Μορφές ποιοτικής ανάλυσης. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΔΙΟΙΚΗΣΗ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΞΙΚΟΕΞΆΡΤΗΣΗ Dr. Ρέμος Αρμάος

Transcript

1 Μορφές ποιοτικής ανάλυσης

2 Agenda Ανακεφαλαίωση στα ποιοτικά δεδομένα Ανάλυση περιεχομένου στόχοι διαδικασία Θεματική ανάλυση Γενικευμένη θεματική ανάλυση (Braun and Clarke) Ερμηνευτική Φαινομενολογική ανάλυση Θεμελιωμένη θεωρία

3 Ποιοτικά δεδομένα αποτελούν πληροφορίες σχετικά με ένα φαινόμενο στη μορφή κειμένου, ήτοι λέξεις, σύμβολα και ερμηνείες Μπορεί να προκύψουν από Συνεντεύξεις, focus groups, ημερολόγια, σημειώσεις παρατήρησης κ. ά.

4 Γιατί επιλέγω μια ποιοτική έρευνα; για να ανακαλύψουμε ΝΕΑ γνώση για τον κόσμο, αξιοποιώντας τις απόψεις, οπτικές των ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ Πολύ σημαντικές ανακαλύψεις στην κοινωνική έρευνα και ψυχολογία χρησιμοποιούν αρχικά ποιοτικά δεδομένα... Μπορεί να διαμορφώσει μια σημαντική πηγή υποθέσεων για μελλοντικές έρευνες... Μπορεί επίσης να προσφέρει πληροφορίες σε θέματα που εγείρονται, αλλά δεν απαντώνται, από ποσοτικές μεθόδους 4

5 Τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά τα δεδομένα;

6 Επιλογή 1 μπορείς να ποσοτικοποιήσεις τα δεδομένα χρησιμοποιώντας κλίμακες μέτρησης Π.χ. μελέτη στη γνώση

7 Μελέτη σχετικά με τη γνώση Συνεντεύξεις σε συμμετέχοντες και αποτιμήθηκαν οι απαντήσεις τους σε 7βαθμη κλίμακα σε 5 διαστάσεις της γνώσης: Πραγματολογική γνώση Ροή της γνώσης προοπτική συσχέτιση Διαχείριση αβεβαιότητας Inter-rater αξιοπιστία Στη συνέχεια ελέγχει τις υποθέσεις με στατιστικά, π.χ. Διαφορές ηλικίας και φύλου Συσχετίσεις με άλλες μεταβλητές 7

8 Επιλογή 2 τρέχεις μια ποιοτική ανάλυση Χρησιμοποιώντας Ανάλυση Περιεχομένου ή μια μορφή Θεματικής Ανάλυσης

9 Ανάλυση περιχομένου

10 Ανάλυση Περιεχομένου Στόχος της ανάλυσης περιεχομένου: Ανασύρει μια σειρά ποιοτικών απαντήσεων και να τις κατηγοριοποιήσει στη βάση ψυχολογικών φραστικών κατασκευών (constructs) Δυο διαφορετικές στρατηγικές: 1. TOP-DOWN / ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ 2. BOTTOM-UP / ΑΠΑΓΩΓΙΚΗ Γιατί να επιλέξουμε μεταξύ των δυο;

11 Παράδειγμα: Αν ρωτήσουμε συμμετέχοντες (N=60): κατά τη γνώμη σας, τι σημαίνει να είναι κάποιος ερωτευμένος ; Κατηγοριοποιούμε τις απαντήσεις για να αποκτήσουμε μια αίσθηση των διαφορετικών τρόπων που γίνεται αντιληπτός ο έρωτας TOP-DOWN / ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ βασίζεται σε μια σειρά κατηγοριών από την υφιστάμενη θεωρία περί έρωτα BOTTOM-UP / ΑΠΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ βασίζεται σε κατηγορίες που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση του ερευνητή με τα δεδομένα

12 Για παράδειγμα: top-down κατηγοριοποίηση Τριγωνική θεωρία του Sternberg περί έρωτα αποτελείται από τρία στοιχεία: 1. πάθος 2. οικειότητα 3. Δέσμευση Sternberg, R. (1986). A triangular theory of love. Psychological Review, 93,

13 Bottom-up κατηγοριοποίηση Φάση 1: διαβάζουμε τις απαντήσεις και τις διαβάζουμε πάλι..και πάλι Φάση 2: αρχίζουμε να ορίζουμε κατηγορίες, βασισμένες σε έννοιες που επαναλαμβάνονται στα δεδομένα, και σε έννοιες που ομαδοποιούνται στη βάση κοινών στοιχείων τους

14 Κατηγορίες που αναδύονται, π.χ. 1. Εθελοντική δέσμευση / φιλία/ φροντίδα 2. εξάρτηση/ δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς τον άλλον / απώλεια ελέγχου 3. Αποδοχή/ εμπιστοσύνη / αμοιβαία κατανόηση / μοίρασμα 4. τιμιότητα/ ανοικτότητα / αποκάλυψη 5. ασφάλεια / αξιοπιστία / υποστήριξη 6. Ευτυχία / απόλαυση/ χαρά / πάθος 7. αυτό-αρνηση / θυσία / προτεραιότητα στον άλλο 8. εγγύτητα/ έλξη / θαυμασμός 9. Ξελόγιασμα / εμμονή / μηρυκασμός 10. Πρόβλημα / πόνος 11. Φυσική / εξελικτική απόκριση 12. Τρέλα / αρρώστια 13. Δεν υπάρχει / δεν ξέρω

