PASS10NIBUS HUM ANIS;

Transcript

1 A. D. DISSERTATIO GRADUALIS, DE PASS10NIBUS HUM ANIS; Cujus Partem Pofteriorem, Adprobante Amplijf. Ord, Ρbilof. In Illuftri UpfalienQ Athenaeo, PR^ESIDE, ÄU G USTA V0 ΑΝΤ'ΟΝ. BOUDRIE, ΡROFESSy REG. ET EXTRA ORD. Publice ventilatldam modefte exbibet Stipendiarius Sollenianns Johannes Waldius, Fjerdhundrenßs. In Äuditorio Guftaviano Maj. D. XXVIII, Oftobris Anno MDCCLXXVIII. η. a, m. s. UPSALIjE3 Apud Joh, Edman? Direft,

2 Fortes creantur fortibus: & bonis bfl in juvencis, efl in equis patrum Virtus: nec imbellem feroces Frogenerant aquil columbatn. Doärina fed vim promovet inßtam% Reciique cnltus peciora roborant: Vtcunque defecere mores, Dedécorant bene nata culptf. Hqrat. Lib. IV. Carm. Od.

3 φ & ο ö : v. cta pajjionum bupianarum explicandi ratio in parte Ordineni, Diflertationis quem nofcs iuccinåa priori quidem, iancivit, attamen periecuturi, diftin- baud abs re fore putamus. Γι järn enodetur, quomodo in praxi morali pafliones noitr* ita femperentur & inträ debitos contineantur canceilos, ut felicitati noftras amplificandae'rite deferviant iuamque addant iymbolam. Ut -enim inilinétus iile naturalis, quem vocant amoremfui, eo usque procedit, ut numquam adquieicamus in obtentis, etfi diu quaefitis magnisque bonis,ied ulteriorurn defiderio, h. e. defiderio infiniti, corcipiamur; indeque procreantur pailiones, feu propenilones naturales, quse non iubjacent inciperio rationis, led nobis vix animadvertentibus, occaiione data, fe vivido exferunt impetu: iti efficiunt iftx pailiones varios eminenfiores animi motus atque ardentiffimum excitant ftudium perfringendi impedimehta in agendo obvia. Atque hinc exfurgit ar~ dov animi i cupiditate aut fuga vehementiori itipatus, cui non locus eil, niii, quod volumus, araemus, & quod nolumus, oderimus. Quocirca etiam quum adpetitus fenfitivi & averiationes feniltiv* admittant gradus, quos recipit omnis affectus ob vehementiam in adpetendo & averiandoj ardor quoque fuos habet gradus, quos nempe a cupiditate & fuga vehementiori recipit. Experientia quotidiana hoc ipfum fatis iuperque loquitur; nec elf, quod ad exempla ubique obvia provocemus. Quo«niam itaque pertectio vitse moralis in confenfu actio«nura liberarum omnium cum inter fe, tum cum natu«ralibus coniiitat; oppido patet, qui vit* perfectae jftude- C re

4 & ) 18 C <1ίΡ re vult, illum in eodem requiri srdorem, a) ut baud quidquam agatur,quod legi naturali adyerfetur, nec quidquara omittatur, quod eidera conveniat; unde qui tali flagrat ardore, is affuum honnggeneorum crebnori repecitione acquiric Hbi habitum atque conftantem & perpetuam voluntarera, ex qua progignicur coniuetudo & tandem veluti neceffitas agendi. Atque ardor hic robur fuum canfequitur non rcado a motivis, quibus determinatur aftus voluntatis; verum etiam a cupidicate & fuga ceterisque affcctibus, qui pro varietate eorum, quae rem circumiiant, cupiditati & fugte permiicentur. Hinc intenditur ardor, quum acceflerit ftimulus gloria? ad prx clara qua:vis praeftaoda fine fpe lucri, b. e. ideo, quod reffa & bona cenfeantur; ficut ex adverio pudor intendit ardorem non agendi id, quod legi paturali verteque inde pendula repugnat felicitati. Jam vero, experientia teile, novimus/dum afliones a nobis perpetratas, inftiiuto accuratiori examine, deprehendimus dcbita iua veflitas effe re&itudine, oriri mox & tamquam e veftigio in nobis adquiefcentiam cum fingulari gaudio conjunäam, qu«e id efficit,ut, dum ulterius in virtutis via graffari difcupinsus* inftillet quaii praguflatam volupta^em gaudiique dulcedinem ex bono abiente oriundam, quod nobis praefens efle 'mallemus; b) atque hinc eft, quod adquieicentia illa, quam in nobismeupfis habemus, etiam ardorem agendi in nobis accendat; queroadmodum ex altera par te fatis fuperque condocefacti comperimus, pcenitentiam affeo) Huic adfertiotii accedete videtur Helvetius in libro fuo De L'Efprit. itu eni7?i iue\ Les pa/fons font, dans le mot al, ce que, dans le pliyfique, φ le mouvement; il crée, anéantit, cotiferve, nnitne tout, isf fatts lui tout efi mort: ce font elles aujji qui vivifient le mondc moraf Tom* I. Difcours III* Chapitr. VI. b) Le defr du bonbeur, dit monfieur Helvetius, tious fern toujours, rtgarder /' abfence duplatfir comme uti mal* lom, L Difc, III* C, V*

