... ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΩΣ ΦΥΣΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "... ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΩΣ ΦΥΣΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ"

Κρειος Νικολάκος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος των συγγραφέων στην ελληνική έκδοση v Preface for the greek edition vi Πρόλογος του επιστημονικού επιμελητή vii Πρόλογος της αγγλικής έκδοσης ix ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΩΣ ΦΥΣΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 1 Το παράδειγμα του φυσικού εργαστηρίου Νησιωτικά περιβάλλοντα Τύποι νησιών Τρόποι προέλευσης Νησιά στα όρια τεκτονικών πλακών Νησιά στο εσωτερικό των πλακών Περιβαλλοντικές αλλαγές σε μεγάλη χρονική κλίμακα Μεταβολές της σχετικής θαλάσσιας στάθμης: Ύφαλοι, ατόλες και γκυγιό Ευστατικές μεταβολές της θαλάσσιας στάθμης Κλιματικές αλλαγές στα νησιά Ιστορικό της εξέλιξης των Κανάριων νησιών, της Χαβάης και της Τζαμάικας Το φυσικό περιβάλλον των νησιών Τοπογραφικά χαρακτηριστικά Κλιματικά χαρακτηριστικά Υδάτινοι πόροι Ατραποί στον ωκεανό Φυσικές διαταραχές στα νησιά Μέγεθος και συχνότητα Διαταραχή από ηφαιστειακή δράση και μεγα-κατολισθήσεις Σύνοψη Η βιογεωγραφία της νησιωτικής ζωής: το πλαίσιο των θερμών σημείων της βιοποικιλότητας Εισαγωγή: η παγκόσμια σημασία της νησιωτικής βιοποικιλότητας Ένδεια σε είδη Δυσαρμονία, φίλτρα και βιογεωγραφία των περιφερειών Φαινόμενα ηθμού, όρια διασποράς και δυσαρμονία Βιογεωγραφικός περιφερισμός και διαμάχη θεωριών βικαριανισμού/διασποράς Μακαρονησία οι βιογεωγραφικές συγγένειες των Ευτυχισμένων Νησιών Ενδημισμός Νεο- και παλαιοενδημισμός Ενδημικά φυτά Ενδημικά ζώα

................................................ 3 2 Νησιωτικά περιβάλλοντα.............................................................. 11 2.1 Τύποι νησιών.................................................................... 11 2.2 Τρόποι προέλευσης.

