ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΘ ΑΝΑΛΥΣΘ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΩΝ ΑΡΟΦΑΣΕΩΝ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΘ ΑΝΑΛΥΣΘ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΩΝ ΑΡΟΦΑΣΕΩΝ 8 Ο εξάμθνο Χθμικϊν Μθχανικϊν Δανάθ Διακουλάκθ, Κακθγιτρια ΕΜΠ diak@chemeng.ntua.gr Άγγελοσ Τςακανίκασ, Επ. κακθγθτισ ΕΜΠ atsaka@central.ntua.gr ΚΟΣΤΟΛΟΓΘΣΘ ΤΙΜΟΛΟΓΘΣΘ

2 Άδεια Χρήζης Το παρόν εκπαιδεσηικό σλικό σπόκειηαι ζε άδειες τρήζης Creative Commons. Για εκπαιδεσηικό σλικό, όπως εικόνες, ποσ σπόκειηαι ζε άδεια τρήζης άλλοσ ηύποσ, ασηή πρέπει να αναθέρεηαι ρηηώς.

3 Κοςτολόγθςθ 3

4 Ρεριεχόμενα 4 1. Κοςτολόγθςθ 1.1. Στόχοι 1.2. Συςτιματα κοςτολόγθςθσ 1.3. Παραδοςιακζσ μζκοδοι 1.4. Η μζκοδοσ ABC 2. Τιμολόγθςθ 2.1. Παράγοντεσ που επθρεάηουν τισ τιμζσ 2.2. Στρατθγικζσ τιμολόγθςθσ 2.3. Τεχνικζσ τιμολόγθςθσ

5 Κοςτολόγθςθ (1/2) 5 Η διαδικαςία υπολογιςμοφ του κόςτουσ για: Παραγωγι ενόσ προϊόντοσ ι μίασ υπθρεςίασ Λειτουργία ενόσ μθχανιματοσ Λειτουργία ενόσ τμιματοσ τθσ επιχείρθςθσ Εκτζλεςθ μίασ εργαςίασ/δραςτθριότθτασ Συνολικι λειτουργία μίασ επιχείρθςθσ Το αντικείμενο τθσ κοςτολόγθςθσ: Αντικείμενο κόςτουσ (cost object)

6 Κοςτολόγθςθ (2/2) 6 Θ κοςτολόγθςθ αποτελεί αναγκαίο ςτοιχείο: ςτθ μελζτθ ςκοπιμότθτασ μίασ νζασ επιχείρθςθσ για τθ διαμόρφωςθ βραχυπρόκεςμθσ και μακροπρόκεςμθσ ςτρατθγικισ υφιςτάμενων επιχειριςεων

7 Το πρόβλθμα τθσ κοςτολόγθςθσ (1/2) 7 Το άμεςο κόςτοσ υλικϊν και το άμεςο κόςτοσ εργαςίασ κάκε μεμονωμζνου προϊόντοσ είναι ςχετικά εφκολο να προςδιοριςκεί.

8 Το πρόβλθμα τθσ κοςτολόγθςθσ (2/2) 8 Το βαςικό πρόβλθμα τθσ κοςτολόγθςθσ αφορά ςτθν κατανομι των επιβαρφνςεων (ζμμεςο κόςτοσ) ςτα επιμζρουσ προϊόντα. Παλιότερα, το άμεςο κόςτοσ (εργαςίασ και υλικϊν) αποτελοφςε το μεγαλφτερο ποςοςτό του κόςτουσ των λίγων και ομοιόμορφων προϊόντων μίασ επιχείρθςθσ Όςο πιο πολφπλοκθ και αυτοματοποιθμζνθ γίνεται θ παραγωγικι διαδικαςία, τόςο αυξάνεται το ποςοςτό των επιβαρφνςεων και γίνεται πιο κρίςιμθ θ κατανομι τουσ ςτα επιμζρουσ προϊόντα. Σταδιακά, θ κοςτολόγθςθ αρχίηει και ςυμπεριλαμβάνει το μθ βιομθχανικό κόςτοσ.

9 Γιατί χρειάηεται θ κοςτολόγθςθ; (1/2) 9 Για τισ λογιςτικζσ καταςτάςεισ τθσ επιχείρθςθσ (financial accounting): Αναγκαία θ εκτίμθςθ τθσ αξίασ (κόςτουσ) των αποκεμάτων Για τθ διοίκθςθ τθσ επιχείρθςθσ (managerial accounting): Αναγκαία για τθν αποτελεςματικι λειτουργία και τθ ςτρατθγικι τθσ επιχείρθςθσ Για τθ διερεφνθςθ τθσ ςκοπιμότθτασ μεταβολϊν: o o o Στο μίγμα ι ςτουσ προμθκευτζσ των πρϊτων υλϊν Στθ διάταξθ και οργάνωςθ τθσ εργαςίασ κλπ Στο είδοσ του εξοπλιςμοφ (π.χ. αντικατάςταςθ)

10 Γιατί χρειάηεται θ κοςτολόγθςθ; (2/2) 10 Για τθν ευρφτερθ αναδιοργάνωςθ τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ ι τθσ ςυνολικισ επιχείρθςθσ o o o Κατάργθςθ παλιϊν ι προςκικθ νζων προϊόντων Κατάργθςθ, ςυγχϊνευςθ, δθμιουργία νζων τμθμάτων Επζκταςθ τθσ επιχείρθςθσ Για τθν τιμολόγθςθ των προϊόντων

