ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ, ΛΑΡΙΣΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ, ΛΑΡΙΣΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΑΥΤΟ» ΘΕΜΑ: «ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΤΟ 2019» ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Χρυσάνθη Τζιαστούδη ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΚΟΤΖΑΪΒΑΖΟΓΛΟΥ ΛΑΡΙΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET i

2 Δηλώνω υπεύθυνα ότι η συγκεκριμένη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία για τη λήψη του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών του Πλήρους φοίτησης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: «ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΟ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ 2019», έχει συγγραφεί από εμένα προσωπικά και δεν έχει υποβληθεί ούτε έχει εγκριθεί στο πλαίσιο κάποιου άλλου μεταπτυχιακού ή προπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Η εργασία αυτή, έχοντας εκπονηθεί από εμένα, αντιπροσωπεύει τις προσωπικές μου απόψεις επί του θέματος και το κείμενο είναι γραμμένο με δικά μου λόγια και δεν αποτελεί προϊόν λογοκλοπής από τρίτες πηγές. Οι πηγές στις οποίες ανέτρεξα για την εκπόνηση της συγκεκριμένης διπλωματικής αναφέρονται στο σύνολό τους, δίνοντας πλήρεις αναφορές στους συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων και των πηγών που ενδεχομένως χρησιμοποιήθηκαν από το διαδίκτυο» Η δηλούσα Τζιαστούδη Χρυσάνθη University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET ii

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Φτάνοντας στο τέλος αυτής της πορείας μετά από ενάμιση χρόνο, νιώθω ιδιαίτερα χαρούμενη που μπόρεσα να ανταπεξέλθω στις υποχρεώσεις του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών, ώστε να εκπληρώσω μία υπόσχεση που είχα δώσει στον εαυτό μου πριν μερικά χρόνια. Σίγουρα δεν ήταν εύκολη η διαδρομή. Εξάλλου τίποτα στη ζωή δεν σου χαρίζεται και δεν γίνεται χωρίς κόπο και προσπάθεια. Όταν όμως εμείς οι άνθρωποι θέτουμε στόχους, στο δικό μας χέρι είναι αν θα τους πετύχουμε ή όχι. Η παρούσα εργασία γράφτηκε με πολύ προσπάθεια και αγάπη, προκειμένου να βγει ένα καλό αποτέλεσμα που θα ικανοποιήσει πρώτα εμένα προσωπικά και στη συνέχεια τους καθηγητές που ήταν κοντά μου σ αυτή τη διαδρομή από την αρχή μέχρι το τέλος. Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τις δύο υπέροχες κόρες μου, τον άντρα μου και τους γονείς μου, που ήταν κοντά μου όλο αυτό το διάστημα και με στήριζαν, πιστεύοντας σε μένα. Επίσης, ένα μεγάλο ευχαριστώ στον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Ιορδάνη Κοτζαϊβάζογλου για τις πολύτιμες συμβουλές του και την καθοδήγησή του. Λάρισα, Ιανουάριος 2020 ΑΥΤΟ University 26/01/ :50:24 EET ii

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αναμφισβήτητα η άνοδος των νέων τεχνολογιών έχει αλλάξει το πολιτικό σκηνικό και το τοπίο της επικοινωνίας γενικότερα. Τα νέα ψηφιακά μέσα, επιτρέπουν στα άτομα να έρθουν σε επικοινωνία μεταξύ τους, ξεπερνώντας τα επικοινωνιακά και τα συνοριακά όρια, εύκολα και γρήγορα, για να συζητήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις για θέματα που τους ενδιαφέρουν. Αυτές οι αλλαγές, οδήγησαν τους επιστήμονες στο να αρχίσουν να διερευνούν τη συνεισφορά της τεχνολογίας στη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατία και ειδικότερα στις εκλογικές αναμετρήσεις. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν εξελιχθεί σε ένα χρήσιμο εργαλείο για τη γρήγορη διάδοση νέων πληροφοριών σε ένα ιδιαίτερα μεγάλο κοινό, αλλά και σε ένα ευρύ ηλικιακά κοινό. Είναι ευρέως αποδεκτό πλέον ότι όλοι οι πολιτικοί, άλλοι περισσότερο άλλοι λιγότερο, χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την προεκλογική τους εκστρατεία, αλλά και στη διάρκεια της θητείας τους (εφόσον εκλεγούν) για την επικοινωνία τους με την κοινωνία, προκειμένου να γίνουν αποδέκτες παραπόνων, ώστε διορθώσουν τα λάθη τους. Στην Ελλάδα η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα σχετικά σύγχρονο φαινόμενο που ακολουθείται κυρίως από τους νέους πολιτικούς υποψήφιους. Αλλά και οι πιο παλιοί, μισθώνουν εταιρείες, ώστε να είναι μέσα στο παιχνίδι της ηλεκτρονικής κοινωνικής δικτύωσης, να αφουγκράζονται το κοινωνικό σύνολο και να κατευθύνουν ανάλογα τις ενέργειες τους. Το σκεπτικό αυτό της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έδωσε την ώθηση, ώστε αυτή η εργασία στο μέλλον να αποτελέσει σημαντικό αρωγό στους υποψήφιους πολιτικούς. Για το σκοπό αυτό, μετά από συνομιλίες με υποψηφίους της Λάρισας, καταγράφηκαν και στη συνέχεια αναλύθηκαν οι απόψεις τους σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής τους εκστρατείας. Οι πραγματικοί πρωταγωνιστές των εκλογών, καθώς και το όραμα της συγγραφέα για μια βοηθητική συνδρομή μέσω της εργασίας αυτής είναι όλα αυτά που συνετέλεσαν να εξαχθεί το παρόν αποτέλεσμα. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET iii

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει τελείως τον τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων όλου του κόσμου. Η επιρροή του είναι τόσο μεγάλη και ισχυρή που τα πάντα κινούνται μέσα από αυτό. Ο χώρος της πολιτικής δεν θα μπορούσε φυσικά να μείνει ανεπηρέαστος μπροστά σ αυτό το φαινόμενο που ονομάζεται internet. Στις προεκλογικές εκστρατείες, οι πολιτικοί χρησιμοποιούν διαφορετικά μέσα προβολής, προκειμένου νε επικοινωνήσουν την υποψηφιότητά τους και να γίνουν γνωστοί στο ευρύ κοινό. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι διαδικτυακή πλατφόρμα που στόχο έχει τη δημοσίευση διαφόρων πληροφοριών, αλλά και την ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων. Τα τελευταία κυρίως χρόνια, έχουν απασχολήσει ιδιαίτερα τους μελετητές, που διερευνούν κατά πόσο τα social media επηρεάζουν το κοινό. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συμβαδίζουν πλέον με την πολιτική επικοινωνία και οι πολιτικοί τα χρησιμοποιούν για την προβολή της δημόσιας εικόνας τους. Με λίγα λόγια, είναι το μέσο που επιτρέπει στους ψηφοφόρους να εισχωρήσουν στην ιδιωτική ζωή των πολιτικών. Η online επικοινωνία, σύμφωνα με έρευνες, μπορεί να αυξήσει τη συμμετοχή των πολιτών σε μία πολιτική συζήτηση. Αυτό έδωσε το έναυσμα στους πολιτικούς να αρχίσουν να διαμορφώνουν την πολιτική σκέψη του κοινού μέσα από τα social media. Στόχος της εργασίας είναι να παρουσιάσει το πώς χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης οι πολιτικοί της Λάρισας στις Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές του Η παρούσα διπλωματική εργασία χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια, όπου γίνεται αναφορά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο ρόλο τους στην πολιτική σκηνή της χώρας, αλλά και γενικότερα. Αναλύονται ορισμοί και έννοιες που αφορούν την επικοινωνία και το διαδίκτυο, ενώ περιγράφονται τα είδη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο ρόλος τους στην προεκλογική εκστρατεία, αλλά και οι τρόποι διεξαγωγής μίας προεκλογικής εκστρατείας. ΑΥΤΟ University 26/01/ :50:24 EET iv

6 Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στα νέα μέσα και τη σχέση τους με την πολιτική, αλλά και στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, αναλύονται τα αποτελέσματα της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όσον αφορά στην πολιτική, αλλά και οι στόχοι μίας πολιτικής εκστρατείας μέσω των social media. Τέλος, γίνεται αναφορά στην επίδραση της ηλεκτρονικής πολιτικής στους ψηφοφόρους και επιδιώκεται να ερευνηθεί κατά πόσο τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι αποτελεσματικά σε μία προεκλογική εκστρατεία. Στη δεύτερη ενότητα η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό να μελετήσει τον τρόπο με τον οποίο οι υποψήφιοι Περιφερειακοί και Δημοτικοί σύμβουλοι στη Λάρισα, κατά την περίοδο των εκλογών του 2019, χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, προκειμένου να πετύχουν το στόχο τους, την εκλογή τους δηλαδή στις Αυτοδιοικητικές εκλογές. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από συνεντεύξεις είκοσι υποψηφίων της Λάρισας, η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων χρησιμοποίησε κατά βάση τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για τον προεκλογικό αγώνα, καθώς όπως διαπιστώθηκε από τους ίδιους, η απήχησή τους σε ανθρώπους κάθε ηλικίας είναι πολύ μεγάλη. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης συμβάλλουν στην επικοινωνία των πολιτικών με τους ψηφοφόρους και στην άμεση προβολή τους. Αυτό βέβαια που διευκρινίστηκε από όλους είναι ότι κανένα διαδίκτυο δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προσωπική επαφή με τους πολίτες. Λέξεις κλειδιά: Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προεκλογική εκστρατεία, υποψήφιοι, πολιτικοί, διαδίκτυο, ψηφοφόροι, social media University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET v

7 ABSTRACT The internet in recent years has completely changed the way people around the world communicate. His influence is so great and powerful that everything moves through it. The political arena could not, of course, remain unaffected by this phenomenon called the Internet. In election campaigns, politicians use different media to communicate their candidacy and make it known to the general public. Social media is an online platform that aims to share information and develop relationships between people. In recent years, scholars have been particularly concerned about how social media is affecting the public. Social media is now keeping pace with political communication and politicians are using it to promote their public image. In short, it is the means that allow voters to enter the privacy of politicians. Online communication, according to surveys, may increase citizens' participation in political debate. This has prompted politicians to begin shaping public opinion through social media. The purpose of the paper is to present how the social media used Larissa politicians in the 2019 municipal and district elections. This diplomatic paper is divided into four chapters, which discuss social media and their role in the political scene in the country, as well as in general. Definitions and concepts related to communication and the internet are analyzed, describing the types of social media, their role in the election campaign, and the ways in which a campaign is conducted. Following is a discussion of the new media and their relationship with politics, but also the advantages and disadvantages of social media. In addition, the results of the use of social media in terms of politics and the aims of a political campaign through social media are analyzed. Finally, reference is made to the impact of electronic policy on voters, and it is sought to investigate whether Social Media is effective in a campaign. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET vi

8 In the second section, the purpose of this paper is to study the way in which the candidates for Regional and Town Councils in Prefecture of Larissa, during the 2019 elections, used the Social Media to achieve their goal of electing that is to say in the local elections. Specifically, through interviews with twenty candidates in Larissa, the survey concluded that the majority of respondents mainly used Social Media for the preelection campaign, as it was found by them that their impact on people of all ages is very high. Social Media contributes to the communication of the policies with the voters and their immediate promotion. What has been made clear by everyone is that no internet can replace personal contact with citizens. Keywords: Social Media, Election Campaign, Candidates, Politicians, Internet, Voters, Social Media University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET vii

9 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ... 1 Σκοπός της εργασίας... 1 Διάρθρωση της μελέτης... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Μέσα Κοινωνικής ΔικτύωσηςΟρισμός Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην προεκλογική εκστρατεία Τρόποι προεκλογικών εκστρατειών Τηλεοπτικές συζητήσεις (Debate) Τηλεοπτικές πολιτικές διαφημίσεις Προεκλογικές ομιλίες Προεκλογικές αφίσες, κάρτες, φυλλάδια Είδη Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης Facebook Instagram Twitter Youtube LinkedIn Νέα μέσα και πολιτική Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και πληροφόρηση Προβολή μέσα από Facebook, Instagram, Twitter Τα πλεονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πολιτική Τα μειονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πολιτική Αποτελέσματα χρήσης των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ηλεκτρονική πολιτική εκστρατεία University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET viii

10 2.1 Στόχοι πολιτικής εκστρατείας μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και η αποτελεσματικότητα του διαδικτύου Η επίδραση της ηλεκτρονικής πολιτικής στους ψηφοφόρους Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Εμπειρική έρευνα ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Στόχος της έρευνας Μέθοδος της έρευνας: Η ημιδομημένη συνέντευξη και η ανάλυση περιεχομένου Επιλογή ερευνητικής μεθόδου Ο σχεδιασμός και η δομή της συνέντευξης Η διεξαγωγή της συνέντευξης Παρουσίαση αποτελεσμάτων Αποκόμιση εμπειριώνσυναισθημάτων κατά τη διάρκεια των εκλογών Μάρκετινγκ προεκλογικής εκστρατείας Χρήση Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης Κόστος προβολής υποψηφίου στις εκλογές του Προσέλκυση νέων ψηφοφόρων Μελλοντική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης Σύνοψη προφίλ υποψηφίων που μελετήθηκαν Ιδιότητα Αναφορά στο κόμμα Αναρτήσεις πολιτικών επισκέψεων Φωτογραφίες και βίντεο Γενικές πληροφορίες ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελληνική Ξενόγλωσσες University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET ix

11 Διαδικτυακές πηγές ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET x

12 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ Εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ορισμοί Προεκλογική εκστρατεία είναι η προσπάθεια διαφήμισης των εκάστοτε πολιτικών κατά τη διάρκεια μίας προεκλογικής περιόδου, δηλαδή, το διάστημα που μεσολαβεί από τη γνωστοποίηση της ημερομηνίας των εκλογών μέχρι την ημέρα διεξαγωγής αυτών (Καμπάς, 2005). Στις προεκλογικές τους εκστρατείες, οι πολιτικοί χρησιμοποιούν διάφορα μέσα προβολής της εικόνας τους, όπως πολιτικές διαφημίσεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αφίσες, φυλλάδια, κάρτες, τηλεοπτικές συζητήσεις και προεκλογικές συγκεντρώσεις στις οποίες εκφωνούν τον προεκλογικό τους λόγο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια που τα διαδίκτυο είναι το κυριότερο μέσο ενημέρωσης, αλλά και διαφήμισης, οι πολιτικοί επιλέγουν να διαφημιστούν προεκλογικά μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα (Nir, 2005). Σκοπός της εργασίας Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι να αναλύσει, με όσο το δυνατόν πιο κατανοητό τρόπο, τη χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης από τους υποψήφιους πολιτικούς της Λάρισας στην προεκλογική εκστρατεία του 2019, αλλά και να παρουσιάσει το κατά πόσο αυτά επηρεάζουν ή διαμορφώνουν την ψήφο του κοινού. Γίνεται αναφορά στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των social media, στους διαφορετικούς τρόπους που μπορεί ένας υποψήφιος να επιλέξει για την προβολή του καθώς και τι επιλέγει στο τέλος. Επίσης, σκοπός της εργασίας είναι να μπορέσει να αναλύσει με ποιον τρόπο χρησιμοποίησαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι υποψήφιοι πολιτικοί της Λάρισας στις εκλογές του 2019, κατά πόσο τα νέα μέσα διευκόλυναν την προεκλογική τους εκστρατεία τη συγκεκριμένη εκλογική περίοδο, εάν έκαναν πιο κατανοητό τον πολιτικό τους λόγο, αλλά και μέχρι ποιο σημείο μπόρεσαν να διαμορφώσουν την πολιτική σκέψη, καθώς η εξέλιξή τους είναι τόσο ραγδαία που αναφέρονται ως η νέα επαναστατική τάση των τελευταίων χρόνων. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

