Οδηγός. για τα Πρότυπα Προστασίας και Ασφάλειας από Πλημμύρες. Grant agreement nr. ECHO/SUB/2015/713849/PREV32. Αριθμός παραδοτέου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Οδηγός. για τα Πρότυπα Προστασίας και Ασφάλειας από Πλημμύρες. Grant agreement nr. ECHO/SUB/2015/713849/PREV32. Αριθμός παραδοτέου"

Transcript

1 Grant agreement nr. ECHO/SUB/2015/713849/PREV32 Οδηγός για τα Πρότυπα Προστασίας και Ασφάλειας από Πλημμύρες Αριθμός παραδοτέου C2 Ημερομηνία παράδοσης Κατάσταση Τελικό Συντάκτης Middlesex University Flood Hazard Research Centre EUROPEAN COMMISSION DG-ECHO CIVIL PROTECTION UNIT

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ - ΟΦΕΛΟΥΣ Η ΒΑΣΗ ΤΗΣ CBA: ΠΡΟΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΑΠΟΥΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΠΟΙΟΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ... 6 Κεφάλαιο 2: Βήματα της Διαδικασίας Αξιολόγησης ΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΟΠΩΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΟΔΗΓΟ FLOOD CBA (FHRC, 2014) ΟΙ PROFORMAS ΤΟΥ FLOOD CBA 2 [Προσάρτημα 2] Κεφάλαιο 3: Πρότυπα προστασίας και ασφάλειας από πλημμύρες ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΟΦΕΛΟΥΣ - ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Αναφορές Προσάρτημα Προσάρτημα Παραρτήματα Παράρτημα A Παράρτημα A Παράρτημα B Παράρτημα C Παράρτημα E Παράρτημα E

3 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1 Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ Οι κατευθυντήριες γραμμές προορίζονται να αποτελέσουν ένα βήμα προς βήμα οδηγό του στην αξιολόγηση των οικονομικών της διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας (FRM) σε σχέση με τη λήψη απόφασης για το επίπεδο προστασίας που απαιτείται για κάθε παρέμβαση μείωσης του κινδύνου πλημμύρας και πρότυπα ασφαλείας από τις πλημμύρες. Όταν αυτό συνδυάζεται με τις γνώσεις για το κόστος των σχεδίων και των συστημάτων που απαιτούνται για τη διαχείριση κινδύνου, ο χρήστης μπορεί να αξιολογήσει τη σχέση μεταξύ του οφέλους και του κόστους των επενδυτικών αποφάσεων. Αυτή η σύγκριση θα πρέπει να επιτρέπει στους χρήστες να εντοπίζουν τα σχέδια διαχείρισης κινδύνου που μεγιστοποιούν την οικονομική απόδοση σε εθνικό επίπεδο και ως εκ τούτου αντιπροσωπεύουν "την καλύτερη σχέση κόστους / οφέλους" με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Ταυτόχρονα, μπορούν να αποφασίσουν το πρότυπο προστασίας (SOP) που πρέπει να παρέχεται από την παρέμβαση αυτή, η οποία με τη σειρά της καθορίζει το βαθμό ασφάλειας από τον κίνδυνο πλημμύρας. Ο Οδηγός σχεδιάστηκε για να συμπληρώσει τις κατευθυντήριες γραμμές που εκπονήθηκαν στο προηγούμενο έργο FLOOD CBA (βλέπε Προσάρτημα 1). Δεν υπάρχει πρόθεση να επαναληφθεί αυτό το υλικό εδώ. Αυτό που επιδιώκεται είναι να τονιστεί η σχέση μεταξύ της ανάλυσης κόστους-οφέλους (και των προτύπων σχεδιασμού των συστημάτων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας) και των ζητημάτων ασφάλειας που είναι εγγενείς στην επιλογή ενός συγκεκριμένου προτύπου σχεδιασμού έναντι άλλου. Συνεπώς, παρότι αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν έναν οδηγό βήμα προς βήμα, δεν αποτελούν αυτόνομο έγγραφο αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τις κατευθυντήριες γραμμές του FLOOD CBA που αναφέρονται παραπάνω. Ο όρος «σχέδιο» δεν έχει ως σκοπό να υποδηλώνει μόνο τεχνικές κατασκευές για τη μείωση του κινδύνου πλημμύρας ή διάβρωσης αλλά και μη δομικές εναλλακτικές λύσεις (προειδοποίηση για πλημμύρες, σύστημα έκτακτης αντιμετώπισης, σχεδιασμός χρήσης γης κ.λπ.). Ο όρος «σχέδιο» χρησιμοποιείται στη συνέχεια για λόγους ευκολίας και για τις δύο περιπτώσεις. Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές αποσκοπούν να επιτρέψουν την εκτίμηση του προτύπου των συστημάτων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας με την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια. Μία σημαντική διάσταση αυτού είναι η αξιολόγηση του χρόνου και των πόρων που διατίθενται στα πιο σημαντικά σημεία της διαδικασίας αξιολόγησης των ωφελειών. Η εκτίμηση των σημαντικότερων σημείων γίνεται με τρεις τρόπους: Εντοπισμός των στοιχείων των συνολικών οφελών που είναι τα μεγαλύτερα σε σύγκριση με την προσπάθεια που δαπανήθηκε για την εκτίμησή τους (π.χ. επικέντρωση στα μη οικιστικά 2

4 ακίνητα, καθώς οι ζημίες και οι αποζημιώσεις για αυτά είναι κατά κανόνα πολύ υψηλότερα σε σχέση με τις ζημίες και τις αποζημιώσεις κατοικιών). Εξασφάλιση ότι τα δεδομένα από τα οποία εξαρτάται η εκτίμηση της ωφέλειας είναι τα πλέον ακριβή (ή ελάχιστα ανακριβή). Διασφάλιση της σύγκρισης των διαφορετικών προτύπων προστασίας που παρέχονται από διαφορετικούς τύπους παρέμβασης σε όμοια βάση, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει η σωστή επιλογή προτύπου και ποια επίπεδα προστασίας και ασφάλειας παρέχονται κατ 'αυτόν τον τρόπο. 1.2 ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ - ΟΦΕΛΟΥΣ Υπάρχουν διάφοροι σημαντικοί λόγοι για τους οποίους τα συστήματα διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας πρέπει να αξιολογούνται αυστηρά, συμπεριλαμβανομένης και της όσο το δυνατόν συστηματικής σύγκρισης μεταξύ του κόστους των παρεμβάσεων για τη μείωση του κινδύνου και των οφελών που παρέχουν. Οι κύριοι λόγοι είναι οι εξής: 1. Διευκόλυνση της σκέψης και της μάθησης. Απαιτείται ο καθορισμός του πλήρους κόστους της επένδυσης καθ 'όλη τη διάρκεια ζωής της, διότι ορισμένες δαπάνες μπορούν να αγνοηθούν ή να παραληφθούν ακούσια εάν δεν πραγματοποιηθεί σωστά η αποτίμηση. Επίσης, η απαίτηση αξιολόγησης των οφελών μας δίνει πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη για την κοινωνία, τις τοπικές κοινότητες αλλά και των ατόμων από τη μείωση του κινδύνου πλημμύρας και αυτό απαιτεί συστηματική προσέγγιση και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσοτικοποίηση. Και οι δύο αυτές διαδικασίες, αναφορικά με το κόστος και τα οφέλη, απαιτούν μεγάλη προσπάθεια και εκπαίδευση, όπως επίσης και προσεκτική σκέψη για το ποιοι είναι οι στόχοι μας. 2. Μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων επενδύσεων. Τα περισσότερα προγράμματα μείωσης των κινδύνων πλημμύρας χρηματοδοτούνται από κρατικές ή μη- κυβερνητικές οργανώσεις και η χρηματοδότηση προέρχεται κατά μεγάλο μέρος από το δημόσιο ταμείο. Αυτός ο δημόσιος πόρος αποδίδεται σε σημαντικό βαθμό από ανθρώπους που δεν κινδυνεύουν από πλημμύρες, και γι 'αυτό οφείλουμε σε αυτούς τους φορολογούμενους να διασφαλίσουμε ότι οι δαπάνες για τη μείωση του κινδύνου στους ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονται σε κίνδυνο είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικές. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα του έργου FLOOD CBA ήταν, μεταξύ άλλων, ότι το βέλτιστο πρότυπο προστασίας είναι εκείνο για το οποίο η διαφορά μεταξύ οφέλους και κόστους είναι η μεγαλύτερη και επομένως η απόδοση σχετικά με τις επενδύσεις είναι στο μέγιστο. 3

5 3. Διευκόλυνση της απόφασης σχετικά με το πόσα χρήματα πρέπει να δαπανηθούν για τη μείωση του κινδύνου. Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις για την αξιολόγηση των επενδύσεων του δημόσιου τομέα, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης κόστους-οφέλους (CBA) και της ανάλυσης πολλαπλών κριτηρίων (MCA). Ενώ η τελευταία έχει πλεονεκτήματα όσον αφορά την πληρέστερη ενσωμάτωσή της, καθώς περιλαμβάνει και μη ποσοτικοποιήσιμες πτυχές, δεν ενημερώνει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων για το πόσα χρήματα πρέπει να δαπανήσουν για τις επενδύσεις που σχεδιάζουν. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα της CBA είναι ότι προσδιορίζει το ποσό που πρέπει να επενδυθεί έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η απόδοση για τους εμπλεκόμενους φορολογούμενους ή άλλους χρηματοδότες. 4. Μεγιστοποίηση της διαφάνειας στη διαδικασία αξιολόγησης. Κατά τη διεξαγωγή μίας CBA, ο αναλυτής πρέπει να θέσει σαφώς τις ποσοτικοποιημένες πτυχές της αξιολόγησής του, δίνοντας κατά προτίμηση όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με τις υποθέσεις που έγιναν. Έτσι, η διαδικασία είναι εγγενώς διαφανής και τα τρίτα μέρη μπορούν να αξιολογήσουν (και μάλιστα να επαναλάβουν) τις διαδικασίες και τους υπολογισμούς τους, προκειμένου να επαληθεύσουν από μόνοι τους τα πλεονεκτήματα των συμπερασμάτων που προκύπτουν. Παρ' όλα αυτά η μέθοδος CBA δεν είναι τέλεια. Πράγματι, υπάρχουν πολλές ελλείψεις, κυρίως όσον αφορά την ποσοτικοποίηση των αποκαλούμενων "άυλων" στοιχείων τόσο των οφελών όσο και του κόστους. Εάν τέτοια άυλα στοιχεία κυριαρχούν σε μία πιθανή απόφαση, τότε η ανάλυση του κόστους - οφέλους μπορεί να είναι περιττή ή μάλλον να θεωρείται εσφαλμένη. Ο μόνος τρόπος για να παρακάμψει κανείς μια τέτοια κατάσταση είναι όταν ο αναλυτής θέτει, περιγραφικά και παράλληλα με τους υπολογισμούς του, εκείνες τις πτυχές που δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν εύκολα ή δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν καθόλου. Μια τέτοια περιγραφή πρέπει να είναι όσο λεπτομερής χρειάζεται για να μεταδοθεί η σημασία του ζητήματος που αναλύεται. Αυτό σημαίνει ότι ο υπεύθυνος λήψης αποφάσεων έχει πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες, ορισμένες από τις οποίες θα ποσοτικοποιηθούν και ορισμένες δεν θα ποσοτικοποιηθούν. Είναι απολύτως ελεύθερος να αποδώσει τη βαρύτητα που επιθυμεί στις μη ποσοτικοποιημένες πτυχές, καθορίζοντας παράλληλα και το πλαίσιο των πτυχών που ποσοτικοποιούνται. Η διαδικασία αυτή απαιτεί περισσότερο κρίση, παρά απλά μαθηματικά. 1.3 Η ΒΑΣΗ ΤΗΣ CBA: ΠΡΟΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η ανάλυση κόστους-οφέλους των μέτρων μείωσης των κινδύνων πλημμύρας αφορά στο μέλλον. Και είναι γνωστό ότι η πρόβλεψη του μέλλοντος είναι δύσκολη, ακόμη και με την πιο εξελιγμένη επιστημονική ανάλυση. Ως εκ τούτου, η αβεβαιότητα είναι εγγενής σε αυτή τη διαδικασία και γι 'αυτό πρέπει είμαστε προσεκτικοί. 4

6 Ο λόγος που ανησυχούμε για το μέλλον είναι ότι κάθε ανάλυση κόστους-οφέλους επιδιώκει να αξιολογήσει τις πιθανές μελλοντικές ζημιές από πλημμύρες και να τις χρησιμοποιήσει ως βάση για να υπολογίσει τι ποσό αξίζει να δαπανηθεί για να ανακουφίσει ή ακόμα και να αποτρέψει τις πλημμύρες στο μέλλον. Δεν πρόκειται για απλή αξιολόγηση του επιπέδου των επενδύσεων με βάση τις ζημίες που προκλήθηκαν από προηγούμενες πλημμύρες, διότι αυτές θα έχουν διαφορετικές πιθανότητες επανάληψης στο μέλλον. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να προσδιορίσουμε τις πιθανές ετήσιες ζημιές από πλημμύρες στο μέλλον και να τις συγκρίνουμε με το ετήσιο κόστος πρόληψης αυτών των ζημιών (και οι δύο μετατρέπονται σε κεφάλαια ). Οποιαδήποτε άλλη ανάλυση παρουσιάζει δυσκολίες και μπορεί να είναι εξαιρετικά παραπλανητική. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει πολιτική πίεση για να αποφευχθεί το είδος των ζημιών που σημειώθηκαν κατά την τελευταία μεγάλη πλημμύρα σε μια δεδομένη τοποθεσία. Αυτές οι πιέσεις πρέπει να αντισταθμιστούν, επειδή ο υπολογισμός των δαπανών με βάση τα γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν σε μεμονωμένα γεγονότα πιθανόν να είναι εσφαλμένος. 1.4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι η ανάλυση κόστους-οφέλους χρησιμοποιεί την οικονομική αποτελεσματικότητα ως το μοναδικό κριτήριο για την καθοδήγηση στη λήψη αποφάσεων. Η οικονομική αποδοτικότητα μετριέται ως η διαφορά των αποτελεσμάτων (όφελος) έναντι των εισροών (κόστος) και μόνο όταν αυτή μεγιστοποιείται είναι μέγιστη και η οικονομική αποτελεσματικότητα που επιδιώκεται. Έτσι, στο πιο ακραίο παράδειγμα, είναι οικονομικά πιο αποτελεσματικό να προστατεύονται από τις πλημμύρες εκείνοι με μεγαλύτερα περιουσιακά στοιχεία (δηλ. πλούσια νοικοκυριά ή πολύτιμα εργοστάσια) από το να προστατεύονται εκείνοι που είναι φτωχοί και με πενιχρά περιουσιακά στοιχεία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που δεν θεωρούνται "δίκαιες", αλλά η δικαιοσύνη δεν αποτελεί μέρος της ανάλυσης κόστους-οφέλους. Πράγματι, η κατανομή των αποτελεσμάτων, ως οφέλη από την προστασία από τις πλημμύρες, δεν είναι ζήτημα της οικονομικής ανάλυσης. Η οικονομική ανάλυση εξετάζει τη συνολική απόδοση συγκεκριμένων αποφάσεων και όχι την κατανομή των αποτελεσμάτων στην κοινωνία. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την πιθανή αδικία με δύο τρόπους: Χρησιμοποιώντας διορθωτικούς συντελεστές εντός της CBA για να αυξηθούν τα προφανή οφέλη από την προστασία των φτωχών, όπως είναι πλέον η συνηθισμένη πρακτική στο Ηνωμένο Βασίλειο (Defra, 2005, EA 2010). Έτσι, η ανάλυση κόστους - οφέλους μπορεί να ευνοήσει χαμηλότερα εισοδήματα, όπως υπαγορεύει και η πολιτική. Επίσης, καθώς οι περισσότερες δαπάνες για την προστασία από τις πλημμύρες καλύπτονται από τη γενική 5

7 φορολογία, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι το κοινό θα πρέπει να αποφασίσει πώς δαπανώνται τα δημόσια χρήματα και όχι από τους οικονομολόγους μέσω των δεικτών οφέλους-κόστους! Υιοθετώντας εκτιμήσεις χωροταξικού σχεδιασμού, εκτός του CBA, στον σχεδιασμό διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, όπως για παράδειγμα στην Ισπανία. Εδώ ο χωροταξικός σχεδιασμός διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην κατανομή του πλούτου και στην κοινωνικοοικονομική ισορροπία των περιφερειών. 1.5 ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΑΠΟΥΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Είναι σημαντικό να επαναλάβουμε εδώ ένα σημαντικό συμπέρασμα του έργου FLOOD CBA (FHRC, 2014). Σε πολλές περιπτώσεις, και σε πολλές χώρες, ενδέχεται να μην υπάρχουν καλά δεδομένα για την εφαρμογή της CBA. Αυτό δεν πρέπει να είναι ο λόγος για τον οποίο δεν προχωρούμε σε κάποια οικονομική ανάλυση. Οι στρατηγικές που ακολουθούνται πρέπει να περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: Χρήση των καλύτερων διαθέσιμων δεδομένων πριν από οποιαδήποτε βελτίωση της ποιότητας δεδομένων Χρήση υποκατάστατων (π.χ. τον αριθμό των επηρεαζόμενων ιδιοκτησιών αν δεν μπορούν να βρεθούν τιμές ζημιών) Χρήση δεδομένων από άλλες περιοχές ή χώρες (π.χ. από το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου υπάρχουν πλούσια δεδομένα για την εφαρμογή της μεθόδου CBA στη διαχείριση κινδύνων πλημμύρας) Χρήση τεκμηριωμένων εικασιών και επαγγελματική κρίση! Ακόμη και η τελευταία προσέγγιση που αναφέρεται εδώ θα πυροδοτήσει τη «διαδικασία σκέψης» που ενσωματώνεται στην ανάλυση κόστους / οφέλους και είναι πράγματι ένας από τους κύριους στόχους της. 1.6 ΚΑΠΟΙΟΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Όπως και στον Οδηγό του FLOOD CBA (Προσάρτημα 1) (FHRC, 2014), είναι αναπόφευκτο ορισμένοι παράγοντες να μην μπορούν να συμπεριληφθούν σε μια παραδοσιακή οικονομική ανάλυση των μέτρων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας. Η στρατηγική που θα υιοθετηθεί στη διαδικασία αξιολόγησης, όπως υποστηρίζεται παραπάνω, θα πρέπει να περιγράφει τους παράγοντες αυτούς όσο το δυνατόν λεπτομερέστερα, ώστε οι παραλήπτες να μπορούν να τις λάβουν υπόψη. 6

8 Πολλά αποκαλούμενα "άυλα" αποτελέσματα μπορούν να ληφθούν υπόψη χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση πολλαπλών κριτηρίων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη βαθμολόγηση κάθε στοιχείου που πρέπει να ληφθεί υπόψη και, στη συνέχεια, η στάθμιση των στοιχείων εντός των υπολογισμών για να εξάγουμε το πολυκριτηριακό αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα, αυτό συνεπάγεται τη μετατροπή αυτών των "άυλων" επιπτώσεων σε νομισματικές αξίες χρησιμοποιώντας ως σημείο αναφοράς έναν από τους παράγοντες που έχουν ποσοτικοποιηθεί σε χρήμα κατά τη διάρκεια της οικονομικής ανάλυσης. Άλλοι παράγοντες είναι ακόμη πιο δύσκολο να προσδιοριστούν ποσοτικά, όπως η αναστάτωση και ο θόρυβος που δημιουργούνται κατά την κατασκευή σημαντικών έργων μηχανικού. Οι πλημμύρες με απώλειες ζωών αποτελούν συχνά σημαντικό στοιχείο, αλλά υπάρχει αντίδραση για τον ποσοτικό προσδιορισμό του ποσού αυτού σε νομισματικούς όρους, παρόλο που είναι κάτι φυσιολογικό για τις εταιρείες ασφάλισης ζωής. Ορισμένες περιβαλλοντικές πτυχές είναι επίσης δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν από οικονομική άποψη και πρέπει απλώς να περιγραφούν λεπτομερώς. Ιδιαίτερα δύσκολη είναι η πλήρης εξάλειψη τοποθεσιών επιστημονικής αξίας, ειδών ή συγκεκριμένων συγκροτημάτων βλάστησης. Αυτά μπορούν να αποτιμηθούν με την αντικατάστασή τους είτε στον τόπο τους είτε σε μια εναλλακτική τοποθεσία. Ωστόσο αυτή η πρακτική είναι αμφιλεγόμενη και γενικά υπάρχει δυσπιστία για το αν οι τιμές μεταφοράς αποτελούν πραγματικό μέτρο της επίδρασης των μέτρων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας στις περιβαλλοντικές αξίες. Όπως προαναφέρθηκε, η καλύτερη προσέγγιση είναι να περιγράψουμε πλήρως τις πιθανές επιπτώσεις του εκάστοτε μέτρου διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας - θετικό ή αρνητικό - και να αφήσουμε τους φορείς λήψης αποφάσεων να λάβουν την απόφαση, καθοδηγούμενοι από αυτές τις περιγραφές και από την οικονομική ανάλυση που παρέχεται. Από την άποψη αυτή, εργαλεία όπως οι Πίνακες Συνοπτικών Εκτιμήσεων ή οι Proformas (Προσάρτημα 2) μπορεί να είναι χρήσιμες για την τυποποίηση της προσέγγισης αυτών των περιγραφών, αλλά αυτό δεν αποτελεί πανάκεια. Υπάρχει βεβαίως ο κίνδυνος, οι σημαντικότερες θεωρήσεις να είναι εκείνες που πρέπει να περιγραφούν με αυτόν τον τρόπο και η οικονομική ανάλυση απλώς να εξετάζει τα θέματα που είναι εύκολα ποσοτικοποιήσιμα. Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος γύρω από αυτό το δίλημμα, εκτός από το να τονιστεί και πάλι ότι η οικονομική ανάλυση είναι ένας οδηγός για τη λήψη αποφάσεων και όχι ένα σύστημα που αποφασίζει "από μόνο του". Όπως τονίστηκε από τους εμπλεκόμενους φορείς που συμμετείχαν στην έρευνα του έργου Flood CBA 2 Task B3 (βλ. Παραδοτέο B3, Σχήματα 4 έως 6), πρέπει να θυμόμαστε ότι η συμμετοχή των κατάλληλων εμπλεκόμενων φορέων είναι ένας σημαντικός μηχανισμός ο οποίος θα φέρει στο 7

9 προσκήνιο ουσιαστικές εκτιμήσεις για την αξιολόγηση των επενδύσεων, και όχι οι αναλύσεις των ειδικών και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων. Επομένως, ένα σημαντικό μέρος του ρόλου των ενδιαφερομένων σε αυτό το θέμα είναι να προωθήσουν σκέψεις που δεν μπορούν εύκολα να ποσοτικοποιηθούν, έτσι ώστε οι ομάδες αξιολόγησης και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων να μπορούν να τις συζητήσουν και να τις επανεξετάσουν συνολικά. 8

10 Κεφάλαιο 2: Βήματα της Διαδικασίας Αξιολόγησης Σε αυτό το κεφάλαιο παραθέτουμε τα απαραίτητα βήματα για να αξιολογήσουμε κάθε παρέμβαση στον τομέα της διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, ενώ υπάρχουν εκτενείς παραπομπές στις κατευθυντήριες γραμμές το έργου FLOOD CBA, όπου τα βήματα αυτά καλύπτονται με περισσότερες λεπτομέρειες (Προσάρτημα 1) (FHRC 2014). Ως εκ τούτου, ο στόχος εδώ είναι να προσδιοριστούν τα κύρια βήματα αυτής της διαδικασίας, ώστε να γίνουν κατανοητά τα διαφορετικά πρότυπα προστασίας και ασφαλείας στο συγκεκριμένο πλαίσιο. 2.1 ΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΟΠΩΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΟΔΗΓΟ FLOOD CBA (FHRC, 2014) Βήμα 1: Εντοπισμός του προβλήματος πλημμύρας και της "ωφελούμενης" περιοχής [ Οδηγός Flood CBA - παρ. 2.1, 2.6 and 2.4] Οποιαδήποτε εκτίμηση των παρεμβάσεων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας ξεκινά με τον χαρακτηρισμό της φύσης του προβλήματος των πλημμυρών που αντιμετωπίζει η εκάστοτε περιοχή (Σχήμα 1). Για το σκοπό αυτό είναι χρήσιμο να έχουμε ιστορικό πλημμυρών και πληροφορίες που παρέχονται με αυτόν τον τρόπο και χάρτες της έκτασης πλημμύρας για γεγονότα στο παρελθόν. Τα διαγράμματα, οι φωτογραφίες και τα κείμενα των εφημερίδων μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον εντοπισμό της φύσης του προβλήματος και της πιθανής σοβαρότητάς του. Η εμπλοκή των ενδιαφερομένων είναι χρήσιμη εδώ, καθώς οι ντόπιοι διαθέτουν συχνά ουσιαστικές γνώσεις σχετικά με τα προβλήματα πλημμύρας οι οποίες λείπουν από τις εθνικές βάσεις δεδομένων και τις συνολικές εκτιμήσεις. Η " ωφελούμενη" περιοχή είναι η περιοχή των μέγιστων πιθανών πλημμυρών, εντός της οποίας οι ιδιοκτησίες κινδυνεύουν αλλά θα επωφεληθούν από τη μείωση του κινδύνου πλημμύρας (Σχήμα 1). Η περιοχή των μέγιστων πιθανών πλημμυρών δεν είναι απαραιτήτως η ίδια με την έκταση των πλημμυρών στο παρελθόν, επειδή οι πλημμύρες του παρελθόντος ενδέχεται να μην έχουν υπερβεί ένα ορισμένο όριο σοβαρότητας το οποίο θα μπορούσε να ξεπεραστεί στο μέλλον. Επίσης, μπορεί να υπάρξουν οφέλη από την προστασία περιοχών στο περιθώριο της περιοχής των πλημμυρών, διότι εκεί θα μειωθεί ο κίνδυνος πλημμύρας από βελτιώσεις σε κανάλια ή παρεμβάσεις σε κανάλια παράκαμψης που μειώνουν το επίπεδο πλημμυρών σε ολόκληρη τη λεκάνη απορροής. Αυτά τα οφέλη ορίζονται ως Πλεονεκτήματα Προτύπου Άνω του Σχεδίου "Above Design Standard Benefits". 9

11 Καθορίστε τη μέγιστη έκταση της της μελλοντικής πλημμύρας & & αποφασίστε αποφασίστε για την για ωφελούμενη την ωφελούμενη περιοχή περιοχή αυτής αυτής της της αξιολόγησης αξιολόγησης Συλλέξτε στοιχεία σχετικά με με τη χρήση τη χρήση γης και γης άλλα και άλλα χαρακτηριστικά της της ωφελούμενης περιοχής περιοχής Συγκεντρώστε Συγκεντρώστε υδρολογικά/υδρογραφικά και και υδραυλικά υδραυλικά δεδομένα δεδομένα καθορίζοντας το το πρόβλημα πλημμυρών πλημμυρών Συγκεντρώστε στοιχεία ύψους πλημμύρας/ζημιάς για για τις τις ιδιοκτήσίες στην ωφελούμενη περιοχή περιοχή Υπολογίστε την την παρούσα αξία των των μέσων ετήσιων ζημιών που αποφεύγονται από τις λύσεις του του σχεδίου και και την την παρούσα αξία αυτών των ζημιών αυτών των ζημιών Συγκρίνετε τις τις δαπάνες και και τα τα οφέλη και και επιλέξτε ένα μελλοντικό σχέδιο Σχήμα 1. Βήματα της διαδικασίας συγκέντρωσης των σχετικών δεδομένων Όσον αφορά την αλλαγή του κλίματος, μπορεί να είναι απαραίτητο να επεκταθεί η υφιστάμενη περιοχή ωφέλειας σε περιοχές όπου οι καταστροφές από πλημμύρες ενδέχεται να αυξηθούν λόγω αυξημένης βροχόπτωσης ή αύξηση της στάθμης της θάλασσας καθώς η κλιματική αλλαγή έχει ως συνέπεια την αύξηση των επιπέδων βροχόπτωσης, αύξηση του επιπέδου της θάλασσας και ενδεχομένως αυξημένες ροές από ποτάμιες πλημμύρες. Οι αστικές περιοχές είναι ιδιαιτέρως ευάλωτες στις καλοκαιρινές καταιγίδες με έντονες βροχοπτώσεις, οι οποίες σύμφωνα με ορισμένες προβλέψεις για την αλλαγή του κλίματος, πρόκειται να αυξηθούν σημαντικά και ως εκ τούτου η έκταση των πλημμυρών σε αυτές τις καταστάσεις μπορεί να επεκταθεί σημαντικά πέρα από τις περιοχές που παραδοσιακά υπόκεινται σε πλημμύρες. Βήμα 2: Συγκέντρωση σχετικών δεδομένων και χαρτών [Οδηγός Flood CBA - παρ. 2.5] Εντός της "ωφελούμενης" περιοχής, είναι σημαντικό να εντοπιστούν οι διαφορετικές χρήσεις γης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτές οι διαφορετικές χρήσεις γης έχουν διαφορετικές πιθανότητες ζημιών από πλημμύρες και αυτό πρέπει να αναγνωρίζεται σε οποιαδήποτε αξιολόγηση. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαχωρίζονται οικιστικές και μη οικιστικές ιδιοκτησίες, κυρίως διότι τα δεδομένα σχετικά 10

12 με τις πλημμύρες για την τελευταία κατηγορία παρουσιάζονται συνήθως ως ζημιά ανά τετραγωνικό μέτρο της επιφάνειας των σχετικών κτιρίων. Τα πιθανά δεδομένα ζημιών από τις πλημμύρες ή τα δεδομένα ύψους πλημμύρας / ζημιάς μπορούν να συλλεχθούν από την εν λόγω τοποθεσία, βάσει ιστορικών πλημμυρών, ή οι αναλυτές μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα για ζημιές από πλημμύρες που είναι διαθέσιμα από το Middlesex University (FHRC, 2014). Τα δεδομένα αυτά μπορούν να προσαρμοστούν για τις διαφορετικές χώρες από τη σχέση του ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου προς το ΑΕΠ της εν λόγω χώρας, προκειμένου να διορθωθούν ή να αποπληθωριστούν κατάλληλα οι τιμές αυτές. Τα υδρολογικά δεδομένα είναι απαραίτητα για την εκτίμηση των παρεμβάσεων για τη διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας (Σχήμα 1). Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να ποσοτικοποιούν τις περιόδους επαναφοράς των πλημμυρών που επηρεάζουν την περιοχή (το μέσο χρονικό διάστημα μεταξύ γεγονότων παρόμοιου μεγέθους), με βάση είτε ιστορική ανάλυση είτε μοντελοποίηση. Στις παράκτιες περιοχές, τα υδρογραφικά δεδομένα χρησιμοποιούνται για την περίοδο επαναφοράς των παλιρροιακών κυμάτων, που αντιπροσωπεύουν τα μέγιστα ύψη πλημμύρας. Απαιτείται μια σειρά περιόδων επαναφοράς, αρχής γενομένης από μια περίοδο επαναφοράς της πλημμύρας που προκαλεί κάποια ζημιά. Μια σειρά περιόδων επαναφοράς συχνά χαρακτηρίζεται από τις πλημμύρες 5, 10, 25, 50 και 100 ετών, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλες. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε πέρα από αυτό και να έχουμε περιόδους επαναφοράς 200 ή 500 ετών. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι αυτές οι πλημμύρες είναι σημαντικές για τον προσδιορισμό του Above Design Standard αποτελέσματος πλημμύρας, όπως περιγράφεται παραπάνω. Αν και η ακρίβεια είναι σημαντική σε όλα αυτά τα δεδομένα, σε πολλές περιπτώσεις ενδέχεται να μην είναι διαθέσιμα δεδομένα υψηλής ποιότητας. Η συμβουλή μας είναι να χρησιμοποιήσουμε όποια δεδομένα είναι διαθέσιμα και να διεξάγουμε κάποιας μορφής ανάλυση ευαισθησίας για να ελέγξουμε την ευαισθησία των αποτελεσμάτων σε αλλαγές δεδομένων που μπορεί να είναι αμφίβολης ποιότητας. Μια τέτοια προσέγγιση είναι πολύ προτιμότερη από το να μην κάνουμε τίποτα, κυρίως επειδή ορισμένα στοιχεία έχουν ελάχιστη επίδραση στα τελικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στις πιθανές ζημιές από τις πιο ακραίες πλημμύρες, καθώς αυτές είναι σπάνιες και η συνεισφορά τους στις ετήσιες μέσες ζημίες είναι μικρή. Η οικονομική σημασία των πολύ σπάνιων γεγονότων συχνά παρερμηνεύεται. Βήμα 3: Χαρτογράφηση της καμπύλης πιθανότητας απώλειας και υπολογισμός των προεξοφλημένων Μέσων Ετήσιων Ζημιών [Οδηγός FLOOD CBA - παρ 2.2 και 2.6] Η καμπύλη πιθανότητας απώλειας είναι απαραίτητη σε κάθε εκτίμηση των παρεμβάσεων μείωσης των κινδύνων πλημμύρας (Σχήμα 2). Το διάγραμμα στο Σχήμα 2 συγκεντρώνει τα υδρολογικά δεδομένα, τα δεδομένα ζημιών και καταγράφει τη σχέση μεταξύ πιθανότητας πλημμύρας και ζημιάς. Η διαφορά 11

13 μεταξύ αυτών των καμπυλών με και χωρίς παρεμβάσεις είναι το ετήσιο μέσο όφελος των παρεμβάσεων αυτών. Θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να συμπεριληφθεί ένας επαρκής αριθμός μελλοντικών πλημμυρών για την ακριβή απεικόνιση της καμπύλης πιθανότητας-απώλειας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξεταστούν τουλάχιστον 5 πλημμύρες, συμπεριλαμβανομένης της πλημμύρας που προκαλεί τις πολύ αρχικές/ βασικές ζημιές (βλ. παραπάνω). Η περιοχή κάτω από την καμπύλη πιθανότητας απώλειας είναι η μέση ετήσια ζημία στην περιοχή μελέτης. Το ποσό αυτό σε θα πρέπει να "προεξοφληθεί" για τη διάρκεια ζωής των μελλοντικών παρεμβάσεων (π.χ. 50 έτη ή 100 χρόνια ή λιγότερο για ορισμένα μη διαρθρωτικά μέτρα), έτσι ώστε να αποφέρει το κεφάλαιο που αξίζει να επενδυθεί για την επίτευξη των ωφελειών από αυτές τις παρεμβάσεις. Ο λόγος για τον οποίο "προεξοφλούμε" αυτά τα ποσά είναι επειδή γενικά η κοινωνία εκτιμά τους μελλοντικούς πόρους ως μικρότερης αξίας από τους παρόντες πόρους, κυρίως γιατί εάν διαθέταμε αυτούς τους πόρους τώρα και τους επενδύαμε, θα μας απέφεραν κάποια απόδοση στα επόμενα χρόνια. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι για την προεξόφληση που εξετάζονται στον οδηγό FLOOD CBA (FHRC, 2014). Σχήμα 2: Η εξαγωγή της καμπύλης πιθανότητας απώλειας (κάτω δεξιά) Τα ποσοστά προεξόφλησης διαφέρουν από χώρα σε χώρα, και γενικά σχετίζονται με την εναλλακτική χρήση του ενεχόμενου κεφαλαίου. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό προεξόφλησης που χρησιμοποιείται είναι από 3,5% έως 2,5%. 12

14 Βήμα 4: Μεταφράζοντας τα αποτελέσματα [Οδηγός Flood CBA, Κεφάλαιο 3] Τα προαναφερθέντα βήματα οδηγούν στον υπολογισμό του κεφαλαίου που αξίζει να επενδυθεί για τη μείωση των μελλοντικών κινδύνων πλημμύρας και το οποίο χρησιμοποιείται στους υπολογισμούς. Τα ποσά οφέλους συγκρίνονται με το προεξοφλημένο κόστος της εκάστοτε επένδυσης, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών κεφαλαίου και συντήρησης (καθώς και κάθε δαπάνης παροπλισμού). Με τον τρόπο αυτό μπορεί να υπολογιστεί ο λόγος οφέλους προς το κόστος, ο οποίος υποδεικνύει ποια έργα αξίζει οικονομικά να επιδιωχθούν. Είναι επιπλέον απαραίτητο να υπολογιστεί η διαφορά του οφέλους μείον το κόστος, προκειμένου να αξιολογηθεί με τον δείκτη αυτό η απόδοση της εκάστοτε επένδυσης. Αν ο λόγος οφέλους προς κόστος είναι χαμηλότερος από 1,0, αυτό δείχνει ότι η εν λόγω παρέμβαση δεν αξίζει να συνεχιστεί, τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο. Οι αναλογίες οφέλους - κόστους άνω του 10,0 πρέπει να αντιμετωπίζονται με κάποιο σκεπτικισμό, επειδή συχνά αυτές οι υψηλές τιμές προκύπτουν από σφάλματα στους υπολογισμούς. Οι τιμές αυτές προϋποθέτουν σοβαρές πλημμύρες σε μεγάλη κλίμακα για μεγάλο χρονικό διάστημα κάτι που είναι γενικά απίθανο να συμβεί. 2.2 ΟΙ PROFORMAS ΤΟΥ FLOOD CBA 2 [Προσάρτημα 2] Στο Προσάρτημα 2, παρουσιάζουμε μια σειρά Πινάκων "Proformas" που αντιστοιχούν στα βήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, αλλά με περισσότερες λεπτομέρειες. Έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν τους αναλυτές να συλλέξουν τα σχετικά δεδομένα και να τα χρησιμοποιήσουν για να υπολογίσουν τα οφέλη των διαφόρων παρεμβάσεων για τη μείωση του κινδύνου πλημμύρας σε συγκεκριμένη περιοχή μελέτης. Για να βοηθήσουμε τους αναλυτές, πραγματοποιήθηκε και διατίθεται ως παραδοτέο μέσα από τον ιστοχώρο του FLOOD CBA 2 ένα υπόδειγμα εφαρμογής των Πινάκων για την περίπτωση μίας προτεινόμενης παρέμβασης στην Οξφόρδη, για τον τρόπο συλλογής και χρήσης των απαιτούμενων δεδομένων. Το υπόδειγμα για την Οξφόρδη αποτελεί και μέρος του εκπαιδευτικού υλικού που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου FLOOD CBA 2. Οι Πίνακες - "Proformas" - θα χρησιμοποιηθούν από τους εταίρους της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας για την ανάλυση συγκεκριμένων περιοχών μελέτης και θα χρησιμοποιηθούν επίσης στο εκπαιδευτικό υλικό που θα παρουσιαστεί στους ενδιαφερόμενους εμπλεκόμενους φορείς το φθινόπωρο του Πρέπει να σημειωθεί ότι φόρμες αυτές είναι μια σύνοψη της διαδικασίας αξιολόγησης των οφελών και του κόστους των παρεμβάσεων μείωσης των κινδύνων πλημμύρας και το σχετικό πρότυπο ασφάλειας που παρέχεται. Κάθε πλήρης εκτίμηση για ένα πραγματικό μελλοντικό 13

