AΞΙ Ξ Ο Ι ΛΟΓΗ Γ Σ Η Η Σ Η Ε Π Ε Ε Π Ν Ε ΔΥ Δ ΣΕ Σ Ω Ε Ν Ε Ρ Ε Γ Ρ Ω Γ Ν ΥΠΟ Π ΔΟ Δ ΜΩ Μ Ν ΜΕΛΕΤΕ Τ Σ ΣΚΟ Κ Π Ο Ι Π Μ Ι ΟΤ Ο Η Τ Τ Η Α Τ Σ

Transcript

1 AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΜΕΛΕΤΕΣ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Presentation for ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ - ΟΦΕΛΟΥΣ ALDAR Properties Μέρος 2ο Απαιτήσεις Συγχρηματοδοτούμενων Έργων Ιούνιος 2014

2 Η Σκοπιμότητα του Έργου Η μελέτη σκοπιμότητας είναι εργαλείο λήψης αποφάσεων σε διαφορετικές χρονικές στιγμές ωρίμανσης ενός έργου. Eίναι μια ευρεία έννοια και η ανάλυση κόστους οφέλους είναι μέρος αυτής Η σκοπιμότητα ενός έργου θα πρέπει να εξετάζεται σε τρεις χρονικές στιγμές στην ωρίμανση ενός έργου: Κατά το στρατηγικό σχεδιασμό των υποδομών (screening process) Κατά το σχεδιασμό του φακέλου του έργου (pre-feasibility) Κατά την ολοκλήρωση της προωθημένης αναγνωριστικής μελέτης ή της προμελέτης του έργου (feasibility) Τι αλλάζει σε κάθε στάδιο? Το αντικείµενο αξιολόγησης και η λεπτοµέρεια. Η πρακτική του ΕΣΠΑ οδηγεί σε ένα ακόµα στάδιο (CBA στη δηµοπράτηση)

3 Η Σκοπιμότητα του Έργου σε Στρατηγικό Επίπεδο Όλες οι χώρες έχουν πληθώρα έργων, που θεωρούνται απαραίτητα σε εθνικό επίπεδο αλλά οι πόροι δεν είναι απεριόριστοι. Για το λόγο αυτό πρέπει να γίνεται μια προεπιλογή με βάση τα εξής δεδομένα: Το έργο πρέπει να είναι πλήρως καθορισμένο (π.χ. ποσοτικοί και ποιοτικοί στόχοι, κόστος υλοποίησης, ποιος θα το υλοποιήσει, ποιος θα το λειτουργήσει, πώς χωρίζεται σε μικρότερα έργα, εξαρτάται από άλλα έργα, είναι στην κατάλληλη κλίμακα, είναι ο χρόνος υλοποίησης κατάλληλος, έχει σημαντικά περιβαλλοντικά θέματα, πόσο ώριμο είναι, πώς θα χρηματοδοτηθεί?) Το έργο πρέπει να αξιολογείται βάσει συγκεκριμένων δεικτών και με αυτόν τον τρόπο να συγκρίνεται με τα λοιπά έργα προς χρηματοδότηση Υπάρχουν εμπόδια που θα μπορούσαν να ανατρέψουν το σχεδιασμό (τεχνικά, πολιτικά, κοινωνικά)?

4 Προκαταρκτική Μελέτη Σκοπιμότητας (Pre-feasibility Study) Στόχος είναι η αρχική αξιολόγηση του έργου και των εναλλακτικών λύσεων σε επίπεδο βασικών επιλογών σχεδιασμού. Παραδείγματα: Σε ένα οδικό έργο: εναλλακτικές οδεύσεις με μεγάλη απόσταση μεταξύ τους (όχι παραλλαγές ) Σε ένα οδικό έργο: διαστασιολόγηση διατομής (δίιχνο, τρίιχνο κλπ) Σε ένα οδικό έργο: βελτίωση του υφιστάμενου ή νέα χάραξη; Σε ένα λιμάνι: 1 ή 2 νηοδόχοι; Μεταφορά του λιμένα στο σύνολό του ή μερική μεταφορά; Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται είναι εμπειρικά. Εκπονείται Ανάλυση Κόστους Οφέλους αλλά η αξιολόγηση γίνεται συνήθως με πολυκριτηριακή ανάλυση. Σε κλίµακες 1:50000 στα οδικά έργα

5 Μελέτη Σκοπιμότητας (Feasibility Study) Σκοπός της μελέτης σκοπιμότητας είναι να προσδιορισθούν οι παράμετροι που μπορούν να επηρεάσουν το έργο από: ΚΑΙ Τεχνικής, Οικονομικής, Κανονιστικής &Διαχειριστικής πλευράς Να προσδιοριστούν οι εναλλακτικές εκείνες που είναι εφικτές στο παραπάνω πλαίσιο. ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΤΗ ΖΗΤΟΥΝ; Γιατί πρέπει να τεκμηριώσουμε ότι η λύση που επιλέξαμε είναι η βέλτιστη και δεν υπερεκτιμήσαμε ή υποεκτιμήσαμε το έργο επιλέγοντας αυτή τη λύση

6 Tι πρέπει να περιλαμβάνει μια μελέτη σκοπιμότητας; Επιτελική Περίληψη Κοινωνικοοικονομικό Πλαίσιο Ανάλυση Ζήτησης Εναλλακτικές Λύσεις Λειτουργία και Συντήρηση του έργου Κατασκευή του Έργου Χρηματοοικονομική Αξιολόγηση (financial evaluation) Οικονομική Αξιολόγηση (economic evaluation) Ανάλυση Ευαισθησίας Ανάλυση Κινδύνου Ανάλυση Κ/Ο

7 Τι γίνεται στην πράξη στην Ελλάδα; Συνήθως δεν εκπονούμε τη σκοπιμότητα στο σωστό χρόνο με συνέπεια η αξιολόγηση των εναλλακτικών να περιορίζεται σε μια μη συστηματοποιημένη διαδικασία. Αυτή η αξιολόγηση γίνεται στην προκαταρκτική μελέτη ή στην προμελέτη και εκεί λαμβάνεται η απόφαση. Φτάνουμε στο τελικό στάδιο του έργου (αίτηση στην ΕΕ), συνήθως κατά τη διάρκεια εκπόνησης της οριστικής μελέτης ή και αργότερα και μέσω της ΑΚΟ προσπαθούμε να καλύψουμε τα κενά που δημιουργήθηκαν από την έλλειψη της μελέτης σκοπιμότηταςκαι από την πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος από την απόφαση επιλογής της εναλλακτικής. Σε αυτό το σημείο όμως οι βασικές αποφάσεις έχουν παρθεί και σε πολλές περιπτώσεις θα πρέπει να τεκμηριωθούν εκ των υστέρων

8 Τυπικά Περιεχόμενα Ανάλυσης Κόστους - Οφέλους Επιτελική Περίληψη (ελληνικά αγγλικά) Κεφάλαιο 1: Γενικά (ιστορικό ανάθεσης ΑΚΟ, περιεχόμενα, χρονοδιάγραμμα, ομάδα μελέτης, ευχαριστίες) Κεφάλαιο 2: Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον Κεφάλαιο 3: Στοχοθεσία και Ταυτότητα του Έργου Κεφάλαιο 4: Ανάλυση Ζήτησης Κεφάλαιο 5: Χρηματοοικονομική Ανάλυση Κεφάλαιο 6: Οικονομική Ανάλυση Κεφάλαιο 7: Αναλύσεις Ευαισθησίας και Κινδύνου

