ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Διάλεξη 7 η : Είσοδος, Έξοδος και Κλαδική Δυναμική Κόστος εισόδου και διάρθρωση αγοράς, Ενδογενές και Εξωγενές κόστος εισόδου, Εμπόδια Εισόδου, Στατικά και Διαρθρωτικά, Οικονομίες κλίμακας και MES, Οικονομίες Φάσματος, Διεκδικήσιμες Αγορές, Συγχωνεύσεις και Εξαγορές, τα Τεχνολογικά Καθεστώτα της Επιχειρηματικότητας και της Ρουτίνας, Εμπειρική Διερεύνηση Εισόδου Εξόδου

2 Κόστος Εισόδου & Διάρθρωση Αγοράς Σε μια αγορά θεωρείται ότι υπάρχουν εμπόδια εισόδου εάν τα κέρδη που πραγματοποιούν οι n υπάρχουσες επιχειρήσεις του κλάδου είναι μεγαλύτερα από το σταθερό κόστος και από τα κέρδη που πραγματοποιούν οι n+1 επιχειρήσεις. c c c c Δηλαδή εάν ισχύει ότι n F n 1 ' Γνωρίζουμε ωστόσο ότι n 0 Ακολουθώντας τον Cabral (σελ.287) a c n S F n 1 2 Εάν ισχύουν ότι καμμία ενεργή επιχείρηση δεν επιθυμεί να εξέλθει και καμμία ανενεργή να εισέλθει τότε S n a c 1 Συνεπώς ο αριθμός των επιχειρήσεων αυξάνεται με το μέγεθος της αγοράς και μειώνεται με το κόστος και μάλιστα η σχέση δεν έχει την μορφή αναλογίας. Πως εξηγείται αύτη η μη αναλογική μορφή; F

3 Οικονομίες Κλίμακας & Συγκέντρωση Ι Καθοριστικός παράγοντας της διάρθρωσης της αγοράς είναι η διάρθρωση κόστους της επιχειρησης. Το AC δεν συνεχίζει να μειώνεται απεριόριστα καθώς το Q αυξάνεται. Στο σημείο καμπής, που αντιστοιχεί το minimum efficient size (MES), πέρα από το οποίο μια αύξηση του Q συνεπάγεται αύξηση του AC. Για να μετρήσουμε την σχέση ανάμεσα στην διάθρωση της αγοράς και τις αποδόσεις κλίμακας (αύξουσες) θα πρέπει να υπολογίσουμε το βαθμό αύξουσων αποδόσεων. RTS ln TC TC Q MC AC 1 FC ln Q Q TC AC MC CQ Θεωρείστε τώρα τις τρεις περιπτώσεις (αύξουσες, φθίνουσες σταθερές). Οσο μεγαλύτερη η ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα τόσο μεγαλύτερη η συγκέντρωση.

4 Οικονομίες Κλίμακας & Συγκέντρωση Ι AC U-shaped καμπύλη μέσου κόστους και Αποτελεσματικό μέγεθος (ES) AC AC L-shaped καμπύλη μέσου κόστους και Ελάχιστο Αποτελεσματικό μέγεθος (MES) U-shaped καμπύλη μέσου κόστους με plateau και Ελάχιστο Αποτελεσματικό μέγεθος (MES) c ES ES MES MES Scale

5 Οικονομίες κλίμακας και το Υπόδειγμα S C P Αν το MES είναι μεγάλο τότε υπάρχουν εμπόδια εισόδου στο κλάδο και κατά συνέπεια αυξάνεται η κλαδική συγκέντρωση (CR ) Όταν παρατηρούνται οικονομίες λειτουργίας πολλαπλών εργοστασίων τότε υπάρχει οριζόντια ολοκλήρωση στο κλάδο. Όταν παρατηρούνται οικονομίες διανομής τότε υπάρχει κάθετη ολοκλήρωση στον κλάδο. Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις δυσχεραίνεται η είσοδος μιας επιχείρησης στον κλάδο λόγω της αυξημένης επένδυσης που απαιτείται για την είσοδο της με ανταγωνιστικούς όρους. Αν σ ένα κλάδο υπάρχουν οικονομίες εργοστασίων τότε είναι πιθανό να παρατηρηθούν συγχωνεύσεις ή εξαγορές. Λόγω της ύπαρξης οικονομιών διαφήμισης που αυτές συνεπάγονται μεγάλο κόστος οδηγούν σε δομές έντονα ολιγοπωλιακές. Η άποψη του Schumpeter: Μεγάλο μέγεθος επιχειρήσεων οδηγεί σε προαγωγή της τεχνολογίας.