5 # ) 19 ( Φ äffec^um i'lum moleiliihmum, qui mentem noftramadrr.odum inquietam reddit, & cui eo difficiiius raede- Isrn sdferrc licet, quo certius ccnftaf, eum, quem fa&i posnitef, fa&um reddere non pofle infeftum, ardorem non agendi fco onnittendi id, quod taedium ve! triilitiam parkururo fore praefentimus, quam maxime accendere. c) Unde bilee rite perpeniis, nemo non facile peripexerit, affe&us jucundos, habita ad res circumitantes ratione, ardorem agendi, moieftos vero ardorem non agendi intendere,. VI. PafTiones noftrar ficut fingularem vehcmentioremque adfc^uurn incerventu, concicanc agendi ardorem ; ita jaciunt quoque fundamentum, cui innititur cognitio viva. Eft illa, dum ad legis naturalis decempedam fit definita, quafi cynofura, cujus lumine mentes hominum illufirantur; eft calor hominum corda incendens, atque magnes ad virrutem nos atcrahens & cum ea conjungens; eil non vana, nec otioia, verum folida & bonarum arcium perpetuo fcecunda. d) Atque harc ipfa cognitio denominationem iuam habet defumtam ex foro Theologico, quando, prateunte Apoilolo Jacobo, mentio injicitur fidei, quae fine operibus eil, mortuae, e) atque fidei vi va?, qus fit motivurn voiuntatis noftra?, ut a&iones cognitioni de Deo & Chrifto frugiferas ex alle refpondeant. At vcro, ut ad cognitionem vivam redeamus, probe notandum, illam in nobis oriri ex intuitiva co«gnitione perfeftioms, qua? ad nos pertineat & cum fini- C 2 bus f) Uhtriu! hac de re commentantem videfii Jlluflr. JVolfium in Tbl loßphia Fract. UniverJ. parte pcft... a ig, 21p & feq, d) Verba vere aurea, png, 193 Svevßw Magaz, olvia, funt omtlitli iigna, qua bic conferantur. O Epißol, Jacobi Cap, II, υ, XVII,

6 Φ ) 20 ( H bus noftris confentiat. Quocirca ad id, ut cognitio Ht viva, requiritur, ut tion modo agnofcamus bonum vel malum vere iale elfe; fed eiiam id in cafu praeienti afque intuitu noflri vere illam habere naturam; quorum alterurrum fi defuerit, cognifio eil mortua. Verum e- riim vero, quoniam Judicium intelledtus praclicum anirnam ad volendurn & nolendum eo minus iemper dsterruinatj quo certius conftat, däri haud paucos tanta paffionum iuarum & affeétuum vehementia abreptos, ut etiamii legem Divinam optlme fciant, compluribus ta me η iisque roaximis fe conipurcent vi tiis; inde vel me non monenfe, fatis fuperque patet, cotam qaantana, quam de bono & malo habent, cognifionem, in generalibus conßflere ideis, fine ulla acl präsentes caius & prasientes a tus adplicatione. Sic e. g. dum quis non modo iram judicaverit effe malum morale, fed etiam fimul agnoverit hane vel illam prscfentem affionera ad kx nefandos effeclus eile referendam, ita quidem, ui nulla interveniente reprxefentatione vel lenfuali vel intelleäuali, fe ab hoc judicio divelli patiatur; tum illam cognitionem refte dixeris vivam, quse ad iram tam in genere averfandam, quam abflinendura ab prasfenti irae a tu iufficit. Ex oppofito autem, dum quis iram vel non ut malam, verum potius indifferentem agnoverit, vel in genere quidem eam reputaverit malam, fed prafentes tarnen, quibus occupatur, a3us ad iram haud pertinere fibi perfvaium habuerit; tum talis cognitio ad determinandi nolendi aäum non iufficit, nec effe nifi plane rnortua. f) Et quemadmodum adpetitum vel averfationem efficacem vocitamus, fi anima; ad malum vero averfandum, bonum impetrandum nifus fuerit cantus, quantus in /) Cfr. Max, Rcver, Doct. Wallern P/jchol, Empir.,, 61$, 6/4. & fequ.

