Εργασία στη Ρυθμιστική Πολιτική στις Τηλεπικοινωνίες.

Transcript

1 1. Εισαγωγή Βασικές εισαγωγικές έννοιες Δίκτυα και θετική ανάδραση Στρατηγική εταιρειών υψηλής τεχνολογίας Συγκριτική μελέτη στρατηγικών Ταξινόμηση Λογισμικού Διαφορές Κλειστού-Ανοικτού Λογισμικού (Closed Vs. Open S/W) Η περίπτωση της Microsoft Στρατηγική εταιρειών ανοικτού λογισμικού Ενδιάμεση στρατηγική- SUN Ο ρόλος του ρυθμιστή Σκοπός της ρύθμισης Πότε πρέπει να επέμβει ο ρυθμιστής; Συμπεράσματα-Διαπιστώσεις Δικαστική διαμάχη Microsoft και Η.Π.Α Ιστορικό διαμαχών Επιχειρήματα κατηγόρων Επιχειρήματα Microsoft Ανάλυση των επιχειρημάτων Τα δικαστικά ευρήματα Δικαστική απόφαση και ανάλυση της Συμπεράσματα...29 Βιβλιογραφία - Αναφορές...30 Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 2

2 1. Εισαγωγή Η εργασία αυτή εκπονήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος «Ρυθμιστική Πολιτική στις Τηλεπικοινωνίες» του εαρινού εξαμήνου του ΜΠΣ στα Πληροφοριακά Συστήματα. Το θέμα της εργασίας αυτής είναι η μελέτη της επιχειρηματικής στρατηγικής της Microsoft σε αντιδιαστολή με την τακτική των αντιπάλων της (SUN) και της νέας φιλοσοφίας του λογισμικού ανοικτού κώδικα (Open Source). Συγχρόνως, εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο οφείλει να επέμβει ο ρυθμιστής για την διασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού, στην περίπτωση εταιρειών που ειδικεύονται στην παραγωγή και προώθηση προϊόντων λογισμικού. Τέλος, παρουσιάζεται η περίπτωση της δικαστικής διαμάχης της Microsoft και του υπουργείου δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών. Έτσι η δομή της παρούσας εργασίας έχει ως εξής : Στο κεφάλαιο 1 παρουσιάζονται κάποιες βασικές εισαγωγικές έννοιες, ώστε να μπορέσει ο αναγνώστης να κατανοήσει με μεγαλύτερη ευκολία τις συνθήκες που επικρατούν σχετικά με την στρατηγική και τον ανταγωνισμό στις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας. Στο κεφάλαιο 2 παρουσιάζονται οι διαφορές μεταξύ του «κλειστού λογισμικού» και «ανοικτού λογισμικού». Επίσης, παρουσιάζονται οι στρατηγικές που ακολουθούν οι εταιρείες που υιοθετούν τις παραπάνω αντιλήψεις σχετικά με την ανάπτυξη λογισμικού. Στο κεφάλαιο 3, παρουσιάζονται οι συνθήκες κατά τις οποίες ο ρυθμιστής οφείλει να παρέμβει, ώστε να διασφαλιστεί ο υγιής ανταγωνισμός, που θα έχει σαν συνέπεια την μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας. Τέλος, στο κεφάλαιο 4 παρουσιάζεται η δικαστική διαμάχη ανάμεσα στη Microsoft και το υπουργείο Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών και αναλύονται, τόσο τα επιχειρήματα των δύο πλευρών, όσο και οι αποφάσεις και νομοθετικές παρεμβάσεις που λήφθηκαν κατά τη διάρκεια της δίκης. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 3

3 2. Βασικές εισαγωγικές έννοιες. 2.1 Δίκτυα και θετική ανάδραση. Σε όλους είναι γνωστή η έννοια των φυσικών δικτύων, όπως είναι τα τηλεφωνικά δίκτυα, τα σιδηροδρομικά δίκτυα, τα αεροπορικά δίκτυα κ.ο.κ. Στην περίπτωση αυτή, οι σύνδεσμοι μεταξύ των κόμβων είναι φυσικές συνδέσεις, όπως τα τηλεφωνικά καλώδια και οι σιδηροτροχιές. Παράλληλα, μερικά δίκτυα υψηλής τεχνολογίας, για παράδειγμα Internet, Ethernet κ.α., προσομοιάζουν τη δομή και την λειτουργία των φυσικών δικτύων. Στη σύγχρονη εποχή της πληροφορίας έχει προκύψει η έννοια των εικονικών δικτύων (virtual networks), ως συλλογών συμβατών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας τα οποία διαμοιράζονται μια κοινή τεχνολογική πλατφόρμα. Παραδείγματα τέτοιων δικτύων αποτελούν όλοι οι υπολογιστές με λειτουργικό σύστημα Windows, το σύνολο των χρηστών που διαθέτουν υπολογιστή Macintosh κ.α. Στα εικονικά δίκτυα οι σύνδεσμοι μεταξύ των κόμβων είναι μη ορατοί, χωρίς βέβαια να χάνεται η σπουδαιότητα τους για την δυναμική της αγοράς και της ανταγωνιστικής στρατηγικής. Τόσο στα φυσικά όσο και στα εικονικά δίκτυα είναι διάχυτη η ακόλουθη θεμελιώδης οικονομική αρχή: η αξία σύνδεσης σε ένα δίκτυο εξαρτάται από τον αριθμό των ήδη συνδεδεμένων χρηστών σε αυτό. Τα φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως επιδράσεις δικτύου (network effects), δυναμική δικτύου (network externalities) και ως οικονομίες κλίμακας από την πλευρά της ζήτησης (demand-side economies of scale). Οι επιδράσεις δικτύου προκύπτουν διότι στα μεν παραδοσιακά φυσικά δίκτυα ένας συνδρομητής μπορεί να προσεγγίσει περισσότερους συνδεδεμένους χρήστες, όσο μεγαλύτερο είναι το δίκτυο. Στα δε εικονικά δίκτυα όσο μεγαλύτερη είναι η εγκαταστημένη βάση, δηλαδή ο αριθμός των πωληθέντων προϊόντων, ενός συστατικού στοιχείου (π.χ. Windows), τόσο μεγαλύτερη είναι η διαθεσιμότητα συμπληρωματικών αγαθών (π.χ. εφαρμογές για Windows), με αποτέλεσμα να αυξάνεται και αξία του πρώτου συστατικού. Η αυξημένη άξια του αρχικού συστατικού για τους συνδρομητές (μέλη) του δικτύου οδηγεί στο φαινόμενο της θετικής ανάδρασης, που συναντάται τόσο στις σύγχρονες όσο και στις παλιότερες αγορές. Στις σύγχρονες εταιρείες υψηλής τεχνολογίες οι παραδοσιακές οικονομίες κλίμακας από την πλευρά της προσφοράς (μείωση μέσου κόστους καθώς αυξάνεται η Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 4

4 παραγωγή) συνδυάζονται με τις οικονομίες κλίμακας από την πλευρά της ζήτησης, ενισχύοντας περισσότερο την θετική ανάδραση. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη της ζήτησης μειώνει το κόστος παραγωγής, ενώ παράλληλα κάνει το εκάστοτε προϊόν πιο ελκυστικό για τους άλλους χρήστες, επιταχύνοντας ακόμη περισσότερο την ανάπτυξη της ζήτησης. Σύμφωνα με τους Shapiro και Varian, η θετική ανάδραση ισχυροποιεί ακόμη περισσότερο τον ισχυρό, ενώ παράλληλα εξασθενεί ακόμα περισσότερο τον αδύναμο, οδηγώντας σε ακραίες καταστάσεις που συνίστανται από την κυριαρχία της αγοράς από μία εταιρεία ή τεχνολογία. 2.2 Στρατηγική εταιρειών υψηλής τεχνολογίας. Στα πλαίσια των προαναφερθέντων χαρακτηριστικών, που διέπουν την οικονομία της πληροφορίας, οφείλουμε να παρουσιάσουμε τις στρατηγικές τις οποίες οι εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στο χώρο, πρέπει/μπορούν να ακολουθήσουν για την εισαγωγή νέων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και παράλληλα για να μπορέσουν να επιβιώσουν στο ανταγωνιστικό αυτό περιβάλλον που διαμορφώνεται. Γενικά, υπάρχουν δύο άξονες ως προς τους οποίους μια εταιρεία μπορεί να διαμορφώσει την στρατηγική της. Ο πρώτος άξονας αφορά την επιλογή του κατά πόσο η εταιρεία θα ακολουθήσει συμβατότητα με ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες (εξελικτική στρατηγική) ή θα προωθήσει ένα προϊόν το οποίο είναι τελείως καινοτομικό, δεν συνεργάζεται με υπάρχουσες τεχνολογίες, αλλά από την άλλη προσφέρει μεγάλες δυνατότητες όσον αφορά την απόδοσή του (επαναστατική στρατηγική). Η στρατηγική της εξέλιξης προσφέρει ένα δρόμο ομαλής προσαρμογής κατά την μετάπτωση στη νέα τεχνολογία, ενώ η επαναστατική στρατηγική είναι πιο απότομη, αλλά προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε ζητήματα απόδοσης. Ιδανικά το επιθυμητό είναι η ύπαρξη ενός βελτιωμένου προϊόντος συμβατού με την ήδη εγκατεστημένη βάση. Ο δεύτερος άξονας αφορά την επιλογή που έχει να κάνει μια εταιρεία σε σχέση με το βαθμό ελέγχου που θα ασκεί στο προϊόν της. Συγκεκριμένα, η εταιρεία μπορεί να ακολουθήσει ανοιχτή πολιτική προσφέροντας ελεύθερα τις απαραίτητες διεπαφές και προδιαγραφές της τεχνολογίας της σε τρίτους παραγωγούς, ή να επιλέξει να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά της τεχνολογίας της υπό τον δικό της ιδιοκτησιακό έλεγχο. Η απάντηση κάθε φορά εξαρτάται από το αν η εταιρεία είναι σε θέση να δημιουργήσει και να εκμεταλλευτεί από μόνη της το φαινόμενο της θετικής Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 5

