ΔΝΟΣΖΣΑ 6: ΑΣΜΟΦΑΗΡΗΚΟ ΑΔΡΑ - ΑΣΜΟΦΑΗΡΗΚΖ ΠΗΔΖ

Transcript

1 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 1 ΔΚΦΔ ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΟΗ ΦΤΗΚΔ ΔΠΗΣΖΜΔ ΣΖΝ ΠΡΟΥΟΛΗΚΖ ΑΓΩΓΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 6: ΑΣΜΟΦΑΗΡΗΚΟ ΑΔΡΑ - ΑΣΜΟΦΑΗΡΗΚΖ ΠΗΔΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΑΣΜΟΦΑΗΡΗΚΖ ΠΗΔΖ Ζ γε πεξηβάιιεηαη από αηκόζθαηξα. Ζ αηκόζθαηξα απνηειείηαη από έλα κείγκα αεξίσλ πνπ νλνκάδεηαη αηκνζθαηξηθόο αέξαο. Ο αηκνζθαηξηθόο αέξαο έρεη κάδα θαη βάξνο. Ζ κάδα ηνπ αέξα πνπ πεξηέρεηαη ζε 1 θπβηθό κέηξν είλαη 1,3 Kg. Δπνκέλσο, όπσο ζπκβαίλεη κε όια ηα ξεπζηά ζώκαηα, ν αέξαο αζθεί πίεζε ζε θάζε επηθάλεηα πνπ βξίζθεηαη κέζα ζ` απηόλ. Ζ πίεζε απηή νλνκάδεηαη αηκνζθαηξηθή πίεζε. Όπσο αθξηβώο ε πδξνζηαηηθή πίεζε κηαο θαηαθόξπθεο ζηήιεο πγξνύ νθείιεηαη ζην βάξνο ηεο, έηζη θαη ε αηκνζθαηξηθή πίεζε νθείιεηαη ζην βάξνο ηνπ αέξα. Ζ δύλακε πνπ αζθείηαη ιόγσ ηνπ βάξνπο ηνπ αέξα ζηα ζώκαηα πνπ βξίζθνληαη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, ζπλεπώο θαη ε πίεζε πνπ δέρνληαη απηά, είλαη ηεξάζηηα ιόγσ ηεο κεγάιεο πνζόηεηαο ησλ ππεξθείκελσλ ζηξσκάησλ αέξα, ιόγσ δειαδή ηνπ κεγάινπ πάρνπο ηεο αηκόζθαηξαο. Ο αηκνζθαηξηθόο αέξαο πξνθαιεί πίεζε πξνο όιεο ηηο δηεπζύλζεηο. Ζ αηκνζθαηξηθή πίεζε εμαξηάηαη από: Σν πςόκεηξν. Όζν ην πςόκεηξν απμάλεηαη ηόζν ε αηκνζθαηξηθή πίεζε κεηώλεηαη. π.ρ. ζε ύςνο 5 ρκ. από ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο ε αηκνζθαηξηθή πίεζε κεηώλεηαη πεξίπνπ ζην κηζό. Σε ππθλόηεηα θαη ηε ζύζηαζε ηνπ αέξα. ύζηαζε αέξα κε δηνμείδην ηνπ ζείνπ, νμείδηα ηνπ αδώηνπ, κνλνμείδην θαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, δηάθνξνπο πδξνγνλάλζξαθεο θαη αησξνύκελα ζσκαηίδηα (ζθόλε, βαξηά κέηαιια θιπ), ζπλεπάγεηαη θαη κεγαιύηεξε αηκνζθαηξηθή πίεζε. Σα όξγαλα πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε κέηξεζε ηεο αηκνζθαηξηθήο πίεζεο νλνκάδνληαη βαξόκεηξα. Δίλαη δύν εηδώλ, ηα πδξαξγπξηθά θαη ηα κεηαιιηθά. Σν πξώην πδξαξγπξηθό βαξόκεηξν θαηαζθεπάζηεθε από ηνλ Σνξηθέιη.

