k À j  JA + kãv HÁj Mo + ÁroºH

Transcript

1 اول فصل استوکیومتری و شیمیایی های واکنش شیمیایی معادالت )1( درسنامهی ش دن ذوب مانند: نمیش ود. تغییر دچار ماده ماهیت و س اختار و كرده تغییر ماده فیزیكی حالت آن طی كه تغییری فیزیكی: تغییر و میعان تبخیر تنفس. و غذا هضم شیر شدن ترش مانند: میكند. تغییر ماده تشكیلدهندهی ذرههای ماهیت و ساختار آن طی كه تغییری شیمیایی: تغییر تازهای ش یمیایی مواد و میگذارند تأثیر هم بر تركیب( یا )عنصر ش یمیایی مادهی چند یا یك آن طی كه فرایندی همیایی: ش واكنش هستند. همراه و رسوب ایجاد رنگ تغییر انرژی مبادلهی با شیمیایی واكنشهای میكنند. ایجاد اطالعاتی فراوردهها و واكنشدهندهها فیزیكی حالت و ش یمیایی فرمول نمایش بر افزون ش یمیایی معادلهی یك همیایی: ش معادلهی كردن مخلوط ترتیب و چگونگی همچ ون اطالعاتی كه حالی در میگذارد. اختیار در نی ز واكنش انجام برای الزم ش رایط درب ارهی میشود. یافت شیمیایی واكنش اجرای عملی شرح در اطالعات این ندارد. بر در را ایمنی نكتههای و واكنشدهندهها و میكند مشخص را واكنش راست( )سمت فراوردههای و چ( )س مت واكنشدهندهها نام تنها معادله این هاری: نوش معادلهی الف( نمیگذارد. اختیار در را بیشتری اطالعات IT + Ãv H IÀ½k¹Àjy¹ H» k À j  JA + kãv HÁj Mo + ÁroºH IÀ½jn»HoÎ ه : 1 مثال ره فیزیكی حالت معادله این در میشود. استفاده ش ركتكننده مواد ش یمیایی فرمول و نمادها از معادله این در نمادی: معادلهی ب( شود. مشخص باید نیز كننده شركت مادهی CH4() + O() HO() + CO() ه : مثال شیمیایی معادلهی یک در موجود اطالعات نماد است: شیمیایی معادلهی یک در مختلف فیزیکی حالتهای نمایش مقابل نمادهای مواد: فیزیکی حالت 1( نماد )( )l( )( )aq( معنا جامد مایع گاز آبی محلول میدهیم: نشان شیمیایی معادلهی در زیر جدول بهصورت و یکان روی را واکنش انجام برای نیاز مورد شرایط واکنش: انجام برای الزم شرایط ( oÿvµuh C Pd معنا میدهد. یا میکند تولید میکنند. واکنش شدن گرم اثر بر دهندهها واکنش میشود. انجام اتمسفر 0 فشار در واکنش میشود. انجام سلسیوس درجهی 100 دمای در واکنش میشود. استفاده کاتالیزور یک عنوان به )Pd( االدیم از واکنش شدن انجام برای

2 واکنش اگر و میشود نوشته )فراوردهها( واکنش راست سمت در q نماد باشد گرماده واکنش اگر واکنش: بودن گرماگیر یا گرماده ( گرفت: خواهد قرار )واکنشدهندهها( واکنش چ سمت در q نماد باشد گرماگیر :گرماده CH4() + O() ¾ o] CO() + HO () + q :گرماگیر HO() + q H () l + O( ) ( II) سرب رنگ زرد رسوب تولید به منجر كه را نیترات ( II) فب س و كرومات هم تاس محلول دو واكنش نمادی ممعادلهی هلأس بنویسید. میشود محلول نیترات تاسیم و كرومات :لحها KCrO4( aq) + Pb( NO) ( aq) PbCrO4( ) + KNO( aq) هر ن :هتک نام شیمیایی فرمول نام شیمیایی فرمول CN CO 4 اکساالت سیانید NO PO4 NO نیتریت کرومات دی نیترات فسفات CrO 7 ClO CrO 4 کرومات کلرات MnO 4 SO سولفیت رمنگنات MnO 4 SO 4 سولفات منگنات س بلكه میرود بین از نه و میآید وجود به اتمی نه شیمیایی واكنش در شیمیایی: واكنشهای در جرم( )ایستگی ماده ایستگی قانون میشوند. متصل هم به دیگری شیوههای به اتمها همان واكنش انجام از باشد. یكسان معادله سوی دو در عنصر هر اتمهای تعداد كه است معادلهای شده: موازنه معادلهی دو در عنصرها از یك هر اتمهای تعداد كردن برابر برای اس ت الزم موارد اغلب در همیایی: ش واكنش یك معادلهی كردن موازنه اتمهای شمارش سس و عنصر( آن دارای فراوردهی یا واكنشدهنده یك رای ضریب انتخاب مراحل عنصر به عنصر معادله سوی میشوند: طی زیر ترتیب به گامها این میگویند. وارسی روش گام به گام روش این به كرد. تكرار را معادله( سوی دو )در عنصر آن معادله. سوی دو در عنصرها از یك هر اتمهای تعداد شمارش نخست: گام اكسیژن. و هیدروژن از غیر عنصری از اتم تعداد بیشترین با فراورده( یا )واكنشدهنده تركیب یك انتخاب دوم: گام اكسیژن. اتم تعداد موازنهی سوم: گام هیدروژن. اتم تعداد موازنهی چهارم: گام كنید. موازنه وارسی روش به را زیر مواكنش هلأس Ca( OH)( aq) + HPO4( aq) Ca ( PO4 )() + HO() l تروص به را آنها میتوان است نكرده تغییری معادله سوی دو در فس فات اتمی چند یونهای كه آنجا از ت: نخ رگام :لحها یونهای در موجود اكسیژن اتمهای تعداد محاس بهی از علت این به گرفت. نظر در جداگانه ش یمیایی واحد یا گونه یك میشود. چشموشی فسفات اتمی چند فراوردهها واكنشدهندهها Ca اتمهای تعداد H اتمهای تعداد O اتمهای تعداد اتمی چند یونهای تعداد PO4

3 4 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا از دارد. را اتم تعداد بیشترین كه میكنیم آغاز راس ت س مت در Ca( PO4 ) تركیب از را كردن موازنه دوم: گام آن اتمهای تعداد چ سمت در Ca برای ضریب كارگیری به با دارد. وجود راس ت س مت در اتم كلس یم عنصر میشود. موازنه یون راس ت س مت در میشود. موازنه هم یون این چ سمت در HPO4 برای ضریب كردن وارد با اس ت. موجود PO 4 فراوردهها () Ca( OH)( aq) + () HPO4( aq) Ca ( PO4 )() + HO() l واكنشدهندهها Ca اتمهای تعداد H اتمهای تعداد O اتمهای تعداد اتمی چند یونهای تعداد PO4 برای 6 ضریب كارگیری به ب ا راحتی به میش ود. موازنه H و O عنصر دو اتمهای تعداد ترتیب به اكن ون وم: س گام میشود. انجام همزمان عنصر دو این موازنهی راست سمت در HO () Ca( OH)( aq) + () H PO ( aq) Ca ( PO )() + () 6 H O() l فراوردهها 4 4 واكنشدهندهها Ca اتمهای تعداد H اتمهای تعداد O اتمهای تعداد اتمی چند یونهای تعداد PO4 )غیر صحیح عدد كوچكترین بایستی شده ش یمیاییموازنه معادلهی یك در موجود نهایی ضریبهای قرارداد نطبق :هتک باشد. ممكن كسری( نمیكنند. تغییر و نشده جابهجا فراوردهها و واكنشدهندهها شیمیایی فرمول در موجود زیروندهای كردن موازنه هنگام نبه :هتک کرد. استفاده صفر( از )کوچکتر منفی ضرایب از نمیتوان موازنه هنگام به که است نواضح :هتک درسی کتاب با همگام است قانونی چه بیانگر زیر مشكل هلأس متان گاز كامل سوختن واكنش در جرم ایستگی رقانون :لحها