5 ανάδρασης στην αγορά ή θα αναγκαστεί να προβεί σε συμμαχίες για την απόκτηση της κρίσιμης μάζας. Ανάλογα με τις επιλογές που θα υιοθετήσει κάθε εταιρεία υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που μπορεί να ακολουθήσει και που παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: Έλεγχος Openness Συμβατότητα Controlled Migration Open Migration Απόδοση Performance play Ασυνέχεια (Discontinuity) Πίνακας 1 : Στρατηγικές εταιρειών. Στην συνέχεια αναλύουμε με συντομία τις στρατηγικές, που εμφανίζονται στο πίνακα: Controlled Migration: Η εταιρεία προτιμά να προβεί σε κάποιες θυσίες στην απόδοση προκειμένου η νέα τεχνολογία να είναι συμβατή με τις προηγούμενες εκδόσεις, αλλά παράλληλα εξακολουθεί να είναι υπό την ιδιοκτησία της. Παραδείγματα τέτοιας στρατηγικής είναι η πολιτική της Microsoft, όσον αφορά τα Windows, αλλά και με τις εκάστοτε βελτιώσεις (upgrades), που προσφέρει για τα διάφορα προϊόντα της. Performance play: Σχετίζεται με την εισαγωγή μιας νέας ασύμβατης τεχνολογίας, όπου ο κατασκευαστής διατηρεί ισχυρό και ιδιοκτησιακό έλεγχο. Η στρατηγική αυτή είναι αρκετά ριψοκίνδυνη καθώς συνεπάγεται υψηλά κόστη μετάβασης (switching costs) για τους καταναλωτές και ενδείκνυται μόνο σε περιπτώσεις όπου η νέα τεχνολογία επιτρέπει στους χρήστες ισχυρά και εμφανή πλεονεκτήματα σε σχέση με τις υπάρχουσες τεχνολογίες. Open Migration: Η στρατηγική αυτή είναι η πιο φιλική προς τους καταναλωτές καθώς υπονοεί την ύπαρξη πολλών προμηθευτών, που προσφέρουν προϊόντα συμβατά με προσυμφωνημένα πρότυπα (standards) και με προηγούμενες τεχνολογικές γενιές. Παράδειγμα τέτοιας στρατηγικής αποτελούν οι πολιτικές που ακολούθησαν οι εταιρείες παραγωγής modems. Ασυνέχεια: Η περίπτωση αυτή αναφέρεται στην προσφορά ενός νέου προϊόντος τεχνολογίας ασύμβατης με τις υπάρχουσες τεχνολογικές υποδομές, χωρίς όμως παράλληλα να υπάρχει έλεγχος του συστήματος, αφού υπάρχει πληθώρα προμηθευτών. Παράδειγμα τέτοιας στρατηγικής ακολούθησαν οι εταιρείες Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 6

6 παραγωγής CDs και floppy drivers, όταν αυτά τα προϊόντα έκαναν την εμφάνιση τους στην αγορά. Εν κατακλείδι, εταιρείες οι οποίες διαθέτουν μια σημαντικά μεγάλη εγκατεστημένη βάση πελατών, για παράδειγμα η Microsoft, επιθυμούν την εξελικτική στρατηγική για τη διατήρηση συμβατότητας με τις υπάρχουσες τεχνολογίες θυσιάζοντας την εξέλιξη στην απόδοση. Από την άλλη πλευρά, εταιρείες, που εισέρχονται τώρα στην αγορά, προκειμένου να αποκτήσουν δύναμη σ αυτή προσφέρουν ένα νέο ανταγωνιστικό προϊόν, το χαρακτηριστικό του οποίου επικεντρώνεται κυρίως στην απόδοση. Γι αυτό, λοιπόν, λόγω ανάγκης δημιουργίας ενός εικονικού δικτύου καταφεύγουν σε συμμαχίες με ήδη υπάρχουσες εταιρείες στο χώρο, ώστε η διείσδυση στους καταναλωτές να γίνει με πιο γρήγορους ρυθμούς και για πιο γρήγορη απόκτηση της κρίσιμης μάζας. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 7

7 3. Συγκριτική μελέτη στρατηγικών Σε αυτό το κεφάλαιο θα προσπαθήσουμε να συγκεκριμενοποιήσουμε τις προαναφερθείσες γενικές επιχειρηματικές στρατηγικές της οικονομίας της πληροφορίας στον χώρο της ανάπτυξης λογισμικού. Θα αναλύσουμε τις φιλοσοφίες και τα πλεονεκτήματα/αδυναμίες του κλειστού και του ανοικτού λογισμικού (closed and open software), καθώς και τις επιχειρηματικές στρατηγικές που ακολουθούν η Microsoft από την μια πλευρά και οι εταιρείες που υιοθετούν τις πρακτικές του ανοικτού λογισμικού από την άλλη. 3.1 Ταξινόμηση Λογισμικού Προτού προχωρήσουμε στην συζήτηση των διαφορών μεταξύ των διαφορετικών φιλοσοφιών-μεθοδολογιών ανάπτυξης λογισμικού (κλειστού και ανοικτού), κρίνεται σκόπιμη η παράθεση των κατηγοριών λογισμικού γενικά, ανάλογα με την άδεια χρήσης (licensing) που παρέχεται στους τελικούς χρήστες του. Οι κατηγορίες αυτές, ξεκινώντας από τις πλέον περιοριστικές (κλειστές) για τους χρήστες και καταλήγοντας στις πλέον ελεύθερες (ανοικτές) είναι οι ακόλουθες: Εμπορικό Λογισμικό (Commercial Software) : Στην περίπτωση αυτή το προϊόν είναι διαθέσιμο μόνο σε εκτελέσιμη (δυαδική) μορφή. Για την απόκτηση της άδειας χρήσης του απαιτείται τυπικά η καταβολή αντιτίμου στον κατασκευαστή και δεν δύναται η αναδιανομή του σε τρίτους. Χαρακτηριστική περίπτωση τα προϊόντα λογισμικού της Microsoft. Περιορισμένης Χρήσης Λογισμικό (Limited Trial Software) : Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται η ελεύθερη διάθεση εμπορικού λογισμικού είτε περιορισμένης λειτουργικότητας ή διάρκειας χρήσης, με σκοπό την δοκιμή του προϊόντος από τους χρήστες, που θα οδηγήσει στην μετέπειτα αγορά του. Shareware Λογισμικό: Στην περίπτωση αυτή το λογισμικό διατίθεται δωρεάν με τα πλήρη χαρακτηριστικά του αλλά υποχρεώνει την τελική του αγορά από τους χρήστες, τόσο ιδιώτες όσο και οργανισμούς. Παραδείγματα τέτοιων εφαρμογών αποτελούν τα προϊόντα που διανέμονται ελεύθερα μέσω του Διαδικτύου, όπως το Winzip. Μη-Εμπορική Χρήση (Non-Commercial Use) : Το λογισμικό αυτής της κατηγορίας διατίθεται με πλήρη ελευθερία χρήσης και δικαίωμα αναδιανομής σε μη κερδοσκοπικές-οντότητες μόνο. Για εμπορική χρήση απαιτείται η αγορά του προϊόντος. Παράδειγμα αποτελεί ο Netscape Navigator. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 8

