Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Φυσικής Εργαστήριο Ηλεκτρονικής. Ψηφιακά Ηλεκτρονικά. Ακολουθιακή Λογική. Επιμέλεια Διαφανειών: Δ.

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Φυσικής Ψηφιακά Ηλεκτρονικά Ακολουθιακή Λογική Επιμέλεια Διαφανειών: Δ. Μπακάλης Πάτρα, Φεβρουάριος 2009 Εισαγωγή Είσοδοι Συνδυαστικό Κύκλωμα Έξοδοι Στοιχεία Μνήμης Κατάσταση Ακολουθιακού Κυκλώματος : περιεχόμενα στοιχείων μνήμης. Η έξοδος εξαρτάται από τις εισόδους και την κατάσταση του κυκλώματος. Η κατάσταση εξαρτάται από τις εισόδους και την προηγούμενη κατάσταση. Ακολουθιακά Κυκλώματα Σύγχρονα: οι τιμές των σημάτων του αλλάζουν σε διακριτές χρονικές στιγμές (ρολόι). Ασύγχρονα: οι τιμές των σημάτων του αλλάζουν σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή (συνδυαστικά κυκλώματα με ανάδραση). Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 2 Ακολουθιακή Λογική 2

2 Μανδαλωτής τύπου SR με πύλες NOR Q: κανονική έξοδος Q' : συμπληρωματική έξοδος R : είσοδος επαναφοράς S : είσοδος θέσης Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 3 Ακολουθιακή Λογική 3 Μανδαλωτής τύπου SR με πύλες NAND Το κύκλωμα λειτουργεί με τις δύο του εισόδους κανονικά στο 1 εκτός αν θέλουμε να αλλάξουμε κατάσταση. Με την εφαρμογή ενός στιγμιαίου 0 στην είσοδο θέσης, η έξοδος Q γίνεται 1. Με την εφαρμογή ενός στιγμιαίου 0 στην είσοδο επαναφοράς, η έξοδος Q γίνεται 0. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 4 Ακολουθιακή Λογική 4

3 Μανδαλωτής SR με σήμα ελέγχου H λειτουργία του μανδαλωτή τροποποιείται με την τοποθέτηση πρόσθετης εισόδου ελέγχου που καθορίζει πότε μπορεί να αλλαχθεί η κατάστασή του. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 5 Ακολουθιακή Λογική 5 Μανδαλωτής τύπου D S R Εξασφαλίζει ότι οι είσοδοι του μανδαλωτή δεν θα πάνε ποτέ στο 1 ταυτόχρονα. Αποθηκεύει την είσοδο D στο μανδαλωτή. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 6 Ακολουθιακή Λογική 6

4 Πυροδότηση των Flip-Flops Πυροδότηση είναι η αλλαγή κάποιας εισόδου του flip-flop που προκαλεί αλλαγή στην κατάστασή του. Είδη: level sensitive - edge triggered Σε δειγματοληψία με τον παλμό ρολογιού (level) το κύκλωμα μπορεί να οδηγηθεί σε αστάθεια. Σε δειγματοληψία με την ακμή ρολογιού (edge) το κύκλωμα δεν θα έχει πρόβλημα. Θετικός Παλμός Αρνητικός Παλμός Θετική Ακμή Αρνητική Ακμή Θετική Ακμή Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 7 Ακολουθιακή Λογική 7 D Flip-Flop Αφέντη-Σκλάβου Το flip flop Αφέντη-Σκλάβου περιέχει δύο απλούς μανδαλωτές. To flip-flop αυτό πυροδοτείται στην αρνητική ακμή του σήματος CLK. CLK = 0 Αφέντης: απενεργοποιημένος, Σκλάβος: ενεργός CLK = 1 Αφέντης: ενεργός, Σκλάβος: απενεργοποιημένος Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 8 Ακολουθιακή Λογική 8

5 Ακμοπυροδότητo Flip-Flopτύπου D Αποτελείται ουσιαστικά από τρεις μανδαλωτές SR. Πυροδοτείται στη θετική ακμή. Όταν CLK=0, τότε S=1, R=1 Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 9 Ακολουθιακή Λογική 9 Ακμοπυροδότητo Flip-Flopτύπου D Όταν CLK=1 και D=0, τότε S=1, R=0. Όταν CLK=1 και D=1, τότε S=0, R=1. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 10 Ακολουθιακή Λογική 10

6 Ακμοπυροδότητo Flip-Flopτύπου D Όταν στην είσοδο CLK εμφανιστεί θετική μετάβαση, η τιμήτουd μεταφέρεται στο Q. Η τιμή της εξόδου δεν επηρεάζεται από την τιμή της εισόδου D ούτε στην αρνητική μετάβαση ούτε όταν το CLK είναι σταθερά στο 0 ή στο1. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 11 Ακολουθιακή Λογική 11 Ακμοπυροδότητο Flip-Flop τύπου D Setup Time: Χρόνος Προετοιμασίας πριν την ακμή πυροδότησης στον οποίο η είσοδος D πρέπει να κρατηθεί σταθερή. Hold Time: Χρόνος Κρατήματος μετά την ακμή πυροδότησης στον οποίο η είσοδος D πρέπει να κρατηθεί σταθερή. Delay Time: Χρόνος καθυστέρησης διάδοσης, ο χρόνος από την ακμή πυροδότησης μέχρι τη σταθεροποίηση της εξόδου στην καινούρια κατάσταση. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 12 Ακολουθιακή Λογική 12