6 ΕΝΔΟΓΕΝΕΣ & ΕΞΩΓΕΝΕΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΙΣΟΔΟΥ Κάποιες σταθερές μη-ανακτήσιμες δαπάνες που νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις πρέπει να πραγματοποιήσουν για να ανταγωνιστούν τις υπάρχουσες (π.χ διαφήμιση) είναι ενδογενείς ως προς το μέγεθος της αγοράς (αυξάνονται όσο αυξάνεται το μέγεθος). Μπορείτε να φανταστείτε ένα τέτοιο παράδειγμα; Αν το κόστος εισόδου είναι ενδογενές ο αριθμός των επιχειρήσεων θα μεταβάλλεται λιγότερο με αλλαγές στο μέγεθος της αγοράς. Παροχή άδειας μέσα σε μια αγορά μέσω δύο διαφορετικών μεθόδων (κλήρωσης και πλειστηριασμού). Ποιες οι διαφορές;

7 ΕΙΣΟΔΟΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΗΜΕΡΙΑ Η ισορροπία είναι αποτελεσματική κοινωνικά στην περίπτωση όπου υπάρχει ελεύθερη είσοδος στον πλήρη ανταγωνισμό. A Σταθερός οριακό κόστος c και ζήτηση, Qn. ACDG-ABEG=BIC+CDEI Pn Pn+1 H I Β C CDFH Αποτέλεσμα κλοπής κερδών: IEFH. G F E D MC Qn Qn+1

8 Οικονομίες κλίμακας και αριθμός εργοστασίων και προϊόντων Η ύπαρξη μεγάλων επιχειρήσεων με περισσότερα του ενός εργοστασίου οφείλεται στην προσπάθεια μείωσης του AC που προκύπτει από: Τις διεσπαρμένες αγορές προϊόντων, εισροών και υψηλό κόστος μεταφοράς Την προσθήκη νέου εξοπλισμού σε : ένα εργοστάσιο γεγονός το οποίο συνεπάγεται την πραγματοποίηση μεγάλων επενδύσεων που όμως δεν μπορούν να συμβαίνουν συχνά και αυτό συνεπάγεται μείωση του βαθμού χρήσης παραγωγικής δυναμικότητας. πολλά εργοστάσια με μικρές συχνές επενδύσεις και με μικρή αβεβαιότητα Εξειδίκευση παραγωγής των επιμέρους εργοστασίων Την ύπαρξη πολλών εργοστασίων που επιτρέπει μεγάλη ευλυγισία (πολυεθνικές)

9 ΕΜΠΟΔΙΑ ΕΙΣΟΔΟΥ Ι Ο Bain (1956) ήταν ο πρώτος πο έβαλε στην συζήτηση τα εμπόδια και μάλιστα τα διέκρινε σε: 1) Διαφοροποίηση προϊόντος: Η προσκόλληση σε ορισμένα υπάρχοντα προιόντα. Εμπόδιο για την είσοδο μπορεί να αποτελεί η περίπτωση που ο εγκατεστημένος έχει φέρει την ζήτηση σε αδιέξοδο επιλογής (corner the market). Καθώς δηλαδή ο επίδοξος ανταγωνιστής αντιλαμβάνεται ότι το μοναδικό περιθώριο που του επιτρέπει ο εγκατεστημένος διαφοροποιεί το προϊόν ώστε να τον εμποδίσει και από αυτό ( Fudenberg and Tirole 1986, Eaton and Lipsey 1979). 2) Απόλυτο πλεονέκτημα στο κόστος (ανώτερη τεχνολογία) : Εμπόδιο μπορεί να αποτελεί και το πλεονέκτημα της εγκατεστημένης στο κόστος παραγωγής είτε : Από εμπειρία, συσσώρευση κεφαλαίων που μειώνει το μέσο κόστος Από R & D. Από παρεμπόδιση του ανταγωνισμού στην χρήση ειδικών πρώτων υλών συμβατικών υποχρεώσεων των προμηθευτών.στο βαθμό που τα προηγούμενα αίτια αποτρέπουν την είσοδο έχουμε καταστάσεις μονοπωλιακής διαχείρισης που αιτιολογούν στρατηγική συμπεριφορά ελέγχου της δομής της αγοράς.

10 ΕΜΠΟΔΙΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΙΙ 3) Οικονομίες κλίμακας (σταθερό κόστος) : Το βασικό επιχείρημα που δικαιολογεί την ύπαρξη εμποδίων στην είσοδο λόγω οικονομιών κλίμακας στηρίζεται στην ιδέα του ότι σε ορισμένες παραγωγικές διαδικασίες το μέγεθος του ελάχιστου αποτελεσματικού επιπέδου παραγωγής επιβάλλει σημαντική κάλυψη της συνολικής ζήτησης (στον ένα δεύτερος δεν χωράει) (Baumol et al., 1982) 4) Κεφαλαιακή ανάγκη : Υπάρχει η άποψη ότι ένας νεοεισερχόμενος αντιμετωπίζει εμπόδιο στην ανεύρεση κεφαλαίων για να καλύψει την επένδυση δεδομένο ότι αποτελεί επενδυτή με μεγαλύτερο κίνδυνο από τον εγκατεστημένο (credit Rationing). Οι τράπεζες έχουν λιγότερη επιθυμία γι αυτό καθώς συνυπολογίζουν και την αντίδραση του εγκατεστημένου