15 Μπορείς στη συνέχεια να ποσοτικοποιήσεις τα στοιχεία μετρώντας συχνότητες

16 Τι άλλο μπορείς να κάνεις; Να διαμορφώσεις μια τυπολογία εννοιών του να είναι κανείς ερωτευμένος Να χρησιμοποιήσεις τα δεδομένα για να αναπτύξεις τη δική σου θεωρία του τι σημαίνει να είναι κανείς ερωτευμένος Σχετίζοντας τα θέματα μαζί σε ένα μοντέλο Να χρησιμοποιήσεις τις κατηγορίες για να σχεδιάσεις ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με το τι σημαίνει να είναι κανείς ερωτευμένος

17 Θεματική ανάλυση

18 Στόχος Πάρτε ένα μεγάλο σε έκταση κείμενο, π.χ. απομαγνητοφώνηση συνέντευξης, και μετατρέψτε το σε μια σειρά θεμάτων (λέγονται και κώδικες) Κάντε το ίδιο για περισσότερα κείμενα (π.χ. πολλές συνεντεύξεις) και συγκρίνετε τα θέματα σε κάθε μια συνέντευξη/κείμενο, ώστε να καταλήξετε σε κοινή λίστα θεμάτων Συσχετίστε αυτά τα θέματα μεταξύ τους, καταλήξτε σε μια μεστή σε νόημα ανάλυση

19 Δείτε την προσέγγιση των Braun and Clarke

20 6 Φάσεις Θεματικής Ανάλυσης 1. Εξοικειωθείτε με τα δεδομένα = απομαγνητοφώνηση δεδομένων (αν είναι απαραίτητο), διαβάστε και ξαναδιαβάστε τα δεδομένα, καταγράφοντας κάποιες αρχικές ιδέες 2. Διαμορφώστε αρχικούς κώδικες = κωδικοποιείστε ενδιαφέροντα στοιχεία/χαρακτηριστικά των δεδομένων με συστηματικό τρόπο σε όλο το κείμενο, αντιπαραβάλετε τα δεδομένα σε σχέση με τον κάθε κώδικα

21 6 Φάσεις Θεματικής Ανάλυσης 3. Αναζητείστε θέματα = αντιπαραβάλετε κώδικες με πιθανά θέματα, συγκεντρώστε όλα τα σχετικά δεδομένα σε κάθε πιθανό θέμα 4. Επανεξετάστε τα θέματα = ελέγξτε αν τα θέματα ισχύουν σε σχέση με τα κωδικοποιημένα αποσπάσματα (Επίπεδο 1) και σε σχέση με όλο το κείμενο προς ανάλυση (Επίπεδο 2), καταλήξτε σε ένα θεματικό χάρτη της ανάλυσης.

22 Χρήση χαρτών συσχέτισης θεμάτων

23 6 Φάσεις Θεματικής Ανάλυσης 5. Διαρκής ανάλυση για να ραφινάρετε τα χαρακτηριστικά κάθε θέματος, τη συνολική ιστορία που αφηγείται η ανάλυση, γενικεύστε σαφείς ορισμούς και ονόματα για κάθε θέμα 6. Συντάξτε την αναφορά

24 Δυο ακόμη είδη προσέγγισης στη θεματική ανάλυση

25 Θεμελιωμένη θεωρία Αναπτύχθηκε τη δεκαετία 1980 στην κοινωνιολογία Αρχικά από τους Glaser and Strauss (οι οποίοι στη συνέχεια διαφώνησαν σε όλα και καθένας τους διαμόρφωσε διαφορετικές εκδοχές) Χρησιμοποιούν τη θεματική ανάλυση για να αναπτύξουν ΘΕΩΡΙΑ (δηλ. προχωρούν πέρα από την περιγραφή) Ερώτηση: τι εννοούμε θεωρία ; Απάντηση: μια σειρά εννοιών/κατασκευασμάτων τα οποία συνδέονται νοηματικά μεταξύ τους με τρόπο που μπορεί να αξιοποιηθούν για να προβλέψουμε, εξηγήσουμε ή κατανοήσουμε ένα φαινόμενο

26 Ερμηνευτική Φαινομενολογική Ανάλυση Αναπτύχθηκε από τον Jonathan Smith Βελτιώθηκε από τους Smith and Robinson (2010) Μια μέθοδος ειδικά σχεδιασμένη για χρήση με δεδομένα συνεντεύξεων (μπορεί και με δεδομένα από focus group) Βασίζεται στη σημασία της ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ και της ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ και σε μια ΕΝΤΑΤΙΚΗ προσέγγιση ανάλυσης

27 Βιβλιογραφικές πηγές Ποσοτικοποίηση ποιοτικών δεδομένων Baltes & Staudinger (2000). Wisdom. American Psychologist, 55, Ανάλυση περιεχομένου Hseih & Shannon (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15, Θεματική ανάλυση Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, Robinson, O.C., Demetre, J.D., & Corney, R.H. (2011). The variable experiences of becoming retired and seeking retirement guidance in the UK: A qualitative thematic analysis. British Journal of Guidance and Counselling, 39,

28 Βιβλιογραφικές πηγές Θεμελιωμένη θεωρία Charmaz, K. (2003). Grounded theory. In J.A. Smith (Ed.), Qualitative psychology: A practical guide to research methods (pp ). London: Sage. Ερμηνευτική φαινομενολογική ανάλυση Robinson, O.C. & Smith, J.A. (2010). Investigating the Form and Dynamics of Crisis Episodes in Early Adulthood: The Application of a Composite Qualitative Method. Qualitative Research in Psychology, 7, Smith, J.A., & Osborn, M. (2003). Interpretative phenomenological analysis. In J.A. Smith (Ed.). Qualitative psychology: A practical guide to research methods (pp ). London: Sage.

29 Ερωτήσεις ή απορίες? 29