7 ) 21 ( II in anima poftulari poffit: ita ad Cognitionen^ vivam? ut in fe habeat rationem adpetitus efficacis, omnino requiruntur actus adpetendi &: averfandj exftantiores, quos, adfeduum interventu, prodncunt paitiones noftrsu Eft enim ea mentis noftrae indoles, ut oronem in Co gnition confufionem deponere nequeat, nec voluntas noftra ab omni adpetitus fenfkivi permiftione umquam fit immunis, Quum itaque adpetitus fenfitivi a rationalibus folent diftingui, id fit non tarn refpedu objedi, quafi videhcet illis nii nifi pure feniitivum, his vero pure jntelleduaie & a fenfationibus remotum ineilet, quam potius habita ratione ad modum cognofcendi; qui in iliis eft confuius, in bis autem diftindus; ita quidem, ut quamvis objedum adpetitus fit lénfuale, id tarnen, il non iola ieniationum, fed redas quoque rationis lance ponderatur, non roodo ienfitivum, verum etiaro ratio nalen) gtgnat adpetitum. Et quando hinc cognitio intui tiva boni vel mali, ad nos relati, eaque tam confufa, quas a ienfationibus oritur, quam etiam diftinda, quas propriam in intelledu habet federn, adpetitum ienfiti vum cum rationali ad concordiam ita reducit, ut quo major eadem fuerit & perfedior, eo vehementiori quo que animum accendat ardore; tum fatis inde peripicuum eft, quod pailionum noftrarum aifeduumque minifterio, genuina & omnibus abfoluta numeris efficiatur co gnitio viva,.. VIT. A t vero, ut paftiones noftras in vicae praxi rite gu* bementur & felicitati noftrae adaugendae ex voto delerviant, nihil melius, nihil utilius nihilque magis neceftarium eile poteft, quam ut probe a prima ireunte astate inftituatur liberorum educntio g ), Quod fi enim pos- C 3 funt, g) Educatio, dicit Senccu, & difchlim mores factum, te? id fapit u

8 L ) 22 ( fl funt, mollis dum efr cera, eidem multae variacque forma; imprimi; fl fingentis facile rasnum argsila feqmtur, uda dum eft; ii negotio non magno arbores flecluntur, quurn tenella; adhuc exiftunt, qusnto ergo melius tcnella horoinum ingenia magis proficere, & ad res cum dijudicandas, tum capcfcendas prarclaras incrementa accipere pofle cenfeantur dum non inepfe ac pnrpofiere, fed cum judicio, dum non (ero, fed tempeihve, dum non privatim tantummodo, (ed & publice adhibita educatio atque inilitutio fuerit. Eft nimirum illa «täte, qua ob ingeniorum & organorum flexilem indolern non modo cfferveicentes animi motus facile compeicuntur, ftd ctiam admonitionibus, parvulis praemiis, argumentisque ligneis, arque ac bonis aliorum exemplis, ita fte&uncur formanturque pueruli, ut inde cognitio bom & maii gignatur viva, quss in ie habet rationem adpetitus efficacis, & ex qua, pailionibus affeclibusque calcar addentibus, in agendo furorna vis exiequendi enafcitur. Etenim ut in tences ager exuberat, ut tortuofa eil arbor» cultura diligens & jufta ii defuerit; ita iine difciplina atqoe»nilitutione vitia fua fponte invalefcunt ac veluti fpinis animuna obducunt. Quocirca ab incunabilis usque debet tenella ar tas mores optimos, pietatem, juftitiam, tcmperantiam, veritatem, iuavicatem converfandi, reliquasque virtutss addiicere & cognitioné boni malique imbui viva. Sed ut ferro ferrum acutius redditur, iapidi lapis attritus i gnem emittit: ita vere bonorum hominuro congreitu ac converlatione frequenti evadunt pueruli & meliores & doåiores, talesque judicari iolent, quibuscum verfantur, b) Sunt cnim fa la diclis potentiora, & faciliu5 eunt nusquisfue qmd dtdiett. Et Plutarchus De Educntione Uber. Cup. VII. Uqyi γοϊς Hg} ξΐζοί KptÅoxciycc&iccs, το νομίμπ τνχείν 7fcci$s!cc. k)hinc eleganter mnet Plntarebus Cap, XXXV. Libr. nuperr.mt citati;

