράς, ς πιστρατε σοµεν βάκχαισιν ο γ ρ λλ περβάλλει τάδε, ε πρ ς γυναικ ν πεισ µεσ πάσχοµεν. πεί η µ ν ο δέν, τ ν µ ν λ γων κλ ων, Πεν ε κακ ς δ πρ ς σέ εν πάσχων µως ο φηµι χρ ναί σ πλ παίρεσ αι ε, λλ συχάζειν Βρ µιος ο κ νέξεται κινο ντα βάκχας <σ > ε ίων ρ ν πο. ο µ φρενώσεις µ, λλ δέσµιος φυγ ν σ ώσ η τ δ ; σο πάλιν ναστρέψω δίκην; οιµ ν α τ µ λλον υµο µενος προς κέτρα λακτίζοιµι νητ ς ν ε. σω, φ νον γε λυν, σπερ ξιαι, πολ ν ταράξας ν Κι αιρ νος πτυχα ς. φε ξεσ ε πάντες κα τ δ α σχρ ν, σπίδας ρσοισι βακχ ν κτρέπειν χαλκηλάτους. π ρ ω γε τ δε συµπεπλέγµε α ξέν ω, ς ο τε πάσχων ο τε δρ ν σιγήσεται. τ ον, τ στιν ε καταστ σαι τάδε. τί δρ ντα; δουλε οντα δουλείαις µα ς; A Lees verder

3 γ γυνα κας δε ρ πλων ξω δίχα. ο µοι τ δ δη δ λοιν ς µε µηχαν. πο ν τι, σ σαί σ ε έλω τέχναις µα ς; ζυνέ εσ ε κοιν τάδ, να βακχε ητ εί. κα µ ν ζυνε έµην το τ γ στι τ ε. Euripides, Bakchai, Tekst Agaue komt het toneel op met in haar handen het hoofd van Pentheus Χο. Αγ. Κα. δε ξ ν νυν, τάλαινα, σ ν νικηφ ρον στο σιν γραν ν φέρουσ λήλυ ας καλλίπυργον στυ Θηβαίας χ ον ς ναίοντες, λ ε ς δητε τήνδ γραν, Κάδµου υγατέρες ηρ ς ν γρε σαµεν, ο κ γκυλητο ς Θεσσαλ ν στοχάσµασιν, ο δικτ οισιν, λλ λευκοπήχεσι χειρ ν κµα σιν. κ τα κοµπάζειν χρε ν κα λογχοποι ν ργανα κτ σ αι µάτην; µε ς δέ γ α τ χειρ τ νδε ε λοµεν, χωρίς τε ηρ ς ρ ρα διεφορήσαµεν. πο µοι πατ ρ πρέσβυς; λ έτω πέλας. Πεν ε ς τ µ ς πα ς πο στιν; α ρέσ ω λαβ ν πηκτ ν πρ ς ο κους κλιµάκων προσαµβάσεις, ς πασσαλε σ η κρ τα τριγλ φοις τ δε λέοντος ν πάρειµι ηράσασ γώ. πεσ έ µοι φέροντες λιον βάρος Πεν έως, πεσ ε, πρ σπολοι, δ µων πάρος, ο σ µα µοχ ν µυρίοις ζητήµασιν φέρω τ δ, ε ρ ν ν Κι αιρ νος πτυχα ς διασπαρακτ ν, κο δ ν ν τα τ πέδ ω λαβών, ν λ η κείµενον δυσευρέτ ω. κουσα γάρ του υγατέρων τολµήµατα, δη κατ στυ τειχέων σω βεβ ς σ ν τ γέροντι Τειρεσί α Βακχ ν πάρα πάλιν δ κάµψας ε ς ρος κοµίζοµαι τ ν κατ αν ντα πα δα Μαινάδων πο. κα τ ν µ ν Ακτέων Αρισταί ω ποτ τεκο σαν ε δον Α τρον ην Ινώ µα A Lees verder