2 x i i Ν Η Σ Ι Ω Τ Ι Κ Η Β Ι Ο Γ Ε Ω Γ ΡΑΦ ΙΑ 3.5 Κρυπτικά και εξαφανισμένα νησιωτικά ενδημικά: προειδοποίηση Περίληψη ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 4 Παιχνίδια με τους αριθμούς των ειδών: η μακροοικολογία των νησιωτικών βιοκόσμων Ανάπτυξη της θεωρίας ισορροπίας της νησιωτικής βιογεωγραφίας Νησιωτικές σχέσεις αριθμού ειδών-έκτασης (ISAR) Κατανομές αφθονίας των ειδών Η επίδραση της απόστασης Αντικατάσταση, το βασικό μοντέλο (ΕΜΙΒ) και τα άμεσα παράγωγά του Αντιτιθέμενες ερμηνείες της συστηματικής ποικιλομορφίας στις σχέσεις αριθμού ειδών-έκτασης Αριθμοί νησιωτικών ειδών και ISAR: τι έχουμε μάθει; Έκταση και ποικιλότητα βιοτόπων Η έκταση δεν είναι πάντα η πρώτη μεταβλητή του μοντέλου Απόσταση και αριθμός ειδών Σχέσεις αριθμού ειδών-έκτασης σε απομακρυσμένα αρχιπελάγη Φαινόμενα κλίμακας και η μορφή των σχέσεων αριθμού ειδών-έκτασης Θεωρία αριθμού ειδών-ενέργειας: προς ένα πληρέστερο μοντέλο για τον πλούτο των ειδών; Αντικατάσταση Ψευδοαντικατάσταση και κρυπτοαντικατάσταση Πότε βρίσκεται σε ισορροπία ένα νησί; Το φαινόμενο διάσωσης και η επίδραση της έκτασης του νησιού στον ρυθμό αποικισμού Η οδός προς την ισορροπία Πού οφείλονται οι εξαφανίσεις; Περίληψη Συγκρότηση και δυναμική βιοκοινοτήτων Θεωρία νησιωτικής συγκρότησης Κανόνες συγκρότησης Συναρτήσεις συχνότητας εμφάνισης και αλήτες Η δυναμική της νησιωτικής συγκρότησης Κατανομές τύπου σκακιέρας Συνδυασμός και συμβατότητα κανόνες συγκρότησης για τα κουκοπερίστερα Επικρίσεις, «μηδενικά» μοντέλα και απαντήσεις Διερεύνηση των συναρτήσεων συχνότητας εμφάνισης Συνδέοντας τα πρότυπα νησιωτικής συγκρότησης με παράγοντες του βιοτόπου Ανθρωπογενή πειράματα νησιωτικής συγκρότησης: αποδείξεις φαινομένων ανταγωνισμού; Εγκιβωτισμός Νησιωτική οικολογία της διαδοχής: πρώτα στοιχεία Κρακατάου διαδοχή, δομή διασποράς και ιεραρχίες Υπόβαθρο Διαδοχή βιοκοινοτήτων Μοντέλο επανεποίκισης νησιών βασισμένο στη διασπορά Εποικισμός και αντικατάσταση η δυναμική των καταλόγων ειδών Ο βαθμός οργάνωσης στη διαδικασία συγκρότησης των Κρακατάου Συμπερασματικές παρατηρήσεις Περίληψη

1 Ανάπτυξη της θεωρίας ισορροπίας της νησιωτικής βιογεωγραφίας....................... 79 Νησιωτικές σχέσεις αριθμού ειδών-έκτασης (ISAR)................................... 81 Κατανομές αφθονίας των ειδών.

3 Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟΜ Ε ΝΑ x i i i 6 Κλίμακα και θεωρία της νησιωτικής βιογεωγραφίας: προς μια νέα σύνθεση Περιορισμοί του μοντέλου δυναμικής ισορροπίας της νησιωτικής βιογεωγραφίας: μια επανεκτίμηση Κλίμακα και δυναμική των νησιωτικών βιοκόσμων Μονιμότητα κατοικίας και ιεραρχική αλληλεξάρτηση: πρόσθετα παραδείγματα από τα Κρακατάου Μορφές ισορροπίας και μη ισορροπίας Χρονική διακύμανση της φέρουσας ικανότητας των νησιών Η επικράτηση και οι συνέπειες των έντονων γεγονότων διαταραχής Βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη διακύμανση του αριθμού ειδών Συστήματα μακροπρόθεσμης μη ισορροπίας Ποιες οι συνέπειες για τα ενδημικά; Μελλοντικές κατευθύνσεις Περίληψη ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ 7 Άφιξη και αλλαγή Φαινόμενα ιδρυτή, γενετική παρέκκλιση και στενωποί Συνέπειες των επαναλαμβανόμενων φαινομένων ιδρυτή Μετά το ιδρυτικό συμβάν: οικολογικές αποκρίσεις στους άδειους θώκους Οικολογική απελευθέρωση Αντιστάθμιση πυκνότητας Απόκλιση χαρακτήρων Σεξ στα νησιά Δίοικα και ετερομειξία Απώλεια ελκυστικότητας των ανθέων Ανεμοφιλία Παρθενογένεση Υβριδισμός Ιδιαιτερότητες των δικτύων επικονίασης και διασποράς στα νησιά Η ανάδυση των ενδημικών υπεργενικευτών Ασυνήθεις επικονιαστές Ασυνήθη μέσα διασποράς Μετατόπιση θώκου και σύνδρομα Η απώλεια των δυνάμεων διασποράς Η ανάπτυξη ξυλώδους χαρακτήρα σε γενεαλογικές γραμμές ποωδών φυτών Μεταβολές μεγέθους στα νησιωτικά είδη και ο νησιωτικός κανόνας Αλλαγές στη γονιμότητα και τη συμπεριφορά Το νησιωτικό σύνδρομο στα τρωκτικά Περίληψη Ενδογένεση και η νησιωτική συνθήκη Η έννοια του είδους και η θέση της στη φυλογένεση Το γεωγραφικό πλαίσιο των ειδογενετικών συμβάντων Πλαίσιο κατανομής Πλαίσιο θέσης και ιστορίας νησιωτική ή ηπειρωτική αλλαγή; Μηχανισμοί ειδογένεσης Αλλοπάτρια ή γεωγραφική ειδογένεση Ανταγωνιστική ειδογένεση Πολυπλοειδία