4 5 ر ) صفحهی - بیازمایید را )خود بنویسید. را شده معرفی واكنش نمادی معادلهی مورد هر مدر هلأس میشود. تولید كلرید هیدروژن گاز كلر گاز با هیدروژن گاز واكنش از الف( میشود. تولید مذاب آهن و اكسید آلومینیم جامد نمك و میدهند واكنش یكدیگر با اكسید ( III) آهن گرد و آلومینیم فلز ب( )الف H() + Cl () HCl() Al() + FeO() AlO() + Fe() l ) KClO() KCl() + O( ) میشود. تجزیه اكسیژن گاز و جامد كلرید تاسیم به گرما اثر بر جامد كلرات تاسیم ( سیانید سدیم محلول + نیترات نقره محلول سیانید نقره رسوب + نیترات سدیم محلول ت( فسفات تاسیم محلول + نیترات کلسیم محلول فسفات کلسیم رسوب + نیترات تاسیم محلول ث( NaCN ( aq) + ANO( aq) ACN ( ) + NaNO( aq) )ث KPO4( aq) + Ca( NO ) ( aq) Ca ( PO4 ) ( ) + KNO( aq) )ج KMnO4() KMnO4() + MnO() + O( ) )الف M() + N( ) MN() Al( ) + HSO4( aq) Al( SO4) ( aq) + H( ) ) Al( NO) ( aq) + NaOH( aq) Al( OH) ( ) + NaNO( aq) () M() + N() MN() جامد رمنگنات تاسیم جامد منگنات +تاسیم جامد اکسید )IV( منگنز + اکسیژن گاز ج( :لحها كنید. موازنه را زیر شیمیایی ممعادلههای هلأس میشود. موازنه چ سمت در M شت در ضریب دادن قرار با فقط قسمت این رالف( :لحها فراوردهها واكنشدهندهها M اتمهای تعداد N اتمهای تعداد كنیم. موازنه وارسی روش كمك به است بهتر را قسمت این ب( میگیریم. نظر در واحد یك صورت به آنرا نمیكند تغییری سولفات یون اینكه علت به نخست: گام SO 4 فراوردهها واكنشدهندهها Al اتمهای تعداد H اتمهای تعداد یونهای تعداد را ضریب داریم راست سمت در Al تا چون میكنیم. شروع راس ت س مت در Al میگذاریم. ضریب HSO4 برای چ سمت در داریم SO 4 () Al() + () HSO4( aq) Al( SO4)( aq) + H( ) SO ) SO4) از را موازنه دوم: گام یون تا چون و میگذاریم چ سمت در Al برای فراوردهها واكنشدهندهها Al اتمهای تعداد H اتمهای تعداد اتمی چند یونهای تعداد 6

5 6 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا راست س مت در H ضریب عنوان به كردن وارد با كار این كه میكنیم موازنه را H اتمهای تعداد اكنون وم: س گام Al() + HSO4( aq) Al( SO4)( aq) + () H( ) میشود. انجام فراوردهها واكنشدهندهها 6 6 Al اتمهای تعداد H اتمهای تعداد چنداتمی یونهای تعداد SO 4 تكتك نوشتن جای به اتمها تعداد كنترل شدن راحتتر برای اما كنیم استفاده وارسی روش از باید نیز قسمت این در ( بگذارید. را نماد شیمیایی معادلهی در اتم آن شیمیایی فرمول روی فقط آنها نخست: گام از دوم: گام Al( NO) ( aq) + NaOH( aq) Al( OH) ( ) + NaNO( aq) نهایت در میكنیم. موازنه را Na NaNO در بعد كرده موازنه را NO Al( NO) ( aq) + ( ) NaOH( aq) Al( OH) ( ) + ( ) NaNO( aq) میكنیم. ش روع Al ( NO ) میشود. موازنه OH عامل میشود. موازنه كامل طور به واكنش دوم گام همین در تکمیلی های تمرین بنویسید. را نادرست عبارات صحیح صورت و كرده مشخص را نادرست و درست 1 جمالت 1- )88 )دی ن است.ن موازنه ن CH() + O() CO() + H O() واكنش الف( است. شده موازنه صحیح صورت به Cl( ) + 6NaOH( aq) 5NaCl( aq) + NaClO( aq) + HO () l واكنش ب( باشد. یكسان طرف دو مولكولهای تعداد باید شده موازنه واكنش یك در ( شود. برابر طرف دو در عنصر هر اتمهای تعداد تا داد تغییر را زیروندها میتوان شیمیایی واكنش یك موازنهی برای ت( هستند. همراه انرژی كردن آزاد با شیمیایی واكنشهای همهی ث( میباشد. شیمیایی فرایندهای جمله از تنفس فرایند ج( میباشد. واكنش یك در واكنشدهنده یا فراورده مایع حالت دهندهی نشان ( aq) نماد چ( میباشد.( اضافی كلمات از تعدادی كه باشید داشته وجه كنید. كامل شده داده كلمات كمك به را زیر جمالت - زرد«- محلول - ظرفیت - سفید - رسوب - زیروند - ضریب -»مایع میشود. داده تغییر مواد شیمیایی واکنش یک موازنهی در الف( میباشد. حالت نشانگر () l نماد ب( میكند. ایجاد كرومات )II( سرب رنگ با نیترات )II( سرب و كرومات تاسیم محلول كردن تركیب ( كنید. انتخاب را مناسب كلمهی زیر عبارات از یك هر در - 86( ن)شهریور ن ن است. )فیزیكی/نشیمیایی( تغییر ماده یك در فاز تغییر الف( است. ( /) برابر CH8() + O() CO() + HO() واكنش در HO 4 به CO مولی نسبت ب( نیز نمادی( / )شیمیایی معادلهی از نوشتاری معادلهی بر عالوه شیمیایی( )واكنش شیمیایی دیدهی یك دادن نشان برای ( میشود. استفاده میشوند. نوشته چ( )راست/ سمت در همیشه فراوردهها شیمیایی معادلهی یك در ت( است. برابر واكنش طرف دو در اتمها( )مولكولها/ تعداد شده موازنه واكنش یك در ث(