11 Ιςτορικι εξζλιξθ 11 Μετάβαςθ από τθ λογιςτικι (αρχζσ 20 ου αιϊνα) ςτθ διοικθτικι προςζγγιςθ: διαχείριςθ κόςτουσ Αφξθςθ μεριδίου επιβαρφνςεων και μθ βιομθχανικοφ κόςτουσ (ζρευνα & ανάπτυξθ, προϊκθςθ ςτθν αγορά κλπ) Εντονότεροσ ανταγωνιςμόσ Μεγαλφτερθ ζμφαςθ ςε διαχείριςθ-βελτιςτοποίθςθ Μεγαλφτερο ενδιαφζρον ςτθν πρόβλεψθ, ςτθν εκτίμθςθ δυνατοτιτων περιοριςμοφ του κόςτουσ Μεγαλφτερθ ζμφαςθ ςε ποιότθτα, παρά ςε κόςτοσ-τιμι

12 Ταξινόμθςθ ςυςτθμάτων κοςτολόγθςθσ (1/2) 12 Ανάλογα με τα γενικά χαρακτθριςτικά τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ Συνεχισ παραγωγι (continuous production) Αςυνεχισ παραγωγι (κατά παρτίδα) (batch production) Εξατομικευμζνθ παραγωγι (job production) Ανάλογα με το είδοσ των δεδομζνων Στοιχεία ιςτορικοφ κόςτουσ Στοιχεία προχπολογιςτικοφ κόςτουσ Πρότυπο κόςτοσ

13 Ταξινόμθςθ ςυςτθμάτων κοςτολόγθςθσ (2/2) 13 Ανάλογα με το ςτόχο τθσ κοςτολόγθςθσ Ρλιρθσ κοςτολόγθςθ (πλιρεσ βιομθχανικό ι πλιρεσ λειτουργικό κόςτοσ) (full costing) Οριακι κοςτολόγθςθ (marginal costing)

14 Ραραδοςιακι κοςτολόγθςθ 14 Αντικείμενα κόςτουσ (cost objects): προϊόντα Κφριοσ ςτόχοσ: θ κατανομι των επιβαρφνςεων Ρϊσ γίνεται θ κατανομι; Εικόνα 1: Παραδοςιακι κοςτολόγθςθ Στθρίηεται ςτθν υπόκεςθ ότι: θ παραγωγι των προϊόντων είναι αυτι που προκαλεί τισ δαπάνεσ

15 Οδθγόσ κόςτουσ (cost driver) (1/2) 15 Η ποςοτικι βάςθ μεριςμοφ των επιβαρφνςεων: θ μεταβολι τθσ ςυςχετίηεται με τθ μεταβολι τθσ δαπάνθσ που κατανζμεται διαφοροποιείται ςτα επιμζρουσ αντικείμενα κόςτουσ Κάκε βάςθ μεριςμοφ είναι λίγο-πολφ αυκαίρετθ: Απλϊσ προςεγγίηεται το πραγματικό κόςτοσ

16 Οδθγόσ κόςτουσ (cost driver) (2/2) 16 Ο απλοφςτεροσ οδθγόσ κόςτουσ: ποςότθτα παραγωγισ Όςο μεγαλφτερθ ποςότθτα παράγεται τόςο μεγαλφτερεσ επιβαρφνςεισ (ζμμεςα υλικά, ζμμεςθ εργαςία, νοίκι) Στο προϊόν Α που παράγεται ςε διπλάςια ποςότθτα από το Β αποδίδονται οι διπλάςιεσ επιβαρφνςεισ του Β Ερϊτθμα: Αν το προϊόν Β απαιτεί πιο ςφνκετθ επεξεργαςία; Περιςςότερθ χριςθ εξοπλιςμοφ, ζμμεςων υλικϊν/εργαςίασ;

17 Συνικεισ οδθγοί κόςτουσ (1/2) 17 Ώρεσ άμεςθσ εργαςίασ (h): από τουσ πρϊτουσ οδθγοφσ κόςτουσ, όταν θ εργαςία ιταν ο πιο βαςικόσ ςυντελεςτισ παραγωγισ. Βαςικό ςτοιχείο διαφοροποίθςθσ του κόςτουσ του προϊόντοσ Αξία άμεςθσ εργαςίασ ( ): επίςθσ από τουσ πρϊτουσ οδθγοφσ κόςτουσ. Παίρνει υπόψθ διαφορζσ ςε επίπεδο εμπειρίασεξειδίκευςθσ μιςκοφ

18 Συνικεισ οδθγοί κόςτουσ (2/2) 18 Μθχανοϊρεσ (mh): όςο προωκείται θ εκμθχάνιςθ και υποκατάςταςθ τθσ ανκρϊπινθσ εργαςίασ από μθχανιματα Εφαρμόηεται ευρφτατα Ροςότθτα προϊόντων (τόνοι, λίτρα, τεμάχια): ςε περίπτωςθ ομοιόμορφων προϊόντων

19 Απλι κοςτολόγθςθ με 1 οδθγό κόςτουσ 19 Δεδομζνα: Το ςυνολικό ποςό των Επιβαρφνςεων: Ε Το ςυνολικό φψοσ του Οδθγοφ Κόςτουσ: R Η ςυμμετοχι του προϊόντοσ i ςτο ςφνολο του Οδθγοφ Κόςτουσ: r i Ιζτύει: R N 1 r i Εικόνα 2: Απλι κοςτολόγθςθ με 1 οδθγό κόςτουσ

