ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ. Επιμέλεια θεμάτων και απαντήσεων: Μεταξά Ελευθερία ΘΕΜΑΤΑ

Transcript

1 ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Επιμέλεια θεμάτων και απαντήσεων: Μεταξά Ελευθερία ΘΕΜΑΤΑ Ποια είναι τα σύγχρονα ΜΜΕ και πώς λειτουργούν; Επαρκή συνείδηση του πράγματος δεν έχουμε λόγω του ότι υπάρχει ελλιπής ενημέρωση για τις δυνατότητες και για τον τρόπο λειτουργίας των Μέσων. Γιατί έχουμε ελλιπή ενημέρωση; Διότι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι τα ΜΜΕ κινούνται σε δύο επίπεδα. Το ένα επίπεδο είναι το επίπεδο της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου,όπου ο ρόλος τους είναι καθοριστικός. Το δεύτερο επίπεδο είναι η διαμόρφωση της κοινωνικής ευρύτερα και της πολιτικής ζωής ιδιαίτερα όπου και πάλι τα ΜΜΕ διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο. Δεν πρόκειται περί υπερβολής. Εμείς, στη δουλειά μας, χρησιμοποιούμε ευρύτατα τον όρο «κοινωνικοποίηση», με την έννοια ότι το άτομο, απ την ώρα που γεννιέται, υπόκειται σε μια σειρά επιρροές του κοινωνικού περιβάλλοντος, που το διαμορφώνουν ως κοινωνικό ον. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το ανθρώπινο άτομο πρέπει να μάθει να συμβιώνει ως κοινωνικό άτομο. Η κοινωνικοποίηση παλιότερα γινόταν αποκλειστικά με ενδιάμεσα πρόσωπα: τους γονείς, τους δασκάλους, τα πρόσωπα γενικά του άμεσου κοινωνικού περιβάλλοντος. Σήμερα τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ένας εκ των βασικών συντελεστών κοινωνικοποίησης, που βαθμιαία εκτοπίζει τους βασικούς κοινωνικοποιητές. Διότι τα ΜΜΕ, κυρίως τα ηλεκτρονικά και πρωταρχικά η τηλεόραση, ασκούν τεράστια επιρροή πάνω στα άτομα. Γιατί αυτή η τεράστια επιρροή; Διότι δε λειτουργεί το Μέσο σε σχέση με το αριστερό μέρος του εγκεφάλου, που είναι η λογική και η ανάλυση, αλλά επενεργεί απευθείας στο υποσυνείδητο και,επομένως, σε πολύ μεγάλο βαθμό αναιρεί και παραλύει τη λογική λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτή είναι η δυναμική της εντύπωσης που έχουν τα ΜΜΕ. Κολοσσιαία δυναμική, η οποία βεβαίως κάνει το άτομο δέσμιο σε επιλογές, που κατσκευάζουν ακόμη κι αυτό το κύκλωμα των αναγκών. (...)Πρότυπα και σύμβολα επιτυχίας τα πράγματα, όχι οι ανθρώπινες ποιότητες. Ειδικότερα ως προς τα πρότυπα επιτυχίας. Ποιοι εμφανίζονται ως