6 7 فیزیكی( یا شیمیایی غییر كنید. تكمیل مناسب عبارت دادن قرار با را زیر 4 جدول 4- تغییر تغییر نوع یخ شدن ذوب آب در شكر انحالل نفتالن تصعید آهن زدن زنگ تنفس غذا هضم طبیعی گاز سوختن تغییر( کمی با 89 )دی دهید: اسخ زیر واكنشهای به توجه 5 با 5-1( هیدروژن گاز + كلر گاز كلرید هیدروژن گاز ( KClO() KCl() + O( ) بنویسید. را )1( واكنش نمادی معادلهی الف( كنید. موازنه را )( واكنش ب( چیست كنندهی بیان )( واكنش در نماد ( تغییر( کمی با 89 )خرداد كنید. موازنه را زیر 6 واكنش 6- PH() + O() P4O10 () + HO() 88( )شهریور دهید. اسخ و بگیرید نظر در را زیر شكل گازی 7 واكنش 7- () 1 و كرده مشخص را آن ایراد است. شده نوشته NO4() 6NO ( ( () صورت به واكنش شدهی موازنه معادلهی بنویسید. را معادله درست شكل تغییر( کمی با 91 )شهریور دهید. اسخ زیر رسشهای به شده داده واكنشهای به توجه 8 با 8- a) CS() l + O() CO() + SO() Fe b) H() + N() NH() بنویسید. را a واكنش شدهی موازنه معادلهی الف( Fe چیست ( ) نماد معنای ب( )91 )دی بنویسید. را واكنش این شدهی موازنه معادلهی میدهد. نشان را فرضی( عنصر )دو B و A بین شیمیایی واكنش یك زیر 9 شكل 9- كنید. موازنه را زیر 1 واكنشهای 010 )الف FeO() + H( ) Fe() + HO( ) NO5() NO() + O() ) HSO4( aq) + CaBr( aq) CaSO4( ) + HBr( aq) NaN() Na() + N( ) )ث NaOH( aq) + Fe( SO4) ( aq) Fe( OH) ( ) + NaSO4( aq) )8 )دی رامطابقمعادلههایزیرموازنهكردهاند. MN() + HO () l M( OH) () + NH ( ) 1 چهاردانشآموزواكنش 111 M N() + 1HO () l 6M( OH)() + 4 NH( ) اول: دانشآموز MN() + HO () l M( OH)() + NH( ) دوم: دانشآموز MN() + 6HO () l M( OH)() + NH( ) سوم: دانشآموز 1 MN() + H O () l M( OH)() + NH( ) چهارم: دانشآموز است كرده موازنه درستی به را واكنش دانشآموز كدام الف( دهید. توضیح را دیگر دانشآموز سه از یك هر توسط شده موازنه معادلهی بودن نادرست دلیل ب(

7 8 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا d c a + Fe b N () H () NH () یروی جرم ایستگی قانون از زیر شكل در شده انجام واكنش 1 آیا 1 دهید. توضیح میكند هستند چه بیانگر d و a b c مقابل واكنش به توجه 1 با 1 بزرگتر ماده كدام مولی ضریب موازنه از س HNO( aq) + HS() NO() + S() + HO() l واكنش معادلهی 1 در 414 8( تجربی )سراسری است جرم ایستگی قانون دربارهی و کنید نگاه دقت با زیر شکلهای 1 به 515 گفتوگوبردازید. درواکنشهایشیمیاییدرکالسبه ( صفحهی - کنید )فکر Fe() + S() FeS() میشود. تبدیل سولفید )II( آهن به و میدهد واکنش گوگرد با آهن فلز آ( میزند. زنگ آرامی به مرطوب هوای مجاورت در آهنی میخ ب( به سازه دست دو الستیکی قطعههای از استفاده با دانشآموز 1 دو 616 رد سازه دست دو این جرم دربارهی کردهاند. درست زیر شکلهای بنویسید. را آنها جرم برابری شرایط و کنید گفتوگو کالس 4( صفحهی - کنید )فکر )5 صفحهی - بیازمایید را )خود کنید. موازنه را زیر واکنشهای 1 معادلهی 717 )الف KNO() KNO() + O( ) Ca( OH) ( aq) + HPO4( aq) Ca ( PO4 ) ( aq) + HO () l ) CH5OH() l + O() CO() + HO() N() + H() NH() كنید. موازنه را زیر 1 واكنشهای 818 )الف MnO( ) + HCl( aq) MnCl( aq) + Cl( ) + HO () l Al() + NaOH ( aq) + HO(l) NaAl( OH)() 4 + H( ) ) NaClO( aq) + KI( aq) + HCl( aq) NaCl( aq) + I( ) + KCl( aq) + HO ( ) Ca5( PO4 ) F( aq) + HSO4( aq) Ca( HPO4 ) ( aq) + CaSO4( ) + HF( aq) )ث Cu ( ) + HNO( aq) Cu( NO) ( aq) + NO( ) + HO () l )ج Cl( ) + NaOH ( aq) NaCl( aq) + NaClO( aq) + HO ( )

8 9 كنید. موازنه را زیر یونی واكنشهای و 1 نیمواكنشها 919 )الف S( ) + H O() l H SO ( aq) + H+ ( aq) + e MnO ( aq) + Br ( aq) + H+ ( aq) Mn + 4 ( aq) + Br(l) + HO(l) ) Al() + H O(l) OH ( aq) Al( OH) + 4() + H( ) Cr O ( aq) + H+ ( aq) + e Cr + 7 ( aq) + HO(l) به اسید فسفریك مولی ضریب نسبت هیدروكسید كلسیم كافی مقدار با اسید فسفریك كامل واكنش شدهی موازنه ی معادله در 00 HPO4+ Ca( OH) Ca( PO4 ) + HO ن میشود ن چند آب مولی ضریب 85( ریاضی )سراسری کوتاه اسخ با تمرینهای )الف C4H10 + O CO + HO KI+ KIO+ HCl I+ KCl+ HO ) ICl+ HO ICl+ HIO+ HCl HCl+ CaCO CO+ HO+ CaCl اسخ[ : )الف C4H O 8 CO + 10 HO 5 KI + KIO + 6 HCl I + 6 KCl + H O ) ICl + HO ICl + HIO+ 5 HCl HCl+ CaCO CO+ HO + CaCl[ كنید. موازنه را زیر 1 واكنشهای 1- بنویسید. را آن معادلهی است. شده داده نشان اوزون گاز با مونوكسید نیتروژن واكنش مقابل شكل در - اسخ[ : NO() + O() NO() + O () [ را وی اشتباهات است. كرده اشتباه مورد در NH() + O() NO() + H O() واكنش موازنهی در دانشآموزی - بنویسید. را شده موازنه واكنش سس كنید. تصحیح و مشخص NH() + 5 O() NO () + HO () ] 4NH() + 5O() 4NO() + 6 HO() میباشد. 11 سؤال مشابه راهنمایی: ]اسخ: دهید: اسخ زیر رسشهای به وارسی روش به زیر واكنش موازنهی 4 در 4- HClO4( aq) + Ca( OH) ( aq) Ca( ClO4 ) ( aq) + HO() l چرا میكنیم آغاز تركیب كدام از ابتدا را موازنه الف( است چند HO و Ca( ClO4 ) ضریب موازنه از س ب( دارد. را اتم تعداد بیشترین که میکنیم آغاز ترکیبی از معموال موازنه در زیرا Ca( ClO4 ) الف( ]اسخ: ] HO, Ca( ClO4 ) 1 ب(