20 Υπολογιςτικι διαδικαςία με 1 οδθγό κόςτουσ (1/2) 20 Οδθγόσ κόςτουσ e: E R Το μερίδιο x i του προϊόντοσ i xi e r i ςτο ςφνολο των επιβαρφνςεων Ε Άςκθςθ: Κατανομι των επιβαρφνςεων ςτα προϊόντα Α και Β με οδθγό κόςτουσ τισ μθχανοϊρεσ e=1200/16400= χιλ. /μθχ-ϊρα x A =0.0732*7520,x Β =0.0732*8880 e

21 Υπολογιςτικι διαδικαςία με 1 οδθγό κόςτουσ (2/2) 21 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Α Β ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Α Β Ποςότθτα προϊόντων (t) Ποςότθτα προϊόντων (t) Άμεςα υλικά (χιλ. ) Άμεςα υλικά (χιλ. ) Άμεςθ εργαςία (χιλ. ) Άμεςθ εργαςία (χιλ. ) Επιβαρφνςεισ (χιλ. ) 1200?? Επιβαρφνςεισ (χιλ. ) Συνολικό βιομθχανικό 4800 κόςτοσ (χιλ. )?? Συνολικό βιομθχανικό Χρόνοσ χριςθσ μθχανϊν κόςτοσ (χιλ. ) (μθχανοϊρεσ) Κόςτοσ παραγωγισ ( /kg) Πίνακασ 1: Υπολογιςτικι διαδικαςία με 1 οδθγό κόςτουσ (1) Πίνακασ 2: Υπολογιςτικι διαδικαςία με 1 οδθγό κόςτουσ (2)

22 Απλι κοςτολόγθςθ με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ 22 Δεδομζνα Οι βαςικζσ ςυνιςτϊςεσ των Επιβαρφνςεων: Ε k Το ςυνολικό φψοσ του Οδθγοφ Κόςτουσ για κάκε ςυνιςτϊςα: R k Η ςυμμετοχι του προϊόντοσ i ςτο ςφνολο του Οδθγοφ Κόςτουσ k: r ki Ιζτύει: E M E k k 1 και: R k r ki 1 Εικόνα 3: Απλι κοςτολόγθςθ με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ N

23 Υπολογιςτικι διαδικαςία με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ (1/2) 23 Οδθγόσ κόςτουσ e k : e k E R k k το μερίδιο x ki του προϊόντοσ i x ki e k r ki ςτο ςφνολο τθσ ςυνιςτϊςασ E k Το μερίδιο x i του προϊόντοσ i x i x ki ςτο ςφνολο των k 1 επιβαρφνςεων Ε M

24 Υπολογιςτικι διαδικαςία με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ (2/2) 24 Άςκθςθ: Ανάλυςθ των επιβαρφνςεων ςε δφο ςυνιςτϊςεσ Ε 1 και Ε 2 και κατανομι ςτα προϊόντα Α και Β με δφο οδθγοφσ R 1 και R 2 e1=400/16400= χιλ. /μθχ-ϊρα e2= 800/7800 = χιλ. /ανκρ-ϊρα ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Α Β Ποςότθτα προϊόντων (t) Άμεςα υλικά (χιλ. ) Άμεςθ εργαςία (χιλ. ) Επιβαρφνςεισ Ε1 400?? Επιβαρφνςεισ Ε2 800?? Επιβαρφνςεισ (χιλ. ) 1200?? Συνολικό βιομθχανικό 4800 κόςτοσ (χιλ. )?? Χρόνοσ χριςθσ μθχανϊν (μθχανοϊρεσ) R Χρόνοσ άμεςθσ εργαςίασ (ανκρωποϊρεσ) R Πίνακασ 3: Υπολογιςτικι διαδικαςία με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ

25 Αποτελζςματα 25 Το κόςτοσ παραγωγισ διαφοροποιείται αιςκθτά ανάλογα με το είδοσ και τον αρικμό των οδθγϊν κόςτουσ Δεν υπάρχει ςωςτόσ οδθγόσ κόςτουσ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Α Β Ποςότθτα προϊόντων (t) Άμεςα υλικά (χιλ. ) Άμεςθ εργαςία (χιλ. ) Επιβαρφνςεισ Ε Επιβαρφνςεισ Ε Επιβαρφνςεισ (χιλ. ) Συνολικό βιομθχανικό κόςτοσ (χιλ. ) Κόςτοσ παραγωγισ ( /kg) Κόςτοσ παραγωγισ ( /kg) Πίνακασ 4: Αποτελζςματα Με 2 οδεγούς κόζηοσς Με 1 οδεγό κόζηοσς: μετανοώρες

26 Κοςτολόγθςθ δφο ςταδίων 26 Ειςάγεται θ ζννοια του Κζντρου Κόςτουσ (cost pool) Τμιματα ι άτυπεσ υποδιαιρζςεισ τθσ επιχείρθςθσ ςτισ οποίεσ κατανζμονται οι επιβαρφνςεισ: o Ε 1 ςτο ΚΚ1, Ε 2 ςτο ΚΚ2 Ε Μ ςτο ΚΚΜ Κάκε ΚΚ ζχει χωριςτό οδθγό κόςτουσ R k o Κδια υπολογιςτικι διαδικαςία με τθν κοςτολόγθςθ με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ E k M 1 E k Εικόνα 4: Κοςτολόγθςθ 2 ςταδίων

