مقدمه چکیده محمدرضا نژاد مقدم* دکتر سیدمحمدحسین مدرسی** دکتر محمد باباشمسی*** دکتر محمود چمنخواه***

Transcript

1 مقاله اصلی مقاله اصلی (Original Article) پژوهش درپزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی) دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی دوره 30 شماره 3 پاییز 1385 صفحات 245 تا 252 استرپتوکیناز: استخراج کلونسازی و بیان بالای پروتي ین نوترکیب فعال با رویکرد تسهیل در فرآیند خالصسازی محمدرضا نژاد مقدم* دکتر سیدمحمدحسین مدرسی** دکتر محمد باباشمسی*** دکتر محمود چمنخواه*** * مرکز تحقیقات نانوتکنولوژی زیستی پژوهشکده فنآوریهای نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی ابن سینا تهران ** مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی تولیدمثل پژوهشکده فنآوریهای نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی ابن سینا تهران *** مرکز تحقیقات آنتیبادی منوکلونال پژوهشکده فنآوریهای نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی ابن سینا تهران چکیده سابقه و هدف: استرپتوکیناز به عنوان شناختهشدهترین داروی فیبرینولیتیک مدت مدیدی است در درمان سکته قلبی استفاده میشود. ویژگیهای ساختاری ساده این پروتي ین زمینه لازم برای دستیابی به انواع نوترکیب آن را فراهم ساخته است. هدف از این تحقیق تهیه سوش استرپتوکوک equisimilis H46A (پربازده از نظر تولید استرپتوکیناز) برای اولین بار در ایران بود تا پس از استخراج DNA ژن استرپتوکیناز بگونهای تکثیر شود که امکان کلونسازی آن در حاملهای متعدد بوجود آید. روش بررسی: پس از استخراج DNA ژنومی ژن استرپتوکیناز از دو ناحیه با استفاده از دو پرایمر بالادست و یک پرایمر پاییندست ضمن در نظر گرفتن یک جایگاه آنزیم برشدهنده معمول برای دو سر محصولات (کل 1323 bp ORF و قسمت مربوط به پروتي ین بالغ 1245) bp تکثیر شد و در حامل pgex-4t-2 تحت پروموتور قوی tac و قابلیت بیان بالا کلون شد. پلاسمید نوترکیب حاصل بوسیله عملیات هضم دو طرفه و تعیین توالی تا یید و در اشریشیاکلی سویه plyss ( BL21(DE3 ترانسفورم شد. میزان بیان و فعالیت استرپتوکیناز نوترکیب مربوط به کلون واجد قطعه 1245bp با استفاده از دانسیتومتر لیزری و تست اختصاصی با سوبسترای S2251 در مقایسه با یک نمونه استرپتوکیناز خارجی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافتهها: استفاده از یک آنزیم برشدهنده برای دو سر قطعه ژن کلونشدن آنرا در تعداد زیادی از حاملهای بیانی امکانپذیر ساخت. میزان بیان پروتي ین نوترکیب به بیش از %45 کل پروتي ینهای میزبان موفقیت در کلونسازی را تا یید کرد. وجود دم اتصالی گلوتاتیون S ترانسفراز( GST ) مانع فعالیت استرپتوکیناز نشد و مقدار آن بدون بهینهسازی و تخلیص شرایط کشت بیش از 15000u/mlاز کشت ثبت شد. نتیجهگیری: استفاده از حامل pgex-4t-2 ضمن تولید استرپتوکیناز نوترکیب فعال و با بازدهی فراوان دم GST را نیز به ابتدای آمینی آن اضافه میکند که میتوان از آن برای تخلیص یک مرحلهای و آسان با استفاده از لیگاند گلوتاتیون سود برد. واژگان کلیدی: pgex-4t-2 استرپتوکیناز کلونسازی پروتي ین نوترکیب تخلیص. 1 مقدمه ژن استرپتوکیناز (skc) سوش S.equisimilis H46A بوسیله Malke و همکارانش در سال 1985 تعیین توالی شد آدرس نویسنده مسي ول: تهران پژوهشکده فنآوریهای نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی ابن سینا مرکز تحقیقات آنتیبادی منوکلونال دکتر محمد باباشمسی babashams@avesina.ac.ir) ( تاریخ دریافت مقاله: 1384/8/2 تاریخ پذیرش مقاله: 1385/5/28 (1). در سال 1995 نحوه کنترل نسخهبرداری این ژن مورد مطالعه قرار گرفت (2) و در سال 1996 فعالیت کمپلکس پروموتوری آن آنالیز شد (3). این ژن سه نوع پلیپپتید تک زنجیرهای با وزنهای و 47 کیلودالتون را بیان میکند. نوع 47 کیلودالتون آن در فعالسازی پلاسمینوژن بیشترین نقش را دارد و همیشه مورد هدف بوده است. این پروتي ین بیش از 414 اسید آمینه دارد (5 4) و حداکثر فعالیت آن در