2 επιτυχημένοι απ τα ΜΜΕ; Οι έχοντες και κατέχοντες, ανεξάρτητα απ τον τρόπο με τον οποίο τα απόκτησαν, όχι βεβαίως οι άνθρωποι που εκπληρώνουν κάποια αποστολή και προσφέρουν θετικό έργο στην κοινωνία, ούτε φυσικά οι πνευματικοί ταγοί. Με τον τρόπο αυτόν δε διαμορφώνονται πρόσωπα, αλλά προσωπεία, μάσκες ανθρωποειδών, όχι άνθρωποι. Η λογική της κερδοσκοπικής σκοπιμότητας γίνεται κατευθυντήριος γνώμονας της ζωής και κάθε άλλη λογική θεωρείται ως ουτοπική και ξεπερασμένη. Το παράδειγμα της χρηματιστηριακής φρενίτιδας στη χώρα μας την τελευταία διετία είναι κάτι παραπάνω από αποκαλυπτικό. Αυτά τα πρότυπα επιτυχίας στηρίζονται και προωθούν την αντίληψη «άνθρωπος ανθρώπω λύκος» και προϋποθέτουν τον εκτοπισμό όλων των αισθημάτων και συναισθημάτων αλληλεγγύης και φιλότητας ανάμεσα σε ανθρώπους. Αυτό συνιστά επάνοδο σε καταστάσεις αγριότητας όπου ελαχιστοποιείται και αυτός ακόμα ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή και αυξάνεται κάθετα ο δείκτης της κοινωνικής παθολογίας απ τα ναρκωτικά και τη βία ως το έγκλημα. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι στην τηλεόραση ο έρωτας αποσυνδέεται απ την αγάπη και γίνεται σεξισμός, ότι ένα παιδί 7 ετών στην Αμερική έχει δει στην τηλεόραση 3500 φόνους, ότι το 15% των μαθητών Γυμνασίου και το 20% των μαθητών του Λυκείου και πάλι στην Αμερική πηγαίνουν στο σχολείο με όπλα... Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν μια ανθρώπινη προσωπικότητα βασικά απορρυθμισμένη, αν όχι παθολογική. Φυσικά δεν ευθύνονται τα ΜΜΕ καθαυτά, αλλά αυτοί που τα ελέγχουν και τα χειρίζονται προς το ίδιον όφελος και όχι με κριτήριο τα συμφέροντα της ολότητας και της κοινωνίας. Από μέσα πληροφόρησης γίνονται αγωγοί παραπληροφόρησης.από μέσα διαφύλαξης των ατομικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων γίνονται όργανα καταστολής της ανθρώπινης σκέψης, όργανα αποβλάκωσης και χειρισμού ενός ανθρώπινου πολτού, που έντεχνα κατασκευάζουν. Με τον τρόπο αυτό,όχι μόνο δεν υπηρετούν τη Δημοκρατία, αλλά την υπονομεύουν σε όλα τα μέτωπα και τούτο γιατί η Δημοκρατία προϋποθέτει τον ελεύθερα σκεπτόμενο πολίτη, όχι τον παθητικοποιημένο χειραγωγούμενο ανθρωπάκο. «Κοινωνιολογικές Παρεμβάσεις» Β. Φίλιας.

3 1.Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις (Μονάδες 25) 2. «Πρότυπα και σύμβολα επιτυχίας τα πράγματα, όχι οι ανθρώπινες ποιότητες»: να αναπτύξετε το νόημα της φράσης σε μια παράγραφο λέξεων (Μονάδες 8) 3. «Αυτά τα πρότυπα...χωρίς λόγο»: να βρείτε τη δομή και τον/τους τρόπο/τρόπους ανάπτυξης της παραγράφου (Μονάδες 14) 4. διότι, αλλά: ποια νοηματική σχέση δηλώνουν οι παραπάνω διαρθρωτικές λέξεις στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου; (Μονάδες 5) 5. Στην τρίτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις ακόλουθες λέξεις με άλλες, συνώνυμες: ταγοί, κερδοσκοπικής, γνώμονας, ουτοπική, φρενίτιδας (Μονάδες 10) 6. Υποθέστε ότι συμμετέχετε σε μια ημερίδα που διοργανώνεται στο δήμο σας με θέμα τα ΜΜΕ. Ως εκπρόσωπος του σχολείου σας, να εκφωνήσετε μια ομιλία με θέμα τους κινδύνους που κρύβουν για τους ανθρώπους τα ΜΜΕ καθώς και την ορθή στάση των ατόμων απέναντί τους ( λέξεις) (Μονάδες 40)