27 ABC: Κοςτολόγθςθ με βάςθ δραςτθριότθτεσ (Activity Based Costing) 27 Η μζκοδοσ αποτελεί μετεξζλιξθ τθσ παραδοςιακισ τεχνικισ με πολλαπλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ και αρχίηει να εφαρμόηεται ευρφτερα τθ δεκαετία 90 Στθρίηεται ςτθν υπόκεςθ ότι: Οι δραςτθριότθτεσ που εκτελοφνται μζςα ςτθν επιχείρθςθ είναι υπεφκυνεσ για το κόςτοσ και ΠΧΙ τα προϊόντα Διαφορετικι φιλοςοφία διαφορετικι ςτόχευςθ: Η προςοχι ςτθ μζκοδο ABC, μετατοπίηεται από το βακμό χριςθσ των πόρων, ςτισ αιτίεσ χριςθσ αυτϊν των πόρων. Εντοπιςμόσ δαπανθρϊν δραςτθριοτιτων, καλφτεροσ ζλεγχοσ, αναδιοργάνωςθ

28 Διαφορζσ με παραδοςιακζσ τεχνικζσ (1/2) 28 Συμπεριλαμβάνεται και το μθ βιομθχανικό κόςτοσ Πολφ μεγαλφτερθ λεπτομζρεια ςτθν ανάλυςθ των λειτουργιϊν τθσ επιχείρθςθσ για τον προςδιοριςμό Κζντρων Κόςτουσ: Διακριτά τμιματα τθσ επιχείρθςθσ Συγκεκριμζνεσ δραςτθριότθτεσ εντόσ ενόσ τμιματοσ (π.χ. ςταμάτθμαεπανεκκίνθςθ μθχανθμάτων: set-up costs) Η ανάλυςθ εξετάηει και άλλα αντικείμενα κόςτουσ εκτόσ των προϊόντων, π.χ. δραςτθριότθτεσ, πελάτεσ Εργαλείο διοίκθςθσ και όχι μόνο κοςτολόγθςθσ (Activity Based Costing Activity Based Management)

29 Διαφορζσ με παραδοςιακζσ τεχνικζσ (2/2) 29 Κοινό ςθμείο: το άμεςο κόςτοσ υλικϊν & εργαςίασ χρεϊνεται απ ευκείασ ςτα τελικά προϊόντα

30 ABC: Ανάλυςθ δφο ςταδίων 30 Σθμείο εκκίνθςθσ ο προςδιοριςμόσ κόςτουσ των ΚΚ ςτθ βάςθ των πόρων που καταναλϊνουν όχι ζνα δεδομζνο ποςό (επιβαρφνςεισ) που πρζπει να κατανεμθκεί Οι οδθγοί κόςτουσ εφαρμόηονται ςτθ ςυνζχεια για τθν κατανομι ςτα προϊόντα Εικόνα 5: ABC: Ανάλυςθ δφο ςταδίων

31 Ιεράρχθςθ δραςτθριοτιτων (1/2) 31 Για τον ευκολότερο προςδιοριςμό των δραςτθριοτιτων ακολουκείται μία ιεραρχικι ανάλυςθ: Επίπεδο μονάδασ προϊόντοσ (unit level): οι δραςτ/τεσ που αφοροφν τθν παραγωγι κάκε χωριςτισ μονάδασ προϊόντοσ (π.χ. προςαρμογι ενόσ εξαρτιματοσ) Επίπεδο παρτίδασ (batch level): οι δραςτ/τεσ που αφοροφν τθν ολοκλιρωςθ κάκε παρτίδασ, όπωσ κακαριςμόσ-επανεκκίνθςθ μθχανϊν, μεταφορά πρϊτων υλϊν, ζλεγχοσ ποιότθτασ προϊόντων κλπ.

32 Ιεράρχθςθ δραςτθριοτιτων (2/2) 32 Επίπεδο υποςτιριξθσ παραγωγισ (product support level): οι δραςτ/τεσ που αφοροφν το ςφνολο τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ (προϊόντων, παρτίδων), όπωσ ςχεδιαςμόσ, αγορζσ και ζλεγχοσ ποιότθτασ πρϊτων υλϊν, ςυντιρθςθ, παραγωγι ατμοφ. Επίπεδο επιχείρθςθσ (firm level): οι δραςτ/τεσ που αφοροφν το ςφνολο τθσ επιχείρθςθσ, όπωσ νοίκι, φωτιςμόσ, λογιςτιριο κλπ

33 Οδθγοί κόςτουσ ςτθν ABC 33 Δείκτεσ του ζργου που εκτελείται ςε κάκε ΚΚ (πολφ μεγαλφτερθ ποικιλία οδθγϊν κόςτουσ) Οδθγοί όγκου: αναφζρονται ςτον όγκο μίασ ειςροισ (εργαςία) ι των παραγομζνων προϊόντων Οδθγοί διάρκειασ: οδθγοί που προςδιορίηονται με βάςθ το χρόνο χριςθσ των πόρων (ανκρωποϊρεσ, μθχανοϊρεσ) Οδθγοί ςυχνότθτασ: οι πιο χαρακτθριςτικοί οδθγοί ςτθν ABC. Αναφζρονται ςτθ ςυχνότθτα ενόσ γεγονότοσ που προςδιορίηει το ζργο ςτο ΚΚ (αρικμόσ παρτίδων/ζτοσ, αρ. παραγγελιϊν/ζτοσ) Άμεςοι οδθγοί κόςτουσ: αναφζρονται άμεςα ςτο κόςτοσ των πόρων που καταναλϊνονται ςε κάκε ΚΚ και κάκε προϊόν.