13 2 Τέλος, πραγματεύεται το γεγονός της σχέσης εμπιστοσύνης που προσπάθησαν να χτίσουν οι υποψήφιοι πολιτικοί της Λάρισας με τους πολίτεςψηφοφόρους, μέσω της προβολής επικοινωνίας τους στα Μέσα Κοινωνικής δικτύωσης. Διάρθρωση της μελέτης Η παρούσα εργασία ασχολείται με τον τρόπο που χρησιμοποίησαν οι υποψήφιοι της Λάρισας στις Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές του 2019, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην προεκλογική τους καμπάνια. Μέσα από την υπάρχουσα βιβλιογραφία, γίνεται μία προσπάθεια επεξήγησης για το τι εννοούμε λέγοντας μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, καθώς και πως αυτά αποτελούν χρήσιμο εργαλείο για τους πολιτικούς σε περίοδο ειδικά εκλογών. Για τον σκοπό αυτό επιλέχθηκε η μέθοδος της συνέντευξης, αλλά και της ανάλυσης περιεχομένου. Μέσα από ορισμένα ερωτήματα που είχαν σχέση με τα social media και τη χρησιμότητά τους στην προετοιμασία των εκλογών, η έρευνα κατέληξε σε ορισμένα συμπεράσματα. Πώς αντιλαμβάνονται και πως εφάρμοσαν οι πολιτικοί της Λάρισας στις εκλογές του 2019 τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Πιο συγκεκριμένα τα ερωτήματα που τέθηκαν αφορούσαν στο κατά πόσο οι υποψήφιοι επέλεξαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον προεκλογικό τους αγώνα, αν θεωρούν ότι αυτά τους κάνουν πιο προσιτούς στους πολίτες, ποια μέσα χρησιμοποίησαν και γιατί και αν ο λόγος της επιλογής τους αυτής ήταν να μειώσουν το κόστος της προεκλογικής εκστρατείας ή κάποιος άλλος. Η εργασία αποτελείται από τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στον ορισμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στα είδη των μέσων αυτών, αλλά και στο ρόλο τους στην προεκλογική εκστρατεία. Αναλύονται οι τρόποι με τους οποίους ένας υποψήφιος μπορεί να κάνει την προεκλογική του εκστρατεία. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην ηλεκτρονική πολιτική εκστρατεία, στους στόχους της, αλλά και στην επίδρασή της στους ψηφοφόρους. Στο τρίτο κεφάλαιο ακολουθεί η έρευνα που διεξήχθη και τα αποτελέσματα της καθώς και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε στους υποψηφίους της Λάρισας, κατά την περίοδο των Αυτοδιοικητικών εκλογών του University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

14 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. Μέσα Κοινωνικής ΔικτύωσηςΟρισμός Με τον όρο μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή αλλιώς social media, εννοούμε τα μέσα αλληλεπίδρασης ομάδων ανθρώπων μέσω διαδικτυακών μέσων. Αναφερόμαστε δηλαδή, σε διαδικτυακές πλατφόρμες, οι οποίες επιτρέπουν α) τη δημοσίευση περιεχομένων και πληροφοριών και β) την ανάπτυξη κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων μέσω της επικοινωνίας (Ellison, 2007). 1.1 Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην προεκλογική εκστρατεία Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η χρησιμότητά τους στο χώρο της πολιτικής, απασχολούν ιδιαίτερα τους μελετητές που διερευνούν κατά πόσο αυτά επηρεάζουν άμεσα το κοινό. Σε πολλές χώρες οι πολιτικοί στηρίζουν την προεκλογική τους εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίζουν ή να επικρίνουν τις θέσεις τους. Αντίθετα, στην Ελλάδα, οι δυνατότητες των μέσων αυτών αρχίζουν, τα τελευταία χρόνια κυρίως, να ανακαλύπτονται (Grahametal, 2013). Τα κοινωνικά δίκτυα συμβαδίζουν πλέον με την εξέλιξη της πολιτικής επικοινωνίας, η οποία επικεντρώνεται στα προσωπικά χαρακτηριστικά του πολιτικού, αλλά και στην προσωπικότητά του, καθώς και στη θέση του να επικοινωνήσει με τους πολίτες. Το φαινόμενο αυτό, σύμφωνα με τον Stromback (2008), χαρακτηρίζει κυρίως τις δυτικές κοινωνίες. Οι πολιτικοί καλούνται να μοιραστούν, εκτός από τη δημόσια εικόνα τους και την προσωπική τους πλευρά. Ιδιαίτερα σε περιόδους προεκλογικής εκστρατείας, στόχος των υποψηφίων πολιτικών είναι να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των πολιτώνψηφοφόρων. Αυτό στη σημερινή κυρίως εποχή, επιτυγχάνεται ακόμα πιο εύκολα, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία επιτρέπουν στον ψηφοφόρο να εισχωρήσει και στην προσωπική ζωή του υποψηφίου. Με λίγα λόγια, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν ημιδημόσιους, αλλά και ημιιδιωτικούς χώρους, όπου δεν είναι αρκετά σαφή τα όρια μεταξύ διαπροσωπικής και μέσω διαδικτύου σχέσης (Enli & Thumin, 2012). University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

15 4 Μελέτες που έχουν γίνει στην Αμερική, έχουν δείξει ότι οι νέοι υποψήφιοι κι όχι οι ήδη κατέχοντες μία θέση από προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση είναι αυτοί που υιοθετούν περισσότερο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κι αυτοί που προσαρμόζονται πιο γρήγορα (Enli & Skogerbo, 2013). Το ανωτέρω έγκειται στο γεγονός ότι οι νέοι υποψήφιοι δημιουργούν το ηλεκτρονικό τους προφίλ στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης και μέσω αυτού μπορεί ο ψηφοφόρος να ενημερωθεί για το βιογραφικό του, την οικογένειά του, για τους φίλους του και ότι άλλο έχει βάλει ο υποψήφιος που νομίζει ότι μπορεί να τον βοηθήσει ώστε να γίνει όσο πιο δημοφιλής μπορεί. Ταυτόχρονα, ο υποψήφιος έχει τη δυνατότητα να ενημερώνεται για το πλήθος των ηλεκτρονικών φίλων του και εφόσον το επιθυμεί, να μπορεί να συνομιλήσει μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων με τους ενδιαφερόμενους εν δυνάμει ψηφοφόρους του. Τα κοινωνικά δίκτυα συνεισφέρουν σε αρκετά μεγάλο βαθμό στην προώθηση του προεκλογικού προγράμματος των κομμάτων, καθώς προσφέρουν τη δυνατότητα πιο άμεσης επαφής με τους ψηφοφόρους, ενώ καλλιεργούν και το διάλογο ανάμεσά τους. 1.2 Τρόποι προεκλογικών εκστρατειών Τηλεοπτικές συζητήσεις (Debate) Οι τηλεοπτικές συζητήσεις ή αλλιώς τα γνωστά debates είναι μία ανοιχτή προς τους τηλεθεατές επικοινωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων πολιτικών, που καλούνται να απαντήσουν σε ορισμένο χρονικό διάστημα, σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων, σχετικά με θέματα που αφορούν την προεκλογική τους «μάχη» (McCann, 2000). Η μορφή των debates μπορεί να διαφέρει, αν και κατά κανόνα οι υποψήφιοι πρέπει να συμμορφώνονται στους αυστηρούς κανονισμούς που επιβάλλονται από τους συντονιστές της συζήτησης και των συνεντεύξεων (Brand&VanPraag, 2006, Trent&Friedenberg, 2008). Όπως αναφέρουν οι McKinney και Warner, η σημασία του debate είναι κομβική κι έδειξαν ότι οι τηλεοπτικές συζητήσεις μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις. Οι πολιτικοί δίνουν σημαντικό βάρος στις τηλεοπτικές University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

16 5 μάχες. Σε μια τέτοια τηλεοπτική αναμέτρηση παίζει πρωτεύον ρόλο η εμφάνιση του πολιτευτή, οι κινήσεις του, ο τρόπος έκφρασης, η ετοιμότητα του στην ανταπόκριση των ερωτήσεων, η ευφράδεια του λόγου του, τα επιχειρήματά του και σε δεύτερο ρόλο η ποιότητα των απαντήσεών του. Για το σκοπό αυτό αρκετό καιρό πριν, προετοιμάζονται, έχοντας δίπλα τους πολιτικούς αναλυτές και ανθρώπους που ασχολούνται με το πολιτικό μάρκετινγκ Τηλεοπτικές πολιτικές διαφημίσεις Η εικόνα ενός υποψηφίου σίγουρα παίζει σημαντικό ρόλο στην επιρροή του κοινού. Γνωρίζοντάς το αυτό καλά, οι υποψήφιοι επενδύουν στις τηλεοπτικές διαφημίσεις και στα τηλεοπτικά σποτ. Μάλιστα, η πολιτική είναι ένα επικίνδυνο και πολύ δύσκολο προϊόν για τους διαφημιστές. Κι αυτό γιατί, αν το κόμμα του οποίου τη διαφήμιση έχεις σχεδιάσει, κερδίσει, τότε όλα είναι καλά. Αν χάσει, οτιδήποτε σχεδίασες ήταν ανεπαρκές. Οι πολιτικοί συνήθως μέσω τέτοιων διαφημίσεων προβάλλουν τον εαυτό τους ως οραματιστή καινοτόμων ιδεών και πρωτοποριακών ενεργειών και υπόσχονται στο λαό που καλούν να τους ψηφίσει ένα καλύτερο μέλλον με ασφάλεια, ελπίδα οικονομική ευημερία κλπ. Παρουσιάζουν τον εαυτό τους μέσα από πρωτότυπα σποτς πιο ανθρώπινο κοντά στα καθημερινά προβλήματα της κοινωνίας, ώστε να κερδηθεί η συμπάθεια και να επέλθει η εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό τους Προεκλογικές ομιλίες Οι πολιτικοί δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις προεκλογικές ομιλίες και προετοιμάζονται αρκετό καιρό πριν με ειδικούς συμβούλους, ειδικούς κειμενογράφους, ενδυματολόγους και ειδικούς για την εξωτερική τους εικόνα (Radcliffe, 1994). Παρουσιάζονται στις πολιτικές ομιλίες με πρόσωπο που εμπνέει σιγουριά και εμπιστοσύνη, με ντύσιμο ανάλογα του ακροατηρίου και το συντηρητισμό και το σεβασμό που θέλει να εξωτερικεύσει και έκφραση λόγου σταθερή και καθαρή. Συνήθως, οι περισσότεροι πολιτικοί, επιλέγουν στις πολιτικές ομιλίες τους να πλαισιώνονται από συνεργάτες τους, δίνοντας βαρύτητα στην University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

17 6 ποιότητα των ακαδημαϊκών προσόντων, στην κοινωνική αναγνώριση, αλλά και στην εμπειρία ετών στην πολιτική. Από την πρώτη στιγμή της προεκλογικής τους καμπάνιας, γίνεται ο σχεδιασμός της κεντρικής προεκλογικής ομιλίας. Συνήθως, αυτός που κλείνει τον κύκλο της προεκλογικής εκστρατείας είναι ο ήδη εκλεγμένος Περιφερειάρχης ή Δήμαρχος, εάν είναι εκ νέου υποψήφιος. Τα κομματικά στελέχη των παρατάξεων τις επόμενες ημέρες, μαζί με στατιστικολόγους, προσπαθούν να αναλύσουν τα αποτελέσματα των ομιλιών, εάν δηλαδή η προσέλευση του κόσμου στην ομιλία ήταν η αναμενόμενη ή εάν η εικόνα που παρουσίασε ο υποψήφιος δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αναλύουν κινήσεις καθώς και λόγους που δεν είχαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα, ώστε να διορθώσουν τυχόντα λάθη και να δημιουργήσουν τις κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις, για να μην πληγεί το προφίλ του υποψήφιου. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως έχει αποδειχθεί τελικά με τα χρόνια, δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία η εικόνα μίας προεκλογικής ομιλίας, γιατί στο βωμό του εντυπωσιασμού και στο παιχνίδι των εντυπώσεων, επιστρατεύονται άνθρωποι από όλη τη χώρα κι όχι μόνο από τον εκάστοτε Νομό. Επομένως, δεν μπορούμε με βάση την προσέλευση του κόσμου σε μία τέτοια ομιλία, να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Να σημειωθεί πως οι παρατάξεις επενδύουν αρκετά χρήματα στις κεντρικές ομιλίες των υποψηφίων, ειδικά όταν πρόκειται για υποψήφιο Περιφερειάρχη ή Δήμαρχο, προσπαθώντας να εντυπωσιάσουν με σωστά επιλεγμένη μουσική που θα προσελκύσει τους περαστικούς από το σημείο που θα διεξαχθεί η ομιλία, με φυλλάδια που μοιράζονται λίγες ώρες πριν την έναρξη της ομιλίας και περιέχουν πληροφορίες για τον υποψήφιο, όπως ένα βιογραφικό και τις προτάσεις του για μια καλύτερη πόλη, αλλά και με το κατάλληλο σκηνικό πίσω από τον υποψήφιο. Συνήθως, επιλέγεται μία μεγάλη φωτογραφία του υποψηφίου, το λογότυπο της παράταξης που τον στηρίζει και φυσικά το σλόγκαν της προεκλογικής καμπάνιας. Η σκηνοθεσία μιας πολιτικής προεκλογικής ομιλίας είναι σημαντική και δύσκολη ταυτόχρονα, ώστε να φαίνεται μεγαλειώδης. Είτε από κοντά είτε από την τηλεόραση, σε αυτόν που την παρακολουθεί, πρέπει να του δημιουργηθεί η εντύπωση ότι πρόκειται για κάτι «μεγάλο» όπως και αν είναι η University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

18 7 συγκέντρωση. Το μέρος και ο τρόπος που θα στηθεί η εξέδρα, ο τρόπος που θα φωταγωγείται ο χώρος, το στήσιμο του κόσμου μέσα στο χώρο, αλλά και τα πανό και οι σημαίες που χρησιμοποιούνται είναι κάποια από τα σκηνοθετικά τεχνάσματα που αποφασίζονται από τη διαφημιστική εταιρεία και τον υποψήφιο Προεκλογικές αφίσες, κάρτες, φυλλάδια Κατά τη διάρκεια μίας προεκλογικής εκστρατείας, χιλιάδες αφίσες, φυλλάδια και κάρτες με τη φωτογραφία του κάθε υποψήφιου, πληροφορίες για το κόμμα με το οποίο πολιτεύεται, αλλά και για το επάγγελμά του, κατακλύζουν τις πόρτες των σπιτιών, τις κολώνες στους δρόμους και στις πλατείες. Το κεφάλαιο «προεκλογική πολιτική αφίσα» είναι ανεξάντλητο. Οι διαφημιστικές εταιρείες «βάζουν τα δυνατά τους», ώστε να εντυπωσιάσουν και να τραβήξουν τα βλέμματα των ψηφοφόρων. Το photoshop καλά κρατεί, ενώ επιστρατεύονται οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές των κομμάτων, για την αφισοκόλληση. Σε αυτόν τον τρόπο προβολής, ο υποψήφιος προσπαθεί να επιτύχει την πιο ελκυστική εικόνα του μέσω των εξωτερικών του χαρακτηριστικών και ταυτόχρονα να φαίνεται συμπαθής, καλοσυνάτος και προσιτός προς τους ψηφοφόρους. Εδώ έχουν παρατηρηθεί πολλές χιουμοριστικές και αφυέστατες φωτογραφίες και λεζάντες από τις διαφημιστικές εταιρείες που ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα διαφημιστικά προεκλογικής καμπάνιας και με αυτό τον τρόπο εγείρουν το ενδιαφέρον του ψηφοφόρου προς το πρόσωπο του υποψήφιου πολιτικού. 1.3 Είδη Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα φαινόμενο της εποχής με κοινωνικές διαστάσεις, που ξεκίνησε με σκοπό την ανάπτυξη κοινωνικών δεσμών ανάμεσα σε ανθρώπους από όλο τον πλανήτη, αλλά εξελίχθηκε τόσο ραγδαία, ώστε η επίδρασή του στην οικονομία, την πολιτική και γενικότερα στην καθημερινότητα των ανθρώπων είναι αντικείμενο ανάλυσης (Zhang, 2010). University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