7 JK Flip-Flop D=JQ +K Q Υλοποιεί τρεις λειτουργίες: θέση, επαναφορά και εναλλαγή. Όταν J=0, K=0 D = 0 + Q = Q Όταν J=0, K=1 D = = 0 (επαναφορά) Όταν J=1, K=0 D = Q' + Q = 1 (θέση) Όταν J=1, K=1 D = Q' + 0 = Q' (εναλλαγή) Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 13 Ακολουθιακή Λογική 13 TFlip-Flop D=TQ +T Q Υλοποιεί τη λειτουργία της εναλλαγής με βάση μία είσοδο Τ. Μπορεί να κατασκευαστεί με JK flip-flop. Όταν T=0 (J=K=0) Q(t+1)=Q(t) Όταν Τ=1 (J=K=1) Q(t+1)=Q (t) (εναλλαγή) Μπορεί να κατασκευαστεί με D flip-flop (D=Τ Q = TQ' + T'Q). Όταν T=0 D=Q Όταν Τ=1 D=Q' (εναλλαγή) Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 14 Ακολουθιακή Λογική 14

8 Χαρακτηριστικοί πίνακες και εξισώσεις Οι χαρακτηριστικοί πίνακες των flip-flop καθορίζουν την επόμενη κατάσταση του flip-flop ως συνάρτηση των εισόδων και της παρούσας κατάστασης. Εναλλακτικά μπορούμε να εκφράσουμε αλγεβρικά τη συμπεριφορά του flip-flop με τις χαρακτηριστικές εξισώσεις: JK flip-flop: Q(t+1) = JQ' + K'Q Αμετάβλητη D flip-flop: T flip-flop: Q(t+1) = D Q(t+1) = TQ' + T'Q = T Q Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 15 Ακολουθιακή Λογική 15 Άμεσες είσοδοι Άμεση θέση: είσοδος ασύγχρονης θέσης του flip-flop. Άμεση επαναφορά: είσοδος ασύγχρονης επαναφοράς του flip-flop. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 16 Ακολουθιακή Λογική 16

9 Ανάλυση Ακολουθιακών Κυκλωμάτων Η ανάλυση ενός ακολουθιακού κυκλώματος έγκειται στην εύρεση ενός πίνακα ή διαγράμματος για τη χρονική ακολουθία εισόδων, εξόδων και εσωτερικών καταστάσεων. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 17 Ακολουθιακή Λογική 17 Εξισώσειςκατάστασηςκαιεξισώσειςεξόδων Εξισώσεις κατάστασης Α(t+1)=A(t)x(t)+B(t)x(t) B(t+1)=A'(t)x(t) A(t+1)=Ax+Bx B(t+1)=A'x Εξίσωση εξόδου y(t)=(a+b)x' Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 18 Ακολουθιακή Λογική 18

10 Πίνακας Καταστάσεων Παρούσα A(t+1)=Ax+Bx B(t+1)=A'x y(t)=(a+b)x' Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 19 Ακολουθιακή Λογική 19 Διάγραμμα Καταστάσεων Οι πληροφορίες που περιέχονται στον πίνακα καταστάσεων μπορούν να παρασταθούν σχηματικά με το διάγραμμα καταστάσεων. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 20 Ακολουθιακή Λογική 20

11 Εξισώσεις εισόδου των Flip Flops Ένα ακολουθιακό κύκλωμα μπορεί να περιγραφεί από τις εξισώσεις εξόδου καθώς και τις εξισώσεις εισόδων των flip flops. Εξίσωση εισόδου flip-flop: D A = Ax + Bx D B = A'x Εξίσωση εξόδου: y = (A + B)x' Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 21 Ακολουθιακή Λογική 21 Ανάλυση Ακολουθιακού Κυκλώματος 1. Προσδιορίζουμε τις εξισώσεις εισόδου των flip-flop και τις εξισώσειςεξόδωνωςσυνάρτησητηςπαρούσαςκατάστασηςκαι των μεταβλητών εισόδου του κυκλώματος. 2. Για κάθε δυνατό συνδυασμό παρούσας κατάστασης και μεταβλητών εισόδου, προσδιορίζουμε στον πίνακα καταστάσεων τις δυαδικές τιμές κάθε εξίσωσης εισόδου flip flop και κάθε εξίσωσης εξόδου. 3. Χρησιμοποιούμε τον χαρακτηριστικό πίνακα για τον καθορισμό της επόμενης κατάστασης. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 22 Ακολουθιακή Λογική 22

12 Παράδειγμα 1: Ακολουθιακό κύκλωμα με D FFs D A = Α x y Διάγραμμα καταστάσεων Πίνακας καταστάσεων Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 23 Ακολουθιακή Λογική 23 Παράδειγμα 2: Ακολουθιακό κύκλωμα με JK FFs J A = B K A = Bx' J B = x' K B = A x Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 24 Ακολουθιακή Λογική 24