34 Υπολογιςτικι διαδικαςία ABC (1/3) 34 Δεδομζνα: Οι Μ δραςτθριότθτεσ τθσ επιχείρθςθσ, Ο τφποσ (μονάδεσ μζτρθςθσ) του οδθγοφ κόςτουσ κάκε δραςτθριότθτασ k Το μοναδιαίο κόςτοσ c jk και θ ποςότθτα q jk των πόρων j που τροφοδοτοφν τθ δραςτθριότθτα k, ανά μονάδα μζτρθςθσ του οδθγοφ κόςτουσ Ο βακμόσ r ki ςτον οποίο θ δραςτθριότθτα k εξυπθρετεί κάκε προϊόν i, ανθγμζνθ ςε μονάδεσ του Οδθγοφ Κόςτουσ.

35 Υπολογιςτικι διαδικαςία ABC (2/3) 35 Προκφπτουν: 1. το φψοσ των γενικϊν δαπανϊν που κατευκφνεται ςε κάκε δραςτθριότθτα k, ανά μονάδα του οδθγοφ κόςτουσ N R k r ki i 1 2. το μερίδιο x ki του προϊόντοσ i ςτο κόςτοσ τθσ δραςτθριότθτασ k: x ki e k r ki 3. Οι ςυνολικζσ γενικζσ δαπάνεσ τθσ δραςτθριότθτασ k: E k e k R k e k j c jk q jk 4. το μερίδιο x i του προϊόντοσ i ςτο ςφνολο των γενικϊν δαπανϊν: M x i x ik k 1

36 Υπολογιςτικι διαδικαςία ABC (3/3) 36 Εικόνα 6: Υπολογιςτικι διαδικαςία ABC E M N E k x k 1 i 1 i E k e k R k c jk q jk e k j c jk q jk x ki e k r ki M x i x ik k 1

37 Άςκθςθ (1/4) 37 Μία βιομθχανία επεξεργαςίασ χαρτιοφ παράγει δφο βαςικά είδθ χάρτινων κουτιϊν Α και Β ςτισ εξισ ποςότθτεσ και κόςτοσ: Α Β Ποςότθτα (τόνοι) Άμεςο κόςτοσ υλικϊν+εργαςίασ (χιλ. ) Επιβαρφνςεισ + Μθ βιομθχανικό κόςτοσ (χιλ. ) 1200 Πίνακασ 5: Δεδομζνα άςκθςθσ (1)

38 Άςκθςθ (2/4) 38 Για τθν κοςτολόγθςθ των προϊόντων με τθ μζκοδο ABC οι λειτουργίεσ τθσ επιχείρθςθσ κατανζμονται ςε 9 δραςτθριότθτεσ, με τουσ οδθγοφσ κόςτουσ του Πίνακα: ΔΑΣΤΘΙΟΤΘΤΕΣ ΜΕΤΘΣΘ ΟΔΘΓΟΥ ΕΡΙΡΕΔΟ ΟΔΘΓΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ (ek =Σcik qik) 1 Ζλεγχοσ ποιότθτασ πρϊτων υλϊν αρ. παραγγελιϊν Υποςτιριξθ παραγωγισ 500 /παραγγελία 2 Ανάμιξθ υλικϊν τόνοι πρϊτων υλϊν Υποςτιριξθ παραγωγισ 610 /τόνο 3 Επεξεργαςία υλικϊν μθχανοϊρεσ Υποςτιριξθ παραγωγισ 840 /χιλ.μθχ-ϊρα 4 Συντιρθςθ μθχανϊν μθχανοϊρεσ Υποςτιριξθ παραγωγισ 115 /χιλ.μθχ-ϊρα 5 Διακόςμθςθ αρ. κουτιϊν Μονάδα προϊόντοσ 324 /χιλ.κουτιά 6 Ζλεγχοσ ποιότθτασ προϊόντων αρ. παρτίδων Παρτίδα 275 /παρτίδα 7 Αναπροςαρμογι μθχ. (setup) αρ. παρτίδων Παρτίδα 134 /παρτίδα 8 Εξυπθρζτθςθ πελατϊν αρ. παραγγελιϊν Επιχείρθςθ 157 /παραγγελία 9 Οργάνωςθ-διοίκθςθ ποςότθτα προϊόντων Επιχείρθςθ 256 /τόνο Πίνακασ 6: Δεδομζνα άςκθςθσ (2)