2 Κλίμακα και δυναμική των νησιωτικών βιοκόσμων................................... 147 Μονιμότητα κατοικίας και ιεραρχική αλληλεξάρτηση: πρόσθετα παραδείγματα από τα Κρακατάου................................................................ 148 6.

4 x i v Ν Η Σ Ι Ω Τ Ι Κ Η Β Ι Ο Γ Ε Ω Γ ΡΑΦ ΙΑ 8.4 Δομή των γενεαλογικών γραμμών Περίληψη Αναδυόμενα μοντέλα νησιωτικής εξέλιξης Αναγένεση: ειδογένεση με ελάχιστη ή καθόλου ακτινωτή διαφοροποίηση Ο κύκλος τάξου Τα μυρμήγκια της Μελανησίας Πτηνά της Καραϊβικής Ανολίδες της Καραϊβικής Αξιολόγηση Προσαρμοστική ακτινωτή διαφοροποίηση Οι σπίνοι του Δαρβίνου και οι μελολείκτες-σπίζες (Drepanidinae) της Χαβάης Γρύλλοι και δροσοφιλίδες της Χαβάης Προσαρμοστική ακτινωτή διαφοροποίηση στα φυτά Από τις απομονωμένες κοιλάδες ώς τις ακτινωτές διαφοροποιήσεις με άλμα από νησί σε νησί Μη προσαρμοστική ακτινωτή διαφοροποίηση Ειδογένεση εντός του αρχιπελάγους Αλλοπάτρια ακτινωτή διαφοροποίηση με άλμα από νησί σε νησί: οι κλάδοι αποκρίνονται σε νησιά ή σε βιοτόπους; Άλματα μεταξύ νησιών σε μεγάλη κλίμακα Παρατηρήσεις σχετικά με τους κινητήριους παράγοντες της νησιωτικής εξέλιξης Διακύμανση νησιωτικού ενδημισμού μεταξύ των τάξων Βιογεωγραφικές ιεραρχίες και μοντέλα νησιωτικής εξέλιξης Περίληψη ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ 10 Νησιωτική θεωρία και διατήρηση Νησιά και διατήρηση Οι βιότοποι ως νησιά Ελάχιστοι βιώσιμοι πληθυσμοί και ελάχιστες εκτάσεις επιβίωσης Πόσα άτομα χρειάζονται; Πόσο μεγάλη έκταση; Εφαρμογές των συναρτήσεων συχνότητας εμφάνισης Δυναμική μεταπληθυσμών Η παραλλαγή του μοντέλου «πυρηνικού-ετεροδιατηρούμενου πληθυσμού» Αιτιοκρατική εξαφάνιση και εποικισμός μέσα στους μεταπληθυσμούς Η αξία της έννοιας του μεταπληθυσμού Διαμόρφωση προστατευόμενων περιοχών η αντιπαράθεση SLOSS Διαχειριζόμενοι ό,τι απέμεινε Τροφικό επίπεδο, κλίμακα και έκταση του συστήματος Φυσικές αλλαγές και υπερδυναμισμός των συστημάτων θραυσμάτων Υπαναχώρηση και αντικατάσταση τα αποδεικτικά στοιχεία Διαδοχή σε κατακερματισμένα τοπία Οι συνέπειες του εγκιβωτισμού Φαινόμενα παρυφών Τοπιακά φαινόμενα, απομόνωση και διάδρομοι Τα οφέλη των διαδρόμων άγριας ζωής Τα οφέλη της απομόνωσης Διάδρομοι ή απομόνωση; Συστήματα προστατευόμενων περιοχών στο τοπίο

