ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Transcript

1 ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Δημιουργός: Τάξη: Α Γυμνασίου Μάθημα: Ν. Λογοτεχνία Διδακτική ενότητα: «Ο άνθρωπος και η φύση» Αριθμός μαθητών: 25 Διδακτικά αντικείμενα: Νεοελληνική Λογοτεχνία, Νεοελληνική Γλώσσα, Γεωγραφία, Μουσική, Καλλιτεχνικά, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Πληροφορική. Διδακτικές ώρες: 6 Υλικό και μέσα διδασκαλίας: 1. Διδακτικό εγχειρίδιο 2. MS Word 3. Power point 4. Διαδίκτυο Τόπος διεξαγωγής μαθήματος: σχολικό εργαστήριο πληροφορικής και αίθουσα διδασκαλίας με διαδραστικό πίνακα, laptops και ασύρματη σύνδεση στο διαδίκτυο. Προϋποθέσεις υλοποίησης: Για τον διδάσκοντα: Απαραίτητη είναι η εξοικείωση με τη χρήση των ΤΠΕ και ειδικότερα με: τη χρήση των εφαρμογών οργάνωσης γραφείου (επεξεργαστής κειμένου, πρόγραμμα παρουσιάσεων) την πλοήγηση στο διαδίκτυο Επίσης, κρίνεται απαραίτητη η δυνατότητα διαθεματικής προσέγγισης του μαθήματος της Λογοτεχνίας, κυρίως σε συνάρτηση με την Περιβαλλοντική Αγωγή και την Αισθητική Αγωγή, η κριτική επιλογή του υλικού μέσα από έγκυρες ηλεκτρονικές πηγές καθώς και η γνώση των παιδαγωγικών αρχών της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας/μάθησης, ώστε να μπορεί να υποστηρίξει το ρόλο του συντονιστή των ομάδων. Για τους μαθητές: Απαιτούνται βασικές γνώσεις: χειρισμού των εφαρμογών γραφείου (επεξεργαστής κειμένου, πρόγραμμα παρουσιάσεων) αναζήτησης και σταχυολόγησης πληροφοριών από το διαδίκτυο. ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Σελίδα 1

2 Να αντιληφθούν τη σημασία της διεπιστημονικής μελέτης ενός θέματος για την απόκτηση ολοκληρωμένης γνώσης. Να αναπτύξουν τις ερευνητικές τους δεξιότητες, σύμφωνα με τη θεωρία της διερευνητικής ανακαλυπτικής μάθησης (Βruner), αναζητώντας και συλλέγοντας πληροφορίες από το Διαδίκτυο. Να οικοδομήσουν ενεργητικά τη νέα γνώση, σύμφωνα με τη θεωρία της γνωστικής - εποικοδομιστικής μάθησης προσεγγίζοντας συναισθηματικά και βιωματικά τα κείμενα με κατευθυνόμενη αυτενέργεια (Vigotsky). Να δημιουργηθούν στους μαθητές κίνητρα για προσωπική έκφραση και δημιουργία. Να ασκηθούν στην παραγωγή γραπτού λόγου και στη δημιουργία πολυτροπικού κειμένου με συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο. Να καλλιεργηθεί η φαντασία και η κριτική τους ικανότητα (κριτικός γραμματισμός) Να προχωρήσουν οι μαθητές μέσω της συνεργασίας από την ανακάλυψη και τη σύγκριση στη σύνθεση και στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων τους αξιοποιώντας δημιουργικά το υλικό που συνέλεξαν. ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώκεται: Να έρθουν οι μαθητές σε ελεύθερη και δημιουργική επαφή με έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, να τα ερμηνεύσουν και να νιώσουν αισθητική απόλαυση. Να απολαύσουν την ομορφιά της φύσης στις διάφορες εποχές του χρόνου μέσα από τα ποιητικά αποσπάσματα των ποιητών μας. Να κατανοήσουν τη σχέση αλληλεπίδρασης λογοτεχνίας φύσης ανθρώπου και ειδικότερα φύσης και παιδικής ηλικίας. Να κατανοήσουν τη χρήση των εκφραστικών μέσων στο λογοτεχνικό κείμενο. Να γνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης και να διαπιστώσουν τις διαφορές της από την παραδοσιακή. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να καλλιεργήσουν συνεργατικό πνεύμα μέσα στα πλαίσια της εργασίας σε ομάδες. Να ασκηθούν στο διάλογο και στην επιχειρηματολογία. Να ασκηθούν στην ενεργητική ακρόαση και στην αυτοπειθαρχία. Να γίνουν ενεργοί πολίτες με κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές ανησυχίες. ΣΤΟΧΟΙ Τ.Π.Ε. Να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη χρήση ανοιχτού λογισμικού, μηχανών αναζήτησης και διαδικτυακών πηγών γενικότερα, ώστε να παράγουν δικό τους έργο αξιοποιώντας τις νέες δυνατότητες που παρέχουν οι Τ.Π.Ε. (νέος γραμματισμός). Σελίδα 2

3 ΑΦΕΤΗΡΙΑ Η ιδέα του σεναρίου προέκυψε από το σενάριο ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας της συμβούλου φιλολόγων κ. Αγάθης Γεωργιάδου, με τίτλο: «Η φύση, οι εποχές και οι ποιητές», το οποίο αφορά στο μάθημα της Ν. Λογοτεχνίας και είναι σχεδιασμένο για τέσσερις ομάδες όσες και οι εποχές του χρόνου. Τα τρία από τα πέντε ποιήματα που μελετήθηκαν στο παρόν σενάριο είναι τα ίδια (με εξαίρεση τα «Θαλασσινά τραγούδια» του Γ. Δροσίνη), χρησιμοποιήθηκαν όμως επιπλέον και κάποια παράλληλα κείμενα (ποιήματα του Αντόνιο Βιβάλντι) από τη γνωστή σύνθεσή του «Τέσσερις εποχές» προς σύγκριση με τα βασικά, καθώς και κάποια επιπλέον σε ορισμένες ομάδες. Η προστιθέμενη αξία του παρόντος σεναρίου έγκειται στη διαθεματικότητα, την αύξηση των ομάδων κατά μία, την υιοθέτηση συγκεκριμένων ρόλων των ομάδων (παραμυθάδες, μουσικοί, κοινωνιολόγοι, περιβαλλοντολόγοι, εικαστικοί δημιουργοί) και τον εμπλουτισμό του σεναρίου με περισσότερες καλλιτεχνικές και οπτικοακουστικές δραστηριότητες, βιωματικές δράσεις, αλληλεπίδραση των ομάδων και δημιουργική έκφραση με χρήση των Τ.Π.Ε. Αφορμή για τη διαθεματική προσέγγιση του θέματος μας έδωσαν κάποια γεγονότα της επικαιρότητας, όπως τα έντονα καιρικά φαινόμενα των αρχών του φθινοπώρου με τις ξαφνικές και ορμητικές βροχές και τις συνακόλουθες συνέπειές τους, καθώς και κάποιες συζητήσεις με τους μαθητές για το χειμώνα που προμηνύεται πολύ δύσκολος για μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας λόγω της οικονομικής κρίσης. Το θέμα έγινε δεκτό με πολλή χαρά από τα παιδιά, τα οποία υιοθέτησαν τους παραπάνω αναφερθέντες ρόλους για τις ανάγκες του σεναρίου, σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά τους. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Το σενάριο μαθήματος εκτείνεται σε 6 διδακτικές ώρες και διεξάγεται στο εργαστήριο πληροφορικής και στην αίθουσα διδασκαλίας με laptops, διαδραστικό πίνακα και ασύρματη σύνδεση στο διαδίκτυο. Οι μαθητές χωρίζονται σε 5 ομάδες των 5 μαθητών με ανομοιογένεια ως προς την επίδοση. Κάθε ομάδα διέθετε σε φωτοτυπία αλλά και σε ηλεκτρονική μορφή τα φύλλα εργασίας της. Η 1 η ώρα αφιερώθηκε: στη γενική παρουσίαση του σχεδίου εργασίας (τίτλος ενότητας, θέμα, τρόπος εργασίας και αξιολόγησης) στην εξακρίβωση των βασικών δεξιοτήτων χρήσης του Η/Υ και του διαδικτύου από τους μαθητές στη διαμόρφωση των ομάδων σε μια πρώτη ανάγνωση των πέντε ποιημάτων από το βιβλίο και από φωτοτυπίες Σελίδα 3

4 Η 2 η και 3 η ώρα αφιερώθηκε στη μελέτη των ποιημάτων και στην αισθητική προσέγγισή τους καθώς και στη σύγκρισή τους με ανάλογα ποιήματα του Βιβάλντι. Η 4 η ώρα αφιερώθηκε στη διαθεματική προσέγγιση ανάλογα με τον ρόλο που είχε αναλάβει κάθε ομάδα. Η 5 η και 6 η ώρα αφιερώθηκε στην αλληλεπίδραση των ομάδων, στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων των μαθητικών εργασιών, στην ετεροαξιολόγηση και στην αξιολόγηση του σεναρίου. Στο τέλος προκλήθηκε και αλληλεπίδραση των ομάδων μέσω του διαλόγου, της ετεροαξιολόγησης και συγκεκριμένων δράσεων. ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΜΕΛΕΤΗ Γιάννης Ρίτσος, [Τζιτζίκια στήσαν το χορό] Οδυσσέας Ελύτης, VII [Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι] Γεώργιος Δροσίνης, Πρωτοβρόχια Κώστας Καρυωτάκης, Χιόνι Τέλλος Άγρας, H άνοιξη, περαστικιά ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Α. Βιβάλντι, Καλοκαίρι Α. Βιβάλντι, Φθινόπωρο Α. Βιβάλντι, Χειμώνας Α. Βιβάλντι, Άνοιξη Γρ. Ξενόπουλου, Οι εποχές Νικ. Βρεττάκου, Το παιδί με τα σπίρτα Χανς, Κ. Άντερσεν, Το κοριτσάκι με τα σπίρτα Τάκη Παπατσώνη, Ερημοκκλήσι Σελίδα 4