19 8 Ο τομέας της πολιτικής ήταν από τους πρώτους που επηρεάστηκαν από το φαινόμενο των social media, με τους πολιτικούς να συνειδητοποιούν γρήγορα πως το παιχνίδι της ψήφου πρέπει να ξεκινήσει από το διαδίκτυο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατάφεραν με πολύ γρήγορους ρυθμούς να επιτύχουν την άμεση και αμφίδρομη επικοινωνία, σε σύγκριση πάντα με τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Οι γεωγραφικές αποστάσεις μηδενίστηκαν, ενώ οι άνθρωποι οδηγούνται στην ανταλλαγή πληροφοριών στη συζήτηση, ακόμα και στην ανάπτυξη φιλικής και κοινωνικής σχέσης (Zin & Reese, 2005). Το δρόμο για την πολιτική καμπάνια μέσα από το διαδίκτυο, άνοιξε η Αμερική, αλλά αστραπιαία μπήκαν στο «χορό» κι όλες οι χώρες του δυτικού κυρίως κόσμου. Εικόνα 1 Πηγή: Σύμφωνα με το site dreamgrow, έως και τον Αύγουστο του 2018, το facebook έρχεται σταθερά πρώτο στις προτιμήσεις των χρηστών παγκοσμίως, αφήνοντας πίσω του το Youtube. Στην τρίτη θέση έρχεται το Instagram, με μεγάλη διαφορά από το facebook. Το facebook τον Αύγουστο του 2018 άγγιξε τους 2 δισ. 230 εκατ. χρήστες, ενώ το Instagram αριθμεί πλέον 1 δισ. χρήστες παγκοσμίως, 300 εκατ. δηλαδή χρήστες επιπλέον σε σχέση με τον Ιούνιο του Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι ειδήσεις και οι συζητήσεις σχετικά με την πολιτική ολοένα και αυξάνονται στις σελίδες κοινωνικής University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

20 9 δικτύωσης (Tufekci & Wilson, 2012). Η παρουσία των πολιτικών ειδήσεων και των πολιτικών διαφημίσεων, κυρίως σε προεκλογική περίοδο έχει αυξηθεί υπερβολικά. Μελέτες δείχνουν ότι όταν τα social media χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένους σκοπούς, η χρήση τους μπορεί να οδηγήσει στην εμπλοκή των ατόμων στην πολιτική (Gil de Zuniga et al., 2012). Με λίγα λόγια, όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται από τους χρήστες για την αποστολή πολιτικών μηνυμάτων ή για πολιτικές εκστρατείες, τότε συσχετίζονται θετικά με τους δείκτες πολιτικής συμμετοχής (Aral, 2012, Kim, 2011, Gil de Zuniga et al., 2012) Εικόνα Facebook Ίσως ο πιο διαδεδομένος διαδικτυακός τόπος στον οποίο μπορεί ο οποιασδήποτε να δημιουργήσει το δικό του προφίλ και να επικοινωνήσει μέσω μηνυμάτων με φίλους, γνωστούς ή και με άλλα νέα πρόσωπα. Επίσης, κάθε χρήστης έχει τη δυνατότητα να ανανεώνει τις προσωπικές του πληροφορίες, τις φωτογραφίες του και να δίνει οποιαδήποτε πληροφορία θέλει για τον εαυτό του. Η λογική στην οποία βασίζεται η δημιουργία του University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

21 10 facebook είναι ουσιαστικά αυτή της διασύνδεσης των ανθρώπων μέσω διάφορων πληροφοριών (Russell, 2013) Instagram Το τελευταίο διάστημα θεωρείται το δεύτερο δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, αυξάνοντας συνεχώς τους χρήστες του. Δύο απόφοιτοι του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, ο Κέβιν Σίστρομ και ο Μάικ Κρίγκερ, ήταν αυτοί που το ξεκίνησαν των Οκτώβριο του Για να μπορέσει κάποιος να χρησιμοποιήσει το Instagram, πρέπει να εγκαταστήσει την εφαρμογή στο κινητό του τηλέφωνο, να δημιουργήσει ένα όνομα χρήστη και φυσικά κωδικό πρόσβασης και να συμπληρώσει τα στοιχεία του προφίλ του (Russell, 2013). Η εφαρμογή αυτή κυρίως επιτρέπει στον χρήστη να ανεβάζει φωτογραφίες και βίντεο και να τα μοιράζεται με γνωστούς ή άγνωστους, ανάλογα με το αν έχει επιλέξει το προφίλ του να είναι δημόσιο ή μόνο για φίλους Twitter Έχει περάσει στην Τρίτη θέση των δημοφιλέστερων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μετά τη μεγάλη απήχηση που φαίνεται να έχει το Instagram τα τελευταία χρόνια. Ιδρύθηκε το 2006 και επιτρέπει στους χρήστες να μοιράζονται πιο σύντομα μηνύματα μεταξύ τους, αλλά και να αξιολογούν προϊόντα και υπηρεσίες (Russell, 2013) Youtube Πρωτοεμφανίστηκε το Φεβρουάριο του 2005 και είναι από τα μεγαλύτερα δίκτυα που ανεβάζει videoclips. Η επισκεψιμότητά του είναι απίστευτη, καθώς εκτιμάται ότι κάθε λεπτό ανεβαίνουν στο διαδίκτυο πάνω από 20 ώρες video. Λειτουργεί επίσης και ως πλατφόρμα διανομής για δημιουργούς πρωτότυπου περιεχομένου και διαφημιζόμενους μικρής ή μεγάλης εμβέλειας (Russell, 2013). Το Youtube έχει απήχηση σε κάθε ηλικιακή ομάδα, αφού το περιεχόμενό του απευθύνεται όχι μόνο στους νέους, αλλά και σε μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους. Τα σκήπτρα της πρωτιάς κρατάει η μουσική και τα University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

22 11 μουσικά βίντεο, ενώ ακολουθούν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα βίντεο, που αφορούν από το πως να κάνουμε ένα μακιγιάζ, μέχρι ειδικές κατασκευές. Πολύ διαδεδομένο είναι σε όσους ενδιαφέρονται να έχουν το δικό τους κανάλι και μέσα από αυτό να διαφημίζουν τη δουλειά τους, όταν πρόκειται για ηθοποιούς, τραγουδιστές κ.α. ή ακόμα και στους ανθρώπους της διπλανής πόρτας που θέλουν να παρουσιάσουν μία πρωτότυπη ιδέα τους στο κοινό, επιδιώκοντας να αποκτήσουν δημοσιότητα LinkedIn Είναι κυρίως για επαγγελματικό σκοπό. Ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 2002 από τον Ρέιντ Χόφμαν. Η χρήση του έχει να κάνει κυρίως γύρω από την εργασία το χρήστη και χρησιμοποιείται πολύ από τις εταιρίες σαν ένα online βιογραφικό (Russell, 2013) Νέα μέσα και πολιτική Στις δυνατότητες των social media συγκαταλέγονται κι αυτές που συμβάλλουν σε μία δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη και στη δυνατότητά του για συμμετοχή σε μια πολιτική συζήτηση, ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων. Μία από τις πολλές συζητήσεις που έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται γύρω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κι αυτή για το αν η άνοδος των νέων τεχνολογιών, θα μπορούσε να διευκολύνει τον πολιτικό λόγο να αγγίξει την πολυφωνία και την ποικιλομορφία στην έννοια της συμμετοχικής δημοκρατίας (Brundidge, 2010, Habermas, 1989). Αρκετοί μελετητές πιστεύουν ότι η online επικοινωνία, μπορεί να αυξήσει τη συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική συζήτηση (Kavanaugh, Kim, PerezQuiones, Schmitz & Isenhar, 2008), ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι το διαδίκτυο μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της διαπροσωπικής αντιπαράθεσης (Sunstein, 2007). Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι οι πολιτικές απόψεις που ανταλλάσσονται στα κοινωνικά δίκτυα είναι συγκεντρωμένες γύρω από μία συγκεκριμένη κομματική άποψη (Himelboim, McCreery & Smith, 2013), ενώ University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

23 12 άλλες δείχνουν ότι οι χρήστες είναι εκτεθειμένοι σε διάφορες απόψεις με πολιτικό σκοπό. Οι πολιτικοί δεν άργησαν να καταλάβουν και να συνειδητοποιήσουν ότι, για να διαμορφώσουν την πολιτική σκέψη του κοινού, έπρεπε το παιχνίδι της προεκλογικής τους καμπάνιας να περάσει μέσα από το διαδίκτυο. Η Αμερική είναι αυτή που άνοιξε το δρόμο για τη διαδικτυακή πολιτική καμπάνια. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης πέτυχαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα την αμφίδρομη επικοινωνία και βεβαίως και άμεση επικοινωνία, κάτι που τα προηγούμενα χρόνια δεν είχαν καταφέρει να κάνουν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Τα ερωτήματα όμως σ αυτό το σημείο διαδέχονται το ένα το άλλο. Αν δηλαδή, πράγματι η αλληλεπίδραση αυτή που προσφέρουν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι εκούσια ή αν επηρεάζεται ή ορίζεται από κάποιους κανόνες του πολιτικού μάρκετινγκ, που είναι προσαρμοσμένοι στο πολιτικό γίγνεσθαι. Κατά καιρούς έχουν γίνει έρευνες που τόνισαν ότι τα αποτελέσματα από τη χρήση του διαδικτύου, όσον αφορά στη δημοκρατία είναι θετικά, αφού το κοινό χρησιμοποιεί ιστοσελίδες με πληροφοριακούς ή πολιτικούς σκοπούς (McLead & Scheufele, Moy, 1999, Shah, Eveland & Kwak, 2005, Wellman, Haase, Witte & Hampton, 2001). Η χρήση του διαδικτύου κυρίως για ειδήσεις ή ανταλλαγή πολιτικών απόψεων, παίζει καθοριστικό ρόλο στο να συμμετάσχουν οι πολίτες σε διάφορες πολιτικές δραστηριότητες (Hardy & Scheufele, 2005). Δεν είναι λίγες οι φορές που η επικοινωνία με πολιτικά πρόσωπα μέσω του διαδικτύου έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει άμεσα στη συμμετοχή, αλλά και εμπλοκή των πολιτών σε πολιτικές δραστηριότητες (Shah et al., 2005). Έτσι, με τον τρόπο αυτό, οι πολίτες είναι πιο εύκολο να σχηματίσουν καλύτερη και πιο ενημερωμένη άποψη για την πολιτική, που μπορεί να συμβάλλει και στην πιο ενεργή συμμετοχή τους σ αυτή (Graber, Bimber, Bennett, Davis & Norris,2004, Price & Cappella, 2002). Σ αυτό συμβάλλει και το γεγονός ότι τόσο οι ειδήσεις, όσο και ο πολιτικές συνομιλίες, βρίσκονται παντού στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Bakshy et al., 2012). University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

24 13 Παρατηρείται ευρέως το γεγονός ότι στις πολιτικές συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίρνουν μέρος πολίτες με διαφορετικά βιώματα, επαγγέλματα, οικονομική κατάσταση, μορφωτικό επίπεδο, ηλικία. Ο καθένας εκφράζει γραπτώς μια άποψη που γίνεται ορατή από όλους τους συνομιλητές οπότε και αξιολογείται ανάλογα. Η ποικιλότητα των ατομικών ιδιοσυγκρασιών με την πολυπλοκότητα των πολλών σκέψεων που εκφράζονται γραπτώς μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες δίνουν στον υποψήφιο μια πρωτόγνωρη αίσθηση της ποικιλόμορφης εξέτασης ενός θέματος. Η χρήση λοιπόν, των social media για πολιτικές δραστηριότητες, πολιτικές συζητήσεις, αλλά και μία ψηφοφορία στη διάρκεια εκλογών, έχει θετικές συνέπειες (Gil de Zuniga, Jung & Valenzuela, 2012, Kim, Hsu & Gil de Zuniga, 2013, Valenzuela, Park & Kee, 2009). 1.5 Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και πληροφόρηση Πολλοί χρήστες έχουν δηλώσει κατά καιρούς ότι έρχονται σε επαφή με εικόνες, πληροφορίες, ειδήσεις που δεν περίμεναν. Αυτό δείχνει ότι η χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, μπορεί να ενισχύσει τις ευκαιρίες για πολιτική πληροφόρηση (Nielsen, 2009). Η τυχαία αυτή επαφή με τέτοιου είδους πληροφόρηση, μπορεί να οδηγήσει τους χρήστες του διαδικτύου, σε μία ευρύτερη γνώση, όσον αφορά στα θέματα της επικαιρότητας. (Tewksbury, Weaver & Maddex, 2001), αλλά και στην ενεργό συμμετοχή τους σε πολιτικές δραστηριότητες (Kim, Chen & Gil de Zuniga, 2013, Lemert, 1984). Μία πρόσφατη σχετικά μελέτη απέδειξε ότι η τυχαία αυτή επαφή χρηστών με ειδήσεις κατά τη διάρκεια της περιήγησής τους στο διαδίκτυο, προμηνύει θετικά αποτελέσματα για την εμπλοκή των χρηστών με πολιτικές δραστηριότητες (Kim et, al., 2013). Αυτό αποδεικνύει ότι οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης, αν και δεν σχεδιάστηκαν με γνώμονα το πολιτικό σκηνικό και το πολιτικό γίγνεσθαι, εν τούτοις έχουν μία δυναμική στον τομέα αυτό, που δεν μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί. (Neuman, Hindman & Bimber, 2010, Wojcieszak & Mutz, 2009). Τα άτομα που χρησιμοποιούν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, εκτίθενται και σε διαφορετικές πολιτικές απόψεις, καθώς αυτά μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα διαθεματικών συζητήσεων. Από την άλλη πλευρά University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