8 Royalty-Free Binaries: Στην περίπτωση αυτή έχουμε λογισμικό που χρησιμοποιείται και αναδιανέμεται ελεύθερα μόνο στην εκτελέσιμη (δυαδική) μορφή του, π.χ. Internet Explorer, Net-meeting. Royalty-Free Libraries: Η κατηγορία αυτή περιέχει λογισμικό του οποίου τόσο ο εκτελέσιμος όσο και ο πηγαίος κώδικας διατίθενται και αναδιανέμονται ελεύθερα, αλλά χωρίς να δίνεται η δυνατότητα τροποποίησης (του πηγαίου κώδικα), χωρίς την άδεια της εταιρείας που το προωθεί. Ανοικτό Λογισμικό (Open-Source BSD-style): Η κατηγορία αυτή περιέχει λογισμικό του οποίου ο εκτελέσιμος και ο πηγαίος κώδικας διατίθενται και αναδιανέμονται ελεύθερα, με δυνατότητα τροποποίησης από τον εκάστοτε χρήστη, αλλά χωρίς την ενσωμάτωση των αλλαγών στο αρχικό σώμα του πηγαίου κώδικα του προϊόντος. Ανοικτό Λογισμικό (Open-Source Apache-style): Ό,τι ισχύει για την παραπάνω κατηγορία με δυνατότητα ενσωμάτωσης των τροποποιήσεων στο αρχικό προϊόν. Ανοικτό Λογισμικό (Open-Source CopyLeft & Linux): Ό,τι ισχύει για την παραπάνω κατηγορία και επιπρόσθετα ότι όλα τα παράγωγα προϊόντα λογισμικού που προκύπτουν οφείλουν να ακολουθούν την ίδια πολιτική χρήσης. 3.2 Διαφορές Κλειστού-Ανοικτού Λογισμικού (Closed Vs. Open S/W) Τα τελευταία χρόνια τα φώτα της δημοσιότητας στο χώρο της ανάπτυξης λογισμικού έχουν αρχίσει να επικεντρώνονται στο λογισμικό ανοικτού κώδικα (Open Source Software) σαν ένα εναλλακτικό βιώσιμο παράδειγμα προς αυτό του εμπορικού κλειστού λογισμικού. Σε αντίθεση με το εμπορικό λογισμικό το οποίο χαρακτηρίζεται από αποκλειστική ιδιοκτησία και κατοχή του πηγαίου κώδικα από την εταιρεία παραγωγής του, το λογισμικό ανοικτού κώδικα προϋποθέτει την ελεύθερη πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα και την δυνατότητα ελεύθερης επαναδιάθεσής του με ενσωματωμένες τροποποιήσεις. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μια διαδικασία ανάπτυξης λογισμικού η οποία προωθεί την ταχεία ανάπτυξη και υλοποίηση επιπρόσθετων χαρακτηριστικών και την άμεση διόρθωση σφαλμάτων σε μια υπάρχουσα βάση κώδικα/γνώσης. Με την πρόσφατη ανάπτυξη του Διαδικτύου που επιτρέπει την εύκολη δημιουργία απομακρυσμένων ομάδων εργασίας και την άμεση συνεργασία μεταξύ τους, τα έργα ανοικτού λογισμικού έχουν αποκτήσει το βάθος και την πολυπλοκότητα, στοιχεία Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 9

9 που είναι παραδοσιακά συσχετισμένα με εμπορικά έργα ανάπτυξης, όπως τα λειτουργικά συστήματα και οι εξυπηρετητές Διαδικτύου. Συνεπώς, το κίνημα του ανοικτού λογισμικού θέτει μια άμεση και βραχυπρόθεσμη απειλή στον οικονομικό και τεχνολογικό τομέα για τις εταιρείες που στηρίζονται στην ανάπτυξη εμπορικού-κλειστού λογισμικού, όπως είναι η Microsoft. Παράλληλα ενσωματώνει στοιχεία παραλληλισμού και ελεύθερης ανταλλαγής ιδεών που δεν συνάδουν με τα επιχειρηματικά μοντέλα των εταιρειών αυτών. Για αυτούς τους λόγους χρήσιμο είναι να οριοθετηθούν οι διαφορές ανάμεσα στο κλειστό και ανοικτό λογισμικό: Κλειστό Λογισμικό Ανοικτό Λογισμικό Controlled migration (ένας παραγωγός - προμηθευτής για το λογισμικό) Ιδιοκτησία πηγαίου κώδικα και έλεγχος καινοτομιών. Απόδοση αντιτίμου για άδεια χρήσης (εξαίρεση royalty-free binaries) Ύπαρξη ιεραρχίας κατά την ανάπτυξη Προγραμματιστές-Υπάλληλοι μιας εταιρείας Απόφαση για ανάπτυξη λογισμικού προέρχεται από την ανώτερη διοίκηση κατόπιν έρευνας αγοράς Οι προγραμματιστές ωθούνται από οικονομικά κίνητρα και άνοδο στην ιεραρχία Open migration (πολλοί προμηθευτές λογισμικού συμβατής τεχνολογίας) Πρόσβαση σε πηγαίο κώδικα από οποιονδήποτε και δυνατότητα τροποποίησης του Δυνατότητα ελεύθερης (δωρεάν) απόκτησης λογισμικού, χωρίς όμως να αποκλείεται και η εμπορική εκμετάλλευση του Απουσία ιεραρχικών δομών Προγραμματιστές ανεξάρτητοι από οργανισμούς Συνεργασία μέσω δικτυακών τεχνολογιών (groupware εργαλεία) Βελτίωση λογισμικού για την ικανοποίηση κάποιας ανάγκης (Κίνητρο η επίλυση κάποιου άμεσου προβλήματος που ανακάλυψε ένας προγραμματιστής) Κίνητρο των προγραμματιστών η αναγνώριση από την επαγγελματική κοινότητά τους και η ικανοποίηση των προσωπικών τους επιδιώξεων (θεώρηση ενασχόλησης με το κίνημα του ανοικτού Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 10

10 Ενδείκνυται για ανάπτυξη ενός έργου λογισμικού από την αρχή χάρις στην ύπαρξη αυστηρής ιεραρχικής οργάνωσης, κοινών στόχων και κουλτούρας, και στην κατανομή διακριτών ρόλων. Έμφαση σε χρήστες με λίγες τεχνικές γνώσεις (επιβράδυνση της τεχνολογίας) λογισμικού σαν χόμπι και όχι επαγγελματική ασχολία) Δυνατότητα παράλληλου ελέγχου και εκσφαλμάτωσης (parallel test & debugging). «Με δεδομένη μια μεγάλη εγκατεστημένη βάση beta-testers ανά την υφήλιο, οποιοδήποτε πρόβλημα εντοπίζεται γρήγορα και επιλύεται άμεσα». Επικέντρωση σε τεχνικά εξελιγμένους χρήστες (απομόνωση από το μεγάλο κομμάτι της αγοράς) Πίνακας 2 : Διαφορές Κλειστού-Ανοικτού Λογισμικού 3.3 Η περίπτωση της Microsoft Σε αυτό το σημείο θα επικεντρωθούμε στην περίπτωση της Microsoft, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα εταιρείας που στηρίζεται στην παραγωγή κλειστού εμπορικού κώδικα, και παράλληλα στον έλεγχο των τεχνολογικών καινοτομιών για την ενδυνάμωση της θέσης της στην αγορά. Ταυτοχρόνως, μέσω της σύναψης αποκλειστικών συμμαχιών με τρίτες εταιρείες στοχεύει στην ανάπτυξη της αγοράς στην οποία δραστηριοποιείται προκειμένου να αντλήσει τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη. Προτού προχωρήσουμε στην αναλυτικότερη επεξήγηση των επιχειρηματικών στρατηγικών της Microsoft για την κυριαρχία της στην αγορά, θα γίνει μια σύντομη αναφορά στην ιστορία της εταιρείας καθώς και στα προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρει στο καταναλωτικό κοινό. Με την ίδρυσή της σαν εταιρεία που δραστηριοποιείται στον χώρο της υψηλής τεχνολογίας, η Microsoft στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όφειλε να ακολουθήσει μια στρατηγική παρόμοια με αυτές που αναφέρθηκαν στο 2 ο κεφάλαιο για να αποκτήσει ένα σημαντικό μερίδιο στην αγορά. Για αυτό το λόγο, και επιθυμώντας να συνάψει συμμαχία με κάποια από τις δύο επικρατούσες τότε εταιρείες στον χώρο παραγωγής υπολογιστών, την Apple και την IBM, και να παράγει προϊόντα για την πλατφόρμα της, διαπίστωσε ότι η μεν Apple ακολουθούσε καθαρά κλειστή πολιτική Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 11

11 διατηρώντας τον απόλυτο έλεγχο των τεχνολογικών εξελίξεων τόσο στο λογισμικό όσο και στο υλικό της πλατφόρμας της. Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος ήταν η συνεργασία της Microsoft με την ΙΒΜ για την παραγωγή του λειτουργικού συστήματος MS-DOS (του οποίου την άδεια χρήσης αγόρασε από μια άλλη εταιρεία), το οποίο εξελίχθηκε στο de facto λειτουργικό σύστημα για τους ΙΒΜσυμβατούς προσωπικούς υπολογιστές. Από εκείνη την εποχή υφίσταται επίσης η συνεργασία μεταξύ Microsoft και Intel, που έχει συντελέσει στην ανάπτυξη της λεγόμενης πλατφόρμας Wintel, η οποία αντιτίθεται στις εναλλακτικές πλατφόρμες των Apple Macintosh και Linux. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται περιληπτικά τα σημαντικότερα προϊόντα και υπηρεσίες που παράγει σήμερα η Microsoft: Λογισμικό Υπηρεσίες Υλικό Λειτουργικά Συστήματα (οικογένεια Windows) Εφαρμογές Αυτοματισμού Γραφείου (σουίτα Office) Εξυπηρετητές Δικτύου (Internet Information Server) Client-Εφαρμογές Internet (Internet Explorer, Outlook) Παιχνίδια Γλώσσες προγραμματισμού (Visual Basic, J++, Visual C++ κ.α.) Υποστήριξη προϊόντων Παροχή δικτυακού περιεχομένου (MSN) Πληκτρολόγια Ποντίκια Πίνακας 3 : Προϊόντα-Υπηρεσίες Microsoft Περνώντας στην ανάλυση της επιχειρηματικής στρατηγικής της Microsoft, στα πλαίσια των περιγραφέντων στρατηγικών του 2 ου κεφαλαίου, θα λέγαμε πως εμπίπτει στο τεταρτημόριο της ελεγχομένης συμβατότητας (controlled migration). Δηλαδή, προκειμένου η εταιρεία να διατηρήσει και να αυξήσει το κομμάτι της αγοράς που κατέχει, προσπαθεί να καθιερώσει σημεία ελέγχου πάνω στο λογισμικό και το σύνολο των τεχνολογιών που αναπτύσσει κάνοντας χρήση αυτών των σημείων για την διοχέτευση της καινοτομίας στην πλατφόρμα της και την αύξηση των οικονομικών της μεγεθών. Σκοπός αυτών των ενεργειών είναι η εξασφάλιση της δέσμευσης των προγραμματιστών (όχι μόνο των δικών της υπαλλήλων, αλλά και των τρίτων κατασκευαστών με τους οποίους συνεργάζεται) και των πελατών-χρηστών στη δική Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 12