9 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον Περιγραφή της πορείας της οικονομίας και των μακροοικονομικών δεικτών τουλάχιστον σε επίπεδο Ε.Ε., σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο περιφέρειας Μακροοικονομικοί δείκτες: πραγματικό ΑΕΠ, έλλειμμα, χρέος, δείκτες απασχόλησης, δημογραφικοί δείκτες, εξαγωγές εισαγωγές, κλπ Περιγραφή του τομέα της οικονομίας στον οποίο εντάσσεται το έργο (π.χ. μεταφορές, οδικές μεταφορές) σε επίπεδο Ε.Ε., σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο περιφέρειας Συγκέντρωση και κωδικοποίηση των προβλέψεων για το μέλλον και των πολιτικών στο σχετικό τομέα σε όλα τα επίπεδα

10 Στοχοθεσία του Έργου Οι στόχοι του έργου θα πρέπει να συμβάλλουν στους στόχους των στρατηγικών κειμένων και των εργαλείων πολιτικής τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό επίπεδο. Ποια είναι αυτά τα κείμενα; Στρατηγική Ευρώπη 2020 Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων 2013 Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) ΤΟ ΝΕΟ ΕΣΠΑ Ειδικές συστάσεις της ΕΕ για τη Χώρα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Λευκή Βίβλος για τις Μεταφορές Στρατηγικά Κείµενα Τοµεακά Κείµενα Πώς τεκµηριώνεται η συµβολή?

11 Tεκμηρίωση Συμβολής του έργου Με μια απλή πολυκριτηριακή ανάλυση. Στόχοι Εθνικής Πολιτικής Μεταφορών Συμπλήρωσ ση δικτύων Μείωση χρόνο ου και κόστους μετακί ίνησης Εξάλειψη σημείω ων συμφόρησης Εξασφάλιση διαλε ειτουργικότητας / διατροπι ικότητας Βελτίωση ασφάλειας Μείωση επιπ πτώσεων στο περιβά άλλον Βελτίωση επιπέδο ου εξυπηρέτησης Εξοικονόμηση η ενέργειας και φυσικών πόρων Σύνο ολο Μέσος Όρος Παρέμβαση Λιμάνι ,25 Ισχυροί Στόχοι Κρίσιμοι Στόχοι Μέγιστη Βαθμολογία ,00 85% συµβολή στους στόχους

12 Tαυτότητα του έργου Πάρα πολύ σημαντική ενότητα γιατί περιλαμβάνει τα εξής: Αναλυτικό ιστορικό του έργου (διαδικασία ωρίμανσης, περιγραφή μελετών και των πορισμάτων τους, ένταξη σε προηγούμενες περιόδους, δαπάνες που έχουν εκτελεσθεί, εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν, ακριβείς ημερομηνίες προκήρυξης και ανάθεσης μελετών, αδειοδοτήσεις κλπ) Υφιστάμενη Κατάσταση δικτύων είτε άμεσα σχετιζομένων με το έργο, είτε αυτών που το επηρεάζουν σε σχέση με τη ζήτηση Μελλοντική Κατάσταση δικτύων κατά την περίοδο αξιολόγησης του έργου Αναλυτική Τεχνική Περιγραφήτου έργου, των σταδίων υλοποίησης αυτού με έμφαση στα διακριτά φυσικά αντικείμενα, τα οποία πρέπει να συνδέονται με το οικονομικό αντικείμενο (Προσοχή: διαχωρισμός μεταξύ Προγρ/κών Περιόδων)

13 Tαυτότητα του έργου (συνέχεια) Σε αυτήν την Ενότητα πρέπει επίσης να αναλύονταιαπό νομικής, θεσμικής και οργανωτικής πλευράς όλοι οι φορείς που εμπλέκονται με το έργο, όπως: Ο φορέας υλοποίησης του έργου (π.χ. ΕΥΔΕ) Ο φορέας λειτουργίας του έργου (π.χ. Λιμενικό Ταμείο/Οργανισμός Λιμένα) Ο ιδιοκτήτης του έργου (π.χ. Υπουργείο Οικονομικών, ΤΑΙΠΕΔ) Οι εμπλεκόμενοι φορείς στο σχεδιασμό ή/και τη λειτουργία του έργου (π.χ. Υπουργείο Ναυτιλίας, Υπουργείο Υποδομών, ΕΥΔ κλπ) Οι φορείς που επηρεάζονται άμεσα από το έργο (ιδιώτες) Για όλους τους ανωτέρω πρέπει να κωδικοποιείται με βάση τη νομοθεσία η εμπλοκή τους στο έργο και να υλοποιείται ένας stakeholder map. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η ανάλυση θα πρέπει να συνοδεύεται από τη νομοθεσία.

14 Εναλλακτικά Σενάρια στα πλαίσια της ΑΚΟ Στην Ταυτότητα του έργου θα πρέπει να αναλύονται και τα εναλλακτικά σενάρια, που εξετάζονται στα πλαίσια της Ανάλυσης Κόστους Οφέλους. ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα εναλλακτικά σενάρια που συγκρίνονται είναι συνήθως δύο και το ένα από αυτά είναι αυτό που έχει επιλεγεί για την υλοποίηση κατά τη φάση σχεδιασμού του έργου Η ανάλυση των σεναρίων πρέπει να αφορά το σύνολο των παραγόντων που επηρεάζονται (κόστος υλοποίησης, κόστος συντήρησης και λειτουργίας, οργανωτικές δομές εμπλεκομένων, τιμές πώλησης υπηρεσιών, κλπ) κατά την περίοδο ωρίμανσης και λειτουργίας του έργου Η επιλογή των σεναρίων προς σύγκριση με το επιλεχθέν δεν είναι απλή υπόθεση

15 Η διαφορά των σεναρίων στην ΑΚΟ Do nothing (σενάριο ΧΩΡΙΣ το έργο): σενάριο στο οποίο δεν κατασκευάζεται το έργο π.χ. δεν κατασκευάζεται η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου. Πολλές φορές μπορεί να είναι καταστροφικό!!! Do minimum (σενάριοελάχιστων παρεμβάσεων): σενάριο στο οποίο δεν κατασκευάζεται το έργο και οι ανάγκες που θα κάλυπτε το έργο αντιμετωπίζονται με ελάχιστες παρεμβάσεις όπως η βαριά συντήρηση ή η βελτίωση π.χ. στο Ρίο Αντίρριο εκσυγχρονίζουμε το στόλο των ferry-boats και φτιάχνουμε οργανωμένες προσβάσεις. Είναι χρήσιμο σε πολλές περιπτώσεις για να καταδείξουμε τη σημασία του έργου ή ως ενδιάμεσο στάδιο κατά την κατασκευή Do something (σενάριομε το έργο): σενάριο στο οποίο κατασκευάζεται το έργο π.χ. στο Ρίο Αντίρριο κατασκευάζουμε τη γέφυρα Σε όλα τα σενάρια τα έργα, που επηρεάζουν το έργο µας, κατασκευάζονται

16 Ανάλυση Ζήτησης Η ανάλυση ζήτησης είναι η «καρδιά» της Ανάλυσης Κόστους Οφέλους γιατί επηρεάζει στο μεγαλύτερο βαθμό τα αποτελέσματα από κάθε άλλη παράμετρο. Η ζήτηση δικαιολογεί και το χαρακτηρισμό «μελέτη» για τις ΑΚΟ γιατί αποτελεί έναν εν πολλοίς άγνωστο παράγοντα που, ελλείψει σχετικών εργαλείων, δεν ξέρουμε εκ των προτέρων πώς θα τεκμηριωθεί. Εάν έχουμε στη διάθεσή μας τα αποτελέσματα ενός στρατηγικού μοντέλου μεταφορών, που «έτρεξε» για το έργο μας, τότε είμαστε ευτυχείς!!! Συνήθως όμως δεν υπάρχει αυτή η πολυτέλεια και εκεί αρχίζουν τα δύσκολα.