2 246/ مجله پژوهش در پزشکی استرپتوکیناز نوترکیب PH حدود 7/5 است همچنین PH ایزوالکتریک آن 4/7 میباشد (6). این پروتي ین Cysteine Cystine فسفر کربوهیدراتهای کونژوگه و چربی ندارد و قسمت N ترمینال آن همواره بدون تاخوردگی است (7) البته استرپتوکیناز تولیدی درگروههای استرپتوکوکی مختلف ساختار بسیار متفاوتی دارد (8). مدت مدیدی است که این پروتي ین به عنوان شناخته شدهترین داروی فیبرینولیتیک بر علیه بیماریهای ناشی از ایجاد لختههای خونی پرآکنده در سیستم گردش خون و سکتههای قلبی استفاده میشود (9). جدیدترین تحقیقات درباره ساختار استرپتوکیناز نشان میدهد ناحیه Asp41-His48 استرپتوکیناز در اتصال به پلاسمینوژن ناحیه C-terminal در شناسایی و فعالسازی پلاسمینوژن و ناحیه مربوط به اسیدآمینههای در فعالسازی پلاسمینوژن نقش دارد (4). استرپتوکیناز توانایی فعالسازی پلاسمینوژن آزاد در خون و هم پلاسمینوژن متصل به فیبرین را دارا است. مطالعات مقایسهای نشان میدهند که استرپتوکیناز نه تنها نسبت به سایر داروهای ترمبولیتیک مثل یوروکیناز( Urokinase ) و فعالکننده پلاسمینوژن بافتی( t-pa ) امتیاز کمتری ندارد بلکه پایین بودن هزینه تولید این دارو آن را از سایر انواع متمایز کرده است( ). ویژگیهای ساختاری ساده در این مولکول از جمله وجود نواحی عملکردی مستقل از هم نداشتن اتصالات دی سولفید و گروههای پروستتیک و مناطق اتصال به کاتیونهای دو ظرفیتی بطور کلی نداشتن ساختمان فضاي ی سوم زمینه لازم برای دستیابی به انواع نوترکیب استرپتوکیناز را فراهم میسازد. تاکنون در مطالعات کلونسازی ژن استرپتوکیناز از حاملهای بیانی چون باکتریوفاژλL47 (12) حاملهای خانواده pbr322 یا pmf5 (16) pekg-3 (15)pQE-30 (14)pKK223-3 (13)pSK100 و (17)pHT همچنین میزبانهای باسیلوس سوبتیلیس WB600) (18)(B. subtilis استرپتوکوکوس سنگوي یس( 5 ) اشریشیاکلی( ) و مخمر( ) استفاده شده است. براساس تجربیات قبلی در تولید استرپتوکیناز غیرنوترکیب( 19 ) تولید اندک سم تبزا در استرپتوکوکهای بتاهمولیتیک گروه C و همچنین موفقیتهای حاصل در تولید این پروتي ین نوترکیب از میزبان (4)E.coli ما برای استخراج ژن استرپتوکیناز از سوش S.equisimilisH46A و ازE.coli بعنوان میزبان کلونسازی و همچنین از حامل جدیدی با ویژگی تسهیل در عملیات تخلیص استرپتوکیناز نوترکیب اتصالی استفاده کردیم. مواد و روشها سوش S.equisimilisH46A ATCC از بانک میکروبی آمریکا سوشهای مهندسی شده DH5α و BL21(DE3) و همچنین پرایمرها و آنزیمهای محدودکننده BamHI) HindIII و (EcoRI از شرکت سیناژن ایران کیت RNaseA آنزیم آلکالین فسفاتاز لیزوزیم PCR و سایز مارکر از شرکت Roche آلمان IPTG از شرکت Fermentase آلمان سوبسترای S2251 از شرکت Chromogenix آلمان و تمامی نمکهای مورد استفاده از شرکت Merck آلمان خریداری شدند. تعیین توالی محصول PCR ونتیجه کلونسازی در مرکز ملیتحقیقاتکانادا (National Research Council,Canada:NRC) و بررسی نقشه آنزیمی( enzymes ( Restriction ژن استرپتوکیناز در سایت Webcutter 2.0 انجام شد. استخراج DNA ژنومی از سوش S.equisimilisH46A با روش لیز سلولها (20) و اصلاحات انجام شده توسط Gase و همکارانش انجام شد. واکنش زنجیرهای پلیمراز( PCR ): با دو پرایمربالادست STK1:5 GCTGGATCCATGAAAAATTACTTATCTTTTGG3 از ناحیه کدون شروع (برای تکثیر قطعه 1323 جفت باز) و CGCGGATCCATTGCTGGACCTGAG3 4SKf:5 از ناحیه مربوط به استرپتوکیناز بالغ (برای تکثیر قطعه 1245 جفت باز) و تک پرایمر پاییندست STK-2:5 GCTGGATCCTTATTTGTCGTTAGGGTTATC3 انجام شد. مقادیر مورد استفاده در واکنش شامل: 2/5 میکرولیتر 1/5 10XPCR buffer میلیمولار MgCL میکرومولار از هر کدام dntp 0/6 میکرومولار از هر دو پرایمر 1 واحد آنزیم و 100 نانوگرم از DNA الگو در حجم نهایی 25 میکرولیتر بود. از برنامه 30 ثانیه در 30 94ºC ثانیه در 50ºC و 45 ثانیه در 72ºC طی 29 دور استفاده شد (1). محصولات PCR با استفاده از سایز مارکر و عملیات هضم با آنزیم HindIII ارزیابی و تا یید شدند ( 21 )(شکل 1 و 2 ). ش کل 1 - الکتروف ورز مح صولات PCR در ژل آگ ارز: س تونهای 1 و 2 محصولات 1245bp و ستونهای 3 و 4 محصولات 1323bp