2 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 2 Π 1 ν : Πείξακα Σνξηθέιη Κάηη ηέηνην έθαλε θαη ν Σνξηθέιη. Σν λεξό δε ρύλεηαη από ην κπνπθάιη, εθηόο από ιίγν ζηελ αξρή. Ο αέξαο πνπ βξίζθεηαη πάλσ από ην λεξό ηεο ιεθάλεο αζθεί ζηελ επηθάλεηα ηνπ λεξνύ ηόζε κεγάιε πίεζε, πνπ δελ αθήλεη ην λεξό ηνπ κπνπθαιηνύ λα ρπζεί. πκπέξαζκα: Ο αέξαο ιόγσ ηνπ βάξνπο ηνπ πξνθαιεί πίεζε. Ζ αηκνζθαηξηθή πίεζε αζθείηαη πξνο όιεο ηηο δηεπζύλζεηο Π 2 ν : Βεληνύδα κηθξή θαη κεγάιε Κνιιά ε βεληνύδα ζε θάζε είδνπο επηθάλεηα; Πίεζε ηε κηθξή ή ηε κεγάιε βεληνύδα ζηελ επηθάλεηα ηνπ ζξαλίνπ ή ηνπ ηδακηνύ. Ζ βεληνύδα θνιιά. Πώο κπνξείο λα μεθνιιήζεηο ηε βεληνύδα από ην ζξαλίν αζθώληαο πνιύ κηθξή δύλακε;

3 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 3 Πίεζε ηελ ίδηα βεληνύδα ζην γπαιόραξην ή ζηνλ ηνίρν. Ζ βεληνύδα δελ θνιιά ζηελ ηξαρηά επηθάλεηα ηνπ γπαιόραξηνπ ή ηνπ ηνίρνπ γηαηί αλάκεζα ζηηο δπν επηθάλεηεο ππάξρεη αέξαο. ήθσζε ηελ θαξέθια κε ηε κεγάιε βεληνύδα. Π 3 ν : Σν πνηήξη θνιιά ζην ζηόκα.θαη πνηνο δε ην `ρεη θάλεη Πνηνο κπνξεί λα θνιιήζεη έλα πιαζηηθό πνηήξη ζην ζηόκα ηνπ; Σν πνηήξη θνιιά ζην ζηόκα.

4 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 4 Π 4 ν : Σζαιάθσκα πιαζηηθνύ κπνπθαιηνύ, κε ην ρέξη λαη! Με ην ζηόκα; Μπνξείο λα πεηύρεηο απηό πνπ βιέπεηο ζηηο θσηνγξαθίεο; Σν κπνπθάιη παξακνξθώλεηαη πξνζσξηλά. Π 5 ν : Σξαβάκε λεξό ή αέξα; Σν παηδί ξνπθά ηνλ ρπκό ή ηνλ αέξα; Ζ ζύξηγγα γεκίδεη κε ρξσκαηηζκέλν λεξό. Σξαβώληαο ην έκβνιν ηεο ζύξηγγαο πξνο ην κέξνο καο, νπζηαζηηθά ηξαβάκε ηνλ αέξα πνπ ππάξρεη ζ` απηήλ κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία κηθξόηεξεο πίεζεο κέζα ζηε ζύξηγγα από ηελ αηκνζθαηξηθή. Ζ αηκνζθαηξηθή πίεζε πνπ αζθείηαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ λεξνύ, ην αλαγθάδεη λα κπεη ζηε ζύξηγγα. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη όηαλ πίλνπκε ην ρπκό κε θαιακάθη.

