BAZAT E ELEKTROTEKNIKËS NË EKSPERIMENTE DHE USHTRIME PRAKTIKE LITERATURË PLOTËSUESE

Transcript

1 BAZAT E ELEKTROTEKNIKËS NË EKSPERIMENTE DHE USHTRIME PRAKTIKE LITERATURË PLOTËSUESE 1

2 FAKULTETI I INXHINIERISË ELEKTRIKE DHE KOMPJUTERIKE BAZAT E ELEKTROTEKNIKËS SEMESTRI I PARË TË GJITHA DREJTIMET Prof. Dr. Ruzhdi SEFA Prof. Dr. Luan AHMA Mr.sci. Vjosa SHARTI- KURTAJ

3 ELEKTRICITETI STATIK 3

4 FUSHA ELEKTRIKE -POTENCIALI ELEKTRIK Shperndarja e elektricitetit ne fushen homogjene 4

5 INFLUENCA ELEKTRIKE MAKINAT ELEKTROSTATIKE Fig.2-Parimi i punës së makinës së influences elektrostatike 5

6 PUNA DHE ENERGJIA E FUSHËS ELEKTRIKE;KONDENZATORI Elektrometri i Tomsonit Fig. -Mbushja dhe zbrazja e kondenzatorit Fig.-Diagrami i zbrazjes së kondenzatorit permes rezistorit Fig.- Bazhdarimi i galvanometrit për matjen e sasisë së elektricitetit Fig.Futja e dielektrikut në kondenzator 6

7 VEPRIMI I FORCËS ELEKTRIKE NË NGARKESA.Ligji i CULONIT 7

8 MBUSHJA DHE ZBRAZJA E KONDENZATORIT 8

9 LLOJET DHE PERDORIMI I KONDENZATORËVE 9

10 TEORI MBI KONDENZATORIN 10

11 LIDHJA E KONDENZATORËVE LIDHJA E REZISTORËVE Lidhja ne varg (seri): I U Re I U U Re 11

12 Vështrimi në osciloskop i lakorës së mbushjes dhe zbrazjes së kondenzatorit 12

13 QARKU I THJESHTË ELEKTRIK Pa qark të mbyllur elektrik dhe pa burim tensioni nuk ka rrymë elektrike 13

14 REZISTORËT 14

15 PËRDORIMI I REZISTORIT SI POTENCIOMETËR Procedura e matjes: Për pozicione të ndryshme të rrëshqitsit në potenciometër maten me voltmetër vlerat e tensioneve në hyrje dhe në dalje të qarkut elektrik.matja bëhet për dy raste të ngarkesës R 2 =24Ω dhe R 2 =4Ω.Nga rezultatet e shenuara ne tabelë,vizatohet diagrami U 2 =f(pozic.) Skema e matjes: Tabela: 15

16 LIDHJA NË PARALEL E REZISTENCAVE Fig.1 Vareshmeria e rezistencës nga temperatura Fig.2 Varshmeria e tensionit nga rezistenca R=Ro(1+α t) 16

17 TIPET E REZISTORËVE 17

18 VËRTETIMI I LIGJIT TË OHMIT 18

19 MATJA E RRYMES DHE E TENSIONIT ELEKTRIK, RAPORTI I=U/R I(A) I=f(U) R(Ω) R=f(U) U(v) R(Ω) U(v) R=f(I) I(A) 19

20 Vërtertimi i ligjit të Ohmit dhe përcaktimi i rezistencës specifike Fig.1- U=12V, R= 6Ω,, I=2A Fig.2- U=12V, R=12Ω, I=1A Fig.3- U=24V, R= 6Ω, I=4A I(A) R= U/ I I=U/ R U=R.I I(A) R= ρ /S U(V) R(Ω) Fig.4-Lakorja I=f(U) Fig.5-Lakorja I=f(R) 20

21 VËRTETIMI I LIGJIT TË PARË TË KIRHOVIT 21

22 VËRTETIMI I LIGJIT TË I DHE TË II TË KIRHOVIT SKEMAT E LIDHJES: I=I1 +I2 ΣE-ΣR I = 0 E-R I -Rm I- Rp I=0 U-R I - Xc I- XL I =0 ΣE-ΣZ I = 0 22