4 Aπαντήσεις Ποια είναι τα σύγχρονα ΜΜΕ και πώς λειτουργούν; Επαρκή συνείδηση του πράγματος δεν έχουμε λόγω του ότι υπάρχει ελλιπής ενημέρωση για τις δυνατότητες και για τον τρόπο λειτουργίας των Μέσων. Γιατί έχουμε ελλιπή ενημέρωση; Διότι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι τα ΜΜΕ κινούνται σε δύο επίπεδα. Το ένα επίπεδο είναι το επίπεδο της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου,όπου ο ρόλος τους είναι καθοριστικός. Το δεύτερο επίπεδο είναι η διαμόρφωση της κοινωνικής ευρύτερα και της πολιτικής ζωής ιδιαίτερα όπου και πάλι τα ΜΜΕ διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο. Δεν πρόκειται περί υπερβολής. Εμείς, στη δουλειά μας, χρησιμοποιούμε ευρύτατα τον όρο «κοινωνικοποίηση», με την έννοια ότι το άτομο, απ την ώρα που γεννιέται, υπόκειται σε μια σειρά επιρροές του κοινωνικού περιβάλλοντος, που το διαμορφώνουν ως κοινωνικό ον. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το ανθρώπινο άτομο πρέπει να μάθει να συμβιώνει ως κοινωνικό άτομο. Η κοινωνικοποίηση παλιότερα γινόταν αποκλειστικά με ενδιάμεσα πρόσωπα: τους γονείς, τους δασκάλους, τα πρόσωπα γενικά του άμεσου κοινωνικού περιβάλλοντος. Σήμερα τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ένας εκ των βασικών συντελεστών κοινωνικοποίησης, που βαθμιαία εκτοπίζει τους βασικούς κοινωνικοποιητές. Διότι τα ΜΜΕ, κυρίως τα ηλεκτρονικά και πρωταρχικά η τηλεόραση, ασκούν τεράστια επιρροή πάνω στα άτομα. Γιατί αυτή η τεράστια επιρροή; Διότι δε λειτουργεί το Μέσο σε σχέση με το αριστερό μέρος του εγκεφάλου, που είναι η λογική και η ανάλυση, αλλά επενεργεί απευθείας στο υποσυνείδητο και,επομένως, σε πολύ μεγάλο βαθμό αναιρεί και παραλύει τη λογική λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτή είναι η δυναμική της εντύπωσης που έχουν τα ΜΜΕ. Κολοσσιαία δυναμική, η οποία βεβαίως κάνει το άτομο δέσμιο σε επιλογές, που κατσκευάζουν ακόμη κι αυτό το κύκλωμα των αναγκών. (...)Πρότυπα και σύμβολα επιτυχίας τα πράγματα, όχι οι ανθρώπινες ποιότητες. Ειδικότερα ως προς τα πρότυπα επιτυχίας. Ποιοι εμφανίζονται ως επιτυχημένοι απ τα ΜΜΕ; Οι έχοντες και κατέχοντες, ανεξάρτητα απ τον τρόπο με τον οποίο τα απόκτησαν, όχι βεβαίως οι άνθρωποι που εκπληρώνουν κάποια αποστολή και προσφέρουν θετικό έργο στην κοινωνία, ούτε φυσικά οι πνευματικοί ταγοί. Με τον τρόπο αυτόν δε διαμορφώνονται πρόσωπα, αλλά