25 14 βέβαια, οι χρήστες έχουν την επιλογή της όμοιας μ αυτούς ιδεολογίας, γεγονός που εντείνει την κομματική πόλωση. 1.6 Προβολή μέσα από Facebook, Instagram, Twitter Η εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται ως εποχή της τεχνολογίας και του διαδικτύου. Από τη χρήση αυτών δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι υποψήφιοι σε περιόδους πολιτικήςπροεκλογικής εκστρατείας. Μεμονωμένοι υποψήφιοι, αλλά και κόμματα, χρησιμοποιούν το facebοok, το Twitter, το Istragram, αλλά και ιστοσελίδες, ως μέσο επικοινωνίας με τους ψηφοφόρους. Μ αυτόν τον τρόπο, θεωρείται ότι ενισχύουν το αίσθημα δέσμευσης μεταξύ αυτών και των ψηφοφόρων τους και βελτιώνεται η σχέση μεταξύ τους (Taylor & Kent, 2004). Η παραπάνω θεωρία φαίνεται ότι ισχύει, καθώς μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, πράγματι οι πολιτικοί επικοινωνούν άμεσα με τους πολίτες, εκθέτους και εκφράζουν την πολιτικής τους ιδεολογία, ενημερώνουν για τις δράσεις τους και γιατί όχι, συζητούν μαζί τους και απαντούν στις ερωτήσεις τους. Σύμφωνα με τους Kaplan and Haenlein (2010), τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν μία νέα επαναστατική τάση, ενώ τα μέλη τους ολοένα και πληθαίνουν. Η ραγδαία εξέλιξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, παρέχει στους υποψηφίους τη δυνατότητα άμεσης επαφής και επικοινωνίας με τους πολίτες. Έχει παρατηρηθεί ότι το facebook, έρχεται πρώτο στις προτιμήσεις των κομμάτων. Η ανάπτυξη και η εξέλιξή του ναι μεν το καθιστούν δυναμικό και απαραίτητο, από την άλλη όμως απαιτεί προσεκτικές κινήσεις από τους χρήστες (Yannas and Lappas, 2006). Μέσω του διαδικτύου, οι πολιτικοί προσπαθούν να παρουσιάσουν τον εαυτό τους και να αναπτύξουν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πολίτες. Το facebook τους δίνει την ευκαιρία να παρέχουν πληροφορίες, αλλά και ειδήσεις (Porter, 2010). Οι πολιτικοί, όπως είναι φυσικό, εκμεταλλεύονται τη δωρεάν αυτή προβολή, δημοσιεύοντας οτιδήποτε έχει σχέση με τον προεκλογικό τους αγώνα. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

26 15 Το facebook είναι από τα πιο δημοφιλή, αν όχι το πιο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως και γι αυτό το λόγο έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, όσον αφορά στην επικοινωνία (Kotzaivazoglou et.al., 2016). Σύμφωνα με τον Waters, όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βασίζονται και προωθούν την αμφίδρομη επικοινωνία, ενώ κύριος στόχος τους είναι η δημιουργία και διατήρηση σχέσεων (Waters et. al., 2009). Οι δυνατότητες του facebook είναι πολλές και ιδιαίτερα χρήσιμες για τους πολιτικούς, καθώς έχουν άμεση επαφή με τους πολίτες, διαβάζουν και απαντούν μηνύματα, αλλά και σχόλια που τους ενδιαφέρουν. Βέβαια, από την άλλη πλευρά, οι ειδήσεις διαδίδονται με τόσο γρήγορο ρυθμό που δεν προλαβαίνουν να τις φιλτράρουν ή να τις σταματήσουν. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Harvard το 2007 για τους νέους σε ηλικία ψηφοφόρους και την επικοινωνία τους με τους υποψηφίους, δείχνει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Το 44% των ερωτηθέντων, υποστήριξε ότι το facebook έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφασή τους.(westling, 2007, Raoof, Zaman, Ahmad and AlQaraghuli, 2013). Πέραν όμως από τους νέους ηλικιακά ψηφοφόρους που το διαδίκτυο έπαιξε τον πλέον σημαντικό ρόλο για την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων ή ακόμη και της διαμόρφωσης άποψης για μια κομματική παράταξη γενικότερα ή για συγκεκριμένους υποψήφιους ειδικότερα, υπάρχουν και οι νέοι υποψήφιοι του εξωτερικού. Το Ελληνικό κοινοβούλιο νομοθέτησε πρόσφατα ότι δικαίωμα ψήφου στις εκλογές της Ελλάδας έχουν και όλοι οι έλληνες που ζουν στο εξωτερικό. Όλη αυτή η νέα δεξαμενή ψήφων που δημιουργείται είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναζητήσει να ενημερωθεί για το προφίλ των υποψηφίων μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης διότι είναι η πιο προσιτή μέθοδος ενημέρωσης από απόσταση και δίνεται και η ευκαιρία να συνομιλήσει με τον υποψήφιο και να τεθούν οι προβληματισμοί του πιο άμεσα. 1.7 Τα πλεονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πολιτική Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook, το twitter, το instagram είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στις μέρες μας. Μετά τη μεγάλη απήχηση University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

27 16 που είχε σε πρώτη φάση το facebook, παρόμοιες σελίδες των social media έκαναν την εμφάνισή τους. Τα πλεονεκτήματά τους πολλά και κυρίως η άμεση επικοινωνία με τους ανθρώπους από κάθε γωνιά της γης. Τη δυναμικότητα των μέσων αυτών αφουγκράστηκαν από νωρίς πολλοί πολιτικοί σε όλο τον κόσμο και λίγο αργότερα και οι Έλληνες πολιτικοί. Το διαδίκτυο έχει την ικανότητα να συνδυάζει εικόνα, ήχο, κείμενο. Συνδυάζει τη δυνατότητα ανταλλαγής μηνυμάτων και την άμεση απάντησή τους. Συνεπώς, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο για τους πολιτικούς που επιδιώκουν την αμφίδρομη επικοινωνία με τους πολίτες ψηφοφόρους τους (Yannas & Lappas, 2006). Μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προβάλλουν άμεσα τις πολιτικές τους θέσεις, το πρόγραμμά τους, τις ομιλίες τους και γενικότερα την εικόνα τους. Ένα ακόμα πλεονέκτημα είναι ο τεράστιος αριθμός των χρηστών του διαδικτύου, γεγονός που κάνει τους πολιτικούς να απευθύνονται σε νέους ψηφοφόρος και η δημοσιότητά τους να είναι πιο έντονη. Ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους, στους χρήστες του διαδικτύου, πολύ συχνά εμφανίζονται πολιτικές διαφημίσεις κομμάτων ή μεμονομένων προσώπων. Έτσι, οι χρήστες ενημερώνονται ακόμα και για υποψηφίους που ίσως και να μην γνώριζαν, μπορούν να σχολιάσουν δημοσιεύσεις τους, να «μπουν» στο προφίλ τους και να ενημερωθούν γι αυτούς. Με λίγα λόγια, ο τομέας της πολιτικής είναι αρκετά ευνοούμενος από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς οι πολιτικοί έρχονται σε άμεση επαφή με τους πολίτες, μπορούν να τους επηρεάσουν και να τους προσελκύσουν στο κόμμα τους. (Romero, Constantinedes and Amo, 2011). Σύμφωνα με τους Romero, Constantinedes and Amo, οι δημοσιεύσεις των πολιτικών στα social media, πρέπει να είναι ειλικρινείς, με σαφήνεια και αμεσότητα. Έτσι, τα μηνύματά τους θα έχουν μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό. Όταν το πολιτικό μήνυμα είναι ξεκάθαρο είναι σίγουρο ότι θα λάβει θετικά σχόλια. Στα οφέλη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συγκαταλέγονται η άμεση και καθολική προβολή των υποψηφίων. Αυτό συμβαίνει γιατί, τη στιγμή που κάποιος κοινοποιεί κάτι στα social media, όλοι οι ενεργοί, εκείνη την ώρα, University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

28 17 χρήστες, ενημερώνονται άμεσα. Η αμεσότητα αυτή είναι η καλύτερη διαφήμιση για έναν πολιτικό. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα, ότι οι πολιτικοί οι οποίοι δημοσιεύουν φωτογραφίες από την ιδιωτική τους ζωή και την καθημερινότητά τους, είχαν μεγαλύτερη απήχηση στους ψηφοφόρους τους απ ότι με τις πολιτικές τους δηλώσεις. Στον κόσμο αρέσει να μαθαίνει περισσότερα για την προσωπική ζωή των πολιτικών. Είναι ένας τρόπος να «εισχωρούν» στην καθημερινότητά τους. Σπάει η εικόνα του ψυχρού και «παγωμένου» πολιτικού και δίδεται η εικόνα του καθημερινού φιλικού ανθρώπου που έχει αδυναμίες, που αφιερώνει χρόνο στην οικογένεια, στους φίλους, στα ζώα και στη φύση, οπότε φαίνεται πιο οικείος στους ψηφοφόρους. Επίσης, μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα υπάρχει η δυνατότητα ομαδικών ειδοποιήσεων χωρίς κανένα κόστος, γρήγορα και άμεσα (Nielsen, 2011). Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχοντας ως σύμμαχό τους τη δύναμη της εικόνας και του ήχου, μένουν στη μνήμη του χρήστη και αυτό δίνει αξία στο μήνυμα (Lappas, Chatzopoulos and Yannas, 2008). Επιπλέον, στα πλεονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι και τα εξής: Δυνατότητα δημιουργίας δεσμών με εκατομμύρια ανθρώπους από όλο τον κόσμο Δυνατότητα επαφής με διαφορετικού πολιτισμούς, επομένως διεύρυνση των γνώσεων του χρήστη Δυνατότητα δραστηριοποίησης για κοινούς σκοπούς, μέσα από διάφορες ομάδες Άμεση ενημέρωση για οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο Πρόσβαση σε ψυχαγωγικό περιεχόμενο (βίντεο, παιχνίδια κα.) (Bakshy, 2012). Όλα τα ανωτέρω έρχονται να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες των νέων ψηφοφόρων του εξωτερικού για ενημέρωση και συνομιλία καθώς και ανάγκη των υποψηφίων πολιτικών για άμεση προσέγγιση με τους έλληνες του εξωτερικού. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

29 Τα μειονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πολιτική Η έκθεση των πολιτικών στο κοινό, ιδιαίτερα κατά την περίοδο μίας προεκλογικής εκστρατείας, μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο χειρισμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να διατηρηθεί η σωστή δημόσια εικόνα των πολιτικών. Πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις δημοσιεύσεις και τα μηνύματά τους στο προφίλ τους, για την πιο σωστή διαχείριση της εικόνας τους (Hutton, 1999). Ας μην ξεχνάμε πως πάντα ελοχεύει ο κίνδυνος οι πολίτες, από μία λάθος ανάρτηση, να σχηματίσουν άσχημη εικόνα για τον υποψήφιο. Πρέπει με λίγα λόγια, να κρατιούνται οι σωστές ισορροπίες, να γίνεται σωστή και προσεκτική διαχείριση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έτσι ώστε, ακόμα κι αν ο υποψήφιος δεν προσελκύσει νέους ψηφοφόρους, λόγω διαφορετικής ιδεολογίας, τουλάχιστον να έχει διατηρήσει την καλή του φήμη και εικόνα. Ένα από τα βασικά μειονεκτήματα του διαδικτύου είναι η προστασία της ταυτότητας των χρηστών. Όσοι χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν καταχωρήσει για τη δημιουργία του λογαριασμού τους και προσωπικά στοιχεία. Είναι με λίγα λόγια εκτεθειμένοι σε κινδύνους, όπως η δημιουργία ψεύτικων προφίλ από τρίτους με το όνομα και τη φωτογραφία τους. Για όλα τα παραπάνω, υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών (Hibbert, 2007). Tα ψεύτικα προφίλ, μπορούν να βλάψουν τους πολιτικούς, καθώς και οι ίδιοι είναι πολύ πιθανόν να πέσουν θύματα υποκλοπής των προσωπικών τους δεδομένων (Weir, Toolan & Sneed, 2011). Επιπλέον, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μεταδίδονται στοιχεία που έχουν σκοπό να εξαπατήσουν, αλλά και να χειραγωγήσουν τους πολίτες. Να παραπληροφορήσουν ή να διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα. Για την αποφυγή τέτοιων δυσάρεστων καταστάσεων, θα πρέπει οι χρήστες να φιλτράρουν τις πληροφορίες και να τα επιβεβαιώνουν μέσα από έγκυρες πηγές. Τέλος, στα μειονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θα μπορούσαν να προστεθούν και τα εξής: University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

30 19 Οι χρήστες περνούν πολλές ώρες μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή με αποτέλεσμα να χάνεται η προσωπική επαφή των ανθρώπων Η δυνατότητα πρόσβασης στις φωτογραφίες των άλλων χρηστών μπορεί να κρύβουν κινδύνους, καθώς είναι πολύ εύκολο να χρησιμοποιηθούν ακόμα και για πορνογραφικό υλικό Αυξάνεται η περιέργεια των ανθρώπων, καθώς ασχολούνται πλέον με την προσωπική ζωή των άλλων χρηστών (Calvo Armengol & Jackson, 2004). Αναμφισβήτητα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χάνεται η διαπροσωπική σχέση και η έκφραση των συναισθημάτων που υπάρχει στην απευθείας συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο. Η ζεστασιά του αληθινού γέλιου του αυθόρμητου κλάματος και γενικά η συγκινησιακή έκφραση κρύβονται πίσω από μια οθόνη. Τα μοντάζ, οι σκηνοθεσίες το μακιγιάζ σε συνδυασμό με το βομβαρδισμό πληροφόρησης μπορεί να κάνουν τον ψηφοφόρο να αποπροσανατολιστεί και τον υποψήφιο πολιτικό να χάσει το σκοπό του. 1.9 Αποτελέσματα χρήσης των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης Αν και οι πληροφορίες που εμφανίζονται στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης γύρω από το πολιτικό σκηνικό μπορούν να προσελκύσουν τους χρήστες να δείξουν ενδιαφέρον γι αυτό ή ακόμα και να τους δώσουν το κίνητρο για μία προσωπική τους εμπλοκή στην πολιτική, δεν πρέπει να παραλειφθεί η πιθανότητα τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης να διαστρεβλώνουν την πραγματική εικόνα του κόσμου, επηρεασμένα από ανθρώπινα συμφέροντα ή άλλους παράγοντες. Ναι μεν, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δίνουν χώρο στην πολιτική ποικιλομορφία και στον πολιτικό διάλογο, αλλά οι κίνδυνοι δεν παύουν να υφίστανται. Δεν είναι λίγες οι φορές, ιδιαίτερα στο twitter, που πολλές ειδήσεις που αφορούν τους πολιτικούς είναι ψευδής και ανυπόστατες. Αυτό δεν σημαίνει University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

31 20 πως δεν μπορούν να κάνουν ζημιά ή ακόμα και να προκαλέσουν πανικό στο πολιτικό σκηνικό μίας χώρας. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λοιπόν, η διερεύνηση των δυνατοτήτων των Μέσων Κοινωνική Δικτύωσης, ως πηγή αξιόπιστων ειδήσεων, ειδικά όσον αφορά στην πολιτική. Το διαδίκτυο προσφέρει πολλούς τρόπους διάδοσης πληροφοριών ή ειδήσεων. Ο τρόπος διαφέρει σαφώς από τα παραδοσιακά μέσα, τα οποία επεξεργάζονται όλες τις πληροφορίες και τις διασταυρώνουν, πριν δημοσιευθούν. Αντίθετα, στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δεν υπάρχουν συντακτικές πολιτικές ή είναι ανύπαρκτες. (Flanagin & Metzger, 2000). Έτσι, σύμφωνα με τις προβλέψεις των ερευνητών, το διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει κι ως το μέσο διασποράς πολιτικών φημών (Ayres, 1999). Έρευνες έχουν δείξει ότι πολλοί, αν και αμφισβητούν την εγκυρότητα των φημών, δέχονται ως αληθείς, ψευδείς ή ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, λόγω των συνθηκών κάτω από τις οποίες γίνονται δέκτες των φημώνειδήσεων αυτών (Garrett, 2011). ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2. Η ηλεκτρονική πολιτική εκστρατεία Αναμφισβήτητα στις μέρες μας, η επικοινωνία αποτελεί βασικό κομμάτι της πολιτικής επικοινωνίας. Υποψήφιοι πολιτικοί, πολιτικά κόμματα, υποψήφιοι Περιφερειάρχες, Δήμαρχοι, σύμβουλοι, χρησιμοποιούν τα Μέσα Κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να έχουν μία πιο αποτελεσματική επικοινωνία με τους ψηφοφόρους τους. Φυσικά, απ όλο αυτό δεν λείπουν και τα κακόβουλα σχόλια σε αναρτήσεις, με άσχημους χαρακτηρισμούς προς τους υποψηφίους. Η πολιτική εκστρατεία μέσω του διαδικτύου, έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι συμφωνούν μ αυτόν τον τρόπο προβολής, γιατί θεωρούν ότι δεν αξιοποιούνται όλα τα μέσα και οι δυνατότητες που προσφέρουν τα social media (Sweetser and Lariscy, 2008). Οι Taylor and Kent υποστήριξαν ότι οι ιστοσελίδες χρησιμοποιούνται, όχι μόνο ως εργαλείο διαλόγου και επικοινωνίας, αλλά ως μέσο μετάδοσης πληροφοριών (Taylor and Kent, 2004). Με την πάροδο των χρόνων, τα University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

32 21 πράγματα έχουν αλλάξει κι έχουν εξελιχθεί αρκετά, υπάρχει αμφίδρομη επικοινωνία και οι ψηφοφόροι νιώθουν ότι συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη του διαλόγου με τους υποψηφίους. Παρατηρείται λοιπόν, ότι η ηλεκτρονική πολιτική εκστρατεία, έχει κάνει τους νέους κυρίως, να ανταποκρίνονται περισσότερο στην εκλογική διαδικασία κι αυτό γιατί τους είναι πιο εύκολο να αντιλαμβάνονται και να λειτουργούν μέσα από τα μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Sweetser and Lariscy, 2008). Μάλιστα, πολλοί νέοι, δεν διστάζουν να προσθέσουν ως «φίλο» τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, πολιτικούς. Με τον τρόπο αυτό και οι υποψήφιοι πολιτικοί μπορούν να αντιληφθούν την επιρροή που ασκούν μέσω των «ακολούθων» ή των «φίλων» στο διαδίκτυο. Βλέποντας τις ηλικίες αυτών, τα επαγγέλματα, το επίπεδο μόρφωσης κλπ μπορούν να προσαρμόσουν την προεκλογική τους καμπάνια προς όφελος τους. 2.1 Στόχοι πολιτικής εκστρατείας μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και η αποτελεσματικότητα του διαδικτύου Σύμφωνα με τον Tramell (2006), τρεις είναι οι βασικοί στόχοι που έχουν οι πολιτικές εκστρατείες μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. 1 ος στόχος είναι οι χρήστες να νιώσουν ότι είναι μέρος της εκστρατείας αυτής, με τη συνεχή ενημέρωση απ τους υποψηφίους 2 ος στόχος: αφορά τις δημοσιεύσεις που αναρτά κάθε υποψήφιος σχετικά με ομιλίες, συνεντεύξεις κ.α. 3 ος στόχος: σχετίζεται με τη συμμετοχή και την ανταπόκριση του κοινού στην εκστρατεία (Trammell, 2006) Το διαδίκτυο και γενικότερα τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, δίνουν τη δυνατότητα στους υποψηφίους να επικοινωνούν με τους πολίτες καθημερινά, να παρουσιάζουν το έργο τους το όραμά τους, να αναπτύσσουν τις απόψεις τους για διάφορα θέματα. Η επικοινωνία αυτή παίρνει περισσότερη αξία όταν είναι αμφίδρομη, γεγονός που αυξάνει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους πολιτικούς. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

33 Η επίδραση της ηλεκτρονικής πολιτικής στους ψηφοφόρους Ποια είναι άραγε η επίδραση της πολιτικής μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στους πολίτες; Σίγουρα τα social media επηρεάζουν τους χρήστες τους. Σύμφωνα με έρευνες, μέσα από το διαδίκτυο αυξάνεται η αίσθηση πως γνωρίζεις προσωπικά τον υποψήφιο και πως υπάρχει μία πραγματική συνομιλία μεταξύ υποψηφίου και ψηφοφόρου (Sweetser, English and Fernandes). Σημαντικό για έναν υποψήφιο είναι να γνωρίζει το κοινό στο οποίο απευθύνεται, τον τρόπο που θέλει να παρουσιάσει τις απόψεις του και τί μηνύματα θέλει να περάσει. Με λίγα λόγια, να επιδιώξει να οικοδομήσει και να διατηρήσει τέτοια σχέση, έτσι ώστε το κοινό του να υποστηρίζει την υποψηφιότητά του και να βοηθήσει να επιτύχει το στόχο του (Stromback and Kiousis, 2011). Μέσω της κοινοποίησης στα media κάποιου επικείμενου σχεδίου νόμου μπορεί μια κυβέρνηση να δει αντιδράσεις από τους πολίτες, καθώς και απόψεις που μπορεί να διατυπωθούν, ώστε να προχωρήσει στην ψήφιση του νόμου ή να παρέμβει προς τη βελτίωσή του. Τα social media κερδίζουν συνεχώς έδαφος, για το λόγο ότι οι πολιτικοί γνωρίζουν πολύ καλά τη σπουδαιότητά τους και την επιρροή τους στο κοινό. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό, με ειλικρινή και σταθερή επικοινωνία, οι υποψήφιοι να καταφέρουν να χτίσουν μία σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτεςψηφοφόρους τους. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

34 23 2 Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Εμπειρική έρευνα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3. Εισαγωγή Στη δεύτερη ενότητα της παρούσας εργασίας, αναλύεται το ερευνητικό κομμάτι της, το οποίο περιλαμβάνει τον σκοπό και τη μεθοδολογία της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, από την ποιοτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε μέσα από τις συνεντεύξεις είκοσι (20) υποψηφίων Περιφερειακών και Δημοτικών συμβούλων της Λάρισας, παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο έγινε η προεκλογική τους εκστρατεία κατά τη διάρκεια των Περιφερειακών και Δημοτικών εκλογών το Σημαντικό κομμάτι της 2 ης ενότητας, αποτελούν τα συμπεράσματα που εξήχθησαν, μέσα από τις απαντήσεις των συνεντευξιαζόμενων. Με την παρούσα εργασία επιχειρείται η αξιολόγηση των απαντήσεων είκοσι (20) υποψήφιων Δημοτικών και Περιφερειακών συμβούλων στις εκλογές της Λάρισας το 2019, σχετικά με τον τρόπο που αποφάσισαν να κάνουν την προεκλογική τους εκστρατεία, καθώς και για το αν χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και γιατί. Σκοπός της έρευνας είναι η αναζήτηση του τρόπου με τον οποίο οι υποψήφιοι επέλεξαν να κάνουν την προεκλογική τους εκστρατεία και κατά πόσο χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. 3.1 Στόχος της έρευνας Στόχος της έρευνας στην παρούσα εργασία είναι η μελέτη του τρόπου προεκλογικής καμπάνιας που αποφάσισαν να επιλέξουν οι υποψήφιοι της Λάρισας κατά τις εκλογές του έτους 2019, προκειμένου να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, αυτό της εκλογής τους στα κοινά. Επιμέρους στόχοι της έρευνας είναι: Να ανιχνευτούν οι λόγοι, για του οποίους οι υποψήφιοι της Λάρισας χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για την προεκλογική τους εκστρατεία University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

35 24 Να διευκρινιστεί αν το διαδίκτυο ήταν σύμμαχός τους σε σχέση με τα παραδοσιακά μέσα προβολής μίας υποψηφιότητας Να εντοπιστεί ο βαθμός δυσκολίας της προεκλογικής τους εκστρατείας Να διερευνηθεί αν οι πολιτικοί της Λάρισας αντιλήφθηκαν αν πράγματι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν την απήχηση που η πλειοψηφία του κοινού πιστεύει ότι έχουν 3.2 Μέθοδος της έρευνας: Η ημιδομημένη συνέντευξη και η ανάλυση περιεχομένου Στις υποενότητες που ακολουθούν αναλύεται η επιλογή της συνέντευξης ως ερευνητικού εργαλείου, ο σχεδιασμός και η δομή της, καθώς και η διεξαγωγή της σε είκοσι συνολικά υποψηφίους στις Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές της Λάρισας το Επιλογή ερευνητικής μεθόδου Για τη διεξαγωγή μίας έρευνας είναι πολύ σημαντική η επιλογή της ερευνητικής μεθόδου και στρατηγικής (Robson, 2007). Οι ερευνητικές στρατηγικές, σύμφωνα με τον Bryman (2008), χωρίζονται στις ποσοτικές και στις ποιοτικές έρευνες. Οι ποσοτικές έρευνες αφορούν μετρήσιμα αποτελέσματα από τα οποία μαθαίνουμε «τι συμβαίνει», σε αντίθεση με τις ποιοτικές έρευνες οι οποίες δίνουν έμφαση στην εμβάθυνση του περιεχομένου και στη σημασία του, εξετάζοντας το «γιατί συμβαίνει». Κάθε προσέγγιση του θέματος έχει φυσικά τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, για τα οποία διατυπώνονται πολλές και αντιδιαμετρικές θέσεις (Cohen, Manion & Morrison, 2008). Αξιοποιώντας τα παραπάνω, στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιήθηκε η ποιοτική προσέγγιση για τη διερεύνηση των απόψεων των υποψήφιων Δημοτικών και Περιφερειακών συμβούλων της Λάρισας στις εκλογές του Στο δεύτερο μέρος της έρευνας έγινε χρήση της συνέντευξης ως εργαλείου συλλογής δεδομένων της ποιοτικής έρευνας, αλλά και ανάλυση περιεχομένου των προφίλ των υποψηφίων στο facebook. Η συνέντευξη αποτελεί ένα από τα βασικότερα εργαλεία της ποιοτικής προσέγγισης. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

36 25 Παρέχει τη δυνατότητα για διερεύνηση σε βάθος, κάθε πτυχής των ερευνητικών ερωτημάτων, στηριζόμενη σε επαγωγικές διαδικασίες (Mason, 2003). Η συνέντευξη θεωρείται μία τεχνική οργάνωσης της προφορικής επικοινωνίας, (Σιάρδος,1997) στην οποία ο συνεντευκτής, προσπαθεί να αποσπάσει πληροφορίες από τον συνεντευξιαζόμενο, με σκοπό την εκπλήρωση του προκαθορισμένου στόχου. Είναι μία μέθοδος αρκετά όμοια με το ερωτηματολόγιο, με τη διαφορά ότι η συνέντευξη εξασφαλίζει μεγαλύτερη ευελιξία και ελευθερία απαντήσεων στους ερωτηθέντες, με ελάχιστη προτροπή του ερευνητή. Βασίζεται στην ανθρώπινη επικοινωνία, δίνοντας ελευθερία έκφρασης στον ερωτώμενο για τα θέματα που ερευνώνται (Mason, 2003). Η επιλογή της ημιδομημένης συνέντευξης έγινε λόγω του πλεονεκτήματος της ελευθερίας που αυτή παρέχει στον ερευνητή να αλλάξει τη σειρά των ερωτήσεων, να ζητήσει διευκρινήσεις εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής (Ιωσηφίδης, 2003). Συγκεκριμένα, επιλέχθηκε η μέθοδος της εστιασμένης ημιδομημένης συνέντευξης. Με την πρόσωπο με πρόσωπο συνέντευξη εξασφαλίστηκε μεγαλύτερη επικοινωνία και απόκτηση εμπιστοσύνης, έτσι ώστε να είναι πιο εύκολο να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα. Η ερευνήτρια, μέσα από τη μέθοδο της εστιασμένης συνέντευξη κινήθηκε πιο ελεύθερα και της δόθηκε η δυνατότητα να αποσπάσει από τους ερωτώμενους τις πληροφορίες που ήθελε (Bird et al., 1999). Ταυτόχρονα, με τη χρήση των συνεντεύξεων εξασφαλίστηκε η μεγαλύτερη αποτύπωση της προεκλογικής εκστρατείας των ερωτηθέντων. Επίσης, συνέβαλε και στην εξαγωγή συμπερασμάτων για το ποιες μεθόδους χρησιμοποίησαν οι υποψήφιοι, για το επιθυμητό αποτέλεσμα, αυτό της εκλογής τους ως δημοτικοί ή περιφερειακοί σύμβουλοι αντίστοιχα. Όσον αφορά στην ανάλυση περιεχομένου, πρόκειται για μία ερευνητική μέθοδο, μέσα από την οποία μπορούν να προκύψουν έγκυρα αποτελέσματα, σύμφωνα πάντα με τα περιεχόμενα τα οποία αναλύονται (Krippendorff, 2004). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρόκειται για τα προφίλ στο facebook, των υποψήφιων πολιτικών της Λάρισας και τι περιλαμβάνουν αυτά. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

37 Ο σχεδιασμός και η δομή της συνέντευξης Για τη διεξαγωγή της έρευνας ακολουθήθηκαν τα παρακάτω στάδια. Αρχικά επιλέχθηκαν οι συμμετέχοντες. Πρόκειται για υποψηφίους των Δημοτικών και Περιφερειακών εκλογών στη Λάρισα το 2019 (Ν=20). Οι απόψεις τους θεωρήθηκαν ιδιαίτερα σημαντικές για την ολοκλήρωση της έρευνας. Οι υποψήφιοι που επιλέχθηκαν ανήκουν σε διαφορετικές παρατάξεις, σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και πρόκειται και για γυναίκες, αλλά και για άνδρες πολιτικούς. Τρεις από τους είκοσι συνεντευξιαζόμενους, θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους. Πίνακας 1: Οι συνεντευξιαζόμενοι Α/Α ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥ 1 ΑΡΑΠΚΟΥΛΕ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ «Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΑΣ» 2 ΓΚΑΡΑΛΙΑΚΟΣ ΖΗΣΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ «ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ» 3 ΓΟΥΛΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ «ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ» 4 ΔΗΜΟΤΣΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

38 27 ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΝΤΕΤΑΛΜΕΝΟΣ ΣΥΜΒΟΥΟΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ «ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ» 5 ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ 6 ΚΑΡΑΛΑΡΙΩΤΟΥ ΡΕΝΑ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥ «ΛΑΡΙΣΑ ΜΠΡΟΣΤΑ» 7 ΛΙΟΥΠΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ, ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, ΝΕΟΛΑΙΑΣ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ «ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ» 8 ΜΑΜΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΡΙΣΑ ΜΠΡΟΣΤΑ» 9 ΞΗΡΟΜΕΡΙΤΗΣ ΜΑΡΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΡΙΣΑ ΜΠΡΟΣΤΑ» 10 ΞΥΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΡΙΣΑ ΜΠΡΟΣΤΑ» University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

39 28 11 ΠΑΙΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ» 12 ΠΑΠΑΔΟΥΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ» 13 ΡΑΠΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ» 14 ΣΑΠΚΑΣ ΠΑΝΟΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ 15 ΣΟΥΛΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ 16 ΤΕΡΖΟΥΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΡΙΣΑ ΜΠΡΟΣΤΑ» 17 ΧΑΛΚΙΑ ΙΩΑΝΝΑ ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ» University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

40 29 18 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΑΖΟΜΕΝΟΣ «18» (Σεβόμενη την επιθυμία του συνεντευξιαζόμενου δεν αναφέρεται το όνομά του) 19 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΑΖΟΜΕΝΟΣ «19» (Σεβόμενη την επιθυμία του συνεντευξιαζόμενου δεν αναφέρεται το όνομά του) 20 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΑΖΟΜΕΝΟΣ «20» (Σεβόμενη την επιθυμία του συνεντευξιαζόμενου δεν αναφέρεται το όνομά του) ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ «ΛΑΡΙΣΑ ΜΠΡΟΣΤΑ» ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ «ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ» ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ Στη συνέχεια, επιλέχθηκαν οι θεματικοί άξονες της συνέντευξης. Οι ερωτήσεις της συνέντευξης παρουσιάζονται στον οδηγό συνέντευξης στο παράρτημα Α. Αναλύοντας, η συνέντευξη οργανώθηκε σε τρείς θεματικούς άξονες σύμφωνα με τα ερευνητικά ερωτήματα και τους στόχους της έρευνας. 1. Α άξονας (ερωτήσεις 14): Περιλαμβάνει γενικά στοιχεία σχετικά με την υποψηφιότητα των ερωτηθέντων και την εκλογική διαδικασία. 2. Β άξονας (ερωτήσεις 59): Περιλαμβάνει τις απόψεις των ερωτηθέντων για τη χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στην προεκλογική εκστρατεία. Με ποιον τρόπο δηλαδή επέλεξαν οι υποψήφιοι της Λάρισας να προβληθούν κατά την προεκλογική περίοδο του 2019, πως προσπάθησαν να προσεγγίσουν τους νέους ψηφοφόρους και κατά πόσο ήταν εύκολο να το πετύχουν αυτό, αλλά κι αν πιστεύουν ότι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν μεγαλύτερη απήχηση στους ψηφοφόρους της Λάρισας σε σχέση με τα παραδοσιακά μέσα προβολής. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

41 30 3. Γ άξονας (ερωτήσεις 1014): Περιλαμβάνει τις απόψεις των συμμετεχόντων για το βαθμό επιρροής των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και τη χρήση τους μετά τις εκλογές. Εάν ένας υποψήφιος γίνεται πιο αρεστός στο κοινό μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή απλά αν ο τρόπος αυτός προβολής χρησιμοποιείται για οικονομικούς λόγους, επειδή θεωρείται πιο ανέξοδος. Ακολούθως, η ερευνήτρια ήρθε σε προσωπική επικοινωνία με τους είκοσι υποψηφίους που αναφέρθηκαν παραπάνω και ορίστηκε ο χρόνος διεξαγωγής και λήψης των συνεντεύξεων. Οι κύριες ερωτήσεις αναφέρονται στο παράρτημα 1 της παρούσας εργασίας Η διεξαγωγή της συνέντευξης Η διεξαγωγή των συνεντεύξεων πραγματοποιήθηκε τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο, σύμφωνα με τις αρχές της ημιδομημένης συνέντευξης. Προκειμένου για τη διασφάλισή της ακολουθήθηκε η εξής σειρά (Robson, 2007): α) η εισαγωγή, όπου η ερευνήτρια ζήτησε την άδεια χρήσης μαγνητοφώνου από τους συμμετέχοντες β) η «face to face επικοινωνία, όπου με σειρά από εύκολες ερωτήσεις η ερευνήτρια δημιούργησε κλίμα επικοινωνίας με τους συμμετέχοντες γ) το στάδιο των ουσιαστικών ερωτήσεων (κυρίως μέρος της συνέντευξης) δ) την ολοκλήρωση της συνέντευξης με χαλαρού τύπου ερωτήσεις και τον προκαθορισμένο χαιρετισμό. Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων, η ερευνήτρια μεριμνούσε, ώστε να τηρηθούν οι κανόνες δεοντολογίας και να μην αποπροσανατολιστεί η συζήτηση από το στόχο της συνέντευξης (Creswell, 2011). Μετά το πέρας, οι συνεντεύξεις απομαγνητοφωνήθηκαν και εφαρμόστηκε ανάλυση περιεχομένου. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

42 Παρουσίαση αποτελεσμάτων Αποκόμιση εμπειριώνσυναισθημάτων κατά τη διάρκεια των εκλογών 2019 Οι εκλογές είναι μία συναρπαστική διαδικασία, ιδιαίτερα για τους ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν με τα κοινά, για να προσφέρουν στον τόπο τους, αλλά συγχρόνως ιδιαίτερα επίπονη και κουραστική. Πολλοί είναι αυτοί που θέλουν να κάνουν το βήμα προς την πολιτική, αλλά διστάζουν. Το σίγουρο είναι πως η πρώτη φορά είναι δύσκολη και πως όποιος δοκίμασε την πολιτική, δύσκολα βγήκε από αυτήν. Οι περισσότεροι συνεντευξιαζόμενοι είναι παλιοί στον αγώνα της πολιτικής. Υποψήφιοι το λιγότερο δύο φορές σε δημοτικές ή περιφερειακές εκλογές, γνωρίζουν καλά το παιχνίδι της εκλογικής διαδικασίας. Μόλις δύο από τους είκοσι συνεντευξιαζόμενους πήραν στις εκλογές του 2019 «το βάπτισμα του πυρός» και τα συναισθήματά τους είναι ανάμικτα. Στην ενότητα αυτή θα γίνει μία παρουσίαση τόσο των συνεντευξιαζόμενων που έθεσαν υποψηφιότητα για πρώτη φορά, αλλά κι αυτών που ξέρουν καλά την εκλογική διαδικασία πλέον, ο λόγος που το έκαναν, η εμπειρία που αποκόμισαν. «Πάντα ήμουνα λάτρης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Δεν θέλησα ποτέ να μεταπηδήσω σε άλλα πεδία δράσης με τα κοινά, παρά ότι είχα προτάσεις. Αγαπώ την Αυτοδιοίκηση και την πόλη μου. Έχω όραμα για την Λάρισα και τη διάθεση να εργαστώ γι αυτή», θα τονίσει ο Δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απόστολος Καλογιάννης. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

43 32 Εικόνα 3 Πηγή: ilarissa.gr: Απόστολος Καλογιάννης: Δήμαρχος Λαρισαίων και εκ νέου υποψήφιος Δήμαρχος στις εκλογές του 2019 Δύο από τους είκοσι ερωτηθέντες, συμμετείχαν για πρώτη φορά σε μία τέτοια εκλογική διαδικασία. Και οι δύο συνταξιούχοι υπάλληλοι του Δήμου Λαρισαίων, είχαν μέσα τους το «μικρόβιο της πολιτικής», καθώς συμμετείχαν στα συνδικαλιστικά σωματεία και λόγω του ασυμβίβαστου δεν μπορούσαν να θέσουν υποψηφιότητα. Επικοινωνιακοί και οι δύο και γνώστες των προβλημάτων του Δήμου Λαρισαίων, έθεσαν υποψηφιότητα προκειμένου να βοηθήσουν τους συναδέλφους τους και να τους ενημερώνουν για τα τρέχοντα ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η εμπειρία των εκλογών τους γέμισε με θετικά, αλλά και με αρνητικά συναισθήματα. «Έπρεπε να ακολουθήσω κάποιες διαδικασίες της παράταξης, τις οποίες και δεν γνώριζα από την αρχή. Αν τα γνώριζα όλα αυτά μπορεί και να μην έβαζα ξανά υποψηφιότητα, γιατί δεν το φανταζόμουνα έτσι. Το είχα στο μυαλό μου διαφορετικά», θα τονίσει η υποψήφια δημοτική σύμβουλος κ. Ιωάννα Χαλκιά. «Το θετικό ήταν ότι ήρθα σε επαφή με αρκετό κόσμο που γνώριζα από το συνδικαλιστικό μετερίζι, αλλά το αρνητικό ήταν ότι η παράταξή μου δεν είχε την προβολή που έπρεπε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης», θα υποστηρίξει ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Γιώργος Παπαδούλης. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

44 33 «Είναι αρχή μου πως αν μπορώ να συμβάλλω στον τόπο μου, ώστε αυτός να γίνει καλύτερος, να το κάνω. Και πιστεύω ότι μπορώ», θα τονίσει ο Περιφερειακός σύμβουλος κ. Αθανάσιος Παιδής. «Είναι διαφορετικό να είσαι εν ενεργεία δήμαρχος και να διεκδικείς την επανεκλογή σου από το να διεκδικείς την ψήφο ως πρωτοεμφανιζόμενος ή ως αντιπολίτευση. Σε γενικές γραμμές οι εκλογές είναι πάντα μια όμορφη διαδικασία. Μπορεί να διαφοροποιούνται τα μέσα και οι τεχνικές που αφορούν στην προβολή, αλλά το κυρίαρχο παραμένει πάντα η επαφή με τον κόσμο», θα διευκρινίσει ο Δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απόστολος Καλογιάννης. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων πάντως και συγκεκριμένα δεκαεφτά στους είκοσι υποψήφιους, υποστήριξε πως, αν και τους ήταν γνωστή η διαδικασία από τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, εν τούτοις είχαν άγχος και ασχολήθηκαν πολύ, προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι το επιθυμητό. Δεν παρέλειψαν να τονίσουν ότι είναι μία ευχάριστη διαδικασία οι εκλογές, γιατί έρχεσαι σε επαφή με τον κόσμο, προσπαθείς να ακούσεις τα προβλήματά τους και να δώσεις λύσεις. Φυσικά, επεσήμαναν ότι υπήρχε ανταγωνισμός, ενώ οι ήδη εκλεγμένοι δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι των προηγούμενων εκλογών, υποστήριξαν ότι οι ψηφοφόροι τους εμπιστεύτηκαν, γιατί γνώριζαν το έργο τους, τη δραστηριότητά τους και τις ικανότητές τους. «Νομίζω ότι το διάστημα αυτό των εκλογών είναι μια συνέχεια και των προηγούμενων. Η πόλωση υπάρχει. Εμείς συμμετέχοντας σ αυτή τη διαδικασία, ερχόμαστε σε επαφή με πολύ περισσότερο κόσμο και εκφράζουμε τις θέσεις μας», θα αναφέρει ο υποψήφιος Περιφερειακός σύμβουλος κ. Νίκος Ράπτης. Γενικότερα, φαίνεται πως η πλειοψηφία των υποψηφίων, δεκαοχτώ στους είκοσι ερωτηθέντες, ήταν ικανοποιημένη από τον τρόπο που διεξήχθη η εκλογική αναμέτρηση το 2019 στις Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές στη Λάρισα. «Επιλογή μου πάντα ήταν σ έναν προεκλογικό αγώνα, ο σεβασμός του αντιπάλου, η αντιπαράθεση με πολιτικές και επιχειρήματα κι όχι με ύβρεις και κραυγές. Στην προεκλογική εκστρατεία κάνεις φίλους και εχθρούς. Το ζητούμενο είναι όμως να κάνεις αυτό που σε ορίζει η συνείδησή σου και η University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

45 34 πολιτική και κοινωνική σου ταυτότητα», θα τονίσει η Περιφερειακή Σύμβουλος κ. Δέσποινα Αράπκουλε. Εικόνα 4: Από το προφίλ της Δέσποινας Αράπκουλε Πηγή: Μάρκετινγκ προεκλογικής εκστρατείας Προεκλογική εκστρατεία είναι η προσπάθεια των πολιτικών να προβληθούν κατά τη διάρκεια μίας προεκλογικής περιόδου. Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν διάφορα μέσα, προκειμένου να προωθήσουν σωστά τον εαυτό τους και την ιδεολογία την οποία υποστηρίζουν κι αντιπροσωπεύουν. Οι τρόποι που χρησιμοποιούν ποικίλουν ανάλογα με τις προτιμήσεις τους ή τα χρήματα που διαθέτουν. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια πολλοί πολιτικοί επιλέγουν να προβληθούν μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Η συγκεκριμένη ενότητα μελετάει τον τρόπο με τον οποίο οργάνωσαν την προεκλογική τους καμπάνια οι υποψήφιοι. Σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες εμπιστεύθηκαν την προεκλογική τους εκστρατεία σε φίλους και συνεργάτες. Δεν απευθύνθηκαν σε κάποιο εξειδικευμένο γραφείο, γιατί κάτι τέτοιο απαιτούσε περισσότερα χρήματα, αλλά και γιατί σε μία «κλειστή» κοινωνία, όπως η Λάρισα είναι προτιμότερο να ασχοληθείς ο ίδιος και να σε γνωρίσουν προσωπικά οι υποψήφιοι ψηφοφόροι. Όλοι σχεδόν συμφώνησαν στο ότι η προεκλογική περίοδος δεν είναι καθόλου εύκολη διαδικασία, αλλά παράλληλα είναι άκρως ενδιαφέρουσα. Ο αντίπαλος δεν είναι πάντα οι άλλες παρατάξεις, αλλά ο ίδιος μας ο εαυτός. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

46 35 «Χρειάζεται όντως μια καλή οργάνωση, όπως και ικανοί συνεργάτες. Προφανώς δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά όχι και κάτι πολύπλοκο. Μου αρέσει να δουλεύω ομαδικά. Προφανώς και υπήρχε μια ομάδα συνεργατών και φίλων που ασχολήθηκαν με την οργάνωση των εκλογών. Στα περισσότερα ωστόσο είχα προσωπικά τον τελευταίο λόγο», θα αναφέρει ο Δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απόστολος Καλογιάννης. «Εάν είναι η πρώτη σου φορά, νομίζω είσαι στα χαμένα», θα διευκρινίσει ο δημοτικός σύμβουλος κ. Χρήστος Τερζούδης. Εικόνα 5: Από το προφίλ του Χρήστου Τερζούδη Πηγή: ΔΗΜΟΤΙΚΟΣΣΥΜΒΟΥΛΟΣΛΑΡΙΣΑΣ Από τις απαντήσεις τους, οι συνεντευξιαζόμενοι φαίνεται ότι έθεσαν κάποιους στόχους και κινήθηκαν μεθοδικά προκειμένου να τους πετύχουν. «Μία προεκλογική εκστρατεία έχει πάρα πολλούς παράγοντες και αστάθμητους μάλιστα, που υποχρεώνουν τον υποψήφιο να είναι σε ετοιμότητα ανά πάσα στιγμή», θα πει η επικεφαλής της αντιπολίτευσης στο δημοτικό συμβούλιο κ. Ρένα Καραλαριώτου και θα συνεχίσει λέγοντας πως η εκλογική διαδικασία απαιτεί ανθρώπους, συνεργάτες που θα πιστέψουν σε σενα και θα σε στηρίξουν, γιατί μόνος του κανένας δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Ανθρώπους που θα δώσουν από τον προσωπικό τους χρόνο, για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

47 36 Εικόνα 6 Πηγή: Τι Νέα Λάρισα: Καραλαριώτου Ρένα: Υποψήφια Δήμαρχος Λαρισαίων στις δημοτικές εκλογές του 2019 Πρέπει να τονιστεί το γεγονός, ότι σχεδόν οι δέκα στους είκοσι ερωτηθέντες θα απευθύνονταν σε επαγγελματίες για την προεκλογική τους καμπάνια, εάν έβαζαν υποψηφιότητα για Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης ή για βουλευτής. «Δεν χρησιμοποίησα επαγγελματίες. Αν όμως έκανα μια άλλου είδους εκστρατεία, αν έβαζα υποψηφιότητα για βουλευτής, φυσικά και θα το έκανα. Οι εταιρίες θα σε βοηθήσουν από την άποψη των στρατηγικών, εάν βέβαια έχεις να διαθέσεις και πολλά χρήματα», θα τονίσει η δημοτική σύμβουλος κ. Λένα Ξυνοπούλου. Εικόνα 7: Από ο προφίλ της Λένας Ξυνοπούλου Πηγή: University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

48 37 Μόλις ένας στους είκοσι απευθύνθηκε σε επαγγελματίες. «Την προεκλογική μου καμπάνια την εμπιστεύτηκα σε επαγγελματίες. Πιστεύω ότι πρέπει να εμπιστευόμαστε επαγγελματίες σε όλα τα επίπεδα. Έναν π.χ. για τα social media, για την εφημερίδα, για τους λόγους σου κλπ.», θα πει ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης, Αθλητισμού, Νεολαίας, Απασχόλησης και Δια Βίου Μάθησης κ. Νίκος Λιούπας. Επίσης, αρκετοί υποστήριξαν ότι, για να γίνει σωστά και να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα μία προεκλογική εκστρατεία, χρειάζεται να έχεις λεφτά. «Θα μιλήσω ευθέως. Αν δεν έχεις λεφτά δεν κάνεις σωστή προεκλογική εκστρατεία», θα επισημάνει ο Αντιδήμαρχος Λαρισαίων κ. Γιώργιος Σούλτης. Εικόνα 8: Από το προφίλ του Γιώργου Σούλτη Πηγή: Τέλος, αυτό που φαίνεται να υποστήριξαν και οι είκοσι υποψήφιοι είναι το γεγονός ότι χωρίς των προσωπική επαφή με τον κόσμο δεν γίνεται προεκλογικός αγώνας και χωρίς ανθρώπους και φίλους που εμπιστεύεσαι. «Πάντα στηριζόμουνα στις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτοί είναι για μενα η διαφημιστική εταιρία», θα τονίσει η Περιφερειακή σύμβουλος κ. Δέσποινα Αράπκουλε. Από την άλλη πλευρά, η ιδεολογία των αριστερών παρατάξεων σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, επιτάσσει τη συλλογική προεκλογική εκστρατεία. «Σε μας δεν είναι προσωπικό το θέμα. Συλλογικά βλέπουμε τη διοργάνωση της προεκλογικής περιόδου, οπότε συλλογικά παίρνονται και οι αποφάσεις πως θα προβληθούμε, πως θα κινηθούμε», θα διευκρινίσει ο δημοτικός σύμβουλος κ. Γιώργος Παπαδούλης. Στην ίδια ιδεολογία κινήθηκε και ο Περιφερειακός σύμβουλος κ. Ζήσης Γκαραλιάκος, «Εμπιστευτήκαμε τον University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

49 38 κομματικό μηχανισμό», θα τονίσει και ο συνυποψήφιός του κ. Νίκος Ράπτης θα συμφωνήσει απόλυτα. «Για μας είναι η συλλογική δουλειά κι όχι η προσωπική. Νομίζω μέσα από αυτή την εμπειρία, η δουλειά μας απλώνεται και σε άλλους χώρους», θα αναφέρει χαρακτηριστικά. Συμπερασματικά λοιπόν, οι υποψήφιοι επέλεξαν δικούς τους, έμπιστους ανθρώπους, για να τους βοηθήσουν στον προεκλογικό τους αγώνα, ενώ επένδυσαν πολλά στην προσωπική επαφή με τους ψηφοφόρους Χρήση Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης σαφώς κι έχουν κερδίσει την προτίμηση των υποψήφιων πολιτικών, καθώς έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας. Οι υποψήφιοι τα χρησιμοποιούν στις προεκλογικές τους εκστρατείες, καθώς έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμα σε περιόδους εκλογών. Εικόνα 9 Πηγή: Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (πηγή: A History of social media advertising) Στη συγκεκριμένη ενότητα, θα αναλυθεί το κατά πόσο οι υποψήφιοι Δημοτικοί και Περιφερειακοί Σύμβουλοι της Λάρισας, έκαναν χρήση των μέσων αυτών κατά τη διάρκεια της προεκλογικής τους καμπάνιας, ποια μέσα χρησιμοποίησαν κι αν αυτού του είδους η προβολή έχει περισσότερα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους. Από τις απαντήσεις των συνεντευξιαζόμενων προέκυψε ότι οι δεκαέξι στους είκοσι χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για την προεκλογική τους εκστρατεία, με το facebook να κυριαρχεί και να ακολουθεί το Instagram. Το facebook θεωρήθηκε από τους περισσότερους πιο οικείο, καθώς ήταν χρήστες του και πριν τις εκλογές. Μόλις ένας στους είκοσι δήλωσε ότι έκανε σελίδα μόνο για τις εκλογές, ενώ λόγω ιδεολογίας, University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

50 39 υποψήφιοι αριστερής παράταξης δεν χρησιμοποίησαν κανένα Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης, παρά μόνο την προσωπική επαφή και την εφαρμογή viber για γραπτά μηνύματα. «Και βέβαια χρησιμοποίησα τα μέσα αυτά. Είναι εργαλεία που βοηθούν στην ταχύτερη και αμεσότερη επικοινωνία. Δίνεται η δυνατότητα να προβάλλει κανείς τις θέσεις του με πληρότητα και σαφήνεια και το κυριότερο η αλληλεπίδραση που υπάρχει με τα μέσα καθιστά την προσέγγιση πιο ουσιαστική», θα τονίσει ο δημοτικός σύμβουλος κ. Αθανάσιος Μαμάκος. (εικόνα 12 έχει ληφθεί από το προσωπικό προφίλ του κ. Μαμάκου στο facebook) «Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε ένα στάδιο όπου όλα χρειάζονται, ανάλογα την περίσταση και το κοινό που απευθύνεσαι. Προφανώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμφανίζουν πλεονεκτήματα, αλλά υπάρχουν και μειονεκτήματα», θα διευκρινίσει ο Δήμαρχος Λαρισαίων κ Απόστολος Καλογιάννης. Οι πιο νέοι ηλικιακά συνεντευξιαζόμενοι, πιο συγκεκριμένα οι εννιά στους είκοσι, φαίνεται ότι ήταν πιο ενεργοί στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, αναρτώντας όχι μόνο δημοσιεύσεις από πολιτικές επισκέψεις και συγκεντρώσεις, αλλά και από πιο προσωπικές και καθημερινές τους στιγμές, προκειμένου να τους γνωρίσουν οι υποψήφιοι ψηφοφόροι τους. Επίσης, οι απαντήσεις που έδωσαν σχετικά με το αν αυτού του είδους η προβολή είχε περισσότερα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους, συγκλίνουν προς τη θετική πλευρά. «Θεωρώ ότι αυτού του είδους η προβολή έχει περισσότερα πλεονεκτήματα, γιατί πλέον είναι πιο εύκολο να πάρει κάποιος το κινητό του», θα τονίσει ο δημοτικός σύμβουλος κ. Χρήστος Τερζούδης και θα συνεχίσει, «το κινητό δεν το χρησιμοποιεί πλέον μόνο ο 17χρονος. Επομένως, έχει μία ευρεία ηλικιακή ομάδα που μπορείς να στοχεύσεις και να σε βοηθήσει να διαφημιστείς στις εκλογές». Την άποψη του κ. Τερζούδη ενστερνίζονται οι περισσότεροι υποψήφιοι της ηλικιακής ομάδας 4050 χρονών. Οι λίγο μεγαλύτεροι έχουν όπως φαίνεται άλλη άποψη. «Περισσότερα πλεονεκτήματα έχει σε ορισμένες ηλικίες που ενημερώνονται ή επικοινωνούν αποκλειστικά με αυτά. Τα φυλλάδια είναι ένας καλός τρόπος, με την έννοια ότι αν έχεις έργο, μπορείς να το δείξεις», θα University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

51 40 υπογραμμίσει ο Αντιδήμαρχος Λαρισαίων κ. Πάνος Σάπκας. Και θα έρθει να συμφωνήσει σ αυτό και η Δημοτική Σύμβουλος κ. Λένα Ξυνοπούλου. «Ναι, δουλεύει το facebook σε ηλικίες μέχρι 55, αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό. ΟΙ Λαρισαίοι θέλουν τη προσωπική επαφή. Θέλουν και το ψηφοδέλτιο στο σπίτι να τους το πας και να σε δουν στην εφημερίδα». Εικόνα 10: Από το προφίλ του Πάνου Σάπκα Πηγή: «Τα πλεονεκτήματα αυτής της προβολής είναι ότι δεν χρειάζεται να ξοδέψεις χρόνο και χρήμα, για να επικοινωνήσεις με τους πολίτες. Η αναγωγή όμως του πολιτικού διαλόγου σε καταναλωτικό προϊόν, χωρίς αντίλογο, πολλές φορές κρύβει παγίδες», θα υποστηρίξει η Περιφερειακή Σύμβουλος κ. Δέσποινα Αράπκουλε (εικόνα 4 που έχει ληφθεί από το προσωπικό προφίλ της κ. Αράπκουλε στο facebook). «Είμαι από αυτούς που χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Στις προηγούμενες εκλογές δεν έπαιξαν τόσο ρόλο, αλλά σ αυτές η συμμετοχή τους ήταν πιο σημαντική. Αυτό που άλλαξε είναι ότι την τελευταία πενταετία το facebook έκανε μια διείσδυση και σε πιο μεγάλες ηλικίες σε σχέση με παλαιότερα. Αύξηση του μέσου όρου ηλικίας λοιπόν των χρηστών του facebook κι επίσης είχα συγκεντρώσει πολύ κόσμο από τα δικά μου προσωπικά προφίλ στα social media», θα αναφέρει χαρακτηριστικά ο Περιφερειακός σύμβουλος κ. Αθανάσιος Παιδής. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

52 41 Εικόνα 11: Από το προφίλ του Αθανάσιου Παιδή Πηγή: Ναι στα παραδοσιακά μέσα προβολής λέει ο Αντιδήμαρχος Λαρισαίων κ. Γιώργος Σούλτης. Παρόλο που είναι άνθρωπος της πληροφορικής δηλώνει αντίθετος των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. «Πιστεύω ότι είναι απλά μία άλλη μορφή της προβολής που γίνεται στην τηλεόραση. Προσπαθούν να δημιουργήσουν ψεύτικη εικόνα, επικοινωνιακή εικόνα μόνο, χωρίς ουσία», θα δηλώσει. Το ίδιο θα υποστηρίξει και η υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος κ. Ιωάννα Χαλκιά, αφού δεν χρησιμοποίησε καθόλου τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, για την προεκλογική της καμπάνια. Μοιράζοντας ψηφοδέλτια στη γειτονιά της και με τη βοήθεια των φίλων της, έφερε το αποτέλεσμα που την ικανοποίησε, αν και πρώτη φορά υποψήφια σε εκλογές. Ψευδαίσθηση της εποχής θα χαρακτηρίσει τα social media ο Περιφερειακός σύμβουλος κ. Ζήσης Γκαραλιάκος. «Θεωρώ είναι μια ψευδαίσθηση της εποχής που πολλοί θεωρούν ότι με τη μη φυσική παρουσία και φτιάχνοντας ίσως ένα προφίλ ψεύτικο και χωρίς να βάζει τις πολιτικές θέσεις πραγματικά επί τάπητος, μπορεί να αποσπάσει την ψήφο». Από την άλλη πλευρά, ο συνυποψήφιός του κ. Γιώργος Παπαδούλης, από θέση αρχής δεν χρησιμοποίησε τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

53 Κόστος προβολής υποψηφίου στις εκλογές του 2019 Το κόστος μίας προεκλογικής εκστρατείας είναι ιδιαίτερα υψηλό συνήθως, καθώς ο υποψήφιος καλείται να προβληθεί με κάθε τρόπο, προκειμένου να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, αυτό δηλαδή της εκλογής του. Οι επικεφαλής των παρατάξεων και κατά κανόνα υποψήφιοι Δήμαρχοι ή Περιφερειάρχες, έχουν την οικονομική στήριξη του κόμματος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και οι ίδιοι δεν βάζουν το χέρι βαθιά στη δική τους τσέπη. Μία εκλογική διαδικασία έχει πολλούς παράγοντες και μεγάλο κόστος. Από το να τυπώσεις το ψηφοδέλτιο, να οργανώσεις εκδηλώσεις για να σε γνωρίσουν οι ψηφοφόροι, να μετακινηθείς σε γειτονιές, προκειμένου να έχεις προσωπική επαφή με τον κόσμο, να επιλέξεις τα κατάλληλα ρούχα για να δημιουργήσεις ένα αρεστό προφίλ, να προσλάβεις ανθρώπους που θα σε βοηθήσουν την επικοινωνία και φυσικά να προβληθείς. Για όλα αυτά χρειάζονται αρκετά χρήματα. Σ αυτό το σημείο έρχονται τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, για να διευκολύνουν τους υποψήφιους, καθώς η προβολή τους μέσα από αυτά και την προσωπική τους σελίδα είναι δωρεάν. Ο υποψήφιος επικοινωνεί την υποψηφιότητά του μόνος του, χωρίς να χρειάζεται επιπλέον ανθρώπους, αναρτά φωτογραφίες με τις δράσεις, το έργο του, τις επισκέψεις του, χωρίς κόστος, ενώ παράλληλα γίνεται πιο προσιτός, αφού έχει τη δυνατότητα της άμεσης συνομιλίας με τον κόσμο. Στην ενότητα αυτή θα αναλυθούν τα αποτελέσματα των απαντήσεων των συνεντευξιαζόμενων για το αν μειώθηκε το κόστος της προεκλογικής τους καμπάνιας, λόγω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, αν ήταν αυτός ο λόγος που στράφηκαν σ αυτά κι αν πιστεύουν ότι είχαν μεγαλύτερη αμεσότητα με τους ψηφοφόρους τους, χρησιμοποιώντας τα Μέσα Κοινωνικής δικτύωσης. Σχεδόν όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι, δεκαεφτά στους είκοσι, απάντησαν ότι ένας απ τους λόγους που χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ήταν φυσικά και η μείωση του κόστους, χωρίς να σημαίνει ότι ήταν και ο μοναδικός. «Σε μία δύσκολη οικονομικά εποχή για την πλειοψηφία των πολιτών, οι μεγάλες προεκλογικές δαπάνες, δαπάνες που φαίνονται στις εφημερίδες, στα περιοδικά, συγκεντρώσεις και πάρτυ, θεωρώ ότι University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

54 43 προκαλούν», θα επισημάνει η Περιφερειακή Σύμβουλος κ. Δέσποινα Αράπκουλε. Οι δεκαπέντε (15) από τους είκοσι (20) ερωτηθέντες, υποστήριξαν ότι χρησιμοποίησαν τα Μέσα Κοινωνικής δικτύωσης, γιατί έχουν χαμηλό κόστος και συγχρόνως μπορείς να εκφραστείς και να εκθέσεις τις απόψεις σου σε ένα ευρύ κοινό, αλλά και γιατί έχουν υψηλή παρέμβαση. Όλοι οι υποψήφιοι όμως συμφώνησαν πως δεν ήταν αυτός ο μοναδικός λόγος. «Πράγματι το κόστος της προβολής αυτής ήταν μειωμένο. Ωστόσο, δεν ήταν ο μοναδικός λόγος που στράφηκα και σε αυτή τη μορφή προβολής. Επιθυμία μου ήταν να αξιοποιήσω με το βέλτιστο τρόπο, όλα τα μέσα που είχα στη διάθεσή μου», θα πει ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Αθανάσιος Μαμάκος. Εικόνα 12: Από το προφίλ του Αθανάσιου Μαμάκου Πηγή: Αντίθετα, ο υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Αποστόλης Γούλας θα υποστηρίξει ότι δεν ήταν αυτός ο λόγος που στράφηκε στο διαδίκτυο, αλλά γιατί ήθελε να έχει μια ολιστική προσέγγιση. Το μειωμένο κόστος δεν ήταν το κίνητρο για να χρησιμοποιήσει τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και ο Δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απόστολος Καλογιάννης (εικόνα 3). «Η παράταξή μας είναι μια μεγάλη παράταξη. Προφανώς τα social media μειώνουν το κόστος προβολής. Ωστόσο δεν επιλέξαμε να προβληθούμε στα social media για οικονομικούς λόγους». «Δεν είναι εύκολη η προβολή στο facebook. Σε καμιά περίπτωση τα likes δεν μετατρέπονται σε ψήφους. Οπότε όχι, δεν ήταν η μείωση τους University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