9 10 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا میكنیم شروع تركیبی چه از موازنه برای بگویید و كرده موازنه وارسی روش به را زیر 5 معادالت 5- )الف AO+ KI+ HCl AI+ KCl+ HO HPO4+ M( OH) M( PO4 ) + HO ) Na + HO NaOH+ H Al( NO) + NaOH Al( OH) + NaNO )ث Ba + HSO4 BaSO4+ H )ج Fe( NO) + KOH KNO+ Fe( OH) است. شده مشخص کنیم شروع باید آن از که ترکیبی تنها و است دانشآموز عهده بر واکنشها این موازنهی راهنمایی: ]اسخ: NaOH ( M( PO4 ) ب( AO الف( ] Fe( NO) ج( BaSO 4 ث( Al ( NO ) ت( 89( ریاضی )آزاد است چقدر هیدروژن و آهن ضرایب مجموع كامل موازنهی از بعد FeO+ H Fe+ H O معادلهی 6 در -6 10[ ]اسخ: شیمیایی واکنشهای انواع )( درسنامهی دسته نج به آنها میان شباهت اساس بر را واكنشها معموال شیمیایی: واكنشهای انواع دسته یك به تنها نمیتوان را واكنشها برخی كه داش ت توجه باید اما میكنند. تقس یم باشند. داشته را دسته یك از بیش ویژگی است ممكن زیرا دانست متعلق اكسیژن با شدت به و سرعت به ماده یك آن طی كه است واكنشی سوختن: واكنش 1- اغلب گرما و نور صورت به انرژی زیادی مقدار كردن آزاد بر عالوه و میشود تركیب ای نافلز یك آلی تركیب یك میتواند ماده این میآورد. بهوجود اكسیژندار تركیبهای باشد. واكنشذیر فلز یك میشود. دیاكسید كربن گاز و آب بخار تولید به منجر عموما هیدروكربنها سوختن آلی: تركیبات الف( CH() + 5O() 4CO() + HO() + I o» n¼º nhj Ãv H RILà ou ÁroºH S() + O() SO() + گرما و نور نافلزها: ب( q±îiº kãv H (: Be هجز خاكیها قلیایی قلیاییها )مانند واكنشذیر فلزهای ( 4Li () + O( ) LiO () گرما+ و نور M() + O( ) MO() + گرما و نور اكسایش اصطالحا را )ش عله( گرما و نور بهصورت انرژی کردن آزاد بدون اكس یژن با عنصر یك ش دن تركیب ایش: اک واكنش براق سطح روی رنگ سفید و ترد الیهی آرام شكیل میشود. اكسید آرامی به هم و میسوزد اكسیژن در هم منیزیم مثال میگویند. میباشد. اكسایش واكنشهای از نیز آهن زدن زنگ واكنش مدعاست.( این بر شاهدی منیزیم نوار 4Fe() + O ( ) Fe O () یك شروع برای الزم انرژی حداقل به اس ت. نیاز انرژی مقداری به واكنش یك آغاز برای همواره هون(: )اكتیواس ازی فعالس انرژی مانند شوك یك آوردن وارد یا الكتریكی تخلیهی جرقه ایجاد نور تابش گرما دادن میگویند. فعالس ازی انرژی ش یمیایی واكنش معناست بدین بود شده استفاده فوق واكنشهای در كه عالمت میكند. تامین را انرژی این فشار ناگهانی افزایش یا ضربه زدن هستند. فعالسازی انرژی عنوان به اولیه گرمای نیازمند واكنشها این كه

10 11 تولید یچیدهتر س اختار با تازهای فرآورده)ها(ی كرده اثر هم بر ماده چند آن در كه اس ت واكنش ی تركیب: یا نتز س واكنش - میشوند: دستهبندی زیر قالب چند در واكنشها این میکنند. عنصر + عنصر تركیب الف( Na() + Cl ( ) NaCl() M() + Br() l MBr() میگیرند. قرار تركیب واكنشهای دستهی در شد داده توضیح باال در كه اكسایش نواكنشهای :هتک NaO() + HO() l NaOH( aq) CaO() + HO() l Ca( OH) ( aq) CO( ) + HO() l HCO ( aq) NO5() + HO() l HNO( aq) NaO() + CO( ) NaCO() MO() + SO( ) MSO() فلز اكسید + آب از( فلز هیدروكسید ب( نافلز اكسید + آب اسید ( فلز اكسید + نافلز اكسید نمك ت( اسید + آمونیاك نمك ث( NH( aq) + HNO( aq) NH4NO( aq) NH() + HCl() NH4Cl() درشت شده تركیب یكدیگر با كوچك مولكول هزارها آن طی كه س نتزی واكنشهای از مجموعهای ش دن: لیمر یا بس ارش ج( میشود. تولید سار( لیمر نام به مولكولهایی است. صنعت در شدن لیمر واكنشهای ركاربردترین جمله از فلون( اتن لیتترافلوئور و لیرون لیاتیلن نتولید :هتک H H H H \ / n C= C C C / \ H H H H n nch 4( ) ( CH 4) n() وین )لیاتیلن(ه لیتن ریز قالب چند در واكنشها این میشود. تبدیل سادهتری مواد به ماده یك آن در كه میگویند تجزیه واكنشی به تجزیه: واكنش - میشوند: دستهبندی CaCO() CaO() + CO ( ) فلز كربنات فلز اكسید + دیاكسید كربن گاز الف( فلز كربنات هیدروژن فلز كربنات + آب بخار + دیاكسید كربن گاز ب( NaHCO () Na CO () + H O( ) + CO ( ) KClO() KCl() + O( ) NaNO() NaNO() + O( ) فلز كلرات فلز كلرید + اكسیژن گاز ( فلز نیترات فلز نیتریت + اكسیژن گاز ت( BaCl. HO() BaCl() + HO( ) تبلور آب دادن دست از واكنش ث(

11 1 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا معروف آتشفش ان كوه آزمایش به آزمایش این دیكرومات: آمونیوم تجزی هی خاص: تجزیهه ای ج( مستقیم ثانیه چند را كبریت ش علهی و ریخته نس وز توری روی را دیكرومات آمونیوم مقداری اس ت. میكنیم. مشاهده آتشفشان كوه فوران مانند فورانی با شدیدی واكنش میگیریم. آن روی ( NH4) CrO 7() CrO () + N( ) + 4HO( ) ( Â\ºnIº ) RI»o Áj ³¼Ãº¼ A ( qlw ) kãv H ( III) ³»o حضور و است واكنش محیط از شكل گازی اجزای خروج نش اندهندهی اولیه مواد به نس بت نهایی مواد وزن نكاهش :هتک میعان( )عمل كرد. مشاهده واكنش مخلوط از باالتر سانتیمتر چند خنک بشر یك گرفتن با میتوان را آب بخار مانده جای بر جامد مادهی که حالی در میشود حل آب در خوبی به )) NH4 ) CrO 7) آزمایش این اولیهی نمادهی :هتک است. نامحلول آب در ( Cr O ) میگویند. گازآب اصطالحا حاصل مخلوط به متانول: تجزیهی CHOH() CO() + H() JApI یك در كه دیگری یون یا عنصر جانش ین عنصر یك آن طی كه اس ت واكنش ی یگانه(: جایگزینی یا هنی )جانش یگانه جابهجایی 4- جانشین بدهند )آنیون( منفی یون تشكیل میتوانند كه عناصری كه داش ت توجه باید واكنشها این در میش ود. دارد وجود تركیب میشوند. تركیب در مثبت یون جانشین بدهند )كاتیون( مثبت یون تشكیل میتوانند كه عناصری و تركیب در منفی یون فراوردههای یشبینی میكن د تولید OH و H + كه بگیریم نظر در H OH ص ورت به را آب اگ ر اینج ا ندر :هتک میشود. آسانتر واکنش دوم طرف در حاصل )الف K () + HOl () Cl() + KBr( aq) ) Zn() + ANO( aq) Al() + CaSO4( aq) كنید. موازنه را آنها و بنویسید را زیر واكنشهای محاصل هلأس میشود: H + تولیدمیكند باتوجهبهنكتهیفوقجایگزین K + اینكهتاسیم یون رالف(بهعلت :لحها K () + H O() l KOH+ H ( ) Cl( ) + KBr ( aq) KCl ( aq) + Br(l) ) Zn () + ANO( aq) Zn( NO) ( aq) + A () Al () + CaSO4( aq) Al( SO4)( aq) + Ca () هوا در C از ایینتر و نمیدهد واكنش داغ آب بخ ار یا آب با كه اس ت خاكی قلیایی عنصر تنها ( نبریلی م( Be :هتک نمییابد. اكسایش نیز مانند كلی قاعدهی كه كنید توجه میشود. عوض یكدیگر با یون دو یا عنصر دو جای آن طی كه است واكنشی دوگانه: جابهجایی 5- میشود. منفی جانشین منفی و مثبت جانشین مثبت و است یگانه جابهجایی