3 دوره 30 شماره 3 پاییز 85 محمدرضا نژاد مقدم و همکاران / 247 حدود 502bp را ایجاد کند) انجام شد (شکل 4 ). در نهایت با عمل تعیین توالی که توسط مرکز تحقیقات ملی کانادا (NRC) انجام شد صحت کامل توالی ژن استرپتوکیناز کلون شده و قرارگیری صحیح آن در جایگاه خواندن frame) (Reading مورد تایید قرار گرفت (21). پس از تا یید کلونسازی حامل تکثیر حامل: حامل pgex-4t-2 پس از ترانسفورم کردن (21) در DH5α مستعد (Competent) با استفاده از روش لیز قلیایی (20) و دو اصلاح ذیل تکثیرشد: 3 میلیلیتر کشت شبانه (overnight) را پس از سانتریفیوژ و دور ریختن 1/5 میلیلیتر مایع رویی به حجم 1/5 میلیلیتر رساندیم (بهمنظور امکانپذیری آزمایش در میکروتیوب). همچنین پس از اضافه کردن بافر لیزکننده I به آن 10 میکرولیتر آنزیم (1mg/ml) اضافه کردیم (با هدف حذف RNaseA RNA و همچنین حذف خودبخودی آنزیم در حین اضافه کردن محلولهای بعدی) (21). کلونسازی. هضم حامل و محصول PCR با تک آنزیم BamH I انجام شد. برای بالا بردن کارایی کلونسازی و جلوگیری از خود اتصالی حامل برداشتن فسفات از انتهای 5 آن با استفاده از آلکالین فسفاتاز( CIP ) انجام شد (20 21). تمام مراحل خالصسازی قطعه ژن (insert) و حامل به روش الکتروفورز و استخراج از ژل آگاروز انجام گردید. در نهایت قطعه مورد نظر با فرآیند Ligation در حامل pgex-4t-2 کلون شد. پس از ترانسفرم این مخلوط اتصالی( mix (Ligation در سلول DH5α و کشت آن روی محیط L.B آگار حاوی آنتیبیوتیک آمپیسیلین کلنیهای رشدیافته بهعنوان کلونهای واجد حامل و احتمالا واجد قطعه ژن انتخاب شدند. برای اطمینان از وارد شدن قطعه ژن در حامل این کلنیها بهصورت تصادفی انتخاب و پس از انجام عمل استخراج پلاسمید توسط الکتروفورز ژل آگاروز بررسی شدند (شکل 3 ). تا یید قرارگیری صحیح قطعه ژنی با توجه به نقشه تي وریک حامل واجد قطعه ژنی بهوسیله آزمایش هضم یکبار با آنزیمBamHI (که بایستی قطعه دخولی را از پلاسمید جدا کند) و بار دوم با آنزیم HindIII و EcoRI (بایستی توالی نوکلي وتیدی pgex-4t-2 واجد قطعه 1323bp و 1245bp از ژن استرپتوکیناز به ترتیب pgex-1.3-4t-2 و pgex-1.2-4t-2 لقب گرفتند. آنگاه حامل pgex-1.2-4t-2 در میزبانهای BF- dcm ompt hsds (rb- mb-) با ژنوتیپ BL21 (DE3)22 Lambda(DE3) BL21(DE3)plysS' gal با ژنوتیپ BF- dcm ompt hsds (rb- mb-) gal Camr] Lambda(DE3)[plysS و BL21(DE3)codon plus با ژنوتیپ (DE3) BF- dcm+ ompt hsds (rb- mb-)tetr gal enda Hte[argU prol CamR]extra copies of trna genes inbl21- codon plus-rp ترانسفورم شد. شکل 2 - تا یید محصولات PCR توسط هضم با آنزیم :HindIII ستون 1 و 3 به ترتیب محصول 1323bp و 1245bp و ستونهای 2 و 4 نتیجه هضم این محصول توسط آنزیم HindIII را نشان می دهد شکل 3 - غربالگری کلنیهای رشدیافته در محیط LB آگار واجد آمپی سیلین بعد از ترانسفورماسیون مخلوط اتصالی ) + pgex-4t-2 :( insert ستون 1 حامل pgex-4t-2 (بدون قطعه ژنی) و ستون های 3 2 و pgex-4t-2 4 واجد قطعه ژنی( احتمالا pgex-1.2-4t-2 و.( pgex-1.3-4t-2 شکل 4 - تا یید حضور و صحت قرارگیری قطعه ژن توسط آزمایش هضم دوطرفه: ستون 1 و 4 واجد حامل pgex-1.2-4t-2 وpGEX-1.3-4T-2 در صورت قرارگیری صحیح قطعات 1323bp و 1245bp درون پلاسمید pgex-4t-2 محصول آزمایش برش با آنزیم BamHI خروج قطعه ژنی 1323bp و 1245bp خواه د ب ود(ستون 2 و 5) و نتیج ه ه ضم با آنزیمهای HindIII و EcoRI یک قطعه 502bp خواهد بود (ستون 3 و 6 ).