9 9>Ρ ) 2 3 \ eunc in exempkim, in imitationen) inßuunt efficacius, bauriuntur altios, inhacrent tenacius^ & calcar quoddam addunt etiam reiucfanti. Huc etiam accedit, quod ex.enoplorum vis & ratio fit in teneriore a?tate omni η o grandis & ad perfuadendum efficax, quurn praefertim o- mnes facuius ducarnur exempiis, quam verbis, quibus ad inciramenra virtutis adjiciuntur itirouli haud rr.ediocres. Nam quis eil, qui exempiis tarn fictis, quam ve ris, a Veteribuä in fcenam productis, vel paullulum edo- &us, fuppliciis impiorura, quibus illi inferno aut radiis rotarum diilridti, aut a vulturibus arroii excarnificantur, ad timorem & cultura Dei non revocetur? Quis Ajacem idum fulmine pereußum propter ftupratam Caßandrara adfpiciens, a vag» non abfterreatur iibidinibus? Quis./ ne?r memor, tergo patrem Anchifen fenio confe&um ex incendio Trojano efferentis, pietatis exemplum erga pa rentes inde non capiat? Quis hofpitaütatem Didonis & Aceßis non lubens imitan velit, ut innumera id genus alia tacearrr. Sie etiam fidlis non minus exempiis moventur affictunturque hominum animi, quam veris» Idque non tantum in laudationibus uiu venit, fed multo magis in vituperationibus, qua? ii fabulis teåa? funt, fortius pungunt & animos occulte penetrant; fm autem apertx pierumque primo ineurfu graviter impingunt & horninum mentes offendunt. Quum enim veritas odium, obfequium amicos pariat, & hemines iua vitia haud Iibenter reprehendi & corrigi patiantur, ideo Poet monftta finxerunt, & Poiypheraos, Cyclopas, Centauros & Lapithas commenri funt, ut eorum deformitate propofita, homines a fceleribus & fiagitiis deterrerent. Nimirum Προ οταντων yxg dw rås orχτεξχ* τω μηφν χμχξτχνειν, χλλχ orccvtu χ cw, ττξχττειν, ivxqyh ixvrås 7ϊαξΧ$εημχ τtis τέκ~ νοis or Χξέχειν,

10 w' Ü= } 24 ( ruin ut ulcera duro attra&u non mitefcunt, fed srgrum multo pejus afficiunt, ac proinde leviter ienfimque tra- tanda funt: ica atrocia humani generis deliquia in tenel-!a illa astate carptirn & teåe reprehendenda, non facyrica mordacitate inie&anda, niii tura demura, ubi priores li las caftigationes nihil profecérint, ut quod quaii exuleeratum & putridura ii t, recidatur, ne pars fincera in Vitium quoque trahatur. Et hane per exempla tam ficfc?, quam vera, docendi viäm eo lubentius ingreili Tunt complures non modo prifcis temporibus, (ed reeentiöre etjam astate, quo certius corapertum habuerunt, magis magisque vividam indc & confrrmatam in cenellis ingeniis boni malique Cognitionen^ enafci fuisque abiolutam nutneris evadere. At vero, vetuftiore tempore extra conipeftum religio, ad id, quod recentius ert, nos convertamus. Nemo ignorat quam communem eruditi orbis adplaufum promeruerit liber ille amoenirtimus. Les avan tares de 7eletnaque, cujus Aurtor, magnum il lud Γ110 tem pore Gallire decus, Archi-Epifcopus Cameraceniis, Fräncifcus Salignac de la Mothe Fenelon in id incubuit, ut fidei fuas commirtum Burgundias Ducem fuavi haa catione in vivam ac frugiferaro boni malique iniroduceret Cognitionen). Sed adert inträ Patriam non minoris pretii fpecimen, quod quanto nobis propius ac recentius, tanto illurtrius. Non fine fumroo enim voluptatis fenfu recordamur Duumviros, qui non minus purpurata fua dignitate orbem nortrum Hyperboreum decorarunt, quam infigni documento etiam probatum dederunt, quantum valeac hasc ipfa via ac ratio in educatiorse Principum Juventutis ex voro inftituenda. Comifes loquor Excellentiflimos Regnique Svecia; Senatores Illuilriifimos, C. G. Tessin, & C. F. Scheffer, Viros uti de republica meritiflimos, ita fupra omnem meam lau«dem longe pofitosj quorura iile libello fuo vereaureo: En