12 1 aq) ANO( aq) + NaCl( )الف aq) Pb( NO) ( aq) + KI( aq) Ba( OH) ( aq) + HNO( ) aq) NaOH( aq) + Fe( NO) ( ANO( aq) + NaCl( aq) ACl( ) + NaNO( aq) هلأس مواكنشهای مقابل را كامل كرده و موازنه كنید. :لحها رالف( + A با + Na با یكدیگر جابهجا میشوند. در جابهجایی دوگانهی دو نمك كه حاصل دو نمك جدید میش ود حتما باید یكی از نمكهای فرآورده رسوب كند. در این مثال ACl() رسوب سفید رنگ میدهد. aq) Pb( NO) ( aq) + KI( aq) PbI( ) + KNO( :هتک نعناصر چند ظرفیتی با هر ظرفیتی كه س مت چ حضور داش ته باش د در سمت راس ت هم با همان ظرفیت ظاهر میشود. ( در واكنش اسید با باز نمك و آب تولید میشود. فلز موجود در باز جایگزین هیدروژن اسیدی میشود. Ba( OH) ( aq) + HNO( aq) Ba( NO) ( aq) + HO() l ت( واكنش اسید )یا باز( با نمك تولید نمك جدید و اسید )یا باز( جدید میكند. NaOH( aq) + Fe( NO) ( aq) NaNO( aq) + Fe( OH) ( ) شناسایی یونها: جهت شناسایی یونها یكی از روشها این است كه به محلول حاوی آن یون محلول دیگری اضافه كنیم كه واكنش جانشینی دوگانه صورت گیرد و رسوب با رنگی مشخص تولید شود تا به وجود یون موردنظر ی ببریم. در اینجا با واكنشهای الزم برای شناسایی چند یون معروف آشنا میشویم. Pb( NO) ( aq) + KI( aq) PbI( ) + KNO( aq) یون + : Pb ه jnp J¼wn FeCl( aq) + NaOH( aq) Fe( OH) ( ) + NaCl( aq) یون + : Fe ه ÁH# ½¼ #¾M# ÄI q o J¼wn ANO ( aq) + KCrO4( aq) ACrO4( ) + KNO ( aq) شناسایی یون + A : ه ÁH#½¼ #¾M# ÄI #q o #J¼wn :هتک ندر واکنشهای جابهجایی دوگانه جای فلز را با فلز یا جای فلز را با H عوض میکنیم. :هتک ناز ش یمی )( ب ه ی اد داریم که هالوژن باالت ر در جدول تناوبی میتوان د جایگزین هالوژن ایینت ر در یک ترکیب نمکهالید شود اما برعکس آن امکانذیر نیست. مثال: Cl+ KI KCl+ I انجام نمیشود KCl I +

13 14 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا درسی کتاب با همگام.دینك موازنه را واكنشها همهی ایان در میباشد. واكنشها از دسته كدام جزء كه كنید بیان و كرده تكمیل را زیر مواكنشهای سأ هل )الف Zn() + I () NH( aq) + HSO4( aq) ) Na() + O( ) CuSO4. 5HO() )ث Al() + HCl( aq) )ج Zn() + CuCl( aq) )چ Pb( NO) ( aq) + KI( aq) )ح Cd( NO)( aq) + HS() )خ NaCO ( aq )+ HCl :لحها ر )الف Zn () + I () ZnI () تركیب NH( aq) + HSO4( aq) ( NH4 ) SO4( aq) تركیب ) 4Na () + O( ) NaO+ q ه سوختنه CuSO4 5HO () CuSO4() + 5HO( ه( تجزیه )ث Al( ) + 6HCl( aq) AlCl( aq) + H( ) ههههههههه یگانه جانشینی )ج Zn() + CuCl( aq) ZnCl( aq) + Cu () یگانه جابهجایی )چ Pb( NO) ( aq) + KI( aq) PbI( ) + KNO( aq) دوگانه جابهجایی )ح Cd( NO) ( aq) + HS( aq) CdS( ) +HNO ( aq) دوگانه جابهجایی )خ NaCO aq + HCl aq NaCl aq + HO l + CO HCO ( ) ( ) ( ) () ( ) دوگانه جابهجایی در واكنش راست سمت در لذا میش ود تجزیه CO و HO به فورا و اس ت ناایدار اس ید یك اس ید( )كربنیك ن :هتک مینویسیم. CO و HO صورت به را آن HCO تولید صورت تکمیلی های تمرین بنویسید. را نادرست عبارات صحیح صورت و كرده مشخص را نادرست و درست جمالت 11 است. تجزیه نوع از BaCl HO () BaCl() + HO ( ) واكنش الف( میشود. حل آب در خوبی به و است رنگ نارنجی دیکرومات آمونیوم ب( دوگانه(. جابهجایی یگانه جابهجایی سوختن تجزیه ركیب میگیرند قرار گانه 5 دستهبندی در واكنشها تمام ( میكند. عوض دیگر تركیب از یون یا عنصر یك با را خود جای تركیب یك از یون یك با عنصر یك یگانه جابهجایی واكنشهای در ت( میسوزند. اكسیژن مجاورت در حرارت اثر در فلزها تمام ث( است. سوختن از حاصل منیزیم اكسید نشاندهندهی منیزیم نوار براق سطح روی رنگ سفید و ترد الیهای سریع تشكیل ج(

