ΕΙΔΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΘΟ ΕΡΙΦΥΛΛΙΔΑ. κείμενο δοκιμιακοφ χαρακτιρα που δθμοςιεφετα ι ςε οριςμζνθ κζςθ μιασ εφθμερίδασ

Transcript

1 ΕΙΔΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΘΟ ΕΡΙΦΥΛΛΙΔΑ Είδοσ πεηοφ λόγου με περιοριςμζνθ ζκταςθ, που πραγματεφεται ζνα ςυγκεκριμζνο κζμα (εκφράηει παρατθριςεισ, ςκζψεισ, ςυναιςκιματα, άλλοτε προςπακεί να αναλφςει, ερμθνεφςει) χωρίσ όμωσ να το εξαντλεί ςε πλάτοσ και ςε βάκοσ. Σκοπόσ του είναι να πλθροφοριςει, να διδάξει, να τζρψει και ενδεχομζνωσ να πείςει. κείμενο που αναφζρεται ςε κάποιο κζμα γενικοφ ενδιαφζροντο σ και που είναι δθμοςιευμζν ο ςτον τφπο κείμενο δοκιμιακοφ χαρακτιρα που δθμοςιεφετα ι ςε οριςμζνθ κζςθ μιασ εφθμερίδασ αποδεικτικό ςτοχαςμοφ ςχζςθ με τθν επικαιρότθτα εξειδικευμζν ο κζμα 1. απόδειξθ κζςθσ. ςκοπόσ 1. ελεφκεροσ ςτοχαςμόσ. 2. λογικι. δομι 2. ςυνειρμικι. 3. αντικειμενικι. ςκοπιά 3. υποκειμενικι. 4. κυριολεκτικι. γλϊςς α 4. ςυνυποδθλωτικι. 5. επίκλθςθ λογικισ. πεικϊ 5. επίκλθςθ ςυναιςκιματοσ.

2 ΣΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΤ Σρόποσ ανάπτυξθσ παραγράφου Δομι παραγράφου α) Σρόποι ανάπτυξθσ παραγράφου 1. Με παραδείγματα 2. Με αιτιολόγθςθ 3. Με αίτιο αποτζλεςμα 4. Με ςφγκριςθ αντίκεςθ 5. Με οριςμό (Οριςτζα ζννοια Γζνοσ Ειδοποιόσ διαφορά) 6. Με διαίρεςθ (Διαιρετζα ζννοια Διαιρετικι βάςθ Μζλθ τθσ διαίρεςθσ) 7. Με αναλογία 8. Με ςυνδυαςμό μεκόδων β) Δομι παραγράφου 1. Θεματικι Ρρόταςθ 2. Σχόλια Ανάπτυξθ 3. Ρρόταςθ κατακλείδα (δεν υπάρχει πάντα) ΠΡΟΟΧΗ! Άλλο τρόποσ ανάπτυξθσ παραγράφου και άλλο τρόποι πεικοφσ ςε μια παράγραφο!

3 1. παράγραφοσ με παραδείγματα: Θεματικι περίοδοσ Διατφπωςθ του κζματοσ κζςθσ Λεπτομζρειεσ κατακλείδα Ραράκεςθ παραδειγμάτων ι παραδείγματοσ αντλθμζνων από τθν ιςτορία, τθν επικαιρότθτα, τθν εμπειρία ι τθ φανταςία Συγκεφαλαίωςθ - ςυμπζραςμα Ρ.χ. «Η ζγκαιρθ και ζγκυρθ πλθροφόρθςθ ζχει μεγάλθ ςθμαςία για τθ ηωι του ανκρϊπου. Ο ζγκαιρα κι ζγκυρα ενθμερωμζνοσ άνκρωποσ μπορεί να διευκετεί μια ςειρά από πρακτικά αλλά ςθμαντικά ηθτιματα, όπωσ θ αγορά χριςιμων προϊόντων, τα ψυχαγωγικά του προγράμματα και θ εκπλιρωςθ των υποχρεϊςεϊν του ςτισ τακτζσ προκεςμίεσ. Η πλθροφόρθςθ είναι πολλαπλά χριςιμθ και για ςοβαρότερα ηθτιματα, λ.χ. για τθν εκπλιρωςθ υποχρεϊςεων και τθν άςκθςθ δικαιωμάτων που ζχει ο άνκρωποσ ωσ πολίτθσ. Εξάλλου, εφόςον ο άνκρωποσ είναι καλά ενθμερωμζνοσ για ςφγχρονα κζματα, μπορεί ευκολότερα και καλφτερα να επικοινωνεί με άλλουσ ανκρϊπουσ, με τθν άλλθ γενιά ι με πολίτεσ άλλων χωρϊν, για παράδειγμα. Γι αυτό ο άνκρωποσ είναι τόςο πιο ςυνεπισ ςτισ υποχρεϊςεισ του και τόςο πιο ουςιαςτικά παρεμβαίνει ςτισ κοινωνικζσ και πολιτικζσ εξελίξεισ, όςο πιο ζγκυρα και ζγκαιρα πλθροφορθμζνοσ είναι.» 2. παράγραφοσ με ςφγκριςθ και αντίκεςθ: Θεματικι περίοδοσ Ραρουςίαςθ των ςυγκρινόμενων μελϊν Λζξεισ / εκφράςεισ δθλωτικζσ τθσ ομοιότθτασ ι τθσ διαφοράσ Λεπτομζρειεσ κατακλείδα Α. ανά ςθμείο παρουςίαςθ των γνωριςμάτων των ςυγκρινόμενων μελϊν αντικετικά ηεφγθ Β. ολοκλθρωμζνθ παρουςίαςθ των γνωριςμάτων πρϊτα του ενόσ μζλουσ κι ζπειτα του άλλου χωριςμόσ του κφριου μζρουσ τθσ παραγράφου ςε δφο μζρθ Συνόψιςθ ςυμπζραςμα ι διαπίςτωςθ κοινοφ ςτοιχείου Ρ.χ. α. «Ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίασ τουσ, τα ΜΜΕ άλλοτε προςφζρουν πλθροφόρθςθ κι άλλοτε γίνονται φορείσ παραπλθροφόρθςθσ. Πταν επιδιϊκεται θ πλθροφόρθςθ, τα ενθμερωτικά κείμενα προφορικά ι γραπτά χρθςιμοποιοφν κυρίωσ ουςιαςτικά και ριματα για να προβάλλουν τα γεγονότα τθσ επικαιρότθτασ, ενϊ, όταν επιδιϊκεται θ παραπλθροφόρθςθ, τα κείμενα βρίκουν επικζτων και κάκε λογισ προςδιοριςμϊν που δίνουν τθν πρϊτθ κζςθ ςτα ςχόλια. Στθν πρϊτθ περίπτωςθ τα γεγονότα προβάλλονται ανάλογα με τθ ςπουδαιότθτά τουσ, ενϊ ςτθ δεφτερθ προςωπικζσ υποκζςεισ παρουςιάηονται ωσ ειδιςεισ γενικοφ ενδιαφζροντοσ. Στθν πλθροφόρθςθ τα ςτοιχεία που παρατίκενται είναι διαςταυρωμζνα, επιβεβαιωμζνα και τα ςχόλια ςαφι, ρθτά. Αντίκετα, ςτθν παραπλθροφόρθςθ τα μεταδιδόμενα ςτοιχεία είναι ανεπιβεβαίωτα, αποτελοφν φιμεσ, ενϊ τα ςχόλια διαπλζκονται αξεχϊριςτα με τισ ειδιςεισ. Η πλθροφόρθςθ, τζλοσ, απευκφνεται ςτθ λογικι των δεκτϊν, τουσ ενθμερϊνει ζγκυρα και ςυμβάλλει ςτθ διαφϊτιςι τουσ, ενϊ θ παραπλθροφόρθςθ απευκφνεται ςτο ςυναίςκθμα, αποπροςανατολίηει και χειραγωγεί το δζκτθ. Από τα παραπάνω είναι φανερό πωσ πλθροφόρθςθ και παραπλθροφόρθςθ χρθςιμοποιοφν διαφορετικά μζςα και υπθρετοφν διαφορετικοφσ ςτόχουσ.»