12 της τεχνολογική πλατφόρμα, σε ένα σύνολο δηλαδή πρωτοκόλλων, εργαλείων και διαδικασιών. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η Microsoft απέκτησε την εγκατεστημένη βάση πελατών της λόγω της κυριαρχίας της στην αγορά των λειτουργικών συστημάτων. Η εταιρεία αναγνωρίζοντας ότι αυτό αποτελεί ένα στρατηγικό και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα φαινόμενα δικτύου και θετικής ανάδρασης που ανακύπτουν, ώστε να εισάγει στην αγορά νέα προϊόντα τα οποία σε άμεση συνέργια με το λειτουργικό σύστημα θα προσφέρουν πολλά θετικά στοιχεία στους χρήστες/καταναλωτές. Για παράδειγμα, οι εφαρμογές αυτοματισμού γραφείου που προσφέρει η Microsoft εκμεταλλεύονται την ήδη κυριαρχούσα δύναμη που κατέχει ανάμεσα στους καταναλωτές η εταιρεία με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι να αγοράσουν την εφαρμογή αυτή, προκειμένου να αποτελέσουν μέρη ενός μεγαλύτερου δικτύου. Γενικά, η προώθηση των νέων προϊόντων της στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην δυναμική που διαθέτει η εταιρεία στην αγορά των λειτουργικών συστημάτων. Παράλληλα, η εταιρεία, διατηρώντας τον έλεγχο στην τεχνολογία του λειτουργικού της συστήματος, δεν αποκαλύπτει πλήρως τις τεχνικές προδιαγραφές και προγραμματιστικές διεπαφές (APIs) σε τρίτους κατασκευαστές εφαρμογών, προκειμένου να εκμεταλλευτεί για δικό της όφελος την ασυμμετρία πληροφορίας κατασκευάζοντας ανταγωνιστικά προγράμματα υψηλότερης λειτουργικότητας (π.χ. Internet Explorer έναντι Netscape Navigator) ή προκαλώντας τεχνητές ασυμβατότητες με προγράμματα τρίτων. Κατά την διάρκεια των χρόνων λειτουργίας της η Microsoft έχει προχωρήσει κατά καιρούς σε διάφορες συμφωνίες είτε με παραγωγούς συμπληρωματικών αγαθών, όπως επεξεργαστών, είτε με κατασκευαστές Η/Υ για την ενδυνάμωση της θέσης της στην αγορά. Πιο συγκεκριμένα, έχει κατά καιρούς συνάψει αποκλειστικά συμβόλαια με ΟΕΜs (Original Equipment Manufacturers), τα οποία καθιστούσαν οικονομικά συμφέρουσα για τον κατασκευαστή την εγκατάσταση του λειτουργικού συστήματος της Microsoft έναντι κάποιας ανταγωνίστριας εταιρείας. Η τακτική αυτή στηριζόταν στην προκαταβολική χρέωση του κατασκευαστή από την Microsoft για τους επεξεργαστές που θα πωλούσε ανεξαρτήτως προεγκατεστημένου λειτουργικού συστήματος (per-processor license), το οποίο σήμαινε για τον κατασκευαστή ότι η εγκατάσταση των Windows είχε μηδενικό οριακό κόστος σε σχέση με κάποιο ανταγωνιστικό προϊόν. Πρόκειται για μια πολιτική αμφιλεγόμενη για την οποία η Microsoft κατηγορήθηκε κατά το παρελθόν και οδηγήθηκε σε δικαστική διαδικασία. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 13

13 Παράλληλα μια σειρά από στρατηγικές συμμαχίες που έχει συνάψει με εταιρείεςπαραγωγούς συμπληρωματικών αγαθών όπως η Intel, στοχεύει στην περαιτέρω ανάπτυξη της πλατφόρμας της εταιρείας και στην ενθάρρυνση των προγραμματιστών να αναπτύσσουν εφαρμογές για αυτήν αυξάνοντας επιπρόσθετα την αξία της για τους χρήστες-μέλη της, σύμφωνα με το φαινόμενο της θετικής ανάδρασης. Παράλληλα με όσα έχουμε αναφέρει μέχρι στιγμής, η στρατηγική που ακολουθεί η Microsoft είναι άμεσα συνυφασμένη και με την πολιτική τιμολόγησης των προϊόντων της που ακολουθεί. Βέβαια, η συγκεκριμένη τιμολογιακή πολιτική που ακολουθεί η εν λόγω εταιρεία δημιουργεί δύο αντίρροπες απόψεις. Η μία αναφέρει ότι η χαμηλή τιμή που ορίζει η εταιρεία στα προϊόντα της έχει σαν σκοπό την μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερία, προς όφελος του τελικού καταναλωτή, ενώ η άλλη ότι οι τιμές είναι χαμηλές με απώτερο σκοπό την κυριαρχία στην αγορά και την διατήρηση αυτού του μονοπωλίου. Κατά την γνώμη μας η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Η Microsoft λόγω των μεγάλων οικονομιών κλίμακας που διαθέτει στην ανάπτυξη εφαρμογών και ιδίως των λειτουργικών συστημάτων της δίνει την δυνατότητα να προσφέρει χαμηλό τιμολόγιο στα εν λόγω προϊόντα. Από την άλλη η διαφοροποίηση τιμής στα προϊόντα της λόγω έξυπνων ενεργειών marketing, αλλά και η γνώση των πελατών της την κάνουν να προσελκύει διάφορες κατηγορίες χρηστών, επεκτείνοντας το εικονικό δίκτυο που διαθέτει. Τα όρια, γενικά, μεταξύ αθέμιτου ανταγωνισμού και κοινωνικής ευημερίας, που προκύπτουν από ενέργειες χαμηλές τιμολόγησης και διαφοροποίησης τιμής είναι λεπτά και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. 3.4 Στρατηγική εταιρειών ανοικτού λογισμικού Έχοντας αναφέρει σε προηγούμενη ενότητα τα χαρακτηριστικά του ανοικτού λογισμικού τα οποία και αποτελούν τα δυνατά του σημεία, ας προχωρήσουμε στην εξέταση των στρατηγικών των εταιρειών οι οποίες έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτό το κίνημα και έχουν κάνει σημαντικές επενδύσεις πάνω σε έργα ανάπτυξης ανοικτού κώδικα. Κατ αρχήν, ένας από τους σημαντικότερους λόγους για τον οποίο μια εταιρεία έχει λόγους να επενδύσει στο κίνημα του ανοικτού κώδικα είναι το χαμηλό μερίδιό της στην αγορά, και επομένως η αδυναμία της να επιβάλλει αυτόνομα την δική της τεχνολογική λύση. Για αυτόν τον λόγο είναι προς συμφέρον της να προσεγγίσει την φιλοσοφία του ανοικτού λογισμικού, και να εκμεταλλευτεί την τεράστια βάση προγραμματιστών και ελεγκτών που είναι διαθέσιμοι ανά πάσα στιγμή και βοηθούν Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 14