15 έργο αντιμετώπισης πλημμυρών θα πρέπει να ξεκινά από τις διαδικασίες που υποδεικνύονται στις φόρμες αυτές, αλλά αναγνωρίζεται επίσης ότι θα απαιτηθούν ενδεχομένως περισσότερες λεπτομέρειες έτσι ώστε η εκτίμηση να είναι πλήρης και ακριβής. 14

16 Κεφάλαιο 3: Πρότυπα προστασίας και ασφάλειας από πλημμύρες 3.1 ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Όταν αναζητούνται τα υψηλότερα (προσιτά) πρότυπα αντιπλημμυρικής προστασίας και συνεπώς τα υψηλότερα πρότυπα ασφάλειας, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει να αξιολογήσουν τη φύση των πλημμυρών που μπορεί να εκδηλωθούν στην περιοχή ενδιαφέροντος και να δουν τι οφέλη θα προκύψουν από συγκεκριμένα μέτρα προστασίας, σε σχέση με ζημιές που θα αποφευχθούν στο μέλλον από τις πλημμύρες αυτές (βλ. παραπάνω). Ιδανικά, θα πρέπει να εξετάσουν τα μέτρα προστασίας από τις πλημμύρες με διαφορετικά πρότυπα προστασίας και να επιλέξουν αυτά που μεγιστοποιούν τα οφέλη και ελαχιστοποιούν το κόστος τους σε σχέση με τα οφέλη αυτά. Συνεπώς, το επίπεδο ασφάλειας αυξάνεται σε συνάρτηση με το πόσο κοστίζει η ασφάλεια αυτή. Πρόκειται για την κλασσική Ανάλυση Κόστους - Οφέλους (CBA) και οι Proformas στο Προσάρτημα 2 περιγράφουν λεπτομερώς ολόκληρη την προσέγγιση. Προφανώς, ορισμένα οφέλη μπορεί να μην είναι μετρήσιμα, και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η ανάλυση των πολλαπλών κριτηρίων (MCA) προκειμένου να ληφθούν υπόψη αυτά τα θέματα. Η προσέγγιση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία στις περιπτώσεις όπου μπορούν να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις των διαφόρων επιλογών, αλλά όπου είναι δύσκολο να αποτυπωθούν σε νομισματικούς όρους. Η προσέγγιση MCA μπορεί επίσης να εφαρμοστεί σε περιπτώσεις όπου μόνο μερικά από τα οφέλη ενός μέτρου πρόληψης των πλημμυρών μπορούν να αποτυπωθούν σε νομισματικούς όρους και όπου αναμένεται οι μη-μετρήσιμες σε νομισματικούς όρους επιπτώσεις να είναι σημαντικές για τα αποτελέσματα της ανάλυσης. Οι εκτιμήσεις κόστους-οφέλους μπορούν να συμπεριληφθούν ως ένα (κεντρικό) κριτήριο μιας Ανάλυσης Πολλαπλών Κριτηρίων, αλλά ταυτόχρονα συμπληρώνονται από άλλους μη νομισματικούς παράγοντες. 3.2 ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΟΦΕΛΟΥΣ - ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης των αντιπλημμυρικών μέτρων στον παρόντα Οδηγό οδηγεί μέχρι στιγμής τον αναλυτή στο να εξάγει τους δείκτες κόστους οφέλους για συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Αυτοί οι δείκτες υποδεικνύουν τα μεμονωμένα πλεονεκτήματα των προτεινόμενων επενδύσεων, εξετάζοντας τες μία προς μία κάθε φορά. Αυτή η προσέγγιση εφαρμοζόταν μέχρι πριν από κάποια χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο, όταν εκτιμήθηκε ότι προέκυπταν δύο προβλήματα: 1. Σε πολλές περιπτώσεις, ο υψηλότερος λόγος οφέλους προς το κόστος εμφανίζεται για πολύ χαμηλά επίπεδα ή πρότυπα παρέμβασης. Το κλασικό παράδειγμα εδώ για την 15

17 περίπτωση κατοικιών είναι να εξοπλιστούν τα σπίτια που κινδυνεύουν με δύο σακιά άμμου, ένα για την μπροστινή πόρτα και ένα για την πίσω πόρτα! Αυτή η λύση είναι οικονομική, αλλά όχι πολύ αποτελεσματική. Ή μάλλον είναι αποτελεσματική στην πρόληψη μικρών πλημμυρών. Τα σακιά λειτουργούν αναποτελεσματικά και δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε μεγάλης διάρκειας πλημμύρες (διαρροή) ή σε μεγάλα ύψη πλημμυρών. Επομένως, μια τέτοια εκτίμηση των οικονομικών των παρεμβάσεων από πλημμύρες είναι λανθασμένη επειδή οι παρεμβάσεις δεν είναι αποτελεσματικές για τίποτα άλλο παρά για τα μικρότερα περιστατικά πλημμύρας. 2. Καθώς προχωράμε προς πιο φιλόδοξες παρεμβάσεις, ο λόγος οφέλους προς το κόστος μπορεί να είναι ακόμη ευνοϊκός (δηλαδή> 1,0), αλλά οι παρεμβάσεις αυτές αντιστοιχούν σε χειρότερες σχέσεις ποιότητας - τιμής από ό, τι οι μικρότερες παρεμβάσεις. Πράγματι, αυτό ισχύει γενικά επειδή οι παρεμβάσεις καθίστανται όλο και πιο φιλόδοξες, αλλά το κόστος αυξάνεται σημαντικά. Η άνοδος αυτή συνήθως υπερβαίνει την αύξηση των αντίστοιχων ωφελειών: είναι δυσανάλογη. Η λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι να εξετάσουμε την αυξητική τάση των λόγων οφέλους προς κόστος. Με αυτό εννοούμε ότι για κάθε παρέμβαση εξετάζεται η αύξηση των οφελών έναντι μιας μικρότερης παρέμβασης και συγκρίνεται αυτή η αύξηση με την αντίστοιχη αύξηση του κόστους. Εάν η αύξηση του κόστους είναι μεγαλύτερη από την αύξηση των ωφελειών, λέμε ότι ο αυξητικός λόγος οφέλους - κόστους είναι μικρότερος από 1,0. Μια τέτοια παρέμβαση δεν αξίζει τον κόπο ή δεν είναι τόσο αξιόλογη όσο η μικρότερη παρέμβαση. Το θέμα αυτό εξετάζεται στην Proforma F, στο Προσάρτημα 2. Το σημαντικό εδώ είναι ότι οι αναλυτές δεν θα πρέπει να είναι απλώς ικανοί να παρατηρήσουν ότι ένας μεμονωμένος δείκτης οφέλους - κόστους είναι μεγαλύτερος από 1,0 αλλά να εξετάζει το λόγο οφέλους - κόστους πιο φιλόδοξων και λιγότερο φιλόδοξων παρεμβάσεων για να διαπιστώσει εάν αυτός ο απλός λόγος αντιπροσωπεύει τη βέλτιστη τιμή. Όσον αφορά την ασφάλεια, ο αυξητικός λόγος κόστους-οφέλους δείχνει την παρέμβαση που μεγιστοποιεί τη διαφορά μεταξύ ωφελειών και κόστους σε συγκεκριμένη περιοχή ενδιαφέροντος. Η παρέμβαση αυτή μπορεί να μην αντιπροσωπεύει το μέγιστο επίπεδο ασφάλειας, το οποίο ορίζουμε ως την πολύ χαμηλή πιθανότητα πλημμύρας με ελάχιστες ζημιές και χωρίς τραυματισμό ή απώλεια ζωής. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομικά βέλτιστη λύση είναι απίθανο να παρέχει το υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας, επειδή αυτό το υψηλό επίπεδο ασφάλειας είναι πιθανό να παρέχεται μόνο στις περιπτώσεις, που το πρότυπο προστασίας είναι πολύ υψηλό, με αντίστοιχα υψηλό κόστος. Το θέμα αυτό συχνά παρερμηνεύεται από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, οι οποίοι απαιτούν από τους αναλυτές να δικαιολογήσουν πολύ υψηλά (και μη ρεαλιστικά) πρότυπα προστασίας και 16

18 κατά συνέπεια πολύ υψηλά (και μη ρεαλιστικά) πρότυπα ασφάλειας. Αλλά αυτό μπορεί να οδηγεί σε πολύ σπάταλες οικονομικά λύσεις και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι τα υψηλά επίπεδα ασφάλειας είναι συχνά υπερβολικά δαπανηρά και θα μπορούσαν να στερήσουν σημαντικούς πόρους από άλλες επενδύσεις, όπως η κατασκευή νοσοκομείων και σχολείων. Καταλήγοντας μπορούμε να πούμε ότι τα οικονομικά είναι μια διαδικασία λήψης δύσκολων αποφάσεων για εναλλακτικές επενδύσεις και η παροχή του υψηλότερου επιπέδου ασφάλειας από τις πλημμύρες συχνά δεν είναι οικονομικά αποδοτική. Αναφορές Defra (2005) Making Space for Water: Taking forward a new Government strategy for flood and coastal risk management in England, Department for Environment, Food and Rural Affairs, London. Environment Agency (2010) Working with Natural Processes to Manage Flood and Coastal Erosion Risk, A guidance document, Environment Agency, Bristol. C.3 FHRC (2014) Support Tool No. 1: Cost Benefit Analysis Guidelines of Flood Risk Management (FRM). Grant agreement nr. ECHO/SUB/2012/ Penning-Rowsell, E.C., Priest, S., Parker, D., Morris, J., Tunstall, S., Viavattene, C., Chatterton, J. and Owen, D. (2013) Flood and Coastal Erosion Risk Management: A Manual for Economic Appraisal, London and New York, Routledge. 17

19 Προσάρτημα 1. Ο Οδηγός FLOOD CBA (FHRC, 2014) Προσάρτημα 2 Οι περιπτώσεις μελέτης του FLOOD CBA 2: Οι Πίνακες - Proformas - για την καθοδήγηση της συλλογής δεδομένων Ο στόχος εδώ είναι να συγκριθούν τα οφέλη από τη μελλοντική μείωση του κινδύνου πλημμυρών (όχι "έλεγχος πλημμυρών" ή "άμυνα") με το κόστος για την υλοποίηση του αντίστοιχου έργου. Για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε εκτιμήσεις πιθανών μελλοντικών ζημιών από πλημμύρες που θα αποτραπούν από τυχόν παρεμβάσεις καθώς και το κεφάλαιο και τα κόστη λειτουργίας αυτών των πιθανών παρεμβάσεων για τη μείωση των εκτιμώμενων ζημιών. Έτσι, πρέπει να εξετάσουμε όλες τις πτυχές των πλημμυρών σε μια περιοχή μελέτης και να κάνουμε κάποιες εκτιμήσεις (εάν δεν υπάρχουν καλύτερα δεδομένα) για το κόστος των πιθανών παρεμβάσεων. Τη συγκεκριμένη έρευνα την οργανώνουμε σε μια σειρά από 27 δράσεις (Tasks), κατανεμημένες και ομαδοποιημένες σε έξι Πίνακες Proformas από το «Α» στο «F». Η κάθε Proforma είναι ένα σύνολο δράσεων, και προτείνεται το ποσοστό% της συνολικής προσπάθειας που αποδίδεται σε κάθε Proforma και στο σύνολο των ενεργειών που περιλαμβάνονται σε αυτή. Αν κάποια από τα ζητούμενα δεδομένα δεν είναι διαθέσιμα σε οποιοδήποτε στάδιο, μπορούν να γίνουν προσεγγίσεις (ακόμη και εικασίες), εν αναμονή καλύτερων δεδομένων. Μπορείτε πάντα να δοκιμάσετε, στο τέλος, αν τα ελλιπή δεδομένα επιφέρουν σημαντική διαφορά στα συνολικά αποτελέσματα. Μπορεί να εκπλαγείτε! 18

20 Proforma Η λογική Σύνοψη:Οι δράσεις - Tasks - που πρέπει να υλοποιηθούν Για την περιοχή: % της συνολικής προσπάθειας Σχόλια Proforma A Συλλογή πληροφοριών για την περιοχή μελέτης 1. Τοπογραφικός χάρτης της λεκάνης απορροής στην οποία βρίσκεται η περιοχή (π.χ.1:100,000) 2. Λεπτομερής χάρτης της τοποθεσίας (για παράδειγμα σε κλίμακα 1: 5,000 ή 1: 10,000), με απεικόνιση ιδιοκτησιών 3. Οι αρμόδιες διοικητικές αρχές στην περιοχή(π.χ. για τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τη διαχείριση του κινδύνου πλημμυρών, την αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης) 4. Κανόνες και οδηγίες διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας που σχετίζονται με την περιοχή μελέτης. 5% Στις περισσότερες χώρες οι ζητούμενοι χάρτες είναι διαθέσιμοι 19