4 β. «Ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίασ τουσ τα ΜΜΕ άλλοτε προςφζρουν πλθροφόρθςθ κι άλλοτε γίνονται φορείσ παραπλθροφόρθςθσ. Πταν επιδιϊκεται θ πλθροφόρθςθ, τα ενθμερωτικά κείμενα προφορικά ι γραπτά χρθςιμοποιοφν κυρίωσ ουςιαςτικά και ριματα για να προβάλλουν τα γεγονότα τθσ επικαιρότθτασ ανάλογα με τθ ςπουδαιότθτά τουσ για τθ ηωι τθσ κοινωνίασ. Τα ςτοιχεία που παρατίκενται ς αυτά είναι διαςταυρωμζνα, επιβεβαιωμζνα και τα δθμοςιογραφικά ςχόλια ςαφι, ρθτά. Η πλθροφόρθςθ απευκφνεται ςτθ λογικι των δεκτϊν, τουσ ενθμερϊνει ζγκυρα, αξιόπιςτα και ςυμβάλλει ςτθ διαφϊτιςι τουσ ςχετικά με τα τεκταινόμενα τθσ επικαιρότθτασ. Αντίκετα, όταν ςτόχοσ είναι θ παραπλθροφόρθςθ, τα ενθμερωτικά κείμενα από τθ μια βρίκουν επικζτων και κάκε λογισ προςδιοριςμϊν κι από τθν άλλθ προβάλλουν προςωπικζσ υποκζςεισ ωσ ειδιςεισ γενικοφ ενδιαφζροντοσ. Τα ςτοιχεία που παρακζτουν είναι ςυνικωσ χαλκευμζνεσ ι ανεπιβεβαίωτεσ ειδιςεισ και τα ςχόλια διαπλζκονται μ αυτζσ. Η παραπλθροφόρθςθ, μ άλλα λόγια, απευκφνεται ςτο ςυναίςκθμα, αποπροςανατολίηει και χειραγωγεί το δζκτθ. Από τα παραπάνω είναι φανερό πωσ πλθροφόρθςθ και παραπλθροφόρθςθ χρθςιμοποιοφν διαφορετικά μζςα και υπθρετοφν διαφορετικοφσ ςτόχουσ.» 3. παράγραφοσ με αιτιολόγθςθ: Θεματικι περίοδοσ Θζμα κζςθ / αξιολογικι κρίςθ που εγείρει αβίαςτα το ερϊτθμα γιατί Λεπτομζρειεσ Ανάπτυξθ ςυλλογιςμοφ επιχειρθμάτων Χριςθ αιτιολογικϊν ςυνδζςμων εκφράςεων κατακλείδα ςυμπζραςμα Ρ.χ. «Ρίςω από τζτοιεσ τοποκετιςεισ, ότι δθλαδι τα δικαιϊματα του ανκρϊπου δεν είναι μζτρο πολιτικοφ ανκρωπιςμοφ, αλλά ζκφραςθ του δυτικοφ πολιτικοφ και πολιτιςμικοφ ιμπεριαλιςμοφ, κρφβεται, μεταξφ άλλων, μια παρανόθςθ τθσ ιδζασ των δικαιωμάτων του ανκρϊπου. Γιατί θ υιοκζτθςι τθσ εκ μζρουσ άλλων πολιτιςμϊν δεν οδθγεί νομοτελειακά αυτοφσ τουσ πολιτιςμοφσ ςε αλλοτρίωςθ και απϊλεια τθσ ταυτότθτασ κι επειδι τα δικαιϊματα του ανκρϊπου δεν είναι αυτονόθτο μζροσ του δυτικοφ πολιτιςμοφ, αλλά ςθματοδοτοφν τισ βακιζσ κρίςεισ του και κα ζπρεπε λογικά ν αποτελοφν ςφμμαχο και όχι απειλι για τουσ μθ δυτικοφσ λαοφσ. Ράντωσ, αν αναλογιςτεί κανείσ ότι τα δικαιϊματα του ανκρϊπου ιταν και είναι ςτθ Δφςθ αντικείμενο ζντονων αντιπαρακζςεων, τότε δεν πρζπει ν απορεί για το γεγονόσ ότι αυτά και ςτουσ άλλουσ λαοφσ προκαλοφν αντιδράςεισ. Κςωσ αυτό να είναι μια αναγκαία φάςθ ςτθν πορεία αντικειμενικότερθσ προςζγγιςισ τουσ. Το γεγονόσ ωςτόςο ότι κι εκείνοι που απορρίπτουν τα δικαιϊματα του ανκρϊπου ωσ δυτικι ιδεολογία, τα επικαλοφνται για να ςτθρίξουν διάφορα αιτιματά τουσ, αποδεικνφει ότι αυτά αποτελοφν κλθρονομιά ολόκλθρθσ τθσ ανκρωπότθτασ» 4. παράγραφοσ με οριςμό: Θεματικι περίοδοσ οριςτζα ζννοια γζνοσ (ευρφτερθ ζννοια ςτθν οποία εντάςςεται θ οριςτζα) ειδοποιόσ διαφορά (χαρακτθριςτικό γνϊριςμα) Λεπτομζρειεσ Ανάλυςθ τθσ ειδοποιοφ διαφοράσ κατακλείδα ςυμπζραςμα Ρ.χ. «Ιδεολογία είναι το ςφνολο των αντιλιψεων που πρεςβεφει ζνα άτομο γφρω από κάποιο κζμα ςθμαντικό τθσ κοινωνικισ ηωισ (εκπαίδευςθ, οικονομικι οργάνωςθ, δικαιοςφνθ, κλπ.). Επειδι όμωσ θ ζννοια τθσ κοινωνίασ (προζλευςθ, δομι, ςκοποί, λειτουργία, κεςμοί) αγκαλιάηει ςτο πλάτοσ τθσ όλεσ τισ άλλεσ (θ εκπαίδευςθ π.χ. ενςαρκϊνει τουσ ςκοποφσ τθσ κοινωνίασ και αποτελεί μία λειτουργία τθσ), θ κοινωνικι ιδεολογία του ατόμου (δθλαδι το ςφνολο των απόψεϊν του για τουσ ςκοποφσ και τθ λειτουργία τθσ κοινωνίασ) ζφταςε να υποκαταςτιςει μόνθ τθσ όλεσ τισ επιμζρουσ μορφζσ τθσ ιδεολογίασ

5 ϊςτε, όταν λζμε ιδεολογία χωρίσ άλλο περιοριςτικό ςτοιχείο του λόγου, εννοοφμε τισ κοινωνικζσ αντιλιψεισ του ατόμου. Ρροσ αυτι θ τθν κατεφκυνςθ απορρόφθςθσ των υπάλλθλων εννοιϊν δοφλεψε και θ επιςτιμθ τθσ Κοινωνιολογίασ που γεννικθκε κι ανδρϊκθκε μζςα ςτουσ τελευταίουσ αιϊνεσ.» 5. παράγραφοσ με διαίρεςθ: Θεματικι περίοδοσ Λεπτομζρειεσ Οριςμόσ τθσ διαιρετζασ ζννοιασ Διαιρετικι βάςθ (κριτιρια διακρίςεων) Ρθλίκο τθσ διαίρεςθσ (ζννοιεσ που προκφπτουν ωσ επιμζρουσ μορφζσ τθσ διαιρετζασ) ανάλυςι του κατακλείδα ςυμπζραςμα Ρ.χ. «Τζχνθ είναι θ ενζργεια αλλά και θ ικανότθτα του ανκρϊπου να δθμιουργεί ζργα που αποκαλφπτουν το ωραίο και μζςω αυτοφ ςυγκινοφν, εξευγενίηουν τα ςυναιςκιματά μασ, ενϊ παράλλθλα επιτελοφν και ςκοποφσ κοινωνικοφσ. Οι τζχνεσ ανάλογα με το ςκοπό που υπθρετοφν διακρίνονται ςε αιςκθτικζσ και πρακτικζσ. Οι πρϊτεσ ςυνιςτοφν τθν καλλιτεχνικι δθμιουργία, γι αυτό ονομάηονται και καλζσ τζχνεσ, ενϊ οι δεφτερεσ περιλαμβάνουν οτιδιποτε βοθκάει τον άνκρωπο ςτθν κακθμερινι του πρακτικι και ηωι.» 6. παράγραφοσ με αναλογία: Θεματικι περίοδοσ Αναφορά του περιγραφόμενου και του αναλογοφντοσ αντικειμζνου Λζξθ / ζκφραςθ δθλωτικι τθσ αναλογίασ Λεπτομζρειεσ χαρακτθριςτικά / ιδιότθτεσ του αναλογοφντοσ αντικειμζνου χαρακτθριςτικά / ιδιότθτεσ του περιγραφομζνου αντικειμζνου χριςθ παρόμοιων λζξεων / φράςεων κατά τθν περιγραφι των δφο για να φανεί θ ομοιότθτα και ςε λεκτικό επίπεδο. κατακλείδα Επαναδιατφπωςθ / επιβεβαίωςθ τθσ ομοιότθτασ Ρ.χ. «Η περίοδοσ των γθρατειϊν είναι για τον άνκρωπο ό,τι και θ χειμερινι περίοδοσ για τθ φφςθ. Στθ διάρκεια του χειμϊνα θ γθ, ζχοντασ αποδϊςει τα γεννιματά τθσ, αναπαφεται, κακϊσ ο καιρόσ γίνεται βαρφσ, με ςφννεφα που κρφβουν τον ιλιο, χιόνια που ςκεπάηουν τισ βουνοκορφζσ, καταιγίδεσ και ανζμουσ που δζρνουν τθ φφςθ. Με τον ίδιο τρόπο κι ο γεραςμζνοσ άνκρωποσ αποςφρεται ςε μια περίοδο ανάπαυςθσ, αφοφ εργάςτθκε ς όλθ του τθ ηωι και πρόςφερε με τον αγϊνα του. Τϊρα θ διάκεςι του είναι βαριά, κακϊσ τα χιόνια που ςωρεφτθκαν ζχουν διϊξει τθ φρεςκάδα τθσ νιότθσ, ζχουν αςπρίςει τθν κορυφι του κεφαλικοφ, ενϊ ςυνοδεφονται και από αςκζνειεσ που ταλαιπωροφν τον οργανιςμό. Ππωσ, λοιπόν, ο χειμϊνασ ςθμαίνει το κλείςιμο του φυςικοφ κφκλου, ζτςι και τα γθρατειά ςθματοδοτοφν το κλείςιμο του ανκρϊπινου βίου.» 7. παράγραφοσ με αίτια κι αποτζλεςμα: Θεματικι περίοδοσ Λεπτομζρειεσ Φαινόμενο προσ αιτιολόγθςθ αιτιατό Ανάλυςθ του αιτίου ι των αιτίων Ραρουςίαςθ των επιμζρουσ ςυνκθκϊν / παραγόντων που δθμιου φαινόμενο κατακλείδα Συμπζραςμα επαναδιατφπωςθ τθσ αιτιολογικισ ςχζςθσ Ρ.χ. «Είναι γεγονόσ ότι ο Ζλλθνασ δε διαβάηει. Δεν αγαπά το βιβλίο και τθ μελζτθ. Γιατί όμωσ; Κλθρονομικά βάρθ και φυλετικόσ χαρακτιρασ; Μα τότε κα ζπρεπε μάλλον το αντίκετο να ςυμβαίνει! Η εκνικι κλθρονομιά του Ζλλθνα είναι βακιά πνευματικι. Τότε; Ρρζπει να παραδεχτοφμε πωσ ο άνκρωποσ δε γεννιζται αγκαλιά με το βιβλίο, του μακαίνουν να το αγαπάει. Είναι κζμα γενικότερθσ παιδείασ, που ξεκινάει βζβαια από τθν εκπαίδευςθ, από τα ςχολεία όλων των βακμίδων. Και εκεί

6 φαίνεται πωσ υςτεροφμε. Γιατί εμείσ από τα ςχολεία βγάηουμε ανκρϊπου που ακοφν για βιβλίο, ακοφν για μελζτθ και το βάηουν ςτα πόδια! Κακογραμμζνα βιβλία και μζκοδοι ςκουριαςμζνεσ απωκοφν τουσ νζουσ από το βιβλίο και τθν ευπρόςδεκτθ και γόνιμθ γνϊςθ. Εκπαίδευςθ που βαςίηεται ςτθ μθχανικι πρόςλθψθ γνϊςεων, ςτθν ψυχρι χρθςιμοκθρία, ςτθ δια παντόσ μζςου βακμοκθρία, ςτθ ςτείρα αποςτικιςθ δθμιουργεί ςτθ ςυνζχεια απζχκεια για το βιβλίο, το ςχολείο, τθ μάκθςθ. Το πρόβλθμα του μακιματοσ τθσ ζκκεςθσ δεν είναι άςχετο με όλθ αυτι τθν κακι εκπαίδευςθ. Κακζσ επιδόςεισ ςτθν ζκκεςθ δεν ςθμαίνουν τίποτε άλλο από κακζσ ςχζςεισ με το βιβλίο γενικά. 8. Παράγραφοσ με ςυνδυαςμό τρόπων ανάπτυξθσ «Η πίςτθ ςε ζνα δόγμα είναι το υπόβακρο του φανατιςμοφ. Δόγμα είναι φιλοςοφικι, ιδεολογικι αρχι ι κρθςκευτικι δοξαςία που δεν επιδζχεται αμφιςβιτθςθ του κφρουσ τθσ. Το δόγμα, επειδι δεν ερμθνεφεται με τουσ κανόνεσ τθσ λογικισ και δεν απαιτεί τισ αποδείξεισ, απαιτεί τθν άκριτθ αποδοχι του. Ο δογματιςμόσ ζχει, ωςτόςο, τθν εξιγθςι του, αν λάβουμε υπόψθ μασ πωσ το δόγμα ζρχεται να καλφψει, να πλθρϊςει ψυχικζσ ανάγκεσ, ανκρϊπινεσ μειονεξίεσ και ποικίλεσ υςτεριςεισ. Η ελλιπισ, λόγου χάρθ, παιδεία, θ ζλλειψθ ςτακερϊν ερειςμάτων ςτθ ηωι και θ μεταφυςικι αγωνία εφκολα μποροφν να ωκιςουν τον άνκρωπο να ηθτιςει καταφφγιο ςε ζνα δόγμα που, όπωσ πιςτεφει, κα τον λυτρϊςει. Ζτςι ο πιςτόσ, κζτοντασ τον εαυτό του ςτθν υπθρεςία μιασ ιερισ υπόκεςθσ, δθμιουργεί ζνα είδοσ εξάρτθςθσ από το δόγμα, το οποίο και υπεραςπίηεται με πάκοσ, φανατικά. Πποιοσ το απορρίπτει είναι λίγο-πολφ αςεβισ εχκρόσ. Η ζμμονθ δε προςκόλλθςι του ς αυτό οδθγεί ςτθ μιςαλλοδοξία, τθ φανατικι δθλαδι αντιμετϊπιςθ άλλων δοξαςιϊν.» Οι αρετζσ μιασ ολοκλθρωμζνθσ παραγράφου είναι: Η διάκριςθ ςαφοφσ ςκοποφ: Η ανάπτυξθ τθσ παραγράφου κακορίηεται από τθ κεματικι πρόταςθ. Αυτι με τθ ςειρά τθσ διαμορφϊνεται από το ςκοπό που βάηει ο ςυγγραφζασ. Η ενότθτα: Η παράγραφοσ δεν πρζπει να περιζχει λεπτομζρειεσ άςχετεσ με τθν κφρια ιδζα, που εκφράηεται από τθ κεματικι πρόταςθ. Σε μία παράγραφο που ζχει ενότθτα, κάκε πρόταςθ ςχετίηεται άμεςα με τθν κφρια ιδζα, όπωσ αυτι εκφράηεται ςτθ κεματικι πρόταςθ Η αλλθλουχία των νοθμάτων: Σε κάκε παράγραφο οι λεπτομζρειεσ πρζπει να ςυνδζονται λογικά. Η ςωςτι ςειρά εξαρτάται από το φφοσ τθσ παραγράφου και από τθ φφςθ των λεπτομερειϊν που χρθςιμοποιοφμε. Ζτςι: Σε μία αφθγθματικι παράγραφο, μπαίνουν ςχεδόν πάντα με χρονολογικι ςειρά Σε μία περιγραφικι παράγραφο, παρουςιάηονται με βάςθ τθ κζςθ που ζχουν ςτο χϊρο και τθ μεταξφ τουσ ςχζςθ Σε μία επεξθγθματικι παράγραφο, μπαίνουν κατά λογικι ςειρά: γνωςτά-άγνωςτα, εφκολα-δφςκολα, κλπ. Σε μία αποδεικτικι παράγραφο μπαίνουν κατά λογικι ςειρά: αςιμαντα-ςθμαντικά.

7 Η ςυνοχι : Οι λεπτομζρειεσ πρζπει να κατατάςςονται λογικά. Η νοθματικι ςυνάφεια μεταξφ των προτάςεων, δθλαδι θ νοθματικι αλλθλουχία, ονομάηεται ςυνεκτικότθτα. Η μορφικι ςφνδεςθ των προτάςεων ονομάηεται ςυνοχι και είναι απαραίτθτθ για τθν ομαλι μετάβαςθ από το ζνα νόθμα ςτο άλλο. Η ςυνοχι επιτυγχάνεται με τουσ εξισ τρόπουσ: I. Με τθ χριςθ αντωνυμιϊν II. Με τθ χριςθ μεταβατικϊν / διαρκρωτικϊν λζξεων / εκφράςεων, οι οποίεσ μπορεί να δθλϊνουν: i. Ειςαγωγι, επεξιγθςθ: δθλαδι, για να γίνω πιο ςαφισ, με άλλα λόγια, κλπ. ii. Παράδειγμα: για παράδειγμα, λόγου χάριν, κλπ. iii. Αίτιο αποτζλεςμα: επειδι, ζτςι, γι αυτό το λόγο, κλπ. iv. Αντίκεςθ, εναλλαγι, εναντίωςθ: αν και, εντοφτοισ, αντικζτωσ, αλλά, ακόμα κι αν, αντικζτωσ, ακόμα κι αν, εκτόσ τοφτου, όμωσ, ωςτόςο, από τθν άλλθ πλευρά, κλπ. v. Χρονικι ςχζςθ ι διαδοχι: τϊρα, πριν, ζπειτα, πρϊτα, τζλοσ, φςτερα, προθγουμζνωσ, όταν εν τω μεταξφ, αργότερα, κλπ. vi. Διάρκρωςθ του κειμζνου: το άρκρο / θ μελζτθ / θ ειςιγθςθ / θ ομιλία χωρίηεται ςε ν μζρθ: το πρϊτο κλπ. vii. Όρο, προχπόκεςθ: αν, εκτόσ αν, ςε περίπτωςθ που, υπό τον όρο να, κλπ. viii. Απαρίκμθςθ επιχειρθμάτων, ειςαγωγι νζων ιδεών: πρϊτο, δεφτερο, κατ αρχάσ, τελικά, επίςθσ, ομοίωσ, τζλοσ, επιπλζον, επιπροςκζτωσ, κλπ. ix. Συμπζραςμα, ςχζςθ αιτίου-αποτελζςματοσ: επομζνωσ, ςυνεπϊσ, ςυμπεραςματικά, ςφμφωνα με τα παραπάνω, εν ςυνόψει, με άλλα λόγια, για να ςυνοψίςουμε, ςυγκεφαλαιϊνοντασ, επιλογικά, κλπ. x. Τοπικι ςειρά ι ςχζςθ: εδϊ εκεί, πάνω...κάτω, μζςα...ζξω, κοντά μακριά, αριςτερά δεξιά, κλπ. xi. Ζμφαςθ: είναι αξιοςθμείωτο ότι, κα ικελα να τονίςω το εξισ ότι, να επιςτιςω τθν προςοχι ςασ ςε, κλπ. xii. Διάηευξθ: ι, είτε, κλπ. III. Με επανάλθψθ αυτοφςιων ι διατυπωμζνων διαφορετικά λζξεων, ονοματικϊν φράςεων, προτάςεων, παραγράφων, κλπ. IV. Με τθν φπαρξθ νοθματικισ ςυγγζνειασ: οπότε τα νοιματα μεταξφ δφο προτάςεων ςχετίηονται τόςο ςτενά μεταξφ τουσ, ϊςτε το ίδιο το νόθμα να δείχνει τθ ςχζςθ τουσ, χωρίσ τθν ανάγκθ άλλθσ ςφνδεςθσ. Η ζμφαςθ των ςθμαντικϊν ςθμείων / λεπτομερειϊν τθσ: Μζςα ςτθν παράγραφο υπάρχουν λεπτομζρειεσ που κζλουμε να τονίςουμε. Δίνουμε ζμφαςθ είτε με τθ κζςθ που τουσ δίνουμε ςτθν παράγραφο, είτε με τθν ζκταςθ που τουσ δίνουμε ςτθν ανάπτυξθ τθσ παραγράφου.

8 ΣΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΤ 1. Σρόποι πεικοφσ 2. Μζςα πεικοφσ α) Επίκλθςθ ςτθ λογικι : Επιχειριματα : είναι μια ι περιςςότερεσ προτάςεισ(προκείμενεσ) που χρθςιμεφουν ωσ βάςθ για τθν αποδοχι μιασ άλλθσ πρόταςθσ(ςυμπζραςμα), θ οποία ακολουκεί λογικά τισ προκείμενεσ Σεκμιρια : είναι τα ςυγκεκριμζνα ςτοιχεία που χρθςιμοποιοφνται από τον πομπό για τθν υποςτιριξθ τθσ κζςθσ του. Είδθ τεκμθρίων : Ραραδείγματα, Αλικειεσ, Γεγονότα, Στατιςτικά ςτοιχεία, Αυκεντίεσ κτλ β) Επίκλθςθ ςτο ςυναίςκθμα : Αφιγθςθ Ρεριγραφι Χιοφμορ Ειρωνεία Φορτιςμζνο λεξιλόγιο Χριςθ Υποτακτικισ ι Ρροςτακτικισ- Αςφνδετο ςχιμα Μορφζσ κατάχρθςθσ : προκαταλιψεων δζκτθ κτλ Κινδυνολογία, Ρροπαγάνδα, Εκμετάλλευςθ γ) Επίκλθςθ ςτθν αυκεντία : Χρθςιμοποιείται κυρίωσ ςτον επιςτθμονικό λόγο, αλλά και ςτο δοκίμιο, το άρκρο, το κιρυγμα κτλ Ρροχποκζςεισ για τθν ορκι χριςθ :

9 α. να μθ γίνεται κατάχρθςι τθσ β. να μθ χρθςιμοποιείται για να καλυφκεί θ ζλλειψθ επιχειρθμάτων γ. να γίνεται αναφορά ςε αυκεντίεσ ειδικζσ μόνο ςτο ςυγκεκριμζνο κζμα δ) Επίκλθςθ ςτο ικοσ του πομποφ : Χρθςιμοποιείται κυρίωσ ςτον πολιτικό λόγο. Ο πομπόσ, για να κερδίςει τθν εμπιςτοςφνθ του δζκτθ, μιλά ςε πρώτο πρόςωπο και επιχειρεί : α. να διατυπϊςει αξιόπιςτο λόγο β. χρθςιμοποιεί λζξεισ που δθλϊνουν αρετζσ, προβάλλει τισ επιλογζσ και τισ αποφάςεισ του ε) Επίκεςθ ςτο ικοσ του αντιπάλου : Χρθςιμοποιείται κυρίωσ ςτον πολιτικό λόγο. Ο πομπόσ, αντί να κρίνει τα επιχειριματα του αντιπάλου του αςκεί κριτικι : α. ςτο χαρακτιρα του αντιπάλου β. ςτθν ιδιωτικι του ηωι (λαςπολογία)

10 ΤΛΛΟΓΙΣΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ Είδθ ςυλλογιςμϊν ςυμπεράςματα ςτα οποία οδθγοφν α) ωσ προσ τθν πορεία τθσ ςκζψθσ : 1. Παραγωγικοί : - Από μια γενικι και αφθρθμζνθ αρχι καταλιγουμε ςε κάτι ειδικό. - Οδθγεί ςε βζβαια ςυμπεράςματα. 2. Επαγωγικοί : - Από ειδικζσ, ςυγκεκριμζνεσ διαπιςτϊςεισ καταλιγουμε ςε μια γενικι αρχι. - Ατελισ επαγωγι : οδθγεί ςε πικανά ςυμπεράςματα. - Σζλεια επαγωγι : οδθγεί ςε βζβαια ςυμπεράςματα. 3. Αναλογικοί : - Από μια ειδικι διαπίςτωςθ καταλιγουμε πάλι ςε μια ειδικι διαπίςτωςθ. - Οδθγεί πάντα ςε πικανά ςυμπεράςματα. β) ωσ προσ τισ προκείμενεσ : 1. Κατθγορικόσ : ο ςυλλογιςμόσ του οποίου οι προκείμενεσ είναι κατθγορικζσ προτάςεισ, δθλ. το Υποκείμενό τουσ ςυνδζεται με το κατθγοροφμενο μζςω ενόσ ςυνδετικοφ ριματοσ 2. Τποκετικόσ : ο ςυλλογιςμόσ του οποίου θ μία ι και οι δφο προκείμενεσ είναι υποκετικζσ προτάςεισ.

11 3. Διαηευκτικόσ : ο ςυλλογιςμόσ του οποίου μια τουλάχιςτον προκείμενθ είναι διαηευκτικι πρόταςθ Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΟΤ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΣΟ Αξιολόγθςθ επιχειριματοσ : είναι ο ζλεγχοσ τθσ αλικειασ και τθσ εγκυρότθτασ των προκειμζνων και του ςυμπεράςματόσ του. Ορκό επιχείρθμα = Ζγκυρο + Αλθκζσ Ορκό επιχείρθμα = Απόδειξθ Ζγκυρο επιχείρθμα : - Είναι αυτό ςτο οποίο οι προκείμενεσ οδθγοφν με λογικι αναγκαιότθτα ςτο ςυμπζραςμα, ακολουκώντασ τουσ κακοριςμζνουσ κανόνεσ τθσ λογικισ. - θ εγκυρότθτα εξαρτάται από τθ μορφι του επιχειριματοσ. Αλθκζσ επιχείρθμα : - Είναι αυτό ςτο οποίο οι προκείμενεσ και το ςυμπζραςμα ανταποκρίνονται ςτθν πραγματικότθτα, υπάρχει δθλαδι νοθματικι ςχζςθ των προκειμζνων και του ςυμπεράςματοσ με τθν πραγματικότθτα. - Η αλικεια εξαρτάται από το περιεχόμενο του επιχειριματοσ - Οι προκείμενεσ πρζπει να είναι γενικά αποδεκτζσ αλικειεσ. - Ζνα επιχείρθμα που βαςίηεται μόνο ςε προςωπικζσ γνϊμεσ δεν ζχει απόλυτθ ιςχφ

12 Είδοσ Σι ελζγχουμε και γιατί Παραγωγικόσ Ελζγχουμε τθν αλικεια τθσ γενικισ αρχισ, κρίςθσ κτλ ςτθν οποία ςτθρίηεται. Επαγωγικόσ : 1. Γενίκευςθ - Επιτρεπτι ι βεβιαςμζνθ γενίκευςθ ; (βεβιαςμζνθ γενίκευςθ = προκαταλιψεισ) 2.Αίτιοαποτζλεςμα - Η ςχζςθ αιτίου αποτελζςματοσ είναι λογικι ι απλϊσ χρονολογικι; (χρονολογικι ςχζςθ = προλιψεισ) - Μιπωσ μια μερικότερθ αιτία προβάλλεται ωσ μοναδικι ; (= υπεραπλοφςτευςθ) - Είναι θ αιτία επαρκισ (= αυτι και μόνο φτάνει για να προκφψει το αποτζλεςμα) 3. Αναλογία αυτι) ; ι / και αναγκαία (= το αποτζλεςμα δεν προκφπτει χωρίσ - Κυριολεκτικι : οι ομοιότθτεσ ανάμεςα ςτα ςυγκρινόμενα αντικείμενα είναι επαρκείσ ςε αρικμό και ςχετικζσ με το κζμα ; - Μεταφορικι : Συνικωσ απευκφνεται ςτο ςυναίςκθμα και

13 επιχειρεί να παραπλανιςει. Σπάνια ζχει αποδεικτικι αξία λογικοφ επιχειριματοσ Δεν είναι ζγκυροσ : Τποκετικόσ α. αν ςυμβαίνει «άρςθ τθσ υπόκεςθσ» π.χ. «Αν είμαι πρόεδροσ, είμαι διάςθμοσ. Δεν είμαι πρόεδροσ, άρα δεν είμαι διάςθμοσ» β. αν ςυμβαίνει «κζςθ τθσ απόδοςθσ» π.χ. «Αν είμαι πρόεδροσ, είμαι διάςθμοσ. Είμαι διάςθμοσ, άρα είμαι πρόεδροσ» Είναι άκυροσ, όταν : - εγκλωβίηει τθ διάηευξθ ςε οριςμζνεσ μόνο λφςεισ Διαηευκτικόσ - αποςιωπά τισ υπόλοιπεσ για να αποςπάςει τθν επικυμθτι απάντθςθ Παραλογιςμοί Είναι τα ςυλλογιςτικά ςχιματα που, ενϊ αντιβαίνουν ςτον ορκό λόγο και δεν ζχουν αποδεικτικι αξία, μποροφν να παραπλανιςουν, γιατί εξωτερικά παρουςιάηουν πολλζσ ομοιότθτεσ με τουσ ζγκυρουσ ςυλλογιςμοφσ. οφίςματα Είναι οι παραλογιςμοί που οφείλονται ςε πρόκεςθ εξαπάτθςθσ, ςε λογικι παγίδα που ςτινει ο πομπόσ ςτο δζκτθ.

14 ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΝ Τα τεκμιρια που ςτθρίηουν ζνα επιχείρθμα, για να είναι αξιόπιςτα, πρζπει να είναι επεξεργαςμζνα επιςτθμονικά, ςτατιςτικά ςτοιχεία ι γενικά αποδεκτζσ αλικειεσ. Σε διαφορετικι περίπτωςθ μποροφν να παραπλανιςουν όπωσ οι παραλογιςμοί ι τα ςοφίςματα. ΜΟΡΦΕ ΠΕΙΘΟΤ Η πεικϊ ςτθ διαφιμιςθ α) Σρόποι πεικοφσ Μζςα πεικοφσ 1. Επίκλθςθ ςτθ λογικι : α. Συνειρμόσ ιδεϊν β. Αναλυτικι περιγραφι και επίδειξθ των ιδιοτιτων του προϊόντοσ γ. επιχειριματα υπζρ του προϊόντοσ, ςοφιςτικά τεχνάςματα 2. Επίκλθςθ ςτο ςυναίςκθμα : φόβο, ενοχζσ, επικυμίεσ, ςεξουαλικότθτα, ανάγκθ καταξίωςθσ κτλ π.χ. «Keep walking» 3. Επίκλθςθ ςτθν αυκεντία : παρουςιάηει το προϊόν ζνασ ειδικόσ, ζνασ επιςτιμονασ, ζνα δθμοφιλζσ πρόςωπο

15 4. Λανκάνων αξιολογικόσ χαρακτθριςμόσ : π.χ. «Μια γυναίκα με πάκοσ : εςφ», «Loreal γιατί ςασ αξίηει», «Είςαι γυναίκα ; Τόςο το καλφτερο!»: λειτουργεί δεςμευτικά για το δζκτθ β) Η γλϊςςα τθσ διαφιμιςθσ 1. Λεκτικόσ πλθκωριςμόσ με αποτζλεςμα τθν ακυριολεξία και τθν αςάφεια 2. Κατάχρθςθ επικζτου και επιρριματοσ, κυρίωσ ςτον υπερκετικό βακμό 3. Εκφράςεισ εντυπωςιαςμοφ 4. υνκθματικόσ τόνοσ Η πεικϊ ςτον πολιτικό λόγο τόχοσ Σρόποι πεικοφσ Μζςα πεικοφσ Αποτζλεςμα 1. επιχειριματα ςυλλογιςμοί 1. ενεργοποίθςθ τθσ κριτικισ του δζκτθ Να πειςτεί ο δζκτθσ, ϊςτε : Επίκλθςθ ςτθ λογικι 2. ο δζκτθσ αντιλαμβάνεται ότι θ απόφαςι του είναι ςφμφωνθ με : α. να πάρει κάποιεσ 2. τεκμιρια - τα προςωπικά του ςυμφζροντα και - τα ςυμφζροντα του ευρφτερου

16 αποφάςεισ κοινωνικοφ ςυνόλου β. να προβεί ςε κάποια ενζργεια Επίκλθςθ ςτο ςυναίςκθμα α. κινδυνολογία, λαςπολογία, λαϊκιςμόσ β. προπαγάνδα, θ οποία χαρακτθρίηεται από : 1. μεγαλοςτομία (βεβαιωτικι, δεοντολογικι, καυμαςτικι διατφπωςθ) 2. χριςθ λζξεων αξιϊν (πατρίδα, εκνικι αςφάλεια, λαόσ, ανκρϊπινα δικαιϊματα) που επιβάλλονται με το ςυναιςκθματικό τουσ βάροσ και παγιδεφουν το δζκτθ Ο δζκτθσ : - παραπλανάται - εκφοβίηεται - παρεμποδίηεται να ελζγξει λογικά τον πομπό ΧΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΣΟΤ ΠΟΛΙΣΙΚΟΤ ΛΟΓΟΤ 1. Λογικι επιχειρθματολογία. 2. Ζντονθ ςυναιςκθματικι φόρτιςθ. 3. Ρθτορεία. ( π.χ. Χριςθ λζξεων με μεταφορικι ςθμαςία, ρθτορικϊν εκφράςεων που εκφράηουν υπόςχεςθ, θκικι δζςμευςθ κτλ. ) 4.Επειδι ο πολιτικόσ λόγοσ ςυνδζεται με τθν εξουςία, οριςμζνεσ φορζσ ςτοχεφει ςτθν παραπλάνθςθ ι τον εκφοβιςμό του ακροατθρίου ϊςτε να εξαςφαλιςτεί θ άκριτθ αποδοχι από το δζκτθ. Στισ περιπτϊςεισ αυτζσ θ αποδεικτικι ιςχφσ των επιχειρθμάτων αντικακίςταται από αυταπόδεικτεσ ζννοιεσ με τζτοια θκικι διάςταςθ ( «ζκνοσ», «λαόσ», «εκνικι ςωτθρία»,

17 «πατρίδα» κτλ.) που εμποδίηουν το λογικό ζλεγχο και παγιδεφουν το δζκτθ. Πταν ο πολιτικόσ λόγοσ παίρνει αυτι τθ μορφι, με τθ παραποίθςθ των εννοιϊν και τθ ςτρζβλωςθ των αξιϊν γίνεται προπαγάνδα. ΧΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΣΟΤ ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΟΤ ΛΟΓΟΤ Η πεικϊ ςτον επιςτθμονικό λόγο τόχοσ Σρόποι πεικοφσ Μζςα πεικοφσ 1. Επιχειριματα, ςυλλογιςμοί. 2. Επαρκισ τεκμθρίωςθ των κζςεων με ζγκυρα επιςτθμονικά δεδομζνα - να περιγράψει - να ερμθνεφςει Επίκλθςθ λογικι ςτθ 3. Αυςτθρι λογικι οργάνωςθ. 4. Κριτικι ςτάςθ απζναντι ςτθ βιβλιογραφία. 5. Απρόςωπο, αντικειμενικό φφοσ, επιδίωξθ αντικειμενικότθτασ. - να αποδείξει 6. Αναφορικι λειτουργία τθσ γλϊςςασ. 7. Χριςθ επιςτθμονικισ ορολογίασ. 8. Χριςθ λζξεων που δθλϊνουν τθν ακριβι ςτάςθ του ςυγγραφζα (π.χ. αςφαλϊσ, ςυχνά, δυνατόν να κτλ). Συγκεντρωτικά: 1.Ο επιςτθμονικόσ λόγοσ είναι λόγοσ περιγραφικόσ, ερμθνευτικόσ, αποδεικτικόσ. Ζχει ςτόχο, φυςικά, να πείςει.

18 2.Οφείλει να είναι απρόςωποσ και αντικειμενικόσ. Ο ςυγγραφζασ ενόσ κειμζνου που ανικει ςτον επιςτθμονικό λόγο αναφζρεται ςτθ βιβλιογραφία που χρθςιμοποιεί παραπζμποντασ ςτισ ςχετικζσ ζρευνεσ, αλλά κρατά κριτικι ςτάςθ ςε αυτζσ του τισ αναφορζσ και εκφράηει τισ επιφυλάξεισ του, όπου κρίνει ότι το κζμα χρειάηεται περαιτζρω ζρευνα. 3.Επικρατεί θ λογικι χριςθ τθσ γλϊςςασ (επίκλθςθ ςτθ λογικι) και όχι θ ςυγκινθςιακι. Οι απόψεισ τεκμθριϊνονται προςεκτικά με ζγκυρα επιςτθμονικά δεδομζνα. 4.Η ςαφινεια και θ ακρίβεια ςτθ διατφπωςθ είναι ηθτοφμενα ςτον επιςτθμονικό λόγο. Συχνά ο ςυγγραφζασ χρθςιμοποιεί πολφ προςεκτικά λζξεισ ι εκφράςεισ με τισ οποίεσ δθλϊνει με ακρίβεια τθ ςτάςθ του απζναντι ςτο κζμα που κίγει ( π.χ. «αςφαλϊσ», «να αντιμετωπιςτοφν περιςςότερο ωσ διερευνθτικά» κ.τ.λ. ) 5.Η αυςτθρι λογικι οργάνωςθ χαρακτθρίηει γενικά ζνα επιςτθμονικό κείμενο. Είναι ευδιάκριτα τα βαςικά μζρθ του κειμζνου (πρόλογοσ, κφριο μζροσ, επίλογοσ ). Εφκολα μπορεί κανείσ ςτα επιςτθμονικά κείμενα να διακρίνει τισ νοθματικζσ ενότθτεσ οι οποίεσ ςυνικωσ προεξαγγζλλονται ςτθν αρχι του κειμζνου. 6. Συνικωσ περιλαμβάνει ειδικζσ λζξεισ (ειδικό λεξιλόγιο ) Η Γραμματικο-ςυντακτικι λειτουργία τθσ ςτίξθσ Σελεία (.) Χρθςιμοποιείται για να δθλϊςει: - το τζλοσ περιόδου - ςφντμθςθ λζξεων - ςυντομογραφίεσ Άνω τελεία ( ) Σθμειϊνεται για να δθλϊςει: - το τζλοσ θμιπεριόδου Η θμιπερίοδοσ ζχει μεν νοθματικι αυτοτζλεια, όχι όμωσ και ολοκλθρωμζνο νόθμα. Για να ολοκλθρωκεί, είναι απαραίτθτο και το τμιμα του λόγου που ακολουκεί.

19 Σφμφωνα με τθ Νεοελλθνικι Γραμματικι του Χρίςτου Τςολάκθ εκδόςεισ ΟΕΔΒ θ άνω τελεία χρθςιμεφει για να χωρίςει μζςα ςτθ φράςθ δφο μζρθ από τα οποία το δεφτερο επεξθγεί / διαςαφθνίηει το πρϊτο ι ζρχεται ςε αντίκεςθ μαηί του. Επίςθσ, ςτθν περίπτωςθ παράκεςθσ / απαρίκμθςθσ ςτοιχείων. (απάντθςθ ςτθν ςχετικι άςκθςθ τθσ ςελίδασ 155 ) Διπλι τελεία (:) Χρθςιμοποιείται για: - να ειςαγάγει παράκεμα - να ειςαγάγει κατάλογο ςτοιχείων - να ειςαγάγει γνωμικό, παροιμία κ.τ.λ. - να ςυνδζςει προτάςεισ από τισ οποίεσ θ δεφτερθ επεξθγεί τθν πρϊτθ ι είναι αποτζλεςμα τθσ πρϊτθσ - να γίνει διάκριςθ μεταξφ κζματοσ και ςχολίου ςε κείμενα επιγραμματικοφ χαρακτιρα Κόμμα (,) Είναι ίςωσ το ςυχνότερο ςθμείο ςτίξθσ και χρθςιμοποιείται: - ςε αςφνδετο ςχιμα - ςτθν αρχι και το τζλοσ παρενκετικισ πρόταςθσ - πριν και μετά τθν κλθτικι προςφϊνθςθ - ςτθν παράκεςθ και τθν επεξιγθςθ - ςτισ δευτερεφουςεσ επιρρθματικζσ προτάςεισ εκτόσ από τισ ειδικζσ, τισ ενδοιαςτικζσ, τισ πλάγιεσ ερωτθματικζσ και τισ βουλθτικζσ (όταν όμωσ αυτζσ χρθςιμοποιοφνται ωσ επεξθγιςεισ, τότε το κόμμα μπορεί να ςθμειωκεί) Παφλα (-) Χρθςιμοποιείται για να δθλϊςει: - τθν εναλλαγι προςϊπων ςτο διάλογο

20 - το διάςτθμα μεταξφ δυο ορίων - τθν ζνωςθ ςτοιχείων - τθ διάηευξθ Διπλι παφλα (- -) Χρθςιμοποιείται για: - τθν οριοκζτθςθ παρενκετικϊν ςχολίων Τα ςχόλια αυτά είναι επεξθγθματικά ι ςυμπλθρωματικά και κεωροφνται αρκετά χριςιμα ϊςτε να ςυμπεριλαμβάνονται ςτα γραφόμενα. Παρενκζςεισ ( ) και Αγκφλεσ (* +, - < >) Σθμειϊνονται για να ςυμπεριλάβουν: - παραπομπζσ - πθγζσ παρακεμάτων - επεξθγθματικά ςτοιχεία - ςχόλιο που επεξθγεί ι ςυμπλθρϊνει αλλά είναι επουςιϊδεσ Η ςτίξθ ωσ ςχόλιο Θαυμαςτικό (!) Ωσ ςχόλιο χρθςιμοποιείται γενικά για να δϊςει ζμφαςθ ςτο ςυναίςκθμα. Ειδικότερα, για να δθλϊςει: - καυμαςμό - ζκπλθξθ - ειρωνεία - απορία - αμφιςβιτθςθ - αποφαςιςτικότθτα

21 - ανθςυχία - για να υπογραμμιςτεί θ εντφπωςθ από κάτι απίςτευτο αλλά και αμφιβολία, υπερβολι, πάκοσ, φόβο, πόνο, χαρά, ελπίδα, κ.ά. Ραραδείγματα: α) καυμαςμόσ: Εξαιρετικι θ ερμθνεία του ρόλου! β) ζκπλθξθ: Κανζνασ υπεφκυνοσ δε ςκζφτθκε ότι τζτοιεσ παραγωγικζσ δραςτθριότθτεσ κα προκαλζςουν προβλιματα ςτο φυςικό περιβάλλον! Πταν το καυμαςτικό βρίςκεται εντόσ παρενκζςεων ςτο εςωτερικό τθσ πρόταςθσ, δθλϊνει ζκπλθξθ ςε ςχζςθ με ζνα από τα ςτοιχεία του μθνφματοσ. Οι αποφάςεισ λιφκθκαν δια βοισ (!) ςτο Συνζδριο του κόμματοσ. γ) ειρωνεία: Φαίνεται πωσ κανζνασ Γερμανόσ πολίτθσ δε γνϊριηε τθν φπαρξθ ςτρατοπζδων ςυγκζντρωςθσ! Σπουδαίοσ πολιτικόσ!!! δ) απορία: Τι παράξενθ ςυμπεριφορά! ε) αμφιςβιτθςθ: Ριςτεφεισ κι εςφ τζτοια πράγματα! ςτ) αποφαςιςτικότθτα: Θζλω γράμματα! Αποκρίκθκε ο μικρόσ αυκόρμθτα, μθχανικά, χωρίσ να ςκεφτεί τι ζλεγε με το ίδιο πάντα αφαιρεμζνο και παράξενο φφοσ*. η) ανθςυχία: Από τθν εκπομπι ρφπων όμωσ, κινδυνεφουν και οι υπαίκριεσ αρχαιότθτεσ! θ) για να υπογραμμιςτεί θ εντφπωςθ από κάτι απίςτευτο

22 Και όμωσ, ο πολίτθσ ςυχνά, εκλαμβάνει ωσ αλθκινό το ψευδζσ, όταν αυτό προβάλλεται ωσ τζτοιο από τα ΜΜΕ! Με τθν απλι ςυντακτικι του χριςθ το καυμαςτικό ςθμειϊνεται: - φςτερα από επιφωνιματα ι επιφωνθματικζσ φράςεισ - ςε προςτακτικζσ Ερωτθματικό (;) Ωσ ςχόλιο, μπορεί να δθλϊνει: - προβλθματιςμό - προτροπι - ειρωνεία ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΙΟ Παραγωγι επικοινωνιακοφ λόγου: Επιςτολι Η επιςτολι είναι γραπτόσ λόγοσ που χρθςιμοποιοφμε, για να επικοινωνιςουμε με πρόςωπα τα οποία δεν είναι παρόντα - οικεία και μθ - ι με κοινωνικζσ ομάδεσ που κεωροφμε ωσ κατάλλθλουσ δζκτεσ των μθνυμάτων μασ, με ςτόχο: να πλθροφοριςουμε για ςυμβάντα και καταςτάςεισ, να διαπιςτϊςουμε προβλιματα, να μεταδϊςουμε ςκζψεισ και ςυναιςκιματα, να εκφράςουμε απόψεισ, ειςθγιςεισ, διαμαρτυρίεσ, να ανακοινϊςουμε προκζςεισ. Ανάλογα με τθν επικοινωνιακι περίςταςθ, οι επιςτολζσ χωρίηονται ςε: α) τυπικζσ-επίςθμεσ, β) φιλικζσ. Επομζνωσ, θ προςφϊνθςθ, θ επιφϊνθςθ, το περιεχόμενο, το φφοσ, θ γλϊςςα μιασ επιςτολισ τροποποιοφνται ςφμφωνα με: τα χαρακτθριςτικά γνωρίςματα του αποςτολζα και του/τθσ παραλιπτθ/ριασ (θλικία, κζςθ, επάγγελμα, αξίωμα, μόρφωςθ, προςωπικότθτα, ςυναιςκιματα του κακενόσ),

23 το ςκοπό και το χρόνο ςυγγραφισ τθσ επιςτολισ, τθ ςχζςθ μεταξφ πομποφ και δζκτθ. Σο φφοσ τθσ επιςτολισ: Πλα τα είδθ των επιςτολϊν πρζπει να χαρακτθρίηονται από: ςυντομία, ςαφινεια, απλότθτα, φυςικότθτα, ακρίβεια, ευπρζπεια, λεπτότθτα, ευγζνεια. Είδθ επιςτολϊν Τα ενδιαφζροντα του κάκε ατόμου, οι πολλαπλζσ ανάγκεσ τθσ ηωισ και οι κοινωνικζσ ςυνκικεσ ςυντζλεςαν ςτο να δθμιουργθκοφν διάφορα είδθ επιςτολϊν. Τα πιο ςυνθκιςμζνα απ αυτά είναι: 1. Οι επιςτολζσ κοινωνικοφ περιεχομζνου (π.χ. οικογενειακζσ, φιλικζσ, αιςκθματικζσ, αγγελτικζσ, ευχετιριεσ, ςυγχαρθτιριεσ, ςυλλυπθτιριεσ). 2. Οι επιςτολζσ επαγγελματικοφ περιεχομζνου (π.χ. αιτθτικζσ, ςυςτατικζσ, διαφθμιςτικζσ, εμπορικζσ). 3. Οι επιςτολζσ που απευκφνονται ςε μια ςυγκεκριμζνθ Αρχι ι ςε ζνα ςυγκεκριμζνο πρόςωπο που βρίςκεται ςε κάποιο αξίωμα. 4. Οι ανοιχτζσ επιςτολζσ που δθμοςιεφονται ςτον τφπο (π.χ. διαμαρτυρίασ, πλθροφόρθςθσ, ενθμζρωςθσ). 5. Οι επιςτολζσ που απευκφνονται ςε ζνα οικείο μασ πρόςωπο με ςκοπό, όμωσ, τθν ανταλλαγι απόψεων πάνω ς ζνα ςυγκεκριμζνο κζμα. Σε όλα τα είδθ επιςτολϊν παρατθροφνται κάποια κοινά χαρακτθριςτικά γνωρίςματα, κυρίωσ ςε ςχζςθ με τθ δομι τθσ (θμερομθνία, προςφϊνθςθ,

24 περιεχόμενο, επιφϊνθςθ). Εκτόσ από το κεματικό περιεχόμενο, εκείνο που διαφοροποιείται είναι κυρίωσ το φφοσ, το οποίο κακορίηεται από τθν επικοινωνιακι περίςταςθ τθσ κάκε επιςτολισ. Σα μζρθ τθσ επιςτολισ 1. Χωροχρονικό πλαίςιο αναφοράσ: γράφεται ςτο πάνω δεξιό άκρο και περιλαμβάνει τον τόπο και το χρόνο κατά τον οποίο γράφεται θ επιςτολι: π.χ. Αμμόχωςτοσ, 14 Οκτωβρίου Σε περιπτϊςεισ επιςτολισ μζςω διαδικτφου γράφεται : Από :.@ gr Ρροσ :.@ fr. Θζμα : 2. Η προςφϊνθςθ: Αγαπθμζνθ μου μθτζρα, Αγαπθτζ Αντρζα, Μαρία μου, Αξιότιμε κφριε, Κφριε Διευκυντι, Σεβαςτζ Κφριε, 3. Σο περιεχόμενο τθσ επιςτολισ Πρόλογοσ: Aφορμι για τθ ςφνταξθ τθσ επιςτολισ και ςτόχοσ του επιςτολογράφου. Κφριο Μζροσ: Ζκκεςθ ενόσ κζματοσ, ενόσ προβλιματοσ, ενόσ φαινομζνου,

25 μιασ άποψθσ κτλ. Απόδειξθ με τθ χριςθ λογικϊν επιχειρθμάτων, τεκμθρίων. διαπιςτϊςεων, παραδειγματικϊν αναφορϊν, μαρτυριϊν. Απόκρουςθ των αντίπαλων επιχειρθμάτων (προβολι αντιρριςεων, επιφυλάξεων, περιοριςμϊν), που ιςχυροποιεί τθ κζςθ του αποςτολζα. Επίλογοσ: Ρεριεκτικι ανακεφαλαίωςθ κατά τθν οποία ο επιςτολογράφοσ εκφράηει ςκεπτικιςμό, ςυγκρατθμζνθ αιςιοδοξία ι καλεί τον /τθν αποδζκτθ τθσ επιςτολισ: να ςυμμεριςτεί, να κατανοιςει, να ευαιςκθτοποιθκεί, να ανταποκρικεί ζμπρακτα, να αναλάβει πρωτοβουλίεσ, να κινθτοποιιςει φορείσ. 4. Η επιφϊνθςθ: (ανάλογθ με τθν προςφϊνθςθ) Με αγάπθ Με εκτίμθςθ Με ςεβαςμό Με φιλικοφσ χαιρετιςμοφσ Ευχαριςτϊ για τθ φιλοξενία (για επιςτολι ςτον τφπο) 5. Η υπογραφι: Γεϊργιοσ Γεωργίου (επίςθμθ επιςτολι) Χαριτίνθ (φιλικι επιςτολι) Σθμείωςθ : α) Ανάλογα με το βακμό οικειότθτασ και ςχζςθσ μεταξφ παραλιπτθ και αποςτολζα τθσ επιςτολισ, ςθμειϊνεται ι όχι και το επϊνυμο. β) Στισ εξετάςεισ δεν επιτρζπεται οι μακθτζσ να ςθμειϊνουν όνομα, ψευδϊνυμο, τόπο ι οποιοδιποτε άλλο ςτοιχείο που μπορεί να φανερϊνει τθν ταυτότθτά τουσ.

26 Επικοινωνιακό πλαίςιο επίςθμθσ επιςτολισ. Γνωρίηοντασ τθν ταυτότθτα του δζκτθ και τουσ ςτόχουσ τθσ επιςτολισ μασ: Χρθςιμοποιοφμε φφοσ που o φανερϊνει ςεβαςμό και εμπιςτοςφνθ o αναδεικνφει το δζκτθ τθσ επιςτολισ μασ ςε ξεχωριςτό πρόςωπο o δείχνει ότι τον κεωροφμε ωσ ειδιμονα, ωσ το πιο αρμόδιο πρόςωπο, για να δεχτεί τθν επιςτολι μασ o δεςμεφει το δζκτθ να ανταποκρικεί ςτα αιτιματά μασ Κάνουμε επίκλθςθ o ςτο ικοσ του δζκτθ o ςτο ςυναίςκθμα του δζκτθ o ςτο ικοσ του πομποφ Αρχίηουμε τθν επιςτολι αναφερόμενοι o ςτο κζμα ι / και ςτο ςτόχο μασ o ςτο γιατί ζχουμε επιλζξει αυτό το δζκτθ o ςτο ποιοι είμαςτε Κλείνουμε τθν επιςτολι o αναμζνοντασ τθ κετικι του ανταπόκριςθ ςτα αιτιματά μασ o βζβαιοι για το ενδιαφζρον του o αιςιόδοξοι για τθ ςτάςθ που κα υιοκετιςει o ελπίηοντασ ςτα μζτρα που κα λάβει

27 Επικοινωνιακό πλαίςιο φιλικισ επιςτολισ που ζχει ωσ ςκοπό τθν ανταλλαγι απόψεων πάνω ς ζνα ςυγκεκριμζνο κζμα. Γνωρίηοντασ το δζκτθ και αιςκανόμενοι οικείοι απζναντί του: Χρθςιμοποιοφμε φφοσ που o φανερϊνει οικειότθτα και εμπιςτοςφνθ o αναδεικνφει το δζκτθ τθσ επιςτολισ μασ ςε ξεχωριςτό για μασ φιλικό πρόςωπο o δείχνει ότι τον/τθ κεωροφμε ωσ το πιο κατάλλθλο άτομο, για να δεχτεί τισ ςκζψεισ μασ o καλεί το δζκτθ να απαντιςει ςτουσ προβλθματιςμοφσ μασ Κάνουμε επίκλθςθ o κυρίωσ ςτο ςυναίςκθμα του δζκτθ (π.χ. μζςα από αυτά που μασ ςυνδζουν) o ςτο ικοσ του πομποφ και του δζκτθ (κυρίωσ ςτα κοινά χαρακτθριςτικά μασ) Αρχίηουμε τθν επιςτολι αναφερόμενοι o ςτο κζμα ι / και ςτο ςτόχο μασ o ςτο γιατί ζχουμε επιλζξει αυτό το δζκτθ Κλείνουμε τθν επιςτολι o αναμζνοντασ τα ςχόλια και τισ απόψεισ του Χριςιμο λεξιλόγιο για επίςθμεσ επιςτολζσ τθν ειςαγωγι κάνουμε επίκλθςθ ςτο ικοσ του δζκτθ Απευκυνόμαςτε ςε ςασ ωσ το πλζον αρμόδιο πρόςωπο γιατί πιςτεφουμε ότι είςτε το πιο αρμόδιο άτομο

28 ωσ άτομο που ζχετε αποδείξει με τισ ωσ τϊρα πράξεισ ςασ/ ζργο ςασ ωσ Ρρόεδρο του/τθσ... / ωσ κφριο εκπρόςωπο του/τθσ ωσ ενεργό μζλοσ / ωσ άτομο με ενεργό δράςθ ςτο ωσ προαςπιςτι των αρχϊν τθ ςυνζχεια και πάλι κάνουμε επίκλθςθ ςτο ικοσ του δζκτθ Εμπιςτευόμαςτε / εμπιςτευόμενοι τθν υπευκυνότθτα και το ικοσ ςασ Επικαλοφμαςτε το ικοσ και τθν εντιμότθτά ςασ Επικαλοφμαςτε τα ανκρωπιςτικά ςασ ςυναιςκιματα Επικαλοφμαςτε τισ ιδιαίτερζσ ςασ ευαιςκθςίεσ ςτο ηιτθμα Γνωρίηοντασ ότι διακατζχεςτε από ειλικρινι ανκρωπιςτικά ςυναιςκιματα και από μια εντονότατθ αίςκθςθ του δικαίου Γνωρίηοντασ το ενδιαφζρον και τθ μζχρι τϊρα δράςθ ςασ ςτο χϊρο Ριςτεφοντασ ότι διακζτετε τθν απαραίτθτθ γνϊςθ και εμπειρία Ανάλογα κάνουμε επίκλθςθ ςτο ικοσ του πομποφ Ωσ νζοι / ωσ μακθτζσ o ανιςυχοι για το μζλλον o που αγρυπνοφμε / που ενδιαφερόμαςτε Αιςκανόμαςτε βαρφτατθ τθν ευκφνθ / το χρζοσ απζναντι... Ριςτεφοντασ o ςτισ αρχζσ του δικαίου / τθσ ζννομθσ τάξθσ / τθσ ελευκερίασ o ςτισ προαιϊνιεσ αξίεσ... Μασ προβλθματίηει, μασ ανθςυχεί, μασ εξεγείρει το γεγονόσ ότι... Εκφράηουμε με ευγζνεια τισ ειςθγιςεισ ι τισ διαμαρτυρίεσ μασ Επιτρζψτε μασ / κα κζλαμε / κα επικυμοφςαμε / αιςκανόμαςτε ζντονθ τθν

29 ανάγκθ / αιςκανόμαςτε ωσ χρζοσ μασ o να εκφράςουμε / να ειςθγθκοφμε... o να κατακζςουμε τισ απόψεισ μασ / τισ ενςτάςεισ μασ / τισ ζντονεσ διαμαρτυρίεσ / τισ διαφωνίεσ μασ... o να καταδικάςουμε / να καταγγείλουμε τθ ςτάςθ / το γεγονόσ ότι / το απαράδεκτο φαινόμενο... Προςπακοφμε να ςυνδζςουμε τον πομπό με το δζκτθ Θα κζλαμε να ενιςχφςουμε τισ προςπάκειζσ ςασ ςτον αγϊνα... Συμμεριηόμαςτε τθν αγωνία ςασ, τισ απόψεισ ςασ, τισ ανθςυχίεσ ςασ Αντιλαμβανόμαςτε τθ δφςκολθ κζςθ ςτθν οποία βρίςκεςτε Ζχοντασ πλιρθ επίγνωςθ των δυςκολιϊν Είμαςτε βζβαιοι πωσ ςυμφωνείτε μαηί μασ Εκφράηουμε τθν επικυμία μασ Επικυμοφμε / κα κζλαμε... Αναμζνουμε τθ κετικι ςασ ανταπόκριςθ. Χριςιμο λεξιλόγιο για φιλικζσ επιςτολζσ Εξθγοφμε γιατί γράφουμε ςτο ςυγκεκριμζνο πρόςωπο Ραρευρζκθκα ςτο Συνζδριο με κζμα και αυτά που άκουςα με ςυγκίνθςαν / με ενκουςίαςαν / με προβλθμάτιςαν, γι αυτό κα κελα να μοιραςτϊ μαηί ςου/ςασ κάποιουσ προβλθματιςμοφσ. Επικαλοφμαςτε με φυςικότθτα τουσ δεςμοφσ φιλίασ που μασ ενϊνουν Ρόςο κα κελα να ιςουν εδϊ, για να ανταλλάξουμε τισ απόψεισ μασ ςτο επίμαχο

30 κζμα Ρερίμενα πϊσ και πϊσ τθ ςτιγμι αυτι, όπου πάνω ςε μια κόλλα χαρτί κα ξεδιπλϊςω τισ ςκζψεισ μου ς ζναν άνκρωπο που είμαι ςίγουροσ /θ πωσ κα με καταλάβει. Σου γράφω γνωρίηοντασ πωσ μπορείσ να καταλάβεισ τισ ανθςυχίεσ μου. Θυμάμαι τισ πολφωρεσ ςυηθτιςεισ μασ πάνω ςτο κζμα Θυμάςαι τισ πολφωρεσ ςυηθτιςεισ μασ πάνω ςτο κζμα Επικαλοφμαςτε με φυςικότθτα το ικοσ του δζκτθ Σου γράφω, γιατί γνωρίηω πωσ και ςυ ανθςυχείσ/προβλθματίηεςαι για το κζμα αυτό. Θζλω (κα κελα) να μοιραςτϊ μαηί μ ζνα πραγματικό/ι φίλο/θ κάποιεσ ςκζψεισ. Εμπιςτεφομαι τθν κρίςθ ςου/τθν άποψι ςου και κα κελα τθν κριτικι ςου. Γνωρίηοντασ ότι κι εςφ ανθςυχείσ για τουσ ίδιουσ λόγουσ Γνωρίηοντασ τα ανκρωπιςτικά ςου ςυναιςκιματα Γνωρίηοντασ το ενδιαφζρον ςου για τα κζματα Ριςτεφοντασ ότι διακζτεισ πολλζσ γνϊςεισ και εμπειρίεσ, κζλω να μοιραςτϊ μαηί ςου τισ ςκζψεισ μου/να ηθτιςω τισ απόψεισ ςου. Ανάλογα κάνουμε επίκλθςθ ςτο ικοσ του πομποφ Γνωρίηεισ πόςο με προβλθματίηει / με ανθςυχεί το κζμα... Ξζρεισ πόςο ςθμαντικό ιταν πάντοτε για μζνα να δραςτθριοποιοφμαι / να εμπλζκομαι ςε ςυλλογικζσ δράςεισ υνδζουμε το ικοσ ι τισ απόψεισ του πομποφ με αυτά του δζκτθ Είμαι βζβαιοσ/θ πωσ ςυμφωνείσ μαηί μου ότι

31 Οι αντιρριςεισ ςου και οι κζςεισ ςου ςτο ςυγκεκριμζνο κζμα μου είναι γνωςτζσ, επίτρεψζ μου, όμωσ, να Μπορϊ, βζβαια, να φανταςτϊ τισ αντιρριςεισ ςου για το κζμα Εκφράηουμε τθν επικυμία μασ Αναμζνω με αγωνία τθν απάντθςι ςου. Θα με ενδιζφερε πολφ θ γνϊμθ ςου. Ανοιχτζσ επιςτολζσ που δθμοςιεφονται ςτον τφπο Οι επιςτολζσ αυτζσ μπορεί να απευκφνονται ςε ζνα ςυγκεκριμζνο πρόςωπο ι μια ςυγκεκριμζνθ Αρχι, αλλά ζχουν ωσ ςτόχο να λάβει γνϊςθ του περιεχομζνου τουσ θ κοινι γνϊμθ, γι αυτό και δεν περιζχουν εμπιςτευτικζσ πλθροφορίεσ. Διατθροφν τα χαρακτθριςτικά γνωρίςματα τθσ επιςτολισ ωσ προσ τθ δομι τουσ και ενδείκνυται να ζχουν τίτλο. Χαρακτθρίηονται από ςυντομία, επίςθμο φφοσ, κυριολεκτικι γλϊςςα, ςαφινεια και ακρίβεια ςτθ διατφπωςθ του περιεχομζνου και λογικι οργάνωςθ των μερϊν. Πταν ςτοχεφουν ςε ζντονθ διαμαρτυρία, πρζπει να αποφεφγονται θ ειρωνεία, οι προςβλθτικοί υπαινιγμοί και οι φβρεισ. Η υγεία των ςυμπολιτϊν μασ ςε κίνδυνο με ευκφνθ των Δθμοτικϊν Αρχϊν. Αγαπθτι ςφνταξθ, Σχετικά με το δθμοςίευμα τθσ εφθμερίδασ ςασ για τθν πρόκεςθ των Δθμοτικϊν Αρχϊν τθσ πόλθσ μασ να επιτρζψουν τθν ανζγερςθ εργοςταςίου χθμικϊν ςε κατοικθμζνθ περιοχι, και μάλιςτα κοντά ςτο δθμοτικό ςχολείο του προαςτίου Χ, κεωροφμε χρζοσ μασ να ενθμερϊςουμε τουσ ςυνδθμότεσ μασ για τισ καταςτροφικζσ ςυνζπειεσ που μια τζτοια απόφαςθ κα προκαλζςει ςτθν υγεία των κατοίκων, και ιδιαίτερα των παιδιϊν. Οι λόγοι τθσ ανθςυχίασ μασ είναι ςαφείσ: Ρρϊτον,( )

32 Ωσ εκ τοφτου, καλοφμε όλουσ τουσ ςυμπολίτεσ μασ να ενιςχφςουν με κάκε μζςο τισ προςπάκειζσ μασ για αποτροπι μιασ τζτοιασ απόφαςθσ. Ειςθγοφμαςτε τθ διοργάνωςθ ( ) Καλοφμε επίςθσ, εκείνουσ τουσ εκλεγμζνουσ αντιπροςϊπουσ μασ ςτο Δθμοτικό Συμβοφλιο τθσ πόλθσ μασ που χαρακτθρίηονται από γνιςιο ενδιαφζρον και ευαιςκθςίεσ για το κοινό ςυμφζρον, να αναλάβουν τισ απαραίτθτεσ πρωτοβουλίεσ, ϊςτε, προτοφ μια τζτοια απόφαςθ λθφκεί, να εξεταςτοφν όλεσ οι παράμετροι του κζματοσ και να λθφκοφν υπόψθ όλεσ οι ςυνζπειεσ για τθν πόλθ μασ και τουσ πολίτεσ τθσ. Ευχαριςτοφμε για τθ φιλοξενία Ομάδα πρωτοβουλίασ Επιςτολζσ που απευκφνονται ςε μια ςυγκεκριμζνθ Αρχι ι ςε ζνα ςυγκεκριμζνο πρόςωπο που βρίςκεται ςε κάποιο αξίωμα. Το περιεχόμενο και ο ςτόχοσ αυτϊν των επιςτολϊν (ενθμζρωςθ, διαμαρτυρία, ειςθγιςεισ κτλ.) ςυνδζονται άμεςα με τθν ιδιότθτα ι το αξίωμα του δζκτθ π.χ. επιςτολι προσ τον Υπουργό Ραιδείασ για διατφπωςθ ειςθγιςεων ι για ζκφραςθ διαμαρτυρίασ ςε ζνα κζμα ςχετικό με τθν Ραιδεία ι επιςτολι προσ μία ςυγκεκριμζνθ Αρχι που ςτοχεφει ςτθ διατφπωςθ ενόσ ςυλλογικοφ αιτιματοσ. Τα γνωρίςματά τουσ ωσ προσ τθ δομι και το φφοσ, είναι κοινά με αυτά τθσ ανοιχτισ επιςτολισ. Είναι δυνατόν, όμωσ, να χαρακτθρίηονται από εντονότερθ επίκλθςθ ςτο ικοσ του ςυγκεκριμζνου δζκτθ, εφόςον αυτό εξυπθρετεί τουσ ςτόχουσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ επιςτολισ. Ωσ εκ τοφτου, ανάλογα με τθ ςκοπό τθσ, θ επιςτολι αυτι χρθςιμοποιεί κετικι/επιδοκιμαςτικι ι αρνθτικι/αποδοκιμαςτικι φραςεολογία. Ρ.Χ.

33 Αξιότιμε κφριε Ρρόεδρε, Σασ αποςτζλλουμε τθν παροφςα επιςτολι με ςκοπό να προςκζςουμε τθ διαμαρτυρία τθσ τοπικισ κοινωνίασ μασ ςτο πλικοσ των διαμαρτυριϊν, που ζχουν εγερκεί ςε όλα τα μικθ και πλάτθ τθσ υφθλίου ενάντια ςτθν απόφαςθ τθσ κυβζρνθςθσ να... Η επίδοςθ τθσ επιςτολισ μασ ςτο πρόςωπό ςασ απορρζει όχι μόνο από τον πρωτεφοντα κεςμικό ςασ ρόλο ςτθν προάςπιςθ των δθμοκρατικϊν αρχϊν, αλλά και από το επιςτθμονικό ςασ κφροσ και το θκικό ςασ ανάςτθμα που δικαιολογθμζνα ςασ ζχουν καταςτιςει ζνα πρόςωπο ςεβαςτό ςτθν παγκόςμια κοινότθτα. Θεωροφμε ότι... Κρίνουμε, ςυνεπϊσ, ότι μια αναψθλάφθςθ τθσ υπόκεςθσ, ( ) είναι νομικϊσ τεκμθριωμζνθ και, άρα, επιβεβλθμζνθ. ( ) Τθν άποψι μασ ςυμμερίηονται εκατομμφρια άνκρωποι ςε κάκε άκρθ του όμορφου πλανιτθ μασ, που είναι όμορφοσ, όμωσ μόνο όταν ( ) Επικοινωνιακό πλαίςιο: άρκρο Οριςμόσ Το άρκρο είναι δθμοςιευμζνο κείμενο ςε εφθμερίδα ι περιοδικό που αναφζρεται ςε ειδικό κζμα και ζχει ειδθςεογραφικό χαρακτιρα. Είναι ενταγμζνο ςε ζνα επικοινωνιακό γλωςςικό περιβάλλον και ζχει ωσ βαςικό ςκοπό τθν πεικϊ. Ρραγματεφεται κζματα τθσ πρϊτθσ γραμμισ τθσ επικαιρότθτασ, αλλά και ηθτιματα ευρφτερου επιςτθμονικοφ, εγκυκλοπαιδικοφ καλλιτεχνικοφ ενδιαφζροντοσ, που ςε κάποια ςτιγμι αποτζλεςαν κζμα επικαιρότθτασ και εξακολουκοφν να απαςχολοφν τθν κοινι γνϊμθ. Ο αρκρογράφοσ προςεγγίηει το κζμα του τεκμθριωμζνα, χρθςιμοποιεί πολλζσ φορζσ ειδικό λεξιλόγιο και υιοκετεί το δικό του φφοσ. (ςοβαρό, ουδζτερο, αυςτθρό). Βαςικά χαρακτθριςτικά του άρκρου Ζχει τίτλο ζχει επίκαιρο χαρακτιρα δθμοςιεφεται ςε εφθμερίδα, ςε περιοδικό, ςτο διαδίκτυο, κ.α

34 καταπιάνεται με κζματα ποικίλου ι και ςυγκεκριμζνου περιεχομζνου ςυνικωσ δεν ζχει προςωπικό οικείο τόνο είναι περιοριςμζνθσ ζκταςθσ διαφοροποιείται από τθ λογοτεχνία Δομι Η τυπικι δομι άρκρου ζχει ωσ εξισ: 1 Ρρόλογοσ Εκτίκεται το κζμα ι θ προβλθματικι του. 2 Κφριο μζροσ Ραράκεςθ επαρκοφσ αποδεικτικοφ υλικοφ για: διαςαφινιςθ τθσ κυρίαρχθσ ιδζασ τεκμθρίωςθ τθσ κζςθ-ιςχυριςμοφ που διατυπϊκθκε ςτθν ειςαγωγικι παράγραφο αναςκευι κζςθσ Επίλογοσ Συμπυκνωμζνθ κεϊρθςθ των κζςεων του κφριου κζματοσ Ενδεικτικό άρκρο/ βαςικά χαρακτθριςτικά Πρόλογοσ Ρνευματικόσ άνκρωποσ, που πιςτεφει πωσ είναι «επαρκισ κακ εαυτόν», είναι ςτείροσ εγωιςτισ και άγονοσ ομφαλοςκόποσ. Ο αλθκινόσ πνευματικόσ άνκρωποσ όχι μόνο ςτοχάηεται για τον εαυτό του και τουσ άλλουσ, μα και κάτι περιςςότερο: δρα για τουσ άλλουσ. Πςο ςοφόσ, όςο «ευλογθμζνοσ» κι αν είναι, άμα παραμζνει αδρανισ, καταντά άχρθςτοσ. Κφριο μζροσ Και το χρζοσ αυτό του πνευματικοφ ανκρϊπου γίνεται πολλαπλάςιο ςε ϊρεσ κρίςθσ κρίςθσ ιδεϊν, αρχϊν, κεςμϊν, δικαιωμάτων. Τότε, προπάντων, ζχει κακικον ο πνευματικόσ άνκρωποσ να δράςει, να μιλιςει, ν αγωνιςτεί, για να υπεραςπίςει τα «παλλάδια» τα δικά του και τθσ κοινωνίασ, για να φωτίςει τουσ αφϊτιςτουσ να νικιςει τουσ νωκροφσ, να γαλβανίςει τουσ ενκουςιϊδεισ, να ξεςκεπάςει τουσ καπιλουσ, να καταγγείλει τουσ επιτιδειουσ. Τότε, όταν απειλείται θ ελεφκερθ ςκζψθ, ο ελεφκεροσ λόγοσ, δθλαδι, θ ίδια θ υπόςταςθ του

35 πνευματικοφ και κάκε ανκρϊπου, κα δείξει ο πνευματικόσ άνκρωποσ αν «τθρεί» πραγματικά τθν «πίςτθ» που επαγγζλλεται. Σωπαίνοντασ από αυταρζςκεια, δειλία ι καιροςκοπία, όχι μόνο προδίνεται αλλά και προδίνει. «Αδικεί πολλάκισ ου μόνον ο ποιϊν τι, αλλά και ο μθ ποιϊν», λζει ο Μάρκοσ Αυριλιοσ. Και ο πνευματικόσ άνκρωποσ που ςωπαίνει ςτισ κρίςιμεσ ϊρεσ αδικεί όχι μόνο τουσ άλλουσ μα, ςε τελευταία ανάλυςθ, και τον ίδιον τον εαυτό του. Γιατί, κλείνοντασ τα μάτια του ςτο εξανδραποδιςμό των γφρω του, κα τ ανοίξει μια μζρα και κα δει πωσ ζχει γίνει ανδράποδο και ο ίδιοσ. Επίλογοσ Σε τζτοιεσ ϊρεσ κρίςθσ δείχνει ο πνευματικόσ άνκρωποσ αν είναι οδθγόσ ι οδθγοφμενοσ, «όρκιοσ ι ορκοφμενοσ», αν ςτζκεται όρκιοσ μόνοσ του ι τον ςτινουν όρκιο οι άλλοι. Αλλά πνευματικόσ άνκρωποσ που δζχεται το ρόλο του ουραγοφ τθσ αγζλθσ, που παραδζχεται να «πεικαρχεί» ςε κατάςταςθ ανδρείκελου, που απαρνιζται το ςπουδαιότερο κι ευγενικότερο μζροσ τθσ αποςτολισ του, παφει να είναι πνευματικόσ θγζτθσ *...+. Μ. Ρλωρίτθσ