39 Άςκθςθ (3/4) 39 Η ςυμμετοχι κάκε προϊόντοσ ςτισ επιμζρουσ δραςτθριότθτεσ εκφραςμζνθ ςτισ μονάδεσ βάςθσ του οδθγοφ κόςτουσ είναι: ΔΑΣΤΘΙΟΤΘΤΕΣ rka rkb Rk 1 Ζλεγχοσ ποιότθτασ πρϊτων υλϊν (αρ.παραγγελιϊ Ανάμιξθ υλικϊν (τόνοι) Επεξεργαςία υλικϊν (χιλ.μθχανοϊρεσ) Συντιρθςθ μθχανϊν (χιλ.μθχανοϊρεσ) Διακόςμθςθ (χιλ.κουτιά) Ζλεγχοσ ποιότθτασ προϊόντων (παρτίδεσ) Αναπροςαρμογι μθχ. (παρτίδεσ) Εξυπθρζτθςθ πελατϊν (αρ.παραγγελιϊν) Οργάνωςθ-διοίκθςθ (τόνοι) Πίνακασ 7: Δραςτθριότθτεσ

40 Άςκθςθ (4/4) 40 Η φυςικι ςθμαςία των οδθγϊν κόςτουσ ςφμφωνα με τα ςτοιχεία των 3 πινάκων είναι: Π.χ. Δραςτθριότθτα 1) o o Γίνονται 76 παραγγελίεσ πρϊτων υλϊν Οι 40 αφοροφν το προϊόν Α (περίπου 10 τόνοι ανά παραγγελία) και οι 36 (περίπου 5 τόνοι ανά παραγγελία) το προϊόν Β o Σε κάκε παραγγελία γίνεται ζλεγχοσ ποιότθτασ που κοςτίηει 500 (μιςκόσ χθμικοφ, αντιδραςτιρια κλπ).

41 Επίλυςθ άςκθςθσ 41 Πολλαπλαςιάηοντασ τον οδθγό κόςτουσ e k κάκε δραςτθριότθτασ, με τθ ςυμμετοχι κάκε προϊόντοσ ς αυτι τθ δραςτθριότθτα r ki, προκφπτει το μερίδιο κόςτουσ του προϊόντοσ x ki και το ςυνολικό κόςτοσ τθσ δραςτθριότθτασ E k. ΚΟΣΤΟΣ ΔΑΣΤΘΙΟΤΘΤΩΝ (χιλ. ) xka xkb ΣΥΝΟΛΟ (Ek) % A % B Ζλεγχοσ ποιότθτασ πρϊτων υλϊν % 47% Ανάμιξθ υλικϊν % 37% Επεξεργαςία υλικϊν % 35% Συντιρθςθ μθχανϊν % 35% Διακόςμθςθ % 63% Ζλεγχοσ ποιότθτασ προϊόντων % 38% Αναπροςαρμογι μθχ. (setup) % 38% Εξυπθρζτθςθ πελατϊν % 32% Οργάνωςθ-διοίκθςθ % 31% ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΜΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ (χιλ. ) % 39% ΑΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ (χιλ. ) % 32% ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ (χιλ. ) % 36% Μοναδιαίο κόςτοσ ( /kg) Πίνακασ 8: Επίλυςθ άςκθςθσ

42 Τιμολόγθςθ 42

43 Ραράγοντεσ που επθρεάηουν τισ τιμζσ 43 Εικόνα 7: Παράγοντεσ που επθρεάηουν τισ τιμζσ

44 Εςωτερικοί παράγοντεσ 44 Κόςτοσ: μακροχρόνια μία επιχείρθςθ δεν μπορεί να πουλάει τα προϊόντα τθσ ςε τιμζσ κάτω του κόςτουσ Ροιότθτα: αυξανόμενθ βαρφτθτα ςτθ διαμόρφωςθ τιμολογιακισ πολιτικισ Στόχοι: θ τιμι αποτελεί εργαλείο για τθν επίτευξθ βραχυπρόκεςμων ςτόχων (π.χ. αφξθςθ μεριδίου αγοράσ) Στρατθγικι: μακροπρόκεςμεσ επιδιϊξεισ ςτισ οποίεσ εντάςςονται και οι βραχυπρόκεςμοι ςτόχοι

45 Εξωτερικοί παράγοντεσ 45 Αγορά Ρροςφορά-Ηιτθςθ Ελαςτικότθτα Ανταγωνιςτζσ Μορφι ανταγωνιςμοφ Ρελάτεσ ανάγκεσ, πλικοσ, καταναλωτικι ςυμπεριφορά Θεςμικό-οικονομικό περιβάλλον Γενικζσ ςυνκικεσ Επιτόκια, τραπεηικό ςφςτθμα Συντελεςτζσ φορολογίασ Επιχορθγιςεισ-επιδοτιςεισ Θεςμικζσ υποχρεϊςεισ (πχ. περιβαλλοντικοί όροι) Ζλεγχοσ τιμϊν

46 Ο παράγοντασ τθσ ηιτθςθσ (1/2) 46 Ο παράγοντασ τθσ ηιτθςθσ είναι κακοριςτικόσ ςε μία πλιρωσ ανταγωνιςτικι αγορά με μικρι δυνατότθτα διαφοροποίθςθσ του προϊόντοσ Κάκε μεμονωμζνθ επιχείρθςθ πρζπει να προςαρμόςει το κόςτοσ τθσ ςτθν τιμι (ιςορροπίασ) που διαμορφϊνεται ςτθν αγορά Η καμπφλθ προςφοράσ αντανακλά το (αυξανόμενο) οριακό κόςτοσ των παραγωγϊν Όςο υψθλότερθ είναι θ τιμι τόςο μειϊνεται θ ηιτθςθ Όςο χαμθλότερθ είναι θ τιμι τόςο περιορίηεται θ προςφορά λόγω κόςτουσ