21 Proforma Η λογική Σύνοψη: Οι δράσεις - Tasks - που πρέπει να υλοποιηθούν % της συνολικής προσπάθειας Σχόλια Proforma B Συλλογή λεπτομερειών σχετικά με α) την τωρινή κατάσταση επικινδυνότητας πλημμυρών και β) τα βασικά στοιχεία/ δομές που αντιμετωπίζουν κίνδυνο πλημμύρας (παρόν και μέλλον) 5. Για την περιοχή μελέτης (κατά το παρελθόν): Συλλέξτε πληροφορίες σχετικά με την έκταση / ιστορία των πλημμυρών στο παρελθόν (χάρτες πλημμύρας, αριθμοί επηρεασμένων ιδιοκτησιών και τύποι τους [π.χ κατοικίες, μη κατοικίες κλπ]; φωτογραφίες; κλπ) 6. Για την περιοχή μελέτης (κατά το παρελθόν): Συγκεντρώστε πληροφορίες σχετικά με τυχόν ζημίες από τις πλημμύρες ή / και διακοπές λειτουργίας οικονομικών δραστηριοτήτων (δηλαδή κυκλοφορία, σιδηροδρόμους, γεωργία) κατά το παρελθόν 7. Για την περιοχή μελέτης (κατά το παρελθόν): Συλλέξτε λεπτομέρειες για τυχόν τραυματισμούς και απώλειες ζωής 8. Για την περιοχή μελέτης (τώρα και στο μέλλον): Συγκεντρώστε δεδομένα για την υδρολογία των πλημμυρών (ροές, περίοδοι επαναφοράς πλημμυρών, έκταση πλημμυρών κ.λπ.) 9. Για την περιοχή μελέτης (τώρα και στο μέλλον): Συγκεντρώστε δεδομένα για εκτιμώμενες μελλοντικές εκτάσεις πλημμύρας (γεωγραφικές περιοχές) ανά περίοδο επαναφοράς (π.χ. για τις πλημμύρες 2, 5, 20, 50, 100 ετών). 10. Για την περιοχή μελέτης (τώρα και στο μέλλον): Συλλογή δεδομένων σχετικά με αριθμούς και τύπους ιδιοκτησίας σε καθέναν από τους προαναφερθέντες τομείς. 11. Για την περιοχή μελέτης (τώρα και στο μέλλον): Συγκεντρώστε στοιχεία σχετικά με τους αριθμούς πληθυσμού (εκτιμώμενους) σε κάθε μία από αυτές τις περιοχές. 20% Διερευνήστε όλες τις πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί στο πλαίσιο της Οδηγίας για τις Πλημμύρες στη χώρα σας.. 20

22 Proforma Η λογική Σύνοψη:Οι δράσεις - Tasks - που πρέπει να υλοποιηθούν % της συνολικής προσπάθειας Σχόλια Proforma C Επισκόπηση των επιπτώσεων που αναμένονται βάσει του σεναρίου "donothing" ή baseline". 12. Έρευνα για όλα τα διαθέσιμα δεδομένα που είναι απαραίτητα στην εξίσωση ύψους πλημμύρας/ ζημιών (τόσο για κατοικίες όσο και μη κατοικήσιμες ιδιοκτησίες) 13. Απόδοση πιθανών μελλοντικών τιμών ζημιών από πλημμύρες (σε ) σε κάθε ιδιοκτησία για κάθε περίοδο επαναφοράς χρησιμοποιώντας οποιαδήποτε δεδομένα είναι διαθέσιμα, ακόμη και προσεγγίσεις 14. Άθροιση των ζημιών (σε ) για κάθε περίοδο επαναφοράς 15. Δημιουργία πίνακα των αποτελεσμάτων της συνάρτησης πιθανότητας/ ζημίας για τον υπολογισμό των μελλοντικών ετήσιων μέσων ζημιών στην περιοχή μελέτης (για λεπτομερές παράδειγμα και επεξήγηση δείτε τον πίνακα C11 του παραρτήματος Γ). Το αποτέλεσμα είναι ο ετήσιος μέσος όρος των ζημιών αυτών. 25% Task 15: Χωρίς τον υπολογισμό της συνάρτησης απώλειας - πιθανότητας, η ανάλυση δεν μπορεί να προχωρήσει περαιτέρω. Proforma Η λογική Σύνοψη:Οι δράσεις - Tasks - που πρέπει να υλοποιηθούν % της συνολικής προσπάθειας Σχόλια Proforma Αξιολόγηση πιθανών μελλοντικών αλλαγών ή / και παρεμβάσεων που μπορεί να επηρεάσουν την περιοχή μελέτης 16. Ελέγξτε όλες τις πιθανές παρεμβάσεις για τη μείωση του κινδύνου πλημμύρας στην περιοχή μελέτης και την πιθανή διάρκεια αποτελεσματικής λειτουργίας τους 17. Καταλήξτε σε έναν περιορισμένο κατάλογο, π.χ. 6 παρεμβάσεων με διαφορετικό κόστος και ως εκ τούτου πρότυπα προστασίας 18. Εκτιμήστε το πιθανό κόστος ολόκληρης της ζωής για καθεμία από τις παραπάνω παρεμβάσεις (δηλαδή κόστος κεφαλαίου και κόστος συντήρησης) 25% Ελέγξτε ευρύτερα τις πιθανές παρεμβάσεις και όχι μόνο υψηλού κόστους έργα 21

23 Proforma Η λογική Σύνοψη:Οι δράσεις - Tasks - που πρέπει να υλοποιηθούν % της συνολικής προσπάθειας Σχόλια Proforma E Αξιολόγηση των δυνατοτήτων μιας σειράς μέτρων πρόληψης και αξιολόγηση της αποτελεσματικότη τάς τους με βάση μεθόδους όπως η CBA ή η ΜCA 19. Προεξόφληση των ετήσιων μέσων ζημιών(από το Task 11) για τη διάρκεια ζωής των προτεινόμενων παρεμβάσεων (π.χ. πολλαπλασιάζοντας τον ετήσιο μέσο όρο με 29,9 για ένα προεξοφλητικό επιτόκιο 3,5%). Το αποτέλεσμα είναι η «παρούσα αξία» αυτών των ζημιών (βλ. Παράδειγμα στον Πίνακα του παραρτήματος C11, τελική στήλη). 20. Εφαρμόστε το ποσοστό προεξόφλησης και στο εκτιμώμενο επαναλαμβανόμενο κόστος συντήρησης κάθε παρέμβασης, για να αποκτήσετε μια πλήρη παρούσα αξία του κόστους κάθε παρέμβασης. 21. Συμπλήρωση ενός πίνακα παρεμβάσεων (με αύξουσα σειρά κόστους), όπου αποτυπώνεται (α) η παρούσα αξία όλων των ζημιών που πρέπει να αποφευχθούν και (β) η παρούσα αξία όλων των εξόδων 22. Υπολογίστε το λόγο οφέλους προς κόστος 23. Υπολογίστε τη διαφορά οφέλους μείον το κόστος. 10% Ξεκαθαρίστε το λόγο γιατί πρέπει να προεξοφλήσουμε τόσο τα κόστη όσο και τα οφέλη (θα πρέπει να τα μεταφέρουμε στο ίδιο χρονικό σημείο: στο παρόν) Proforma Η λογική Σύνοψη:Οι δράσεις - Tasks - που πρέπει να υλοποιηθούν % της συνολικής προσπάθειας Σχόλια Proforma F Εξαγωγή συμπερασμάτων 24. Αξιολογήστε τα κόστη και τα οφέλη που δεν λαμβάνει υπόψη η παραπάνω ανάλυση. Κάντε μία εκτίμηση ως προς το πιθανό μέγεθός τους και κατά πόσο θα μπορούσαν να αλλάξουν την όποια απόφαση. Αν αυτό είναι πιθανό, θα πρέπει να εξεταστεί η περίπτωση μίας πλήρους πολυκριτηριακής ανάλυσης - MCA. 25. Εξάγετε συμπεράσματα ως προς την οικονομική αποδοτικότητα της κάθε προτεινόμενης παρέμβασης. 26. Εξάγετε συμπεράσματα ως προς τη βιωσιμότητα της κάθε προτεινόμενης παρέμβασης. 27. Κάντε προτάσεις σχετικά με το ποια επένδυση θα επιδιωχθεί τελικά μετά από (α) δημόσια διαβούλευση και (β) λεπτομερή σχεδιασμό. 15% Αφιερώστε αρκετό χρόνο στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Μην ξοδεύεται όλο τον διαθέσιμο χρόνο μόνο στη μοντελοποίηση και στα οικονομικά!! 22

24 Παραρτήματα (αριθμημένα σύμφωνα με τις Proformas: το Παράρτημα A2 συνδέεται με την Proforma 2, κλπ..) Παράρτημα A2. Αυτός ο τύπος χάρτη μπορεί να βρεθεί από διάφορες πηγές. Αυτές μπορεί να είναι σχέδια πόλεων, εθνικές έρευνες, τοπικοί φορολογικοί χάρτες ή ακόμη και τουριστικοί χάρτες. Το βασικό στοιχείο είναι ο εντοπισμός στην περιοχή των υπαρχουσών ιδιοκτησιών, καθώς επίσης και για τις μη οικιστικές ιδιοκτησίες μια ιδέα / εκτίμηση του μεγέθους της επιφάνειας δαπέδου του ακινήτου, καθώς συχνά η ζημία από πλημμύρα προκύπτει ως ζημιά ανά τετραγωνικό μέτρο και όχι ως ζημιά ανά ιδιοκτησία. Ψηφιακοί χάρτες υψηλής ανάλυσης θα πρέπει να χρησιμοποιούνται, εφόσον είναι διαθέσιμοι. Όσο πιο λεπτομερείς είναι οι χάρτες, τόσο το καλύτερο, καθώς θα είναι κεντρικό σημείο αναφοράς για όλη τη διαδικασία εκτίμησης μελλοντικών πιθανών ζημιών για διαφορετικού μεγέθους πλημμύρες. Παράρτημα A4. Αυτοί οι κανόνες συνήθως προέρχονται από το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει το "Πράσινο βιβλίο" που καθορίζει τους κανόνες για την αξιολόγηση της επένδυσης δημόσιου χρήματος στις δημόσιες υποδομές, όπως οι δρόμοι, οι τηλεπικοινωνίες, το περιβάλλον, η ενέργεια κλπ. (HM Treasury 2003). Είναι πιθανό σε άλλες χώρες να υπάρχει τουλάχιστον κάποια τεκμηρίωση που θα περιγράφει τους κανόνες για την επένδυση δημόσιου χρήματος και θα πρέπει να ακολουθηθεί και να τηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Σε κάθε ένα από αυτά τα σύνολα κανόνων είναι σημαντική η σύγκριση των οφελών που προκύπτουν από την εκάστοτε επένδυση στη δημόσια υποδομή σε σύγκριση με το κόστος για την εφαρμογή της σε εθνικό επίπεδο. Αυτοί οι κανόνες οφέλους-κόστους μπορεί να είναι απλοί ή πολύπλοκοι, ανάλογα με την τάση της κυβέρνησης προς αυτό το είδος κριτηρίων οικονομικής αποδοτικότητας. Παράρτημα B4 Προκειμένου να γίνει βαθμονόμηση της καμπύλης πιθανότητας - απώλειας και να υπολογιστεί η ετήσια μέση ζημία στην περιοχή μελέτης είναι απαραίτητη η αξιολόγηση τουλάχιστον 5 μελλοντικών πλημμυρών διαφορετικής σοβαρότητας και περιόδων επαναφοράς. Αυτό θα επιτρέψει τον καλύτερο ορισμό της καμπύλης απώλειας πιθανότητας ("D" παρακάτω), αντί μιας τριγωνικής περιοχής στην περίπτωση που εξετάσουμε μόνο 2 πλημμύρες (βλ. Penning-Rowsell et al, 2013, 61). 23

25 Παράρτημα C11 Υπολογισμός Απώλειας - Πιθανότητας ( or ) Περίοδος Επαναφοράς (χρόνια) Πιθανότητα υπέρβασης Ζημίες , , ,126, ,928, ,520, ,411, ,653, ,120,921 Ενδιάμεση πιθανότητα Μέσες ζημίες Ενδιάμεσες ζημίες Αθροιστικές Ενδιάμεσες ζημίες Προεξοφλημένη Μέση Ετήσια Ζημίας, AAD ( / 000) ,727 86,918 86,918 2, ,623 83, ,480 5, ,527,714 91, ,143 7, ,224,713 44, ,637 9, ,965,820 29, ,296 10, ,032,474 20, ,458 10, ,887,397 8, ,604 10,902 Συνολικό ετήσιο όφελος ή ζημία = 364,604 Αυτός ο πίνακας είναι η ενσωμάτωση του γραφήματος D στο σχήμα 2 (κάτω δεξιό τεταρτημόριο): η περιοχή στις πορτοκαλί και κίτρινες περιοχές. Είναι ο συνηθισμένος τρόπος ποσοτικοποίησης της περιοχής κάτω από μια καμπύλη, στην περίπτωση αυτή παίρνοντας "φέτες" πιθανότητας πλημμύρας ("πιθανότητα διαστήματος") και πολλαπλασιάζοντας αυτήν με τις μέσες τιμές ζημιάς σε αυτές τις φέτες ("μέσες ζημιές"). Το αποτέλεσμα είναι οι ετήσιες μέσες ζημιές (ή οφέλη εάν αυτές οι ζημιές μπορούν να αποφευχθούν). Παράρτημα E15 Προεξόφληση (από το Wikipedia): Δεδομένου ότι ένα άτομο μπορεί να έχει κέρδος από χρήματα που επενδύονται για κάποια χρονική περίοδο, ομοίως τα περισσότερα οικονομικά μοντέλα υποθέτουν ότι η απόδοση της προεξόφλησης είναι ίδια με το ποσοστό απόδοσης που θα μπορούσε να λάβει ο χρήστης επενδύοντας τα χρήματα αυτά αλλού (σε περιουσιακά στοιχεία παρόμοιου κινδύνου) το δεδομένο χρονικό διάστημα που καλύπτεται από την καθυστέρηση πληρωμής. Η έννοια συνδέεται με το κόστος ευκαιρίας της μη χρήσης των χρημάτων για το χρονικό διάστημα που καλύπτεται από την καθυστέρηση πληρωμής. 24

26 Στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιείται ένα μειούμενο επιτόκιο προεξόφλησης, ώστε να μην μειώσουμε πάρα πολύ τα οφέλη από επενδύσεις που θα μπορούσαν να συμβούν στο μακρινό μέλλον. Έτσι, με τον συντελεστή έκπτωσης 3,5% να μειώνεται στο 3% στο έτος 30 και στο 2,5% στο έτος 75 και λαμβάνοντας υπόψη τον χρονικό ορίζοντα των 100 ετών, ο σχετικός συντελεστής προεξόφλησης είναι 29,9 (HM Treasury 2003). Αυτό είναι που χρησιμοποιείται στον πίνακα του παραρτήματος C11 του παρόντος Οδηγού. Σημειώστε ότι η στήλη AAD είναι σε / 000. Επίσης δεν πρέπει να συγχέεται το «έτος 30» ή το «έτος 75» με τις περιόδους επαναφοράς πλημμυρών: πρόκειται για τον αριθμό των ετών στη διάρκεια της επένδυσης. 25

27 Παράρτημα E17. Oxford Flood Alleviation scheme: summary economics (from CH2MHill) Περίπτωση 1 Περίπτωση 2a Περίπτωση 2b Περίπτωση 3 Περίπτωση 4 Περίπτωση 5 Είδος παρέμβασης Δεν κάνουμε τίποτα Κάνουμε το ελάχιστο Κάνουμε το ελάχιστο (extend) Άμυνες Κανάλι και Μεσαίος Αγωγός Κανάλι και Μεσαίος Αγωγός και άμυνες ΚΟΣΤΗ: Κόστος κεφαλαίου (παρούσες αξίες) Κόστος λειτουργίας και συντήρησης (παρούσες αξίες) Σύνολο κόστους (παρούσες αξίες), m Οφέλη: Ζημιές νομισματοποιημένες (παρούσες αξίες) 1, Ζημιές που αποφεύγονται νομισματοποιημένες (παρούσες αξίες) , ,147.6 Σύνολο ζημιών m 1, Σύνολο ωφελειών m , ,147.6 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ: Εξαιρούνται οι χορηγίες Καθαρή Παρούσα Αξία ,002 1,031 Μέσος λόγος Οφέλους/Κόστους, BCR Αυξητικός λόγος Οφέλους/Κόστους, IBCR

Proforma B. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

Proforma B. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma B Flood-CBA#2 Training Seminars Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma A B C D E F Case Η λογική Study Αριθμός εργασιών Collecting information regarding the site that is

Διαβάστε περισσότερα

Proforma A. Flood-CBA#2 Εκπαιδευτικό Σεμινάριο. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

Proforma A. Flood-CBA#2 Εκπαιδευτικό Σεμινάριο. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma A Flood-CBA#2 Εκπαιδευτικό Σεμινάριο Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma A B C D E F Case Η λογική Study Συλλογή πληροφοριώ ν για την περιοχή μελέτης Συλλογή λεπτομερειών

Διαβάστε περισσότερα

Proforma C. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

Proforma C. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma C Flood-CBA#2 Training Seminars Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma A B C D E F Case Η λογική Study Collecting information regarding the site that is to be assessed. Collecting

Διαβάστε περισσότερα

Θεσσαλονίκη 22/07/2016

Θεσσαλονίκη 22/07/2016 Integrating CBA in the Development of Standards for Flood Protection & Safety Ενσωμάτωση της Ανάλυσης Κόστους-Οφέλους στο Σχεδιασμό Μέτρων Προστασίας από Πλημμύρες Θεσσαλονίκη 22/07/2016 Βάσω Παπαδοπούλου,

Διαβάστε περισσότερα

Proforma E. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

Proforma E. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma E Flood-CBA#2 Training Seminars Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma A B C D E F Case Η λογική Study Collecting information regarding the site that is to be assessed. Collecting

Διαβάστε περισσότερα

Proforma F. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

Proforma F. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma F Flood-CBA#2 Training Seminars Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma A B C D E F Case Η λογική Study Collecting information regarding the site that is to be assessed. Collecting

Διαβάστε περισσότερα

Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα. Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο

Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα. Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο Επιχειρηματική Αβεβαιότητα Αβεβαιότητα είναι, η περίπτωση η οποία τα ενδεχόμενα μελλοντικά γεγονότα είναι αόριστα και αδύνατον να υπολογιστούν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή 1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή Η ανάλυση ευαισθησίας μιάς οικονομικής πρότασης είναι η μελέτη της επιρροής των μεταβολών των τιμών των παραμέτρων της πρότασης στη διαμόρφωση της τελικής απόφασης. Η ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία

Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία Ενότητα 4: Μονοκριτηριακή ανάλυση Δ. Καλιαμπάκος - Δ. Δαμίγος Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Questionnaire for past flood incidents data acquisition in Greece

Questionnaire for past flood incidents data acquisition in Greece Questionnaire for past flood incidents data acquisition in Greece A STAKEHOLDERS LINKING FRAMEWORK FOR FLOOD MANAGEMENT FLINKMAN EUROPEAN COMMISSION DG-HUMANITARIAN AID CIVIL PROTECTION AND PREPAREDNESS

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτες σκοπιμότητας έργων

Μελέτες σκοπιμότητας έργων ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Μελέτες σκοπιμότητας έργων Αθανάσιος Χασιακός ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Είναι μια ανάλυση σχετικά με: Αν ένα έργο είναι σκόπιμο να υλοποιηθεί. Με ποια κατασκευαστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΕΟ 11. Η χρήση στατιστικών εργαλείων στην εκτιμητική

ΕΕΟ 11. Η χρήση στατιστικών εργαλείων στην εκτιμητική ΕΕΟ 11 Η χρήση στατιστικών εργαλείων στην εκτιμητική 1. Εισαγωγή 2. Προϋποθέσεις χρήσης των Αυτοματοποιημένων Εκτιμητικών Μοντέλων (ΑΕΜ) 3. Περιορισμοί στη χρήση των ΑΕΜ εφόσον έχουν πληρωθεί οι προϋποθέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα. Motor Challenge

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα. Motor Challenge ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γενική Διεύθυνση Ενέργειας και Μεταφορών Προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας & Απαιτούμενη Διαχείριση Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Motor Challenge Ενότητα Πολιτικής Ενεργειακής Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Εκτενής περίληψη (Extended abstract in Greek)

Εκτενής περίληψη (Extended abstract in Greek) Εκτενής περίληψη (Extended abstract in Greek) Την 14 η και 15 η Νοεμβρίου 217, μία βροχόπτωση με σημαντική ένταση εκδηλώθηκε στη Δυτική Αττική, με αποτέλεσμα την εμφάνιση αιφνίδιας πλημμύρας στην περιοχή,

Διαβάστε περισσότερα

Θεσσαλονίκη 2/12/2016

Θεσσαλονίκη 2/12/2016 Integrating CBA in the Development of Standards for Flood Protection & Safety Ενσωμάτωση της Ανάλυσης Κόστους-Οφέλους στο Σχεδιασμό Μέτρων Προστασίας από Πλημμύρες Θεσσαλονίκη 2/12/2016 Βάσω Παπαδοπούλου,

Διαβάστε περισσότερα

2.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Γενικά

2.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Γενικά 2.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ 2.1.1 Γενικά Η επιλογή ενός επενδυτικού σχεδίου μεταξύ εναλλακτικών επενδύσεων πρέπει να έχει τελικό στόχο τη μεγιστοποίηση της περιουσίας των μετόχων της επιχείρησης (ιδιωτική

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφοριακό έντυπο διαχείριση κινδύνων υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας

Πληροφοριακό έντυπο διαχείριση κινδύνων υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας Πληροφοριακό έντυπο διαχείριση κινδύνων υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας Αυτό το πληροφοριακό έντυπο παρέχει γενικές οδηγίες στα πρόσωπα (φυσικά ή νομικά) που εκτελούν μια επιχείρηση ή αναλαμβάνων

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Μέρος 5 Αξιολόγηση Εναλλακτικών Σεναρίων ΔΡ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΟΜΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ

Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Μέρος 5 Αξιολόγηση Εναλλακτικών Σεναρίων ΔΡ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΟΜΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ 2018 Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Μέρος 5 Αξιολόγηση Εναλλακτικών Σεναρίων ΔΡ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΟΜΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Για την ανάλυση και αξιολόγησης των εναλλακτικών σχεδίων εξέλιξης της ζήτησης σε μια ΕΑ, που θα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ. Κωδικός: Δ2-02-Ε-03

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ. Κωδικός: Δ2-02-Ε-03 ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Κωδικός: Δ2-02-Ε-03 Έκδοση 01 9/1/2009 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΣΜΕΔΕ 3 η Τεχνική Αναφορά. τ. Πρόεδρος Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ

ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΣΜΕΔΕ 3 η Τεχνική Αναφορά. τ. Πρόεδρος Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΣΜΕΔΕ 3 η Τεχνική Αναφορά Αλέξανδρος Α. Ζυμπίδης Κωνσταντίνος Γ. Μακέδος Αναλογιστής Πολιτικός Μηχανικός τ. Πρόεδρος Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. Εισαγωγή ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Εισαγωγή 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η φύση και το πεδίο μελέτης της Επιχειρησιακής Οικονομικής 2 Ορισμός της Επιχειρησιακής Οικονομικής Η εφαρμογή της οικονομικής θεωρίας και των εργαλείων της λήψης των

Διαβάστε περισσότερα

Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήµατα (GIS) στη διαχείριση καταστροφών

Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήµατα (GIS) στη διαχείριση καταστροφών Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήµατα (GIS) στη διαχείριση καταστροφών Χρίστος Χαλκιάς ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ - ΜΠΣ, ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΙΑΧΕΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΏΝ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ NO. 1: ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΟΦΕΛΟΥΣ

ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ NO. 1: ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΟΦΕΛΟΥΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ NO. 1: ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΟΦΕΛΟΥΣ SIGMA Consultants Συντάκτης: Middlesex University Flood Hazard Research Centre Μετάφραση: SIGMA Consultants www.floodcba.eu "Αυτό το πρόγραμμα έχει

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής

Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής ρ Γ. Γιαννακίδης Εισαγωγή Στόχοι και Οφέλη Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής Life Cycle Cost Analysis - LCCA Μέθοδος οικονοµικής σύγκρισης εναλλακτικών επενδύσεων που βασίζεται στο

Διαβάστε περισσότερα

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα. Motor Challenge

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα. Motor Challenge ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γενική Διεύθυνση Ενέργειας και Μεταφορών Προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας & Απαιτούμενη Διαχείριση Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Motor Challenge Ενότητα Συστημάτων Αντλιών 1. Εισαγωγή...

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Δυναμική αποτελεσματικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη

Κεφάλαιο 5. Δυναμική αποτελεσματικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη Κεφάλαιο 5. Δυναμική αποτελεσματικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη 1 Εισαγωγή Δύο κριτήρια/αρχές/μέσα αποτελεσματικής διαχείρισης πόρων Στατική αποτελεσματικότητα: Ο παράγοντας χρόνος δεν είναι σημαντικός. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ Επισκόπηση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (ΕΕΠΠ) 2019: Επιλογή βασικών στοιχείων σχετικά µε την κατάσταση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας στην Ευρώπη ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 30.1.2018 C(2018) 471 final ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 30.1.2018 που θεσπίζει κανόνες για την εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2016/1148 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ. Value at Risk (VaR) και Expected Shortfall

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ. Value at Risk (VaR) και Expected Shortfall ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Value at Risk (VaR) και Expected Shortfall Ορισμός του VaR VaR, Value at Risk, Αξία σε Κίνδυνο. Η JP Morgan εισήγαγε την χρήση του. Μας δίνει σε ένα μόνο νούμερο, την

Διαβάστε περισσότερα

FloReTo Μοντέλο εκτίμησης ζημιών πλημμυρικών φαινομένων

FloReTo Μοντέλο εκτίμησης ζημιών πλημμυρικών φαινομένων ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ FloReTo Μοντέλο εκτίμησης ζημιών πλημμυρικών φαινομένων Επιστημονικός Υπεύθυνος Επίκ. Καθηγήτρια MSc Δρ. Δρ. Νίκη Ευελπίδου Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση Πλημμυρών. Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και ιακρατική Συνεργασία. ρ. Αγγελική Καλλία ικηγόρος Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης

Αντιμετώπιση Πλημμυρών. Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και ιακρατική Συνεργασία. ρ. Αγγελική Καλλία ικηγόρος Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης Αντιμετώπιση Πλημμυρών. Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και ιακρατική Συνεργασία ρ. Αγγελική Καλλία ικηγόρος Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης Περισσότερες από 100 μεγάλες ζημιογόνες πλημμύρες έπληξαν

Διαβάστε περισσότερα

Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα

Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα Διαχείριση Αβεβαιότητας Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα Όταν έχω να αντιμετωπίσω ένα πρόβλημα λήψης αποφάσεων υπό αβεβαιότητα, μπορώ να ακολουθήσω τις ακόλουθες στρατηγικές: 1. Η λάθος προσέγγιση: «Βελτιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Αποτίμηση Επιχειρήσεων

Αποτίμηση Επιχειρήσεων Αποτίμηση Επιχειρήσεων 08.04.2019 Μέθοδος Προεξόφλησης Ταμειακών Ροών Παραδοχές Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο τα πάγια περιουσιακά στοιχεία αλλά και οι παραγωγικοί συντελεστές Η επιχείρηση αξίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ. Περιβαλλοντική ρβ Ευθύνη και

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ. Περιβαλλοντική ρβ Ευθύνη και Περιβαλλοντική ρβ Ευθύνη και Ασφαλιστική Αγορά Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας 30 Ιουνίου 2010 / Αθήνα Μαρία Φαράντου Νομικός Σύμβουλος Ε.Α.Ε.Ε. Ε Ε Οδηγία 2004/35/ΕΚ & Π.Δ. 148/2009 ΕΝΩΣΗ «Σκοπός»: η προστασία

Διαβάστε περισσότερα

6. Διαχείριση Έργου. Έκδοση των φοιτητών

6. Διαχείριση Έργου. Έκδοση των φοιτητών 6. Διαχείριση Έργου Έκδοση των φοιτητών Εισαγωγή 1. Η διαδικασία της Διαχείρισης Έργου 2. Διαχείριση κινδύνων Επανεξέταση Ερωτήσεις Αυτοαξιολόγησης Διαχείριση του έργου είναι να βάζεις σαφείς στόχους,

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Ελαχιστοποίηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Minimising Environmental Impact)

Ενότητα 1: Ελαχιστοποίηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Minimising Environmental Impact) Το παρόν αποτελεί την ακριβή μετάφραση του κειμένου του Οδηγού Καλών Πρακτικών που υπάρχει στο site του έργου http://www.project-gpwind.eu/ και ακολουθεί την δομή του site. Για κάθε μία από τις τρεις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Proforma D. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

Proforma D. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma D Flood-CBA#2 Training Seminars Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων Proforma A B C D E F Case Η λογική Study Collecting information regarding the site that is to be assessed. Collecting

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιάγραμμα 1: Αξία ή Μικτή Ωφέλεια Ενός Προϊόντος και το Πλεόνασμα του Καταναλωτή. Μέτρα ευημερίας του καταναλωτή. Κ α μ π ύ λ η Ζ ή τ η σ η ς P 1

Σχεδιάγραμμα 1: Αξία ή Μικτή Ωφέλεια Ενός Προϊόντος και το Πλεόνασμα του Καταναλωτή. Μέτρα ευημερίας του καταναλωτή. Κ α μ π ύ λ η Ζ ή τ η σ η ς P 1 Ο ορισμός της κοινωνικής ευημερίας και συνεπώς και των αντίστοιχων μετρήσεων της στην περίπτωση του καταναλωτή είναι από τα πιο αμφιλεγόμενα αντικείμενα της οικονομικής επιστήμης. Αυτό συμβαίνει γιατί

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΜΕΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΟ 2 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΛΥΜΕΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΟ 2 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΛΥΜΕΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΟ 2 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Έστω συνάρτηση ζήτησης με τύπο Q = 200 4P. Να βρείτε: α) Την ελαστικότητα ως προς την τιμή όταν η τιμή αυξάνεται από 10 σε 12. 1ος τρόπος Αν P 0 10 τότε Q 0 200 410

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ III ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ III ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ III ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Βασικός τελικός στόχος κάθε επιστηµονικής τεχνολογικής εφαρµογής είναι: H γενική βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος Η βελτίωση της ποιότητας ζωής Τα µέσα µε τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Χειμώνας-Άνοιξη Μάθημα: Δημόσια Οικονομική Διδασκαλία: Βασίλης Θ. Ράπανος Γεωργία Καπλάνογλου Ημερομηνία παράδοσης: Ερωτήσεις πολλαπλών

Διαβάστε περισσότερα

Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά

Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά Υπηρεσίες και προϊόντα υποστήριξης προληπτικού σχεδιασμού αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών και πλημμυρών μετά την πυρκαγιά 3 ο Συμμετοχικό Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Θεωρία Παιγνίων και Αποφάσεων Διδάσκων: Ε. Μαρκάκης, Εαρινό εξάμηνο 2015

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Θεωρία Παιγνίων και Αποφάσεων Διδάσκων: Ε. Μαρκάκης, Εαρινό εξάμηνο 2015 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Θεωρία Παιγνίων και Αποφάσεων Διδάσκων: Ε. Μαρκάκης, Εαρινό εξάμηνο 2015 Λύσεις 1ης σειράς ασκήσεων Προθεσμία παράδοσης: 22 Απριλίου 2015 Πρόβλημα 1.

Διαβάστε περισσότερα

Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα

Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι κλασικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της επιλογής του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα επίδρασης ορισμένων μεμονωμένων παραγόντων,

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την αναγνώριση και αποτίμηση στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού εκτός των τεχνικών προβλέψεων

Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την αναγνώριση και αποτίμηση στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού εκτός των τεχνικών προβλέψεων EIOPA-BoS-15/113 EL Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την αναγνώριση και αποτίμηση στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού εκτός των τεχνικών προβλέψεων EIOPA Westhafen Tower, Westhafenplatz 1-60327

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Σπουδών: Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 41 Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίου. Ακαδημαϊκό έτος:

Πρόγραμμα Σπουδών: Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 41 Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίου. Ακαδημαϊκό έτος: Πρόγραμμα Σπουδών: Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 41 Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίου Ακαδημαϊκό έτος: 2017 2018 Ασκήσεις 3 ης ΟΣΣ Άσκηση 1 η. Έστω οι προσδοκώμενες αποδόσεις και ο

Διαβάστε περισσότερα

Καθ. Γεώργιος Ζαλίδης. Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος

Καθ. Γεώργιος Ζαλίδης. Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος Καθ. Γεώργιος Ζαλίδης Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών πόρων βασίζεται στην αντίληψη ότι το νερό είναι ταυτόχρονα: Αναπόσπαστο τμήμα του οικοσυστήματος Φυσικός πόρος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32 ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Copyright 2009 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall Macroeconomics, 5/e Olivier Blanchard 1 of 32 4-1 Η Ζήτηση Χρήματος Το χρήμα, το οποίο μπορείτε να χρησιμοποιείτε

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΑΠ ΔΕΟ 31 www.frontistiria-eap.gr ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΕΟ 31 ΤΟΜΟΣ Β ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΑΠ ΔΕΟ 31 www.frontistiria-eap.gr ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΕΟ 31 ΤΟΜΟΣ Β ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΕΟ 31 ΤΟΜΟΣ Β ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΑΘΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 01 1 ΤΟΜΟΣ ΚΑΘΑΡΑ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΞΙΑ Η καθαρή Παρούσα Αξία ισούται με το άθροισμα προεξοφλημένων καθαρών ταμειακών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΡΓΩΝ Α Ξ Ι Ο Λ Ο Γ Η Σ Η Ε Ρ Γ Ω Ν. ΡΟΜΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, PhD.

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΡΓΩΝ Α Ξ Ι Ο Λ Ο Γ Η Σ Η Ε Ρ Γ Ω Ν. ΡΟΜΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, PhD. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΡΓΩΝ Α Ξ Ι Ο Λ Ο Γ Η Σ Η Ε Ρ Γ Ω Ν ΡΟΜΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, PhD. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΩΝ Κάθε έργο αποτελεί ένα οικονομικό μηχανισμό, ο οποίος αναλώνει, αλλά και παράγει χρήμα. Οι εμπλεκόμενοι στο έργο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ 4 η ΑΣΚΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Εισαγωγή Άσκησης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ 4 η ΑΣΚΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Εισαγωγή Άσκησης ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ 4 η ΑΣΚΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Εισαγωγή Άσκησης ΥΠΕΥΘΥΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοοικονομική Διοίκηση

Χρηματοοικονομική Διοίκηση Χρηματοοικονομική Διοίκηση Ενότητα 6: Τεχνικές επενδύσεων IV Γιανναράκης Γρηγόρης Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Η επιλογή της κατάλληλης εκτιμητικής μεθόδου ακινήτων αποτελεί μία «λεπτή» διαδικασία που εξαρτάται κυρίως από τη φύση και τις προοπτικές του κάθε ακινήτου.

Διαβάστε περισσότερα

Η αποτίμηση επιχειρήσεων

Η αποτίμηση επιχειρήσεων Η αποτίμηση επιχειρήσεων Εισαγωγικές έννοιες ιώπη Ευαγγελία Αποτίμηση ορισμός Η αποτίμηση των επιχειρήσεων εν μέρει είναι τέχνη, αν και από κάποιους προτιμάται ο όρος «κρίση και εν μέρει επιστήμη». (Link,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ Εισαγωγή Ο σκοπός της διαχείρισης του ενεργητικού και παθητικού μιας τράπεζας είναι η μεγιστοποίηση του πλούτου των μετόχων. Η επίτευξη αυτού

Διαβάστε περισσότερα

(Ψηφίσματα, συστάσεις και γνωμοδοτήσεις) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

(Ψηφίσματα, συστάσεις και γνωμοδοτήσεις) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 22.7.2010 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 200/1 Ι (Ψηφίσματα, συστάσεις και γνωμοδοτήσεις) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 13ης Ιουλίου 2010 σχετικά με κατευθυντήριες γραμμές

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός και η. συγγραφή σεναρίων και το ζήτημα της επιλογής

Ο σχεδιασμός και η. συγγραφή σεναρίων και το ζήτημα της επιλογής Ο σχεδιασμός και η συγγραφή σεναρίων και το ζήτημα της επιλογής Χρήστος Θ. Κουσιδώνης, Φεβρουάριος 2016 Γιατί τα σενάρια? Ποιον χρονικό ορίζοντα? Πως επιλέγουμε? - 1 Γιατί κάνουμε σενάρια Τι είναι το σενάριο?

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ jordan@uom.gr Κτήριο Η- Θ γραφείο 402 Τηλ. 2310-891-591 DAN BORGE «Η διαχείριση του κινδύνου είναι δυνατό να μας βοηθήσει να αρπάξουμε μια ευκαιρία

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2: Έννοιες και Ορισμοί

Κεφάλαιο 2: Έννοιες και Ορισμοί ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Ε.ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ - 1 Κεφάλαιο 2: Έννοιες και Ορισμοί Η επιτυχία των επιχειρήσεων βασίζεται στην ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών για: - Ποιοτικά και αξιόπιστα προϊόντα - Ποιοτικές

Διαβάστε περισσότερα

Το Υπόδειγμα IS-LM. (1) ΗΚαμπύληIS (Ισορροπία στην Αγορά Αγαθών)

Το Υπόδειγμα IS-LM. (1) ΗΚαμπύληIS (Ισορροπία στην Αγορά Αγαθών) Το Υπόδειγμα IS-LM Νομισματική και Δημοσιονομική Πολιτική σε Κλειστή Οικονομία - Ταυτόχρονη Ανάλυση Μεταβολών της Ισορροπίας στην Αγορά Αγαθών και στην Αγορά Χρήματος => Υπόδειγμα IS-LM (1) ΗΚαμπύληIS

Διαβάστε περισσότερα

Ηθικός Κίνδυνος. Το βασικό υπόδειγμα. Παρουσιάζεται ένα στοχαστικό πρόβλημα χρηματοδότησης όταν τα αντισυμβαλλόμενα μέρη έχουν συμμετρική πληροφόρηση.

Ηθικός Κίνδυνος. Το βασικό υπόδειγμα. Παρουσιάζεται ένα στοχαστικό πρόβλημα χρηματοδότησης όταν τα αντισυμβαλλόμενα μέρη έχουν συμμετρική πληροφόρηση. Ηθικός Κίνδυνος Παρουσιάζεται ένα στοχαστικό πρόβλημα χρηματοδότησης όταν τα αντισυμβαλλόμενα μέρη έχουν συμμετρική πληροφόρηση Το βασικό υπόδειγμα Θεωρείστε την περίπτωση κατά την οποία μια επιχείρηση

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη Ενότητα 02: Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Στο στάδιο ανάλυσης των αποτελεσµάτων: ανάλυση ευαισθησίας της λύσης, προσδιορισµός της σύγκρουσης των κριτηρίων.

