Είδη Έρευνας Ι: Πειραματική Έρευνα & Πειραματικοί Σχεδιασμοί

Transcript

1 εισήγηση 9η Είδη Έρευνας Ι: Πειραματική Έρευνα & Πειραματικοί Σχεδιασμοί (252) Τεχνικές Έρευνας Συστατικά ενός πειράματος Ανεξάρτητη μεταβλητή - Παρέμβαση Εξαρτημένη μεταβλητή Πειραματική ομάδα Ομάδα ελέγχου Δείγμα: Τυχαία επιλογή σε ομάδα ή με Matching Προσπάθεια ελέγχου άλλων εξωγενών μεταβλητών Μετρήσεις: Προπειραματική & Μεταπειραματική Ανεξάρτητη και εξαρτημένη μεταβλητή Σε ένα πείραμα, ο ερευνητής ελέγχει, μεταβάλλει την ανεξάρτητη μεταβλητή για να αξιολογήσει αποτελέσματα στην εξαρτημένη Η ανεξάρτητη μεταβλητή πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο επίπεδα (conditions) Μπορεί να αναφέρεται σε αλλαγές στο περιβάλλον, σε διαφορετικές οδηγίες, σε παρεμβάσεις, αλλά και σε «προσωπικές» μεταβλητές (π.χ. φύλο, εθνικότητα κλπ.) Η εξαρτημένη μεταβλητή αναφέρεται στο αποτέλεσμα, αυτό που «μετράται» Μπορεί να έχουμε πέραν της μίας σε ένα πείραμα Πειραματική ομάδα και ομάδα ελέγχου Η πειραματική ομάδα (experimental group) λαμβάνει κάποιο επίπεδο της ανεξάρτητης μεταβλητής Μπορεί να υπάρχουν πέραν της μίας πειραματικής ομάδας σε ένα πείραμα Η ομάδα ελέγχου (control group) δε λαμβάνει την ανεξάρτητη μεταβλητή, χρησιμεύει ως βάση σύγκρισης Κατανομή συμμετεχόντων σε ομάδες Η πειραματική ομάδα και η ομάδα ελέγχου είναι στην αρχή ισοδύναμες ως προς τα χαρακτηριστικά τους; Αν όχι, τότε τυχόν διαφορές μεταξύ τους στις μετρήσεις της εξαρτημένης μεταβλητής δε θα μπορούν να αποδοθούν στην ανεξάρτητη Απλή τυχαία κατανομή Ίση πιθανότητα να τοποθετηθεί σε μια ομάδα Τυχαία κατανομή με matching Τυχαία κατανομή συμμετεχόντων με όμοια χαρακτηριστικά σε κάποιες μεταβλητές. Για περισσότερη ομοιότητα μεταξύ ομάδων 1