5 Γιάννη Τσαρούχη, Οι τέσσερις εποχές ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΟΜΑΔΑ 1 Η : ΠΑΡΑΜΥΘΑΔΕΣ ΜΕΛΗ: ΘΕΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ Γ. Ρίτσου, Τζιτζίκια στήσαν το χορό 1) Αρχικά αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με το ποίημα του Γ. Ρίτσου σε μουσική Γ. Μαμαγκάκη και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις σχετικά με την οπτικοποίηση με το συγκεκριμένο βίντεο. Πιο συγκεκριμένα οι εικόνες: Βοηθούν τη φαντασία σας ή την περιορίζουν στη σύλληψη και απόλαυση της ποίησης; Σας φαίνεται ότι αναδεικνύουν το ποίημα; Σε ποιο βαθμό σας ικανοποιούν αισθητικά; Σελίδα 5

6 2) Αφού μελετήσετε το ποίημα, να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί: Γιάννης Ρίτσος, [Τζιτζίκια στήσαν το χορό] Τζιτζίκια στήσαν το χορό στο ντάλα μεσημέρι και στέκουν γύρω τα παιδιά και παίζουν παλαμάκια. πορτοκαλιά και μαύρη, στου γέρου κόσμου στάθηκε τα φρύδια επάνω, αντήλιο, κι έπαιζε και κρυφόγνεφετης πίκρας μαντηλάκι Μια πεταλούδα διάφανη, Μορφή Αριθμός στροφών: Αριθμός στίχων ανά στροφή: Περιεχόμενο Σε ποια στοιχεία της φύσης επικεντρώνει την προσοχή του ο ποιητής; Μέτρο: Ποια διάθεση του ποιητή εκφράζεται στο ποίημα; Ομοιοκαταληξία: Ποιες αισθήσεις μας κινητοποιεί το ποίημα; Ποια από τα παρακάτω εκφραστικά μέσα αξιοποιεί ο ποιητής; Γράψτε 2-3 ενδεικτικά, αν έχει. Επίθετα Εικόνες Μεταφορές Παρομοιώσεις 3) Αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με τη μουσική σύνθεση του Α. Βιβάλντι, Καλοκαίρι και αφού απολαύσετε το έργο, δημιουργήστε ένα ηλεκτρονικό σημειωματάριο με τον επεξεργαστή κειμένου word, όπου θα καταγράψετε τις εικόνες που φανταστήκατε και τα συναισθήματα που νιώσατε από την ακρόαση του μουσικού αποσπάσματος με τη μορφή αυτόματης γραφής. Σελίδα 6

7 Στη συνέχεια ανοίξτε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο %BA%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%B6+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%8 4%CE%B9%CF%82+4+%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%82 και αφού διαβάσετε τα σχετικά με τη σύντομη περιγραφή του έργου «Οι τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι και ειδικότερα την περιγραφή του κοντσέρτου με τίτλο «Καλοκαίρι», διαβάστε και το αντίστοιχο ποίημα με τον ομώνυμο τίτλο, που έγραψε ο δημιουργός και συγκρίνετέ το με τις αρχικές σας σημειώσεις. Ποιες εικόνες από αυτές που φανταστήκατε ακούγοντας το μουσικό απόσπασμα στην αρχή, υπάρχουν στο ποίημα του Βιβάλντι και ποια συναισθήματά σας ταυτίζονται με αυτά, που περιγράφει ο δημιουργός; Σημειώστε ό,τι παραλείψατε στο ηλεκτρονικό σας σημειωματάριο. 4) Αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση temid=83 παραμύθια, μύθους, παροιμίες και γνωμικά για τα τζιτζίκια, τις πεταλούδες και γενικά για το καλοκαίρι. Δημιουργήστε ένα ppt, στο οποίο να παρουσιάζετε την εποχή αυτή μέσα από το υλικό που συλλέξατε, εμπλουτίζοντάς το με ανάλογες εικόνες και ήχους. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 ΟΜΑΔΑ 2 Η: ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΜΕΛΗ: ΘΕΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ Ποίημα Οδ. Ελύτη, Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι 1. Αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με το ποίημα μελοποιημένο από το Γ. Μαρκόπουλο και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις: Ποιες οι πρώτες σας εντυπώσεις από την ακρόαση του ποιήματος; Ποια συναισθήματα σας δημιούργησε; Σελίδα 7

8 Οι εικόνες βοήθησαν τη φαντασία σας ή την περιόρισαν στη σύλληψη και απόλαυση της ποίησης; Σε ποιο βαθμό σας ικανοποίησαν αισθητικά; Αφού μελετήσετε το ποίημα, να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί: Οδυσσέας Ελύτης, VII [Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι] Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι Στήσαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα Ιδρώνει ο ήλιος τρέμει το νερό Φωτιάς σουσάμια σιγοπέφτουνε Στάχυα ψηλά λυγίζουνε τον μελαψό ουρανό. Πέρα μες στα χρυσά νταριά κοιμούνται αγοροκόριτσα Ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει Απ' τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο Μορφή Αριθμός στροφών: Αριθμός στίχων ανά στροφή: Περιεχόμενο Σε ποια στοιχεία της φύσης επικεντρώνει την προσοχή του ο ποιητής; Μέτρο: Ποια διάθεση του ποιητή εκφράζεται στο ποίημα; Σελίδα 8