11 J 25 \ wß En gammal Mans byej til en ung Prins, perennem fui raemoriam poflericati jam dudum commendavit; hic autem telam, quam iile fuus Anteceflor feliciter exorfus eil, non modo continuavit, linquendo nobis periliuflre illud fpecimen : CommerceEpiftolaire entre Un Jeune Prince & Son Gouverneur, (ed etiam ea totam fibi demandatarn provinciano dextericate perfecit, ut patria noitra jam, non ilne fummse venerationis fummique obfequii ienfu, gaudeat fuo Monarcha Incomparabili, GU- STAVO ίϊγ, itemque de Sereniffimis PrincipibusHa^reditariis, Carolo Friderico Adolpho, Regis noflri Auguitisfimi deflinata exfequi paratiilirois, abunde lastetur i\. VIII. Quemadmodum jam honefla bonaque educatio frequenti exercitatione in aliam quaii naturam, felici morum metamorphofi paiiionumque adfueca direåione, na turam converrit noftram; ita confuetudo hunc in mo do frequentata, qua? tandem in neceflicatem quaii a- gendi traniit, fecum venit determinationem generasem pro virili exiequendi ea, qua? lege naturaü fancita iunt. Hinc concentus oritur omninm virtutum, undique perfeilus & abfolutus, quo animus noiler veluti Divinus efficitur & eo iplendore decoratur, ut nihil admirabilius in toto rerum orbe, nihil prseilantius, nihilque magis fpecioium eile poilit. Et quid eil virtus? non pecunia, ut paupertatem metuas: non multitudinis opinio, ut fufpedam habeas exiilimationem: nec vita per fe fola irne acceilione certoque propofito fine, ut mors formidabi- D Iis i) Hac de re, viore folito, non minus argute, quam nervofe loqtiitur, ad inflar Taciti Hyperborei, Regis Rcgnique Senator llluftrijjhnus, ut ceteros jam jure optima promeritos prateream titulos, Excellentijjh-nts Comes D'.nus A. jf- von Hupken in memoria Teßiniana in conventu Reg. Acad, Seien?, Holm, d, 2j Mart, ιγγι perenmtati eonfecrata> pag.