14 15 جابهجایی واكنشهای جمله از واكنشها این میانجامد. هیدروژن گاز تولید به آب با خاكی قلیایی و قلیایی فلزهای واكنش چ( محلول با هیدروكسید سدیم واكنش از خ( میآیند. بهشمار یگانه 87( ریاضی )سراسری است.ن ن تركیبی نوع از باز و اسید شدن خنثی واكنش ح( 85( تجربی )سراسری ن میشود.ن تشكیل ن Fe( OH)( aq) Fe( NO ) هستند. اضافی كلمات از تعدادی كه باشید داشته توجه كنید. كامل شده داده كلمات كمك به را زیر جمالت یگانه- جابهجایی سه- تركیب- چهار- سفید- گازآب- شش- زرد- اتیلن- - 0 / 75 «است. استیلن گاز دیگر نام الف( دوگانه«جابهجایی - 5 میشود. مشاهده كلرید نقره رنگ. رسوب كلرید سدیم و نیترات نقره محلول كردن مخلوط اثر بر ب( میشود. تولید كرومات نقره رنگ رسوب كرومات تاسیم و نیترات نقره محلول كردن مخلوط اثر بر ( مولی ضریب مجموع به فرآورده مولی ضریب نسبت و است. نوع از Ca +N NH Ca( NH ) واكنش ت( )90 کشور از خارج سراسری جربی است.ن برابر آن شدهی موازنه معادلهی در واكنشدهندهها 89( )خرداد ن ن است.ن واكنشهای نوع از آب با قلیایی فلزهای واكنش ث( كنید. انتخاب را مناسب كلمهی زیر عبارات از یك هر در میباشد. واكنش یك انجام( )شروع/ برای الزم انرژی مقدار فعالسازی انرژی الف( میباشد. نارنجی( )سبز/ رنگ به بلوری جامدی دیكرومات آمونیوم ب( میشود. تولید NH Cl 4 یا نشادر بخار( )گرد/ رنگ زرد( )سفید/ مادهی HCl و NH واكنش از ( میشود. آزاد اكسیژن( )كلر/ گاز کربنات(ها )كلرات/ تجزیهی اثر بر ت( تشكیل آب در نامحلول تركیب آن در كه است دوگانه( جابهجایی ركیب/ نوع از نیترات كلسیم با كربنات سدیم واكنش ث( )91 تجربی )سراسری است. 5( / )6 برابر آن شدهی موازنه معادلهی در مواد مولی ضریبهای مجموع و نمیشود( )میشود/ كنید. كامل را زیر جدول 44 )1( محلول )( محلول رسوب رنگ شناسایی مورد یون نیترات ( II) سرب محلول Pb + رنگ زرد NaOH کرومات تاسیم نیترات نقره Fe + 89( زشکی آزاد و 87 و 84 ریاضی )آزاد نیست( موازنه به )نیازی نمایید. تكمیل را زیر جدول 55 واكنش نوع سوختن دوگانه جابهجایی یگانه جابهجایی فراوردهها واكنشدهندهها M+ O FeO HSO4+ FeO NaHPO4+ HO H H C C H H n ZnCl+ H شود( انجام نیز )موازنه كنید. مشخص علت ذكر با را واكنش هر نوع و كرده تكمیل را زیر واكنشهای 66 )الف KOH( aq) +... KSO ( aq) + HO( l) RnHoe CaCO( ) CaO( ) +... دهید. توضیح میسوزد یا مییابد اكسایش هوا مجاورت در سدیم فلز 77

15 16 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا )8 صفحهی - بیازمایید را )خود كنید. موارنه و کامل را زیر واكنشهای 88 )الف Ca() + O( ) () ZnCO() ZnO() + ( ) ) CdCO() CdO() + CO( ) )ث CHOH() CO() + H() )ج Al( SO4) AlO() + SO( ) چیست در اولیه مواد با دیكرومات آمونیوم تجزیهی واكنش از باقیمانده جامد وزن اختالف علت 99 دهید. اسخ سؤاالت به روبهرو شكل به توجه با 00 میباشد آلومینیم فلز سولفات ( II) مس محلول در معلق فلز بدانیم اگر الف( كنید. موازنه و نوشته را فرایند این واكنش تهنشین ظرف ته در اتم یا مولكول مقداری كه میشود مشاهده ایین شكل در ب( باشد میتواند چه ماده این شدهاند دهید. توضیح میكند تغییری زمان گذشت با محلول رنگ آیا شما نظر به ( )10 صفحهی - بیازمایید را )خود كنید. موازنه و كرده كامل را شده داده واكنشهای معادلهی مورد هر در 11 )الف Br( l) + NaI( aq) I( ) +... Zn( ) + CuCl( aq) Cu( ) +... ) Al( ) + HBr( aq) Cd( NO) ( aq) + HS( ) CdS( ) +... )ث Fe( NO) ( aq) + NaOH( aq) Fe( OH) ( ) +... )ج ZnBr( aq) + ANO( aq) ABr( ) +... )1 صفحهی کنید )آزمایش كنید. موازنه و نوشته نمادی صورت به كرده تكمیل را زیر واكنشهای )الف نیترات II سرب محلول + یدید تاسیم محلول رسوب + محلول كلرید III آهن محلول + هیدروكسید سدیم محلول رسوب + محلول ) نیترات نقره محلول + كرومات تاسیم محلول رسوب + محلول كنید. موازنه را آن نیاز صورت در ضمن در است. واكنشها از دسته كدام جزء شده داده واكنش كه كنید مشخص مورد هر در ¾ o] )الف CH4() + O() CO() + HO() LiCO() LiO() + CO( ) ) PbO() PbO() + O( ) CaSO4( aq) + NaS( aq) CuS( ) + NaSO4( aq) )ث NH( ) + HBr( aq) NH4Br() )ج NaNO() NaNO() + O( )

16 17 89( )خرداد دهید. اسخ زیر واكنشهای به توجه با 44 PH() + O() P4O10 () + H O() كنید. موازنه را روبهرو واكنش الف( 1( 6Na() + () NaO() + Fe() ( Cd( NO) ( aq) + HS ( ) + HNO( aq) كنید. كامل را زیر واكنشهای ب( )91 )خرداد بنویسید. اسخنامه در را سؤاالت جواب زیر واكنشهای به توجه با 55 () 1 a) CdCO( )... ( ) + CO( ) b Pb NO aq () aq PbI () ) ( ) ( ) +... ( ) (...) + KNO ( aq) c) FeO() + H( ) Fe() + HO( ) كنید. مشخص را b و a واكنشهای نوع الف( بنویسید. را )( فیزیكی حالت و )( و )1( موارد برای شیمیایی فرمول ب( بنویسید. را c واكنش شدهی موازنه معادلهی ( كنید. موازنه و كامل را آنها و میدهند واكنش الگو كدام مطابق واكنشها از كدام هر كنید مشخص است. شده داده زیر واكنش الگوی سه 66 )1( الگوی : فلز اكسید + نافلز اكسید نمك )( الگوی : )1( نمك محلول + )( نمك محلول )( نمك محلول + )4( نمك رسوب )( الگوی : اسید + باز نمك + آب )الف Ba( NO) ( aq) + NaSO4( aq) CaO+ SO ) NaO+ P4O10 ANO NaCl + )ث HCl+ NaOH )ج AlO+ NO5 )چ HSO4+ Al( OH) کوتاه اسخ با تمرینهای )الف C () + HO ( ) نمایید. موازنه نیاز صورت در و كرده تكمیل را زیر 7 واكنشهای 7-91( تجربی )سراسری Zn() + HSO4 ( aq) 91( تجربی )سراسری ) MnO () + HCl( aq) 91( تجربی )سراسری NaO() + CO() + H O() 91( تجربی سراسری و 90 کشور از خارج تجربی و ریاضی )سراسری MnO, )ث KClO () 90( کشور از خارج تجربی سراسری و 91 ریاضی )آزاد )ج MO() + HCl( aq) 90( کشور از خارج ریاضی )سراسری )چ SiCl () l + M() 4 90( کشور از خارج ریاضی )سراسری )ح Ba() + HO() l 88( )شهریور