14 στην συνεχή ανάπτυξη και εξέλιξη έργων λογισμικού ανοικτού κώδικα. Παράλληλα, από την στιγμή που μια εταιρεία δεν έχει την κατάλληλη δυναμική για να επιβληθεί, υιοθετώντας πρότυπα ανοικτού λογισμικού και απελευθερώνοντας ενδεχομένως ένα κομμάτι ή το σύνολο του κώδικα της, γίνεται μέλος ενός μεγαλύτερου «εικονικού» δικτύου, απολαμβάνοντας τις θετικές επιδράσεις του. Σε μια δεύτερη προοπτική, ο χώρος του ανοικτού λογισμικού είναι οικονομικά βιώσιμος και παρέχει ευκαιρίες για κερδοφορία και για εταιρείες οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας σε ήδη ανεπτυγμένα έργα ανοικτού λογισμικού, όπως είναι οι υπηρεσίες υποστήριξης και διανομής που προσφέρουν εταιρείες σαν τις RedHat και Suse για το λειτουργικό σύστημα Linux. Παρόλο που οι τελικοί χρήστες μπορούν να προμηθευθούν χωρίς κόστος το Linux, ένα μεγάλο κομμάτι από αυτούς είναι διατεθειμένο να το αγοράσει πακεταρισμένο από κάποια εταιρεία για να απολαμβάνει πιθανή τεκμηρίωση, ευκολίες εγκατάστασης και άλλες παραπλήσιες υπηρεσίες πρόσθετης αξίας. Όσον αφορά το γενικότερο δημόσιο όφελος, που προκύπτει από την ανάπτυξη του κινήματος του ανοικτού λογισμικού, θα μπορούσε να συνοψισθεί σε δύο βασικούς τομείς. Ο πρώτος είναι ότι οι καινοτομίες, που προωθούνται στον χώρο του λογισμικού, δεν παραμένουν αποκλεισμένες στα στεγανά κάποιας εμπορικής εταιρείας, αλλά διοχετεύονται ελεύθερα μέσω του Διαδικτύου σε κάθε ενδιαφερόμενο, επιταχύνοντας ακόμα περισσότερο την διαδικασία της καινοτομίας και της προόδου. Παράλληλα, με την ελεύθερη πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα ενισχύεται και η εκπαιδευτική διαδικασία στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο. Ο δεύτερος τομέας είναι η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης και ανταλλαγής ολόκληρων εφαρμογών ή λειτουργιών από ιδιώτες ή οργανισμούς το οποίο οδηγεί σε ευρείας κλίμακας επαναχρησιμοποίηση κώδικα είτε ατόφιου είτε ελαφρώς τροποποιημένου. Αποτέλεσμα αυτού η σημαντική εξοικονόμηση πόρων στο κοινωνικό σύνολο χάρις στις προκύπτουσες οικονομίες κλίμακας. 3.5 Ενδιάμεση στρατηγική- SUN Έχοντας υπόψη μας τη γενική στρατηγική των εταιρειών που ακολουθούν είτε το κλειστό μοντέλο ανάπτυξη λογισμικού είτε το ανοιχτό, είναι χρήσιμο στο σημείο αυτό να αναφέρουμε μια ενδιάμεση κατάσταση που μπορεί να υπάρξει στην αγορά υψηλής τεχνολογίας. Τέτοια στρατηγική ακολουθεί η εταιρεία Sun Microsystems. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 15

15 Γενικά, στην περίπτωση αυτή μπορούμε να πούμε ότι γίνεται ένας συμβιβασμός μεταξύ του πλήρους ελέγχου της τεχνολογίας, αλλά και της ανοικτής πολιτικής (openness) στην αγορά και κατά επέκταση στους καταναλωτές. Για τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας και της αύξηση της χρησιμότητας στους χρήστες μια εταιρεία μπορεί να δημιουργήσει συμμαχίες με σκοπό την διείσδυση της νέας τεχνολογίας σε ένα υπάρχον εικονικό δίκτυο. Κυρίως σκοπός αυτή της στρατηγικής αποτελεί η διατήρηση της συμβατότητας και διαλειτουργικότητας των συστημάτων. Από την άλλη μεριά ο έλεγχος στις αλλαγές διατηρείται από τις ίδιες τις εταιρείας που εισάγουν την νέα τεχνολογία, ώστε να προστατευτεί η ίδια η επένδυσή τους. Χρήσιμο είναι στο σημείο αυτό να αναφέρουμε την περίπτωση της Sun με την εισαγωγή της Java στην αγορά. Η εταιρεία προσφέρει ελεύθερα τη γλώσσα προγραμματισμού, τα εργαλεία ανάπτυξης και τις προγραμματιστικές διεπαφές (APIs) για ανάπτυξη εφαρμογών ανεξαρτήτως πλατφόρμας, αλλά διατηρεί για την ίδια το δικαίωμα εξέλιξης της τεχνολογίας και προσθήκης νέων χαρακτηριστικών, ως μέσο προστασίας της επένδυσής της. Η Sun δημιούργησε συμμαχίες και με ανταγωνίστριες εταιρείες (Microsoft κ.α.) με σκοπό να εκμεταλλευτεί το φαινόμενο της θετικής ανάδρασης ανάμεσα στην εγκατεστημένη βάση χρηστών των υπάρχουσων τεχνολογιών. Εν κατακλείδι, στην περίπτωση αυτή γίνεται προσπάθεια για την ανάπτυξη προτύπων (standards) με σκοπό την αύξηση της κοινωνικής ευημερίας, αφού είναι γνωστό ότι τα πρότυπα αποτελούν θετικό στοιχείο για τους χρήστες-καταναλωτές. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 16

16 4. Ο ρόλος του ρυθμιστή. Στο κεφάλαιο αυτό, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε στον αναγνώστη τα νομικά θέματα που προκύπτουν στην οικονομία της πληροφορίας. Θα επικεντρώσουμε, βέβαια, την παρουσίαση μας στην περίπτωση ρύθμισης του τομέα που αφορά την ανάπτυξη λογισμικού, αν και οι αρχές που διέπουν την ρύθμιση είναι γενικές και εφαρμόζονται και στην περίπτωση μας. 4.1 Σκοπός της ρύθμισης. Σκοπός του ρυθμιστή γενικά είναι η προστασία του υγιούς ανταγωνισμού, ο οποίος οδηγεί τους παραγωγούς να προβαίνουν σε επιλογές οι οποίες μεγιστοποιούν την κοινωνική ευημερία. Στη σύγχρονη οικονομία της πληροφορίας και στο χώρο της υψηλής τεχνολογίας υπάρχουν πρόσθετες δυσκολίες για την άσκηση σωστής ρυθμιστικής πολιτικής σε σχέση με την παραδοσιακή βιομηχανική οικονομία. Οι δυσκολίες αυτές εντοπίζονται λόγω του ότι δεν είναι σαφής η γραμμή που διαχωρίζει τον υγιή ανταγωνισμό από ενέργειες από αντίκεινται σ αυτόν. Παράλληλα, το πρόβλημα της ασυμμετρίας της πληροφορίας μεταξύ ρυθμιστή και ρυθμιζόμενου εμφανίζεται σε μεγαλύτερες διαστάσεις όσον αφορά εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, όπως είναι η Microsoft. Σ αυτό το θέμα ο ρυθμιστής αδυνατεί να έχει την ίδια γνώση με την εταιρεία για την τεχνολογία που αναπτύσσει όσο αφορά το κόστος για την παραγωγή αυτής της τεχνολογίας. Γενικά οι κανόνες ρύθμισης που ισχύουν στην οικονομία της πληροφορίας είναι ίδιοι με αυτούς που έχουν σχεδιαστεί για όλο το οικονομικό οικοδόμημα, εδώ και πολλά χρόνια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, οι κανόνες αυτοί κρίνονται ανεπαρκείς και ίσως χρειάζεται κάποια μεταβολή τους, ώστε να δρουν υποστηρικτικά παρά να αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας. 4.2 Πότε πρέπει να επέμβει ο ρυθμιστής; Στο σημείο αυτό, και αφού είδαμε ποιος είναι ο σκοπός του ρυθμιστή, είναι σκόπιμο να παρουσιάσουμε ποιες είναι οι συνθήκες που ευνοούν την επέμβαση του ρυθμιστή. Γενικά, ο ρυθμιστής οφείλει να παρέμβει όταν επέρχεται βλάβη της κοινωνικής ευημερίας. Για τον εντοπισμό της μείωσης της κοινωνικής ευημερίας, μια διαδικασία δύσκολη από την φύση της, επικεντρωνόμαστε στα ακόλουθα σημεία: Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 17

17 Αδικαιολόγητη αύξηση των τιμών των προϊόντων. Μείωση της ποικιλίας και της ποιότητας των προϊόντων και υπηρεσιών. Περιορισμός της καινοτομικής δραστηριότητας. Οι στρατηγικές επομένως τις οποίες θα υιοθετήσουν οι εταιρείες πρέπει παράλληλα με την μεγιστοποίηση του κέρδους τους να στοχεύουν και στην αύξηση της κοινωνικής ευημερίας, ειδάλλως διατρέχουν τον κίνδυνο να βρεθούν κατηγορούμενες για ανάληψη ενεργειών αθέμιτου ανταγωνισμού, που οδηγούν άμεσα ή έμμεσα στην μονοπώληση της αγοράς. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η απόκτηση και δημιουργία μονοπωλίου σε κάποια αγορά δεν είναι απαραίτητα (τουλάχιστον σύμφωνα με τον αμερικανικό νόμο περί antitrust) παράνομη, εφόσον προήλθε από την παραγωγή κάποιου προϊόντος ανώτερης ποιότητας. Σε ορισμένες αγορές μάλιστα, η ύπαρξη μονοπωλίου είναι πιθανόν να οδηγήσει στην αύξηση της κοινωνικής ευημερία, όπως στην περίπτωση που ενέχονται υψηλά βυθισμένα κόστη (sunk costs) π.χ. τηλεπικοινωνιακός τομέας, ή όπου επέρχεται de-facto προτυποποίηση και συμβατότητα από την χρήση ενός προϊόντος, όπως του λειτουργικού συστήματος για τον χώρο των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η παραβίαση του νόμου προέρχεται από την στιγμή που έχουν ακολουθηθεί συγκεκριμένες πρακτικές, οι οποίες μειώνουν την ικανότητα των ανταγωνιζομένων εταιρειών να συμμετάσχουν δίκαια στην αγορά και κατ επέκταση αποσκοπούν στην εσκεμμένη μονοπώλησή της. Πιο συγκεκριμένα ένα σύνολο στρατηγικών πρακτικών οι οποίες ενδέχεται να αποτελούν τμήμα επιχειρηματικών προσπαθειών για μονοπώληση της αγοράς, και για τις οποίες οφείλει να επέμβει ο ρυθμιστής για να προστατέψει τον υγιή ανταγωνισμό είναι οι ακόλουθες: Διαφοροποίηση των προϊόντων και των τιμών αυτών: Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από τον ρυθμιστή είναι κατά πόσον είναι δίκαιο διαφορετικοί χρήστες να χρεώνονται διαφορετική τιμή για το ίδιο ουσιαστικά προϊόν (αφού συνήθως η διαφοροποίηση που επέρχεται στο προϊόν είναι τεχνητή). Βέβαια παρόμοιες τακτικές, όπως η διαφοροποίηση τιμής μέσω της παροχής διαφορετικών εκδόσεων, ακολουθούνται ευρέως από τις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, προκειμένου να κάνουν γρήγορη απόσβεση του υψηλού κόστους παραγωγής της πρώτης μονάδας προϊόντος, και να επιταχύνουν την έρευνα και την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Ο αντίλογος συνεχίζεται ότι με την ύπαρξη διαφορετικών εκδόσεων είναι Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 18