55 44 κόστους της προεκλογικής μου καμπάνιας που τα χρησιμοποίησα», θα διευκρινίσει ο Περιφερειακός σύμβουλος κ. Αθανάσιος Παιδής και θα συμφωνήσει μ αυτό και ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης, Αθλητισμού, Νεολαίας, Απασχόλησης και Δια Βίου Μάθησης κ. Νίκος Λιούπας (εικόνα 16, έχει ληφθεί από το προσωπικό προφίλ του κ. Λιούπα στο facebook). «Δε νομίζω ότι το έκαναν μ αυτό τον σκοπό. Εγώ το έκανα για περισσότερη απήχηση. Πιστεύω όλοι οι υποψήφιοι όταν πάνε σε εκλογές δεν σκέφτονται τόσο το οικονομικό κομμάτι». Συμπερασματικά φαίνεται ότι το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δεν επελέγησαν από τους συνεντευξιαζόμενους για την προεκλογική τους εκστρατεία καθαρά και μόνο για το μικρότερο κόστος. Όσον αφορά στο κατά πόσο ένας υποψήφιος μπορεί να γίνει πιο προσιτός μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, οι απόψεις διίστανται. Ναι μεν υπάρχει αμεσότητα, αλλά ελοχεύει πολλούς κινδύνους και πολλές φορές φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα. Επιπλέον, δεν αρκεί μόνο το διαδίκτυο για να γίνεις αρεστός. Ιδιαίτερα σε κλειστές κοινωνίες όπως η Λάρισα, πρέπει να υπάρχει η προσωπική επαφή. «Εφόσον τα χρησιμοποιεί ο ίδιος και απαντάει σε ερωτήματα κι έχει διάλογο, ναι. Αν όμως απλά βάζει μία φωτογραφία δε γίνεται αρεστός», θα τονίσει ο αντιδήμαρχος κ. Πάνος Σάπκας. «Σίγουρα, δεν το συζητώ», θα τονίσει η Δημοτική Σύμβουλος κ. Λένα Ξυνοπούλου. «Όλοι κοιτάνε τις δραστηριότητές σου. Αυτό σε φέρνει πιο κοντά με τον άλλο, γιατί δείχνεις όχι μόνο το πολιτικό, αυστηρό σου πρόσωπο, αλλά και το πιο προσωπικό. Χρειάζεται βέβαια προσοχή». Με την κ. Ξυνοπούλου θα συμφωνήσει και ο Δημοτικός Σύμβουλος Μάριος Ξηρομερίτης. University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

56 45 Εικόνα 13: Από το προφίλ του Μάριου Ξηρομερίτη Πηγή: Αντίθετη άποψη όμως έχουν πέντε στους είκοσι συνεντευξιαζόμενους που θεωρούν ότι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δεν σε κάνουν προσιτό ή αρεστό στους ψηφοφόρους. Γι αυτό χρειάζεται χρόνος και συνεχής και ειλικρινής επαφή με τους ψηφοφόρους. «Πιστεύω ότι το κορυφαίο είναι η προσωπική επαφή και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τίποτα», θα τονίσει η Δημοτική Σύμβουλος και επικεφαλής της αντιπολίτευσης στο δημοτικό συμβούλιο κ. Ρένα Καραλαριώτου. Εικόνα 14: Από το προφίλ της Ρένας Καραλαριώτου Πηγή: «Δεν πιστεύω ότι μέσα από τα μέσα αυτά γίνεσαι πιο αρεστός και πιο προσιτός. Νομίζω όχι. Είμαι άνθρωπος πολύ κοινωνικός. Η άμεση αντίδραση που εξέλαβα από αυτούς είναι ότι δεν θέλουν να βλέπουν. Τον τελευταίο καιρό πριν τις εκλογές μου έλεγαν ότι δεν μπαίνουν στο facebook, γιατί δεν University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

57 46 θέλουν να βλέπουν άλλο πολιτικές αναρτήσεις. Ακόμα και οι φίλοι σου δεν θέλουν να βλέπουν. Από ένα σημείο και μετά γυρίζει μπούμερανγκ. Και από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ναι μεν πιάνουμε ένα κοινό πιο νεανικό, αλλά αυτός ο κόσμος δεν ψηφίζει. Και το έβλεπα και στις αναρτήσεις. Όταν έχεις π.χ φίλους και τα σχόλια από κάτω από μία ανάρτηση είναι ελάχιστα, αυτό δείχνει ότι δεν ενδιαφέρει τον κόσμο να διαβάσει αυτά που ανεβάζεις. Αυτό που κάνουν τα μέσα αυτά είναι το να μένει στον κόσμο η εικόνα και το όνομά σου. Ακόμα και η γραμματοσειρά στο όνομά σου και το πώς είναι γραμμένο, πρέπει να είναι η ίδια με το ψηφοδέλτιο, για να σε θυμάται ο κόσμος. Η προσωπική επαφή παίζει μεγάλο ρόλο. Πρέπει να σε βλέπουν. Απλά όλοι χρησιμοποιούμε τα μέσα αυτά γιατί είναι δωρεάν. Γιατί να μην το κάνεις; Πιστεύω ότι η προβολή μας στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης θα έπρεπε να περιορίζεται μόνο στο ποιοι είμαστε. Μέχρι εκεί. Είναι ένα δωρεάν κέρδος», θα υποστηρίξει ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Στέλιος Δημότσιος. Εικόνα 15: Από το προφίλ του Στέλιου Δημότσιου Πηγή: Με την άποψη του κ. Δημότσιου, φαίνεται να συμφωνεί και ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης, Αθλητισμού, Νεολαίας, Απασχόλησης και Δια Βίου Μάθησης κ. Νίκος Λιούπας. «Δεν ξέρω αν είναι θέμα αμεσότητας. Είναι πιο εύκολο να σε δει ο άλλος, να σε μάθει ότι είσαι υποψήφιος. Είμαι της αντίθετης άποψης. Είναι πιο απρόσωπη», θα πει. Υπάρχουν όμως και οι υποψήφιοι που υποστήριξαν ότι δεν τους ενδιαφέρει εάν οι ίδιοι θα γίνουν αρεστοί ως οντότητες, αλλά η ιδεολογία της University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

58 47 παράταξής τους να βρει ανταπόκριση. «Δεν είναι προσωπικό το θέμα για μας να γίνουμε αρεστοί. Δεν είμαστε στο προσωπικό, αλλά στην πολιτική. Δεν μπαίνουμε στη διαδικασία της προσωπικής ψήφου. Θέλουμε ο ψηφοφόρος να πειστεί για την ιδεολογία μας. Η προσωπική ψήφος είναι εφήμερη», θα υποστηρίξει ο Δημοτικός σύμβουλος κ. Γιώργος Παπαδούλης, που ανήκει σε κόμμα της αριστεράς, που όπως φαίνεται έχει άλλα πιστεύω σχετικά με την προβολή των υποψηφίων του. «Είναι το image που ο καθένας θέλει να προβάλλει. Αλλά η συλλογική δουλειά, αυτό που έχουμε αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια, η επαφή και η ενημέρωση αξίζει περισσότερο από αυτό που προβάλλουν τα κανάλια και προβάλλουν το άτομο. Εμείς δουλεύουμε συλλογικά. Η επαφή που έχουμε με τον κόσμο βοηθάει», θα πει ο υποψήφιος Περιφερειακός σύμβουλος κ. Νίκος Ράπτης, που είναι της ίδιας ιδεολογίας. Η πλειοψηφία λοιπόν, φαίνεται να υποστηρίζει ότι ναι μεν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης βοηθούν στο να γίνει πιο προσιτός, πιο άμεσος ο πολιτικός, αλλά η προσωπική επαφή είναι αυτή που θα κερδίσει τον ψηφοφόρο Προσέλκυση νέων ψηφοφόρων Οι νέοι ψηφοφόροι, αλλά και οι νέοι ηλικιακά, πάντα ήταν ο στόχος των πολιτικών. Κι αυτό γιατί έναν μεγαλύτερο ψηφοφόρο, μπορείς αρκετά δύσκολα να του αλλάξεις γνώμη για το τι θα ψηφίσει, καθώς έχει χτίσει τη δική του ιδεολογία με τα χρόνια και τα δικά του πιστεύω. Στις πιο νεαρές ηλικίες αυτό θεωρείται πιο εύκολο, αφού οι νέοι πολλές φορές δεν έχουν κατασταλάξει τι θα ψηφίσουν ή πολλές φορές μάλιστα αποφασίζουν την ώρα που προσέρχονται στην κάλπη. Είναι όμως εύκολο να προσεγγίσεις τους νέους; Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Οι παλιότεροι πολίτες θυμούνται ότι υπήρχε ο πατέρας που έδινε έτοιμο σε φακελάκι το ψηφοδέλτιο της παράταξης με σταυρωμένο τον ψηφοφόρο της αρέσκειας του στα παιδιά του, ώστε να τα κατευθύνει. Ευτυχώς αυτή η νοοτροπία έχει περάσει, καθώς και ο νέος ψηφοφόρος έχει άμεσα τη δυνατότητα να ενημερωθεί για το ποιόν κάθε υποψήφιου. Η ενότητα αυτή αναφέρεται στους νέους, αλλά και στην επαφή των υποψήφιων με τον κόσμο, ακόμα και μετά τις εκλογές. Κατά πόσο δηλαδή, University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

59 48 διατηρείται η επικοινωνία μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με τους ψηφοφόρους, αν συνεχίζουν να λαμβάνουν μηνύματα από τον κόσμο που εκφράζει τις ανησυχίες του για τα προβλήματα του νομού κι αν συνεχίζουν οι υποψήφιοι να είναι χρήστες των μέσων αυτών και τώρα. Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, προσεγγίζω τους νέους δεν σημαίνει απλά διοργανώνω ένα πάρτυ προεκλογικά, τους καλώ και τους αναλύω τις θέσεις μου και το πρόγραμμά μου. Οι νέοι είναι δύσκολο κοινό, καθώς δεν είναι εύκολο να τους πείσεις να σε ψηφίζουν. Η πλειοψηφία των νέων δεν ενημερώνεται για τα τρέχοντα πολιτικά ζητήματα, ούτε για τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει η πόλη στην οποία ζουν. Φαίνεται πως όλοι οι υποψήφιοι θέλησαν και προσπάθησαν να προσεγγίσουν τους νέους, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο, χωρίς ωστόσο να τα κατάφεραν ιδιαίτερα. Στόχος τους ήταν να ενημερώσουν τους νέους αρχικά και μετέπειτα να προσπαθήσουν να αποσπάσουν την ψήφο τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όπως θα υποστηρίξουν, να γνωρίζουν οι νέοι ότι μπορεί με την ψήφο τους να καταδικάσουν ή να εξυψώσουν μία πόλη ή μία χώρα, εκλέγοντας τους κατάλληλους ή μη κυβερνώντες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, σύμφωνα πάντα με τους ερωτηθέντες, οι νέοι να ενημερωθούν και να βγάλουν μόνοι τους συμπεράσματα, έτσι ώστε να αποφασίσουν σωστά. Φυσικά η ενημέρωση των νέων φαντάζει κάτι εύκολο, αλλά δεν είναι. Είναι πολύ δύσκολο να τους προσεγγίσει κανείς, αφού ασχολούνται με τα δικά τους προβλήματα και τις δικές τους ανησυχίες, χωρίς να ασχολούνται με όλα τα υπόλοιπα που απασχολούν τη χώρα τους. Απροσδιόριστες χαρακτηρίζουν τις ηλικίες 17 με 25 οι περισσότεροι υποψήφιοι, που προσπάθησαν να τις προσεγγίσουν μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, αλλά και μέσα από τα ίδια τους τα παιδιά. «Με ενδιέφερε να προσεγγίσω τους νέου, αλλά από την εμπειρία μου, το κέρδος που λαμβάνεις από τους νέους είναι ελάχιστο, γιατί η συντριπτική πλειοψηφία δεν ψηφίζει. Ναι μεν μπορεί να έρθουν σε μία συγκέντρωση που θα κάνεις και θα φανεί ότι έχεις κόσμο, αλλά το εκλογικό όφελος είναι ελάχιστο», θα διευκρινίσει ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Στέλιος Δημότσιος. «Οι νέοι σήμερα, όπως και πάντοτε, έχουν τους δικούς τους κώδικες επικοινωνίας, προέρχομαι από άλλη γενιά με άλλα δεδομένα, το πιο University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET

60 49 σημαντικό νομίζω είναι να μάθουμε να τους ακούμε και όχι να τους κάνουμε μάθημα. Θεωρώ ότι η εμπιστοσύνη σ αυτά που λέμε προεκλογικά είναι μια μακρά διαδικασία, η οποία χτίζεται σιγάσιγά», θα τονίσει η περιφερειακή σύμβουλος κ. Δέσποινα Αράπκουλε. «Φυσικά και ήταν στόχος μου οι νέοι», θα πει ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης, Αθλητισμού, Νεολαίας, Απασχόλησης και Δια Βίου Μάθησης κ. Νίκος Λιούπας και θα συνεχίσει. «Οι νέοι χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση. Εγώ ήμουν τυχερός, γιατί είμαι γυμναστής, έχω ακαδημία ποδοσφαίρου, διατηρώ επιχείρηση καφέ στην πόλη, όπου έχω νεολαία σαν πελάτες. Γενικά είναι δύσκολο να τους εξηγήσεις γιατί πρέπει να ψηφίσουν. Δυστυχώς οι νέοι έχουν απαξιώσει και την τοπική αυτοδιοίκηση. Το δύσκολο είναι να τους πείσεις, γιατί πρέπει να φτάσουν στην κάλπη». Εικόνα 16: Από το προφίλ του Νίκου Λιούπα Πηγή: Όσον αφορά στη διατήρηση της επικοινωνίας και μετά τις εκλογές φαίνεται πως όλοι οι υποψήφιοι διατηρούν αυτή την επαφή με τους ψηφοφόρους, λαμβάνοντας μηνύματα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και συνομιλώντας με τον κόσμο έξω στους δρόμους της πόλης. «Σαφώς και στραφήκαμε προς τους νέους, γιατί το μέλλον είναι δικό τους και θέλουμε ό,τι καλό υπάρχει να το αφήσουμε και στην επόμενη γενιά. Οι νέοι δεν ασχολούνται δυστυχώς με την πολιτική. Εμείς θέλουμε η νεολαία να είναι ενεργά μέλη στα δρώμενα της χώρας κι είναι ένα από τα ζωτικότερα University ΑΥΤΟ 26/01/ :50:24 EET