17 18 شنکاو یاه ییایمیش و یرتمویکوتسا لصف: لوا یگانه جابهجایی ب( هیدروکربنها سوختن الف( راهنمایی: ]اسخ: MnO ( ) + 4HCl( aq) MnCl ( aq) + Cl ( ) + H O() l ( NaO( ) + CO() + H O( ) NaHCO( ) ت( یگانه[ جابهجایی ح( یگانه جابهجایی چ( یگانه جابهجایی ج( کلراتها تجزیهی ث( 88( )شهریور دهید. اسخ زیر واكنش به توجه 8 با 8- كنید. مشخص را واكنش نوع الف( آورید. دست به موازنه از س را M و Zn( NO) ضرایب ب( است S( یا M A ( عنصرهای از كدامیك M ( دوگانه جابهجایی الف( ]اسخ: Zn( NO) + M M( NO) + Zn است. 1 دو هر ضریب ب( است.[ شده نوشته NO برای زیروند صورت به که است آن ظرفیت زیرا M ( دهید. اسخ رسشها به شده داده واكنشهای به توجه 9 با 9- كنید. تكمیل فوق معادلههای در را خالی جاهای الف( كنید. تعیین را d و b واكنشهای نوع ب( Zn( NO)( aq) + M() M( NO)( aq) + Zn() a) HCl( aq) + NaCO( aq)...( aq) + HO( l) + CO( ) b) ANO( aq) + NaBr( aq) ABr(...) + NaNO( aq) c) SiCl4( l) + M( )...( ) + MCl( ) d) CH6() + O() CO() + HO() گرما+ كنید. موازنه را d معادلهی ( دوگانه جابهجایی واکنشهای انجام ش روط از یکی به دوم واکنش در اس ت. دوگانه جابهجایی نوع از اول واکنش سکنراهنمایی: ]اس است.[ یگانه جابهجایی نوع از هم سوم واکنش کنید. توجه استوکیومتری )( درسنامهی در شركتكننده مواد مقادیر میان كم ی ارتباط نیز و تركیبها در عنصرها مقدار نسبت با كه اس ت شیمی از بخشی هوكیومتری: اس زا تنها استوكیومتری محاسبههای در كه داش ت توجه باید دارد. كار و س ر فراورده)ها(( و )واكنشدهنده)ها( ش یمیایی واكنشهای واكنشدهنده كه میكند مشخص را معین نسبتی شیمیایی فرمولهای بر عالوه زیرا میشود. استفاده واكنش شدهی موازنه معادلهی میشود. تولید یا مصرف واكنش در آن با متناسب فراوردهی یا اب و میگویند آووگادرو عدد را عدد این میش ود. گفته مول یك یون( یا مولكول )اتم ذره / ش امل مجموعهای به مول: میباشد. 6/ 0 10 mol 1 برابر آووگادرو ثابت میدهند. نشان NA میگویند. هم اتمی جرم آن به شیمیدانها كه است گرم برحسب اتم مول یك جرم اتمگرم: میگویند. هم مولكولی جرم آن به شیمیدانها كه است گرم برحسب ماده یك مولكولهای از مول یك جرم گرم: مولكول میشود. بیان.) mol 1 ) مول بر گرم برحسب كه ماده از مول یك جرم مولی: جرم جرم از عنصرها طبیعی نمونههای برای كه اس ت ش ده س بب آنها فراوانی در تفاوت و مختلف ایزوتوهای نوجود :هتک شود. استفاده آنها میانگین اتمی میكنیم. جمع هم با را ماده یك تشكیلدهندهی اتمهای اتمی( )جرم اتمگرمهای ماده یك مولی جرم تعیین نبرای :هتک

18 تکمیلی تمرینهای تشریحی اسخ خسا CH() + 5O() 4CO() + HO() است: مقابل بهصورت صحیح موازنهی نادرست الف( خسا درست ب( باشد. برابر طرفین در باید عنصر هر اتمهای تعداد نادرست ( داد. تغییر را زیروندها نمیتوان نادرست ت( است. همراه انرژی مبادلهی با نادرست ث( میشود. انجام شیمیایی تغییرات آن در زیرا درست ج( میدهد. نشان را مایع حالت () l نماد و میدهد نشان را محلول حالت ( aq) نماد چ( زرد رسوب- ( مایع ب( ضریب الف( اتمها ث( راست ت( نمادی ( ه 4 ب( فیزیكی الف( خسا خسا میآیند. حساب به فیزیکی تغییر میعان و چگالش انجماد و تصعید تبخیر ذوب کلی طور به تغییر یخ شدن ذوب آب در شکر انحالل نفتالن تصعید آهن زدن زنگ تنفس غذا هضم طبیعی گاز سوختن تغییر نوع فیزیکی فیزیکی فیزیکی شیمیایی شیمیایی شیمیایی شیمیایی )الف H() + Cl () HCl() KClO() KCl() + O( ) 4PH() + 8O() P4O10 () + 6 HO() خسا شدهاند. گرم واكنشدهندهها میدهد نشان ( ) نماد ( () شود. نوشته گازی باید NO 4 حالت () N O () 1 4 NO () () باشد. داشته را كسری غیر صحیح ضریب كوچكترین یا شوند تقسیم بر باید مواد ضرایب )الف a) CS() l + O() CO() + SO() A+ B AB )الف FeO() + H( ) Fe() + HO ( ) NO5() 4NO() + O() ) HSO4( aq) + CaBr( aq) CaSO4( ) + HBr ( aq) NaN() Na () + N( ) خسا خسا خسا است. بوده واكنش انجام در آهن كاتالیزگر از استفاده )ث 6NaOH ( aq) + Fe( SO4) ( aq) Fe( OH) ( ) + NaSO4( aq) Fe ( ) نماد معنای ب( خسا سوم دانشآموز الف( است. بخشذیر بر ضرایب همهی اول: ب( نیستند. موازنه هیدروژنها و نیتروژن دوم: كرد. استفاده كسری ضرایب از نباید چهارم:

19 54 خسا یحیرشت نیرمت یاه یلیمکت لصف لوا ایستگی قانون از نكرده تغییری و مانده ثابت آن مواد جرم اینكه علت به شده انجام واكنشی چه اینكه از فارغ بله میكند. یروی جرم میباشد. آهن فلز واكنش این کاتالیزگر : b گرماست. نیازمند واكنش : a میكند. بیان را N گاز فیزیكی حالت : d میكند. بیان را هیدروژن گاز استوكیومتری ضریب : c HNO( aq) + HS() NO() + S() + 4HO () است. بیشتر همه از HO ضریب مشخص که شده تولید سولفید )II( آهن گرم 0 و شده ترکیب گوگرد گرم 8 با آهن گرم 140 شکل این در الف( است. شده رعایت جرم ایستگی قانون و است برابر فراوردهها جرم با واکنشدهندهها جرم مجموع است میخ جرم با میخ جرم است مشخص که همانطور اس ت. 4Fe() + )O ( FeO() بهصورت آهن زدن زنگ واکنش ب( نیست. اندازهگیری قابل ترازو توسط آن جرم که میباشد ( O ) گازی واکنشدهندهی یک ورود آن علت و نیست برابر زده زنگ دستسازه دو هر در آنها تعداد که این علت به است برابر یکدیگر با همرنگ قطعههای تمام جرم که شود فرض اگر جرم در تأثیری دو آن متفاوت اتصال شیوهی و ظاهری شکل و است برابر دستسازه دو هر جرم که گفت میتوان س است برابر ندارد. آنها )الف KNO() KNO() + O( ) Ca( OH) ( aq) + H PO4( aq) Ca ( PO4 ) ( aq) + 6HO () l ) CH5OH() l + O() CO() + HO() N() + H() NH() مجهول ضریب یك ماده ه ر برای روش این در ضریبگذاری: روش به موازن ه عالقهمند(: دانشآموزان ن)وی ژهی :هتک مینویسیم. آن برای جرم بقای قانون به توجه با معادلهای اتم هر برای و میدهیم اختصاص xmno+ yhcl zmncl+α Cl+βHO Mn: x = z, O: x =β, H: y =β, Cl: y = z +α میكنیم. حل روش این به توجه با را )الف( قسمت میكنیم. حل جبری روشهای كمك به را مجهول 4 معادله 4 این حال x= 1 z= 1, β=, y= 4, α= 1 داشت: خواهیم لذا میدهیم قرار 1 فرضی بهطور را x MnO+ 4HCl MnCl+ Cl+ HO xal+ ynaoh+ zho α NaAl( OH) 4+βH ه ب( Al: x =α, Na: y =α, O: y+ z = 4α, H: y+ z = 4α+ β x= 1 α= 1, y= 1 z= میدهیم: قرار 1 فرضی بهطور را x H: 1+ 6= 4+ β β= β= Al+ NaOH+ HO NaAl( OH) 4+ H ÃÎo Al + NaOH+ 6HO NaAl( OH) 4+ H xnaclo+ yki+ zhcl α NaCl+β I+γ KCl+ aho ه ( Na: x =α Cl: x+ z =α+γ O: x= a, Ky : =γ, Iy : = β, Hz : = a