9 Ομοιοκαταληξία: Ποιες αισθήσεις μας κινητοποιεί το ποίημα; Ποια από τα παρακάτω εκφραστικά μέσα αξιοποιεί ο ποιητής; Γράψτε 2-3 ενδεικτικά, αν έχει. Επίθετα Εικόνες Μεταφορές Παρομοιώσεις 3. Αρχικά αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με τη μουσική σύνθεση του Α. Βιβάλντι, Καλοκαίρι και αφού απολαύσετε το έργο, δημιουργήστε ένα ηλεκτρονικό σημειωματάριο με τον επεξεργαστή κειμένου word, όπου θα καταγράψετε τις εικόνες που φανταστήκατε και τα συναισθήματα που νιώσατε από την ακρόαση του μουσικού αποσπάσματος με τη μορφή αυτόματης γραφής. Στη συνέχεια ανοίξτε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο %BA%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%B6+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%8 4%CE%B9%CF%82+4+%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%82 και αφού διαβάσετε τα σχετικά με τη σύντομη περιγραφή του έργου «Οι τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι και ειδικότερα την περιγραφή του κοντσέρτου με τίτλο «Καλοκαίρι», διαβάστε και το αντίστοιχο ποίημα με τον ομώνυμο τίτλο, που έγραψε ο δημιουργός και συγκρίνετέ το με τις αρχικές σας σημειώσεις. Πόσες εικόνες από αυτές που φανταστήκατε ακούγοντας το μουσικό απόσπασμα στην αρχή υπάρχουν στο ποίημα του Βιβάλντι και ποια συναισθήματά σας ταυτίζονται με αυτά, που περιγράφει ο δημιουργός; Σημειώστε ό,τι παραλείψατε στο ηλεκτρονικό σας σημειωματάριο. 4. Αναζητήστε στο Youtube ελληνικά παραδοσιακά και έντεχνα τραγούδια σχετικά με το καλοκαίρι και τις άλλες εποχές του χρόνου και δημιουργήστε ένα αρχείο word, στο οποίο να αντιγράψετε τους στίχους κάθε τραγουδιού καθώς και το όνομα του ερμηνευτή τραγουδιστή και του μουσικοσυνθέτη. Στη συνέχεια να ενώσετε με έναν υπερσύνδεσμο τους στίχους του τραγουδιού με τη μουσική εκτέλεσή του, που θα βρείτε στο Youtube (αρχείο mp3) ή ένα βίντεο (αρχείο mp4). Παρουσιάστε έτσι 4-5 αντιπροσωπευτικά τραγούδια και, αν θέλετε, φτιάξτε μια λίστα με ηλεκτρονικές διευθύνσεις, όπου θα μπορεί να βρει κάποιος κι άλλα. Σελίδα 9

10 ΟΜΑΔΑ 3 Η : ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΙ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 ΜΕΛΗ: ΘΕΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 1. Αρχικά αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με τη μουσική σύνθεση του Α. Βιβάλντι, Φθινόπωρο και αφού απολαύσετε το έργο, δημιουργήστε ένα ηλεκτρονικό σημειωματάριο με τον επεξεργαστή κειμένου word, όπου θα καταγράψετε τις εικόνες που φανταστήκατε και τα συναισθήματα που νιώσατε από την ακρόαση του μουσικού αποσπάσματος με τη μορφή αυτόματης γραφής. Στη συνέχεια ανοίξτε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο %BA%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%B6+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%8 4%CE%B9%CF%82+4+%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%82 και αφού διαβάσετε τα σχετικά με τη σύντομη περιγραφή του έργου «Οι τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι και ειδικότερα την περιγραφή του κοντσέρτου με τίτλο «Φθινόπωρο», διαβάστε και το αντίστοιχο ποίημα με τον ομώνυμο τίτλο, που έγραψε ο δημιουργός και συγκρίνετέ το με τις αρχικές σας σημειώσεις. Ποιες εικόνες από αυτές που φανταστήκατε ακούγοντας το μουσικό απόσπασμα στην αρχή υπάρχουν στο ποίημα του Βιβάλντι και ποιες επιπλέον διαφορετικές εικόνες εντοπίζετε; Σημειώστε τις στο ηλεκτρονικό σας σημειωματάριο. 2. Αφού μελετήσετε το ποίημα του Γεωργίου Δροσίνη «Πρωτοβρόχια», να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί: Σελίδα 10

11 Γεώργιος Δροσίνης, «Πρωτοβρόχια» Με τα πρωτοβρόχια θα ρθουν τα μηνύματα του χειμώνα: το ποτάμι θα θολώσει, θα τριζοβολούν ξερά τα πλατανόφυλλα, θα κρυώσει η νύχτα και θα μεγαλώσει. Θα δροσοσταλάζουν κόκκινα τα κούμαρα, κυκλαμιές θ' ανθούν στο χώμα ταίρια-ταίρια, θα καπνίζουν σφαλιστά τα χωριατόσπιτα και θ αρχίσουν τα σπιτιάτικα νυχτέρια. Θα σωπάσει ο τζίτζικας κι ετοιμοτάξιδα γι άλλων τόπων άνοιξη, μακριά απ τα χιόνια, βράδυ βράδυ ως τα μεσούρανα θα χύνονται μαύροι φτερωτοί σταυροί τα χελιδόνια. Ω χαρά μας! το Χειμώνα θα προσμένουμε δίχως πάγους και χιονιές να φοβηθούμε: Της ζωής μας στο στερνό ταξίδι κάναμε και την Άνοιξη άλλων τόπων δεν ποθούμε. Μορφή Αριθμός στροφών: Αριθμός στίχων ανά στροφή: Περιεχόμενο Σε ποια στοιχεία της φύσης επικεντρώνει την προσοχή του ο ποιητής; Μέτρο: Ποια διάθεση του ποιητή εκφράζεται στο ποίημα; Ομοιοκαταληξία: Ποιες αισθήσεις μας κινητοποιεί το ποίημα; Σελίδα 11

12 Ποια από τα παρακάτω εκφραστικά μέσα αξιοποιεί ο ποιητής; Γράψτε 2-3 ενδεικτικά, αν έχει. Επίθετα Εικόνες Μεταφορές Παρομοιώσ εις 3. Ανατρέξτε πάλι στην ηλεκτρονική διεύθυνση %CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%B6+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%84%CE% B9%CF%82+4+%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%82 και βρείτε την επιστημονική ερμηνεία των τεσσάρων εποχών του έτους. Δημιουργήστε ένα αρχείο word ή ppt και επικολλήστε σε αυτό τις δύο εικόνες που αφορούν στις ισημερίες και τον κάθετο άξονα της γης. Αφού συμβουλευτείτε και τις πληροφορίες στις σελ του σχολικού βιβλίου της Γεωγραφίας σας για το ίδιο θέμα, γράψτε σε ποιους παράγοντες οφείλεται η ύπαρξη των τεσσάρων εποχών του έτους. Στη συνέχεια ανοίξτε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο και διαβάστε στη σελίδα 61 το απόσπασμα «Οι εποχές» από το έργο «Αθηναϊκές επιστολές» του Γρ. Ξενόπουλου, όπου δίνεται η ίδια εξήγηση αλλά από την οπτική του λογοτέχνη, για να δείτε την διαφορά στην περιγραφή. Ποια από τις δύο περιγραφές σας φαίνεται πιο εύληπτη και γιατί; Μπείτε στην ιστοσελίδα της WWF: επιλέξτε την ένδειξη «Εκπαιδευτικό υλικό» και στη συνέχεια «Το ταξίδι στην πόλη του μέλλοντος», Παρουσίαση powerpoint και αντλήστε πληροφορίες για την αλλαγή του κλίματος στην εποχή μας. Δημιουργήστε στη συνέχεια ένα νοητικό χάρτη, που να δείχνει τη σχέση αλληλεπίδρασης που υπάρχει ανάμεσα στις εποχές του έτους και τις ανθρώπινες ενέργειες. Αντιγράψτε, στη συνέχεια, και επικολλήστε τον στο αρχείο word ή ppt., που δημιουργήσατε παραπάνω και δώστε του το όνομα: «Οι εποχές και το κλίμα στην εποχή μας». Σελίδα 12

13 ΟΜΑΔΑ 4 Η : ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 ΜΕΛΗ: ΘΕΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΧΕΙΜΩΝΑΣ 1. Αρχικά αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με τη μουσική σύνθεση του Α. Βιβάλντι, Χειμώνας και αφού απολαύσετε το έργο, δημιουργήστε ένα ηλεκτρονικό σημειωματάριο με τον επεξεργαστή κειμένου word, όπου θα καταγράψετε τις εικόνες που φανταστήκατε και τα συναισθήματα που νιώσατε από την ακρόαση του μουσικού αποσπάσματος με τη μορφή αυτόματης γραφής. Στη συνέχεια ανοίξτε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο %BA%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%B6+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%8 4%CE%B9%CF%82+4+%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%82 και αφού διαβάσετε τα σχετικά με τη σύντομη περιγραφή του έργου «Οι τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι και ειδικότερα την περιγραφή του κοντσέρτου με τίτλο «Χειμώνας», διαβάστε και το αντίστοιχο ποίημα με τον ομώνυμο τίτλο, που έγραψε ο δημιουργός και συγκρίνετέ το με τις αρχικές σας σημειώσεις. Ποιες εικόνες από αυτές που φανταστήκατε ακούγοντας το μουσικό απόσπασμα στην αρχή υπάρχουν στο ποίημα του Βιβάλντι και ποιες επιπλέον διαφορετικές εικόνες εντοπίζετε; Σημειώστε τις στο ηλεκτρονικό σας σημειωματάριο. 2. Αφού μελετήσετε το ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη «Χιόνι», να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί: Σελίδα 13

14 Κώστας Καρυωτάκης, Χιόνι Τι καλά που ναι στο σπίτι μας τώρα που όξω πέφτει χιόνι! Το μπερντέ παραμερίζοντας, τ άσπρο βλέπω εκεί σεντόνι να σκεπάζει όλα τα πράγματα: δρόμους, σπίτια, δέντρα, φύλλα. Πόσο βλέπω μ ευχαρίστηση μαζεμένη τόση ασπρίλα! Όμως, κάτου, τουρτουρίζοντας το κορίτσι εκείνο τρέχει. Τώρα στάθηκε στην πόρτα μας. Ψωμί λέγει πως δεν έχει, πως κρυώνει, πως επάγωσε «Έλα μέσα, κοριτσάκι. Το τραπέζι μας εστρώθηκε κι αναμμένο είναι το τζάκι.» Μορφή Περιεχόμενο Αριθμός στροφών: Σε ποια στοιχεία της φύσης επικεντρώνει την προσοχή του ο ποιητής; Αριθμός στίχων ανά στροφή: Μέτρο: Ποια διάθεση του ποιητή εκφράζεται στο ποίημα; Ομοιοκαταληξία: Ποιες αισθήσεις μας κινητοποιεί το ποίημα; Ποια από τα παρακάτω εκφραστικά μέσα αξιοποιεί ο ποιητής; Σελίδα 14

15 Επίθετα Εικόνες Μεταφορές Παρομοιώσεις 3. α) Το ποίημα βασίζεται σε μια αντίθεση. Ποια είναι αυτή;... β) Στη συνέχεια ανοίξτε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο και παρακολουθήστε το βίντεο με το παραμύθι του Χανς Κ. Άντερσεν, Το κοριτσάκι με τα σπίρτα. Διαβάστε επίσης το ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου, Το παιδί με τα σπίρτα (στη σελ. 189 του βιβλίου των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σας). Ποια κοινά στοιχεία εντοπίζετε ανάμεσα στα τρία αυτά λογοτεχνικά κείμενα ως προς το περιεχόμενο; Αφού διαβάσετε το άρθρο της κοινωνιολόγου/εγκληματολόγου Ιωάννας Χαρμπέα στην ηλεκτρονική διεύθυνση απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις: Α) Σε ποιο ποσοστό ανέρχεται η παιδική φτώχεια στην Ελλάδα σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία και ποιος ο αριθμός των φτωχών παιδιών; Β) Σε ποιο αριθμό ανέρχονται τα φτωχά παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε ποιο αριθμό στις πλούσιες ανεπτυγμένες χώρες;.. Γ) Σχολιάστε την άποψη της συντάκτριας του άρθρου, η οποία αναφερόμενη στην παιδική φτώχεια γράφει: «Αναβιώνει λοιπόν το κοριτσάκι με τα σπίρτα, ένα παραμύθι πραγματικότητα. Το κορίτσι περιπλανιέται στους δρόμους μέσα στο τσουχτερό κρύο, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να πουλήσει ούτε ένα κουτί σπίρτα. Η ψυχρότητα των περαστικών, η κοινωνική αναλγησία στο ζενίθ! Δύο κόσμοι αναβιώνουν σε αυτό το παραμύθι: των πλουσίων και των φτωχών». Επιβεβαιώνεται η άποψη αυτή στην Ελλάδα του 2013; Πώς αντιμετωπίζουν οι «έχοντες» και πώς οι «μη έχοντες» το κρύο του χειμώνα; Δώστε στο κείμενό σας τη μορφή άρθρου, που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας. Σελίδα 15

16 ΟΜΑΔΑ 5 Η : ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 ΜΕΛΗ: ΘΕΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΑΝΟΙΞΗ 1. Αρχικά αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με τη μουσική σύνθεση του Α. Βιβάλντι, Άνοιξη και αφού απολαύσετε το έργο, δημιουργήστε ένα ηλεκτρονικό σημειωματάριο με τον επεξεργαστή κειμένου word, όπου θα καταγράψετε τις εικόνες που φανταστήκατε και τα συναισθήματα που νιώσατε από την ακρόαση του μουσικού αποσπάσματος με τη μορφή αυτόματης γραφής. Στη συνέχεια ανοίξτε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο %BA%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%B6+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%8 4%CE%B9%CF%82+4+%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%82 Σελίδα 16

17 και αφού διαβάσετε τα σχετικά με τη σύντομη περιγραφή του έργου «Οι τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι και ειδικότερα την περιγραφή του κοντσέρτου με τίτλο «Άνοιξη», διαβάστε και το αντίστοιχο ποίημα με τον ομώνυμο τίτλο, που έγραψε ο δημιουργός και συγκρίνετέ το με τις αρχικές σας σημειώσεις. Ποιες εικόνες από αυτές που φανταστήκατε ακούγοντας το μουσικό απόσπασμα στην αρχή υπάρχουν στο ποίημα του Βιβάλντι και ποιες επιπλέον διαφορετικές εικόνες εντοπίζετε; Σημειώστε τις στο ηλεκτρονικό σας σημειωματάριο. 2. Αφού μελετήσετε το ποίημα του Τέλλου Άγρα «Η άνοιξη, περαστικιά», να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί: Τέλλου Άγρα, «H άνοιξη, περαστικιά» H άνοιξη, περαστικιά απ το σπίτι, έσυρε μια χαρακιά στο φεγγίτη. Xάραξε κλαδιά πλεχτά σα γαϊτάνι, και τα φύλλα τα δετά σε στεφάνι, και τ αγέρι όταν περνά στα κοτσάνια, κάνουν όλα ταπεινά μια μετάνοια. Πέρασε απ τις γνωστικές τις κοπέλες κι άνθισαν ποδιές λευκές και κορδέλες. Πήγε κι απ την εξοχή κι απ το ρέμα, κι όλοι οι φράχτες, οι φτωχοί, τρέχουν αίμα. Tώρα ο δρόμος της μακριά θα τη βγάλει, κει που βρέχει τη στεριά τ ακρογιάλι, στα νερά τα χαμηλά, κούφια, λίγα, για να βάλει μια λιλά, μια ίσια ρίγα. Άδειασε κι εδώ κι εκεί τόσα δώρα και σα Mοίρα στοργική φεύγει τώρα Σελίδα 17

18 Άγιασε τα χώματα μ άγια μύρα, κι είν ευκές τα χρώματα, γύρα-γύρα. στην καλή της ώρα! Μορφή Περιεχόμενο Έχει στροφές; Σε ποια στοιχεία της φύσης επικεντρώνει την προσοχή του ο ποιητής; Έχει μέτρο; Ποια διάθεση του ποιητή εκφράζεται στο ποίημα; Έχει ομοιοκαταληξία; Ποιες αισθήσεις μας κινητοποιεί το ποίημα; Ποια από τα παρακάτω εκφραστικά μέσα αξιοποιεί ο ποιητής; Επίθετα Εικόνες Μεταφορές Παρομοιώσεις 3. Αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση A%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%B6+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%84%C E%B9%CF%82+4+%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%82 έργα μεγάλων ελλήνων και ξένων δημιουργών με θέμα τις τέσσερις εποχές του χρόνου, αλλά και στο Google εικόνες και δημιουργήστε ένα ppt, όπου θα τα παρουσιάσετε, ταξινομώντας τα κατά χρονολογική σειρά και κατά ζωγράφο, αρχίζοντας από τους παλαιότερους. 4. Δημιουργήστε έναν πίνακα-κολάζ με ποικίλες εικόνες της Άνοιξης ή φτιάξτε ένα φωτογραφικό άλμπουμ με φωτογραφίες της φύσης που θα τραβήξετε αυτή Σελίδα 18

19 την εποχή. Τέλος να δώσετε έναν τίτλο στη σύνθεσή σας ή σε καθεμιά από τις φωτογραφίες σας και να τις αποθηκεύσετε σε ένα αρχείο εικόνων στον Η/Υ σας. 1. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ 1. Παρακολουθήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση το βίντεο με την παρουσίαση από δορυφόρο των εναλλαγών των τεσσάρων εποχών στη γη. Συζητήστε γύρω από το παρακάτω φιλοσοφικό θέμα: Η γη γυρίζει. Οι εποχές αλλάζουν «τὰ πάντα ῥεῖ καί ουδέν μένει», όπως έλεγε και ο προσωκρατικός φιλόσοφος Ηράκλειτος. Μήπως όμως μένει κάτι; Σημειώστε τις σκέψεις σας στο ηλεκτρονικό σας σημειωματάριο, με τίτλο: «Φιλοσοφικοί στοχασμοί με αφορμή την ποίηση» 2. Στην ηλεκτρονική διεύθυνση: μπορείτε να δείτε την παρουσίαση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο «Κλιματική αλλαγή και λογοτεχνία», που υλοποιήθηκε από το Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης το σχολ. έτος , απ όπου θα αντλήσετε ιδέες και θα βρείτε σχετική βιβλιογραφία και δράσεις μαθητών επάνω στο θέμα. 3. Αγώνας αντιλογίας (debate): Ανά δύο ομάδες Θα επιχειρηματολογήσουν στα εξής θέματα: «Προτιμώ το καλοκαίρι προτιμώ τον χειμώνα, σαν εποχή» (η πρώτη με την τέταρτη), «Οι ανθρώπινες ενέργειες δεν έχουν σχέση με την κλιματική αλλαγή και το αντίθετο» (η δεύτερη με την τρίτη) και «Η οικονομική κρίση κάνει καλό στο φυσικό περιβάλλον» (η τέταρτη με την πέμπτη) 4. Οι δύο πρώτες ομάδες, που μελέτησαν μοντέρνα ποίηση (Ρίτσο και Ελύτη) Θα αλληλεπιδράσουν με τις υπόλοιπες ομάδες, που μελέτησαν παραδοσιακή ποίηση και θα διατυπώσουν τα συμπεράσματά τους σχετικά με τα χαρακτηριστικά της μοντέρνας και της παραδοσιακής ποίησης. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ (ΑΤΟΜΙΚΑ Ή ΟΜΑΔΙΚΑ) Να επιλέξετε μία από τις παρακάτω: Δημιουργήστε κι εσείς ένα δικό σας κείμενο (πεζό, ποιητικό ή άλλο), που θα γράψετε σε ένα αρχείο word σχετικά με τις τέσσερις εποχές του χρόνου (ή με μία μόνον από αυτές). Αντιγράψτε και κάποιες σχετικές εικόνες επάνω στο Σελίδα 19

20 φύλλο σας. Μπορείτε στη συνέχεια να το ενώσετε με υπερσύνδεσμο με ένα αρχείο ήχου από το Διαδίκτυο, που να ταιριάζει στο περιεχόμενο του έργου σας. Αν θέλετε, μπορείτε να φτιάξετε εναλλακτικά και ένα ppt., όπου θα προσθέσετε φωτογραφίες και ήχους ή ακόμη, αν μπορείτε, να δημιουργήσετε και ένα δικό σας βίντεο. Ζωγραφίστε έναν πίνακα εμπνευσμένο από τα ποιήματα που μελετήσατε ή δημιουργήσατε ή συνθέστε μία αφίσα ή ένα κολάζ με ποικίλες εικόνες της Άνοιξης ή φτιάξτε ένα φωτογραφικό άλμπουμ με φωτογραφίες που θα τραβήξετε από τη φύση. Τέλος να δώσετε έναν τίτλο στη σύνθεσή σας ή σε καθεμιά από τις φωτογραφίες σας και να τις αποθηκεύσετε σε ένα αρχείο εικόνων στον Η/Υ σας. Αν παίζετε κάποιο μουσικό όργανο και έχετε την ευχέρεια, επιχειρήστε να μελοποιήσετε το ποίημα που μελετήσατε ή δημιουργήσατε. Εναλλακτικά, μπορείτε ακόμη να φτιάξετε ένα δικό σας βίντεο και να το οπτικοποίησετε. Δραματοποίηση θεατρικό παιχνίδι Αν θέλετε, μπορείτε να γράψετε ένα θεατρικό διάλογο σχετικά με τις τέσσερις εποχές του χρόνου ή μόνον με την εποχή την οποία περιγράφει το ποίημα που μελετήσατε και στη συνέχεια να αναπαραστήσετε τη σκηνή. Να μελετήσετε το ποίημα του Τάκη Παπατσώνη «Ερημοκκλήσι» που ακολουθεί και να επισημάνετε τα κοινά στοιχεία και τις διαφορές με τα ποιήματα του Ρίτσου [Τζιτζίκια στήσαν το χορό] και του Ελύτη [Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι].: Τάκης Παπατσώνης, «Ερημοκκλήσι» Είσαι άσπρο ελληνικό ερημοκλήσι δαρμένο από την αντηλιά. Γύρω γύρω σου αμπέλια, μποστάνια, καρποφόρες συκιές και κάπου κάπου μοναχική και κάποια ελιά. Χρυσοφρυγανισμένα τα χορτάρια αχνίζουνε, άχυρο πια κι αντίς γι' αγγέλους, τα τζιτζίκια σου κανοναρχούνε το κάθε απομεσήμερο έως αργά με το δικό τους τρόπο τον Παρακλητικό Κανόνα. Περικλή Λύτρα, Εκκλησάκι Σελίδα 20

21 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση θα γίνει και από τους ίδιους τους μαθητές και από το διδάσκοντα καθηγητή και θα αφορά τόσο τη συμπεριφορά και στάση των μαθητών στα πλαίσια της ομάδας όσο και τις απαντήσεις στα φύλλα εργασίας. Οι γραπτές εργασίες θα κριθούν με βάση την εγκυρότητα, ορθότητα και σαφήνεια των απαντήσεων. Ως προς το άλλο σκέλος οι μαθητές θα αξιολογηθούν με βάση την ικανότητά τους να συνεργαστούν, να δουλέψουν ομαδικά, να αναπτύξουν πρωτοβουλίες και δημιουργική δράση. Επίσης θετικά υπολογίζεται και η εφαρμογή των γνώσεών τους σε θέματα τεχνογνωσίας. ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 1.Σας άρεσε αυτός ο τρόπος διδασκαλίας; Ναι Όχι Λίγο Αρκετά 2. Μπορέσατε να λειτουργήσετε μέσα στα πλαίσια της ομάδας; Λειτούργησε καλά στα σημεία : Α) Β) Γ) Δεν λειτούργησε στα σημεία : Α). Β). Γ)... 3.Βοήθησε τη διδασκαλία στο επίπεδο : Α) της κατανόησης Β) της διερευνητικής ανακαλυπτικής μάθησης Γ) της καλλιέργειας της κριτικής σκέψης Δ) της προώθησης της φαντασίας Σελίδα 21

22 Ε) της απόκτησης αυτοπεποίθησης ΣΤ) της ψυχικής και πνευματικής απόλαυσης Ζ) της ευρύτερης συμμετοχής μαθητών Η) ΑΛΛΟ.. 4. Τι δυσκολίες συναντήσατε; Σελίδα 22