2 Πειραματικός έλεγχος Η προσπάθεια για εξουδετέρωση ή σταθεροποίηση εξωτερικών παραγόντων (ελεγχόμενες μεταβλητές) που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα του πειράματος Αλλιώς δε θα μπορούμε να συμπεράνουμε ποιος προκάλεσε το αποτέλεσμα: η αλλαγή στην ανεξάρτητη μεταβλητή, ή κάποιος άλλος εξωγενής παράγοντας (ελεγχόμενες μεταβλητές); Πειραματική έρευνα (Experimental research) Ο σκοπός της πειραματικής έρευνας είναι η εύρεση αιτιωδών σχέσεων μεταξύ φαινομένων. Η κεντρική ιδέα πίσω από την πειραματική έρευνα είναι ο έλεγχος Αν δοθεί το Χ, τότε θα συμβεί το Υ Αν δεν δοθεί το Χ, τότε δεν θα συμβεί το Υ Πειραματική έρευνα Τύποι σχεδιασμών πειραματικής έρευνας Η πειραματική έρευνα επιχειρεί να προσδιορίσει σχέση αιτίας και αποτελέσματος μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μεταβλητών. Στην πειραματική έρευνα επηρεάζουμε κάποιες μεταβλητές και μετά μετράμε την επίδραση αυτού του χειρισμού. Π.χ.1. Βάζουμε μικρά παιδιά να παρακολουθήσουν σκηνές βίας και μετά παρακολουθούμε την συμπεριφορά τους. 2. Εφαρμόζουμε σε μια ομάδα μια προπονητική μέθοδο και μετρούμε τις επιπτώσεις της. Προσοχή: Η σχέση αιτίας-αποτελέσματος δεν τεκμηριώνεται από στατιστική ανάλυση αλλά από λογικές διαδικασίες 1. Προ- 3. Ημιπειραματικοπειραματικοί σχεδιασμοί 2. Αληθείς Πειραματικοί Σχεδιασμοί Σχεδιασμοί Θα χρησιμοποιηθεί η εξής σημειογραφία για να είναι κατανοητός ο σχεδιασμός: Κάθε γραμμή θα δείχνει μια ομάδα συμμετεχόντων R (Random)σημαίνει τυχαία κατανομή των συμμετεχόντων σε ομάδες Ο (Observation) σημαίνει μία παρατήρηση ή μία μέτρηση Χ σημαίνει την εφαρμογή παρέμβασης. Μία διάστικτη γραμμή μεταξύ ομάδων σημαίνει ότι οι ομάδες χρησιμοποιήθηκαν όπως ήταν (εκ των δεδομένων συνθηκών), και όχι ότι δημιουργήθηκαν τυχαία. Οι «δείκτες» (πχ Ο1 Ο2 κλπ) δείχνουν μία ακολουθία παρατηρήσεων ή μετρήσεων. Προ-πειραματικοί σχεδιασμοί (pre-experimental designs) Η προσέγγιση αυτή αναφέρεται σε μελέτες περίπτωσης που ολοκληρώνονται σε μία προσπάθεια, και στοχεύουν στην περιγραφή των μεταβλητών και όχι στο χειρισμό τους. 2

3 Προ-πειραματικοί σχεδιασμοί (pre-experimental designs) 2. Σχεδιασμός διπλής μέτρησης (προ-μετά) επί μιας ομάδας 1. Σχεδιασμός μιας μέτρησης επί μιας ομάδας Ο χ Χ Ο Μία ομάδα - Μία παρέμβαση Π.χ. Η επίδραση ενισχυτικής διδασκαλίας σε μια ομάδα μαθητών Ε δημοτικού. Υπήρξε βελτίωση; Ερώτημα: Τι θα γινόταν εάν δεν υπήρχε η παρέμβαση; Ο 1 Χ Ο 2 ή Ο προ Χ Ο μετά 1 ή προ - πρώτη μέτρηση 2 ή μετά- δεύτερη μέτρηση Για παράδειγμα: Εξετάσεις - εφαρμογή χαλαρωτικών ασκήσεων - εξετάσεις Ερώτημα: Το αποτέλεσμα επήλθε εξαιτίας των ασκήσεων; Σχέδιο σύγκρισης προς στατική ομάδα Πραγματικοί πειραματικοί σχεδιασμοί (true experimental designs) Χ Ο 1 Ο 2 Για παράδειγμα: Ένας ομογενής καθηγητής διδάσκει ξένη γλώσσα σε ένα τμήμα κι ένας άλλος σ ένα άλλο τμήμα. Ερωτήματα: 1 ο: Το αποτέλεσμα επιτεύχθηκε λόγω της διαφορετικής ομάδας ή του διαφορετικού καθηγητή; 2 ο : Ήταν ίδιες οι ομάδες; Στην πειραματική διαδικασία έχουμε δύο συνθήκες για την καταγραφή των δεδομένων: Πειραματική/ές συνθήκη/ες (experimental condition-group) Συνθήκη ελέγχου (control condition-group) Πραγματικοί πειραματικοί σχεδιασμοί (true experimental designs) Σχεδιασμός με τυχαίες ομάδες R X O1 R Ο2 -Τυχαία επιλογή και κατανομή σε δύο ομάδες Σχεδιασμός με τυχαίες ομάδες με δύο μετρήσεις (προ- μετά) R O1 X O2 R O3 Ο4 ή Ο π (Ομάδα πειραματική) προ Χ Ομάδα π μετά Ο ε (Ομάδα Ελέγχου) προ -- Ομάδα ε μετά --Τυχαία επιλογή και κατανομή στις δύο ομάδες --Εξαφανίζει τις εξωτερικές επιδράσεις --Υπολογίζεται το «κέρδος» πριν και μετά και για τις δύο ομάδες Το μειονέκτημα προέρχεται από την βελτίωση της δεύτερης μέτρησης εξ αιτίας της πρώτης μέτρησης 3