11 Εισοδος, Εμπόδια και δομή αγοράς Μέχρι στιγμής θεωρήσαμε ότι ο αριθμός των επιχειρήσεων σε μια αγορά είναι σταθερός ή εξωγενώς δεδομένος. Ποιος ο ρόλος των εμποδίων εισόδου αλλά και των στρατηγικών επιλογών των άλλων επιχειρήσεων; Γιατί εμπόδια εισόδου; Τρόπος να προστατέψουν τα υπερκανονικά κέρδη; Τι γίνεται εάν μια επιχείρηση έχει το πλεονέκτημα της πρώτης κίνησης; (first mover advantages) Κάποιοι λόγοι: 1) ύπαρξη αναπόκτητων κόστων εισόδου (sunk costs), 2) learning by doing effects, 3) ύπαρξη κόστους εναλλαγής των καταναλωτών μεταξύ των προϊόντων (switching costs), 4) επιδράσεις δικτύου (network effects), 5) Στρατηγικών συμβολαίων, κ.α

12 ΕΜΠΟΔΙΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΙΙΙ Μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε 1) Απόλυτα πλεονεκτήματα (κόστους, ζήτησης, οικονομίες κλίμακας, learning by doing effects, διαφοροποιήσεις στο κόστος κεφαλαίου): Μια επιχέιρηση έχει απόλυτο πλεονέκτημα κόστους όταν μπορεί να παράξει ένα προιόν σε χαμηλότερο κόστος απο ότι μια νεοεισερχόμενη και ζήτησης όταν οι καταναλωτές δεν είναι διατεθειμένη να αγοράσουν το προιόν της νεοεισερχόμενη παρά μόνο σε χαμηλότερη τιμή. 2) Στρατηγικά πλεονεκτήματα: Η πρώτη που εισέρχεται στην αγορά.υπαρξη υψηλού αναπόκτητου κόστους.καλύτερη πληροφόρηση ή και προνομιακή χρηματοδότηση. 3) Συμπεριφορά αποκλεισμού. Για παράδειγμα σκεφτείτε την διασύνδεση νέων παρόχων κινητής-σταθερής τηλεφωνίας.

13 Μορφές Στρατηγικής Συμπεριφοράς Ελεγχόμενη είσοδος : Ο εισερχόμενος αποφασίζει ότι εκείνος θεωρεί σωστό χωρίς να υπάρχει εμπόδιο αλλά η αγορά δεν είναι ενδιαφέρουσα για αυτόν τον λόγω μεγέθους (χωρίς ενδιαφέρον. Αποτρεπόμενη είσοδος : Η είσοδος δεν μπορεί να παρεμποδιστεί αλλά ο εγκατεστημένος μεταβάλλει την συμπεριφορά του (με κόστος) για να την αποτρέψει (τα πράγματα τα επηρεάζει η αλλαγή της συμπεριφοράς). «Περιθαλπόμενη» είσοδος : Ο εγκατεστημένος θεωρεί ότι είναι προς όφελος του να μην παρεμποδίσει την είσοδο από το να υψώσει κοστοβόρα εμπόδια εισόδου (ότι είναι να γίνει ας γίνει).

14 Υπόδειγμα Οριακής Τιμολόγησης Στρατηγικός αποκλεισμός νέων επιχειρήσεων Εννοια αξιόπιστης απειλής Η μείωση της τιμής απο τον μονοπωλητή πριν λάβει χώρα η είσοδος δεν μπορεί να την αποτρέψει (Friedman, 1979). Η αύξηση του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού λειτουργεί ως σηματοδότηση στον δυνητικό ανταγωνιστή της μείωσης της τιμής κατά την είσοδό του στην αγορά (Spence, 1977). Ο μονοπωλητής προσπαθεί να μειώσει τα αναμενόμενα κέρδη του δυνητικού ανταγωνιστή αυξάνοντας το κόστος εισόδου μέσω της μειωμένης τιμής.(hall, 2008)

15 pi p Διεκδικίσιμη αγορά Ι p a q Ας θεωρήσουμε αγορά με ομοιογενές προιόν και μια υπάρχουσα επιχειρηση (I) που αντιμετωπίζει απειλή εισόδου. Οι καταναλωτές είναι τέλεια πληροφορημένοι και αγοράζουν απο την επιχείρηση με την χαμηλότερη τιμή. Ολες οι επιχειρήσεις έχουν την ίδια τεχνολογία που χαρακτηρίζεται απο i C q F cq i F / q c q, p : p p, q a p e e e i e e q p F cq e e e qi q