5 προσωπεία, μάσκες ανθρωποειδών, όχι άνθρωποι. Η λογική της κερδοσκοπικής σκοπιμότητας γίνεται κατευθυντήριος γνώμονας της ζωής και κάθε άλλη λογική θεωρείται ως ουτοπική και ξεπερασμένη. Το παράδειγμα της χρηματιστηριακής φρενίτιδας στη χώρα μας την τελευταία διετία είναι κάτι παραπάνω από αποκαλυπτικό. Αυτά τα πρότυπα επιτυχίας στηρίζονται και προωθούν την αντίληψη «άνθρωπος ανθρώπω λύκος» και προϋποθέτουν τον εκτοπισμό όλων των αισθημάτων και συναισθημάτων αλληλεγγύης και φιλότητας ανάμεσα σε ανθρώπους. Αυτό συνιστά επάνοδο σε καταστάσεις αγριότητας όπου ελαχιστοποιείται και αυτός ακόμα ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή και αυξάνεται κάθετα ο δείκτης της κοινωνικής παθολογίας απ τα ναρκωτικά και τη βία ως το έγκλημα. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι στην τηλεόραση ο έρωτας αποσυνδέεται απ την αγάπη και γίνεται σεξισμός, ότι ένα παιδί 7 ετών στην Αμερική έχει δει στην τηλεόραση 3500 φόνους, ότι το 15% των μαθητών Γυμνασίου και το 20% των μαθητών του Λυκείου και πάλι στην Αμερική πηγαίνουν στο σχολείο με όπλα... Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν μια ανθρώπινη προσωπικότητα βασικά απορρυθμισμένη, αν όχι παθολογική. Φυσικά δεν ευθύνονται τα ΜΜΕ καθαυτά, αλλά αυτοί που τα ελέγχουν και τα χειρίζονται προς το ίδιον όφελος και όχι με κριτήριο τα συμφέροντα της ολότητας και της κοινωνίας. Από μέσα πληροφόρησης γίνονται αγωγοί παραπληροφόρησης.από μέσα διαφύλαξης των ατομικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων γίνονται όργανα καταστολής της ανθρώπινης σκέψης, όργανα αποβλάκωσης και χειρισμού ενός ανθρώπινου πολτού, που έντεχνα κατασκευάζουν. Με τον τρόπο αυτό,όχι μόνο δεν υπηρετούν τη Δημοκρατία, αλλά την υπονομεύουν σε όλα τα μέτωπα και τούτο γιατί η Δημοκρατία προϋποθέτει τον ελεύθερα σκεπτόμενο πολίτη, όχι τον παθητικοποιημένο χειραγωγούμενο ανθρωπάκο. «Κοινωνιολογικές Παρεμβάσεις» Β. Φίλιας. 1.Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις (Μονάδες 25)

6 Στο κείμενο αναλύεται ο ρόλος των ΜΜΕ στη σύγχρονη εποχή. Αρχικά ο συγγραφέας αναφέρει ότι τα ΜΜΕ συμβάλλουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου, αλλά και γενικότερα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Στη συνέχεια τονίζει την κοινωνικοποιητική τους λειτουργία και τη μεγάλη επιρροή τους,αφού επενεργούν στο υποσυνείδητο του ανθρώπου. Παρατηρεί επίσης ότι προβάλλουν αρνητικά πρότυπα, όπως αυτό του οικονομικά επιτυχημένου, του ανθρώπου που δρα ατομικιστικά χωρίς αρχές και αξίες, αλλά και πρότυπα εξαιρετικά βίαια. Καταλήγοντας αναφέρει ότι συχνά τα ΜΜΕ λειτουργούν ως παράγοντες παραπληροφόρησης, όργανα αποχαύνωσης, μαζοποίησης και υπονόμευσης της δημοκρατίας. 2. «Πρότυπα και σύμβολα επιτυχίας τα πράγματα, όχι οι ανθρώπινες ποιότητες»: να αναπτύξετε το νόημα της φράσης σε μια παράγραφο λέξεων (Μονάδες 8) Ένας απ τους μεγαλύτερους κινδύνους που κρύβουν τα ΜΜΕ για τον άνθρωπο ειναι ότι προβάλλουν ως πρότυπα και σύμβολα επιτυχίας τα πράγματα. Η ανθρώπινη αξία παραγνωρίζεται εντελώς και τη θέση της παίρνουν τα υλικά αγαθά. Επιτυχημένος είναι όποιος διαθέτει πολλά χρήματα, μεγάλο σπίτι, ακριβό αυτοκίνητο, επώνυμα ρούχα...πουθενά λόγος για ιδανικά. Έτσι ο άνθρωπος χάνει ουσιαστικά την ανθρωπιά του, το «είναι» του και αρκείται στο «φαίνεσθαι» και στο «έχειν» που αναγορεύονται σε υπέρτατες αξίες. 3. «Αυτά τα πρότυπα...χωρίς λόγο»: να βρείτε τη δομή και τον/τους τρόπο/τρόπους ανάπτυξης της παραγράφου (Μονάδες 14) Δομή: Θεματική περίοδος: Αυτά τα πρότυπα...ανθρώπους Σχόλια: Αυτό...όπλα Κατακλείδα: δεν υπάρχει