18 δυνατή η πρόσβαση στο προϊόν καταναλωτών που υπό άλλες συνθήκες δεν θα μπορούσαν να το ανεχθούν οικονομικά. Κλείδωμα των χρηστών σε μια τεχνολογία (Lock-in) : Σε αυτό το σημείο προκύπτει το ερώτημα μέχρι ποιον βαθμό δεν αντιτίθεται στον υγιή ανταγωνισμό το κλείδωμα των καταναλωτών σε μια συγκεκριμένη τεχνολογία μιας εταιρείας, το οποίο συνεπάγεται υψηλό κόστος μετάβασης σε διαφορετικό προϊόν/τεχνολογία. Προτυποποίηση και θετική ανάδραση (standardization & positive feedback): Η προβληματική της περιοχής που ανακύπτει είναι ο εντοπισμός των περιπτώσεων κατά τις οποίες ο σχηματισμός συμμαχιών για θέσπιση προτύπων συμβάλλει στην εδραίωση ολιγοπωλίων (cartel). Λόγω της φύσης των αγορών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας που διέπονται από επιδράσεις δικτύου, μία εταιρεία μπορεί είτε μόνη της να προσπαθήσει να αυξήσει το δίκτυο προϊόντων της ή να επέλθει σε συμφωνία με άλλες εταιρείες για να επέλθει προτυποποίηση και αύξηση του γενικότερου δικτύου (αγοράς), από το οποίο είναι προς συμφέρον της να αποκτήσει το μεγαλύτερο μερίδιο. Και από τις δύο περιπτώσεις μπορεί να προκύψει μονοπώληση της αγοράς λόγω του κύκλου των θετικών αναδράσεων του δικτύου και να χρειασθεί να επέμβει ο ρυθμιστής. Επιπροσθέτως, ο ρυθμιστής είναι υποχρεωμένος να επέμβει σε περιπτώσεις οφθαλμοφανούς απόκτησης μονοπωλίου με χρήση ενεργειών αντίθετων του ανταγωνισμού, όπως είναι: οι μαζικές εξαγορές-συγχωνεύσεις ανταγωνιστριών εταιρειών, η επιδοτούμενη τιμολόγηση προϊόντων στα οποία υπάρχει ανταγωνισμός από προϊόντα στα οποία η εταιρεία δεν δέχεται απειλές (predatory pricing), οι αποκλειστικές συμφωνίες με προμηθευτές που απομονώνουν τους ανταγωνιστές από την αγορά, και η συνένωση προϊόντων, που επιβάλλει στους καταναλωτές και την αγορά προϊόντων τα οποία ενδέχεται να μην τα επιθυμούν μαζί με το κατεξοχήν προϊόν. Επίσης παράνομη είναι η χρήση της μονοπωλιακής δύναμης στην αγορά ενός προϊόντος για την διατήρηση της και την ενδεχόμενη επέκταση του μονοπωλίου και σε άλλες παραπλήσιες αγορές (κυρίως μέσω της συνένωσης προϊόντων όπως αναφέρθηκε). Σε αυτήν την κατηγορία εμπεριέχεται και η προσπάθεια της Microsoft να εισέλθει στην αγορά των προγραμμάτων επισκόπησης Διαδικτύου (browsers), Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 19

19 όπου κατηγορήθηκε ότι έκανε χρήση του μονοπωλίου της στην αγορά λειτουργικών συστημάτων προκειμένου να το επεκτείνει και στην προαναφερθείσα αγορά. 4.3 Συμπεράσματα-Διαπιστώσεις Έχοντας υπόψη μας όσα αναφέραμε μέχρι τώρα σχετικά με το ρόλο του ρυθμιστή και πότε οφείλει να παρέμβει αυτός είναι χρήσιμο να παρουσιάσουμε κάποιες γενικές οδηγίες που άπτονται τόσο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των εταιρειών για αύξηση του κέρδους τους, όσο και των νομοθετικών παρεμβάσεων του ρυθμιστή για αύξηση της κοινωνικής ευημερίας. Έτσι, λοιπόν, έχουμε : - Οι υπεύθυνοι των εταιρειών, που δραστηριοποιούνται στο τεχνολογικό τομέα, οφείλουν να είναι γνώστες του ρόλου του ρυθμιστή και των κανόνων περί υγιούς ανταγωνισμού, τους οποίους αυτός θεσπίζει και να φροντίζουν για την τήρηση τους. - Η ρυθμιστική αρχή προκειμένου να διαμορφώσει μια αποδοτική πολιτική που μεγιστοποιεί την κοινωνική ευημερία οφείλει να κατανοήσει σε βάθος τις ανταγωνιστικές στρατηγικές και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που διέπουν την οικονομία των δικτύων. Οπότε ο ρυθμιστής πρέπει να διασφαλίζει μια δίκαιη μάχη για όλους τους ανταγωνιζόμενους και να μην ακολουθεί μια πολιτική με σκοπό την τιμωρία του νικητή και προστασία των χαμένων. Το πώς οφείλεται να οριοθετούνται οι ενέργειες, που έχουν να κάνουν με την επιχειρηματική στρατηγική της Microsoft και των ανταγωνιστών της, θα φανεί κατά την παρουσίαση της δικαστικής διαμάχης, που αναλύεται στο επόμενο κεφάλαιο. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 20

20 5. Δικαστική διαμάχη Microsoft και Η.Π.Α. 5.1 Ιστορικό διαμαχών Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι επιχειρηματικές τακτικές της Microsoft για την κυριάρχησή της στην αγορά λειτουργικών συστημάτων προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των διάφορων ρυθμιστικών αρχών των Η.Π.Α., όσον αφορά το κατά πόσον αυτές ήταν αντίθετες προς τον υγιή ανταγωνισμό στον τομέα αυτό της αγοράς σύμφωνα με τον αμερικάνικο νόμο περί antitrust. Συγκεκριμένα κατά τις περιόδους και η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (Federal Trade Commission) διεξήγαγε κάποιες έρευνες οι οποίες όμως δεν οδήγησαν στην έναρξη κάποια δικαστικής διαδικασίας. Το 1994 το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Η.Π.Α. κατηγόρησε την Microsoft ότι σύμφωνα με το Section 2 του Sherman Act (που αποτελεί την αμερικάνικη antitrust νομοθεσία) είχε προβεί σε αποκλειστικές συμφωνίες με κατασκευαστές Η/Υ για άδεια χρήσης του λειτουργικού της συστήματος, οι οποίες παρεμπόδιζαν την ευρεία διανομή των προϊόντων άλλων προμηθευτών λειτουργικών συστημάτων. Η διαμάχη αυτή τερματίστηκε με την συμβιβαστική απόφαση (consent decree) του 1995 η οποία όριζε ότι: 1. Η Microsoft θα σταματούσε να συνάπτει τα λεγόμενα «ανά-επεξεργαστή» (perprocessor) συμβόλαια με τους κατασκευαστές Η/Υ, τα οποία συνεπάγονταν μηδενικό οριακό κόστος για την εγκατάσταση του λειτουργικού συστήματος της εταιρείας, καθώς το δικαίωμα χρήσης του ήταν προπληρωμένο ανάλογα με τον αριθμό επεξεργαστών που θα πωλούσε ο κατασκευαστής ανεξαρτήτως εγκατεστημένου λειτουργικού συστήματος. Με αυτόν τον τρόπο καθίστατο οικονομικά ασύμφορο για τον προμηθευτή να τοποθετήσει λειτουργικό σύστημα κάποιας τρίτης εταιρείας. 2. Απαγόρευε την συνένωση (bundling) προϊόντων βάση ειδικού συμβολαίου με τους κατασκευαστές Η/Υ, επέτρεπε όμως την δυνατότητα προσθήκης νέων τεχνολογικών δυνατοτήτων στο λειτουργικό σύστημα και ανάπτυξης ολοκληρωμένων προϊόντων. Όσον αφορά την πρώτη απόφαση, αξίζει να σημειωθεί ότι ίσως επήλθε λίγο καθυστερημένα καθώς σαν αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής το λειτουργικό σύστημα της Microsoft είχε ήδη αποκτήσει την κρίσιμη μάζα σε σχέση με τα ανταγωνιστικά του προϊόντα. Η δεύτερη απόφαση κρύβει τα προβλήματα ασυμμετρίας πληροφορίας μεταξύ ρυθμιστή-ρυθμιζόμενου, όπου η Microsoft διατηρεί περισσότερη τεχνική γνώση από Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 21