Στο στάδιο ανάλυσης των αποτελεσµάτων: ανάλυση ευαισθησίας της λύσης, προσδιορισµός της σύγκρουσης των κριτηρίων. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η τεχνική αυτή έκθεση περιλαµβάνει αναλυτική περιγραφή των εναλλακτικών µεθόδων πολυκριτηριακής ανάλυσης που εξετάσθηκαν µε στόχο να επιλεγεί η µέθοδος εκείνη η οποία είναι η πιο κατάλληλη για

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ I ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ I ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ I ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Λέκτορας Ι. Γιαννατσής Καθηγητής Π. Φωτήλας ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Οικονομική Επιστήμη: Η κοινωνική επιστήμη που ερευνά την οικονομική δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

14 η Μαρτίου Προκειμένου να καταλήξουμε στην άποψή μας μελετήσαμε τα παρακάτω :

14 η Μαρτίου Προκειμένου να καταλήξουμε στην άποψή μας μελετήσαμε τα παρακάτω : Προς τo: 1. Διοικητικό Συμβούλιο της ΓΙΟΥΝΙΜΠΡΕΪΝ (Unibrain) Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Παραγωγής Λογισμικών και Ηλεκτρονικών Συστημάτων Πολλαπλών Χρήσεων 2. Διοικητικό Συμβούλιο της Hellas on Line Ανώνυμη

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα

Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα Πέρα από την τυπολογία της χρηματοδότησης, των εμπλεκόμενων ομάδων-στόχων και την διάρκεια, κάθε project διακρατικής κινητικότητας αποτελεί μια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ 1. Διαχείριση έργων Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σημαντική αξιοποίηση της διαχείρισης έργων σαν ένα εργαλείο με το οποίο οι διάφορες επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση Ανεξάρτητου Ελεγκτή αναφορικά με τον έλεγχο των σχετικών ποσοτικών υποδειγμάτων της Έκθεσης Φερεγγυότητας και Χρηματοοικονομικής Κατάστασης

Έκθεση Ανεξάρτητου Ελεγκτή αναφορικά με τον έλεγχο των σχετικών ποσοτικών υποδειγμάτων της Έκθεσης Φερεγγυότητας και Χρηματοοικονομικής Κατάστασης ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 2/2017 (ΤΕ 2_2017) Προς: Από: Όλα τα Μέλη του Συνδέσμου Επιτροπή Ελεγκτικών Προτύπων Ημερομηνία: 9 Μαΐου 2017 Θέμα: Έκθεση Ανεξάρτητου Ελεγκτή αναφορικά με τον έλεγχο των σχετικών ποσοτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΜIA IΔΕΑ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. στην

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΜIA IΔΕΑ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. στην ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.12.2013 COM(2013) 913 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΜIA IΔΕΑ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ,

Διαβάστε περισσότερα

4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ I

4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ I Χρηματοοικονομική Διοίκηση I 4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ I 1 Είδη Επενδύσεων Χρηματιστηριακές και Επενδύσεις Παγίων Είναι κάθε τοποθέτηση διαθεσίμων κεφαλαίων σε ενεργητικά στοιχεία μακράς χρονικής

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς κατοικίας

Ποιοτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς κατοικίας ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών και Προβλέψεων Ποιοτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς κατοικίας ηµήτρης Μαλλιαρόπουλος Ηµερίδα µε θέµα «Η ελληνική αγορά ακινήτων: Χαρακτηριστικά και Προοπτικές» 19 Μαΐου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 2Σ6 01 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 2Σ6 01 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 2Σ6 01 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 1 Το εργαστήριο χωροταξικού σχεδιασμού ολοκληρώνεται ως εξής: ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Παράδοση τελικής έκθεσης. Κάθε ομάδα θα παραδώσει, μέσω του

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικά του Περιβάλλοντος

Οικονομικά του Περιβάλλοντος Οικονομικά του Περιβάλλοντος Ενότητα 2: Αποτιμώντας το Περιβάλλον Παπανδρέου Ανδρέας Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΑΠΟΤΙΜΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙ ΕΝΝΟΙΕΣ 2 Κλειστό σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Συναλλαγματικές ισοτιμίες και επιτόκια

Συναλλαγματικές ισοτιμίες και επιτόκια Κεφάλαιο 2 Συναλλαγματικές ισοτιμίες και επιτόκια 2.1 Σύνοψη Στο δεύτερο κεφάλαιο του συγγράμματος περιγράφεται αρχικά η συνθήκη της καλυμμένης ισοδυναμίας επιτοκίων και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί ένας

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ Ε.ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ - 1 ΤΟΜΟΣ Β ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ Ε.ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ - 1 ΤΟΜΟΣ Β ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ Ε.ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ - 1 ΤΟΜΟΣ Β ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ Κεφάλαιο 1 Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Επιτόκιο: είναι η αμοιβή του κεφαλαίου για κάθε μονάδα χρόνου

Διαβάστε περισσότερα

`` Θέσεις για το προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Δήμου Ηρακλείου ``.

`` Θέσεις για το προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Δήμου Ηρακλείου ``. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Ηράκλειο 29/02/2016 `` Θέσεις για το προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Δήμου Ηρακλείου ``. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων.

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων. ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Στις παρακάτω ερωτήσεις να σημειώσετε το χαρακτηρισμό Σ (σωστό) ή Λ (λάθος). 1.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 6 η. Ανάλυση Κινδύνου και Κοινωνικό Προεξοφλητικό Επιτόκιο

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 6 η. Ανάλυση Κινδύνου και Κοινωνικό Προεξοφλητικό Επιτόκιο Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 6 η Ανάλυση Κινδύνου και Κοινωνικό Προεξοφλητικό Επιτόκιο Ζητήματα που θα εξεταστούν: Πως ορίζεται η έννοια της αβεβαιότητας και του κινδύνου. Ποια είναι

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων

Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων Ενότητα 3: Κριτήρια Αξιολόγησης Επενδύσεων Δ. Δαμίγος Μ. Μενεγάκη Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές Προβλέψεων. Προβλέψεις

Τεχνικές Προβλέψεων. Προβλέψεις ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Μονάδα Προβλέψεων & Στρατηγικής Forecasting & Strategy Unit Τεχνικές Προβλέψεων Προβλέψεις http://www.fsu.gr - lesson@fsu.gr

Διαβάστε περισσότερα

14481/17 ΔΑ/μκρ 1 DG G 2B

14481/17 ΔΑ/μκρ 1 DG G 2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 5 Δεκεμβρίου 2017 (OR. en) 14481/17 FISC 271 ECOFIN 957 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 5 Δεκεμβρίου 2017

Διαβάστε περισσότερα

Η τεχνική της Καθαρής Παρούσας Αξίας ( Net Present Value)

Η τεχνική της Καθαρής Παρούσας Αξίας ( Net Present Value) Η τεχνική της Καθαρής Παρούσας Αξίας ( Net Present Value) Σύμφωνα με αυτή την τεχνική θα πρέπει να επιλέγουμε επενδυτικά σχέδια τα οποία έχουν Καθαρή Παρούσα Αξία μεγαλύτερη του μηδενός. Συγκεκριμένα δίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστικής Σκέψης

Υπολογιστικής Σκέψης Απόκτηση και καλλιέργεια Υπολογιστικής Σκέψης Διακριτά Μαθηματικά Εισαγωγή στους Αλγόριθμους Αλγοριθμικά Θέματα Ασύρματων Δικτύων Υπολογιστική Επιστήμη και Πολιτισμός Τι είναι η υπολογιστική σκέψη; Οι

Διαβάστε περισσότερα

Υδρομετρητές υψηλής ακρίβειας ως μέσο για τη μείωση του μη χρήσιμου νερού που οφείλεται στις διαρροές των οικιακών δικτύων

Υδρομετρητές υψηλής ακρίβειας ως μέσο για τη μείωση του μη χρήσιμου νερού που οφείλεται στις διαρροές των οικιακών δικτύων Υδρομετρητές υψηλής ακρίβειας ως μέσο για τη μείωση του μη χρήσιμου νερού που οφείλεται στις διαρροές των οικιακών δικτύων Ε.ΥΔ.Α.Π. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΥΔΡΕΥΣΗΣ & ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ Η Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε. είναι η

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις Ασκήσεις στη Διαλογή Έργου και Επιλογή

Ερωτήσεις Ασκήσεις στη Διαλογή Έργου και Επιλογή ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΡΑΔΙΟΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ Ερωτήσεις Ασκήσεις στη Διαλογή Έργου και Επιλογή Περπινιάς Νικόλαος - 2008117

Διαβάστε περισσότερα

ΓΚΠΔ GDPR H σημασία του Data Protection Impact Assessment «Πρακτικά και εφαρμοστικά ζητήματα του Κανονισμού GDPR: Η επόμενη μέρα» ΣΕΒ 7/2/2018

ΓΚΠΔ GDPR H σημασία του Data Protection Impact Assessment «Πρακτικά και εφαρμοστικά ζητήματα του Κανονισμού GDPR: Η επόμενη μέρα» ΣΕΒ 7/2/2018 ΓΚΠΔ GDPR H σημασία του Data Protection Impact Assessment «Πρακτικά και εφαρμοστικά ζητήματα του Κανονισμού GDPR: Η επόμενη μέρα» ΣΕΒ 7/2/2018 Δικηγόρος LLM Προσωπικά Δεδομένα Η αντιμετώπιση των ζητημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Ποσοτικές Μέθοδοι στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΙΙ Σύνολο- Περιεχόμενο Μαθήματος

Ποσοτικές Μέθοδοι στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΙΙ Σύνολο- Περιεχόμενο Μαθήματος Ποσοτικές Μέθοδοι στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΙΙ Σύνολο- Περιεχόμενο Μαθήματος Χιωτίδης Γεώργιος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Slide 8.1. ΤΕΙ Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Λογιστική και Χρηματοοικονομική. Δευτέρα 27 Ιανουαρίου & Τετάρτη 29 Ιανουαρίου

Slide 8.1. ΤΕΙ Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Λογιστική και Χρηματοοικονομική. Δευτέρα 27 Ιανουαρίου & Τετάρτη 29 Ιανουαρίου Slide 8.1 ΤΕΙ Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Λογιστική και Χρηματοοικονομική Δευτέρα 27 Ιανουαρίου & Τετάρτη 29 Ιανουαρίου Slide 8.2 Η μέθοδος λήψης αποφάσεων για αξιολόγηση επενδυτικών πλάνων Μετά το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 30.11.2016 SWD(2016) 406 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Έκτασης και Σχεδιασμός Χρήσεων Γης

Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Έκτασης και Σχεδιασμός Χρήσεων Γης ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ: Ανάλυσης, Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Διεργασιών και Συστημάτων Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Έκτασης και Σχεδιασμός Χρήσεων Γης Ι. Ζιώμας, Καθηγητής ΕΜΠ Αντικείμενο Η ανάπτυξη μεθοδολογίας λήψης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μικροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μικροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μικροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ: ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ Σταθερό και μεταβλητό κόστος Το συνολικό κόστος

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικά του Περιβάλλοντος

Οικονομικά του Περιβάλλοντος Οικονομικά του Περιβάλλοντος Ενότητα 4: Δυναμική αποτελεσματικότητα και διατηρήσιμη ανάπτυξη Παπανδρέου Ανδρέας Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Δυναμική αποτελεσματικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 18.6.2019 C(2019) 4413 final ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 18.6.2019 σχετικά με το προσχέδιο του ενοποιημένου εθνικού σχεδίου της Κύπρου για την ενέργεια και το κλίμα για την

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων Πρόβλεψη και Αντιμετώπιση

Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων Πρόβλεψη και Αντιμετώπιση Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Λιμενικών Έργων Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων Πρόβλεψη και Αντιμετώπιση Βασιλική Τσουκαλά Αν. Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων

Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων Άσκηση 1η: Αξιολόγηση σεισμογενών περιοχών της Ελλάδας Διονύσης Γιαννακόπουλος Τμήμα Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Ενσώματα Πάγια Επενδύσεις σε Ακίνητα (ΔΛΠ 40), Πάγια Κατεχόμενα προς Πώληση & Διακοπείσες Εκμεταλλεύσεις (ΔΠΧΑ 5) Διδάσκων: Δρ. Γεώργιος Α. Παπαναστασόπουλος Επενδύσεις σε Ακίνητα

Διαβάστε περισσότερα

Διαμόρφωση ολοκληρωμένου πλαισίου δεικτών για την παρακολούθηση (monitoring) της εξέλιξης των οικιστικών δικτύων

Διαμόρφωση ολοκληρωμένου πλαισίου δεικτών για την παρακολούθηση (monitoring) της εξέλιξης των οικιστικών δικτύων Διαμόρφωση ολοκληρωμένου πλαισίου δεικτών για την παρακολούθηση (monitoring) της εξέλιξης των οικιστικών δικτύων Καραΐσκος Περικλής Υποψήφιος Διδάκτορας ΣΑΤΜ/ΕΜΠ Msc Γεωπληροφορικής Επιστημονικά - Γνωστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ (THE GAME OF CONSEQUENCES) Σκοπός Με την διαδικασία αναστοχασμού μέσα από τα διλήμματα στην πραγματικότητα της σχολικής ζωής οι συμμετέχοντες αυξάνουν τη συνειδητοποίησή τους

Διαβάστε περισσότερα