12 cf-ρβ \ η K f (5% eggs ) 20 ^ Cggj Iis exiftat: nec liberias, ut fervitutem fugias: fed ver» dodrin» diligens iludium vit»que honeftas. Unde an i mos a teneris usque unguiealis virtute exornatus, quafi clariflimo in quodam ac fubiirni loco pofitus, infra fe coecas hominum mentes videt, variis erroribus implicacos & pro veris bonis inanes tantum bonorum umbras profequentes, easque aitiduis fortun» tempeftatibus agitatas; fe vero in tranquillo conflitutum portu,nu!ias amplius turbulentas pertimefcere tempcflates. Quum enirn quilibet felix eile cupiat, nec felicitatis adpetitus ab homine feparari queat: nemo non confitebitur, iftum alte infixum natur» inftindum, quo ad felicitatem quisque vel parandam laboriofius vel follicitius confervandam fertur, illud efficere, ut pafliones noflr» inclinationesque natu rales babeant determinationem generalem connitendi ad id, ex quo emolumenta haud poenitenda cumulate re» dundent, declinandique id, ex quo iumma fubfecutura föret pernicies. Jam vero nafcitur in nobis feliciras non ex corporis unius, non ex animi unius bonis.. Quamdiu in hac mortalitate circumfe-imur, offerunt fe nobis voluptates non minus, quam t»dia, qu» interdum perennant, inre.dum autem, ut fubito fiunt, ka fubito etiam transeunt. Fit ergo Felicitas non nifi voluptas ex animi & corporis bonis in rebus vel agendis vel confem* plandrs; qua veluri fale natura adfperiit, ut rede ill» quidem fierent, & fad» confervarentur. Laboriofa funt li terarum ftudia; & tarnen quos deiedant., cum iis non modo affidua funt domi, fed peregrinantur etiam & ruilicantur. Dura funt munia rei militaris; & tamen, quum bellum geritur, fumma eft alacritas imperatorum. Qua credamus Q. Fabium l»titia fuifte affedum, quum patientia fua molliret Annibalem iuveniliter exfultanrem/, Qua Μ. Macellum, quum intelligeret confirmatis a fe lesionibus ipem injedam Senatui, Annibalem poile vinci? Qua

13 3% λ ηη ( 3% <?</ i \ <J(P Qua Ρ. Scipionem, quiiro contemplaretur, qua virfute in Iraliam hofiis deicenderat, eadera quum ipie in Africam vemflet, fuiile hoflem fuperatum, otium civibus par tum, honeftatuna atque audhirn imperium populi Roma ni? Νulla major eil voluptas, quam qua? percipitur ex conicientia rerum bene geiiarum. Et ha?c eil vera felicitas, qua? nobis propofita eil, ut eam confeåemur ex imitatione immortaüs Dei, & in qua nos ita confirma»- ri oportet, ut in vitia non delabamur; ied quum femper abfit culpa, adfit femper indolentia, tranquiliitas, gaudium & infinite -voluptas, adeoque ut rebus prarclare geilis c?fla & iincera mens noflra Divina? menti ie eonjungat; ad quam intejiigendam ita natura omnes fe» rimur, ut nullus fuavior cibus iit animis, quam contemplatio rerum Divmärum,. IX Jam autem quemadmodtim omnia mundi bona, quae tantopere prsedicantur, uiu tancum, noft mancipio, noflra fun?; ied ex ejus logenio, qui poltidet, bona malave cenfenrur: ir; iurr mum hominis bonum, quod coniiilic in non impedito progreitu ad majores Continus perfe- liones, nurr quam ad iuum provehi pottfi cacumeo, nifi dum urmetfä? noflra? vita? finem principem 8t metam ad quam collimandum, Dei agnitionem & cultum,nec non re publ'ca? fundsmentum religionem veram, quo? fods eil on-nis felicuatis, follicite refpexerimus. Sic nos in hoc the: tro n undaro, quas a Deo bonorum omnium Prabuore h bemus virtutes, easdem Uli referre acceptas debemus. SacrÜeeium eil fibi arrogare Dei rnunera Sc non islurn timere, qui, ut non pro rneritis dedit, ita adirrere ingratis poteil. Si nos omnes Deo debemus hoc ipium, quod ίιιη us, quod incedimus, quod fpiranqus<& vivimusj quanto fan&iori obligatione adfuingimur, tan- D ζ tarn