16 p Υπόδειγμα Οριακής Τιμολόγησης PL D Bain,Sylos-Labini (1962) and Modigliani (1958) hypothesis: Η επιχείρηση Ι θα μπορούσε να αυξήσει το Q έως ότου να κάνει την είσοδο της Ε μη κερδοφόρο. Sylos postulate. D ' LAC QL q

17 Υπόδειγμα Οριακής Τιμολόγησης Αρχικά D,LAC, QL,PL οριακή τιμή και ποσότητα. Εάν QI=QL τότε η ζήτηση της Ε είναι PLD. Υπό τον Sylos οποιαδήποτε παραγωγή είναι ικανή να κρατήσει τη Ε εκτός. Ρόλος για την Ι της ηγέτιδας επιχείρησης (Dixit, 1979). Είναι όμως πραγματική η υπόθεση του Sylos; Ποιος ο ρόλος της αξιόπιστης απειλής (ύπο το πρίσμα των παιγνίων;) Θα μπορούσε η Ε να εισέλθει με μεγάλη παραγωγή; Η Ι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την παραγωγή ως όπλο στρατηγικού αποκλεισμού;

18 ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΑΠΕΙΛΗ Ι Το βασικότερο πρόβλημα στο υπόδειγμα οριακής τιμολόγησης έγκειται στο ότι η παραγωγή της Ι πριν την είσοδο της Ε δεν αποτελεί αξιόπιστη απειλή. Η στρατηγική σημασία μη αντιστρέψιμων δεσμευτικών κινήσεων προσδιορίζουν και την έννοια της αξιόπιστης απειλής. Όλες οι μορφές επενδύσεων σε εμπειρία, (learning by doing) για να χρησιμοποιηθούν στρατηγικά σαν barriers to entry πρέπει να μην είναι εύκολα αναστρέψιμες και να συνεπάγονται σημαντικό κόστος πραγματοποίησης. Η εκτεταμένη μορφή ενός παιγνίου που ενσωματώνει την έννοια της αξιόπιστης απειλής δίνεται στο παρακάτω παίγνιο:

19 ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΑΠΕΙΛΗ ΙΙ Ε Μη είσοδος Είσοδος Ι,0 Δυοπώλιο Πόλεμος d w,, d w Μη δεσμευμένη Ι Δεσμευμένη Ε Ε Μη είσοδος Είσοδος Μη είσοδος Είσοδος,0 d, d c,0 d d c, c

20 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ Επένδυση σε εμπειρία. Συνεπάγεται μετατόπιση του AC προς τα κάτω Επένδυση στην ανάπτυξη πελατείας. Μειώνουν την αναμενόμενη ζήτηση του νεοεισερχόμενου (Ε). Η αποτελεσματικότητα τους εξαρτάται από την ατελή πληροφόρηση των καταναλωτών και την ύπαρξη κόστους μεταπήδησης (switching cοst) από το ένα προϊόν στο άλλο. Επένδυση στη δημιουργία δικτύου αποκλειστικών αντιπροσώπων. Επενδύσεις που οδηγούν σε υπερπολλαπλασιασμό προϊόντων (brand profiliation) Επενδύσεις που αποκλείουν τη μελλοντική είσοδο νέων επιχειρήσεων Άλλες στρατηγικές αποκλεισμού

21 ΛΗΣΤΡΙΚΗ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ Αποτελεί αντιανταγωνιστική συμπεριφορά όταν η πολύ χαμηλή τιμολόγηση (χαμηλότερη του μέσου μεταβλητού ή του βραχυχρόνιου οριακού) ή η μεγάλη διαφορά κόστους τιμής προιόντος σε βραχυχρόνιο επίπεδο οδηγεί πραγματικού ή δυνητικούς παίκτες εκτός αγοράς. Η χαμηλή τιμολόγηση δεν αποτελεί ανταανταγωνσιτική συμπεριφορά όταν η επιχείρηση που τιμολογεί χαμηλά έχει πολύ μικρό περιθώριο κέρδους. Τρόποι αξιολόγησης ληστρικής τιμολόγησης.

22 Συγχωνεύσεις & Εξαγορές Συγχωνεύσεις μεταξύ επιχειρήσεων που επιχειρούν στον ίδιο κλάδο καλούνται οριζόντιες. Συνέργιες και αποτελεσματικότητα κόστους. Υποδηλώνουν αύξηση τιμής και μείωση του κόστους. Κύματα μπορούν να προέλθουν λόγω εξωγενών αλλά και ενδογενών παραγόντων.

23 Βιβλίο Cabral: Κεφάλαια References