23 LIDHJA E BURIMEVE TË RRYMËS ELEKTRIKE 23

24 24

25 25

26 NDARËSI I TENSIONIT-RREGULLIMI I TENSIONIT ME POTENCIOMETËR Rënja e tensionit në qarkun elektrik-në linjë 26

27 27

28 LIDHJA E REZISTENCAVE DHE FUQIA NË QARKUN ELEKTRIK NJËFAZOR 28

29 VËRTETIMI I LIGJIT TË XHAULIT Skema e eksperimentit: P E Mjetet: At autotransformatori, A- ampermetri, V-Voltmetri, P- priza njëpolshe, E-ena me ujë (kalorimetri) T- termometri, O-orë dore Sasia e nxehtësisë së ujit është: Q= m.( 2-1)=0,24.U.I.t (cal), Energjia elektrike e shpenzuar: W=U.I.t (Ws) Rendimenti apo shkalla e shfrytëzimit te nxemsit: = Q.100(%) Tabela: W Nr.i matj. m (gr.) 1 ( 0 C) 2 ( 0 C) U (V) I (A) t (sec) Q (cal) W (Wh) (%)

30 VËRTETIMI I LIGJIT TË XHAULIT 30

31 KOEFICIENTI I NXEHTËSISË SPECIFIKE Q=m.c.ΔT 31

32 Parimi i punës së burimeve kimike të rrymës elektrike 32

33 MBUSHJA DHE ZBRASJA E AKUMULLATORIT 33

34 MAGNETIZMI, MAGNETET PERMANENT 34

35 Fusha magnetike e tokës FUSHA MAGNETIKE E MAGNETEVE 35

36 VEPRIMI RECIPROK I PËRQUESIT ME RRYMË DHE I FUSHËS MAGNETIKE Fig.- Veprimi i perquesit me rrymë elektrike në gjilperën magnetike 36

37 FUSHA MAGNETIKE, FLUKSI DHE INDUKCIONI MAGNETIK 37

38 38

39 VEPRIMI RECIPROK I RRYMES ELEKTRIKE DHE I FUSHËS MAGNETIKE 39

40 ELEKTROMAGNETI 40

41 ELEKTROMAGNETET: LLOJET, KONSTRUKCIONI, VEPRIMI Fig.- Dukuria e indukcionit elektromagnetik Fig.- Veprimi i elektromagnetit 41

42 FORCA ELEKTROMOTORIKE 42

43 (PER)FITIMI I RRYMES ALTERNATIVE SINUSOIDALE 43

44 PARIMI I PUNËS SË GJENERATORIT ELEKTRIK 44

45 45

46 Skemat: VETINDUKCIONI Fig.1-Lidhja paralele e dy poqave me resistor dhe me bobinë Mjetet: U-burimi i rrymës njëkahore, P 1,P 2 poqët indikashente, Rh-rezistor i ndryshueshëm, L-bobinë me bërthamë, S-qelës njëpolar, A-ampermetër,V-voltmetër, LF-Llambë fluorescente Udhëzimet: Gjatë demonstrimit të eksperimentit të parë sipas fig.1 me hapjen dhe mbylljen ndërpresit S për shkak të dukurisë së vetëindukcionit poqi P 2 i lidhur në varg me Bobinën L do të ndizet më vonë se poqi P 1 i lidhur në varg me rezistorin R. Në rastin e fig.2,ku është lidhur llamba fluorescente F në paralel me bobinën L bëhet kyqja dhe qkyqja e qelësit e me kte vendosja e rrymës elektrike dhe zhdukja e saj. Kur qelësi hapet llampa ndizet për një moment.me fjalë tjera tensioni duhet të jetë më i lartë se 100V në skajet e bobinës në momentin kur ndërprehet rryma në qark. Eksperimentin e njejtë mund ta përsërisim edhe me një radiomarrës të kyqur e të lidhur në vend të llambës fluorescente.në momentin kur e qkyqim qelësin,radiomarrësit i rritet zëri. Përfundim: Tensioni i vetindukcionit gjithmonë është në të kundërt me rrymën që e ka krijua 46 Me këte vërtetohet dhe ka gjetur zbatim ligji i Lencit.

47 47

48 48

49 49

50 MATJA E ENERGJISË ELEKTRIKE AKTIVE NË QARKUN NJËFAZOR Fig.1-Konstrukcioni i njehsorit njëfazore induktiv 1-elektromagneti i qarkut të rrymës 2-elektromagneti i qarkut të tensionit 3-disku prej aluminit 4-magneti frenues 5-dhëmbzori i numratorit Tabela e matjeve: 50

51 REZISTORËT : KONSTRUKCIONI, LIDHJET ë partisë së xhabirave. 51

52 Ide dhe sygjerime: