AIDS: μείηον πρόβλθμα τθσ δθμόςιασ υγείασ.

Transcript

1 AIDS: μείηον πρόβλθμα τθσ δθμόςιασ υγείασ. O. Νικολάτου-Γαλίτθ Εχει προκαλζςει τθ μεγαλφτερθ επίπτωςθ ςτθν ςωματικι & ψυχικι υγεία & ςυμπεριφορζσ Η ςυμβολι τθσ Οδοντιατρικισ ΕΚΠΑ ςυνεχισ & ςτακερι Eπιςτθμονικι Εκδιλωςθ, με τθν ευκαιρία τθσ παγκόςμιασ θμζρασ για το AIDS Συμμετοχι ςτο Ετιςιο Συνζδριο τθσ Ελλθνικισ Εταιρείασ Μελζτθσ και Αντιμετϊπιςθσ του AIDS

2 H Οδοντιατρικι επιςτιμθ ζχει προςφζρει 1. Πρόλθψθ & περιοριςμόσ τθσ HIV λοίμωξθσ με τθν εφαρμογι πρωτοκόλλων για τθν αςφαλι εκπαίδευςθ των φοιτθτϊν και τθν αςφαλι περίκαλψθ των αςκενϊν: Μζτρα Πρόλθψθσ Διαςποράσ Λοιμϊξεων, Ι. Τηοφτηασ, ςε δφο κατευκφνςεισ 2. Εκπαίδευςθ των φοιτθτϊν ςχετικά με τισ βλάβεσ/ειδικζσ πακολογικζσ αλλοιϊςεισ ςτθ ςτοματικι κοιλότθτα, οι οποίεσ, εφόςον αναγνωριςτοφν, μποροφν να ςυμβάλλουν ςτθν διάγνωςθ τθσ HIV λοίμωξθσ: HIV Λοίμωξθ / AIDS

3 Σκοπόσ τθσ ομιλίασ-περιεχόμενα Η παρουςίαςθ των ςθμαντικϊν βλαβϊν/εκδθλϊςεων τθσ ςτοματικισ κοιλότθτασ [strongly associated oral lesions], που εάν αναγνωριςτοφν, μποροφν να οδθγιςουν ςτθ διάγνωςθ τθσ HIV oροκετικότθτασ/λοίμωξθσ αρκετά χρόνια πριν τθν εκδιλωςθ του AIDS Σφντομθ ειςαγωγι: αρικμοί, οριςμοί, τρόποι μετάδοςθσ Βλάβεσ: Καντιντίαςθ τριχωτι λευκοπλακία περιοδοντικι νόςοσ διόγκωςθ των παρωτίδων ςάρκωμα Kaposi μθ Hodgkin Λζμφωμα EC Clearing House 1993: oral lesions strongly associated with HIV seropositivity

4 Ειςαγωγι AIDS Αρικμοί Οριςμοί Τρόποι μετάδοςθσ

5 Αριθμοί Ν. Ματςανιϊτθσ, Πρακτικά τθσ Ακαδθμίασ Ακθνϊν, Ομιλία ςτθ Συνεδρία τθσ 16 θσ Φεβρουαρίου 1988.εκατό Ελλθνεσ ζχουν νοςιςει.., οι μιςοί ζχουν ιδθ αποκάνει...και αυτι είναι μόνο θ ορατι κορυφι του παγόβουνου.στα χρόνια που ζρχονται το πολιτιςτικό επίπεδο μιασ χϊρασ κα κρίνεται από τον τρόπο που αντιμετωπίηει το AIDS

6 Τι είναι το AIDS; Είναι ςφνολο αςκενειϊν που οφείλονται ςτθν καταςτροφι του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ από τον ιό τθσ ανκρϊπινθσ ανοςοανεπάρκειασ (HIV). O ιόσ HIV καταςτρζφει τα CD4+ T λεμφοκφτταρα, τα οποία μασ προςτατεφουν από λοιμϊξεισ και άλλεσ αςκζνειεσ. Ο ιόσ HIV βρίςκεται ςτο αίμα και ςτα εκκρίματα των γεννθτικϊν οργάνων.

7 HIV οροκετικό άτομο - AIDS Όταν ζνα άτομο ζχει μολυνκεί με τον ιό HIV λζγεται HIV οροκετικό Δεν ςθμαίνει ότι το άτομο αυτό παρουςιάηει ςθμεία-αςκζνειεσ του AIDS. O όροσ AIDS αναφζρεται ςτο τελευταίο ςτάδιο τθσ HIV λοίμωξθσ, κατά το οποίο το ανοςοποιθτικό ςφςτθμα ζχει αποδυναμωκεί ςε τζτοιο βακμό, ϊςτε το HIV οροκετικό άτομο είναι επιρρεπζσ ςε διάφορα νοςιματα και ςε ςυγκεκριμζνουσ τφπουσ καρκίνου Ο χρόνοσ μεταξφ τθσ μόλυνςθσ από τον ιό και τθσ εκδιλωςθσ του AIDS ποικίλει από άτομο ςε άτομο Σιμερα θ HIV λοίμωξθ κεωρείται χρόνια νόςοσ, με τθν προχπόκεςθ ότι ο/θ αςκενισ λαμβάνει ςυςτθματικά τθ κεραπεία του (αντιρετροϊκι αγωγι)

8 Πωσ μεταδίδεται το AIDS; Το AIDS μπορεί να μεταδοκεί: μζςω τθσ χωρίσ προφυλακτικό ςεξουαλικισ επαφισ *πρωκτικι, κολπικι, ςτοματικι+ με κοινι χριςθ αιχμθρϊν αντικειμζνων *βελόνεσ, ςφριγγεσ, ξυραφάκια+ με HIV οροκετικό άτομο από μία HIV οροκετικι μθτζρα ςτο νεογνό κατά τθ διάρκεια τθσ κφθςθσ, του τοκετοφ και του κθλαςμοφ

9 Οι βλάβεσ τθσ ςτοματικισ κοιλότθτασ Η ςυμβολι τθσ Οδοντιατρικισ επιςτιμθσ Είναι ςθμαντικζσ διότι Είναι πολφ ςυχνζσ (40%-90%) Υποδθλϊνουν πικανι HIV λοίμωξθ Αποτελοφν πρϊϊμεσ (ίςωσ τισ πρϊτεσ) κλινικζσ εκδθλϊςεισ τθσ λοίμωξθσ Υποδθλϊνουν εξζλιξθ τθσ HIV λοίμωξθσ ςε πλιρεσ AIDS Υποδθλϊνουν τθν εμφάνιςθ ςοβαρισ ευκαιριακισ λοίμωξθσ Είναι κλινικοί δείκτεσ επιτυχοφσ αντιρετροϊκισ αγωγισ Χρθςιμοποιοφνται ςε ςυςτιματα ςταδιοποίθςθσ Εχουν ςθμαντικι δυςμενι επίπτωςθ ςτθν ποιότθτα ηωισ των HIV οροκετικϊν αςκενϊν

10 Οι βλάβεσ τθσ ςτοματικισ κοιλότθτασ Oral lesions srongly associated with HIV seropositivity EC Clearing House, 1993 Νικολάτου, Μοςτροφ, Θεοδωρίδου Ιατρικι 1998, Nicolatou-Galitis et al J Oral Med Pathol 1999 Καντιντίαςθ 1981: 4 πρϊτοι ενιλικεσ, 4/4 εμφάνιηαν και ψευδομεμβρανϊδθ καντιντίαςθ 1983: 8 πρϊτα παιδιά, 5/8 εμφάνιηαν και ψευδομεμβρανϊδθ καντιντίαςθ Είναι θ πλζον ςυχνι και θ πλζον ςθμαντικι (42%-91%) Από τον πρϊτο χρόνο μετά τθν ορομετατροπι

11 Καντιντίαςθ 225 αςκενείσ, χωρίσ ART, 84% είχαν βλάβθ ςτο ςτόμα, 72% καντιντίαςθ Adedigba et al αςκενείσ, χωρίσ ART, 72% είχαν βλάβθ ςτο ςτόμα, 70% καντιντίαςθ Tirwomwe et al, αςκενείσ, χωρίσ ART, 80% είχαν βλάβθ ςτο ςτόμα, 68% από τουσ αςυμπτωματικοφσ Sharma et al 2006