17 Η έννοια της «σχετικής αγοράς» Πρέπει πρώτα από όλα να καθορίσουμε τη «σχετική αγορά». H«σχετική αγορά» σχετίζεται με το σύνολο των δυνητικών χρηστών του έργου μας αλλά και των ανταγωνιστών. Στην υφιστάμενη κατάσταση, οι δυνητικοί χρήστες είτε χρησιμοποιούν τις υφιστάμενες υποδομές του υπόψη έργου, είτε μετακινούνται με ανταγωνιστικά μέσα ή διαδρομές. Σκοπός μας είναι να εκτιμήσουμε τη μελλοντική εξέλιξη αυτών των χρηστών και για κάθε ένα εναλλακτικό σενάριο να υπολογίσουμε με τεκμηριωμένο τρόπο το μερίδιοπου θα λάβει το κάθε ανταγωνιστικό μέσο ή η κάθε μία ανταγωνιστική διαδρομή. Πρέπει να αποδειχθεί η µη ύπαρξη ανταγωνισµού (π.χ. λιµάνια)

18 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Τμηματοποίηση Χρηστών Οι χρήστες δεν είναι σχεδόν ποτέ ένα ενιαίο σύνολο Τι τους διακρίνει; Διαφορετική συμπεριφορά και κυρίως διαφορετική τιμολόγηση Κλασσικά παραδείγματα: ΙΧ, φορτηγά, ημιφορτηγά, δίκυκλα, λεωφορεία (οδικά έργα) Επιβάτες λιμένα, οχήματα, φορτηγά, λεωφορεία, δίκυκλα (λιμάνια) Σιδηρόδρομος: αμαξοστοιχίες INTERCITY, ταχείες, απλές και εμπορευματικά Αεροδρόμια: επιβατικό έργο εσωτερικού, εξωτερικού & transit, εμπορευματικό έργο εσωτερικού, εξωτερικού & transit, low cost airlines. Οι κατηγορίες εξετάζονται ξεχωριστά τόσο ως προς τη «σχετική αγορά», όσο και ως προς τις εκτιμήσεις της ζήτησης στο χρόνο λειτουργίας του έργου.

19 Ιστορικά Στοιχεία Η βάση της Ανάλυσης Ζήτησης Ποια είναι η πρώτη δουλειά που πρέπει να κάνουμε στην ανάλυση ζήτησης; Να συνδέσουμε τα ιστορικά στοιχεία της ζήτησης με τις κατάλληλες παραμέτρους που θα προσομοιώσουν στο βέλτιστο βαθμό την εξέλιξή της Έτσι εκτιμώντας τις παραμέτρους αυτές κατά την περίοδο λειτουργίας του έργου και εφαρμόζοντας τις σχέσεις προσομοίωσης θα φτάσουμε στην εκτίμηση της μελλοντικής ζήτησης!!!! Τι µας βοηθάει; Μεγάλο και αξιόπιστο δείγµα δεδοµένων παρελθόντων ετών

20 Μέθοδοι Προσομοίωσης της Ζήτησης Ανάλυση χρονοσειρών Η μέθοδος αυτή συνδέει τη ζήτηση με το χρόνο. Στην Ελλάδα «δούλευε» ικανοποιητικά πριν την οικονομική κρίση. Μετά το 2010 δεν οδηγεί σε στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα Παλινδρόμηση (απλή, πολλαπλή, γραμμική ή μη) Η πιο διαδεδομένη μέθοδος. Συνδέει τη ζήτηση με ανεξάρτητες μεταξύ τους παραμέτρους. Είναι επίπονη γιατί σε πολλές περιπτώσεις η επιλογή των παραμέτρων δεν είναι εύκολη και απαιτείται συνεχής επαναληπτική διαδικασία. Η επιλογή μιας σχέσης σχετίζεται με τη στατιστική της σημαντικότητα. Αυτή καθορίζεται από διάφορους συντελεστές πέραν του R 2, που είναι και ο πλέον γνωστός σε όλους μας.

21 Aπλή Παλινδρόμηση π.χ. Q=a+B1*P+B2*A+B3*I+B4*Pr+ όπου Q: production, P: product price, Α: advertising expenses, I: income, Pr: rival product price και B1 to B4 συντελεστές παλινδρόµησης (αυτούς ουσιαστικά θέλουµε να εκτιµήσουµε για να βρούµε τη µελλοντική ζήτηση). SUMMARY OUTPUT Regression Statistics Multiple R 0, R Square 0, Adjusted R Square 0, Standard Error ,081 Observations 18 R 2 =0,51 αλλά F=8 ANOVA df SS MS F Significance F Regression 2 1,37029E+14 6,85143E+13 7, , Residual 15 1,29452E+14 8,63011E+12 Total 17 2,6648E+14 P values <5% Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95,0% Upper 95,0% Intercept , ,91 3, , , , , ,35 Μεταβλητή Χ1 (ΑΕΠ Ελλάδος) 171, , , , , , , , Μεταβλητή Χ2 (ΑΕΠ Γερμανίας) -15, , , , , , , ,

22 Χρηματοοικονομική Ανάλυση (Financial Analysis) Στόχοι της Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης: Ο υπολογισμός των χρηματοοικονομικών δεικτών του έργου τόσο στο σύνολό του, όσο και ξεχωριστά για τον ιδιοκτήτη της υποδομής και τον διαχειριστή της (εκτός εάν συμπίπτουν) NPV, IRR, R/C Ο καθορισμός του χρηματοδοτικού σχήματος του έργου, δηλαδή από ποιες πηγές χρηματοδοτείται Δημόσια Δαπάνη (Ε.Ε., ΠΔΕ), Ιδιωτική Δαπάνη (π.χ. Παραχωρήσεις, ΣΔΙΤ, Οργανισμοί Ιδιωτικού Δικαίου όπως λιμάνια κλπ), Δάνεια (π.χ. ΕΤΕπ, Ιδιωτικές Τράπεζες κλπ) Η εξέταση της χρηματοοικονομικής «αυτάρκειας» του έργου κατά την περίοδο της λειτουργίας του Το έργο δεν πρέπει να οδηγεί σε δανεισμό του φορέα διαχείρισης για να λειτουργήσει Βασικό ερώτηµα: το έργο χρειάζεται συγχρηµατοδότηση?

23 Τι περιλαμβάνει η Χ/Ο Ανάλυση? Χρόνο Λειτουργίας Έργου (Χρονικός Ορίζοντας Αξιολόγησης) Συνολικό κόστος υλοποίησης κατανεμημένο με διάφορους τρόπους Συνολικό κόστος λειτουργίας και συντήρησης Συνολικά έσοδα λειτουργίας Υπολειμματική αξία του έργου(residual value) ιαφορικά!!!!!!! Προσαρμογή στον εκτιμώμενο ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού Επιβεβαίωση της οικονομικής «αυτάρκειας»(financial sustainability)κατά τη λειτουργία του έργου Υπολογισμό των δεικτών αξιολόγησηςτου έργου (performance indicators)& εξαγωγή του ποσοστού συγχρηματοδότησης του έργου(co-financing rate)

24 Χρονικός Ορίζοντας (Time Horizon) Εκφράζει την οικονομική ζωή του έργου και ενσωματώνει το χρόνο κατά τον οποίο εξαντλούνται οι μεσο-μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του έργου. Ενδεικτικές μέσες τιμές χρονικού ορίζοντα ανά τομέα : Οδικές Μεταφορές: έτη Σιδηροδρομικές Μεταφορές: Διαχείριση υδάτινων πόρων & περιβάλλον: Λιμάνια Αεροδρόμια: 30 έτη Ενέργεια: έτη Τηλεπικοινωνίες: Βιομηχανία: 30 έτη 25 έτη 15 έτη 10 έτη ίνεται από τα έγγραφα της ΕΕ. Οποιαδήποτε αλλαγή πρέπει να τεκµηριώνεται

25 Κατανομές Κόστους Υλοποίησης Περιλαμβάνει οποιοδήποτε κόστος είναι αναγκαίο για την υλοποίηση του έργου (Μελέτες, Συμβούλους, Δαπάνες Κατασκευής, Πληροφόρηση/Δημοσιότητα κλπ). Πρέπει να κατανεμηθεί με διάφορους τρόπους, ως εξής: Για να χρησιμοποιηθεί στην Χ/Ο ανάλυση κατανέμεται σε εργασίεςμε βάση τις διαφορετικές διάρκειες ζωής των επιμέρους στοιχείων της υλοποίησης και στο χρόνο με βάση τις δαπάνες που έχουν γίνει και που προγραμματίζονται να γίνουν Για να χρησιμοποιηθεί στις Αιτήσεις προς την ΕΕ, κατανέμεται σε διακριτά φυσικά αντικείμεναπου έχουν κατασκευασθεί ή/και προγραμματίζεται ότι θα κατασκευασθούν.

26 Παράδειγμα Κατανομής Κόστους Υλοποίησης σε Εργασίες ΕΤΟΣ Μελέτες - Έρευνες - Σύμβουλοι Λιμενικά Έργα Μεγάλα Υδραυλικά Έργα Η/Μ - Υδρευση - Άρδευση - Περιβ. Χώρος Κτιριακά Τεχνικά Έργα Οδοποιίας Χωματουργικά / Οδοστρωσία Ασφαλτικά Μερικό Σύνολο ΦΠΑ Σύνολο με ΦΠΑ ,85 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,34 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,58 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,81 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,95 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,17 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,13 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,69 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,33 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,43 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,76 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,38 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , , ,30 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , , ,48 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , , ,58 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,65 0, , , , , , , , , , ,72 0, , , , , , , , , , ,90 0, , , , , , , , , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,75 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,06 0,00 0, ,09 0,00 0,00 0, , , , , , , , ,99 0, , , , , , , , , , ,39 0, , , , , , ,44 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,80 Σύνολο , , , , , , , , , , ,36 % συνόλου 5,86% 65,17% 5,72% 9,92% 8,11% 1,12% 2,48% 1,61% 100,00% 19,79%

27 Παράδειγμα Κατανομής Κόστους σε Διακριτά Αντικείμενα Α/Α ΔΙΑΚΡΙΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ( ) Υποέργο 1 1 Λιμενικά Έργα ,22 2 Έργα Οδοποιίας & Αποστράγγισης Ομβρίων ,87 3 Έργα Περιβάλλοντος Χώρου ,53 4 Πύργος Ελέγχου ,93 5 Κτίριο περιπτέρου - καταστημάτων - χώρων υγιεινής ,05 6 Τερματικός σταθμός B ,29 7 Τερματικός σταθμός B ,00 8 Ηλεκτρικός Υποσταθμός ,36 9 Τριφασικό Εφεδρικό Ηλεκτροπαραγωγό Ζεύγος ,09 Σύνολο Υποέργου ,34 Υποέργο 2 (Δημοσιότητα) 10 Δημοσιότητα ,00 Σύνολο Υποέργου ,00 Υποέργο 3 (Σύμβουλος Διαχείρισης) 11 Σύμβουλος Διαχείρισης ,66 Σύνολο Υποέργου ,66 Υποέργο 4 (ΟΚΩ) 12 ΟΚΩ ,00 Σύνολο Υποέργου ,00 Γενικό Σύνολο Έργου ,00

28 Κόστος Υλοποίησης σε Τρέχουσες & Σταθερές Τιμές Το κόστος υλοποίησης καταρχήν το δίνουμε σε τρέχουσες τιμές: πραγματικές τιμές που δαπανήθηκαν ή/και προβλέπεται να δαπανηθούν ανά έτος και ανά εργασία Στη συνέχεια το μετατρέπουμε σε κόστος υλοποίησης σε σταθερές τιμές του έτους βάσης της ανάλυσης. Έτος Βάσης: συνήθως το έτος έναρξης του Επιχειρησιακού Προγράμματος (π.χ. 2007ή 2014 για το ΣΕΣ ) Για τη μετατροπή χρειαζόμαστε τον πληθωρισμό ανά έτος Για τις δαπάνες που έχουν γίνει κατά τα προηγούμενα χρόνια, η σταθερή τιμή είναι μεγαλύτερη της τρέχουσας. Το αντίστροφο ισχύει για τις δαπάνες που θα γίνουν μελλοντικά.

29 Παράδειγμα Κόστους σε Σταθερές Τιμές ΕΤΟΣ Μελέτες - Έρευνες - Σύμβουλοι Λιμενικά Έργα Μεγάλα Υδραυλικά Έργα Η/Μ - Υδρευση - Άρδευση - Περιβ. Χώρος Κτιριακά Τεχνικά Έργα Οδοποιίας Χωματουργικά / Οδοστρωσία Ασφαλτικά Μερικό Σύνολο ΦΠΑ Σύνολο με ΦΠΑ ,92 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,31 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,25 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,37 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,87 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,95 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,36 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,24 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,38 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,14 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,86 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,55 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,93 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , , ,26 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , , ,05 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , , ,58 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,20 0, , , , , , , , , , ,12 0, , , , , , , , , , ,98 0, , , , , , , , , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,64 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,73 0,00 0, ,98 0,00 0,00 0, , , , , , , , ,80 0, , , , , , , , , , ,05 0, , , , , , ,89 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,11 Σύνολο , , , , , , , , , , ,55 % συνόλου 6,42% 67,61% 5,61% 8,66% 7,10% 1,01% 2,18% 1,42% 100,00% 19,53% Έτος Βάσης: 2007

30 Επιλέξιμο Κόστος Υλοποίησης Πρέπει να διακρίνεται το επιλέξιμο κόστος προς χρηματοδότηση από την ΕΕ σε σχέση με το συνολικό κόστος του έργου. Ποιο κόστος δεν είναι επιλέξιμο; Οι απαλλοτριώσεις που ξεπερνούν το 10% του κόστους υλοποίησης (εκτός απαλλοτριώσεων) Ο ΦΠΑ όταν μπορεί να εισπραχθεί μέσω τελών κατά τη λειτουργία του έργου Τα απρόβλεπτα της κατασκευής όταν δεν χρησιμοποιούνται Οι συμπληρωματικές συμβάσεις Οι δαπάνες του έργου σε προηγούμενες Προγραμματικές Περιόδους Όποια δαπάνη αφαιρεθεί κατά τη διαδικασία ελέγχου συμβατότητας ως προς το καθεστώς κρατικών ενισχύσεων Τα καθαρά έσοδα του έργου

31 Διαφορικό (incremental) Κόστος Υλοποίησης Όταν συγκρίνουμε το do-nothing σενάριο με το do-something σενάριο, τότε το διαφορικό κόστος υλοποίησης συμπίπτει με αυτό του do-something σεναρίου Όταν όμως συγκρίνουμε το do-somethingσενάριο με το do-minimumσενάριο, τότε θα πρέπει από το κόστος υλοποίησης του do-something να αφαιρέσουμε το κόστος υλοποίησης του do-minimum. π.χ. εάν συγκρίνουμε τη διαπλάτυνση ενός οδικού έργου με μια νέα χάραξη, θα πρέπει να αφαιρέσουμε το κόστος της διαπλάτυνσης από το κόστος της νέας χάραξης για να προκύψει το διαφορικό κόστος υλοποίησης. Στην περίπτωση όμως που εξετάζουμε έναν απολύτως νέο οδικό άξονα, τότε το διαφορικό κόστος συμπίπτει με το κόστος του νέου οδικού άξονα

32 Έσοδα Λειτουργίας Ως έσοδα λειτουργίας του έργου θεωρούνται αυτά που καταβάλλονται από τους χρήστες της υποδομής, όπως είναι τα εξής:εισιτήρια, Διόδια, Ενοίκια, Τέλη, Διαφημίσεις σε σταθμούς, Δικαιώματα λιμένα, εκμετάλλευση χώρων για συνέδρια, πώληση scrapκλπ ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο ΦΠΑ και οποιαδήποτε μεταβιβαστική πληρωμή δεν είναι έσοδο του έργου Εάν ένα έργο δεν έχει έσοδα από χρήστες, θεωρείται ότι δεν παράγει έσοδα ακόμα και εάν λόγω μείωσης των δαπανών λειτουργίας εξοικονομούνται πόροι Στην ανάλυση εισάγονται τα διαφορικά έσοδα λειτουργίαςσε σταθερές τιμές του έτους βάσης, όπως προκύπτουν από τη σύγκριση των σεναρίων dosomething/do-nothing ή do-something/do-minimum Oι αποσβέσεις παγίων και η υπολειμματική αξία ΔΕΝ είναι έσοδα του έργου Λαµβάνονται υπόψη µόνο τα ταµειακά έσοδα!!!

33 Τι χρειαζόμαστε για να υπολογίσουμε τα έσοδα? Τιμολογιακή πολιτική του φορέα λειτουργίας μεσοπρόθεσμα. Εάν δεν υπάρχει τι κάνουμε; Προσπαθούμε, βάσει ιστορικών στοιχείων, να βρούμε τη σχέση ζήτησης τιμής υπηρεσίας και θεωρούμε ότι ο φορέας θα τιμολογήσει με τέτοιο τρόπο ώστε: Να καλύπτει τα λειτουργικά του έξοδα και τις δαπάνες συντήρησης + κάποιο περιθώριο για επενδύσεις Να μην μειώνεται το μεταφορικό έργο που εξυπηρετεί η υποδομή λόγω της τιμολόγησης Η παραπάνω διαδικασία είναι αντικείμενο της ΑΚΟ? ΟΧΙ, είναι αντικείμενο του Επιχειρησιακού Σχεδίου του φορέα γιατί ένα έργο δεν καθορίζει την πολιτική

34 Έσοδα Λειτουργίας - Τεκμηρίωση Η Ανάλυση Κόστους Οφέλους θα πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει τα εξής: Νομικό και θεσμικό πλαίσιο, βάσει του οποίου ρυθμίζονται τα τέλη Τεκμηρίωση της εφαρμογής των τελών σε ισότιμη βάση σε όλους τους χρήστες, έτσι ώστε να μην δημιουργούνται διακρίσεις, καταχρηστικές πρακτικές ή να εμποδίζεται η χρήση της υποδομής μέσω των τελών Διαδικασία απόφασης για την αλλαγή των τελών (ποιος, πότε ) Σύγκριση των τελών για την υποδομή σε σχέση με τα τέλη των ανταγωνιστικών υποδομών (π.χ. εάν είναι πολύ χαμηλά, τότε νοθεύεται ο ανταγωνισμός γιατί η χρηματοδότηση της κατασκευής από δημόσια δαπάνη οδηγεί έμμεσα σε μείωση της τιμής και αύξηση του μεριδίου στην αγορά)

35 Δαπάνες Λειτουργίας & Συντήρησης Δαπάνες Λειτουργίας: δαπάνες προσωπικού, καυσίμων, αναλώσιμων υλικών, φύλαξης χώρων, μεταφορικού εξοπλισμού, φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων, τέλη ακίνητης περιουσίας κλπ Δαπάνες Συντήρησης: Δαπάνες τακτικής, έκτακτης και βαριάς συντήρησης, δαπάνες προσωπικού συντήρησης, δαπάνες αναδόχων συντήρησης, δαπάνες αποκατάστασης ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο ΦΠΑ και οποιαδήποτε μεταβιβαστική πληρωμή δεν είναι δαπάνη του έργου Στην ανάλυση εισάγονται οι διαφορικές δαπάνες λειτουργίαςσε σταθερές τιμές του έτους βάσης, όπως προκύπτουν από τη σύγκριση των σεναρίων do-something/do-nothing ή do-something/dominimum

36 Τι χρειαζόμαστε για να υπολογίσουμε τις δαπάνες? Το Σχέδιο Συντήρησης και Λειτουργίας του έργου. Στην Ελλάδα δεν έχει εισαχθεί ακόμα η υποχρεωτική χρήση τουγια τα αμιγώς δημόσια έργααπό τη φάση του σχεδιασμού. Αυτή η πραγματικότητα μας οδηγεί στη θεώρηση ενός απλού πλάνου συντήρησης με βάση τα επιμέρους στοιχεία του έργου (π.χ. τα ηλεκτρομηχανολογικά των κτιρίων δημόσιας χρήσης έχουν διάρκεια ζωής ~15 χρόνια, τα ασφαλτικά πρέπει να αλλάζουν κάθε 7-8 χρόνια, κλπ) και κυρίως τα ιστορικά στοιχεία (π.χ. λιμάνι). ΣΔΙΤ: το κόστος συντήρησης ενός κτιριακού έργου μπορεί να φτάσει στο 25-30% του κόστους κατασκευής. Στα απολύτως λιμενικά έργα το κόστος συντήρησης δεν ξεπερνά το 3-4%.Παλαιότερα στις ΑΚΟ λαμβάνονταν ποσοστό 1% ετησίως ανεξαρτήτως του έργου.

37 Υπολειμματική Αξία (Residual Value) Τι είναι; Η αξία των υποδομών του έργου μετά το πέρας της περιόδου αξιολόγησης Είναι ταμειακό έσοδο; Όχι, γιατί δεν αφορά πραγματική χρηματική εισροή Πώς εκτιμάται; Με βάση τις διάρκειες της οικονομικής ζωής των επιμέρους στοιχείων της εγκατάστασης ή των υποδομών Με τι συνδέεται; Με το κόστος κατασκευής και το βαθμό συντήρησης της υποδομής Πώς εισάγεται στην ανάλυση; Εισάγεται το τελευταίο έτος της αξιολόγησης σε σταθερές τιμές του έτους βάσης

38 Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε; Έτος Έσοδα Εισροές Υπολειμματική Αξία Δαπάνες Εκροές Κόστος Υλοποίησης Καθαρές Ροές Καθαρά Έσοδα Σύνολο

39 Χρηματοοικονομικοί Δείκτες Έργου Έχουμε όλα τα στοιχεία για να υπολογίσουμε τους χρηματοοικονομικούς δείκτες του έργου τόσο για το βασικό προεξοφλητικό επιτόκιο (5%για την Ελλάδα) και ±1% αυτού (4% & 6%). Έτος Προεξ. Επιτόκιο Έσοδα Εισροές Υπολειμματική Αξία Δαπάνες Εκροές ΚΠΑ Κόστος Υλοποίησης Καθαρές Ροές Καθαρά Έσοδα 4% , , , , , ,81 5% , , , , , ,12 6% , , , , , ,07 Συντελεστής Εσωτερικής Απόδοσης (ΣΕΑ) -3,36% Χρηματοδοτικό Κενό (περιλαμβανομένης της ΥΑ): 92,30% NPV(rate,value1,value2,...) IRR(values,guess) MS EXCEL FORMULAS Αφού έχουν αφαιρεθεί τα απρόβλεπτα της κατασκευής

40 Υπολογισμός Κοινοτικής Συνδρομής Για να υπολογίσουμε την κοινοτική συνδρομή χρειαζόμαστε τα εξής: Το επιλέξιμο κόστος του έργου σε τρέχουσες τιμές Το χρηματοδοτικό κενό (στο παράδειγμά μας 92,30%) Το ποσοστό συγχρηματοδότησης του Άξονα Προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος, στον οποίο εντάσσεται το έργο (π.χ. 85%) Εάν υποθέσουμε ότι το επιλέξιμο κόστος είναι ίσο με 80% του συνολικού κόστους του έργου, τότε το χρηματοδοτικό σχήμα διαμορφώνεται ως εξής: Χρηματοδότηση ΕΕ: 80% Χ 92,30% Χ 85% = 62,76% Χρηματοδότηση ΠΔΕ: 92,30% - 62,76% = 29,54% Φορέας Διαχείρισης: 100% - 92,30% = 7,70% 100%

41 Tι απομένει; Να επαναλάβουμε τον υπολογισμό των χρηματοοικονομικών δεικτών για τα παρακάτω: Αξιολόγηση Ιδίων Κεφαλαίων: απλώς αφαιρούμε την κοινοτική συνδρομή από το κόστος κατασκευής και υπολογίζουμε εκ νέου τους δείκτες. Έτσι τεκμηριώνεται η μείωση της ζημιάς λόγω της κοινοτικής συνδρομής και η αναγκαιότητά της Αξιολόγηση του έργου από πλευράς φορέα λειτουργίας Αξιολόγηση του έργου από πλευράς ιδιοκτήτη της υποδομής Αξιολόγηση του έργου από πλευράς ιδιώτη επενδυτή (Παραχωρήσεις, ΣΔΙΤ) Oλοκληρώσαµε τη Χ/Ο Ανάλυση!!!!

42 Οικονομική Ανάλυση (Economic Analysis) Αξιολογεί το έργο από πλευράς εθνικής οικονομίας. Τα Σενάρια που αξιολογούνται είναι ακριβώς τα ίδια με τη Χ/Ο αξιολόγηση (do-nothing ή do-minimum & do-something) Από την Χ/Ο αξιολόγηση «κρατάμε» το κόστος υλοποίησης, την υπολειμματική αξία του έργου και όποια έσοδα και έξοδα αφορούν στην εθνική οικονομία. Εκτιμάμε τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις του έργου στην εθνική οικονομία, θετικές ή αρνητικές και τις ποσοτικοποιούμε όπου μπορούμε Όπου δεν μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε τις επιπτώσεις, τις αναφέρουμε όσο ποιο τεκμηριωμένα είναι δυνατόν Βασικό ερώτηµα: το έργο είναι απαραίτητο?

43 Oικονομικό Κόστος Υλοποίησης (σε σταθερές τιμές) Βασικές αρχές υπολογισμού του Οικονομικού Κόστους βάσει του Χ/Ο Κόστους: Ο ΦΠΑ, ως μεταβιβαστικός φόρος, δεν λαμβάνεται υπόψη Το λοιπό χρηματοοικονομικό κόστος (εκτός του ΦΠΑ) κατανέμεται στους βασικούς συντελεστές παραγωγής (εργασία, εγχώρια υλικά, εισαγόμενα υλικά, εργολαβικό όφελος) με βάση την εμπειρία από την αγορά κατασκευών στην Ελλάδα. Στη συνέχεια εφαρμόζονται οι ισχύοντες φορολογικοί συντελεστές κατά την περίοδο αναφοράς, στο κατανεμημένο χρηματοοικονομικό κόστος στους συντελεστές παραγωγής ανάλογα με τη μέθοδο που φορολογείται ο κάθε ένας από τους συντελεστές αυτούς (π.χ. νομικό ή φυσικό πρόσωπο) και ακολούθως υπολογίζονται τα δημοσιονομικά έσοδα από την κατασκευή του έργου Ίδια διαδικασία ακολουθούµε και στον υπολογισµό της οικονοµικής υπολειµµατικής αξίας!!!

44 Παράδειγμα Κατανομής Κόστους στους Συντελεστές Παραγωγής Συντελεστής Παραγωγής Μελέτες - Έρευνες - Σύμβουλοι Λιμενικά Έργα Μεγάλα Υδραυλικά Έργα Η/Μ - Ύδρευση - Άρδευση - Περιβ. Χώρος Κτιριακά Τεχνικά Έργα Οδοποιίας Χωματουργικά / Οδοστρωσία Ασφαλτικά Εργασία 80% 35% 35% 30% 40% 35% 35% 25% Εγχώρια Υλικά 3% 18% 18% 20% 17% 20% 25% 20% Εισαγόμενα Υλικά 7% 29% 29% 32% 25% 27% 22% 37% Εργολαβικό Όφελος 10% 18% 18% 18% 18% 18% 18% 18% Σύνολο 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

45 Παράδειγμα Φορολογικών Συντελεστών ανά Συντ. Παραγωγής Συντελεστής Παραγωγής Μελέτες - Έρευνες - Σύμβουλοι Λιμενικά Έργα Μεγάλα Υδραυλικά Έργα Η/Μ - Ύδρευση - Άρδευση - Περιβ. Χώρος Κτιριακά Τεχνικά Έργα Οδοποιίας Χωματουργικά / Οδοστρωσία Ασφαλτικά Εργασία 42% Εγχώρια Υλικά 3% Εισαγόμενα Υλικά 12% Εργολαβικό Όφελος 33% ΟΙΚ. ΚΟΣΤΟΣ 62% 75% 75% 77% 74% 76% 76% 79%

46 Διαφορά Χ/Ο και Σκιώδους Μισθού στην Εργασία Ειδικά για το κόστος εργασίας, στον υπολογισμό λαμβάνεται υπόψη ο σκιώδης μισθός (shadow wage) έναντι του χρηματοοικονομικού μισθού (financial wage). Η διαφορά των δύο μισθών είναι ότι ο χρηματοοικονομικός μισθός περιλαμβάνει τόσο τους φόρους και τις ασφαλιστικές και άλλες εισφορές, όσο και τις επιπτώσεις των στρεβλώσεων της αγοράς εργασίας. Σύμφωνα με τον Οδηγό της ΕΕ για την εκπόνηση των ΑΚΟ των έργων υποδομής, ο σκιώδης μισθός μπορεί να υπολογιστεί βάσει του κατωτέρω τύπου: SW = FW *(1 u)*(1 t) όπου: SW η σκιώδης αμοιβή της εργασίας, FW η χρηματοοικονομική αμοιβή της εργασίας, u το ποσοστό ανεργίας στην περιοχή του έργου, t το ποσοστό φόρου εισοδήματος και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης

47 ΕΤΟΣ Παράδειγμα Οικονομικού Κόστους Υλοποίησης (σταθερές τιμές) Μελέτες - Έρευνες - Σύμβουλοι Λιμενικά Έργα Μεγάλα Υδραυλικά Έργα Η/Μ - Υδρευση - Άρδευση - Περ. Χώρος Κτιριακά Τεχνικά Έργα Οδοποιίας Χωματουργικά / Οδοστρωσία Ασφαλτικά Μερικό Σύνολο ,23 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,35 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,94 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,80 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,33 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,91 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,54 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,13 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,32 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,81 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,38 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,55 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,09 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,56 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , , ,54 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,29 0, , , , , , , , ,13 0, , , , , , , , ,82 0, , , , , , , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,86 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,63 0,00 0, ,89 0,00 0,00 0, , , , , , ,67 0, , , , , , , , ,77 0, , , , ,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, ,15 Σύνολο , , , , , , , , ,36 % συνόλου 4,88% 65,75% 5,77% 10,23% 8,01% 1,13% 2,53% 1,69% 100,00% 71,35% του Χ/Ο Κόστους

48 H έννοια της Εξωτερικότητας (externality) Με τον όρο εξωτερικότητεςουσιαστικά αναφερόμαστε στις έμμεσες επιπτώσεις της λειτουργίας του έργου, που αφορούν το κοινωνικό σύνολο. Ο όρος εξωτερικότητες μπορεί στη βιβλιογραφία να δίνεται και ως spill-overs που είναι πιο κατανοητή ως έννοια διότι δίνει ακριβώς τη σημασία του όρου δηλαδή τις «παράπλευρες» θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις από τη λειτουργία ενός έργου ή μίας δράσης. Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, μία οποιαδήποτε αγορά για να λειτουργεί αποτελεσματικά θα πρέπει να ενσωματώνει όλες τις θετικές ή αρνητικές άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις από τη λειτουργία της. Πιο λιανά η τιμή που πωλείται ένα προϊόν θα πρέπει να αντανακλά όλες τις παραμέτρους που καθορίζουν την παραγωγή του, τόσο τις θετικές, όσο και τις αρνητικές.

49 H έννοια της Εξωτερικότητας (externality) Συνέχεια Έτσι στις μεταφορές και για τη διαδρομή Αθήνα Θεσσαλονίκη, το κόστος της μεταφοράς με οποιοδήποτε μέσο (Ι.Χ., Λεωφορείο, σιδηρόδρομο, αεροπλάνο) δεν θα πρέπει να ενσωματώνει μόνο τα λειτουργικά κόστη της μεταφοράς αλλά και ένα ποσό για τους ρύπους που προκαλεί στο περιβάλλον η συγκεκριμένη μεταφορά(αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει») Θετικές εξωτερικότητες είναι η μείωση των ατυχημάτωναπό την κατασκευή ενός οδικού άξονα ή τη βελτίωσή του, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από την προσέλκυση χρηστών σε φιλικά μέσα μεταφοράς, η μείωση της θνησιμότητας από την κατασκευή ενός νοσοκομείου κ.α. Αρνητικές εξωτερικότητες είναι η αύξηση της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την κατασκευή ενός εργοστασίου, η αλλοίωση του φυσικού τοπίουαπό την κατασκευή ενός μεγάλου τεχνικού έργου, η αύξηση των ρύπων από την παράγωγη κυκλοφορία κ.α.

50 Οικονομικές Εισροές Μείωση του χρόνου διαδρομής, αναμονής κλπ. Μείωση του κόστους λειτουργίας των οχημάτων λόγω αύξησης της ταχύτητας Έσοδα του Δημοσίου λόγω συμβατικών υποχρεώσεων του Διαχειριστή της υποδομής Μείωση των ατυχημάτων στο οδικό δίκτυο Μείωση των ρύπων λόγω αύξησης της ταχύτητας ή της μεταφοράς από τα ιδιωτικά στα δημόσια μέσα μεταφοράς Αύξηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων λόγω της υποδομής, άρα και των φόρων ακίνητης περιουσίας Θετικές Εξωτερικότητες!!!! Προσοχή: η εξοικονόµηση των επιδοµάτων ανεργίας δεν είναι οικονοµική εισροή

51 Οικονομικές Εκροές Μείωση των εσόδων του Δημοσίου λόγω συμβατικών υποχρεώσεων του Διαχειριστή της υποδομής (στην περίπτωση μείωσης των καθαρών εσόδων του Διαχειριστή λόγω του έργου σπάνια περίπτωση ) Αύξηση των ρύπων από την παράγωγη κυκλοφορία.η παράγωγη κυκλοφορία δημιουργείται λόγω του έργου. Με αυτήν την έννοια μέσω του έργου αυξάνουμε τις αρνητικές εξωτερικότητες της μεταφοράς (ρύπους, θόρυβο, κλπ) Aλλοίωση του φυσικού τοπίου Αύξηση των ρύπων στην περίπτωση μεταφοράς της ζήτησης από τα δημόσια μέσα μεταφοράς στα ιδιωτικά Αρνητικές Εξωτερικότητες!!!!

52 Έτος Εξοικονόμηση Χρόνου Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε; Εισροές Υπολειμματική Αξία Έσοδα από Διαχειριστή Υποδομής Εκροές Κόστος Υλοποίησης Καθαρές Ροές Σύνολο

53 Οικονομικοί Δείκτες Έργου Έχουμε όλα τα στοιχεία για να υπολογίσουμε τους χρηματοοικονομικούς δείκτες του έργου τόσο για το βασικό προεξοφλητικό επιτόκιο (5,5%για την Ελλάδα) και ±1% αυτού (4,5% & 6,5%). Προεξ. Επιτόκιο Εξοικονόμηση Χρόνου Εισροές Υπολειμματική Αξία Έσοδα από Διαχειριστή Υποδομής Οικονομική ΚΠΑ Εκροές Κόστος Υλοποίησης Καθαρές Ροές 4,50% , , , , ,21 2,06 5,50% , , , , ,43 1,78 6,50% , , , , ,65 1,55 Οικονομικός Εσωτερικός Συντελεστής Απόδοσης 10,15% Συντ. Ο/Κ NPV(rate,value1,value2,...) IRR(values,guess) MS EXCEL FORMULAS Oλοκληρώσαµε τη K/Ο Ανάλυση!!!!

54 Επιπτώσεις στην Απασχόληση Οι επιπτώσεις στην απασχόληση από την εφαρμογή του έργου διακρίνονται σε επιπτώσεις στην απασχόληση κατά τη διάρκεια της υλοποίησηςτου έργου και σε επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του. Οι επιπτώσεις στην απασχόληση προέρχονται από την απασχόληση για την κατασκευή/ λειτουργία του έργου(άμεση απασχόληση), την απασχόληση για την παραγωγή των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή / συντήρηση του έργου (έμμεση απασχόληση) καθώς και την πολλαπλασιαστική απασχόληση

55 Aνάλυση Ευαισθησίας Εκπονείται ξεχωριστά για τη Χ/Ο και την Οικονομική Ανάλυση Σκοπός της είναι να εντοπιστούν οι κρίσιμες παράμετροι της ανάλυσης Ως κρίσιμες παράμετροι ορίζονται αυτές για τις οποίες μοναδιαία μεταβολή τους (1%), οδηγεί σε μοναδιαία ή μεγαλύτερη μεταβολή (>=1%) της ΚΠΑ της Χ/Ο ή της Οικονομικής Ανάλυσης ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι παράμετροι που εξετάζονται πρέπει να είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους (π.χ. τα έσοδα εξαρτώνται από τη ζήτηση και την τιμή της υπηρεσίας) Μπορεί μια παράμετρος να είναι μεν κρίσιμη, αλλά η αλλαγή του πρόσημου των δεικτών (π.χ. αρνητική οικονομική ΚΠΑ) να συμβαίνει σε μη ρεαλιστικές περιπτώσεις, άρα επί της ουσίας να μην είναι κρίσιμη. Τιµές µετατροπής (switching values)!!!!

56 Aνάλυση Ρίσκου (Risk Analysis) Eφαρμόζεται μόνο στις κρίσιμες παραμέτρους που προκύπτουν από την Ανάλυση Ευαισθησίας Σκοπός της είναι να υπολογιστεί η πιθανότερη τιμή των ΚΠΑ των δύο αναλύσεων με βάση ιστορικά στοιχεία κατανομής των κρίσιμων μεταβλητών αριθµός έργων ( n i) περιθώριο ποσοστού υπέρβασης κόστους πιθανότητα ( p i n i n = i ) ποσοστό υπέρβασης κόστους ( c i) αναµενόµενο ποσοστό υπέρβασης κόστους ( c = p c ) 4 0% 22,2% 0,0% 0,00% 3 0-5% 16,7% 2,5% 0,42% % 11,1% 7,5% 0,83% % 16,7% 15,0% 2,50% % 16,7% 35,0% 5,83% 3 >50% 16,7% 60,0% 10,00% Σύνολο ,0% 19,58% Πηγή: ECORYS Transport, Ex Post evaluation of a sample of projects co-financed by the Cohesion Fund ( ) i i * i Για την περίοδο απαιτείται και εκτίµηση κινδύνου (risk assessment)!!!

57 Παράδειγμα Υπολογισμού Πιθανότερης ΚΠΑ αναµενόµενη αναµενόµενη ποσοστό χρηµατο- κοινωνικοχρηµατο- κοινωνικουπέρβασης οικονοµική οικονοµική οικονοµική οικονοµική πιθανότητα κόστους ΚΠΑ 5%) ΚΠΑ 5%)* p i ΚΠΑ (@ 5,5%) ΚΠΑ (@ 5,5%)* p i p ) ( c ) (σε χιλ. ευρώ) (σε χιλ. ευρώ) (σε χιλ. ευρώ) (σε χιλ. ευρώ) ( i i 22,2% 0,0% , , , ,2 16,7% 2,5% , , , ,9 11,1% 7,5% , , , ,0 16,7% 15,0% , , , ,6 16,7% 35,0% , , , ,8 16,7% 60,0% , , , ,9 Σύνολο 100,0% , ,4 Oλοκληρώσαµε την Ανάλυση Κ/Ο!!!!!

58 Απαιτούνται όλα τα ανωτέρω? Εξαρτάται Οι απαιτήσεις των αιτήσεων προς την ΕΕ δεν είναι ενιαίες αλλά εξαρτώνται από το μέγεθος του έργου, τη φύση του και εάν παράγει ή όχι έσοδα. Το πιο πλήρες «πακέτο» μιας αίτησης συγχρηματοδότησης περιλαμβάνει τα εξής τρία (3) έγγραφα: Ανάλυση Κόστους Οφέλους του Έργου Φάκελος Κοινοποίησης Έργου Υποδομής για τον έλεγχο συμβατότητας με το καθεστώς Κρατικών Ενισχύσεων (αποστέλλεται στην ΓΔ Ανταγωνισμού της ΕΕ συνοδευόμενη με την ΑΚΟ) Αίτηση Επιβεβαίωσης της Κοινοτικής Χρηματοδότησης (αποστέλλεται στην ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ συνοδευόμενη με την ΑΚΟ) Εάν έχουμε συντάξει με τη μέγιστη δυνατή επιμέλεια και ακρίβεια την ΑΚΟ (όπως περιγράφηκε ανωτέρω) τότε δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να συντάξουμε τα ανωτέρω έγγραφα.

59 Προϋπολογισμός Περιπτώσεις (ΣΕΣ ) Δεν Παράγει < ευρώ ευρώ <Π< ευρώ ή < ευρώ για τα έργα Μεταφορών Π> ευρώ (εκτός Μεταφορών) Π> ευρώ (έργα Μεταφορών) - Αίτηση Επιβεβαίωσης ΧΕ Αίτηση Επιβεβαίωσης ΧΕ Έσοδα Παράγει Χ/Ο Ανάλυση, Φάκελος Κοινοποίησης Χ/Ο Ανάλυση, Φάκελος Κοινοποίησης ΑΚΟ, Φάκελος Κοινοποίησης, Αίτηση Επιβεβαίωσης ΧΕ ΑΚΟ, Φάκελος Κοινοποίησης, Αίτηση Επιβεβαίωσης ΧΕ Ο Φάκελος Κοινοποίησης δεν απαιτείται σε ορισµένα έργα (π.χ. σιδηροδροµικά). Το ΥΠ. Ανάπτυξης, το Υπ. Οικονοµικών και η ΕΥ διαβουλεύονται εάν απαιτείται για κάθε ένα έργο ξεχωριστά

60 Πηγές Ενημέρωσης /file/220541/green_book_complete.pdf es/cba-gd.pdf

61 Ευχαριστώ για την υπομονή σας Ερωτήσεις; for ALDAR Presentation Properties Μέρος 2ο Απαιτήσεις Συγχρηµατοδοτούµενων Έργων Ιούνιος 2014