4 Αγ. Κα. τ µφ δρυµο ς ο στροπλ γας λίας, τ ν δ ε πέ τίς µοι δε ρο βακχεί ω ποδ στείχειν Αγα ην, ο δ κραντ κο σαµεν λε σσω γ ρ α τήν, ψιν ο κ ε δαίµονα. πάτερ, µέγιστον κοµπάσαι πάρεστί σοι, πάντων ρίστας υγατέρας σπε ραι µακρ νητ ν πάσας ε πον, ξ χως δ µέ, τ ς παρ στο ς κλιπο σα κερκίδας ς µείζον κω, ρας γρε ειν χερο ν. φέρω δ ν λέναισιν, ς ρ ς, τάδε λαβο σα τ ριστε α, σο σι πρ ς δ µοις ς γκρεµασ σ δέ, πάτερ, δέξαι χερο ν γαυρο µενος δ το ς µο ς γρε µασιν κάλει φίλους ς δα τα µακάριος γ ρ ε, µακάριος, µ ν τοιάδ ξειργασµένων. πέν ος ο µετρητ ν ο δ ο ν τ δε ν, φ νον ταλαίναις χερσ ν ξειργασµένων. καλ ν τ µα καταβαλο σα δαίµοσιν π δα τα Θήβας τάσδε κ µ παρακαλε ς. ο µοι κακ ν µ ν πρ τα σ ν, πειτ µ ν ς ε ς µ ς νδίκως µέν, λλ γαν, Βρ µιος ναξ πώλεσ ο κε ος γεγώς. Euripides, Bakchai, 00-0 Tekst Uit een Griekse hymne op Dionysos uit ca 00 na Chr.: Laat ons bezingen de vorst, euoi-roepminnaar, de in de dij genaaide, weelderig gelokte, bewoner van het platteland, bezongene, met zijn stralende gedaante, zoon van Zeus, tweemaal geboren, dithyrambusgeboren, Dionysos, Euios, schoongelokte, brenger van de wijnstok, feeststoetformeerder, mildgezinde, op drinken verzotte, zoetgevooisde, voor de gek-houder, driftkop, sterk van geestkracht, bergman, over de bergen dwalende, gelukgever, stierblikkige, zeeroverdoder, lichtgeraakte, dol op wilde dieren, huiveringwekkende, graag lachende, vagebonderende Anonymus, Hymne op Dionysos, Anthologia Palatina Vertaling J.D.P. Warners en L.Ph. Rank A Lees verder

5 Tekst Een van de romanfiguren uit Vestdijks roman De Verminkte Apollo was oog in oog komen te staan met de Bakchanten. In hinderlaag had hij toegezien hoe bij het draagbare altaar, waarnaast de Gemaskerde prijkte als bloedrode dwerg, dieren werden verscheurd en leeggezogen. Statige vrouwen met ringen en parelsnoeren krabden elkaar in het gezicht om het bezit van een jonge vos. Snuiten van statige bokken werden geduwd tussen zware, met wijn bevlekte borsten. De bokken werden gestreeld, gezoogd, aleer zij stierven. Vestdijk, De verminkte Apollo Tekst Een van de romanfiguren uit Donna Tartts roman De Verborgen Geschiedenis vertelt hoe tijdens een nachtelijke bijeenkomst een groepje studenten onder invloed van drank een man heeft vermoord, die toevallig getuige was van het drinkgelag. Charles herinnert zich dat hij me bij het lijk zag staan. Maar hij zegt dat hij zich ook herinnert met iets te hebben geworsteld, dat hij uit alle macht trok en dat het plotseling tot hem doordrong dat hij aan iemands arm stond te rukken terwijl hij zich met zijn voet schrap zette in de oksel. En Francis, tja, dat weet ik niet. Elke keer dat je met hem praat herinnert hij zich iets anders. Donna Tartt, De verborgen geschiedenis. Tekst 6 In een recensie van de Bakchai van Euripides, opgevoerd door Toneelgroep Amsterdam, staat: (De) bewegingen (van de acteurs) hebben vaak een komisch effect: als twee oude mannen wankelend besluiten tot een dansje of wanneer Dionysus Pentheus in vrouwenkleren steekt. Die grappige momenten steken scherp af bij de gewelddadige inhoud. Pentheus, de koning van Thebe, weigert Dionysus te vereren. De godheid laat dat niet op zich zitten en verschijnt in de gedaante van een mens om Pentheus mores te leren. De koning volhardt in zijn hoogmoed, neemt de godheid in zijn woede zelfs gevangen, maar zijn nieuwsgierigheid wint. Hij wil die uitzinnige vrouwen wel eens zien. Dionysus helpt hem aan vrouwenkleren en lokt hem mee. Maar Pentheus krijgt zijn trekken thuis. Zodra ze zien wie ze voor zich hebben, scheuren de extatische vrouwen hem aan stukken, zijn eigen moeder voorop. De Volkskrant, november A Lees verder