5 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 5 Π 6 ν : Μεηαθνξά λεξνύ ζηγά ην δύζθνιν θη εγώ ην `ρσ θάλεη Σν λεξό δελ ρύλεηαη από ην θαιακάθη γηαηί «ζπγθξαηείηαη» από ηελ αηκνζθαηξηθή πίεζε πνπ ππάξρεη ζην ζηόκηό ηνπ. Π 7 ν : Κνιιάλε θαη ηα ηδάκηα; Μπνξείο λα θνιιήζεηο δπν ηδάκηα ρσξίο θόιια; Σν κηθξό ηδάκη αλ θαη από θάησ δελ πέθηεη. Π 8 ν : Ζ ζαθνύια πνπ δε θεύγεη από ηε ζέζε ηεο Σξάβα ηε ζαθνύια, αλ κπνξείο Ζ ζαθνύια δε θεύγεη από ηε ζέζε ηεο. Ζ ζαθνύια δε θεύγεη από ηε ζέζε ηεο γηαηί από ην έμσ κέξνο πνπ ηελ ηξαβάκε ππάξρεη κεγαιύηεξε αηκνζθαηξηθή πίεζε απ` όηη ζην κέζα κέξνο ηεο. Αλ μεβηδώζνπκε ην πώκα ηνπ κπνπθαιηνύ ε ζαθνύια ηξαβηέηαη πνιύ εύθνια.

6 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 6 Π 9 ν : Πνηνο θξαηάεη ην λεξό; Γηαηί δε ρύλεηαη ην λεξό; Σν λεξό δε ρύλεηαη. Ζ αηκνζθαηξηθή πίεζε πνπ αζθείηαη ζηελ θάησ επηθάλεηα ηνπ ραξηηνύ κπνξεί λα θξαηήζεη ην βάξνο ηνπ λεξνύ. Ζ αηκνζθαηξηθή πίεζε είλαη ηθαλή λα θξαηήζεη κε απηόλ ηνλ ηξόπν κηα ζηήιε λεξνύ ύςνπο 10 κέηξσλ πεξίπνπ. Π 10 ν : Κιέθηεο λεξνύ, από ηελ αξραηόηεηα Πώο κπνξείο λα θιέςεηο λεξό κε ηξύπην δνρείν; ην κπνπθάιη κπαίλεη λεξό. Γελ ρύλεηαη θαζόινπ λεξό από ην κπνπθάιη. ηελ επηθάλεηα θάζε ηξύπαο ε πίεζε κέζα ζην κπνπθάιη, πνπ νθείιεηαη ζην λεξό θαη ζηνλ εγθισβηζκέλν αέξα ηνπ κπνπθαιηνύ, θαη ε πίεζε έμσ από ην κπνπθάιη, πνπ νθείιεηαη ζηνλ αηκνζθαηξηθό αέξα, είλαη ζε ηζνξξνπία.

7 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 7 Σν λεξό ρύλεηαη από ηηο ηξύπεο ηνπ κπνπθαιηνύ εμαηηίαο ηεο βαξύηεηαο. Π 11 ν : ηακαία..πνηήξηα Γηαηί ζα θνιιήζνπλ ηα πνηήξηα; Σν θεξί ζβήλεη γηαηί ην νμπγόλν θαηαλαιώλεηαη. Σν νμπγόλν ηνπ αέξα ησλ πνηεξηώλ θαηαλαιώζεθε θαη έηζη ν αέξαο ζηα πνηήξηα έγηλε θαηά 20% ιηγόηεξνο. Μέζα ζηα πνηήξηα ε πίεζε ηνπ αέξα είλαη κηθξόηεξε από ηελ έμσ. Ζ εμσηεξηθή αηκνζθαηξηθή πίεζε αλαγθάδεη ηα πνηήξηα λα θνιιήζνπλ.