7 Τρόποι ανάπτυξης: Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Συγκεκριμένα με αίτιο αποτέλεσμα ( αίτιο: ο εκτοπισμός των αισθημάτων και συναισθημάτων αλληλεγγύης και φιλότητας και αποτέλεσμα η επάνοδος σε καταστάσεις αγριότητας) και παραδείγματα ( ένα παιδί 7 ετών...όπλα) 4. διότι, αλλά: ποια νοηματική σχέση δηλώνουν οι παραπάνω διαρθρωτικές λέξεις στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου; (Μονάδες 5) Διότι: αιτιολόγηση Αλλά: αντίθεση 5. Στην τρίτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις ακόλουθες λέξεις με άλλες, συνώνυμες: ταγοί, κερδοσκοπικής, γνώμονας, ουτοπική, φρενίτιδας (Μονάδες 10) Ταγοί= ηγέτες Κερδοσκοπικής= ωφελιμιστικής Γνώμονας= άξονας Ουτοπική= απραγματοποίητη Φρενίτιδας= μανίας 6. Υποθέστε ότι συμμετέχετε σε μια ημερίδα που διοργανώνεται στο δήμο σας με θέμα τα ΜΜΕ. Ως εκπρόσωπος του σχολείου σας, να εκφωνήσετε μια ομιλία με θέμα τους κινδύνους που κρύβουν για τους ανθρώπους τα ΜΜΕ καθώς και την ορθή στάση των ατόμων απέναντί τους ( λέξεις) (Μονάδες 40) Προσφώνηση: Αξιότιμες κυρίες και κύριοι ή Αγαπητοί συνδημότες Κίνδυνοι που κρύβουν τα ΜΜΕ για τον άνθρωπο: Παραπληροφόρηση Μαζοποίηση και χειραγώγηση Δημιουργία λανθασμένων προτύπων

8 Δημιουργία πνεύματος υλισμού και καταναλωτισμού Κίνδυνος για τη δημοκρατία Η ορθή στάση του ατόμου απέναντι στα ΜΜΕ: Κριτική επεξεργασία των μηνυμάτων που λαμβάνει απ τα ΜΜΕ Αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων και ορθή αξιολόγησή τους Να μην αποδέχεται παθητικά οποιοδήποτε μήνυμα λαμβάνει απ τα ΜΜΕ Να αποφεύγει (μέσω της ορθής παιδείας και της καλλιέργειας της κριτικής ικανότητας) την καταστρατήγηση της εσωτερικής του ελευθερίας απ τα ΜΜΕ Να μη λειτουργεί ως απλός συλλέκτης πληροφοριών, ειδικά σήμερα που οι πληροφορίες είναι πολλές Να μη λειτουργεί δογματικά και να αποφεύγει να κατευθύνεται από προκαταλήψεις και κομματικούς φανατισμούς Να διασταυρώνει τις πληροφορίες που δέχεται Να αρνείται να παρακολουθήσει οτιδήποτε υποβιβάζει ή εξευτελίζει την προσωπικότητά του Να γνωρίζει ότι συχνά τα ΜΜΕ εξυπηρετούν σκοπιμότητες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές και να μην παρασύρεται Αποφώνηση: Σας ευχαριστώ που με ακούσατε