20 55 x = 1 α= 1 a = z = 6 γ= 6 y= 6 β= NaClO+ 6KI+ 6HCl NaCl+ I+ 6KCl+ HO برای x مقدار فرضی 1 را در نظر میگیریم: Ca 5( PO4 ) F+ 7HSO4 Ca( HPO4 ) + 7CaSO4+ HF ت( ه Cu + 8HNO Cu( NO) + NO+ 4HO ث( ه Cl+ 6NaOH 5NaCl+ NaClO+ HO ج( ه در موازنه كردن نیم واكنشها و واكنشهای یونی به روش گفته شده در سؤال قبل باید یك معادلهی موازنه برای الكترونها هم بنویسیم.)باید به یاد داشته باشیم که هدف از انجام این کار خنثی سازی گونه های موجود در واکنش است( xs+ yh O zh SO +α H + +βe الف( ه Sx : = z, H: y= z+α, Oy : = z :α=β الكترون برای x مقدار فرضی 1 قرار میدهیم: β= 4 x= 1 z= 1, y =, α= 4, S+ H O H SO + H+ + e 4 4 xmno + ybr + zh+ α Mn + 4 +β Br+γH O ب( ه Mn: x =α, Br: y = β, O: 4x =γ, H: z = γ : x+ y z= α الكترون فرض: =1 x x = 1 α= 1 γ= 4, z= 8, y = 5, β= 5 چون β كسری شد همه را در ضرب میكنیم تا كوچكترین عدد صحیح را بهدست آوریم. MnO + Br + H+ Mn Br+ 8 HO Al+ 6H O+ OH Al( OH) 4 + H ( ه Cr O H+ e Cr + + 7HO ت( ه H PO H PO Ca OH Ca PO H O 4KÄo 4+ ( ) 1 ( 4 ) + 6 = = HO KÄo 6 ب( درست الف( درست ( نادرست. تعدادی از واكنشها هستند كه در این دستهبندی قرار نمیگیرند. ت( نادرست. در واكنشهای جابهجایی دوگانه یك عنصر با یك یون از یك تركیب جای خود را با یك عنصر یا یك یون از تركیب دیگر عوض میكند. ث( نادرست. فلزات گروههای یك و دو این خاصیت را دارند بهجز. Be ج( نادرست. تشكیل آرام الیهی ترد و سفید رنگ روی سطح براق نوار منیزیم نشاندهندهی اكسید منیزیم حاصل از اكسایش است. چ( درست ح( نادرست. از نوع جانشینی دوگانه است. خ( درست

21 56 خسا یحیرشت نیرمت یاه یلیمکت لصف لوا تركیب- ت( زرد ( سفید ب( اتیلن الف( یگانه جابهجایی ث( 5 اكسیژن کلرات- ت( گرد سفید- ( نارنجی ب( شروع الف( 5 میشود- دوگانه- جابهجایی ث( )1( محلول )( محلول رسوب رنگ شناسایی مورد یون نیترات ( II) سرب محلول FeCl نیترات نقره Pb + رنگ زرد قهوهای قرمز قهوهای قرمز یدید تاسیم محلول NaOH کرومات تاسیم Fe + A + واكنش نوع فراوردهها واكنشدهندهها M+ O MO سوختن Fe+ O Fe O اکسایش NaOH+ H PO 4 NaHPO4+ HO دوگانه جابهجایی H H H H C= C C C H H H H n تركیب شدن لیمر Zn + HCl HSO4+ FeO ZnCl+ H Fe( SO4 ) + HO یگانه جابهجایی دوگانه جابهجایی )الف KOH ( aq) + HSO ( aq) KSO ( aq) + HO () l است. شده عوض یكدیگر با واكنشدهنده دو در H + و K + جای چون دوگانه جابهجایی CaCO RnHoe () CaO() + CO( ) میشود. تبدیل متفاوت تركیب دو به حرارت اثر بر تركیب یك زیرا تجزیه و نور بدون نشده موضوع این به اشارهای چون و شود داده اولیه حرارت كه است نیاز سوختن برای مییابد اكسایش مییابد. اكسایش گرما )الف Ca() + O( ) CaO() ZnCO() ZnO() + CO () ) CdCO() CdO() + CO( ) )ث CHOH() CO() + H() )ج Al( SO4) AlO() + SO ( )

22 57 همانطور كه گفته شد واكنش تجزیهی این تركیب مطابق واکنش زیر میباشد لذا جامد باقیمانده به علت خروج ( NH4) CrO 7() CrO () + N( ) + 4 HO( ) گازها از ظرف واكنش وزن نهایی کمتری نسبت به وزن اولیه خواهد داشت. Al() + CuSO4( aq) Al( SO4)( aq) + Cu() الف( ه ب( با توجه به واكنش رسوب ایجاد شده فلز مس Cu) ( میباشد كه در ته ظرف تهنشین میشود. ( بله تغییر میكند به تدریج از رنگ آبی محلول كاس ته میش ود. زیرا مس II) ( سولفات محلول در آب با گذر زمان در واكنش aq) Br() l + NaI( aq) I( ) + NaBr( )الف aq) Zn() + CuCl( aq) Cu() + ZnCl( AlBr+ Al() + 6HBr( aq) ) H( ) aq) Cd( NO) ( aq) + HS( ) CdS( ) +HNO( aq) Fe( NO) ( aq) + NaOH( aq) Fe( OH) ( ) + NaNO( )ث aq) ZnBr( aq) + ANO ( aq) ABr( ) + Zn( NO) ( )ج شركت كرده و از داخل محلول خارج میشود. محلول تاسیم نیتر ات + رسوب سرب II یدید محلول تاسیم یدید + محلول سرب II نیترات )الف Pb( NO) ( aq) + KI( aq) PbI( ) + KNO( aq) محلول سدیم كلرید + رسوب آهن III هیدروكسید محلول سدیم هیدروكسید + محلول آهن III كلرید FeCl( aq) + NaOH( aq) Fe( OH) ( ) + NaCl( aq) محلول تاسیم نیترات + رسوب نقره كرومات محلول تاسیم كرومات + محلول نقره نیترات ) ANO ( aq) + K CrO ( aq) A CrO ( ) + KNO ( aq) 4 4 سوختن CH4() + O() CO() + HO() )الف تجزیه PbO+ PbO () ) تجزیه O جانشینی دوگانه تركیب )ث تجزیه ) NaNO () NaNO () + O ( )ج 6HO() 4PH() + 6O() P4O10 () + )الف Fe() ) Na () + FeO() NaO () + 16 ) Cd( NO) ( aq) + HS( ) CdS( ) + HNO( aq) الف( : a تجزیه :b جابهجایی دوگانه ب( :)1( CdO S :)( KI :)( ( ) FeO() + H( ) Fe() + HO(