4 Σχεδιασμός τεσσάρων ομάδων (Solomon) Σχεδιασμός με έλεγχο μόνο μετά, με ομάδα ελέγχου R Ο 1π -προ Χ Ο 1π -μετά R Χ Ο 3ε -μετά R Ο 2ε -προ Ο 2ε -μετά α 3ε μετά R Ο 4ε -μετά β Είναι η πιο πλήρης μέθοδος διότι: --Ελέγχεται η παρέμβαση & η επίδραση του αρχικού test --Αυξάνεται η δυνατότητα γενίκευσης στον πληθυσμό Χ Ο π -μετά Ο ε -μετά Προϋποθέτει: --Την ισοδυναμία των δύο ομάδων --Τυχαία κατανομή στις ομάδες Πότε χρησιμοποιείται; Όταν η αρχική μέτρηση επηρεάζει το αποτέλεσμα (π.χ. τεστ γνώσεων) Ψευδο-πειραματικοί σχεδιασμοί Όταν δεν είναι δυνατό να διεξάγουμε ένα πείραμα γιατί δεν μπορούμε να έχουμε αρκετό έλεγχο στα χαρακτηριστικά του πειράματος (π.χ. όταν δεν μπορούμε να κατανέμουμε τυχαία τους συμμετέχοντες σε ομάδες) τότε μπορούμε να έχουμε ψευδοπειραματικούς σχεδιασμούς. Άρα έχουμε έλλειψη της τυχαίας κατανομής. Λιγότερος έλεγχος σε εξωγενείς παράγοντες (έρευνες πεδίου). Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές μέθοδοι σε μετρήσεις χρονολογικών ακολουθιών που μπορεί να συνοδεύονται από μεταβολές του περιβάλλοντος. Αλλά έχουμε απειλή της εσωτερικής εγκυρότητας Επειδή δεν υπάρχει έλεγχος των χαρακτηριστικών (των εξωγενών μεταβλητών πλην της ανεξάρτητης) δεν μπορούμε να έχουμε εύκολα αιτιατά αποτελέσματα. 7. Πείραμα χρονικής σειράς (διαδοχικών μετρήσεων) Όπου Ο 1 Ο 2 Ο 1 Ο 2 Ο 3 Χ Ο 4 Ο 5 Ο 6 κλπ Ο 3..διαδοχικές μετρήσεις --Χρησιμοποιείται κυρίως σε κοινωνικές επιστήμες --Μειονέκτημα: να συμβούν άλλα γεγονότα κατά τη διάρκεια των μετρήσεων εκτός της παρέμβασης 7. Πείραμα χρονικής σειράς (διαδοχικών μετρήσεων) με δύο ομάδες 7. Σχεδιασμός με δύο ομάδες και δύο μετρήσεις (πριν & μετά) Ο 1 Ο 2 Ο 3 Χ Ο 4 Ο 5 Ο 6 κλπ Ο 1 Ο 2 Ο 3 Ο 4 Ο 5 Ο 6 κλπ Όπου Ο 1 Ο 2 Ο 3..διαδοχικές μετρήσεις Ο1 X O2 Ο1 Ο2 --Μη τυχαία τοποθέτηση σε ομάδες 4

5 ευχαριστώ! ερωτήσεις? 5