4 248/ مجله پژوهش در پزشکی ارزیابی بیان پروتي ین نوترکیب با این روش ساده انجام شد: 0/5 میلیلیتر از کشت شبانه باکتری BL21(DE3) واجد پلاسمید نوترکیب را در 5 میلیلیتر محیط LB جدید (حاوی 100µg/ml آمپیسیلین) کشت دادیم و پس از 2 ساعت انکوباسیون در دمای 37ºC و هوادهی با دور 250rpm جذب نوری محیط کشت در طول موج 600nm به حدود 0/6 رسید در این زمان 0/1 میلیمولار IPTG اضافه کردیم تا عمل القاء صورت گیرد سپس در زمانهای 2 1 و 4 ساعت هر بار 1 میلیلیتر از کشت را برداشته وارد میکروتیوبهای جداگانه کردیم. آنگاه این میکروتیوبها با دور 8000rpm به مدت 3 دقیقه سانتریفیوژ شدند. به رسوب حاصله 100 میکرولیتر از 1X-SDS-PAGE Sample buffer اضافه کرده 5 دقیقه شدیدا ورتکس شدند سپس نمونهها را به مدت 5 دقیقه در آب جوش قرار داده و بعد از سانتریفیوژ با دور بالا از مایع رویی آنها برای انجام الکتروفورز( SDS-PAGE ) و بررسی وضعیت بیان پروتي ین در ساعات ذکر شده استفاده شد (21) (شکل 5 ). شکل 5- القاء کلون واجد :pgex-1.2-4t-2 ستون 1 کلون واجد pgex-4t-2 (کنترل منفی). ستونهای 2 تا BL21(DE3) 5 واجد pgex-1.2-4t-2 به ترتیب بعد از القاء با IPTG در زمانهای و 6 ساعت استرپتوکیناز نوترکیب هموژنایزر با دور 22000rpm بهمدت 4 دقیقه تخریب شد آنگاه با انجام میکروفیوژ در دور بالا محلول شفافی بدست آمد (20 21). این محلول شفاف از رسوب جدا شد و به این ترتیب برای آزمایش ارزیابی فعالیت پروتي ین مورد استفاده قرار گرفت: در میکروپلیتالایزا به 15 میکرولیترازمحلول شفافشده 1/5 میکرولیتر PH=7.4 Tris.HCl و 30 میکرولیتر (0.2mg/ml) plasminogen (تهیه شده در این آزمایشگاه) اضافه کرده 15 دقیقه در 37ºC انکوبه کردیم. پس از این زمان به آن 75 میکرولیتر سوب سترای کروموژنیک S2251(5mg/ml) اضافه کرده و بعد از 10 دقیقه نگهداری در 37ºC واکنش را توسط 10 میکرولیتر اسید استیک 4 نرمال متوقف کردیم. در این زمان جذب نوری واکنش در طول موج 405 نانومتر با الایزا ریدر در مقایسه با استرپتوکیناز استاندارد قراي ت شد و همچنین احتمال ترشح پروتي ین نوترکیب بصورت خارج سلولی با نمونهبرداری 100 میکرولیتر از محیط کشت و به روش ذکر شده فوق مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تعیین دقیق وزن مولکولی باند منسوب به پروتي ین نوترکیب( GST-SKC ) در SDS-PAGE بدین صورت عمل شد: به کمک خطکش فاصله طی شده از چاهک (Rf) برای شش باند پروتي ینی مارکر به دست آمد. با توجه به رابطه معکوس بین Rf و وزن مولکولی پروتي ین منحنی مربوط به صورت نیمه لگاریتمی رسم شد. پس از رسم منحنی مربوطه با مشخص کردن Rf مربوط به باند منسوب به GST-SKC بر روی محور افقی نقطه معادل آن بر محور عمودی (وزن مولکولی) پیدا شد (شکل 7). 8 آزمایش فوق برای دو سویه میزبانی BL21(DE3)plysS و BL21(DE3)codonplus نیز جهت مقایسه میزان بیان پروتي ین نوترکیب انجام شد (شکل 6 ). تعیین فعالیت پروتي ین نوترکیب: از 3 میلیلیترکشت BL21(DE3)plysS پس از 4 ساعت القاء با IPTG به روش ذیل لیز سلولی تهیه شد: پس از سانتریفیوژ محیط کشت به رسوب حاصل 1 میلیلیتر بافرلیزکننده PH=8) 1mM EDTA 50mM Tris.Cl (100NaCl mm 0/5 میکرولیتر( PMF(0.2M و 10/4 میکرولیتر Lysozyme(10mg/ml) اضافه شد. پس از 5 دقیقه انکوباسیون در 37ºC دیواره باکتریهای این مخلوط توسط ش کل 6 - تران سفورم میزبانه ای اشری شیاکلی DH5α BL21(DE3) BL21(DE3)plysS و BL21(DE3)Codonplus با ساختار تا یید شده پلاسمید نوترکیب pgex-1.2-4t-2 و مقایسه Productivity در این سه میزبان: ستونهای 1 و 2 3 و 4 5 و 6 7 و به ترتیب قبل و بعد از القاء سویههایDH5α BL21(DE3) BL21(DE3)plysS و BL21(DE3)Codonplus میباشند