................................................... 212 Πτηνά της Καραϊβικής........................................................... 214 Ανολίδες της Καραϊβικής......................................................... 218 Αξιολόγηση.

5 Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟΜ Ε ΝΑ x v Είδη που δεν μένουν στη θέση τους Έχει ανάγκη τη νησιωτική θεωρία η βιολογία της διατήρησης; Ένας μη ισορροπημένος κόσμος; Οικολογικές ιεραρχίες και κατακερματισμένα τοπία Κλιματική αλλαγή και συστήματα προστατευόμενων περιοχών Συμπερασματικά σχόλια: από τη νησιωτική βιογεωγραφία στη βιογεωγραφία της υπαίθρου; Περίληψη Ανθρωπογενείς απώλειες και απειλές για τα νησιωτικά οικοσυστήματα Το πλαίσιο των σημερινών εξαφανίσεων Στοχαστικές έναντι αιτιοκρατικών εξαφανίσεων Η κλίμακα των παγκόσμιων απωλειών στα νησιά Οι φορείς της καταστροφής Θήρευση από τον άνθρωπο Εισαγωγές ειδών Θηρευτές και κορφολογητές Αλλαγές στα δίκτυα επικονίασης και διασποράς Υβριδισμός με ιθαγενή είδη Ασθένειες Υποβάθμιση και απώλεια βιοτόπων Τάσεις στα αίτια της παρακμής Αρχείο διάβασης πρότυπα απωλειών σε διάφορα νησιωτικά τάξα Τα πτηνά του Ειρηνικού Ωκεανού και το αίνιγμα της Νήσου του Πάσχα Πτηνά του Ινδικού Ωκεανού Ερπετά Χερσόβια θηλαστικά της Καραϊβικής Χερσαία σαλιγκάρια Φυτά σε κίνδυνο Πόσο εύθραυστα και ευάλωτα στην εισβολή είναι τα νησιωτικά οικοσυστήματα; Περίληψη Θεραπείες για τα νησιά: η διατήρηση των νησιωτικών οικοσυστημάτων Σύγχρονα προβλήματα στα νησιά Μαλδίβες: κίνδυνος λόγω κλιματικών αλλαγών Οκίνο-Τόρι-Σίμα: η στρατηγική οικονομική σημασία ενός βράχου Ναούρου: η καταστροφή ενός νησιού Κανάρια: μη αειφορική ανάπτυξη σε έναν φυσικό παράδεισο Σύγχρονα προβλήματα στα Γκαλάπαγκος: μια απειλούμενη βιτρίνα της εξέλιξης Ορισμένες αποκρίσεις διατήρησης Βιολογική καταπολέμηση ένα επικίνδυνο όπλο; Προγράμματα μετεγκατάστασης και απελευθέρωσης Συστήματα προστατευόμενων περιοχών και προστασίας ειδών: το παράδειγμα των Καναρίων Αειφόρος ανάπτυξη στα νησιά: περιορισμοί και θεραπείες Περίληψη Γλωσσάριο Βιβλιογραφία Ευρετήριο

................................ 290 Κλιματική αλλαγή και συστήματα προστατευόμενων περιοχών....................... 292 10.

Σχετικά έγγραφα

ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΒΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΘΕΡΜΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ

ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΒΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΘΕΡΜΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ Τύποι νησιών Αν θεωρηθεί (κάπως αυθαίρετα) ότι η Νέα Γουινέα είναι το μεγαλύτερο νησί, τότε τα θαλάσσια νησιά αποτελούν το 3% της