6 Tekst 7 Het Griekse leger ligt al geruime tijd bij Aulis om naar Troje over te steken, maar de godin Artemis zorgt voor onophoudelijke tegenwind. Om haar te verzoenen moet Iphigeneia, Agamemnons oudste dochter, aan haar geofferd worden. Agamemnon laat daarom zijn dochter halen, zogenaamd voor een huwelijk. Het leger wacht vol spanning haar komst af. Dan stuift een bode het legerkamp binnen en meldt: Ω Πανελλήνων ναξ, Αγάµεµνον, κω πα δά σοι τ ν σ ν γων, ν Ιφιγένειαν ν µαζες ν δ µοις. Μήτηρ δ µαρτε, σ ς Κλυταιµήστρας δέµας, κα πα ς Ορέστης, ς σφε τερφ είης δών, χρ νον παλαι ν δωµάτων κδηµος ν. Αλλ ς µακρ ν τεινον, ε ρυτον παρ κρήνην ναψ χουσι ηλ πουν βάσιν, α ταί, τε π λοί τ ς δ λειµώνων χλ ην κα ε µεν α τάς, ς βορ ς γευσαίατο. Εγ δ πρ δροµος σ ς παρασκευ ς χάριν κω πέπυσται γ ρ στρατ ς ταχε α γ ρ δι ξε φήµη πα δα σ ν φιγµένην. Π ς δ ς έαν µιλος ρχεται δρ µ ω, σ ν πα δ πως δωσιν ο δ ε δαίµονες ν π σι κλεινο κα περίβλεπτοι βροτο ς. Λέγουσι δ Υµέναι ς τις τί πράσσεται; π ον χων υγατρ ς Αγαµέµνων ναξ κ µισε πα δα; Τ ν δ ν κουσας τάδε Αρτέµιδι προτελίζουσι τ ν νεάνιδα, Α λίδος νάσσ η. Τίς νιν ξεταί ποτε; Euripides, Iphigeneia in Aulis, - regel Πανέλληνες de gezamenlijke Grieken regel 7 µαρτέω meekomen σ ς Κλυταιµνήστρας δέµας uw echtgenote Klytaimnestra regel 8 σφε = α το ς τέρποµαι Aoristus τέρφ ην zich verheugen regel 9 παλαι ς lang κδηµος + genitivus weg van regel 0 ς omdat µακράν τείνω een lange reis maken ε ρυτος helder stromen regel ναψ χω verfrissend ηλ πους βάσις vrouwenvoeten regel π λος paard λειµών λειµ νος weide χλ η het groen A 6 Lees verder

7 regel κα ε µεν wij hebben gedreven α τάς Bedoeld worden de paarden. βορά voedsel γε σαιατο = γε σαιντο; γε οµαι + genitivus genieten van regel πρ δροµος bode σ ς παρασκευ ς χάριν om u voor te bereiden regel πέπυσται Perfectum van πυν άνοµαι. regel 6 δι άττω zich verspreiden regel 7 έα schouwspel δρ µ ω in looppas regel 8 ο ε δαίµονες edelen regel 9 ν πάσι Verbinden met βροτο ς. κλειν ς beroemd περίβλεπτος bewonderd regel 0 Υµέναι ς τις τί πράσσεται; Gaat het om een huwelijk of wat is er anders aan de hand? regel π ος verlangen regel κοµίζω laten komen Τ ν δ ν κουσας τάδε Maar van anderen had je het volgende kunnen horen: regel προτελίζω + dativus vóór het huwelijk wijden aan νε νις νεάνιδος jong meisje regel γοµαι + accusativus trouwen met Einde A 7