21 τον ρυθμιστή κατά πόσον οι επεκτάσεις των Windows είναι τεχνολογικές βελτιώσεις ή συνενώσεις προϊόντων. Σε αυτήν την απόφαση στηρίχτηκε η Microsoft για να «δέσει» με το λειτουργικό σύστημα της το πρόγραμμα του Internet Explorer σαν τεχνολογική επέκταση. Το 1997 δημιουργήθηκε μια συμμαχία από τις εταιρείες SUN, Oracle, IBM, Netscape και Novell με σκοπό την απαίτηση λήψης antitrust μέτρων εναντίον της Microsoft. Ταυτόχρονα το Υπουργείο Δικαιοσύνης ξεκίνησε προκαταρκτική έρευνα σχετικά με το κατά πόσον ήταν παράνομο το «δέσιμο» των Windows 95 Second Edition με το πρόγραμμα επισκόπησης (browser) του Διαδικτύου της εταιρείας Internet Explorer. Το 1998 το Υπουργείο Δικαιοσύνης σε συνεργασία με τις εισαγγελικές αρχές 20 πολιτειών της Αμερικής ξεκίνησε την antitrust δίκη εναντίον της Microsoft, η απόφαση της οποίας βγήκε το καλοκαίρι του 2000 και προέβλεπε την διάσπαση της Microsoft. Μετά την υποβολή έφεσης της εταιρείας, η δικαστική διαδικασία βρίσκεται ακόμη υπό εξέλιξη. 5.2 Επιχειρήματα κατηγόρων. Στο σημείο αυτό θα παρουσιάσουμε τα επιχειρήματα των κατηγόρων της Microsoft και θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια σύντομη ανάλυση, ώστε να κατανοήσει ο αναγνώστης τα νομικά ζητήματα που προκύπτουν από την επιχειρηματική δραστηριότητα της εν λόγω εταιρείας. Οι κατηγορίες λοιπόν για τις οποίες δικάστηκε η Microsoft ήταν οι ακόλουθες: 1) Παράνομη μονοπώληση της αγοράς λειτουργικών συστημάτων για προσωπικούς υπολογιστές. 2) Σύναψη συμβάσεων από μέρους της Microsoft με κατασκευαστές υπολογιστών και παροχείς υπηρεσιών οι οποίες αντίκεινται στον ανταγωνισμό και λήψη άλλων πρωτοβουλιών με σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση του μονοπωλίου. 3) Η Microsoft προσπάθησε παράνομα να μονοπωλήσει την αγορά των Internet Browsers μέσω εξάσκησης της μονοπωλιακής δύναμης, που κατείχε στην αγορά των λειτουργικών συστημάτων. 4) Η Microsoft συνένωσε (tying) τον Internet Explorer με το λειτουργικό σύστημα των Windows κατά τρόπο ενάντια του ανταγωνισμού. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 22

22 5.3 Επιχειρήματα Microsoft. Στο σημείο αυτό θα παρουσιάσουμε τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε η Microsoft προκειμένου να αντικρούσει τις κατηγορίες που προαναφέρθηκαν. Έτσι έχουμε : 1) Υπήρχε προηγούμενη δικαστική απόφαση με την οποία η προσθήκη λειτουργιών του Internet Explorer στο λειτουργικό σύστημα ήταν νόμιμη αφού παρείχε την δυνατότητα για αυτήν την προσθήκη. 2) Όλες οι ενέργειες της εταιρείας ήταν αποτέλεσμα του ανταγωνισμού με την Netscape, ενός ανταγωνισμού που αύξανε την κοινωνική ευημερία και το κέρδος των τελικών καταναλωτών. 3) Η εταιρεία αρνήθηκε την κατηγορία περί μονοπωλιακής δύναμης στην αγορά των λειτουργικών συστημάτων. 4) Υπάρχει έντονος ανταγωνισμός στην αγορά λογισμικού και η αρχηγική θέση της εταιρείας μπορεί να αντικατασταθεί οποτεδήποτε από ένα εισερχόμενο στην εν λόγω αγορά. 5) Η εταιρεία αποτελεί πρωτοπόρο στην καινοτομία λογισμικού και έχει ενθαρρύνει παρά επιβραδύνει την καινοτομική διαδικασία. 6) Οι ενέργειες της έχουν ωφελήσει παρά βλάψει τους καταναλωτές, μέσω χαμηλής τιμολόγησης του λειτουργικού συστήματος, της ελεύθερης διάθεσης του Internet Explorer, μέσω της επιτάχυνσης της καινοτομικής διαδικασίας και τέλος από την προτυποποίηση και συμβατότητα στην αγορά των λειτουργικών συστημάτων, την οποία επέφερε το μεγάλο μερίδιο της στην εν λόγω αγορά. 5.4 Ανάλυση των επιχειρημάτων. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης επιχειρηματολόγησε ότι το δέσιμο του Internet Explorer με τα Windows ήταν κάτι παραπάνω από απλή τεχνολογική καινοτομία και στόχευε στην εξουδετέρωση της Netscape από βιώσιμο αντίπαλο. Αυτό συνέβη επειδή η Netscape με τον δικό της browser έθετε μια ανταγωνιστική απειλή για το λειτουργικό σύστημα της Microsoft. Συγκεκριμένα εφαρμογές γραμμένες σε Java μπορούσαν να εκτελεσθούν πάνω στον Netscape Navigator ανεξαρτήτως πλατφόρμας, αφού ο Navigator έβγαινε σε εκδόσεις για διάφορα λειτουργικά συστήματα (συμπεριλαμβανομένου και του Linux). Σε αυτή την περίπτωση θα κατέρρεε το «φράγμα εφαρμογών για είσοδο στην αγορά» (applications barrier to entry) που Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 23

23 απολάμβανε η Microsoft χάρις του πλήθους των προγραμμάτων που έχουν γραφεί αποκλειστικά για την πλατφόρμα της, και θα μειωνόταν η μονοπωλιακή της δύναμη. Ο αντίλογος εδώ έρχεται στο ότι οι εφαρμογές που θα μπορούσαν να γραφτούν στο Netscape θα περιορίζονταν σε Web-based προγράμματα, μην καλύπτοντας το εύρος των δυνατών εφαρμογών για ένα λειτουργικό σύστημα που επιθυμούν οι χρήστες. Στην ίδια κατηγορία εμπεριέχεται και η κατηγορία ότι η Microsoft προχώρησε σε τροποποίηση της γλώσσας προγραμματισμού Java που είναι ανεξάρτητη πλατφόρμας, προωθώντας την δική της έκδοση που είναι συμβατή μόνο με τα Windows. Η Microsoft αντιλέγει ότι οι ενέργειες της είχαν σκοπό την βελτίωση της γλώσσας, καθώς η ανεξάρτητης-πλατφόρμας έκδοση της Sun ήταν αργή και μη-αποδοτική για τους χρήστες. Γενικά κατά το Υπουργείο Δικαιοσύνης (την ρυθμιστική αρχή στην περίπτωση της δικαστικής διαμάχης με την Microsoft), η ελεύθερη διανομή του Internet Explorer αρχικά και η μετέπειτα ολοκλήρωσή του με τα Windows καθώς και όλες οι υπόλοιπες ενέργειες της Μicrosoft για επικράτηση στον «πόλεμο των browsers» ήταν αμυντικές κινήσεις της κατηγορούμενης εταιρείας για προστασία του μονοπωλίου στην αγορά των λειτουργικών συστημάτων, το οποίο είναι παράνομο κατά τον antitrust νόμο. 5.5 Τα δικαστικά ευρήματα Πριν την λήψη της δικαστικής απόφασης και προκειμένου να υπάρξει κάποιο χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι δύο εναγόμενοι να μπορέσουν να προβούν σε κάποιο συμβιβασμό, ο δικαστής ήταν υποχρεωμένος από τον νόμο να ανακοινώσει τα «ευρήματα της υπόθεσης» (findings of fact) και τα «νομικά συμπεράσματα» (conclusions of law). Σύμφωνα με αυτά, ο δικαστής έκρινε την Microsoft ένοχη σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης και των Πολιτειακών Εισαγγελιών. Πιο συγκεκριμένα: 1. Η σχετική αγορά antitrust ορίζεται ως η αγορά των λειτουργικών συστημάτων για Η/Υ συμβατούς με τους επεξεργαστές της Intel. 2. H Microsoft έχει μονοπώλιο σε αυτή την αγορά «όπου απολαμβάνει ένα μεγάλο και σταθερό μερίδιο της αγοράς». 3. Το μονοπώλιο της Microsoft προστατεύεται από το «φράγμα εφαρμογών για είσοδο στην αγορά» (applications barrier to entry), το οποίο καθορίζεται ως η υπάρχουσα διαθεσιμότητα μιας πληθώρας εφαρμογών συμβατών με τα Windows. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 24