5 دوره 30 شماره 3 پاییز 85 محمدرضا نژاد مقدم و همکاران / 249 رسیدن به کدون ختم احتمالا ترجمه میشوند وزن پروتي ین نوترکیب GST-SKC حدود 73 کیلودالتون پیشبینی شد که این با منحنی نیمهلگاریتمی بر اساس RF و وزن مولکولی پروتي ین مطابقت دارد (شکل 7). بیان استرپتوکیناز نوترکیب اتصالی بوسیله SDS PAGE (شکل 6 ) و همچنین دانسیتومتر لیزری بیش از %45 کل پروتي ینهای سلول میزبان ارزیابی شد. این میزان در سویه شکل 7- تعیین دقیق وزن مولکولی باند منسوب به پروتي ین نوترکیب (GST-SKC) درSDS-PAGE : محور عمودی نمایانگر وزن مولکولی پروتي ین با تقسیمات لگاریتمی و محور افقی نمایانگر فاصله طی شده از چاهک با تقسیمات میلیمتر میباشد. RF باند مربوط به سایز مارکرهای و 28/9 کیلودالتون به ترتیب /5 3 و 60 میلی متر بود. بر این اساس RF باند منسوب به GST-SKC حدود 23 میلیمتر بوده که مختصات آن بر محور وزن مولکولی( MW ( نقطه حدود 73 کیلودالتون را نشان می دهد BL 21 (DE 3 )codon plus کمترین و در سویه )plyss' BL 21 (DE 3 حداکثر میباشد (شکل 6 ). مهمتر اینکه دم اتصالی مربوط بهGST تاثیری در غیر فعال کردن استرپتوکیناز نداشت بطوریکه بدون بهینهسازی شرایط کشت و تخلیص مجموع فعالیت حاصل از 1 میلیلیتر کشت بیش از واحد محاسبه شد. ضمن اینکه در ارزیابی احتمال ترشح این پروتي ین نوترکیب در محیط کشت مشاهده شد که %20 از پروتي ین نوترکیب بصورت خارج سلولی ترشح میشود. یافتهها شرایط بهینه (غلظتهای مختلف یون منیزیم و بافر dntp پرایمر آنزیم پلیمراز DNA الگو و درجه حرارتهای مختلف) برای جداسازی و تکثیر ژن استرپتوکیناز از ژنوم S.equisimilis H46A با استفاده از تکنیک PCR کنترل شد و روش عملی استانداردی با پرایمرهای طراحی شده به دست آمد. طی عملیات کلونسازی نیز لزوم بعضی اصلاحات در روشهای موجود برای کسب نتایج مطلوب لمس شد. الکتروفورز محصولات PCR و آزمایش با آنزیم HindIII که طبق نقشه محصولات را به دو قطعه بزرگتر 747bp) برای محصول 1245bp و 825bp برای محصول (1323bp و قطعه کوچکتر( 498bp ) برش میدهد حاکی از موفقیت در جداسازی و تکثیر ژن استرپتوکیناز (قطعه 1245bp مربوط به ناحیه فعال و قطعه 1323bp باز مربوط به ORF کامل ژن) بود (شکلهای 1 و 2). نتایج آزمایشهای استخراج پلاسمید و الکتروفورز (شکل 3 ) هضم دو طرفه (شکل 4 ) و تعیین توالی موفقیت انجام کلونسازی قطعات 1323bp و 1245bp از ژن استرپتوکیناز را در حامل pgex-4t-2 تا یید مینمایند. با محاسبه تي وریک وزن خالص استرپتوکیناز (47 کیلودالتون) بهعلاوه وزن خالص بحث از استرپتوکوکهای بتاهمولیتیک گروه C که کمترین میزان توکسینهای تبزا را تولید میکنند و کمترین مواد غذایی را نسبت به سوشهای اصلی گروه A مصرف میکنند بهعنوان منبع اصلی ژن استرپتوکیناز یاد میشود (4). به همین دلیل در این تحقیق ژن استرپتوکیناز از این سوش استخراج گردید و برای مراحل کلونسازی استفاده شد. گزارش شده است قسمت N ترمینال مولکول استرپتوکیناز تاثیر چندانی بر فعالیت آن ندارد (7). بنابراین احتمال داده شد که اضافه شدن توالی اسیدآمینهای مربوط به GST به N ترمینال این پروتي ین فعالیت بیولوژیکی آن را از بین نبرد همچنانکه افزایش 6 اسیدآمینه هیستیدینی (15) و نیز دم اتصالی (22) MBP این مطلب را تا یید میکرد. این ویژگی اساس تحقیق ما را در انتخاب حامل pgex-4t-2 تشکیل میدهد. وجود 26 اسید آمینه هیدروفوب بعنوان توالی راهنما در انتهای آمینی مولکول استرپتوکیناز امکان ترشح آن را توسط استرپتوکوکها فراهم میآورد (10) اما بر اساس گزارشات موجود ترشح استرپتوکیناز نوترکیب (r-sk) بیان شده در E.coli حتی در غیاب توالی راهنما نیز میتواند صورت گیرد (14). بر همین اساس ژن skc از ناحیه بعد از توالی راهنما بطول 1245 جفت باز نیز تکثیر شد. (23 GST کیلودالتون) و همچنین وزن مولکولی اسید آمینههای دیگری که در قالب ترجمه پروتي ین تا قبل از