8 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 8 Π 12 ν : Πνηήξη.. ξνπθήρηξα Ρνύθεμε θαη ην λεξό θαη ην πηάην. Σν θεξί ζβήλεη θαη ην λεξό αλεβαίλεη κέζα ζην πνηήξη. Σν πηάην έρεη θνιιήζεη ζην πνηήξη. Καζώο ην θεξί θαίγεηαη θαηαλαιώλεη ην νμπγόλν ηνπ αέξα πνπ ππήξρε ζην πνηήξη. ην ρώξν πνπ ππήξρε ην νμπγόλν κπαίλεη ηώξα ην λεξό πνπ ην «ζπξώρλεη» ε αηκνζθαηξηθή πίεζε. Π 13 ν : Σα εκηζθαίξηα ηνπ Μαγδεκβνύξγνπ Ηζηνξηθό γεγνλόο Οη δύν βεληνύδεο δελ μεθνιινύλ Οη βεληνύδεο ζα μεθνιιήζνπλ, αλ βάινπκε αλάκεζά ηνπο αέξα κε ηα έκβνια πνπ δηαζέηνπλ. Ο αέξαο πηέδεη όια ηα ζώκαηα πνπ βξίζθνληαη κέζα ζ` απηόλ. Ζ αηκνζθαηξηθή πίεζε πνπ αζθείηαη ζηηο δπν βεληνύδεο είλαη ηόζν κεγάιε πνπ απαηηείηαη πνιύ κεγάιε δύλακε γηα λα μεθνιιήζνπλ.

9 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 9 Π 14 ν : Ζ θόηα ή ην «κπνπθάιη» έθαλε ην απγό; Σν απγό «ξνπθηέηαη» ζηγά-ζηγά από ην κπνπθάιη, κέρξη πνπ πέθηεη κέζα. Όηαλ βάδνπκε ην βξαζηό λεξό ζην κπνπθάιη, νη αηκνί ηνπ δηώρλνπλ ηνλ πεξηζζόηεξν αέξα θαη ην κπνπθάιη γεκίδεη κε πδξαηκνύο. Οη πδξαηκνί ςύρνληαη, πγξνπνηνύληαη θαη ε πίεζε κέζα ζην κπνπθάιη κηθξαίλεη ζε ζύγθξηζε κε ηελ εμσηεξηθή, πνπ είλαη πνιύ κεγαιύηεξε κε απνηέιεζκα λα ζπξώρλεη ην απγό θαη λα ην αλαγθάδεη λα κπεη ζην κπνπθάιη. Πώο ζα βγάινπκε ηώξα ην απγό απ ην κπνπθάιη, ρσξίο λα... γίλεη νκειέηα;

10 Αηκνζθαηξηθή πίεζε 10 Εεζηαίλνληαο ηνλ αέξα ηνπ κπνπθαιηνύ παζαίλεη κεγάιε δηαζηνιή θαη πξνθαιεί κεγαιύηεξε πίεζε από ηελ εμσηεξηθή ε νπνία ζπξώρλεη ην απγό θαη ην αλαγθάδεη λα βγεη από ην κπνπθάιη. Ο αηκνζθαηξηθόο αέξαο θαη γεληθά όια ηα αέξηα όηαλ ζεξκαίλνληαη παζαίλνπλ δηαζηνιή, δειαδή κεγαιώλεη ν όγθνο ηνπο θαη αλ είλαη πεξηνξηζκέλα αζθνύλ ηεξάζηηεο πηέζεηο. Π 15 ν : Σζαιάθσκα ηελεθέ Πώο ζα ηζαιαθσζεί ν ηελεθέο; Ο ηελεθέο ζηγά-ζηγά ηζαιαθώλεηαη. Ο αηκόο ηνπ λεξνύ βγαίλνληαο δηώρλεη πνιύ αέξα πνπ ήηαλ κέζα ζηνλ ηελεθέ, ν νπνίνο κέλεη γεκάηνο θπξίσο από αηκνύο. Όηαλ ν αηκόο θαη ν αέξαο πνπ έρεη παξακείλεη, θξπώζεη ε πίεζε κέζα ζηνλ ηελεθέ κεηώλεηαη αξθεηά. Ζ αηκνζθαηξηθή πίεζε πνπ αζθείηαη ζηα εμσηεξηθά ηνηρώκαηα ηνπ ηελεθέ ηνλ «ηζαιαθώλεη».