13 Παράδειγμα 2: Ακολουθιακό κύκλωμα με JK FFs J A = B K A = Bx' J B = x' K B = A x Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 25 Ακολουθιακή Λογική 25 Παράδειγμα 2: Ακολουθιακό κύκλωμα με JK FFs J A = B K A = Bx' J B = x' K B = A x Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 26 Ακολουθιακή Λογική 26

14 Παράδειγμα 3: Ακολουθιακό κύκλωμα με Τ FFs Τ A = Bx T B = x y = AB A(t+1) = T A A B(t+1) = T B B Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 27 Ακολουθιακή Λογική 27 Παράδειγμα 3: Ακολουθιακό κύκλωμα με Τ FFs Παρούσα κατάσταση Είσοδος Επόμενη κατάσταση Έξοδος A B x A B y Τ A = Bx T B = x y = AB A(t+1) = T A A B(t+1) = T B B Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 28 Ακολουθιακή Λογική 28

15 Μοντέλα Mealy και Moore Mealy μοντέλο: Οι έξοδοι είναι συναρτήσεις της παρούσας κατάστασης και των εισόδων. Moore μοντέλο: Οι έξοδοι είναι συναρτήσεις της παρούσας κατάστασης μόνο. Στο διάγραμμα καταστάσεων συνήθως δεν γράφονται οι έξοδοι αφού είναι ουσιαστικά οι εσωτερικές καταστάσεις. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 29 Ακολουθιακή Λογική 29 Μοντέλα Mealy και Moore Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 30 Ακολουθιακή Λογική 30

16 Κωδικοποίηση Καταστάσεων Σε κυκλώματα που δεν μας ενδιαφέρουν οι εσωτερικές καταστάσεις (οι έξοδοι δεν οδηγούνται κατευθείαν από αυτές) μπορούμε να τις κωδικοποιήσουμε με δυαδικά ψηφία όπως θέλουμε για να ελαχιστοποιήσουμε το κόστος του κυκλώματος. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 31 Ακολουθιακή Λογική 31 Μέθοδος Σχεδίασης 1. Περιγράφουμε φραστικά/με διάγραμμα καταστάσεων-χρονισμού την επιθυμητή συμπεριφορά του κυκλώματος. 2. Κωδικοποιούμε τις καταστάσεις. 3. Βρίσκουμε τον Πίνακα Καταστάσεων. 4. Διαλέγουμε τι flip flop θα χρησιμοποιήσουμε. 5. Υπολογίζουμε τις απλοποιημένες εξισώσεις των εισόδων των flip flops και τις εξισώσεις των εξόδων. 6. Σχεδιάζουμε το συνδυαστικό μέρος του κυκλώματος και το λογικό διάγραμμα του ακολουθιακού κυκλώματος. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 32 Ακολουθιακή Λογική 32

17 Παράδειγμα Σχεδίασης με D FFs 0 Παρούσα κατάσταση Είσοδος Επόμενη κατάσταση Έξοδος A B x A B y Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 33 Ακολουθιακή Λογική 33 Παράδειγμα Σχεδίασης με D FFs Παρούσα κατάσταση Είσοδος Επόμενη κατάσταση Έξοδος A B x A B y A(t+1) = D A B(t+1) = D B Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 34 Ακολουθιακή Λογική 34

18 Παράδειγμα Σχεδίασης με D FFs D A = Ax + Bx D B = Ax + B x y = AB Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 35 Ακολουθιακή Λογική 35 Πίνακες Διέγερσης των flip flops Πίνακας Διέγερσης (Excitation Table): Πίνακας που δίνει τις απαιτούμενες εισόδους για ορισμένη αλλαγή της κατάστασης. Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 36 Ακολουθιακή Λογική 36

19 Παράδειγμα Σχεδίασης με JK FFs Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 37 Ακολουθιακή Λογική 37 Παράδειγμα Σχεδίασης με JK FFs Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 38 Ακολουθιακή Λογική 38

20 Παράδειγμα Σχεδίασης με JK FFs Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 39 Ακολουθιακή Λογική 39 Σχεδίαση Μετρητών Ένα ακολουθιακό κύκλωμα που περνάει από μία προδιαγεγραμμένη ακολουθία καταστάσεων με απλούς παλμούς ονομάζεται μετρητής. Παράδειγμα: Δυαδικός μετρητής 3 bit 0 Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 40 Ακολουθιακή Λογική 40

21 Παράδειγμα με T FFs Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 41 Ακολουθιακή Λογική 41 Βιβλιογραφία 1. Ψηφιακή Σχεδίαση (3 η έκδοση), Μ. Morris Mano, Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Ψηφιακή Σχεδίαση Αρχές και Πρακτικές, J. Wakerly, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Digital Design (4 th edition), M. Morris Mano & M. Ciletti, Pearson Prentice Hall, 2007 Σύγχρονα Ακολουθιακά Κυκλώματα 42 Ακολουθιακή Λογική 42