6 250/ مجله پژوهش در پزشکی برخلاف مطالعات مشابه ( ) برای اولین بار طراحی پرایمر و استراتژی PCR با هدف تعبیه سایت شناساي ی BamHI در دو انتهای توالی ژنی تکثیر شده انجام گرفت. این استراتژی کلونسازی محصولات PCR (ژنskc ) را در حاملهای بیانی متعدد امکانپذیر میسازد و سبب میشود قطعه ژن درست بعد از توالی پروتي ینی GST قرار گیرد. با توجه به اینکه آخرین کدون در سمت '3 ژن skc توالی ختم ترجمه (TAA) میباشد انتظار میرود که اسیدآمینه اضافی دیگری در انتهای کربوکسیل پروتي ین قرار نگیرد. ولی در صورتی که به هر دلیل این کدون ختم عمل نکند کدون ختم موجود در حامل (TGA) که بعد از ناحیه MCS قرار گرفته است موجب ختم ترجمه خواهد شد. در این صورت تعداد 12 اسیدآمینه دیگر به انتهای کربوکسیل پروتي ین افزوده خواهد شد. به این ترتیب با دانستن وزن مولکولی اسید آمینههای اضافه شده به مولکول و جمع آنها با وزن مولکولی پروتي ین (47 SKC کیلو دالتون) میتوان وزن مولکولی پروتي ین نوترکیب (GST-SK) را حداقل 73 و حداکثر 74 کیلو دالتون پیشبینی کرد. در روش غربالگری برخلاف روش شناسایی کلونهای صحیح به روش (20 17) α-complementation مستقیما از این ویژگی که باکتریهای دریافتکننده ساختار pgex-4t-2 به آنتیبیوتیک آمپیسیلین مقاوم خواهند شد استفاده گردید این امر سبب صرفه جویی در زمان میشود. در مطالعات گذشته بیان پروتي ین r-sk در باکتری E.coli تحت اثر پروموتورهای مختلف به میزان %52 (12) و %25 (16) از کل پروتي ینهای سلول گزارش شده است. در این تحقیق نیز با استفاده از حامل pgex-4t-2 و پروموتور tac میزان بیان پروتي ین نوترکیب بدون بهینهسازی شرایط به حدود %45 از کل پروتي ینهای باکتری رسید. بطوریکه میزان فعالیت آن بیش از واحد در هر میلیلیتر از محیط کشت در مقایسه با مطالعات مشابه (23) و استرپتوکیناز استاندارد مطلوب میباشد. ضمنا آزمایش بیان در محیط مایع LB انجام گرفت در حالیکه با غنی کردن محیط کشت و در نتیجه تقویت روندهای متابولیکی باکتری افزایش میزان پروتي ین نوترکیب حتمی خواهد بود (4). در این مطالعه حضور IPTG به میزان 0/1 میلیمولار باعث روشن شدن اپرون و شروع سنتز mrna شد. این در حالی است که در موارد دیگر برای بیان پروتي ینهای نوترکیب غلظتهای بیشتری از IPTG بعنوان غلظت مناسب معرفی شدهاند (24 25). میزبانهای بیانی با داشتن عناصر تنظیمی مناسب و یا موتاسیون در پروتي ازهای خود امکان بیان بیشتر پروتي ین را استرپتوکیناز نوترکیب فرآهم میآورند. در تحقیق حاضر از چند گونه میزبان E.coli که از مشتقات ) 3 BL 21 (DE میباشند به منظور مقایسه بیان پروتي ین نوترکیب استفاده کردیم. همانطور که در شکل 6 مشاهده میشود میزان بیان استرپتوکیناز نوترکیب (GST-SKC) در این سه گونه اختلاف معنیداری را نشان میدهد بطوریکه میزان بیان درسویه BL 21 (DE 3 )codon plus کمترین و در سویه )plyss' BL 21 (DE 3 حداکثر میباشد. بنابراین دلیل بیان بیشتر در سویه )plyss' BL 21 (DE 3 به وجود موتاسیونهای پروتي ازی به نفع استرپتوکیناز بر میگردد. با وجود امکان تولید پروتي ین نوترکیب از حاملها و میزبانهای گوناگون هنوز هم تخلیص پروتي ینهای نوترکیب بعنوان یک مسي له مهم مطرح است. به همین دلیل مطالعات زیادی در زمینه تخلیص استرپتوکیناز صورت گرفته است. به نظر میرسد پیشتازترین روش استفاده از لیگاند پلاسمینوژن باشد که در بیشتر مطالعات قبلی مورد استفاده بوده است ( ). این روش مستلزم مراحل متعدد استفاده از ستون تعویض یونی دو مرحله رسوبگیری کاهش حجم نمونه تهیه ستون پلاسمینوژن-سفارز 4B و آسیلاسیون پلاسمینوژن و استفاده از بافرهای متعدد است. اما کلون نمودن ژن استرپتوکیناز در حامل pgex-4t-2 استرپتوکیناز نوترکیبی واجد دنباله اتصالی گلوتاتیون اس ترانسفراز را حاصل میآورد که میتوان آنرا بوسیله ستون کروماتوگرافی تمایلی با لیگاند گلوتاتیون تخلیص کرد (20 24). در این روش میتوان از امتیازات یک مرحلهای شدن عمل تخلیص کاهش میزان واسرشتگی عدم تغییر ph فیزیولوژیکی پروتي ین عدم اضافه کردن خاصیت آنتیژنیک جدید و کاهش تعداد بافرها و محلولهای مرحله تخلیص سود برد. پروتي ین ترومبین قادر به شناسایی جایگاه اسیدآمینهای بین SKC و GST میباشد و در صورت نیاز میتوان با استفاده از این جایگاه دنباله GST را از SKC جدا کرد (24). تولید استرپتوکیناز نوترکیب با بازدهی فراوان و قابلیت تخلیص آسان در مقیاس صنعتی میتواند گامی موثر در جهت تولید ماده اولیه این داروی ژنریک در کشور باشد که سالانه بیش از یک میلیون دلار هزینه صرف خرید 50 هزار آمپول مصرفی آن میشود (28). از فواي د دیگر قابل دسترس بودن کلون حاصل امکان مطالعات دیگر همچون استفاده از دیگر حاملها سلولهای بیانی جهشزایی کاهش ایمونوژنیسیته و بهینهسازی شرایط تولید (فاکتورهای موثر بر بیان پروتي ین مانند دما نوع محیط کشت غلظت القاءکننده انواع القاء

7 دوره 30 شماره 3 پاییز 85 محمدرضا نژاد مقدم و همکاران / 251 کننده زمان القاء مدت زمان القاء و پیدا کردن فاز لگاریتمی رشد باکتری در هنگام القاء) است. تشکر و قدردانی مقاله حاضر بخشی از دو پروژه تحقیقاتی سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور مصوب شورای پژوهشهای علمی کشور و معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی میباشد. بدین وسیله از سازمانهای یاد شده بخاطر حمایت مالی و همچنین آقای مهدی ملکی دانشجوی کارشناسی ارشد بیوشیمی بخاطر همکاری در قسمت ارزیابی فعالیت پروتي ین نوترکیب قدردانی میگردد. REFERENCES 1. Nejadmoqaddam MR, Modaresi MH, editors. Topic parameters for PCR optimization. 1st edition. Acecr publication, Gase K, Ellinger T, Malke H. Complex transcriptional control of the streptokinase gene of streptococcus equisimilis H46A. Mol Gen Genet 1995;247(6): Gase K, Gase A, Schirmer H, Malke H. Cloning, sequencing and functional overexpression of the streptococcus equisimilish46a gapc gene encoding a glyceraldehyde-3-phosphate dehydrogenase that also functions as a plasmin(ogen)-binding protein. Purification and biochemical characterization of the protein. Eur J Biochem 1996;239(1): Banerjee A, Yusuf Chisti UC. Streptokinase; a clinically useful thrombolytic agent. Biotech Adv 2004;22: Malke H, Gerlach D, Kohler W, Ferretti JJ. Expression of a streptokinase gene from Streptococcus equisimilis in Streptococcus sanguis. Mol Gen Genet 1984;196(2): De Renzo EC, Siiteri PK, Hutchings BL, Bell PH. Preparation and certain properties of highly purified streptokinase. J Biol Chem 1967;242(3): Tueten AG, Broadhurst RW, Smith AGR, Dobson MC. Characterization of structural and folding properties of streptokinase by N.M.R. spectroscopy. Biochem J 1993;290: Huang T, Malke H, Ferretti J. Heterogeneity of the streptokinase gene in group A streptococci. Infect Immun 1989;57(2): Karen GRN, Gold M. Acute coronary syndromes: New developments in pharmacological treatment strategies. Crit Care Nurse 2000;20: Campbell T, editor. Thrombolysis following acute myocardial infarction. An initiative of NSW Clinical Pharmacologists & Pharmacists Funded by the NSW Department of Health. 2 nd edition Kumar R, Singh J. Expression and secretion of a prokaryotic streptokinase without glycosilation and degradation. Schizosaccharomyces Pombe Wiley InterScience 2004;21(16): Malke H, Ferretti JJ. Streptokinase: cloning, expression and excretion by Escherichia coli. Proc Natl Acad Sci USA 1985;81: Ko JH, Park DK, Kim IC, Lee SH, Byun SM. High-level expression and secretion of streptokinase in Escherichia coli. Biotech Lett 1995;17: Avilan L, Yarzabal A, Jurgensen C, Bastidas M, Cruz J, Puig J. Cloning, expression and purification of recombinant streptokinase: partial characterization of the protein expressed in Escherichia coli. Bra J Med Biol Res 1997;30(12): Caballero AR, Lottenberg R, Johnston KH. Cloning, expression, sequence analysis, and characterization of streptokinases by porcine and Equine Isolates of Streptococcus equisimilis. Infect Immun 1999;67(12): Estrada MP, Hernandez L, Perez A, Rodriguez P, Fuente de la, Herrera L. High-level expression of streptokinase in E.coli. Biotechnology 1992;10: Hagenson MJ, Holden KA, Parker KA, Wood PJ, Stroman DW. Expression of streptokinase in Pichia pastoris yeast. Enzyme Microb Tech 1989;11:

8 252/ مجله پژوهش در پزشکی استرپتوکیناز نوترکیب 18. Wu XC, Ye RQ, Duan YJ, Wong SL. Engineering of plasmin-resistant forms of streptokinase and their production in Bacillus subtilis: streptokinase with longer functional half-life. Appl Environ Microbiol 1998;64(3): رضویان س م ح. استخراج و تخلیص استرپتوکیناز از استرپتوکوکهای بتاهمولیتیک گروه C. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته بیوشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران سال Sambrook J, Russell D, editors. Molecular cloning a laboratory manual. 3 rd edition. CSHL press, نژادمقدم م ر. استخراج کلونسازی و بیان ژن استرپتوکیناز با استفاده از.streptococcus equisimilis H46A پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم. 22. Sazonova IY, Houng AK, Chowdhry SA, Robinson BR, Hedstrom L, Reed GL. The mechanism of a bacterial plasminogen activator intermediate between streptokinase and staphylokinase. J Biol Chem 2001;276(16): Makrides SC. Strategies for achieving high-level expression of genes in E.coli. Microbiol Res 1996;60(3): Amersham Biosciences. GST gene fusion system handbook. edition AA, 2004;18: available at: www4.amereshambiosiences.com. 25. Shibui T, Nagharia K. Secretion of a functional Fab fragment in E.coli and the influence of culture conditions. Appl Microbiol Biotech 1992;37(3): Rodriguez P, Hernandez L, Munoz E, Castro A, Fuente JDL, Herrera L. Purification of streptokinase by affinity chromatography on immobilized acylated human plasminogen. Bio Techniques 1992;12(3): م ح نژادمقدم م. تولید و خالص سازی استرپتوکیناز به روش کروماتوگرافی تمایلی حفاظت شده. مجموعه مقالات سومین همایش ملی باباشمسی م رضویان بیوتکنولوژی جمهوری اسلامی ایران سال 1382 جلد 4 صفحات معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی. آمار سال 1378 لیست داروهای وارداتی.