24 4. Η Microsoft χρησιμοποίησε την μονοπωλιακή της δύναμη στην αγορά λειτουργικών συστημάτων για να αποκλείσει τους ανταγωνιστές της και να βλάψει τον υγιή ανταγωνισμό. 5. Η Microsoft τροχοπέδησε την καινοτομική διαδικασία. 6. Οι ενέργειες της Microsoft έβλαψαν τα συμφέροντα των καταναλωτών, άρα και την κοινωνική ευημερία. 7. Αρκετές από τις εμπορικές συμφωνίες της Microsoft ενέπιπταν στην κατηγορία του αθέμιτου ανταγωνισμού, αλλά η Microsoft δεν είναι ένοχη για την σύναψη αποκλειστικών συμβολαίων με κατασκευαστές Η/Υ με σκοπό την παρεμπόδιση της διανομής του Netscape Navigator, του ανταγωνιστικού προϊόντος του Internet Explorer. (Στο ίδιο μήκος κύματος περιλαμβάνεται και η ενέργεια της Microsoft για «δέσιμο» του εν λόγω προϊόντος με τα Windows). 5.6 Δικαστική απόφαση και ανάλυση της Μετά από μακροχρόνιες συζητήσεις και διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο εναγόμενων πλευρών και των δικαστικών αρχών, οι οποίες δεν κατέληξαν σε κάποιο συμβιβασμό, και την πρόταση πολλών διαφορετικών πιθανών σεναρίων δικαστικής επίλυσης (remedies), ο Δικαστής στις 7 Ιουνίου 2000 ανακοίνωσε την απόφαση του για την ποινή στην Microsoft, η οποία ήταν από τις βαρύτερες προτεινόμενες. Σύμφωνα με αυτήν, η εταιρεία έπρεπε να διασπαστεί σε δύο μικρότερες, μια που θα ειδικευόταν στην παραγωγή λειτουργικών συστημάτων και μια που θα κληρονομούσε το κομμάτι των εφαρμογών της Microsoft. Παράλληλα, επιβλήθηκε μια σειρά περιοριστικών κανόνων της επιχειρηματικής συμπεριφοράς της Microsoft με χρονική διάρκεια τρία έτη από την στιγμή της διάσπασης. Συγκεκριμένα: 1. Η Microsoft έπρεπε να δημιουργήσει μια κοινή τιμολογιακή πολιτική για όλους τους αγοραστές, ανεξάρτητη από την παράλληλη πώληση άλλων προϊόντων της εταιρείας. (Εμφανής στόχος ο περιορισμός της συνένωσηςbundling προϊόντων). 2. Απαγορευόταν στην Microsoft να διατηρεί αποκλειστικές συμφωνίες με τρίτους, που δεν τους επέτρεπαν να χρησιμοποιούν ή να προωθούν τα προϊόντα των ανταγωνιστών της εταιρείας. Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 25

25 3. H Microsoft υποχρεούταν να αποκαλύψει το σύνολο των προγραμματιστικών διεπαφών (API s) και των τεχνικών πληροφοριών των Windows και σε τρίτες ανταγωνίστριες εταιρείες (προκειμένου να βρίσκονται σε θέση να αναπτύξουν εφάμιλλες εφαρμογές σε απόδοση και λειτουργικότητα με την ίδια). 4. Η Microsoft δεν θα μπορούσε να επιβάλλει κυρωτικές ενέργειες σε βάρος κατασκευαστών Η/Υ που εγκαθιστούσαν λογισμικό ανταγωνιστικών εταιρειών παράλληλα με τα Windows. 5. Η Microsoft θα επέτρεπε στους κατασκευαστές Η/Υ να προχωρούν σε τροποποίηση (customization) του λειτουργικού της συστήματος σε σημαντικό βαθμό. 6. Απαγορευόταν στην Microsoft να σχεδιάζει τα Windows κατά τέτοιο τρόπο που υποβάθμιζε την ποιότητα των προϊόντων ανταγωνιστριών εταιρειών και καθιστούσε προβληματική την ομαλή λειτουργία τους. Προκειμένου να υποστηριχθεί η απόφαση της διάσπασης της Microsoft σε βάρος άλλων ελαφρύτερων μορφών τιμωρίας που εξαντλούνταν σε περιοριστικά μέτρα, η δικαστική αρχή και η κυβέρνηση των Η.Π.Α. προέβαλλαν τα ακόλουθα επιχειρήματα: 1. Οι επανειλημμένες παραβιάσεις του antitrust νόμου από την Microsoft αποτελούσαν μια ένδειξη ότι η εταιρεία δεν επρόκειτο να τηρήσει μελλοντικά τις όποιες περιοριστικές δικλείδες συμπεριφοράς θα της επιβάλλονταν. 2. Η διάσπαση θα γινόταν με «χειρουργικό» τρόπο, ώστε να μην προκαλέσει προβλήματα στην επιχειρηματική λειτουργία της εταιρείας. 3. Σαν παράδειγμα μονοπωλίου που διασπάσθηκε επιτυχώς, αναφέρεται η περίπτωση της ΑΤ&Τ όπου τόσο η εταιρεία όσο και το σύνολο της τηλεπικοινωνιακής βιομηχανίας, που επίσης διέπεται από επιδράσεις δικτύου, ευνοήθηκε από την διάσπαση της ΑΤ&Τ. 4. Η διάσπαση της Microsoft θα καταργούσε το κίνητρο για άλλες εταιρείες του χώρου για κατακόρυφη ολοκλήρωση, που ενδέχεται να οδηγήσει σε μονοπωλιακές καταστάσεις. 5. Η διάσπαση εξασθενεί το «φράγμα εφαρμογών για είσοδο στην αγορά», που απολάμβαναν τα Windows, καθώς η εταιρεία που θα προέκυπτε με το κομμάτι των εφαρμογών, μπορούσε να γράψει δημοφιλή προγράμματα των Windows Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 26

26 (όπως το Office) και για άλλες ανταγωνιστικές πλατφόρμες, όπως τους Macintosh ή το Linux. Προσπαθώντας να ασκήσουμε κάποιου είδους κριτική ανάλυση στην απόφαση της διάσπασης της Microsoft και στα επιχειρήματα που στηρίζουν αυτή, θα καταλήγαμε στην διαπίστωση ότι δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την υπόθεση του μονοπωλίου στην αγορά λειτουργικών συστημάτων και ότι έχει ορισμένα εμφανή μειονεκτήματα τα οποία ενδέχεται να οδηγήσουν σε μείωση της κοινωνικής ευημερίας. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τον συμβιβασμό του 1995, η Microsoft διατηρούσε το δικαίωμα τεχνολογικών βελτιώσεων στα Windows μέσω της προσθήκης νέων λειτουργιών, όπως θεωρούσε η εταιρεία την ολοκλήρωση του Internet Explorer με το λειτουργικό σύστημα. Οπότε δεν μπορούσε να κατηγορηθεί για προσπάθεια εξαπάτησης των ρυθμιστικών αρχών επειδή είχε καλύτερη γνώση της τεχνολογίας, που οδηγούσε σε ασυμμετρία πληροφορίας μεταξύ αυτής και του ρυθμιστή. Επιπλέον η Microsoft είναι μια εταιρεία με χαλαρές ιεραρχικές δομές, με ρευστή διάκριση τμημάτων, λίγα σχετικά διοικητικά στελέχη το οποίο καθιστά προβληματική την ακριβή διάσπασή της σε δύο εταιρείες. Σε αντίθεση η AT&T ήταν μια ώριμη εταιρεία με πληθώρα διευθυντών, και καλώς διακεκριμένα μεταξύ τους το τμήμα των υπεραστικών συνδιαλέξεων από τις ενσωματωμένες τοπικές εταιρείες τηλεφωνίας.. Επιπρόσθετα, με την διάσπαση της η Microsoft θα απολέσει την ευελιξία και την αποδοτικότητά της, το οποίο θα αποτελέσει τροχοπέδη για την εξέλιξη και την καινοτομία στο χώρο του λογισμικού και άρα θα μειώσει την κοινωνική ευημερία. Επίσης, η διάσπαση της Microsoft ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών. Αυτό μπορεί να συμβεί καθώς η εταιρεία των λειτουργικών συστημάτων που θα προκύψει δεν θα έχει κανένα κίνητρο να κρατήσει χαμηλά τις τιμές των Windows, όπως κατηγορείται ότι έκανε η Microsoft προκειμένου να αποκλείσει τον ανταγωνισμό από γειτονικές αγορές όπως αυτή των browsers (ο browser σαν εφαρμογή θα παράγεται από την άλλη εταιρεία που θα προκύψει από την διάσπαση, αυτή των εφαρμογών). Μια πιθανή ακόμα περαιτέρω διάσπαση της εταιρείας των λειτουργικών συστημάτων σε τρεις μικρότερες (όπως φημολογείτο την εποχή της δίκης), θα οδηγούσε στην ανάπτυξη τεχνολογικών ασυμβατοτήτων μεταξύ των προϊόντων των εταιρειών αυτών, καθώς θα προσπαθούσαν να διαφοροποιήσουν το προϊόν τους για να κατακτήσουν την αγορά. Σε αυτή την περίπτωση θα μειωνόταν το πλήθος των Μ.Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήματα - Ο. Π. Α. 27