47 Ο παράγοντασ τθσ ηιτθςθσ (2/2) 47 Υπερβάλλοσζα δήηεζε Υπερβάλλοσζα προζθορά Γράφθμα 1: Ο παράγοντασ τθσ ηιτθςθσ

48 Θ ελαςτικότθτα τθσ ηιτθςθσ (1/2) 48 Στο ςφνολο τουσ οι παραγωγοί λαμβάνουν υπόψθ τουσ τθν ελαςτικότθτα τθσ ηιτθςθσ: % μεταβολι ποςότθτασ/% μεταβολι τιμισ ΔQ Q Δp p Μία αφξθςθ τιμισ ςε ζνα προϊόν υψθλισ ελαςτικότθτασ ηιτθςθσ ωσ προσ τθν τιμι κα οδθγιςει ςε μεγάλθ μείωςθ τθσ ηιτθςθσ Εξετάηεται επίςθσ και θ ςταυροειδισ ελαςτικότθτα: Πόςο επθρεάηεται θ ηιτθςθ από τθ μεταβολι τιμισ ενόσ υποκατάςτατου ι ςυμπλθρωματικοφ προϊόντοσ E S

49 Θ ελαςτικότθτα τθσ ηιτθςθσ (2/2) 49 Υυελή Ελαζηικόηεηα Χαμελή Ελαζηικόηεηα Γράφθμα 2: Η ελαςτικότθτα τθσ ηιτθςθσ

50 Ο ανταγωνιςμόσ (1/2) 50 Εξαρτάται από τα χαρακτθριςτικά τθσ αγοράσ και τθν ανταγωνιςτικι κζςθ τθσ επιχείρθςθσ Ηγετικι κζςθ: κακορίηει το πλαίςιο τιμϊν (price leader) o o Χαμθλζσ τιμζσ που δφςκολα μποροφν να ακολουκιςουν άλλεσ επιχειριςεισ ιςχυροποιεί περιςςότερο τθ κζςθ τθσ ςτθν αγορά Υψθλζσ τιμζσ εκμεταλλευόμενθ πικανό ανταγωνιςτικό πλεονζκτθμα (ποιότθτα, διαφοροποίθςθ προϊόντοσ, όνομα)

51 Ο ανταγωνιςμόσ (2/2) 51 Χαρακτθριςτικά επιχειριςεων με θγετικι κζςθ o o o o Μεγάλο μερίδιο αγοράσ-χαμθλό κόςτοσ Κακαρι ςτρατθγικι Επενδφςεισ ςε ζρευνα & ανάπτυξθ και marketing Γνϊςθ των εξελίξεων ςτθν αγορά και των πικανϊν κινιςεων των ανταγωνιςτϊν

52 Στρατθγικζσ τιμολόγθςθσ (1/2) 52 Χαμθλισ τιμισ: αγακά πρϊτθσ ανάγκθσ, πχ χαρτικά, απορρυπαντικά Διείςδυςθσ: αγακά υψθλισ ελαςτικότθτασ, πχ καλλυντικά Ξαφρίςματοσ: καινοτομικά προϊόντα, πχ. θλεκτρονικά Γοιτρου: υπθρεςίεσ αιςκθτικισ, αντικείμενα τζχνθσ, κοςμιματα

53 Στρατθγικζσ τιμολόγθςθσ (2/2) 53 Εικόνα 8: Στρατθγικζσ τιμολόγθςθσ

54 Τιμολόγθςθ με βάςθ το κόςτοσ (1/2) 54 Ανεξάρτθτα από άλλουσ παράγοντεσ, θ τιμι κα πρζπει να ςχετίηεται με το κόςτοσ. Μία επιχείρθςθ μπορεί να πουλάει ςε τιμζσ κάτω του κόςτουσ για μικρό χρονικό διάςτθμα o o Αν κζλει να προωκιςει ζνα νζο προϊόν ςτθν αγορά Αν για ζκτακτουσ λόγουσ αυξικθκε το κόςτοσ τθσ, χωρίσ να μπορεί (λόγω ανταγωνιςμοφ, οικονομικϊν ςυνκθκϊν, κεςμικοφ πλαιςίου) να αυξιςει τθν τιμι τθσ Μακροπρόκεςμα, πρζπει θ τιμι να καλφπτει το κόςτοσ και να αφινει κάποιο περικϊριο κζρδουσ

55 Τιμολόγθςθ με βάςθ το κόςτοσ (2/2) 55 Συνικθσ τεχνικι τιμολόγθςθσ: Μζκοδοσ αυξθμζνου κόςτουσ (cost-plus pricing) Τιμι = Κόςτοσ + (% προςαφξθςθσ Κόςτοσ)

56 Μζκοδοσ αυξθμζνου κόςτουσ (1/2) 56 Τεχνικι απορρόφθςθσ κόςτουσ (absorption pricing) Ωσ βάςθ κόςτουσ κεωρείται το ςυνολικό βιομθχανικό κόςτοσ ι το ςυνολικό κόςτοσ παραγωγισ Προςτίκεται ζνα ποςοςτό προςαφξθςθσ Τεχνικι ςτοχευμζνθσ απόδοςθσ (target-return pricing) Ωσ βάςθ κόςτουσ κεωρείται το ςυνολικό κόςτοσ παραγωγισ Υπολογίηεται το ποςοςτό προςαφξθςθσ που κα επιτφχει μία ςυγκεκριμζνθ απόδοςθ (επιςτροφι κεφαλαίου)