14 c 3s η f c?sb tarn agnofcendi bonitatem, quantam quovis momen«to expetiri nobis liceat, Deumque, unde h^c omnia emanant, ardentiilimo ampleftendi araore, nec non alacriter & pleno gradu Eum qiiocunque nos vocantem, fequcndi. Hoc firmum & Vulcanium plane fcutum con tra, omnia pericula externa; haec aurea illa arma, quibus teclos pugnare nos polle credamus in cafum.& fortunam: Deurn nempe rite cognoicere, caile cogitare, ardenter amare Sc fincerc venerari: atque adeo in omni e- ventu mentem noilram fieclere ad magnam illam mun di reelricem, providentiana Divioam. Ét qui hanc ie e- mendandi viam de itiduftria ihgreftus fuerit, haud diffitebitur, bonum cor, k) ut ioqui amant noitri Politici, optime hoc modo, ab ipiis quafi incunabulis formari, ut fit vitat perfecta domicilium & velut paitionum 110- flrarum bene inftru&us Sc perpetuus locus, quo vigente omnia, intersnnte autem marcefcunt Sc diiabuntur. Scilicet vult Deus amari toto corde, h. e. omnibus raentis noftrc facultatibus, pailionibus, inclinationibusque. Sed quantumvis fecerit induflria nofira in praxi morali, quod iuum eil; elangueicunt tarnen perimbecilles natu ra vires in corrigendis omnibus fuis mendis. Periculum ialtem facere poflumus, quid valeant bumeri,quid ferre recufent. Verum enim vero, iugubri experientia edocli deprehendimus, paffiones noflras inclinationesque in transverfum fepius abripi, atque adeo naturam noflram & naoralem & natnralem non modo labe contaminatam, Ted ita etiam ientimus afieclam, ut vel peccatorum ve~ niam a Summo Numine iapienter benigno, vel melioreru vitam a benignidlma Potentia iperare nequeamus. Nec eil rt) foltdam difcupit bona: mcnris explicationem, Generoßßimwn adeat Auctorem Epiflola: Om et godt hjerta och et fiort Vorfand, /hat deras varde for hvnrandra. Svenjka Mnga%>

15 «ii> } 29 ( eil, quod medicinarn fuadeamus, commendando refipifeenriam; quippe qux prsteritas numquam delere potefl: eulpas. Unde faule fentimus neceititatem cum Deo in gratiam redeundi; iéd nec hoc fufficere credamus, ut veniam a I.)eo peccatorum, qua? com miß mus, impetremus; Verum requintur etiam, ut in pofterum quoque a peccatis, Dei iram provocanribus, abfhneamus, atque adeo vires confequamur, quibus pailiones inclinationesque noft ae cohibeaotur, ne novarum acceltu culparum, veteres refricenruf., Sic infirmitatibus defe&ibusque hifee diftin&e cognitis, dum de viribus noftris defperamus, ma nu quafi dueimur ac prreparamur ad revelata dogmata amplectenda, quae duplicem hunc explent hiatum, cujus, alrerum eil de venia peccatorum, quas perpetravimus, alrerum autem de modo praeparandi condigno, ad vitam futuram meliorem indipiflendam; atque in ifthoc falutis noftra? perennaturte negotio, illinc fanguis, hinc Spiritus Chrifti r Salvatoris noftri r requiritur. /) Et quoniam regeneratio hominem non ehentialiter, (ed accidentaüter tantum perfid ; U) adeoque non tollif, Ted extollit vires atque inclinarones noftras easque fian&ificat: non facit,, ut iis nonutamur, led ut iis melius utamur^ idcirco dum ad fidem per Dei gratiam.in nobis acceniam oculos mentemque advertimus, pro varietate paßlonura ac temperamentorum comperimus alios eile fidei heroes* m) alios vero tamquam ellychnia fumantia & arundines quas- Tätas, η) quum nempe vel tenuis lux nontiaj Chriiti in Ρ 3_ in- /) Cfr. Canzii Theel. Natural.,. j, kf inftar omnium Beat.. Wallerius Nc.fter iu Prcenot. Theol. Cap, II. De Relig. Natural. infujjic, Cap. III. De Revel. Divin. necejjitate Ρ. IV. II) W'-Hick. Campend. Theol. Art. de Regenerat. Hollaz P. III. Sect. Zma Cap. VIT. Oy. XI.?ii) Τ1λγ]ξθφοξίθίν habuit Abraham veluti beros ßdei. Rom, J\'i$.feqq n) Ef. 42: 5..

16 étfb ^δ3 ) 30 ( intelleåu glitcit> vel adienfu debili & languido recipitur promiffio gratis, vel fiducia cum pavore confcientis iu&ätur. o) Ac quando paffiones inclinationesqut: aoilras ad ialutarem hane cynofuram diriguntur; tum vita noffcra moralis vivum evadit tegis Divins exemplar ac perfeitionis Dei iummae relert imaginem, omnisque virtutum theoria & praxis, defiderio infiniti ftipata, in felicitatis numquara turbands portum veiificatione iecunda tendit» S. D. G. c!?3 β) Cfr Hollaz. P, III, Sect, 2, Cap, FIL Ov, XIX. ι