12 Καντιντίαςθ Σε αςκνείσ με HAART: βρζκθκε ςθμαντικι μείωςθ των βλαβϊν του ςτόματοσ ςτο 36%. Η καντιντίαςθ παρατθρικθκε ςτο 19% των αςκενϊν. Nicolatou-Galitis et al Oral Dis 2oo4, Gaitan-Cepeda et al Med Oral Patol 2010 Η εμφάνιςθ καντιντίαςθσ υποδθλϊνει ιολογικι αποτυχία ςε HIV αςκενείσ με HAART. Ramirez-Amador et al 2007, Miziara & Weber 2006, 2008

13 Καντιντίαςθ Οι αςκενείσ με καντιντίαςθ ςτθ ςτοματικι κοιλότθτα είναι πιο ανοςοανεπαρκείσ από ότι αναμζνεται από τον αρικμό των CD4+ T λεμφοκυττάρων Η καντιντίαςθ του ςτόματοσ είναι ςθμαντικόσ κλινικόσ δείκτθσ για εξζλιξθ τθσ νόςου και ζμμεςοσ δείκτθσ ζναρξθσ / αλλαγισ τθσ αντιρετροϊκισ αγωγισ Podlekareva et al 2008

14 Η καντιντίαςθ H καντιντίαςθ είναι ευκαιριακι λοίμωξθ, οφειλόμενθ ςε διάφορα είδθ Candida Ο αποικιςμόσ ςτον υγιι γενικό πλθκυςμό: 20%-40% Η λοίμωξθ αναπτφςςεται όταν υπάρχουν οι κατάλλθλεσ ςυνκικεσπροδιακεςικοί παράγοντεσ Κλινικζσ μορφζσ καντιντίαςθσ Ψευδομεμβρανϊδθσ Ερυκθματϊδθσ Συγχειλίτιδα/απολεπιςτικι χειλίτιδα

15 Ψευδομεμβρανϊδθσ καντιντίαςθ Λευκζσ / υπόλευκεσ /υποκίτρινεσ πλάκεσ, «πιγματα γάλακτοσ» που αποκολλϊνται εφκολα Σε ερυκθματϊδθ βάςθ Είναι πολυεςτιακι Δυςγευςία, καυςαλγία, ιπιο πόνο Συνικωσ CD+ < 200cells

16 Ψευδομεμβρανϊδθσ καντιντίαςθ Εχει ςυνδεκεί με τθ φυματίωςθ Αναιτιολόγθτθ ψευδομεβρανϊδθσ καντιντίαςθ εγείρει τθν υποψία για HIV λοίμωξθ

17 Ερυκθματϊδθσ καντιντίαςθ Κλινικόσ δείκτθσ ίςθσ διαγνωςτικισ αξίασ με τθν ψευδομεμβρανϊδθ καντιντίαςθ Ερφκθμα ςτο βλεννογόνο Πολυεςτιακι Αςυμπτωματικι, δυςγευςία, ιπια καυςαλγία (εκτόσ από τθν οξεία ερυκθματϊδθ καντιντίαςθ μετά από αντιβιοτικά ευρζωσ φάςματοσ)

18 Ερυκθματϊδθσ καντιντίαςθ Εμφανίηεται ςε πιο αρχικά ςτάδια τθσ HIV λοίμωξθσ Εχει κεωρθκεί πρόδρομοσ τθσ ψευδομεμβρανϊδουσ καντιντίαςθσ

19 Ερυκθματϊδθσ καντιντίαςθ: διαφορικι διάγνωςθ! Αναιμία ςιδθροπενικι Αναιμία από ζλλειψθ Β12 Γεωγραφικι γλϊςςα Ατροφικι μορφι ομαλοφ λειχινα, κ.α

20 Καντιντιαςικι ςυγχειλίτιδα/χειλίτιδα Εμφανίηεται με τθ μορφι ραγάδων (γραμμοειδϊν εξελκϊςεων) ςτισ γωνίεσ του ςτόματοσ ι ςτο ερυκρό κράςπεδο των χειλζων και με τθ μορφι απολεπιςτικισ χειλίτιδασ Συχνά ςυνυπάρχει με άλλθ μορφι (ερυκθματϊδθ) καντιντίαςθσ

21 Νοςιματα του περιοδοντίου: Γραμμοειδζσ ερφκθμα των οφλων Ερφκθμα κατά μικοσ τθσ παρυφισ των οφλων Δεν ζχει μελετθκεί επαρκϊσ Εχει αναφερκεί ωσ μορφι ερυκθματϊδουσ καντιντίαςθσ Velegraki A, Nicolatou et al, J Oral Pathol Med 1999

22 Νεκρωτικι ελκϊδθσ ουλίτιδα Επϊδυνθ βλάβθ Απϊλεια, νζκρωςθ των μεςοδόντιων κθλϊν Επζκταςθ ςτα προςπεφυκότα οφλα Παρατθροφνται Είδθ Candida ςε αυξθμζνο πλθκυςμό Διαφορικι διάγνωςθ από τθν πρωτοπακι ερπθτικι ουλοςτοματίτιδα

23 Τριχωτι λευκοπλακία Νζα ςτοματολογικι οντότθτα, Greenspan et al 1984, ςε 37 άνδρεσ ομοφυλόφιλουσ 3%-36% Κάκετεσ γραμμϊςεισ/λευκζσ πλάκεσ ςτο πλάγιο χείλοσ τθσ γλϊςςασ, αμφοτερόπλευρα Σθμαντικόσ δείκτθσ τθσ HIV λοίμωξθσ, ςχεδόν αποκλειςτικά ςε HIV οροκετικοφσ ενιλικεσ, ςπάνια ςε παιδιά ι άλλουσ ανοςοανεπαρκείσ αςκενείσ Nicolatou et al, Oral Diseases 1999 (αςκενισ με ΟΛΛ)

24 Τριχωτι λευκοπλακία Πολ/ςμόσ του EBV τοπικά ςτο επικιλιο Εχει ςυνδεκεί με χαμθλό αρικμό CD4 και υψθλό ιϊκό φορτίο Διαγιγνϊςκεται με βιοψία Μθ ανταπόκριςθ ςτθν αντιμυκθτιαςικι αγωγι

25 Διαφορικι διάγνωςθ τθσ τριχωτισ λευκοπλακίασ Τριχωτι γλϊςςα Κακ ζξθ διξθ Βλάβεσ υπερπλαςτικοφ λειχινα Μθ ειδικι λευκοπλακία

26 Κυςτικι διόγκωςθ των παρωτίδων Σθμαντικόσ κλινικόσ δείκτθσ τθσ HIV λοίμωξθσ αποτζλεςε νζα ακτινολογικι βλάβθ Εχει αναφερκεί ςτο 4% των HIV οροκετικϊν, ςε αντίκεςθ με 0% ςτο γενικό πλθκυςμό Ανοςολογικι αντίδραςθ Διικθςθ κυρίωσ από CD8 λεμφοκφτταρα Υποδθλϊνει ιπια πορεία τθσ HIV λοίμωξθσ;

27 Διαφορικι διάγνωςθ Ογκοι παρωτίδοσ *κυςταδενολζμφωμα, πλειόμορφο αδζνωμα+ Χρόνια ςιαλαδενίτιδα Σφνδρομο Sjogren Σφνδρομο νευρογενοφσ ανορεξίασ

28 Σάρκωμα Kaposi Συνδζκθκε με τθ HIV λοίμωξθ από το 1981 Η πιο ςυχνι κακοικεια HH-8, τροπιςμό ςτθ ςτοματικι κοιλότθτα Σεξουαλικι επαφι Στα παιδιά ςπάνια

29 Σάρκωμα Kaposi Είναι πολυεςτιακό Κφριεσ εντοπίςεισ ςτθ ςτοματικι κοιλότθτα: υπερϊα, οφλα 50% των περιπτϊςεων εμφανίηουν και δερματικζσ βλάβεσ

30 Διαφορικι διάγνωςθ Το ςάρκωμα Kaposi κα διαφοροδιαγνωςτεί από καλοικεισ φλεγμονϊδεισ/ αγγειακζσ βλάβεσ: Πυογόνο κοκκίωμα Περιφερικό γιγαντοκυτταρικό κοκκίωμα

31 Μθ Hodgkin λζμφωμα Η 2 θ πιο ςυχνι κακοικεια 25% των λεμφωμάτων ςτο AIDS 60%-70% εξωλεμφαδενικι εντόπιςθ 80%-90% υψθλισ κακοικειασ Χαμθλό αρικμό CD4 Τςιάνου, Χατηθγιάννθσ, Νικολάτου και ςυν Ελλ Στομ Χρονικά 2006

32 Πλαςμαβλαςτικό λζμφωμα Σχεδόν αποκλειςτικά ςτο ςτόμα Πρϊτθ περιγραφι, ωσ νζο λζμφωμα, 1998, Σθμαντικόσ δείκτθσ του AIDS Μιμείται φλεγμονϊδεισ, αντιδραςτικζσ βλάβεσ του ςτόματοσ Διαφορικι διάγνωςθ από το ςάρκωμα Kaposi Panos, Karveli Nikolatou et al J Hematol 2007

33 HAART-wart-like lesions Μείωςθ των βλαβϊν του ςτόματοσ (ςε επιτυχι κεραπεία) Η καντιντίαςθ παραμζνει ςθμαντικι Αφξθςθ των βλαβϊν από ιό HPV «κουνουπίδι» ι επίπεδεσ λευκζσ βλάβεσ Διαφορικι διάγνωςθ από τθν μθ ειδικι λευκοπλακία, κ.α. Nicolatou-Galitis et al Oral Diseases 2004 Gaitan-Cepeda et al Med Oral Patol 2010

34 Οι βλάβεσ του ςτόματοσ ζχουν δυςμενι επίπτωςθ ςτθν ποιότθτα ηωισ των HIV οροκετικϊν ατόμων Οι αςκενείσ με καντιντίαςθ, ςυγχειλίτιδα και τριχωτι λευκοπλακία ζχουν υψθλότερο δείκτθ τερθδόνασ και απϊλειασ δοντιϊν, ξθροςτομία και δυςγευςία, ενϊ θ επίπτωςθ, θ βαρφτθτα και θ εξζλιξθ τθσ περιοδοντικισ νόςου είναι ςθμαντικά αυξθμζνεσ Ο πόνοσ ςτο ςτόμα, οι τερθδόνεσ, θ ξθροςτομία και θ δυςφαγία μπορεί να οδθγιςουν ςε ανεπικφμθτθ απϊλεια βάρουσ, ενϊ μπορεί να είναι (μθ αναγνωρίςιςμεσ) αιτίεσ μθ ςυμμόρφωςθσ του αςκενοφσ ςτθν αντιρετροϊκι αγωγι

35 HIV/AIDS η σσμβολή της Οδοντιατρικής Επιστήμης Οι βλάβεσ του ςτόματοσ μποροφν να οδθγιςουν ςε διάγνωςθ τθσ HIV οροκετικότθτασ ζωσ και ςτουσ μιςοφσ οροκετικοφσ, πολλά χρόνια πριν νοςιςουν Η εξζταςθ του ςτόματοσ και θ διάγνωςθ των ειδικϊν πακολογικϊν αλλοιϊςεων είναι εφκολθ, χωρίσ κόςτοσ Η εκπαίδευςθ των κλινικϊν γιατρϊν ςτθν αναγνϊριςθ των βλαβϊν του ςτόματοσ είναι ςθμαντικι Η ενθμζρωςθ, θ εκπαίδευςθ και θ τιρθςθ των μζτρων πρόλθψθσ εξακολουκοφν να είναι τα μοναδικά όπλα για τθν αναςτολι τθσ εξάπλωςθσ του AIDS