57 Μζκοδοσ αυξθμζνου κόςτουσ (2/2) 57 Τεχνικι οριακισ τιμολόγθςθσ (marginal pricing) Ωσ βάςθ κόςτουσ κεωρείται το άμεςο (ι μεταβλθτό) κόςτοσ Προςτίκεται ζνα ποςοςτό προςαφξθςθσ, ϊςτε να καλυφκεί μζροσ τουλάχιςτον του ζμμεςου (ι ςτακεροφ) κόςτουσ

58 Άςκθςθ (1/2) 58 Ποια κα είναι θ τιμι πϊλθςθσ κάκε προϊόντοσ τθσ Άςκθςθσ ABC, αν ο ςυντελεςτισ προςαφξθςθσ του κόςτουσ είναι 6% για το Α και 5% για το Β. Ποια κα είναι θ ςυμμετοχι ςτο ςυνολικό κζρδοσ από τα δφο προϊόντα;

59 Άςκθςθ (2/2) 59 Α Β Σφνολο %Α %Β Ροςότθτα (τόνοι) % 31% ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ (χιλ. ) % 36% Μοναδιαίο κόςτοσ ( /kg) Τιμι ( /kg) Ζςοδα (χιλ. ) % 36% Κζρδοσ (χιλ. ) % 32% Πίνακασ 9: Δεδομζνα άςκθςθσ Αν είχαμε ςτόχο να αυξιςουμε το κζρδοσ μασ ςτισ 200 χιλ., ποιοσ κα ζπρεπε να είναι o ςυντ. προςαφξθςθσ του Α; (κεωροφμε ότι θ τιμι του Β δεν μπορεί να αυξθκεί πάνω από 4.59 /kg) Λφςθ:12.4%

60 Κατάλογοσ αναφορϊν εικόνων (1/4) 60 Εικόνα 1: Παραδοςιακι κοςτολόγθςθ, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων. Εικόνα 2: Απλι κοςτολόγθςθ με 1 οδθγό κόςτουσ, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων.

61 Κατάλογοσ αναφορϊν εικόνων (2/4) 61 Εικόνα 3: Απλι κοςτολόγθςθ με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων. Εικόνα 4: Κοςτολόγθςθ 2 ςταδίων, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων.

62 Κατάλογοσ αναφορϊν εικόνων (3/4) 62 Εικόνα 5: ABC: Ανάλυςθ δφο ςταδίων, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων. Εικόνα 6: Υπολογιςτικι διαδικαςία ABC, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων.

63 Κατάλογοσ αναφορϊν εικόνων (4/4) 63 Εικόνα 7: Παράγοντεσ που επθρεάηουν τισ τιμζσ, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων. Εικόνα 8: Στρατθγικζσ τιμολόγθςθσ, Υλικό με μθ προςδιοριςμζνθ προζλευςθ. Σε περίπτωςθ που είςτε κάτοχοσ του κφριου δικαιϊματοσ προβείτε ςε επικοινωνία με τθ Μονάδα Υλοποίθςθσ Ανοικτϊν Ακαδθμαϊκϊν Μακθμάτων.

64 Κατάλογοσ αναφορϊν πινάκων (1/2) 64 Πίνακασ 1: Υπολογιςτικι διαδικαςία με 1 οδθγό κόςτουσ (1) Πίνακασ 2: Υπολογιςτικι διαδικαςία με 1 οδθγό κόςτουσ (2) Πίνακασ 3: Υπολογιςτικι διαδικαςία με πολλοφσ οδθγοφσ κόςτουσ Πίνακασ 4: Αποτελζςματα Πίνακασ 5: Δεδομζνα άςκθςθσ (1)

65 Κατάλογοσ αναφορϊν πινάκων (2/2) 65 Πίνακασ 6: Δεδομζνα άςκθςθσ (2) Πίνακασ 7: Δραςτθριότθτεσ Πίνακασ 8: Επίλυςθ άςκθςθσ Πίνακασ 9: Δεδομζνα άςκθςθσ

66 Κατάλογοσ αναφορϊν γραφθμάτων 66 Γράφθμα 1: Ο παράγοντασ τθσ ηιτθςθσ Γράφθμα 2: Η ελαςτικότθτα τθσ ηιτθςθσ

67 Χρημαηοδόηηζη Το παρόν εκπαιδεσηικό σλικό έτει αναπηστθεί ζηα πλαίζια ηοσ εκπαιδεσηικού έργοσ ηοσ διδάζκονηα. Το έργο «Ανοικηά Ακαδημαϊκά Μαθήμαηα Ε.Μ.Π.» έτει τρημαηοδοηήζει μόνο ηη αναδιαμόρθωζη ηοσ εκπαιδεσηικού σλικού. Το έργο σλοποιείηαι ζηο πλαίζιο ηοσ Επιτειρηζιακού Προγράμμαηος «Εκπαίδεσζη και Δια Βίοσ Μάθηζη» και ζσγτρημαηοδοηείηαι από ηην Εσρωπαϊκή Ένωζη (Εσρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόροσς.